Tài liệu Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện sơn dương, tỉnh tuyên quang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------o0o-------- TỐNG THỊ NGHĨA GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN SƠN DƯƠNG, TỈNH TUYÊN QUANG LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ HÀ NỘI – 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------o0o-------- TỐNG THỊ NGHĨA GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN SƠN DƯƠNG, TỈNH TUYÊN QUANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số đề tài: 2016AQLKT-TQ118 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Tiên Phong HÀ NỘI – 201 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc BẢN XÁC NHẬN CHỈNH SỬA LUẬN VĂN THẠC SĨ Họ và tên tác giả luận văn: TỐNG THỊ NGHĨA Đề tài luận văn: Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số HV: CA60132 Tác giả, Người hướng dẫn khoa học và Hội đồng chấm luận văn xác nhận tác giả đã sửa chữa, bổ sung luận văn theo biên bản họp Hội đồng ngày 10/4/2018 với các nội dung sau: 1. Chỉnh sửa mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu; 2. Bổ sung đặc điểm của doanh nghiệp ngoài quốc doanh; 3. Bổ sung khái niệm “công tác kiểm tra thuế”; 4. Chỉnh sửa lỗi trình tả, lỗi trình bày, fomat luận văn để đáp ứng yêu cầu; Ngày 20 tháng 4 năm 2018 GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN TS. Nguyễn Tiên Phong . CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TS. Nguyễn Danh Nguyên TÁC GIẢ LUẬN VĂN Tống Thị Nghĩa Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc./. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Tống Thị Nghĩa Tống Thị Nghĩa – CA160132 i Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn với đề tài: “Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang” tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của những cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Trước hết, tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Ban giám hiệu nhà trường, Phòng QLĐT Sau đại học và các thầy, cô giáo Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã tạo mọi điều kiện về tinh thần và vật chất giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học học tập và nghiên cứu. Có được kết quả này tôi vô cùng biết ơn và bày tỏ lòng kính trọng sâu sắc đối với TS. Nguyễn Tiên Phong, người đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban lãnh đạo Chi cục Thuế huyện Sơn Dương và cán bộ công chức thuế đã cung cấp những số liệu khách quan giúp tôi đưa ra những phân tích chính xác. Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè, đồng nghiệp và những người thân trong gia đình đã chia sẻ những khó khăn và động viên tôi hoàn thành luận văn này. Tuyên Quang, tháng 3 năm 2018 Tác giả luận văn Tống Thị Nghĩa Tống Thị Nghĩa – CA160132 ii Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... vii DANH MỤC BẢNG .............................................................................................. viii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. ix MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ ................................................................................................................4 1.1. Cơ sở lý luận của công tác kiểm tra thuế .............................................................4 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................................4 1.1.2. Đặc điểm của Công tác kiểm tra thuế ...............................................................6 1.1.3. Vai trò của công tác kiểm tra thuế ....................................................................6 1.1.4. Nguyên tắc công tác kiểm tra thuế ....................................................................7 1.1.4.1. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật........................................................................7 1.1.4.2. Nguyên tắc trung thực, chính xác, khách quan ..............................................8 1.1.4.3. Nguyên tắc công khai dân chủ. ......................................................................8 1.1.4.4. Nguyên tắc thực hiện đúng quy trình, theo kế hoạch, nội dungđề cương được phê duyệt. ...........................................................................................................8 1.1.4.5. Nguyên tắc bảo vệ bí mật. ..............................................................................8 1.1.4.6. Nguyên tắc hiệu quả. ......................................................................................9 1.1.5. Các hình thức kiểm tra thuế ..............................................................................9 1.1.5.1. Căn cứ vào tính kế hoạch: ..............................................................................9 1.1.5.2. Căn cứ vào nội dung và phạm vi kiểm tra thuế: ............................................9 1.1.5.3. Căn cứ vào địa điểm tiến hành kiểm tra: .....................................................10 1.1.6. Quy trình kiểm tra thuế ...................................................................................10 1.1.6.1. Kiểm tra tại trụ sở Cơ quan thuế ..................................................................12 1.1.6.2. Kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế ...............................................................17 1.1.7. Các tiêu chí đánh giá công tác kiểm tra thuế .................................................21 1.1.7.1. Các tiêu chí định lượng ................................................................................22 Tống Thị Nghĩa – CA160132 iii Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ 1.1.7.2. Các tiêu chí định tính ...................................................................................23 1.1.8. Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả công tác kiểm tra thuế ...........................24 1.1.8.1. Các nhân tố chủ quan ...................................................................................24 1.1.8.2. Các nhân tố khách quan ...............................................................................25 1.2. Cơ sở thực tiễn của công tác kiểm tra thuế ........................................................27 1.2.1. Kinh nghiệm kiểm tra thuế ở một số nước trên thế giới .................................27 1.2.1.1. Kinh nghiệm kiểm tra, thanh tra thuế của Malaysia ....................................27 1.2.1.2. Kinh nghiệm kiểm tra, thanh tra thuế của Indônêxia ...................................27 1.2.1.3. Kinh nghiệm kiểm tra, thanh tra thuế của Hàn Quốc ..................................28 1.2.1.4. Kinh nghiệm kiểm tra, thanh tra thuế của Mỹ .............................................28 1.2.1.5. Kinh nghiệm kiểm tra, thanh tra thuế của Anh ............................................30 1.2.2. Kinh nghiệm kiểm tra thuế ở một số Cục Thuế trong nước. ..........................30 1.2.2.1. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Vĩnh Phúc ................................................30 1.2.2.2. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Yên Bái ....................................................31 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra từ các nước trên thế giới và các Cục thuế về công tác kiểm tra thuế của Chi cục Thuế huyện Sơn Dương ............................................32 1.2.3.1. Về mô hình tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của kiểm tra, thanh tra thuế ..32 1.2.3.2. Công tác tuyển chọn và đào tạo cán bộ kiểm tra, thanh tra .........................32 1.2.3.3. Về công tác xây dựng kế hoạch thanh, kiểm tra hàng năm .........................33 1.2.3.4. Về chiến lược xử lý rủi ro ............................................................................34 1.2.3.5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra thuế .....................................34 1.2.3.6. Khả năng vận dụng vào hoạt động kiểm tra thuế tại Việt Nam ...................35 1.3. Quan điểm chính sách đường lối của Đảng về công tác kiểm tra thuế. .............35 1.3.1. Quan điểm về công tác kiểm tra thuế ..............................................................35 1.3.2. Quan điểm về hoàn thiện công tác kiểm tra thuế ............................................36 1.3.2.1. Công tác kiểm tra phải đảm bảo việc chấp hành các luật thuế, đảm bảo nguồn thu cho NSNN ................................................................................................37 1.3.2.2. Công tác kiểm tra thuế phải đảm bảo tính khách quan, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế thuộc đối tượng kiểm tra, cương quyết xử lý vi phạm về thuế của người nộp thuế...........................................................................................................37 1.3.2.3. Công tác kiểm tra thuế phải được tiến hành thường xuyên .........................37 Tống Thị Nghĩa – CA160132 iv Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ 1.3.2.4. Công tác kiểm tra phải được tiến hành đơn giản, công khai về thủ tục hành chính, không gây phiền hà cho NNT ........................................................................38 1.4. Sự cần thiết hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với DN tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương......................................................................................................39 TÓM TẮT CHƯƠNG I ..........................................................................................40 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NQD TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN SƠN DƯƠNG GIAI ĐOẠN 2015-2017 .....................................................................................................41 2.1. Đặc điểm tình hình kinh tế xã hội của huyện Sơn Dương và tổ chức bộ máy quản lý thu thuế trên địa bàn huyện Sơn Dương.......................................................41 2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Sơn Dương ...........................................41 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Chi cục Thuế huyện Sơn Dương ........................43 2.1.2.1. Cơ cấu nhân sự: ............................................................................................43 2.1.2.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy:................................................................................43 2.1.2.3. Kết quả hoạt động cơ bản.............................................................................48 2.2. Thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp NQD tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương......................................................................................................50 2.2.1. Tổ chức bộ máy Đội Kiểm tra thuế .................................................................50 2.2.1.2. Công tác tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra thuế .....................................57 2.2.2. Đánh giá chung về công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp NQD tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương ......................................................................................71 TÓM TẮT CHƯƠNG II.........................................................................................78 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN SƠN DƯƠNG TRONG THỜI GIAN TỚI................................79 3.1. Định hướng về việc hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp NQD ..........................................................................................................................79 3.2. Các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp NQD tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang ...........................................80 3.2.1. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát hồ sơ khai thuế của các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Sơn Dương thông qua việc tổng hợp, thu thập, phân tích, Tống Thị Nghĩa – CA160132 v Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ xử lý thông tin, dữ liệu tại trụ sở cơ quan thuế .........................................................80 3.2.2. Đổi mới công tác xây dựng kế hoạch kiểm tra thuế theo hướng bám sát với thực tế hoạt động của các doanh nghiệp ...................................................................84 3.2.3. Xử lý nghiêm khắc, kịp thời các trường hợp vi phạm pháp luật về thuế sau kiểm tra thuế ..............................................................................................................86 3.2.4. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ công tác kiểm tra thuế bằng cách áp dụng bảng tính Excel và ứng dụng Word trên máy tính để phân tích, tổng hợp liên kết số liệu phục vụ công tác của các đoàn kiểm tra thuế. ...................89 3.3.1. Kiến nghị với Quốc hội và Chính phủ ............................................................92 3.3.1.1. Về chính sách thuế: ......................................................................................93 3.3.1.2. Về quản lý thuế ............................................................................................93 3.3.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế ...............................................94 3.3.2.1. Kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ kiểm tra đủ phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu chuyên sâu, chuyên nghiệp, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm công vụ cao. .................................................................94 3.3.2.2. Xây dựng và hoàn thiện quy chế, quy trình nghiệp vụ kiểm tra toàn diện ngành Thuế trên cơ sở áp dụng phương pháp quản lý rủi ro ....................................95 3.3.2.3. Đổi mới toàn diện hoạt động kiểm tra thuế theo hướng thống nhất, hiện đại, chính quy, chuyên nghiệp và hiệu quả ......................................................................96 3.3.2.4. Phát triển ứng dụng công nghệ tin học vào công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp chế biến lâm sản ...........................................................................98 3.3.2.5. Đổi mới và nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lực lượng kiểm tra thuế ..............................................................................................................98 3.3.3. Kiến nghị với Chính quyền địa phương ..........................................................99 TÓM TẮT CHƯƠNG III .....................................................................................100 KẾT LUẬN ............................................................................................................101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................103 Tống Thị Nghĩa – CA160132 vi Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Chữ cái viết tắt/ ký hiệu Cụm từ đầy đủ 1 BCTC Báo cáo Tài chính 2 CSKD Cơ sở kinh doanh 3 ĐTNT Đối tượng nộp thuế 4 GTGT Giá trị gia tăng 5 NNT Người nộp thuế 6 NSNN Ngân sách Nhà nước 7 SXKD Sản xuất kinh doanh 8 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 9 DN Doanh nghiệp 10 NQD Ngoài quốc doanh Tống Thị Nghĩa – CA160132 vii Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ DANH MỤC BẢNG Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của Chi cục Thuế Huyện Sơn Dương ................44 Bảng 2.2. Biểu chi tiết các khoản thu NSNN giai đoạn 2015-2017 .........................49 Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức công tác kiểm tra của ngành thuế .................................50 Sơ đồ 2.3: Tổ chức bộ máy Đội Kiểm tra thuế .........................................................51 Bảng 2.3: Tỷ lệ công chức kiểm tra trên tổng số công chức năm 2017 ....................52 Bảng 2.4: Kế hoạch kiểm tra tại trụ sở DN NQD .....................................................55 Bảng 2.5: Kết quả kiểm tra hồ sơ khai thuế của DN NQD tại Cơ quan thuế ...........60 Bảng 2.6: Tổng hợp kết quả quản lý kê khai thuế của các DN NQD tại Chi cục thuế Sơn Dương ...............................................................................................................60 Bảng 2.7: Kết quả kiểm tra thuế tại trụ sở doanh nghiệp NQD ................................63 Bảng 3.1: Biểu tổng hợp chi phí và kết quả dự kiến của giải pháp ..........................84 Bảng 3.2: Biểu tổng hợp chi phí và kết quả dự kiến của giải pháp ..........................86 Bảng 3.3: Biểu tổng hợp chi phí và kết quả của việc áp dụng giải pháp: .................92 Tống Thị Nghĩa – CA160132 viii Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Quy trình kiểm tra thuế .............................................................................11 Hình 2.1: Tình hình công chức kiểm tra theo trình độ ..............................................51 Hình 2.2: Mô hình chuyển đổi kiểm tra từ diện rộng sang tiêu chí ..........................54 Hình 2.3: Mô hình chuyển từ kiểm tra tại trụ sở NNT sang CQT ............................54 Hình 2.4: Mô hình kiểm tra chuyển từ toàn diện sang chuyên đề ............................54 Tống Thị Nghĩa – CA160132 ix Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Những năm gần đây, cùng với việc thực hiện chính sách đổi mới kinh tế, mở cửa và hội nhập, hệ thống chính sách thuế ở Việt Nam cũng được cải cách để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Nhằm phát triển ý tưởng CQT và DN trở thành bạn đồng hành trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với NSNN, cơ chế tự khai tự nộp thuế đã được thực thi trên quy mô cả nước từ ngày 01/01/2007. Cơ chế này tạo điều kiện cho các DN, cá nhân có nghĩa vụ thuế thực hiện nghĩa vụ một cách nhanh chóng, thuận lợi nhất. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu áp dụng cơ chế NNT tự khai, tự nộp thuế cũng có những hạn chế nhất định, một bộ phận DN và cá nhân NNT đã có nhiều hành vi vi phạm pháp luật thuế, gian lận, trốn thuế. Trong bối cảnh đó, kiểm tra thuế càng có vai trò quan trọng, vì qua công tác kiểm tra thuế sẽ cảnh báo, ngăn ngừa, phát hiện và xử lý những gian lận thuế. Hơn nữa, thông qua kiểm tra thuế giúp CQT phát hiện những bất hợp lý trong chính sách, pháp luật thuế để nghiên cứu bổ sung, sửa đổi kịp thời, nhằm phát huy tốt nhất vai trò của thuế trong việc đảm bảo nguồn thu cho NSNN và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Bởi vậy, muốn nâng cao hiệu quả quản lý thuế, một trong những việc mà CQT các cấp phải làm là thường xuyên hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra thuế. Công tác quản lý thuế ở Chi cục Thuế huyện Sơn Dương cũng nằm trong tình hình chung của cả nước. Một mặt, phải tăng cường hoạt động kiểm tra thuế. Mặt khác, phải đổi mới nội dung và phương thức kiểm tra để vừa đảm bảo tăng cường hoạt động kiểm tra của CQT, vừa tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của DN. Điều này có nghĩa là phải làm tốt hơn nữa công tác kiểm tra thuế. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang” có ý nghĩa thực tiễn thiết thực. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở nghiên cứu một số vấn đề lý luận chung của công tác kiểm tra thuế đồng thời đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Sơn Dương, qua đó đưa ra được một số đề xuất, giải pháp Tống Thị Nghĩa – CA160132 1 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ “hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Sơn Dương” nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế trên địa bàn huyện Sơn Dương. 2.2. Mục tiêu cụ thể Xuất phát từ mục tiêu chung, đề tài hướng đến giải quyết các mục tiêu cụ thể sau: - Hệ thống hoá những lý luận cơ bản về công tác kiểm tra thuế. - Đánh giá thực trạng công tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương, chỉ ra những kết quả đã đạt được, những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân. - Đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện và nâng cao hơn nữa chất lượng công tác kiểm tra tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là việc triển khai thực hiện công tác kiểm tra thuế tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn do Chi cục Thuế huyện Sơn Dương quản lý. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu về công tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương. - Về thời gian: Để phục vụ đề tài nghiên cứu, tác giả thu thập và khai thác số liệu kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2017. - Về nội dung nghiên cứu: Tác giả tập trung đi sâu vào nghiên cứu và đánh giá về thực trạng, hiệu quả công tác kiểm tra thuế tại tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương trong thời gian tới. 4. Các phương pháp nghiên cứu: 4.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các văn bản pháp luật chính sách liên quan đến công tác thu thuế đặc biệt là công tác kiểm tra; nghiên cứu hồ sơ kiểm tra, hồ sơ quản lý DN. Phương pháp này được sử dụng để tổng hợp lý thuyết nền tảng để làm rõ hơn đề tài nghiên Tống Thị Nghĩa – CA160132 2 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ cứu, từ đó có phương pháp luận và luận cứ chặt chẽ hơn cũng như có thêm kiếm thức sâu rộng về lĩnh vực kiểm tra thuế. 4.2. Phương pháp thu thập số liệu: Có hai loại số liệu được sử dụng, bao gồm: + Số liệu thứ cấp: là các số liệu thu thập từ các báo cáo của Chi cục Thuế như báo cáo kết quả thu ngân sách qua các năm, báo cáo tổng kết kết quả kiểm tra,… từ dữ liệu thông tin của Chi cục Thuế, từ các thông tin đã được công bố trên báo chí, tạp chí, website ngành thuế… + Số liệu sơ cấp: Các thông tin thu thập được từ việc phỏng vấn một số cán bộ thuế có kinh nghiệm tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương. 4.3. Phương pháp tổng hợp: Sau khi khai thác, thu thập được các tài liệu cần thiết, tác giả tiến hành chọn lọc, hệ thống hoá để tính toán các chỉ tiêu phục vụ cho việc nghiên cứu của đề tài. 4.4. Phương pháp phân tích, đối chiếu và so sánh: Từ những số liệu ban đầu, tùy vào mục đích sử dụng mà phân tích, đối chiếu và so sánh theo các chỉ tiêu khác nhau để đưa ra cái nhìn mang tính thực tế về đề tài nghiên cứu. + Phân tích thông tin: Các thông tin, số liệu sau khi được tổng hợp sẽ được tiến hành phân tích số liệu theo số tuyệt đối, tương đối, phân tích, đánh giá để rút ra kết luận. + Đối chiếu, so sánh: đối chiếu, so sánh số liệu thu thập được giữa các năm với nhau, cơ cấu giữa các chỉ tiêu trong cùng một năm để thấy được sự biến động tăng, giảm, mức độ ảnh hưởng của các chỉ tiêu. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác kiểm tra thuế. Chương 2: Thực trạng công tác kiểm tra thuế đối với Doanh nghiệp NQD tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương giai đoạn 2015-2017. Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp NQD tại Chi cục Thuế huyện Sơn Dương trong thời gian tới. Tống Thị Nghĩa – CA160132 3 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ 1.1. Cơ sở lý luận của công tác kiểm tra thuế 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản “Kiểm tra thuế là hoạt động giám sát của cơ quan thuế đối với các hoạt động, giao dịch liên quan đến phát sinh nghĩa vụ thuế và tình hình thực hiện thủ tục hành chính thuế, chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của người nộp thuế, nhằm đảm bảo pháp luật thuế được thực thi nghiêm chỉnh trong đời sống kinh tế - xã hội”. “Công tác kiểm tra thuế là hoạt động của cơ quan thuế trong việc xem xét tình hình thực tế của đối tượng được kiểm tra, từ đó đối chiếu với chức năng, nhiệm vụ yêu cầu đặt ra đối với đối tượng được kiểm tra để có những nhận xét, đánh giá”. Qua quan niệm nêu trên có thể hiểu: Kiểm tra thuế là hoạt động xem xét, đánh giá của cơ quan thuế các cấp đối với các cơ quan, tổ chức và cá nhân chịu sự quản lý trong việc thực hiện pháp luật về thuế, phí và lệ phí (gọi chung là thuế). - Về mục đích: Tại Điều 77, Luật quản lý thuế quy định Kiểm tra thuế tại trụ sở cơ quan quản lý thuế; Điều 78 quy định Kiểm tra thuế tại trụ sở của người nộp thuế; Kiểm tra thuế là nội dung quan trọng của quản lý thuế. Mục đích phát hiện những ngui cơ rủi ro về thuế để ngăn ngừa, xử lý những vi phạm pháp luật thuế, từ đó góp phần thúc đẩy các tổ chức, cá nhân có ý thức trong việc chấp hành pháp luật thuế và hoàn thành tốt nghĩa vụ của người nộp thuế, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích hợp pháp của người nộp thuế. - Về chủ thể: Chủ thể kiểm tra thuế là cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, là cơ quan thuế các cấp. - Về đối tượng: Đối tượng kiểm tra thuế là các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến nghĩa vụ phải nộp thuế cho Nhà nước. - Về nội dung: Kiểm tra thuế là kiểm tra việc chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế. Tống Thị Nghĩa – CA160132 4 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ - Về phương pháp: Thường sử dụng các phương pháp phân tích để phát hiện và nhận dạng rủi ro từ báo cáo tài chính của doanh nghiệp, phân tích theo chiều ngang, phân tích theo chiều dọc, phân tích tỷ suất, ngoài ra còn sử dụng phương pháp phân tích đồ thị (đồ thị hình sin, đồ thị hình khối, đồ thị hình tròn). Từ đó phân tích và nhận dạng rủi ro, xếp hạng rủi ro, lập kế hoạch kiểm tra xong tiến hành kiểm tra làm rõ đúng, sai, không bỏ sót, chỉ rõ nguyên nhân để có biện pháp khắc phục, xử lý vi phạm. Ngoài ra, hoạt động kiểm tra thuế không chỉ được thực hiện ở một giai đoạn trong hoạt động quản lý thuế mà nó được thực hiện ở tất cả các giai đoạn của quản lý thuế. Do vậy công tác kiểm tra thuế là hoạt động không thể thiếu trong công tác quản lý thuế nhất là trong nền kinh tế thị trường thời kỳ hội nhập. “Công tác Kiểm tra thuế là một khâu quan trọng trong quá trình quản lý thuế. Qua kiểm tra có thể phát hiện ra những sai phạm, xử lý, điều chỉnh, khắc phục kịp thời những sai sót đó”. Trong lĩnh vực quản lý thuế, thuế là một khoản nộp bắt buộc mà các thể nhân và pháp nhân có nghĩa vụ phải thực hiện đối với Nhà nước, phát sinh trên cơ sở các văn bản pháp luật do Nhà nước ban hành, không mang tính chất đối giá và hoàn trả trực tiếp cho đối tượng nộp thuế. Để công tác quản lý thuế đạt hiệu quả cao thì công tác kiểm tra thuế có vai trò quan trọng, đó là một đòi hỏi cần thiết để luật thuế được thực hiện nghiêm chỉnh, đảm bảo nguồn thu vào ngân sách. “Công tác Kiểm tra thuế là hoạt động của Cơ quan thuế trong việc xem xét tình hình thực tế của đối tượng kiểm tra, từ đó đối chiếu với chức năng, nhiệm vụ yêu cầu đặt ra đối với đối tượng kiểm tra để có những nhận xét, đánh giá” Vậy Công tác kiểm tra thuế là một biện pháp hữu hiệu nhằm ngăn ngừa các hoạt động vi phạm pháp luật về thuế, là hoạt động của Cơ quan thuế trong quá trình giám sát, xem xét, tổng hợp, phân tích các hoạt động của đối tượng kiểm tra nhằm đảm bảo pháp luật thuế được thực thi nghiêm chỉnh, đảm bảo thu ngân sách nhà nước (NSNN). Tại cơ quan Tổng cục Thuế có các Vụ, bộ phận kiểm tra được Tổng cục trưởng giao nhiệm vụ. Tống Thị Nghĩa – CA160132 5 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ Tại cơ quan Cục thuế có các Phòng kiểm tra thuế để kiểm tra Doanh nghiệp, Hợp tác xã do Cục Thuế quản lý. Tại cơ quan Chi cục thuế có các đội Kiểm tra thuế để kiểm tra thuế các Doanh nghiệp, Hợp tác xã do Chi cục quản lý. 1.1.2. Đặc điểm của Công tác kiểm tra thuế Công tác kiểm tra thuế là lĩnh vực đặc thù với các đặc điểm cơ bản sau: Công tác kiểm tra thuế có phạm vi hoạt động rộng. Đối tượng kiểm tra là mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội thuộc phạm vi điều chỉnh của các luật thuế như thuế giá trị gia tăng (GTGT), thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thu nhập cá nhân (TNCN), tiêu thụ đặc biệt(TTĐB), Thuế đất phi nông nghiệp, … Việc công tác kiểm tra bao gồm kiểm tra về căn cứ của việc kê khai thuế, tính thuế, nộp thuế, kiểm tra việc chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của các doanh nghiệp. Công tác kiểm tra thuế là công việc hết sức khó khăn vì các đối tượng nộp thuế thường tìm mọi cách để gian lận thuế và bao che các hành vi của mình nên các hình thức trốn thuế rất tinh vi, khó phát hiện. Công tác kiểm tra thuế là công việc trong đó đòi hỏi cán bộ thuế có chuyên môn nghiệp vụ chắc cũng như phẩm chất đạo đức tốt để công tác kiểm tra thuế đạt hiệu quả. Trong quá trình kiểm tra cán bộ thuế phải nắm rõ các quy định của pháp luật về thuế, chuyên môn nghiệp vụ, nắm chắc các nghiệp vụ kế toán, tin học, … có đạo đức nghề nghiệp, không được có thái độ hách dịch, biểu hiện vòi vĩnh, nhũng nhiễu cửa quyền, có tinh thần trách nhiệm, phẩm chất đạo đức, kỹ năng giao tiếp ứng xử, tận tình, chu đáo và thân thiện để hỗ trợ cho các doanh nghiệp cho quá trình nộp thuế đồng thời đảm bảo sự trung thực, chính xác, khách quan đảm bảo xử lý đúng người đúng tội, và đảm bảo thu NSNN. Hoạt động kiểm tra thuế đảm bảo tính chính xác, khách quan, minh bạch và được thực hiện theo một quy trình cụ thể đúng quy định của pháp luật về kiểm tra thuế nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra ngăn ngừa loại trừ những hành vi trốn thuế. Đây là yêu cầu thiết yếu của công tác kiểm tra thuế, đạt được yêu cầu này thì công tác kiểm tra thuế mới làm tròn nhiệm vụ và chức năng của mình. 1.1.3. Vai trò của công tác kiểm tra thuế Tống Thị Nghĩa – CA160132 6 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ Công tác kiểm tra thuế phát hiện các hành vi gian lận, trốn thuế để truy thu và xử phạt đối với các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Như vậy, kiểm tra thuế có vai trò đảm bảo thực hiện đúng pháp luật thuế, chống thất thu cho NSNN. Công tác kiểm tra thuế góp phần hoàn thiện cơ chế pháp luật về thuế.Thông qua công tác kiểm tra thuế có thể phát hiện những bất cập trong chính sách thuế và pháp luật.Từ đó, kiến nghị để góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật và nâng cao hiệu lực về thuế cho phù hợp tình hình và yêu cầu mới nhằm đáp ứng yêu cầu của quản lý nhà nước đối với công tác kiểm tra thuế. Kiểm tra thuế nhằm đánh giá việc tuân thủ pháp luật của người nộp thuế (NNT), công tác kiểm tra thuế có thể phát hiện ra các hành vi vi phạm pháp luật về thuế qua đó xử lý nghiêm minh, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm, đồng thời phát huy các nhân tố tích cực. Kiểm tra thuế không chỉ điều chỉnh hành vi của NNT mà còn điều chỉnh hành vi của cán bộ thuế để đảm bảo việc tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Kiểm tra thuế giúp tuyên truyền các chính sách pháp luật về thuế đến với NNT, thông qua hoạt động kiểm tra thuế giúp NNT biết được quyền và nghĩa vụ của mình qua đó nâng cao trách nhiệm của mình trong việc chấp hành luật thuế. Đồng thời thông qua việc kiểm tra thuế giúp cho các cán bộ thuế nắm chắc các quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó nâng cao trách nhiệm trong thi hành công vụ giúp đảm bảo thu NSNN. 1.1.4. Nguyên tắc công tác kiểm tra thuế Kiểm tra thuế nhằm đảm bảo thu NSNN, và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm về thuế. Để đạt được mục đích trên, công tác kiểm tra thuế phải tuân thủ những nguyên tắc sau: 1.1.4.1. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật. Kiểm tra thuế là kiểm tra việc thực hiện, tuân thủ pháp luật vì vậy các cơ quan và công chức kiểm tra thuế phải thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn mà pháp luật quy định. Trong công tác quản lý thuế thì nguyên tắc tuân thủ pháp luật phải được đặt lên hàng đầu. Phải dựa vào quy định của pháp luật để xem xét những hành vi của đối tượng kiểm tra, không dựa theo cảm tính, theo ý kiến Tống Thị Nghĩa – CA160132 7 Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Luận văn thạc sỹ chủ quan, không được làm điều mà pháp luật cấm. Nguyên tắc này giúp cho pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh. 1.1.4.2. Nguyên tắc trung thực, chính xác, khách quan Nguyên tắc này đòi hỏi hoạt động của cơ quan, cán bộ công chức trong hoạt động kiểm tra thuế phải thực hiện đúng chức năng, trách nhiệm, quyền hạn mà pháp luật quy định; phải tuân thủ các quy định của pháp luật như về quy trình kiểm tra, nhiệm vụ, quyền hạn trong việc kiểm tra, tuân thủ các quy tắc về đạo đức nghề nghiệp, phải phản ánh đúng thực tế khách quan của sự việc, không được làm sai lệch sự việc. Phải căn cứ vào các quy định của pháp luật để kết luận, kiến nghị những vấn đề kiểm tra, không chịu tác động của bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết luận và kiến nghị của mình đảm bảo cho hoạt động kiểm tra thuế đạt hiệu quả cao. 1.1.4.3. Nguyên tắc công khai dân chủ. Công tác kiểm tra thuế phải công khai các kế hoạch, quyết định kiểm tra, nội dung, kết luận kiểm tra. Việc công khai này giúp cho hạn chế các tiêu cực trong hoạt động kiểm tra thuế như những tiêu cực về tham nhũng của cán bộ thuế. Tính dân chủ đòi hỏi phải tôn trọng ý kiến khách quan của tất cả mọi người và đòi hỏi việc tiếp thu những ý kiến đóng góp của cán bộ thuế và của các cơ quan liên quan. 1.1.4.4. Nguyên tắc thực hiện đúng quy trình, theo kế hoạch, nội dungđề cương được phê duyệt. Quy trình của hoạt động kiểm tra được xây dựng nhằm chuẩn hóa nội dung, các bước công việc trong hoạt động kiểm tra, trách nhiệm của từng bộ phận, từng công chức tham gia quy trình. Thực hiện theo quy trình giúp công tác kiểm tra thuế được thuận lợi, công việc được thực hiện theo chuyên môn, giảm thiểu rủi ro trong quá trình kiểm tra. Quy trình kiểm tra hợp lý và thực hiện nghiêm túc theo quy trình sẽ tạo hiệu quả cao trong quá trình kiểm tra. 1.1.4.5. Nguyên tắc bảo vệ bí mật. “Trong quá trình kiểm tra, nhiều vấn đề và tài liệu liên quan đến bí mật quốc gia, bí mật và bí quyết của doanh nghiệp.Nếu để lộ cho những đối tượng không được phép biết sẽ làm thiệt hại lợi ích của quốc gia và doanh nghiệp”.Vì vậy, Tống Thị Nghĩa – CA160132 8