Tài liệu Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay hộ sản xuất trong ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh xuyên mộc

Để hoàn thành được bài viết này là một phần cố gắng của người viết, bên cạnh đó là nhờ sự đóng góp không nhỏ của những cá nhân và tổ chức. Trước hết con xin gửi lời cảm ơn đến cha mẹ và gia đình, để con hoàn thành hết khóa học, cha mẹ đã phải cố gắng rất nhiều. Con hi vọng con có thể sớm báo đáp được công ơn dưỡng nuôi của cha mẹ. Tiếp theo em xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể quý Thầy, Cô trường Đại học Lạc Hồng đã tận tình truyền đạt và giúp đỡ em trong quá trình học tập để giúp em có đủ kiến thức áp dụng vào thực tế. Cháu cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám đốc, toàn thể nhân viên NHNo & PTNT chi nhánh Xuyên Mộc đã tạo những điều kiện tốt nhất cho cháu trong quá trình cháu thực tập tại chi nhánh. Và cuối cùng em xin gửi những lời cảm ơn, tri ân chân thành nhất đến TS. Trần Thị Thùy Linh, tuy bận nhiều công việc nhưng Cô đã trực tiếp tận tình hướng dẫn em hoàn thành bài nghiên cứu khoa học. Người viết xin kính gửi những lời chúc tốt đẹp nhất đến quý Thầy, Cô trường Đại học Lạc Hồng, toàn thể cán bộ nhân viên chi nhánh Xuyên Mộc, GVHD lời chúc sức khỏe và thành công! Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng do thời gian có hạn và hiểu biết thực tế của em còn hạn chế nên bài báo cáo không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong Thầy, Cô và các anh chị góp ý để báo cáo được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! SINH VIÊN 1 NGUYỄN THỊ HỒNG LÊ MỤC LỤC Lời cảm ơn Danh mục từ ngữ viết tắt Danh mục sơ đồ, bảng biểu, biểu đồ Lời mở đầu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT . . . . . . . . . . . 4 • Lý luận về tín dụng ngân hàng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.1.2 Đặc điểm tín dụng đối với hộ sản xuất. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.1.3 Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với kinh tế hộ sản xuất. . . . . 5 1.2 Chính sách tín dụng đối với phát triển kinh tế hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . 8 • Lý thuyết về hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.2.1.1 Khái niệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.2.1.2 Đặc điểm của kinh tế hộ sản xuất. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2.1.3 Vai trò của kinh tế hộ sản xuất đối với nền kinh tế . . . . 10 1.2.2 Một số quy định cho vay đối với phát triển kinh tế hộ sản xuất. 12 • Mục đích cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2 • Nguồn vốn cho vay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 • Đối tượng cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 • Hình thức cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 • Nguyên tắc cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 • Thời hạn cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 • Lãi suất cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 • Bộ hồ sơ cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 • Bảo đảm tiền vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 • Xử lý rủi ro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 • Hiệu quả cho vay đối với hộ sản xuất tại ngân hàng thương mại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.2.3.1 Khái niệm về hiệu quả cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.2.3.2 Các chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả cho vay . . . . . . . . . . . . . 18 • Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả tín dụng . . . . . . . . . . . . . 20 • Kinh nghiệm và bài học trong việc nâng cao hiệu quả tín dụng đối với hộ sản xuất từ các nước trên thế giới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1.3.1 Kinh nghiệm của Indonesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1.3.2 Kinh nghiệm từ Malaisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 3 1.3.3 Bài học rút ra cho Việt Nam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Chương 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ CHO VAY HỘ SẢN XUẤT TẠI NHNo & PTNT CHI NHÁNH XUYÊN MỘC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1 Khái quát chung về tình hình kinh tế huyện Xuyên Mộc. . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1.1 Một số nét về tự nhiên và xã hội. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1.2 Đánh giá tình hình kinh tế huyện Xuyên Mộc. . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1.2.1 Tình hình chung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1.2.2 Tình hình phát triển nông nghiệp và nông thôn . . . . . . . . 27 2.2 Tổng quan về NHNo & PTNT Việt Nam chi nhánh Xuyên Mộc . . . . . . . . 28 2.2.1 Sơ lược về sự hình thành và phát triển của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 2.2.1.1 Giới thiệu chung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 2.2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 2.2.1.3 Hệ thống tổ chức, bộ máy của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.2.1.4 Mạng lưới hoạt động . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.1.2 Giới thiệu về ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Xuyên Mộc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.1.2.1 Vài nét về chi nhánh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 4 2.1.2.2 Cơ cấu tổ chức . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.3 Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT huyện Xuyên Mộc35 2.3.1 Công tác huy động vốn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2.3.2 Tình hình sử dụng vốn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 2.3.2.1 Cơ cấu cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.3.2.2 Tình hình nợ quá hạn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2.3.2.3 Kết quả tài chính. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 2.4 Thực trạng tín dụng đối với hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Xuyên Mộc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2.4.1 Tình hình cho vay, thu nợ hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2.4.1.1 Doanh số cho vay hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 2.4.1.2 Doanh số thu nợ hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 2.4.1.3 Dư nợ HSX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 2.4.2 Chất lượng tín dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 2.4.2.1 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . 49 2.4.2.2 Hiệu quả tín dụng đối với kinh tế hộ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 2.5 Đánh giá chung về tín dụng hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Xuyên Mộc…………………. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.5.1 Những kết quả đạt được. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 5 2.5.2 Những mặt chưa đạt được và nguyên nhân tồn tại . . . . . . . . . . . . 54 2.6 Quá trình khảo sát khách hàng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 2.6.1 Thực trạng đánh giá của khách hàng thông qua phiếu khảo sát.56 2.6.1.1 Đánh giá của khách hàng về cán bộ tín dụng. . . . . . . . . . . 56 2.6.1.2 Yếu tố khách hàng quan tâm khi đến vay vốn tại ngân hàng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 2.4.3.3 Đánh giá của khách hàng về giấy tờ thủ tục vay vốn . . . 58 2.4.3.4 Ý kiến khách hàng về việc thành lập tổ vay vốn tại địa phương . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.4.3.5 Ý kiến khách hàng về lãi suất cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 2.4.3.6 Thực trạng về cổng thông tin khách hàng biết tới ngân hàng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 2.4.3.7 Thời gian khách hàng giao dịch với chi nhánh . . . . . . . . . 62 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY HỘ SẢN XUẤT TẠI NHNo & PTNT HUYỆN XUYÊN MỘC . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.1 Định hướng về hoạt động tín dụng hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.1.1 Định hướng chung của Đảng và Nhà nước . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.1.2 Định hướng chung của NHNo & PTNT Việt Nam . . . . . . . 65 6 3.1.3 Định hướng phát triển hộ sản xuất của huyện Xuyên Mộc …….... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.1.4 Định hướng phát triển hoạt động cho vay hộ sản xuất của ngân hàng chi nhánh Xuyên Mộc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả tín dụng đối với hộ sản xuất . . . . . . . . . 67 3.2.1 Công tác cán bộ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 3.2.2 Triển khai cho vay thông qua tổ vay vốn tại địa phương. . 68 3.2.3 Cần giảm bớt những thủ tục giấy tờ, chi phí giao dịch. . . . 70 3.2.4 Tăng cường công tác tiếp thị quảng cáo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 3.2.5 Nâng cao nguồn vốn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 3.2.6 Nâng cao chất lượng xây dựng và thẩm định dự án. . . . . . . 71 3.2.7 Tạo mối quan hệ thân thiết giữa khách hàng với ngân hàng…….…. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 3.2.8 Không coi tài sản thế chấp là chỗ dựa an toàn cho ngân hàng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 3.2.9. Hiện đại hóa công nghệ ngân hàng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 3.3 Một số kiến nghị. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 3.3.1 Kiến nghị với NHNo & PTNT Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . 73 7 3.3.2 Kiến nghị với ngân hàng nhà nước. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.3.3 Kiến nghị với chính quyền địa phương . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 KẾT LUẬN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT BRI: CBTD: HSX: NH: NHNo & PTNT: Ngân hàng nhân dân Indonesia Cán bộ tín dụng Hộ sản xuất Ngân hàng Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn 8 Sacombank: Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín DANH MỤC SƠ ĐỒ - BẢNG BIỂU – BIỂU ĐỒ DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Các chỉ tiêu ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Sơ đồ 1.2: Các chỉ tiêu định tính ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay . . . . . . . . . . 20 Sơ đồ 1.3: Các chỉ tiêu định lượng ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay . . . . . . . . 20 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ hệ thống tổ chức bộ máy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức chi nhánh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Bảng 2.2: Tình hình doanh số cho vay, doanh số thu nợ, dư nợ . . . . . . . . . . . . . 37 Bảng 2.3: Cơ cấu dư nợ theo thời hạn cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 9 Bảng 2.4: Dư nợ quá hạn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Bảng 2.5: Kết quả tài chính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Bảng 2.6: Tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Bảng 2.7: Cơ cấu dư nợ HSX theo thời gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Bảng 2.8: Cơ cấu dư nợ theo ngành nghề . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Bảng 2.9: Dư nợ quá hạn hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Bảng 2.10: Doanh số cho vay bình quân 1 HSX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Bảng 2.11: Vòng quay tín dụng hộ sản xuất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Bảng 2.12: Đánh giá của khách hàng về cán bộ tín dụng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Bảng 2.13: Yếu tố khách hàng quan tâm khi đến vay vốn tại ngân hàng. . . . 52 Bảng 2.14: Đánh giá của khách hàng về thủ tục vay vốn quá phức tạp . . . . . . 53 Bảng 2.15: Ý kiến khách hàng về việc thành lập tổ vay vốn tại địa phương . 54 Bảng 2.16: Đánh giá của khách hàng về lãi suất cho vay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Bảng 2.17: Thực trạng về cổng thông tin khách hàng biết tới ngân hàng . . . . 56 Bảng 2.18: Thực trạng về thời gian khách hàng giao dịch với chi nhánh . . . . 57 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: So sánh tình hình huy động vốn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Biểu đồ 2.2: So sánh tình hình doanh số cho vay, doanh số thu nợ, dư nợ. . . 37 Biểu đồ 2.3: So sánh cơ cấu dư nợ theo thời hạn cho vay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Biểu đồ 2.4: So sánh dư nợ quá hạn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Biểu đồ 2.5: So sánh kết quả tài chính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Biểu đồ 2.6: So sánh tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ HSX . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Biểu đồ 2.7: So sánh cơ cấu dư nợ HSX theo thời gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Biểu đồ 2.8: So sánh cơ cấu dư nợ HSX theo ngành nghề . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Biểu đồ 2.9: So sánh tình hình nợ quá hạn HSX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Biểu đồ 2.10: Đánh giá của khách hàng về thủ tục vay vốn quá phức tạp. . . 53 Biểu đồ 2.11: Ý kiến khách hàng về việc thành lập tổ vay vốn tại địa phương. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Biểu đồ 2.12: : Đánh giá của khách hàng về lãi suất cho vay . . . . . . . . . . . . . . . 55 Biểu đồ 2.13: Thực trạng về cổng thông tin khách hàng biết tới NH . . . . . . . . 56 Biểu đồ 2.14: Thực trạng về thời gian khách hàng giao dịch với chi nhánh.57 10 PHẦN MỞ ĐẦU • Lý do chọn đề tài Với việc thực hiện chủ trương của Đảng chuyển nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, kinh tế nước ta đã chuyển sang một giai đoạn mới. Tiếp tục thực hiện sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, nền nông nghiệp nước ta đã đạt được những thành quả to lớn. Từ một nước thiếu lương thực trầm trọng thì hiện nay Việt Nam đã trở thành nước đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu lương thực. Có được những kết quả nêu trên là nhờ phần lớn đóng góp của kinh tế hộ gia đình. Tuy nhiên để hoàn thành công cuộc công nghiệp hóa- hiện đại hóa thì chúng ta vẫn còn phải vượt qua nhiều thách thức. Một trong những thách thức đó chính là nguồn vốn cho đầu tư và phát triển, đặc biệt là nhu cầu vốn cho hộ sản xuất. Tuy nhiên trên thực tế việc cho vay đối với hộ sản xuất gặp nhiều khó khăn do số tiền 11 vay của từng hộ nhỏ, chi phí nghiệp vụ cho cán bộ tín dụng cao. Bên cạnh đó khả năng thành công hay thất bại của hộ sản xuất phụ thuộc nhiều vào các yếu tố khách quan như thiên tai, lũ lụt, hạn hán… nên các hợp đồng này tiềm ẩn nhiếu rủi ro. Xuất phát từ thực tiễn trên nên em đã chọn đề tài “ Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay đối với hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Xuyên Mộc” làm đề tài cho bài nghiên cứu khoa học của mình. • Tổng quan các vấn đề liên quan đến đề tài Khi nói đến hộ sản xuất thì ai cũng biết nó có vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình phát triển của đất nước. Vì thế trên thế giới có rất nhiều nước đã và đang nghiên cứu và áp dụng các phương pháp nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả cho vay hộ sản xuất nhằm nâng cao đời sống người dân đồng thời góp phần vào phát triển đất nước. Tiêu biểu như Ngân hàng nông nghiệp MALAYSIA (BPM), Ngân hàng RAKYAT ở INĐONÊSIA (BRI) đã nghiên cứu tìm ra các giải pháp áp dụng cho hộ sản xuất ở nước mình và đã khá thành công. Trường Đại học Lạc Hồng có các đề tài nghiên cứu của các sinh viên: - Giải pháp mở rộng và nâng cao chất lượng hoạt động tín dụng tại NHNo & PTNT chi nhánh Đông Hòa- Phú Yên của sinh viên Nguyễn Thị Kim Hảo. - Những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng đối doanh nghiệp tại NHNo & PTNT chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của sinh viên Nguyễn Trọng Tĩnh. Tuy nhiên những đề tài này chủ yếu phân tích chung về hoạt động tín dụng, không đi sâu nghiên cứu về tín dụng hộ sản xuất. Trong nước có các đề tài của sinh viên các trường đại học cũng nghiên cứu về vấn đề này: - Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Thanh Trì - Một số giải pháp nhằm mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng đối với hộ 12 sản xuất ở NHNo & PTNT huyện Vụ Bản – Nam Định - Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay phát triển kinh tế hộ sản xuất của NHNo & PTNT huyện Lục Yên – Yên Bái 3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tại bàn : sử dụng Phương pháp thống kê; Phương pháp phân tích; Phương pháp so sánh; Phương pháp tổng hợp - Phương pháp quan sát: thu thập, ghi nhận và phân tích dữ liệu từ phiếu khảo sát khách hàng. 4. Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lí luận về cho vay hộ sản xuất, trên cơ sở nghiên cứu đưa ra các giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay đối với hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Xuyên Mộc. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu : Phân tích đánh giá thực trạng hiệu quả cho vay đối với hộ sản xuất tại NHNo & PTNT huyện Xuyên Mộc. Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả cho vay của chi nhánh. - Phạm vi nghiên cứu : + Thời gian nghiên cứu: từ năm 2007 đến 2010 + Không gian nghiên cứu : NHNo & PTNT Việt Nam chi nhánh Xuyên Mộc. Cùng số liệu tổng quát về NHNo & PTNT Việt Nam. 6. Những đóng góp mới của đề tài Trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới, Việt Nam càng phải cố gắng nhiều hơn nữa và phát triển kinh tế hộ gia đình là một trong những yếu tố giúp nền kinh tế vững mạnh. Đề tài đưa ra những hạn chế trong trong quá trình cho vay hộ sản xuất tại NHNo & PTNT chi nhánh Xuyên Mộc, đồng thời đề ra những biện pháp nhằm góp phần khắc phục hạn chế như: Thành lập tổ cho vay vốn tại địa phương, Nâng cao trình độ cán bộ tín dụng... để nhằm nâng cao hiệu quả cho vay hộ sản 13 xuất, để các hộ có được những điều kiện tốt nhất phát triển kinh tế gia đình, đồng thời là động lực để thúc đẩy nền kinh tế phát triển ngày càng vững mạnh. Trong khi các đề tài khác chủ yếu nghiên cứu về tình hình tín dụng chung của ngân hàng thì đề tài nâng cao hiệu quả cho vay hộ sản xuất đi sâu vào nghiên cứu tín dụng hộ sản xuất là một hướng đi phù hợp trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. 7. Kết cấu Bài nghiên cứu ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục sơ đồ bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo và danh mục từ ngữ viết tắt, gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về tín dụng hộ sản xuất Chương 2: Thực trạng cho vay hộ sản xuất của NHNo & PTNT chi nhánh Xuyên Mộc Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay hộ sản xuất của NHNo & PTNT chi nhánh Xuyên Mộc CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG HỘ SẢN XUẤT • Lý luận về tín dụng ngân hàng • Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng là một phạm trù kinh tế và nó cũng là sản phẩm của nền kinh tế hàng hóa. Tín dụng ra đời, tồn tại qua nhiều hình thái kinh tế - xã hội. Quan hệ tín dụng được phát sinh ngay từ thời kỳ chế độ công xã nguyên thủy bắt đầu tan rã. Khi chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất xuất hiện, cũng là đồng thời xuất hiện quan 14 hệ trao đổi hàng hóa. Thời kỳ này, tín dụng được thực hiện dưới hình thức vay mượn bằng hiện vật - hàng hóa. Về sau, tín dụng đã chuyển sang hình thức vay mượn bằng tiền tệ. [5] Tín dụng ngân hàng là quan hê tín dụng giữa một bên là ngân hàng, các tổ chức tín dụng với một bên là các pháp nhân hoặc thể nhân trong nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường ngân hàng đóng vai trò là một tổ chức tài chính trung gian, quan hệ tín dụng ngân hàng được thể hiện qua 2 khâu: • Khâu huy động vốn: ngân hàng là một chủ thể đi vay, huy động khai thác các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi chưa sử dụng để hình thành nên nguồn vốn cho vay. Hoạt động này được thực hiện dưới các hình thức ngân hàng huy động tiền gửi từ các cá nhân, doanh nghiệp, vay mượn qua các hợp đồng hoặc dưới các hình thức phát hành trái phiếu, kỳ phiếu ngân hàng trên thị trường. • Khâu cho vay: trên cơ sở nguồn vốn huy động được, ngân hàng sẽ thực hiện phân phối cho vay cấp tín dụng lại cho các chủ thể có nhu cầu về vốn trong nền kinh tế. Đối tượng cho vay chủ yếu là các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế với mục đích sử dụng vốn cho các hoạt động sản xuất kinh doanh. [3] Theo luật Tổ chức tín dụng năm 1997: Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán. [4] • Đặc điểm tín dụng đối với hộ sản xuất • Ảnh hưởng của môi trường tự nhiên tới khả năng trả nợ rất lớn Thường thì hộ sản xuất trả nợ cho ngân hàng sau khi đã thu hoạch. Mà nguồn thu chủ yếu hộ sản xuất là tiền thu từ bán nông sản và các sản phẩm chế biến từ nông sản. Tuy nhiên sản lượng và chất lượng nông sản chịu ảnh hưởng của thiên 15 nhiên rất lớn. Khả năng trả nợ của khách hàng sẽ cao nếu mưa thuận gió hòa, được mùa bội thu. Còn nếu ngược lại không may gặp thiên tai, mất mùa thì khả năng trả nợ thấp, có thể dẫn đến khoản nợ bị đưa vào các khoản nợ xấu. • Chi phí cho việc cho vay cao: Cho vay hộ sản xuất thường là cho vay các món vay với khoản vay nhỏ, ngắn hạn do đó dẫn tới chi phí nghiệp vụ rất lớn. Số lượng khách hàng là chủ yếu là hộ sản xuất và cá nhân, lực lượng khách hàng này rất đông và phân bố ở khắp nơi trên cả nước nên ngân hàng phải mở rộng mạng lưới hoạt động, song song với việc đó là phải mở thêm chi nhánh, phòng giao dịch… • Do đối tượng cho vay chủ yếu của ngân hàng nông nghiệp là chuyên về cho vay hộ sản xuất, khả năng trả nợ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố trong đó yếu tố khách quan như yếu tố tự nhiên, yếu tố môi trường.. chiếm tỷ lệ cao nên có mức độ rủi ro cao, do đó chi phí dự phòng rủi ro sẽ cao hơn so với các ngành khác. 1.1.3 Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với kinh tế hộ sản xuất Ngân hàng là một tổ chức có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát triển sản xuất, tạo công ăn việc làm và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở nước ta hiện nay. Dưới đây là một số vai trò chủ yếu của tín dụng ngân hàng đối với hộ sản xuất: • Đáp ứng yêu cầu vốn cho hộ sản xuất để duy trì quá trình sản xuất liên tục, góp phần đầu tư phát triển kinh tế. Trong sản xuất kinh doanh, hiện tượng thừa thiếu vốn thường xuyên xảy ra. Trong trường hợp đó ngân hàng là tổ chức đứng ra điều hòa nguồn vốn trong nền kinh tế, đáp ứng nhu cầu về vốn cho doanh nghiệp nói chung và hộ sản xuất nói riêng, tạo điều kiện cho quá trình sản xuất được liên tục. Nhằm thúc đẩy nền kinh tế hàng hóa phát triển, ngân hàng còn khuyến khích các hộ sản xuất mở rộng quy mô sản xuất tạo điều kiện cho lao động có việc làm. Khi nền kinh tế chuyển sang nền kinh tế thị trường, hộ sản xuất chuyển từ 16 sản xuất đơn thuần sang chuyên môn hóa, sản xuất những mặt hàng mà thị trường yêu cầu. Để đáp ứng cho những quá trình sản xuất này cần phải có vốn trong khi đó vốn tự có của hộ sản xuất thì không đủ nên lúc này vai trò của ngân hàng là vô cùng quan trọng. • Thúc đẩy quá trình tập trung vốn, tập trung sản xuất nên trên cơ sở đó góp phần tích cực vào quá trình vận động liên tục của nguồn vốn. Trong xã hội luôn luôn có những nguồn tiền nhàn rỗi và luôn có những đơn vị, tổ chức cần nguồn vốn để sản xuất kinh doanh. Ngân hàng tập trung nguồn vốn nhàn rỗi để cho vay đối với các tổ chức doanh nghiệp cá nhân đang thiếu nguốn vốn sản xuất. Tuy nhiên ngân hàng chủ yếu ưu tiên đầu tư cho những hộ có kết quả sản xuất tốt, sản xuất những mặt hàng được Nhà nước khuyến khích. Như vậy ngân hàng vừa tập trung được nguồn vốn cho vay có hiệu quả vừa là động lực để các hộ sản xuất tốt có hiệu quả để được ngân hàng cho vay vốn. • Tín dụng ngân hàng là công cụ tài trợ cho các ngành kinh tế kém phát triển và các ngành kinh tế mũi nhọn. Nhà nước luôn tìm ra những biện pháp để thúc đẩy nền kinh tế phát triển ngày càng mạnh. Đối với những ngành kinh tế kém phát triển, nhà nước đã thông qua hệ thống tín dụng ngân hàng đưa ra các biện pháp tài trợ giúp đỡ bằng cách cho vay ưu đãi với khoản tiền cho vay lớn, thời gian vay nợ dài, lãi suất thấp. Ngoài ra nhà nước còn thông qua tín dụng ngân hàng để đầu tư cho các ngành kinh tế mũi nhọn của nước ta như dầu khí, xuất khẩu.., để góp phần vào quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. • Góp phần hạn chế cho vay nặng lãi ở nông thôn Do đặc điểm của sản xuất nông nghiệp là mang tính thời vụ, khi chưa thu hoạch thì người dân thường không có đủ thu nhập. Cũng có những hộ muốn sản xuất kinh doanh nhưng không có vốn, không có tài sản thế chấp nên càng làm cho nạn cho vay nặng lãi có dịp để phát tán. Cho vay nặng lãi thì lãi suất rất cao cho 17 nên những hộ đã khó khăn mà phải đi vay nặng lãi thì lại càng khó khăn hơn, lại mẹ đẻ lãi con và không có đủ khả năng để trả nợ. Cho vay nặng lãi làm cho người dân ngày càng nghèo hơn và dẫn đến những tiêu cực ở nông thôn. Nắm bắt được thực tế đó, ngân hàng đã tổ chức cho hộ sản xuất vay vốn để có thể sản xuất kinh doanh mà không phải lo lắng nhiều đến lãi suất, thậm chí ngân hàng nông nghiệp còn cho vay ngắn hạn không cần thế chấp với khoản tiền dưới mười triệu nếu khách hàng là hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp. Tín dụng ngân hàng cho vay với lãi suất ưu đãi dành cho hộ sản xuất, khuyến khích người dân chủ động trong sản xuất kinh doanh, đổi mới sản xuất, kinh doanh hiệu quả nhằm nâng cao đời sống cho gia đình và góp phần xây dựng đất nước. • Tín dụng ngân hàng thúc đẩy hộ sản xuất tiếp cận và mở rộng sản xuất hàng hóa Một trong những đặc điểm của hộ sản xuất là mang tính gia đình. Do đó hộ sản xuất thường sản xuất theo kiểu tự cung tự cấp, tự sản tự tiêu. Họ thường chỉ sản xuất ra nhửng sản phẩm để đáp ứng cho nhu cầu của gia đình và cũng tiêu dùng những sản phẩm do chính gia đình làm ra. Và một nguyên nhân nữa khiến cho các hộ sản xuất chưa tiếp xuc được với nền kinh tế hàng hóa đó là do sự hạn chế về vốn, làm cho họ chỉ sản xuất những mặt hàng có chi phí nhỏ, đáp ứng đủ cho chính mỗi gia đình. Tín dụng ngân hàng xuất hiện đã mở ra một trang mới cho hộ sản xuất. Họ có thể vay vốn, mở rộng sản xuất, phải lên kế hoạch tính toán sao cho vốn vay được sử dụng một cách có hiệu quả nhất để khi thu hoạch vừa đủ tiền trả cho ngân hàng cả vốn lẫn lãi, vừa tạo ra một khoản lợi nhuận cho gia đình. Khi mở rộng sản xuất, sản lượng làm ra nhiều, các gia đình không tiêu thụ hết, họ sẽ nghĩ tới việc bán ra thị trường để thu lợi nhuận, từ đó hộ sản xuất sẽ dần dần làm quen với khái niệm thị trường hàng hóa. Càng ngày họ càng muốn sản phẩm mình bán ra được 18 nhiều hơn, chất lượng tốt hơn, lợi nhuận cao hơn. Do đó hộ sản xuất phải đưa ra những yêu cầu cho chính mình như tăng thêm số lượng, nâng cao chất lượng, để đáp ứng nhu cầu của thị trường, thay đổi phương thức sản xuất để tăng lợi nhuận, giảm chi phí. • Vai trò của tín dụng ngân hàng về mặt chính trị, xã hội: Thông qua việc tạo điều kiện cho hộ sản xuất vay vốn sản xuất kinh doanh, tín dụng ngân hàng đã góp phần giải quyết việc làm cho người lao động, tránh tình trạng người dân ồ ạt kéo lên những thành phố lớn kiếm việc làm. Việc làm là một trong những vấn đề quan trọng đối với nước ta hiện nay và với nhiều nước trên thế giới. Khi có việc làm người dân sẽ nâng cao đời sống cả mặt kinh tế lẫn dân trí, hạn chế bớt những tiêu cực trong xã hội. Tín dụng ngân hàng thúc đẩy những ngành chưa phát triển sẽ được đầu tư phát triển, những ngành đang phát triển thì sẽ phát triển mạnh hơn nhằm nâng cao đời sống nhân dân, rút ngắn khảng cách giữa thành thị và nông thôn. Mặt khác tín dụng ngân hàng thực hiện tốt chính sách của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là chính sách xóa đói giảm nghèo. Các hộ sản xuất ngày càng sản xuất có hiệu quả, đời sống kinh tế nâng cao, xóa bỏ những tệ nạn xã hội như rượu chè, cờ bạc, mê tín dị đoan. Qua đó củng cố được lòng tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. 1.2 Chính sách tín dụng đối với phát triển kinh tế hộ sản xuất 1.2.1 Lý thuyết về hộ sản xuất 1.2.1.1 Khái niệm [5] Ngày nay hộ sản xuất đang trở thành một nhân tố quan trọng của sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước và là sự tồn tại tất yếu trong quá trình xây dựng một nền kinh tế đa thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Để phù hợp với xu thế phát triển chung, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Phụ lục số 1 kèm theo 19 Quyết định 499A ngày 2/9/1993, theo đó khái niệm hộ sản xuất được hiểu như sau: "Hộ sản xuất là đơn vị kinh tế tự chủ, trực tiếp hoạt động kinh doanh, là chủ thể trong mọi quan hệ sản xuất kinh doanh và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất của mình". Trong một số từ điển chuyên ngành kinh tế cũng như từ điển ngôn ngữ, hộ là tất cả những người cùng sống trong một mái nhà, nhóm người đó bao gồm những người chung huyết tộc và người làm công. Liên hợp quốc cho rằng: Hộ là những người cùng sống chung dươí một mái nhà, cùng ăn chung và có chung một ngân quỹ. Tại cuộc thảo luận quốc tế lần thứ IV về quản lý nông trại tại Hà Lan năm 1980, đưa ra khái niệm: "Hộ là một đơn vị cơ bản của xã hội có liên quan đến sản xuất, tái sản xuất, đến tiêu dùng và các hoạt động xã hội khác". Có quan niệm lại cho rằng hộ sản xuất là một đơn vị kinh tế mà các thành viên dựa trên cơ sở kinh tế chung, các nguồn thu nhập do các thành viên cùng sáng tạo ra và cùng sử dụng chung. Quá trình sản xuất hộ được tiến hành một cách độc lập và các thành viên của hộ thường có cùng huyết thống, thường cùng sống chung trong một ngôi nhà. Hộ cũng là một đơn vị để tổ chức lao động, tồn tại như một đơn vị kinh tế cơ sở với chế độ tự cấp, tự túc, tự sản, tự tiêu. Trên góc độ ngân hàng: "Hộ sản xuất" là một thuật ngữ được dùng trong hoạt động cung ứng vốn tín dụng cho hộ gia đình để làm kinh tế chung của cả hộ. Hiện nay, trong các văn bản pháp luật ở Việt Nam, hộ được xem như một chủ thể trong các quan hệ dân sự do pháp luật quy định và được định nghĩa là một đơn vị mà các thành viên có hộ khẩu chung, tài sản chung và hoạt động kinh tế chung. Một số thuật ngữ khác được dùng để thay thế thuật ngữ "hộ sản xuất" là "hộ", "hộ gia đình". 1.2.1.2 Đặc điểm của kinh tế hộ sản xuất [5] • Kinh tế hộ nước ta chuyển từ kinh tế tự cấp tự túc, tự sản tự tiêu lên nền 20