Tài liệu Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện đông anh, thành phố hà nội

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM PHẠM THỊ HẰNG GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ THU THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 Người hướng dẫn khoa học: TS. Chu Thị Kim Loan NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Phạm Thị Hằng i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc TS. Chu Thị Kim Loan đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Marketing, Khoa Kế toán và Quản trị kinh doanh. - Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ công chức Chi cục thuế huyện Đông Anh đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận văn./. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Phạm Thị Hằng ii MỤC LỤC Lời cam đoan ..................................................................................................................... i Lời cảm ơn........................................................................................................................ ii Mục lục ........................................................................................................................... iii Danh mục bảng ................................................................................................................. v Danh mục chữ viết tắt ..................................................................................................... vi Trích yếu luận văn ......................................................................................................... viii Thesis abstract .................................................................................................................. x Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1 1.1. Sự cần thiết của đề tài ......................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ........................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu chung ................................................................................................... 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................. 2 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 2 Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ............................................. 3 2.1. Cơ sở lý luận ...................................................................................................... 3 2.1.1. Khái quát về DN NQD........................................................................................ 3 2.1.2. Tổng quan về thuế TNDN .................................................................................. 6 2.1.3. Quản lý thu thuế TNDN đối với DN NQD ....................................................... 10 2.1.4. Các nhân tố chính ảnh hưởng tới quản lý thu thuế TNDN với DN NQD ...... 16 2.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 18 2.2.1. Kinh nghiệm quản lý thu thuế TNDN ở chi cục thuế quận Ba Đình ................ 18 2.2.2. Kinh nghiệm quản lý thu thuế TNDN ở Chi cục thuế quận Tây Hồ ................ 19 2.2.3. Kinh nghiệm quản lý thu thuế TNDN ở Chi cục thuế quận Hà Đông .............. 20 2.2.4. Bài học kinh nghiệm quản lý thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Đông Anh ........................................................................... 20 Phần 3. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu ........................................... 22 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ........................................................................... 22 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế và xã hội của huyện Đông Anh ............................. 22 3.1.2. Đặc điểm cơ bản của Chi cục thuế huyện Đông Anh ....................................... 25 iii 3.1.3. Khái quát về tình hình các DN do Chi cục thuế huyện Đông Anh quản lý............. 31 3.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 33 3.2.1. Phương pháp thu thập số liệu............................................................................ 33 3.2.2. Phương pháp phân tích tài liệu ......................................................................... 34 3.2.3 Hệ thống các chỉ tiêu phân tích ......................................................................... 35 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận .................................................................. 38 4.1. Thực trạng quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp nqd tại chi cục thuế huyện Đông Anh ................................................... 38 4.1.1. Quản lý đối tượng nộp thuế TNDN .................................................................. 38 4.1.2. Quản lý căn cứ tính thuế TNDN ....................................................................... 46 4.1.3. Quản lý trường hợp miễn giảm thuế TNDN ..................................................... 62 4.1.4. Quản lý kê khai và nộp thuế ............................................................................. 63 4.1.5. Kết quả quản lý thu thuế TNDN của DN NQD tại Chi cục thuế huyện Đông Anh .......................................................................................................... 71 4.1.6. Đánh giá công tác quản lý thu thuế TNDN đối với DN NQD của Chi cục thuế huyện Đông Anh ....................................................................................... 74 4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu thuế TNDN đối với dn nqd trên địa bàn huyện Đông Anh .................................................................... 76 4.2.1. Các yếu tố bên trong ......................................................................................... 77 4.2.2. Các yếu tố bên ngoài ......................................................................................... 80 4.3. Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp tại chi cục thuế huyện Đông Anh...................................................................... 84 4.3.1. Định hướng quản lý thu thuế TNDN ................................................................ 84 4.3.2. Một số giải pháp chủ yếu .................................................................................. 85 Phần 5. Kết luận và kiến nghị ..................................................................................... 96 5.1. Kết luận ............................................................................................................. 96 5.2. Kiến nghị........................................................................................................... 97 5.2.1. Đối với Nhà nước ............................................................................................. 97 5.2.2. Đối với Bộ Tài chính ........................................................................................ 97 5.2.3. Đối với chính quyền địa phương ...................................................................... 98 5.2.4. Đối với Tổng cục thuế ...................................................................................... 98 Tài liệu tham khảo .......................................................................................................... 99 iv DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Cơ cấu cán bộ thuộc Chi cục thuế huyện Đông Anh ...................................... 29 Bảng 3.2. Tình hình cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ quản lý thuế ......................... 30 Bảng 3.3. Số lượng DN hoạt động và ngừng hoạt động qua 3 năm ................................ 32 Bảng 4.1. Số lượng các DN NQD được cấp MST theo loại hình DN tại huyện Đông Anh ...................................................................................................... 39 Bảng 4.2. Tình hình hoạt động của các DN NQD sau đăng ký thuế trên địa bàn huyện Đông Anh ........................................................................................... 41 Bảng 4.3: Kết quả hoạt động tuyên truyền đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Đông Anh............................................................. 44 Bảng 4.4: Kết quả hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh năm 2013-2015 ..................................................................................................... 45 Bảng 4.5. Tổng hợp DTTT của DN NQD trên địa bàn (2013-2015) .............................. 47 Bảng 4.6 Tổng hợp một số sai phạm bị phát hiện qua kiểm tra ...................................... 61 Bảng 4.7. Tình hình nộp hồ sơ khai thuế TNDN ............................................................. 64 Bảng 4.8 Kết quả thực hiện kế hoạch kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế và tại trụ sở các DN NQD qua ba năm 2013-2015 ........................................................... 67 Bảng 4.9 Kết quả kiểm tra tại trụ sở các DN NQD qua ba năm 2013-2015.................... 68 Bảng 4.10. Các biện pháp đôn đốc thu nợ đã áp dụng..................................................... 70 Bảng 4.11. Phân loại nợ thuế TNDN của DN NQD ........................................................ 71 Bảng 4.12. Kết quả thu thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Đông Anh ........................................................................................... 72 Bảng 4.13. Tình hình ghi thu, thực thu thuế TNDN của doanh nghiệp ngoài quốc doanh (2013-2015) ........................................................................................ 74 Bảng 4.14. Tổng hợp ý kiến của các doanh nghiệp điều tra ............................................ 79 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CA Công an CB Cán bộ CBCC Cán bộ công chức CCT Chi cục thuế CP Cổ phần CPĐT Chi phí được trừ CT Công ty DN Doanh nghiệp DNTN Doanh nghiệp tư nhân Đội THNVDT- Đội Tổng hợp nghiệp vụ dự toán kê khai kế KKKTT&TH toán thuế và tin học DTTT Doanh thu tính thuế GTGT Giá trị gia tăng HTKK Ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế bằng mã vạch IHTKK Ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế qua mạng INTK Ứng dụng nhận tờ khai điện tử KD Kinh doanh MST Mã số thuế NH Ngân hàng NNT Người nộp thuế NQD Ngoài quốc doanh NS Ngân sách NSNN Ngân sách nhà nước NTK Ứng dụng nhận tờ khai mã vạch NVL Nguyên vật liệu PT Phát triển vi QĐ Quyết định SKCT Sáng kiến cải tiến SXKD Sản xuất kinh doanh TCCB Tổ chức cán bộ TCT Tổng cục thuế TMS Ứng dụng quản lý thuế tập trung TNCN Thu nhập cá nhân TNCT Thu nhập chịu thuế TNDN Thu nhập doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn TNKD Tạm ngừng kinh doanh TP Thành phố TPR Ứng dụng phân tích rủi ro NNT TSCĐ Tài sản cố định TSĐB Tài sản đảm bảo TTR Ứng dụng thanh tra, kiểm tra thuế UBND Ủy bản nhân dân XD Xây dựng vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Phạm Thị Hằng Tên Luận văn: Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam 1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý thu thuế TNDN, đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh trong những năm tới.. 2. Phương pháp nghiên cứu 2.1. Phương pháp thu thập số liệu 2.1.1. Thu thập thông tin thứ cấp Thu thập qua Internet, sách báo, tạp chí, các kết quả nghiên cứu, các báo của trung ương, địa phương …vv 2.1.2. Thu thập thông tin sơ cấp Chọn 50 DN điều tra: + Theo loại hình DN: công ty TNHH: 20 DN, công ty CP: 15 DN, DNTN: 13 DN, HTX: 02 HTX + Theo ngành nghề: 20 DN ngành xây dựng, 20 DN ngành thuơng mại và 10 DN ngành nghề khác. 2.2. Phương pháp phân tích tài liệu a. Phương pháp thống kê mô tả. b. Phương pháp phân tích so sánh 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích a. Các chỉ tiêu đánh giá quản lý NNT đăng ký thuế. b. Các chỉ tiêu đánh giá quản lý việc khai thuế. c. Tỷ trọng số thuế TNDN trên tổng số thuế d. Các chỉ tiêu đánh giá quản lý nợ thuế TNDN. e. Các chỉ tiêu đánh giá mức độ kiểm tra giám sát trong quản lý thu thuế TNDN viii 3. Kết quả chính và kết luận Quản lý thu thuế của cấp chi cục đóng vai trò quan trọng trong quá trình quản lý thu thuế, hoàn thiện hệ thống pháp luật thuế và nhất là xây dựng một chính sách thuế phù hợp với sự phát triển của đất nước qua các giai đoạn. Do đó việc tăng cường hiệu quả công tác quản lý thu thuế tại cấp chi cục là vấn đề hết sức quan trọng. Với sự phát triển nhanh chóng và đa dạng của các loại hình DN NQD thì công tác quản lý thu thuế với đối tượng này cần được tăng cường và chú trọng hơn. Công tác này được thực hiện tốt không chỉ đảm bảo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước mà còn lập được trật tự, kỷ cương tạo sự bình đẳng giữa các DN, tạo sự công bằng trong xã hội. Trong giai đoạn vừa qua công tác quản lý thu thuế TNDN đối với các DN NQD tại Chi cục thuế Đông Anh đã đạt được những kết quả khả quan. Tính đến 31/12/2015, Chi cục đã quản lý 3.703 DN được cấp MST, tỷ lệ NNT khai thuế qua mạng đạt 95% số DN đang hoạt động. Đa dạng các hình thức tuyên truyền, tổ chức tập huấn, đối thoại DN và kịp thời hỗ trợ cũng như giải đáp vướng mắc chính sách thuế. Chi cục đã phát hiện và phần nào hạn chế được những sai phạm xảy ra tại địa bàn như: Vi phạm về DTTT (năm 2015: 43 lượt vi phạm với số thuế 541 triệu đồng), CPĐT (năm 2015: 380 lượt vi phạm với số thuế 12.123 triệu đồng) và một số sai phạm khác. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì công tác quản lý thuế TNDN đối với các DN NQD vẫn còn những mặt hạn chế cần khắc phục. Chi cục đã sử dụng nhiều biện pháp quản lý nợ thuế nhưng mức thu thuế TNDN thấp, tỷ lệ nợ đọng tăng cao (năm 2015: 33.250 triệu đồng tăng hơn 9 tỷ đồng, với tốc độ tăng 37,8% so với năm 2014). Quản lý thu thuế TNDN tại Chi cục thuế huyện Đông Anh chịu sự tác động của nhiều yếu tố bên trong lẫn bên ngoài: (1) Tổ chức bộ máy quản lý thu thuế, (2) Trình độ năng lực và phẩm chất đạo đức của bán bộ thu thuế, (3) Chính sách quy định về thuế, (4) Trình độ ý thức chấp hành nghĩa vụ thuế của DN… Qua nghiên cưu thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng quản lý thu thuế TNDN tại Chi cục, chúng tôi đưa ra 6 nhóm giải pháp đó là: (1) Quản lý NNT, (2) Quản lý căn cứ tính thuế, (3) Quản lý kê khai thuế, (4) Kiểm tra thuế, (5) Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế và (6) Một số giải pháp khác. ix THESIS ABSTRACT Name of Student: Phạm Thị Hằng Thesis title: ""Enhanced management solutions collect tax to enterprise income tax revenue for non-state enterprises in Dong Anh District Tax Department, Hanoi” Major: Business administration Code: : 60.34.01.02 Training base : Viet Nam National university of agriculrute 1.Objectives of the study Based on the assessment of the corporate income tax collection management situation and propose measures to enhance corporate income tax collection management for non-state enterprises in Dong Anh District Tax Department in the coming years. 2.The research methods. 2.1.1 Secondary information collection Collecting through the Internet, books, magazines, research results, the central newspapers, local. 2.1.2 Primary information collection Choose 50 enterprises to survey: + According to the type of enterprises: limited liability company: 20 Enterprise, Joint Stock Company: 15 enterprises, private enterprises: 13 enterprises, cooperative: 02 cooperatives. + By trades: 20 construction enterprises, 20 trade enterprises and 10 enterprises other industries. 2.2. Document analysis method Descriptive statistical methods. Comparative Analysis Method 2.3. System analysis indicators a.The evaluation criteria taxpayers tax registration management. b.The evaluation criteria the management indicators of tax c.The proportion of corporate income tax in total tax d.The evaluation criteria corporate income tax debt management. e.The evaluation criteria for monitoring the level of corporate income tax collection management x 3.Main results and conclusions The level of tax collection management department plays an important role in the management of tax collection, improving the system of tax law and is building a appropriate tax policy for the development of the country through the stages . Thus enhancing the effectiveness of tax collection management at the department is very important issue. With the rapid development and diversification of the types of nonState enterprises the management of tax collection with the object needs to be strengthened and more focused. This work is made good not only to ensure revenue for the State budget but also established security discipline and create equality between businesses, create social justice. In the recent period of the management corporate income tax revenues for non-State enterprises in Dong Anh Tax Department, which has achieved positive results. As of 12/31/2015, Dong Anh tax Department has manage 3730 enterprises, which has been granted MST, the proportion of taxpayers online tax payment is 95% of enterprises, which are working. Diverse forms of propaganda, training, dialogue and timely support enterprises as well as to answer concerns tax policy. Dong Anh Tax Departments have been discovered and partially limited the irregularities which occurred in areas such as: Violation of DTTT (2015: 43 times with tax amount is 541 million dong) CPĐT ( 2015: 380 times the total amount of tax is 12.123 million dong) and some other irregularities. Besides the achievements gained, the management of corporate income tax for non-state enterprises is still limited to be overcome. Tax Departments have used various measures to manage the collection of tax debts but low corporate income tax, but the tax revenue for corporate income is low, the rate of debt is rising (2015: 33,250 million increased by more than 9 billion, with the growth of 37.8% compared to 2014). Managing tax collection for corporate income in Tax Departments of Dong Anh District which is affected by many factors inside and outside: (1) The organization of the management of tax collection, (2) Qualifications and ethical qualities of the tax officers, (3) The provisions of tax policy, (4) The level of observance sense of corporate tax obligations, through studying the status and factors which affecting the management of tax collection for corporate income in the Tax Department, we offer 6 solutions are: (1) Management taxpayers,(2) Management of tax calculation bases, (3) Management of the tax declaration, (4) Check the tax, (5) The Debt Management and enforcement of tax debts (6) Some other solutions. xi PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Thuế không chỉ là công cụ quan trọng của nhà nước để quản lý nền kinh tế mà còn là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Thông qua việc thu thuế nhà nước có thể tập trung một phần nguồn lực xã hội để có thể thực hiện chức năng của mình. Thuế thu nhập doanh nghiệp giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo ổn định nguồn thu ngân sách. Mức thuế cao hay thấp áp dụng cho các chủ thể thuộc đối tượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp là khác nhau, điều đó phụ thuộc vào quan điểm điều tiết thu nhập và mục tiêu đặt ra trong phân phối thu nhập của quốc gia trong từng giai đoạn lịch sử nhất định. Trong bối cảnh tình hình kinh tế - xã hội những năm gần đây gặp nhiều khó khăn, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp kém hiệu quả do chi phí, lạm phát cao từ đó ảnh hưởng đến kết quả thu ngân sách. Song, hàng năm tổng số thu ngân sách trên địa bàn huyện Đông Anh đều tăng, năm sau cao hơn năm trước. Tuy nhiên, số thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm tỷ trọng thấp trong tổng số thu từ doanh nghiệp và có chiều hướng giảm. Mặt khác, trong những năm gần đây, nước ta chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) nhằm tháo gỡ khó khăn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa thì số thuế TNDN càng giảm nhiều hơn, chiếm tỷ trọng không đáng kể so với tổng số thuế thu từ doanh nghiệp. Về cơ chế quản lý thuế, Luật quản lý thuế có hiệu lực thì cơ quan thuế thực hiện quản lý thuế theo chức năng, người nộp thuế thực hiện cơ chế tự khai tự tính, tự nộp và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về các khoản kê khai của mình. Tuy nhiên, thực hiện cơ chế “tự khai, tự tính, tự nộp” cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng gian lận thuế, trốn thuế với nhiều hình thức tinh vi, khó phát hiện, khai kết quả SXKD hàng năm lỗ khá phổ biến; các chính sách ưu đãi, thông thoáng cho doanh nghiệp vô hình chung đã tạo kẽ hở cho doanh nghiệp trốn thuế, gian lận thuế, công tác quản lý thuế TNDN còn nhiều hạn chế, hiệu quả từ việc quản lý thuế TNDN 1 hàng năm của cơ quan thuế đối với doanh nghiệp đạt thấp so với kế hoạch. Vì vậy, “Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế Thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội” có tầm quan trọng hàng đầu, đó cũng là lý do tác giả chọn đề tài này làm đề tài nghiên cứu. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI 1.2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý thu thuế TNDN, đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh trong những năm tới. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế TNDN đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh - Đánh giá thực trạng quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh. 1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU * Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu thuế TNDN đối với DN ngoài quốc doanh tại Chi cục thuế huyện Đông Anh. * Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về không gian: Chi cục Thuế huyện Đông Anh và các công ty, doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. - Phạm vi về thời gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu từ tháng 10/2015 đến tháng 10/2016. Số liệu, thông tin phản ánh trong thời gian 03 năm (2013 đến 2015). Các ý kiến đề xuất giải pháp quản lý thu thuế TNDN đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh cho những năm tiếp theo (2016 – 2020). 2 PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 2.1.1. Khái quát về DN NQD 2.1.1.1. Khái niệm Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng kí kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm thực hiện các hoạt động kinh doanh. Trong Luật DN năm 1990 và năm 1999, có quy định về các tổ chức kinh tế tư hữu và các tổ chức kinh tế nhà nước. Nhưng đến lần sửa đổi năm 2005, không còn có sự phân biệt DN nhà nước hay DN tư hữu về mặt quản trị DN. Tuy nhiên, để phục vụ mục đích quản lý thuế, DN được phân chia thành các nhóm căn cứ vào chủ thể sở hữu, bao gồm: DN nhà nước, DN ngoài nhà nước hay DN NQD và DN có vốn đầu tư của nước ngoài. Khái niệm DN NQD: DN NQD là một loại hình DN được thành lập theo quy định của Nhà nước, bao gồm cả các DN có vốn góp của Nhà nước trong DN nhỏ hơn 50% số vốn kinh doanh của DN, hoạt động theo quy định của pháp luật (Luật doanh nghiệp 68/2014/QH13) DN NQD có các loại hình như: Công ty Cổ phần, Công ty TNHH, Công ty Hợp danh, DN tư nhân và Hợp tác xã. 2.1.1.2. Đặc điểm DN NQD có một số đặc điểm chi phối tới công tác quản lý thuế như: Thứ nhất: Về mặt sở hữu, đây là điểm làm nên sự khác biệt của các DN NQD. Phần lớn tài sản của DN NQD là tư hữu. Quyền quản lý, điều hành DN không thuộc về nhà nước mà thuộc về chủ sở hữu DN. Trong điều hành DN, các chủ sở hữu đều hướng tới mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Bởi vậy tình trạng trốn thuế, tránh thuế thường xảy ra nhiều ở các DN NQD. Thứ hai: Về số lượng DN và phạm vi hoạt động. Các DN NQD hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Sự hình thành và phát triển của DN tuân theo nhu cầu, điều kiện của thị trường, không có định mức quy mô hoạt động, được chọn kinh 3 doanh bất kỳ ngành nghề nào pháp luật không cấm. Do đó, số lượng DN NQD rất lớn và phân bổ trên hầu hết các lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh với rất nhiều loại hình. Với số lượng DN lớn và phạm vi hoạt động rộng đây cũng là đặc điểm gây không ít khó khăn cho công tác quản lý. Thứ ba: Trình độ, năng lực quản lý, chuyên môn của bộ máy nhân sự tại DN NQD ngày càng được nâng cao do có sự đào tạo bài bản. Nhưng theo mặt bằng chung ta thấy, ở phần lớn các DN NQD trình độ quản lý của cán bộ, năng lực chuyên môn của nhân viên có yếu hơn so với khối DN nhà nước và DN có vốn đầu tư nước ngoài. Năng lực hạch toán kế toán - thuế hạn chế và sự thiếu hiểu biết về pháp luật cũng như các thủ tục hành chính thuế dễ dẫn đến việc sai sót trong xác định và thực hiện nghĩa vụ thuế. Thứ tư: Về ý thức chấp hành pháp luật, đặc biệt là pháp luật Thuế.Với sự phát triển mạnh của các phương tiện truyền thông, các DN có nhiều nguồn để tiếp cận các văn bản pháp luật. Đồng thời, trong một nền hành chính hiện đại, DN luôn được cơ quan quản lý hướng dẫn khá đầy đủ về cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính... Tuy nhiên, cho dù hiểu biết về pháp luật đã được cải thiện đáng kể thì ý thức tự giác tuân thủ pháp luật của một bộ phận DN còn kém, dẫn đến việc tìm mọi thủ đoạn để trốn, lậu thuế. Với những đặc điểm trên, khối DN NQD mang lại nhiều khó khăn hơn là thuận lợi trong công tác quản lý thuế. 2.1.1.3. Vai trò của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh DN NQD có thể kinh doanh trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế được pháp luật cho phép như sản xuất, chế biến, gia công, thương mại, vận chuyển, du lịch,… trừ một số ngành mà nhà nước giữ độc quyền để đảm bảo quốc phòng, an ninh và ổn định kinh tế vĩ mô, chính trị đất nước. Trên con đường Công nghiệp hóa hiện đại hóa, sự hình thành và phát triển của các DN NQD mang lại những đóng góp to lớn cho sự phát triển chung của nền kinh tế. Theo công bố của Tổng Cục Thống kê, đến hết tháng 12/2015, cả nước có hơn 400.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Trong số đó có gần 387.000 doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế ngoài Nhà nước. Không chỉ có số DN lớn, khu vực kinh tế NQD còn có đóng góp lớn nhất trong GDP với tỷ trọng khoảng 50% trong những năm gần đây. (Nguồn: Báo cáo thống kê năm 2015). Với quy mô, loại hình DN đa dạng khối DN NQD cũng là nơi tạo ra rất nhiều công ăn việc làm, tạo ra thu nhập cho người lao động giúp giải quyết vấn đề 4 lao động tại một quốc gia đông dân như Việt Nam. Cuối năm 2015, tổng số lao động làm việc trong các doanh nghiệp là hơn 11,9 triệu người, trong đó hơn 62% là lao động của khối NQD. Sự cho phép thành lập các DN thuộc sở hữu tư nhân cũng góp phần huy động được tối đa tiểm lực tài chính cho việc phát triển kinh tế xã hội. Phần lớn mọi người đều muốn được tự tay quản lý, sử dụng nguồn lực của mình hơn là việc giao cho người khác nắm quyền sử dụng. Việc này tạo điều kiện để những nguồn vốn nhàn rỗi trong dân được huy động một cách triệt để và hiệu quả. Sự tồn tại song song của DN NQD với DN nhà nước, DN nước ngoài tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh hơn, nâng cao tính năng động cho nền kinh tế, đồng thời góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đặc biệt, kinh tế NQD phát triển góp phần tăng thu NSNN. Khu vực này tạo động lực lớn để SXKD trên toàn xã hội mở rộng, tạo ra nhiều của cải vật chất, thúc đẩy tiêu dùng, là tiền đề tạo ra nguồn thu ngân sách. Trong những năm gần đây, khu vực kinh tế NQD đã trực tiếp đóng góp to lớn cho NSNN thông qua thuế và các khoản khác. 2.1.1.4. Xu hướng phát triển của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Trong giai đoạn tới, với chính sách đầu tư thông thoáng, cơ sở hạ tầng hoàn thiện, quy mô dân số và quy mô nền kinh tế ngày càng phát triển, DN NQD tại Việt Nam sẽ tăng nhanh cả về số lượng, mức vốn và hoạt động SXKD sẽ phong phú hơn. Nếu có sự quan tâm quản lý sâu sát thì khối này sẽ mang lại nguồn thu lớn và ổn định cho NS. Tuy nhiên, DN NQD ở Việt Nam hiện nay phần lớn là các DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực thương mại và sản xuất nông nghiệp, thủ công và hoạt động gia công. Ứng dụng khoa học công nghệ hạn chế và trình độ nhân công khá thấp nên năng suất lao động thấp và giá thành, chất lượng sản phẩm cạnh tranh kém. Họ cũng phải tìm cách sống sót trong điều kiện nguồn vốn tín dụng khó tiếp cận với lãi suất cao, phải cạnh tranh không bình đẳng bởi những ưu đãi từ các khu vực DN khác. Những khó khăn này gây ra áp lực không nhỏ lên DN NQD. Một mặt chúng thúc đẩy các DN này tìm tòi, sáng tạo để tìm giải pháp nhưng mặt khác có thể thúc đẩy hành vi trốn thuế của khối DN này. Do vậy, cần có các biện pháp cụ thể không chỉ để hỗ trợ DN trong SXKD mà còn để ngăn ngừa những hành vi vi phạm pháp luật kinh tế của DN NQD. 5 2.1.2. Tổng quan về thuế TNDN 2.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thuế TNDN Thuế TNDN đã được áp dụng từ giữa thế kỷ XIX tại nhiều nước như Anh, Nhật,... với các tên gọi khác nhau như thuế công ty, thuế lợi tức. Ở Việt Nam, từ 1953, khoản trích nộp lợi nhuận với DN quốc doanh và thuế lợi tức DN với DN NQD đã được áp dụng. Trải qua nhiều lần thay đổi về tên gọi và nội dung, hiện nay, luật thuế TNDN được áp dụng thống nhất cho tất cả DN thuộc mọi thành phần kinh tế khác nhau. “Thuế TNDN là một sắc thuế tính trên thu nhập chịu thuế của các DN trong kỳ tính thuế.” (Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 14/2008/QH12) Thuế TNDN là một sắc thuế trong hệ thống thuế. Ngoài những đặc điểm chung của thuế nhà nước, thuế TNDN còn có những đặc điểm riêng như sau: Thứ nhất, thuế TNDN là thuế trực thu, người nộp thuế TNDN là các DN hoạt động SXKD hàng hóa, dịch vụ có TNCT. “Người” nộp thuế đồng thời cũng là “người” chịu thuế. Thứ hai, thuế TNDN phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của các DN. Thuế TNDN được xác định trên cơ sở TNCT nên chỉ khi cơ sở kinh doanh có lợi nhuận mới phải nộp thuế. Thứ ba, thuế TNDN thường có thuế suất đều. Khác với thuế TNCN – thường được thiết kế biểu thuế suất lũy tiến; thuế suất thuế TNDN thường được quy định một tỷ lệ nhất định và áp dụng cho mọi đối tượng nộp thuế. Để thực hiện mục tiêu công bằng, luật thuế TNDN đặt ra nhiều trường hợp ưu đãi về thuế suất hoặc miễn giảm thuế. Thứ tư, thuế TNDN là sắc thuế khấu trừ trước thuế TNCN và ít gây phản ứng từ NNT hơn thuế TNCN. Thuế TNDN với phạm vi đánh thuế rộng và mức điều tiết khá cao, là một trong những nguồn thu quan trọng nhất của ngân sách. Không chỉ giúp nhà nước gián tiếp giám sát các hoạt động kinh tế của DN, đây còn là công cụ để điều tiết thu nhập của các chủ thể có thu nhập cao, đảm bảo yêu cầu đóng góp của các chủ thể kinh doanh vào NS được công bằng, hợp lý. Ngoài ra, nhà nước còn sử dụng chính sách về thuế TNDN để khuyến khích, thúc đẩy SXKD, điều tiết các hoạt động kinh tế - xã hội theo chiều hướng của chiến lược phát triển toàn diện trong từng thời kỳ. 6 2.1.2.2. Nội dung của thuế TNDN áp dụng đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh Hiện nay luật thuế TNDN đang được áp dụng là Luật thuế TNDN số 14/2008/QH12 do Quốc hội khoá XII thông qua ngày 03/06/2008. Và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật thuế TNDN số 32/2013/QH13 do quốc hội thông qua ngày 19/06/2013. Một số văn bản khác hướng dẫn thi hành luật là: nghị định số 209/2013/NĐ-CP, nghị định 218/2013/NĐ-CP, thông tư 78/2014/TT-BTC, thông tư 156/2013/TT-BTC. Thông tư 96/2015/TT-BTC... Các nội dung chính của Luật thuế TNDN đang hiện hành ở Việt Nam, như sau: a. Người nộp thuế Người nộp thuế TNDN là tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ có thu nhập chịu thuế theo quy định của Luật này. Đó là các DN, đơn vị sự nghiệp, hợp tác xã được thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam, các DN được thành lập theo quy định của pháp luật nước ngoài có cơ sở thường trú hoặc không có cơ sở thường trú tại Việt Nam và các tổ chức khác có thu nhập từ SXKD. Như vậy, đối tượng nộp thuế thuộc phạm vi điều chỉnh của luật thuế TNDN phải có hai điều kiện: thực hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp và phải có thu nhập phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh đó. b. Phương pháp và căn cứ tính thuế Căn cứ tính thuế là thu nhập tính thuế trong kỳ và thuế suất. Kỳ tính thuế thường trùng với năm dương lịch nhưng cũng có thể là năm tài chính của DN. Thuế TNDN phải nộp = Thu nhập tính thuế × Thuế suất thuế TNDN Trường hợp DN có trích quỹ phát triển khoa học và công nghệ thì thuế TNDN phải nộp được xác định như sau: Thuế TNDN = (Thu nhập tính thuế - phải nộp Phần trích lập quỹ KH&CN) × Thuế suất thuế TNDN Trường hợp DN đã nộp thuế TNDN hoặc loại thuế tương tự thuế TNDN ở ngoài Việt Nam thì DN được trừ số thuế TNDN đã nộp, nhưng tối đa không quá số thuế TNDN phải nộp theo quy định của Luật thuế TNDN Việt Nam. 7 Thu nhập tính thuế Thu nhập chịu thuế Thu nhập = chịu thuế = - (Doanh thu tính thuế (Thu nhập được miễn thuế - Chi phí được trừ) + Các khoản lỗ được kết chuyển theo quy định) + Các khoản thu nhập khác Các căn cứ tính thuế chính:  Doanh thu tính thuế Doanh thu để tính TNCT là toàn bộ tiền bán hàng hóa, tiền gia công, tiền cung cấp dịch vụ, bao gồm cả khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội mà DN được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền. - Đối với DN nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế là doanh thu chưa bao gồm thuế GTGT. - Đối với DN nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp là doanh thu bao gồm cả thuế GTGT. Thời điểm xác định doanh thu để tính TNCT được xác định như sau: - Đối với hoạt động bán hàng hóa là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng hàng hóa cho người mua. - Đối với hoạt động cung ứng dịch vụ là thời điểm hoàn thành việc cung ứng dịch vụ cho người mua hoặc thời điểm lập hóa đơn cung ứng dịch vụ. Doanh thu để tính TNCT trong một số trường hợp xác định khác được quy định cụ thể trong thông tư hiện hành.  Các khoản chi phí được trừ và không được trừ Trừ các khoản chi không được trừ được ghi rõ trong thông tư, DN được trừ mọi khoản chi nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau: - Khoản chi thực tế phát sinh phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, khoản chi thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; - Khoản chi có đủ hóa đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật. - Đối với hóa đơn mua hàng hóa, dịch vụ từng lần có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên (giá đã bao gồm thuế GTGT) phải có chứng từ thanh toán không 8