Tài liệu Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại bệnh viện đa khoa đồng nai

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA LÊ VÕ HƢƠNG GIANG GIẢI PHÁP PHÒNG MỔ ĐA NĂNG HYBRID ỨNG DỤNG MỔ TIM HỞ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỒNG NAI CHUYÊN NGÀNH : VẬT LÝ KỸ THUẬT MÃ SỐ : 60520401 LUẬN VĂN THẠC SỸ Tp. Hồ Chí Minh, năm 2018 HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Bách Khoa – ĐHQG-HCM Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Huỳnh Quang Linh Cán bộ chấm nhận xét 1: TS. Nguyễn Thế Thƣờng Cán bộ chấm nhận xét 2: TS Trần Thị Ngọc Dung Luận văn thạc sĩ đƣợc bảo vệ tại Trƣờng Đại học Bách Khoa, ĐHQG Tp.HCM ngày 28 tháng 01 năm 2018 Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm: 1. TS Lý Anh Tú 2. TS Ngô Thị Minh Hiền 3. TS. Nguyễn Thế Thƣờng 4. TS Trần Thị Ngọc Dung 5. UV Phạm Thị Hải Miền CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƢỞNG KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 2 HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM TRƢỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA _________________________ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ________________________ NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ tên học viên: LÊ VÕ HƢƠNG GIANG MSHV Ngày, tháng, năm sinh: 18/10/1989 Nơi sinh : Đồng Nai Chuyên ngành: Vật lý kỹ thuật Mã số I. : 7140892 : 60520401 TÊN ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP PHÒNG MỔ ĐA NĂNG HYBRID ỨNG DỤNG MỔ TIM HỞ TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỒNG NAI II. NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG: - Tổng quan về phòng mổ đa năng và phẫu thuật mổ tim hở - Khảo sát điều kiện cơ sở vật chất, cơ sở pháp lý, quy định ngành y tế trong việc triển khai phòng mổ đa năng hybrid ở Việt Nam nói chung và Đồng Nai nói riêng. - Xây dựng giải pháp xây dựng phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai. III. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: 04/09/2017 IV. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: 31/12/2017 V. CÁN BỘ HƢỚNG DẪN: PGS.TS Huỳnh Quang Linh Tp. HCM, ngày 04 tháng 09 năm 2017 CÁN BỘ HƢỚNG DẪN CHỦ NHIỆM BỘ MÔN ĐÀO TẠO TRƢỞNG KHOA Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 3 HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh LỜI CẢM ƠN Luận án này đã không thể hoàn thành nếu thiếu sự hƣớng dẫn, cổ vũ động viên và hỗ trợ của nhiều cá nhân và tổ chức Trƣớc tiên, tôi xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới PGS-TS Huỳnh Quang Linh, ngƣời Thầy đã hƣớng dẫn, động viên giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và viết luận án này. Những nhận xét và đánh giá của Thầy, đặc biệt là những gợi ý về hƣớng giải quyết vấn đề trong suốt quá trình nghiên cứu, thực sự là những bài học vô cùng quý giá đối với tôi không chỉ trong quá trình viết luận án mà cả trong hoạt động nghiên cứu chuyên môn sau này. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể giảng viên Khoa Khoa học Ứng dụng, trƣờng Đại học Bách khoa Tp.HCM, các Thầy Cô đã giúp đỡ, góp ý và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình nghiên cứu và viết luận án của mình. Tôi xin cảm ơn Ban Giám đốc và tập thể cán bộ viên chức Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai, nơi tôi đang công tác, những đồng nghiệp đã chia sẻ, động viên, giúp đỡ để tôi hoàn thành luận án này. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình đã động viên và hỗ trợ tôi rất nhiều về mặt thời gian, tinh thần để giúp tôi hoàn thành luận án này. Tp.HCM, tháng 12 năm 2017 HỌC VIÊN LÊ VÕ HƢƠNG GIANG Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 4 HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh TÓM TẮT LUẬN VĂN Phòng mổ đa năng là sự kết hợp giữa môi trƣờng phẫu thuật vô trùng với hệ thống chẩn đoán hình ảnh hiện đại tạo điều kiện phẫu thuật xâm lấn một cách tối thiểu, giảm chấn thƣơng, số lƣợng và kích thƣớc các vết mổ can thiệp, giúp cho bác sĩ thực hiện các thao tác mổ chính xác và hiệu quả. Điều này sẽ giúp tiết kiệm thời gian trong cứu chữa, tăng cƣờng an toàn cho bệnh nhân, đặc biệt là phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện và giúp ngƣời bệnh phục hồi nhanh hơn. Trên cơ sở nghiên cứu tổng quan các vấn đề liên quan phòng mổ đa năng, phẫu thuật mổ tim hở, cơ sở vật chất, cơ sở pháp lý, quy định ngành y tế ở Việt Nam, luận văn đề xuất mô hình, giải pháp phù hợp xây dựng phòng mổ đa năng, đặc biệt ứng dụng mổ tim hở cho Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai. Luận văn tích hợp nhiều kiến thức liên ngành, có thể ứng dụng tham khảo cho những dự án tƣơng tự đối với các hệ thống bệnh viện khác ở Việt Nam. ABSTRACT Hybrid operating room (Hybrid OR) is a integrated surgical unit which combined a standard sterile surgical environment with advanced medical imaging devices. These imaging devices enable minimally-invasive surgery, reduction in trauma, the number and size of surgical incisions, help the doctor perform the operation correctly and effectively. Mentioned facilities will save time in the cure, enhance the patient's safety, especially to prevent hospital infections and help patients recover faster. On the basis of studying general issues related to the hybrid OR, open heart surgery, actual facilities, legal basis and regulations of the health sector in Vietnam, the thesis proposes proper solutions and model for setting up hybrid OP, especially for open heart surgery for Dong Nai General Hospital. The thesis integrated a wide range of interdisciplinary knowledge, which can be used to refer for similar projects for other hospital systems in Vietnam. Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 5 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang LỜI CAM ĐOAN CỦA TÁC GIẢ Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của cán bộ hƣớng dẫn. Các kết quả và hình ảnh của tôi thu đƣợc trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn của Việt Nam. Các kết quả này chƣa từng đƣợc công bố trong bất cứ công trình khoa học nào khác mà tôi không tham gia. Tất cả những tham khảo và kế thừa đều đƣợc tham chiếu và trích dẫn đầy đủ. HỌC VIÊN LÊ VÕ HƢƠNG GIANG Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 6 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................4 TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................5 LỜI CAM ĐOAN CỦA TÁC GIẢ ..........................................................................6 MỤC LỤC ..................................................................................................................7 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ...........................................................................11 CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU...........................................................................................13 CHƢƠNG 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .......................................................16 2.1. Một số khái niệm tổng quan cơ bản ................................................................16 2.1.1. Cơ sở phẫu thuật can thiệp tim mạch ..........................................................16 2.1.2. Vấn đề nhiễm khuẩn bệnh viện ....................................................................20 2.1.3. Chẩn đoán từ xa ...........................................................................................21 2.2. Tổng quan về phòng mổ .................................................................................22 2.2.1 Yêu cầu chung về thiết kế phòng mổ .............................................................23 2.2.2. Thiết kế nội thất và trang thiết bị phòng mổ................................................27 2.2.3. Khái niệm hành lang ....................................................................................28 2.2.4. Xu hướng phòng mổ hiện đại .......................................................................32 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................33 3.1. Tổng quan về Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai ..................................................33 3.1.1. Giới thiệu về Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai ...............................................33 3.1.2. Hiện trạng ứng dụng CNTT tại bệnh viện ..................................................36 3.2. Căn cứ pháp lý và tiêu chuẩn quốc tế triển khai phòng mổ đa năng hybrid...39 3.2.1. Căn cứ pháp lý .............................................................................................39 3.2.2. Tiêu chuẩn JCI .............................................................................................40 3.3. Giới thiệu xu hƣớng và thực tiễn mổ tim hở tại Bệnh viện đa khoa Đồng Nai ...............................................................................................................................44 3.3.1. Tình hình chung ...........................................................................................44 3.3.2. Quy trình chuyên môn ..................................................................................47 3.3.3. Giới thiệu về phòng mổ tim hở hiện tại tại Bệnh viện đa khoa Đồng Nai ..47 Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 7 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang 3.3.4. Cơ sở vật chất dùng trong phẫu thuật .........................................................48 3.3.5. Cơ sở vật chất cho chuẩn bị tiền phẫu và chăm sóc sau mổ tại trại bệnh ..49 3.3.6. Cơ sở vật chất cho chăm sóc hồi sức sau mổ ..............................................49 3.4. Định nghĩa phòng mổ đa năng hybrid ............................................................50 3.5. Kỹ thuật hình ảnh trong phòng mổ đa năng hybrid ........................................52 3.5.1. C-arm soi huỳnh quang ...............................................................................53 3.5.2. Kỹ thuật DSA ...............................................................................................54 3.5.3. Hình ảnh 3D DynaCT ..................................................................................57 3.5.4. Phương pháp hiển thị hình ảnh nâng cao ...................................................58 3.5.5. Fusion imaging và cắt lớp 2D/3D ...............................................................59 3.5.6. Teleradiology giải pháp chẩn đoán hình ảnh từ xa.....................................61 3.5.7. Hệ thống quản lý lưu trữ và trao đổi hình ảnh y khoa (PACS) ...................63 3.6. Tiêu chuẩn về khí sạch trong y tế ...................................................................64 3.6.1. Tiêu chuẩn ISO 14698 .................................................................................64 3.6.2. Chức năng và ngu n lý của dòng khí sạch Laminar..................................64 3.6.3. Hệ thống khí sạch ........................................................................................65 3.7. Hệ thống module phòng mổ ...........................................................................66 3.7.1. Tổng quan về hệ thống module phòng mổ ...................................................66 3.7.2. Cấu tạo .........................................................................................................67 3.7.3. Ưu điểm: ......................................................................................................69 3.7.4. Các mô tả và thông số kỹ thuật cụ thể của phòng mổ đa năng dự kiến ......71 3.8. Tổng thể phòng mổ đa năng hybrid ................................................................82 3.9. Tổng quan thiết bị phòng mổ đa năng hybrid .................................................83 3.10. Yêu cầu kỹ thuật giải pháp: ..........................................................................84 3.11. Bài toán kinh tế .............................................................................................84 CHƢƠNG 4: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÒNG MỔ ĐA NĂNG HYBRID ỨNG DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA ĐỒNG NAI ..............................................86 4.1. Tầm nhìn .........................................................................................................86 4.1.1. Giải pháp về hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị. ..............................................86 4.1.2. Giải pháp về nguồn nhân lực.......................................................................86 Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 8 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang 4.1.3. Giải pháp về tài chính..................................................................................87 4.1.4. Giải pháp hợp tác quốc tế............................................................................87 4.2. Phối hợp với các cơ quan ban ngành ..............................................................87 4.2.1. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Nai ...............................................................87 4.2.2. Sở Y tế Đồng Nai .........................................................................................87 4.2.3. Sở Kế hoạch và Đầu tư ................................................................................88 4.2.4. Sở Tài chính .................................................................................................88 4.2.5. Sở thông tin và Truyền thông .......................................................................88 4.2.6. Sở Nội vụ ......................................................................................................88 4.2.7. Sở Tài ngu n và Môi trường. .....................................................................89 4.3. Nghiên cứu tính khả thi và bài toán tài chính của giải pháp ..........................89 4.4. Giải pháp về đầu tƣ mới trang thiết bị y tế .....................................................92 4.4.1. Hệ thống chụp mạch hai bình diện ..............................................................92 4.4.2. Hệ thống tuần hoàn tim phổi nhân tạo ........................................................94 4.5. Giải pháp về Hệ thống chẩn đoán từ xa (Telediagnostics): ............................96 4.6. Các nội dung công việc liên quan đến tƣ vấn cấp chứng nhận JCI ................99 4.6.1. Nghiên cứu khảo sát đánh giá hiện trạng....................................................99 4.6.2. Thành lập các Tổ/ Nhóm............................................................................100 4.6.3. Bài học mẫu ...............................................................................................101 4.6.4. Đào tạo tại chỗ và sát hạch theo từng hạng mục ......................................102 4.6.5. Sát hạch mô phỏng.....................................................................................103 4.6.6. Hỗ trợ trong sát hạch chính thức...............................................................103 4.6.7. Tư vấn từ xa. ..............................................................................................104 4.7. Nội dung các công việc xây dựng hệ thống quản lý tòa nhà thông minh iBMS .............................................................................................................................117 4.9. Các vấn đề liên quan khác. ...........................................................................139 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỊNH HƢỚNG TRIỂN KHAI ........................142 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................143 PHỤ LỤC ...............................................................................................................145 PHỤ LỤC 1: Các ứng dụng lâm sàng sử dụng phƣơng pháp hybrid trong điều trị tim mạch ..............................................................................................................146 Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 9 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang PHỤ LỤC 2: Danh mục kỹ thuật về phẫu thuật tim mạch Bệnh viện đa khoa Đồng Nai đang xin phép đƣợc thẩm định phê duyệt. ..........................................169 PHỤ LỤC 3: Biểu đồ tiến độ JCI ........................................................................177 PHỤ LỤC 4: Biểu đồ tiến độ CNTT ...................................................................179 PHỤ LỤC 5: Biểu đồ tiến độ lắp đặt 1 phòng mổ đa năng hybrid ......................180 Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 10 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Hình 1 Thời gian xuất hiện nhiễm khuẩn bệnh viện [14] .................................................... 21 Hình 2 Mô hình kết nối tổng thể dự án Telemedicine ......................................................... 22 Hình 3 Phòng mổ mẫu - Bệnh viện Quốc tế Vinmec (Nguồn: Website bệnh viện Vinmec) ..................................................................................................................................... 23 Hình 4 Sơ đồ thiết kế phân luồng giao thông bác sĩ, bệnh nhân (Tác giả: Ths Võ Xuân Bội Lâm - Tạp Chí Kiến Trúc Việt Nam số 7/2012) .......................................................... 26 Hình 5 Sơ đồ thiết kế phân luồng giao thông hành lang sạch - bẩn (Tác giả: Ths Võ Xuân Bội Lâm - Tạp Chí Kiến Trúc Việt Nam số 7/2012) ................................................... 27 Hình 6 Hai hành lang [1] ..................................................................................................... 29 Hình 7 Một hàng lang [1] .................................................................................................... 30 Hình 8 Khái niệm trung tâm (Nguồn: Maquet Catalog) ...................................................... 31 Hình 9 Khái niệm trung tâm (Nguồn: Maquet Catalog) ...................................................... 31 Hình 10 Khu vực phòng mổ [1] ........................................................................................... 32 Hình 11 Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai (Nguồn: Website bệnh viện).................................. 34 Hình 12 Hệ thống mạng - Bệnh viện Đồng Nai (Nguồn: Phòng Công nghệ thông tin - Bệnh viện đa khoa Đồng Nai) ............................................................................................... 37 Hình 13 Định nghĩa phòng mổ Hybrid ................................................................................ 51 Hình 14 Phòng mổ hybrid tiêu chuẩn .................................................................................. 51 Hình 15 Mang thiết bị chẩn đoán hình ảnh vào phòng mổ .................................................. 52 Hình 16 Các kỹ thuật hình ảnh của phòng mổ hybrid ......................................................... 53 Hình 17 Mô hình Teleradiology tiêu chuẩn ......................................................................... 62 Hình 18 Hệ thống PACS ...................................................................................................... 63 Hình 19 Tiêu chuẩn ISO 14698 ........................................................................................... 64 Hình 20 Chức năng và nguyên lý của dòng khí sạch Laminar ............................................ 65 Hình 21 Hình ảnh lắp ráp module phòng mổ....................................................................... 66 Hình 22 Bàn mổ ................................................................................................................... 67 Hình 23 Phòng mổ hybrid tiêu chuẩn .................................................................................. 67 Hình 24 Khung phòng mổ ................................................................................................... 68 Hình 25 Tƣờng phòng mổ hybrid ........................................................................................ 68 Hình 26 Trần phòng mổ hybrid ........................................................................................... 69 Hình 27 Màn hình điều khiển .............................................................................................. 70 Hình 28 Phòng mổ hybrid .................................................................................................... 72 Hình 29 Khung phòng mổ ................................................................................................... 73 Hình 30 Khung trần phòng mổ ............................................................................................ 74 Hình 31 Tƣờng phòng mổ.................................................................................................... 75 Hình 32 Góc phòng mổ hybrid ............................................................................................ 76 Hình 33 Module tƣờng mẫu ................................................................................................. 77 Hình 34 Bảng điều khiển phòng mổ .................................................................................... 78 Hình 35 Mô hình đèn đọc phim X-quang ............................................................................ 78 Hình 36 Đồng hồ treo tƣờng ................................................................................................ 79 Hình 37 Bộ phận hút không khí ........................................................................................... 79 Hình 38 Cửa phòng mổ ........................................................................................................ 80 Hình 39 Trần phòng mổ ....................................................................................................... 80 Hình 40 Cấu trúc trần phòng mổ ......................................................................................... 81 Hình 41 Mô hình hệ thống khí phòng mổ ............................................................................ 82 Hình 42 Tổng quan phòng mổ hybrid .................................................................................. 82 Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 11 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang Hình 43 Bài toán kinh tế ...................................................................................................... 85 Hình 44 Máy chụp mạch máu kỹ thuật số xóa nền DSA 2 bình diện .................................. 93 Hình 45 Hệ thống chụp DSA ở Bệnh viện Chợ Rẫy ........................................................... 94 Hình 46 Hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể nhân tạo ............................................................. 95 Hình 47 Hệ thống tuần hoàn tim phổi nhân tạo ................................................................... 96 Hình 48 Một bộ phổi nhân tạo ............................................................................................. 96 Hình 49 Ứng dụng Video Conference cho mổ thị phạm và hội chẩn khoảng cách xa ........ 97 Hình 50 Sơ đồ nguyên lý phòng mổ .................................................................................... 98 Hình 51 Sơ đồ nguyên lý phòng hội chẩn............................................................................ 98 Hình 52 Hệ thống điều khiển máy phát ............................................................................. 117 Hình 53 Hệ thống quản lý phòng chống cháy nổ .............................................................. 124 Hình 54 Hệ thống quản lý cấp thoát nƣớc ......................................................................... 126 Hình 55 Hệ thống quản lý thang máy ................................................................................ 129 Hình 56 Hệ thống quản lý chiếu sáng ................................................................................ 131 Hình 57 Minh họa thiết kế phòng có hệ thống dựng hình ảnh bằng robot. Kích thƣớc phòng mổ hybrid tối thiểu 70 m2 vì càn rất nhiều thiết bị và nhân lực trong phòng [1] ...... 141 Hình 58 Kỹ thuật TAVI ..................................................................................................... 155 Hình 59 Van Edwards-Sapien và Van CoreValve ............................................................. 156 Hình 60 Một số loại van khác. A: JenaValve, B: Symetis Acurate, C: Direct Flow Medical, D: Portico, E: Medtronic Engager, F: Sapien 3, G: L [2] .......................................... 157 Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 12 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU Hiện nay các phòng mổ và trung tâm tiệt trùng hiện đại có vai trò rất quan trọng trong công tác khám chữa bệnh phục vụ bệnh nhân. Đây cũng là hai khu vực then chốt trong cơ cấu hoạt động của bệnh viện. Việc cập nhật các giải pháp cải thiện chất lƣợng khám chữa bệnh, nâng cao sức khỏe nhân dân, cải thiện cơ sở hạ tầng, thiết bị y tế cho các bệnh viện theo xu hƣớng, công nghệ hiện đại của thế giới là rất cần thiết. Ngày nay, với sự phát triển khoa học công nghệ, việc bố trí, thiết kế công năng, cũng nhƣ trang thiết bị hiện đại trong phòng mổ mang đến cho các bác sĩ phƣơng tiện chẩn đoán, phẫu thuật và điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Phòng mổ đa năng (Hybrid ORs) là một xu thế mới hiện đại. Đây là sự kết hợp giữa môi trƣờng phẫu thuật vô trùng với hệ thống chẩn đoán hình ảnh hiện đại nhƣ máy chụp mạch, X-quang cắt lớp hoặc cộng hƣởng từ. Việc kết hợp các thiết bị chẩn đoán hình ảnh ngay trong phòng mổ tạo điều kiện phẫu thuật xâm lấn một cách tối thiểu, giảm chấn thƣơng, số lƣợng và kích thƣớc các vết mổ can thiệp, giúp cho bác sĩ thực hiện các thao tác mổ chính xác và hiệu quả. Điều này sẽ giúp tiết kiệm thời gian trong cứu chữa, tăng cƣờng an toàn cho bệnh nhân, đặc biệt là phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện và giúp ngƣời bệnh phục hồi nhanh hơn. Hệ thống phòng mổ đa năng hybrid có thể ứng dụng cho nhiều loại hình phẫu thuật trong các lĩnh vực khác nhau nhƣ: tim mạch, thần kinh, ghép tạng, chấn thƣơng chỉnh hình vv... Yếu tố quan trọng trong việc xây dựng phòng mổ đa năng là việc kiểm soát nhiễm khuẩn khi trong phòng mổ có thêm nhiều thiết bị và nhiều êkip nhân sự làm việc đồng thời. Việc ngăn ngừa nhiễm khuẩn trong phòng mổ đa năng này sẽ đƣợc quan tâm thực hiện trƣớc tiên nhờ vào việc xây dựng mô hình tiệt trùng trung tâm và sau đó việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn theo quy định quốc tế. Riêng đề tài này quan tâm đặc biệt đến phẫu thuật mổ tim hở, vì lĩnh vực đó đƣợc đề ra nhƣ một nhiệm vụ trọng tâm trong công tác chữa trị chuyên biệt tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai. Với đời sống và chất lƣợng sống ngày càng nâng cao, nhu cầu chữa trị các bệnh lý tim mạch ngày càng lớn, đặc biệt phẫu thuật tim đƣợc chỉ Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 13 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang định cho nhiều bệnh lý sống còn ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh cho đến ngƣời già. Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid là tiền đề thiết yếu để phát triển dạng phẫu thuật can thiệp này. Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai là một cơ sở y tế trọng điểm của thành phố Biên Hòa, phục vụ điều trị chăm sóc sức khỏe của một số lƣợng dân cƣ với mật độ lớn tại trung tâm tỉnh Đồng Nai nói riêng và các tỉnh lân cận nói chung. Với yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao chất lƣợng chăm sóc sức khỏe cộng đồng, bệnh viện đƣợc đầu tƣ xây dựng mới đồng bộ và hoàn chỉnh bệnh viện quy mô 900 giƣờng, đồng thời mở rộng khu dịch vụ xã hội hoá nâng công suất khám chữa bệnh lên đến 1400 giƣờng đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao, đa dạng của ngƣời dân, đáp ứng mục tiêu ngành Y tế của tỉnh Đồng Nai đề ra. Việc xây dựng hệ thống phòng mổ đa năng hybrid là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong việc hiện đại hóa cơ sở vật chất của bệnh viện nhƣ đã đề cập. Mục đích chủ yếu của luận văn là nghiên cứu tổng quan các vấn đề liên quan phòng mổ đa năng, phẫu thuật mổ tim hở và đề xuất mô hình, giải pháp phù hợp về phòng mổ đa năng, trung tâm tiệt trùng và những định hƣớng áp dụng các công nghệ tiên tiến cho Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai, có thể ứng dụng tham khảo cho những dự án tƣơng tự đối với các hệ thống bệnh viện khác ở Việt nam. Trên cơ sở đó, nhiệm vụ chính của đề tài bao gồm: - Tổng quan về phòng mổ đa năng và phẫu thuật mổ tim hở - Khảo sát điều kiện cơ sở vật chất, cơ sở pháp lý, quy định ngành y tế trong việc triển khai phòng mổ đa năng hybrid ở Việt Nam nói chung và Đồng Nai nói riêng - Xây dựng giải pháp xây dựng phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai. Luận văn cố gắng tích hợp nhiều kiến thức liên ngành, không chỉ cơ sở y khoa và thiết bị y tế, mà cả kiến thức về xây dựng, tài chính nhằm tổng hợp hệ thống những luận cứ khoa học và kỹ thuật cần thiết mà một chuyên viên, kỹ sƣ phụ trách Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 14 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang trang thiết bị y tế của bệnh viện hoặc cơ sở y tế cần nắm vững để tƣ vấn triển khai những dự án đầu tƣ tƣơng tự. Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 15 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang CHƢƠNG 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 2.1. Một số khái niệm tổng quan cơ bản 2.1.1. Cơ sở phẫu thuật can thiệp tim mạch Phẫu thuật ít xâm lấn, phẫu thuật nội soi đã đƣợc triển khai trong các chuyên ngành phẫu thuật từ nhiều năm nay với kết quả hết sức khả quan, mang lại nhiều lợi ích cho ngƣời bệnh: hồi phục nhanh, giảm nguy cơ nhiễm trùng, vấn đề thẩm mỹ với sẹo mổ nhỏ. Trong lĩnh vực phẫu thuật tim mạch, với sự tiến bộ của công nghệ, nhiều nƣớc đã áp dụng phƣơng pháp này trong phẫu thuật tim hở. Từ cuối những năm 90 của thế kỷ trƣớc đã có những công trình công bố về phẫu thuật van tim, vạch mành, đóng thông liên nhĩ theo phƣơng thức này. Theo Elbeery và Chitwood, phẫu thuật ít xâm lấn là phƣơng pháp đƣợc lựa chọn trong phẫu thuật tim mạch ở thế kỷ 21. Sự phát triển của phẫu thuật ít xâm lấn, phẫu thuật nội soi gắn liền với sự phát triển công nghệ. Việc ứng dụng những tiến bộ công nghệ cho phép phẫu thuật viên thu hẹp đƣờng mổ, hạn chế làm tổn thƣơng tổ chức trong quá trình phẫu thuật, hạn chế sự tiếp xúc của tạng (tim, phổi) với môi trƣờng nhƣng vẫn đảm bảo phẫu trƣờng để phẫu thuật viên thực hiện các thao tác phẫu thuật một cách an toàn. Bệnh tim mạch luôn là vấn đề sức khỏe đƣợc quan tâm trên thế giới với tỷ lệ tử vong và tàn phế đứng hàng đầu. Theo ƣớc tính của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), mỗi năm có khoảng 17 triệu ngƣời tử vong do bệnh tim mạch trên thế giới. Tại Việt Nam, các bệnh lý về tim mạch cƣớp đi sinh mạng của khoảng 200.000 ngƣời mỗi năm, chiếm 1/4 tổng số trƣờng hợp tử vong trong dân số. Tỷ lệ bệnh lý tim mạch - chuyển hóa nhƣ tăng huyết áp, bệnh lý mạch vành ngày càng gia tăng. Qua điều tra, khảo sát của Bộ Y tế và Bệnh viện Tim Hà Nội cho thấy, tỷ lệ trẻ bị bệnh tim bẩm sinh chiếm khoảng 1% số trẻ sinh ra hàng năm. Tỷ lệ trẻ tử vong do bệnh tim bẩm sinh chiếm 20 - 30% nếu không đƣợc can thiệp và điều trị. Đáng lƣu ý là trong những năm gần đây, số lƣợng ngƣời bệnh tăng huyết áp ngày càng trẻ hóa với không ít ngƣời bệnh đang trong độ tuổi lao động. Theo thống kê, tỉ lệ ngƣời bệnh trên 18 tuổi bị tăng huyết áp là 25% trong khi tỉ lệ này đối với Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 16 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang ngƣời bệnh trên 60 tuổi là 50%. Nguyên nhân có thể liên quan đến vấn đề lối sống, chế độ ăn uống, luyện tập, nhịp sống nhanh, sự căng thẳng về tinh thần gây nên các dạng bệnh tim mạch - chuyển hóa. Có thể nói bệnh lý tim mạch hiện nay chính là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng và ảnh hƣởng trực tiếp đến chất lƣợng cuộc sống con ngƣời trong xã hội hiện đại, trở thành gánh nặng lớn đối với cộng đồng và ngành y tế. Về chuyên môn, phẫu thuật mở đƣợc hiểu là bác sĩ trực tiếp cắt mở cơ quan để thực hiện các thủ thuật điều trị; phƣơng pháp đòi hỏi phải có điều kiện vô trùng cao và các thiết bị hỗ trợ sinh tồn. Can thiệp là dạng phẫu thuật ít xâm lấn bằng cách tạo vết mổ nhỏ để thực hiện các thủ thuật nội soi, can thiệp tối thiểu; phƣơng pháp đòi hỏi phải có các thiết bị chẩn đóan hình ảnh tiên tiến hỗ trợ. Bệnh lý mạch máu tại Việt Nam nói chung trong những năm gần đây diễn biến theo xu hƣớng tăng dần về số lƣợng bệnh nhân cũng nhƣ mức độ phức tạp của bệnh. Nguyên nhân là tuổi thọ trung bình tăng cũng nhƣ thay đổi chế độ dinh dƣỡng của bệnh nhân dẫn tới tỷ lệ bệnh mạch máu ngày càng tăng. Các bệnh mạch máu phức tạp xuất hiện đang là thách thức với các bác sĩ lâm sàng cả về ngoại khoa cũng nhƣ can thiệp tim mạch. Với những bệnh nhân có bệnh mạch máu phức tạp, tuổi cao, nhiều vị trí tổn thƣơng, việc áp dụng các phƣơng pháp kinh điển nhƣ phẫu thuật đơn thuần hoặc can thiệp đơn thuần sẽ không mang lại hiệu quả tốt do phẫu thuật tại nhiều vị trí cùng một lúc trên bệnh nhân già yếu sẽ ảnh hƣởng nặng nề đến sức khỏe bệnh nhân, việc can thiệp mạch máu trên nhiều vị trí cùng một lúc không phải lúc nào cũng thực hiện đƣợc, mặt khác là gánh nặng kinh tế lớn cho bệnh nhân và bảo hiểm y tế. Xu hƣớng trên thế giới hiện nay là áp dụng phối hợp phẫu thuật và can thiệp trên bệnh nhân nhằm làm giảm chấn thƣơng, di chứng phẫu thuật, giảm chi phí y tế và giảm tác động có hại trên sức khỏe bệnh nhân. * Lịch sử: Năm 1964, C.T.Dotter và cộng sự là ngƣời đầu tiên tiến hành nong động mạch đùi nông bằng bóng trên một bệnh nhân nữ 82 tuổi thiếu máu giai đoạn IV chân do tắc động mạch đùi nông với kết quả rất tốt, ông cũng là ngƣời đƣa ra những khái Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 17 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang niệm đầu tiên về dụng cụ can thiệp nhƣ bóng nong động mạch, guidewire, giá đỡ trong lòng mạch. Ông đƣợc coi là cha đẻ của ngành can thiệp. [4] Năm 1973, J.M. Porter báo cáo trƣờng hợp lâm sàng đầu tiên phối hợp giữa phẫu thuật (bắc cầu đùi khoeo) và can thiệp (nong động mạch bằng bóng) với kết quả lâm sàng không kém gì phẫu thuật. [5] Những nghiên cứu về sau cho những tổn thƣơng mạch máu nhiều tầng đều cho thấy việc phối hợp giữa phẫu thuật và can thiệp mang lại lợi ích to lớn về hậu phẫu cho bệnh nhân so với phẫu thuật đơn thuần. [6] [7] Năm 1977, A. Gruntzig đã sáng chế ống thông có bóng đủ chắc để lần đầu tiên trên thế giới thực hiện nong mạch vành, và 7 năm sau giá đỡ lòng mạch cho mạch vành ra đời. Năm 1990, C. Parodi lần đầu tiên đặt mạch nhân tạo động mạch chủ bụng thành công [8]. Năm 1994, FDA đã chấp nhận giá đỡ nội mạch mạch vành. Từ đó đến nay can thiệp nội mạch máu cũng nhƣ phối hợp phẫu thuật và can thiệp mạch đã phát triển hết sức mạnh mẽ trong cả lĩnh vực mạch máu ngoại vi, mạch máu lớn, mạch tạng và tim (mạch vành). Tuy nhiên để có thể triển khai đƣợc kỹ thuật này đòi hỏi nhiều yếu tố: trang thiết bị (máy chụp mạch đủ tốt), vật tƣ tiêu hao (dây dẫn, bóng nong, stent, thuốc cản quang ), phòng mổ hay phòng chụp mạch đủ lớn, và đặc biệt là phải có bác sĩ đƣợc đào tạo bài bản. Những ngƣời có thể thực hiện can thiệp nội mạch là phẫu thuật viên mạch máu, bác sĩ nội tim mạch can thiệp và bác sĩ điện quang. Tuy nhiên theo xu hƣớng chung trên thế giới, với các thƣơng tổn khó đòi hỏi can thiệp phức tạp, phối hợp phẫu thuật và can thiệp thì tỷ lệ phẫu thuật viên mạch máu tham gia can thiệp càng ngày càng chiếm vai trò chủ đạo [6] [11]. * Định nghĩa: Thuật ngữ phẫu thuật kết hợp can thiệp nội mạch đƣợc tạm dịch từ tiếng Anh hybrid procedures . Thuật ngữ tiếng Anh hybrid chỉ sự lai, sự kết hợp. Trong y khoa, thuật ngữ này dùng chỉ sự kết hợp giữa phƣơng pháp này với phƣơng pháp khác. [2] Phƣơng pháp phẫu thuật kết hợp can thiệp nội mạch là sự kết hợp giữa mổ hở kinh điển và can thiệp nội mạch đã rất thành công trong các lĩnh vực về mạch vành, mạch máu gan, động mạch mạc treo tràng trên và động mạch thận. Từ năm 2004, Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 18 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang phẫu thuật kết hợp can thiệp nội mạch trên mạch máu ngoại biên đƣợc tiến hành phổ biến tại Châu Âu. Ngày nay, phẫu thuật kết hợp can thiệp nội mạch cho mạch máu ngoại biên đã đƣợc phổ biến rộng rãi khắp thế giới. * Thủ thuật cơ bản: Các thủ thuật cơ bản thƣờng đƣợc tiến hành: - Bóc lớp nội mạc mạch máu. - Tạo hình lòng mạch máu bằng nong bóng. - Đặt giá đỡ nội mạch. - Cầu nối mạch máu. Phẫu thuật kết hợp can thiệp nội mạch thƣờng phối hợp cầu nối mạch máu với đặt giá đỡ nội mạch hoặc bóc nội mạc phối hợp với nong đơn thuần, cũng có thể bóc nội mạc, làm cầu nối mạch máu phối hợp đặt giá đỡ nội mạch * Ưu điểm và nhược điểm Hybrid có thể áp dụng đƣợc cho nhiều vị trí tổn thƣơng một lúc, thậm chí với những tổn thƣơng không thể phẫu thuật nhƣ tổn thƣơng lóc tách đã vỡ của động mạch chủ. Can thiệp hybrid cho phép xử lý các thƣơng tổn một cách triệt để trong một thì. Các nghiên cứu trên thế giới cũng chứng minh vai trò và ƣu điểm tuyệt đối của hybrid so sánh với phẫu thuật hoặc can thiệp đơn thuần với các tổn thƣơng nhiều tầng.[6] [7] [12] Hybrid phối hợp đƣợc ƣu điểm của phẫu thuật và can thiệp nội mạch. Phẫu thuật cho phép bộc lộ rõ thƣơng tổn, tiếp cận và xử trí những mạch máu mà can thiệp rất khó khăn (nhƣ động mạch đùi chung bị tắc hoàn toàn, huyết khối gây tắc trong lòng mạch ). Bên cạnh đó, việc can thiệp nội mạch cho phép xử lý những thƣơng tổn của mạch máu lớn (quai động mạch chủ) và các vị trí khó, xa (động mạch chày trƣớc, chày sau, miệng nối mạch máu cũ) với những kỹ thuật tiên tiến (nong mạch bằng bóng, đặt stent) một cách nhanh chóng, hiệu quả và an toàn. Việc phối hợp các ƣu điểm trên đã cho phép xử lý đƣợc các thƣơng tổn khó, phức tạp đôi khi không thể thực hiện đƣợc nếu phẫu thuật hoặc can thiệp đơn thuần. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả phục hồi lƣu thông mạch máu của hybrid Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 19 GVHD: PGS.TS Huỳnh Quang Linh HVTH: Lê Võ Hƣơng Giang không khác gì phẫu thuật nhƣng có tỷ lệ biến chứng thấp hơn, giảm thời gian hồi sức và nằm viện cho bệnh nhân [7] [11]. Việc tránh đƣợc các biến chứng do mở ngực, mở xƣơng ức, gây mê, chạy máy tim phổi là ƣu thế lớn của can thiệp. Bên cạnh những lợi ích của nó, việc áp dụng Hybrid phẫu thuật - can thiệp cũng có những nhƣợc điểm. Nhƣ vậy với việc áp dụng Hybrid bệnh nhân có thể gặp đầy đủ các biến chứng của quá trình can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật gây ra. Việc bệnh nhân và nhân viên y tế cùng tiếp xúc với phóng xạ tia X có nguy cơ mắc các bệnh lý da do phóng xạ, đục thủy tinh thể cao hơn nhiều lần đã đƣợc chứng minh với nhiều bằng chứng khoa học [6]. Bên cạnh đó với chi phí cao của can thiệp mạch máu, việc bảo hiểm y tế chƣa chi trả cho toàn bộ quá trình điều trị, việc áp dụng Hybrid rõ ràng là một gánh nặng kinh tế cho bệnh nhân và gia đình bệnh nhân. Một hạn chế không nhỏ của việc áp dụng hybrid là trang thiết bị, vật tƣ cho can thiệp - phẫu thuật còn chƣa đầy đủ, nhân lực chƣa có nhiều kinh nghiệm trong việc áp dụng các kỹ thuật mới, tiên tiến của can thiệp nội mạch cho bệnh nhân. Một số ứng dụng lâm sàng cụ thể đƣợc trình bày chi tiết trong Phụ lục 1. Phòng mổ đa năng hybrid bên cạnh các kỹ thuật can thiệp tim mạch ngày nay đƣợc sử dụng ngày càng nhiều trong phẫu thuật thần kinh, chấn thƣơng, chỉnh hình, tiết niệu, và phẫu thuật tổng quát. Sự cần thiết phòng mổ đa năng hybrid không chỉ dừng lại ở phẫu thuật tim. Bác sĩ phẫu thuật mạch và các bác sĩ phẫu thuật thần kinh đã phát triển các thủ thuật lai ghép cần thiết cho các hệ thống chụp mạch trong phòng mổ đa năng hybrid. Nhu cầu về hình ảnh, các yêu cầu vệ sinh và phòng bệnh - đặc biệt cho phẫu thuật thần kinh - có thể khác nhau đáng kể. 2.1.2. Vấn đề nhiễm khuẩn bệnh viện Nhiễm khuẩn mà ngƣời bệnh mắc phải trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe tại các cơ sở y tế đƣợc gọi chung là nhiễm khuẩn bệnh viện. Tất cả các bệnh nhân nằm điều trị tại bệnh viện đều có nguy cơ mắc nhiễm khuẩn bệnh viện. Đối tƣợng có nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện cao là trẻ em, ngƣời già, bệnh nhân suy giảm hệ miễn dịch, thời gian nằm điều trị kéo dài, không tuân thủ Giải pháp phòng mổ đa năng hybrid ứng dụng mổ tim hở tại Bệnh viện Đa Khoa Đồng Nai 20