Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
X
u h-íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n-íc ta trong thêi ®iÓm hiÖn
nay lµ giao l-u vµ héi nhËp mét c¸ch tÝch cùc vµo nÒn kinh tÕ khu
vùc vµ thÕ giíi. Vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû XX, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng
b-íc tiÕn quan träng trong héi nhËp kinh tÕ vµ th-¬ng m¹i ®ã lµ nh÷ng sù
kiÖn: Gia nhËp ASEAN(1995), APEC(1997), Ký hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt
Mü(2001) vµ ®ang tÝch cùc xóc tiÕn gia nhËp WTO vµ hoµn thµnh nghÜa vô
tham gia AFTA vµo n¨m 2006…§iÒu ®ã ®ang vµ sÏ t¹o ra thêi c¬ ®ång thêi
còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
cña ViÖt Nam hiÖn nay. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc to lín ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp ®ã lµ møc ®é c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng ngµy cµng gay g¾t vµ khèc liÖt.
ë ®©y c¹nh tranh bao gåm sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n-íc
víi nhau vµ c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi ngay trªn thÞ tr-êng
néi ®Þa vµ quèc tÕ. §Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho c¸c s¶n phÈm, c¸c
doanh nghiÖp cã thÓ sö dông biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®ã lµ t×m c¸ch gi¶m chi phÝ
kinh doanh ë møc hîp lý ®Ó tõ ®ã cã thÓ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao søc
c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
NhËn thøc ®-îc râ tÇm quan träng cña Chi phÝ kinh doanh trong ho¹t
®éng kinh doanh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp, céng
víi viÖc kh¶o s¸t ho¹t ®éng kinh doanh thùc tÕ t¹i V¨n phßng Tæng c«ng ty
ThÐp ViÖt Nam em ®± m³nh d³n chän ®Ò t¯i “ Gi¶i ph¸p gãp phÇn h¹ thÊp
chi phÝ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mÆt hµng thÐp t¹i Tæng c«ng ty ThÐp
ViÖt Nam” l¯m ®Ò t¯i chuyªn tèt nghiÖp.
§Ó tiÕp cËn nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng chi phÝ kinh doanh em ®· vËn
dông ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cña c¸c m«n häc: Kinh tÕ chÝnh trÞ, Kinh tÕ
häc, Lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ, Qu¶n trÞ tµi chÝnh quèc tÕ, Ph©n tÝch kinh
tÕ…kÕt hîp ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp cïng nh÷ng kiÕn thøc lý luËn cña
b¶n th©n lµm ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cho ®Ò tµi.
Víi ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu nh- trªn cïng víi giíi h¹n vÒ thêi gian
tr×nh ®é vµ kiÕn thøc nªn néi dung cña ®Ò tµi nµy ®-îc bè côc nh- sau:
Lêi më ®Çu.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I: Lý luËn vÒ chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp
trong kinh tÕ thÞ tr-êng .
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh vµ chi phÝ kinh doanh c¸c mÆt
hµng thÐp t¹i tæng c«ng ty thÐp ViÖt nam
Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh t¹i
V¨n phßng Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam.
KÕt luËn.
Cuèi cïng, Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña Ban
l·nh ®¹o Tæng c«ng ty, c¸c c«, chó, anh, chÞ ë Phßng Tµi chÝnh- KÕ to¸n vµ
®Æc biÖt lµ ®-îc sù h-íng dÉn chØ b¶o tËn t×nh cña C« PGS.TS NguyÔn ThÞ
Thu Th¶o ®· gióp em hoµn thµnh bµi luËn v¨n nµy. Do thêi gian vµ kiÕn thøc
nhÊt ®Þnh cho nªn bµi luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh mong
c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc gãp ý kiÕn bæ sung ®Ó gióp em hoµn thµnh bµi
luËn v¨n tèt h¬n.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
Lý luËn vÒ chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp
trong kinh tÕ thÞ tr-êng
I. Tång quan vÒ chi phÝ kinh doanh.
1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp.
1.1. Kh¸i niÖm.
Ho¹t ®éng kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh
tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay ®· kh¸c nhiÒu so víi tr-íc ®©y. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, víi sù héi nhËp khu
vùc vµ quèc tÕ b»ng viÖc t×m kiÕm c¸c c¬ héi kinh doanh vµ ph¸t huy nh÷ng
lîi thÕ so s¸nh trong mét m«i tr-êng c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t vµ quyÕt liÖt.
Trong bèi c¶nh nµy, muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®ßi hái mçi doanh nghiÖp cÇn
ph¶i phÊn ®Êu kh«ng ngõng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh hµng ngµy, hµng giê ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n
kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh. Tuú thuéc vµo viÖc thùc hiÖn c¸c hµnh vi th-¬ng m¹i kh¸c nhau, c¸c
doanh nghiÖp ®ßi hái nh÷ng chi phÝ kh¸c nhau.
§èi víi viÖc mua b¸n hµng ho¸, ®ã lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ë kh©u
mua, vËn chuyÓn, dù tr÷, tiªu thô vµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý
doanh nghiÖp nh- chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
§èi víi viÖc cung øng dÞch vô th-¬ng m¹i vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn
th-¬ng m¹i nh- : §¹i diÖn, m«i giíi, uû th¸c, ®¹i lý, khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o,
héi chî triÓn l·m …®ã lµ c¸c chi phÝ vÒ vËt chÊt, tiÒn vèn, lao ®éng ®Ó thùc
hiÖn c¸c hµnh vi th-¬ng m¹i kÓ trªn v× c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi cña doanh
nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
Nh- vËy tõ gãc ®é doanh nghiÖp, cã thÓ nãi r»ng chi phÝ kinh doanh cña
doanh nghiÖp lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó thùc hiÖn
®-îc c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh. C¸c chi phÝ nµy cã ®Æc ®iÓm lµ ®-îc bï ®¾p b»ng doanh thu kinh doanh
hay thu nhËp doanh nghiÖp trong kú ®ã cña doanh nghiÖp.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.2. Vai trß cña chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp.
Chi phÝ kinh doanh cã vai trß hÕt søc quan träng trong doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i, nã cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, tíi sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trªn th-¬ng tr-êng.
Chi phÝ kinh doanh lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh nhiÒu mÆt
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp.
Nh- vËy chi phÝ kinh doanh cã vai trß quan träng, lµ ®ßn bÈy, lµ ®éng
lùc kinh tÕ quan träng, lµ ph-¬ng tiÖn kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp vµ
c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ kinh doanh thùc sù lµ cÇn thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp.
V× vËy, phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ kinh doanh ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Æc biÖt lµ khi Nhµ n-íc
giao quyÒn tù chñ kinh doanh th× c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ph¶i t×m mäi
c¸ch ®Ó t¨ng thu nhËp, tiÕt kiÖm chi phÝ, c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó tån t¹i vµ
ph¸t triÓn trªn th-¬ng tr-êng. §ã lµ t- t-ëng xuyªn suèt trong c«ng t¸c qu¶n
lý chi phÝ kinh doanh.
II. Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
. ViÖc ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp kiÓm tra, ph©n tÝch qu¸
tr×nh ph¸t sinh chi phÝ vµ xu h-íng thay ®æi kÕt cÊu chi phÝ ®Ó cã biÖn ph¸p
®iÒu chØnh kÞp thêi. Tuú thuéc vµo môc tiªu qu¶n lý chi phÝ kh¸c nhau mµ cã
thÓ ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau.
ý nghÜa cña viÖc ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp víi t×nh h×nh
s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc tiªu qu¶n lý kinh tÕ cña doanh nghiÖp sÏ gióp
cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®-îc xu h-íng h×nh thµnh kÕt cÊu cña chi phÝ kinh
doanh theo tõng thêi kú kh¸c nhau, ®ång thêi lµm c¬ së cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch
ho¸, kiÓm tra, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn chi phÝ kinh doanh cña
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i. Nhê ®ã mµ ng-êi ta t×m ®-îc c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý
chi phÝ tèt, gi¶m chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ®Ó n©ng cao
®-îc hiÖu qu¶ kinh doanh cho doanh nghiÖp.
KÕt cÊu cña chi phÝ kinh doanh lµ tû träng tÝnh thµnh phÇn tr¨m (%) cña
tõng lo¹i chi phÝ kinh doanh trong tæng sè chi phÝ kinh doanh cña doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. KÕt cÊu cña chi phÝ kinh
doanh chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè nh- ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ kinh
doanh, tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kü thuËt c«ng nghÖ, xu h-íng biÕn ®æi chung lµ
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tû träng c¸c chi phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸ ngµy cµng t¨ng lªn trong khi tiÒn
l-¬ng cã xu h-íng gi¶m xuèng mét c¸ch t-¬ng ®èi trong tæng sè chi phÝ kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo quan hÖ víi c¸c ®èi t-îng chÞu phÝ.
Thuéc lo¹i nµy cã hai lo¹i:
Chi phÝ trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn chi
phÝ kinh doanh mét lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh.
Chi phÝ trùc tiÕp bao gåm chi phÝ cho nh©n viªn b¸n hµng, ®ãng gãi, vËn
chuyÓn, giíi thiÖu, b¶o hµnh s¶n phÈm, c¸c chi phÝ vËt liÖu bao b×, c«ng cô,
dông cô, ®å dïng phôc vô, quy tr×nh tiªu thô hµng ho¸, chi phÝ khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh ë bé phËn b¶o qu¶n hµng ho¸ nh- nhµ kho, cöa hµng, bÕn b·i.
Chi phÝ gi¸n tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý chung cña doanh
nghiÖp gåm chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, chi phÝ
kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Chi phÝ qu¶n
lý doanh nghiÖp lµ lo¹i chi phÝ gi¸n tiÕp nãi chung kh«ng phô thuéc vµo qu¸
tr×nh tiªu thô s¶n phÈm.
2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo chøc n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i ®-îc ph©n lo¹i nh- sau:
Chi phÝ mua hµng: Lµ nh÷ng lo¹i chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn
sè l-îng hµng ho¸ mua vÒ nhËp kho ®Ó b¸n cña doanh nghiÖp trong kú. Thuéc
nhãm nµy bao gåm:
+ Chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì b¶o qu¶n
+ L-¬ng c¸n bé c«ng nh©n viªn chuyªn tr¸ch ë kh©u mua hµng ho¸.
+ ThuÕ, lÖ phÝ vµ hoa hång ë kh©u mua hµng ho¸.
+ C¸c chi phÝ vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸, tiÒn thuª kho b·i ph¸t sinh ë kh©u
mua hµng ho¸.
Chi phÝ b¸n hµng: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh
phôc vô b¸n hµng vµ qu¸ tr×nh b¸n hµng cña doanh nghiÖp trong kú. Thuéc
nhãm nµy bao gåm:
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng lµ c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp cã tÝnh
chÊt l-¬ng tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn ®ãng gãi, vËn chuyÓn b¶o
qu¶n hµng ho¸ cña doanh nghiÖp trong kú.
+ Chi phÝ vËt liÖu bao b× lµ c¸c chi phÝ vÒ vËt liÖu bao b× xuÊt dïng phôc
vô cho qu¸ tr×nh b¶o qu¶n vµ tiªu thô hµng ho¸, bèc dì vµ vËn chuyÓn hµng
ho¸, vËt liÖu söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Chi phÝ dông cô ®å dïng phôc vô b¸n hµng.
+ Chi phÝ khÊu hao ë bé phËn b¶o qu¶n hµng ho¸ nh-: Kho, cöa hµng,
ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, bèc dì kiÓm nghiÖm hµng ho¸…
+ Chi phÝ mua ngoµi: Lµ c¸c chi phÝ nh- thuª ngoµi söa ch÷a tµi s¶n cè
®Þnh, tiÒn thuª kho b·i, vËn chuyÓn bèc dì hµng ho¸ ®i tiªu thô.
+ C¸c chi phÝ kh¸c: Lµ nh÷ng chi phÝ b»ng tiÒn ph¸t sinh ë kh©u b¸n
hµng ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn nh- chi phÝ tiÕp kh¸ch, giíi thiÖu s¶n phÈm
qu¶ng c¸o, b¶o hµnh s¶n phÈm hµng ho¸, khuyÕn m¹i,…
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé
hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh ë bé m¸y qu¶n lý chung
cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i bao gåm c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn qu¶n lý hµnh
chÝnh, qu¶n lý kinh doanh vµ c¸c chi phÝ chung kh¸c liªn quan ®Õn mäi ho¹t
®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp trong kú. XÐt theo néi dung kinh tÕ, chi phÝ
qu¶n lý doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh:
+ Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý.
+ Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý.
+ Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng.
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë bé phËn qu¶n lý chung.
+ ThuÕ phÝ, lÖ phÝ.
+ Chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi.
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ bé phËn chi phÝ gi¸n tiÕp trong chi phÝ
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tû träng cña bé phËn chi phÝ nµy phô thuéc vµo
®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo c¸ch nµy gióp doanh nghiÖp t×m
ra ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña tõng kh©u ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch
hîp nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cho doanh nghiÖp m×nh.
2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo tÝnh chÊt biÕn ®æi cña chi phÝ so víi
møc l-u chuyÓn hµng ho¸.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp
®-îc chia thµnh hai lo¹i:
Chi phÝ bÊt biÕn: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong kú
kh«ng thay ®æi hoÆc thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ khi møc l-u chuyÓn hµng ho¸
trong doanh nghiÖp thay ®æi. Chi phÝ kinh doanh bÊt biÕn bao gåm:
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§.
+ Trõ dÇn c«ng cô lao ®éng nhá.
+ L-¬ng c¸n bé gi¸n tiÕp.
+TiÒn thuª kho, trô së trong mét thêi kú…
Chi phÝ kh¶ biÕn: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ biÕn ®éng cïng víi sù
thay ®æi cña møc l-u chuyÓn hµng ho¸. Sù phô thuéc cña chi phÝ kinh doanh
kh¶ biÕn vµo tæng møc l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ cßn tuú thuéc vµo tÝnh chÊt
cña tõng kho¶n môc cña chi phÝ kinh doanh kh¶ biÕn. Chi phÝ kinh doanh kh¶
biÕn bao gåm:
+ Chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì.
+ Chi phÝ vÒ bao b× vËt liÖu ®ãng gãi.
+ L-¬ng c¸n bé trùc tiÕp.
+ Chi phÝ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu,…
Nh- vËy, ta thÊy khi møc l-u chuyÓn hµng ho¸ thay ®æi sÏ lµm chi phÝ
kinh doanh thay ®æi nh-ng sù thay ®æi cña c¸c bé phËn chÝ phÝ lµ kh«ng gièng
nhau. ChÝnh v× thÕ, ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo c¸ch nµy sÏ gióp doanh
nghiÖp thÊy ®-îc mèi t-¬ng quan gi÷a doanh thu vµ chi phÝ ®Ó tõ ®ã cã c¬ së
x©y dùng kÕ ho¹ch chi phÝ vµ lîi nhuËn cho kú kÕ ho¹ch.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh theo néi dung kinh tÕ, yªu cÇu qu¶n lý tµi
chÝnh vµ h¹ch to¸n chi phÝ.
C¬ së kinh tÕ cña c¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông kinh tÕ, môc
®Ých sö dông vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ kinh doanh ®Ó s¾p xÕp thµnh
nh÷ng kho¶n môc chi phÝ nhÊt ®Þnh phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh vµ
chÕ ®é h¹ch to¸n hiÖn hµnh. Toµn bé chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp cã
thÓ ®-îc chia thµnh c¸c nhãm nh- sau:
Chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸: Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ khi mua vµo ®Õn khi b¸n ra. Thuéc nhãm
nµy bao gåm cã: C-íc phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ bèc dì, khu©n v¸c vµ t¹p phÝ
vËn t¶i.
+ C-íc phÝ vËn chuyÓn: Lµ sè tiÒn thanh to¸n cho viÖc vËn chuyÓn hµng
ho¸ thuª ngoµi, chi phÝ tiÒn l-¬ng, chi phÝ khai th¸c tµi s¶n cè ®Þnh, x¨ng
dÇu…cho nh÷ng ph-¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng cña doanh nghiÖp.
+ Chi phÝ bèc dì, khu©n v¸c: Lµ c¸c chi phÝ thuª c«ng nh©n bèc dì,
khu©n v¸c hµng ho¸ lªn xuèng ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, tõ ph-¬ng tiÖn vËn t¶i vµo
kho,…bao gåm c¶ thuª ph-¬ng tiÖn vËn t¶i bèc dì.
+ T¹p phÝ vËn t¶i: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ thuª kho b·i t¹m thêi, lÖ phÝ
giao th«ng vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c cho viÖc b¶o qu¶n hµng ho¸ trong qu¸
tr×nh vËn chuyÓn.
Chi phÝ thu mua, b¶o qu¶n vµ tiªu thô hµng ho¸ lµ c¸c kho¶n chi
phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua, b¶o qu¶n vµ tiªu dïng hµng ho¸ (kh«ng kÓ
chi phÝ vËn chuyÓn). Thuéc nhãm nµy gåm:
+ TiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n b¶o hiÓm cho ng-êi lao ®éng tÝnh theo tû lÖ
(%) tiÒn l-¬ng.
+ TiÒn l-¬ng thuª nhµ cöa, c«ng cô lao ®éng dïng cho viÖc mua b¸n vµ
b¶o qu¶n hµng ho¸.
+ Chi phÝ söa ch÷a b¶o qu¶n tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm chi phÝ b¶o d-ìng,
söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh…
+ Trõ dÇn c«ng cô lao ®éng nhá.
+ Chi phÝ ph©n lo¹i bao b×, ®ãng gãi b¶o qu¶n hµng ho¸ chèng h- háng,
mÊt m¸t.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ Chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, ®iÖn n-íc dïng cho kinh doanh.
+ Chi phÝ qu¶ng c¸o.
+ Chi phÝ ®µo t¹o c¸n bé ng¾n h¹n.
+ Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng ho¸.
+ Chi phÝ hoa hång tr¶ cho ®¹i lý.
+ C¸c chi phÝ kh¸c.
Chi phÝ hao hôt tù nhiªn cña hµng ho¸: Lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh
vÒ hao hôt tù nhiªn cña hµng ho¸ kinh doanh do ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tÝnh
chÊt cña hµng ho¸ g©y ra trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ tiªu thô
hµng ho¸.
Chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh doanh nghiÖp. Gåm cã:
+ L-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng cña nh©n viªn, c¸n bé
qu¶n lý.
+ KhÊu hao vµ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ v¨n phßng.., dïng cho
qu¶n lý doanh nghiÖp.
III. Ph¹m vi ¸p dông vµ néi dung chÝ phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp
trong kinh tÕ thÞ tr-êng.
3.1. Ph¹m vi cña chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp.
Chi phÝ kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt l-îng quan träng ph¶n ¸nh tr×nh
®é tæ chøc, qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Nã cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn
cña doanh nghiÖp.
ý nghÜa cña viÖc quy ®Þnh ph¹m vi chi phÝ kinh doanh.
- ViÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi chi phÝ kinh doanh cã t¸c dông lµm c¬ së ®Ó tËp hîp
®óng, ®ñ sè chi phÝ ph¸t sinh trong kú vµo chi phÝ kinh doanh cña kú ®ã, nhê
vËy x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng ho¸ phôc vô cho chiÕn l-îc b¸n hµng kinh doanh
cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t. §ång thêi nã cßn lµ c¬
së ®Ó h¹ch to¸n ®óng kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµm c¬ së cho
doanh nghiÖp phÊn ®Êu thùc hiÖn gi¶m phÝ th«ng qua viÖc thùc hiÖn tèt kÕ
ho¹ch l-u chuyÓn hµng ho¸ nh»m ®¹t ®-îc møc lîi nhuËn tèi ®a.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Theo chÕ ®é míi vÒ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp cña Bé tµi chÝnh ®·
quy ®Þnh nh÷ng kho¶n môc sau kh«ng ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh:
- C¸c kho¶n ®· ®-îc tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t
®éng bÊt th-êng, c¸c kho¶n lç do liªn doanh liªn kÕt, lç tõ c¸c kho¶n ®Çu tkh¸c.
- C¸c kho¶n thua lç, thiÖt h¹i do chñ quan cña ®¬n vÞ g©y ra hoÆc kh¸ch
quan ®-a l¹i ®· ®-îc ChÝnh phñ trî cÊp hoÆc ®-îc bªn thiÖt h¹i, c¸c c«ng ty
b¶o hiÓm båi th-êng.
- Chi phÝ ®i c«ng t¸c n-íc ngoµi v-ît ®Þnh møc do nhµ n-íc quy ®Þnh.
- C¸c kho¶n thuéc nguån kinh phÝ kh¸c ®µi thä nh- kho¶n chi sù nghiÖp
®· ®-îc ng©n s¸ch Nhµ n-íc, c¬ quan cÊp trªn hoÆc tæ chøc kh¸c hç trî; Chi
tr¶ l·i vay vèn ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n trong thêi kú c«ng tr×nh ch-a hoµn
thµnh ®-a vµo sö dông. Sè l·i nµy ®-îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ ®Çu t- x©y dùng
c¬ b¶n.
- C¸c kho¶n ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh
vµ v« h×nh, chi ñng hé ®Þa ph-¬ng: ®oµn thÓ, tæ chøc x· héi kh¸c. C¸c chi phÝ
cho ®µo t¹o, chi phÝ nghiªn cøu khoa häc. Nhãm chi phÝ nµy ®-îc bï ®¾p tõ
nguån vèn ®Çu t- dµi h¹n cña doanh nghiÖp, v× vËy chóng kh«ng thuéc vµo chi
phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú.
- C¸c kho¶n chi thuéc néi dung chi cña nguån kinh phÝ sù nghiÖp, quü
phóc lîi, quü khen th-ëng; C¸c kho¶n chi trî cÊp khã kh¨n th-êng xuyªn, ®ét
xuÊt; C¸c kho¶n chi th-ëng nh-: th-ëng n¨ng suÊt, th-ëng thi ®ua; C¸c kho¶n
chi vÒ v¨n ho¸ thÓ thao, vÖ sinh, y tÕ… C¸c kho¶n chi nµy kh«ng tÝnh vµo chi
phÝ kinh doanh bëi v× nguån bï ®¾p chñ yÕu cña chóng lÊy tõ c¸c quü chuyªn
dïng cña doanh nghiÖp vµ sù ®ãng gãp, ñng hé cña c¸c tæ chøc x· héi kh¸c
(nÕu cã).
- C¸c kho¶n chi kh¸c: C¸c kho¶n tiÒn ph¹t nh-: ph¹t vi ph¹m luËt giao
th«ng, luËt thuÕ, luËt m«i tr-êng, luËt lao ®éng, vi ph¹m chÕ ®é b¸o c¸o thèng
kª, tµi chÝnh kÕ to¸n, vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ th-¬ng m¹i. NÕu do tËp thÓ
hoÆc c¸ nh©n vi ph¹m ph¸p luËt th× tËp thÓ hoÆc c¸ nh©n ph¶i nép ph¹t sÏ
kh«ng ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh.
* §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc, Nhµ n-íc khèng chÕ ®Þnh møc
chi phÝ ®èi víi mét sè lo¹i chi phÝ nh-: chi phÝ tiÕp t©n, héi häp, giao dÞch ®èi
ngo¹i, chi phÝ ®èi ngo¹i do héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh møc chi cô thÓ.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* §èi víi doanh nghiÖp ®éc lËp: Gi¸m ®èc doanh nghiÖp ph¶i tho¶
thuËn víi c¬ quan qu¶n lý vèn tµi s¶n vµ b»ng v¨n b¶n tr-íc khi ban hµnh quy
chÕ vµ ®Þnh møc chi tiªu. C¸c kho¶n chi nµy ph¶i cã chøng tõ hîp lÖ g¾n víi
kÕt qu¶ kinh doanh vµ kh«ng v-ît qu¸ møc khèng chÕ tèi ®a quy ®Þnh d-íi
®©y:
+ Doanh thu ®Õn 5 tû ®ång, møc chi phÝ thùc tÕ kh«ng qu¸ 5% sè doanh
thu; phÇn doanh thu tõ 5 ®Õn 10 tû ®ång ®-îc chi thªm kh«ng qu¸ 2% trªn sè
doanh thu t¨ng thªm.
+ PhÇn doanh thu tõ 10 ®Õn 15 tû ®ång ®-îc chi thªm kh«ng qu¸ 1%
trªn sè doanh thu t¨ng thªm.
+ PhÇn doanh thu tõ 50 ®Õn 100 tû ®ång ®-îc chi thªm kh«ng qu¸ 0.1%
trªn sè doanh thu t¨ng thªm.
§èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh doanh th-¬ng m¹i, møc khèng chÕ nªu trªn
®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së chªnh lÖch gi÷a doanh thu víi gi¸ vèn hµng b¸n ra.
C¸c kho¶n chi sai, kh«ng ®óng ®èi t-îng hoÆc kh«ng cã tªn, ®Þa chØ,
ch÷ ký cña ng-êi nhËn tiÒn th× ph¶i thu håi vµ nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n-íc.
Tuú theo møc ®é sai ph¹m, ng-êi duyÖt chi ph¶i båi th-êng, chÞu tr¸ch nhiÖm
hµnh chÝnh hoÆc bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
3.2. Néi dung cña chi phÝ kinh doanh.
Chi phÝ kinh doanh bao gåm cã 3 lo¹i chi phÝ: Lµ chi phÝ mua hµng, chi
phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
Chi phÝ mua hµng chÝnh lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn sè
l-îng hµng ho¸ mua vÒ nhËp kho cña doanh nghiÖp.
Chi phÝ b¸n hµng chÝnh lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô
s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô. Lo¹i chi phÝ nµy cã chi phÝ qu¶ng c¸o, giao dÞch,
giao hµng, hoa hång b¸n hµng, l-¬ng nh©n viªn b¸n hµng vµ chi phÝ g¾n liÒn
víi kho b¶o qu¶n s¶n phÈm hµng ho¸.
Chi phÝ qu¶n lý lµ lo¹i chi phÝ gi¸n tiÕp bao gåm c¸c chi phÝ hµnh chÝnh,
tæ chøc vµ chi phÝ v¨n phßng mµ kh«ng thÓ xÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc
tiªu thô hµng ho¸ dÞch vô.
3.2.1. Chi phÝ mua hµng.
Chi phÝ mua hµng bao gåm: Chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì b¶o qu¶n, l-¬ng
c¸n bé c«ng nh©n viªn chuyªn tr¸ch ë kh©u mua hµng ho¸, thuÕ, lÖ phÝ, hoa
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hång ë kh©u mua vµ c¸c chi phÝ vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸, tiÒn thuª kho b·i ph¸t
sinh ë kh©u mua hµng.
3.2.2. Chi phÝ b¸n hµng.
Chi phÝ b¸n hµng lµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh b¸n
hµng vµ tiªu thô s¶n phÈm. Chi phÝ b¸n hµng gåm cã:
- Chi phÝ nh©n viªn: Lµ c¸c kho¶n chi tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, nh©n
viªn ®ãng gãi vËn chuyÓn, b¶o qu¶n hµng ho¸. Bao gåm tiÒn l-¬ng, tiÒn c«ng
vµ c¸c kho¶n phô cÊp, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn.
- Chi phÝ vËt liÖu bao b×: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ vËt liÖu bao b× phôc vô
cho viÖc gi÷ g×n, tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô nh- chi phÝ vËt liÖu ®ãng
gãi s¶n phÈm hµng ho¸, chi phÝ vËt liÖu nhiªn liÖu dïng cho b¶o qu¶n bèc v¸c,
vËn chuyÓn s¶n phÈm hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh tiªu thô, vËt liÖu dïng cho söa
ch÷a b¶o qu¶n tµi s¶n cè ®Þnh.
- Chi phÝ dông cô ®å dïng: Lµ c¸c kho¶n chi vÒ c«ng cô ®å dïng phôc
vô trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ nh- dông cô ®o l-êng, ph-¬ng
tiÖn tÝnh to¸n, ph-¬ng tiÖn lµm viÖc. C«ng cô dông cô lµ nh÷ng vËt dông cã trÞ
gi¸ thÊp h¬n 5.000.000® vµ thêi gian sö dông kh«ng qu¸ mét n¨m.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ kho¶n chi khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh ë bé phËn b¶o qu¶n b¸n hµng nh- kho b·i, cöa hµng, ph-¬ng tiÖn bèc dì
vËn chuyÓn, ph-¬ng tiÖn tÝnh to¸n, ®o l-êng kiÓm nghiÖm chÊt l-îng.
- Chi phi dÞch vô mua ngoµi: Lµ c¸c kho¶n chi mua ngoµi phôc vô cho
kh¸ch hµng nh- c¸c chi phÝ thuª ngoµi söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn thuª kho,
tiÒn bèc v¸c vËn chuyÓn hµng ho¸ tiªu thô, hoa hång cho c¸c ®¹i lý b¸n hµng
cho ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt nhËp khÈu.
- Chi phÝ hao hôt ®Þnh møc: Lµ sè tiÒn t-¬ng øng víi gi¸ trÞ hµng ho¸
hao hôt trong qu¸ tr×nh l-u chuyÓn, b¶o qu¶n hµng ho¸ vµ do tÝnh chÊt th-¬ng
phÈm häc cña hµng ho¸ g©y ra. Theo quy ®Þnh cña Nhµ n-íc th× chi phÝ nµy
®-îc chØ ®Þnh vµ chØ cã hao hôt trong ®Þnh møc míi ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh
doanh.
- Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c c¸c chi phÝ kÓ trªn
ph¸t sinh trong chi phÝ b¸n hµng nh- chi phÝ tiÕp kh¸ch ë bé phËn b¸n hµng,
chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm hµng ho¸, chi qu¶ng c¸o chµo hµng, chi héi nghÞ
kh¸ch hµng, chi b¶o hµnh s¶n phÈm.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh÷ng chi phÝ nµy ph¸t sinh thùc tÕ khã cã thÓ ra ®Þnh møc qu¶n lý.
Ng-êi qu¶n lý chi phÝ sao cho hîp lý ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn cao nhÊt cho doanh
nghiÖp.
3.2.3. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ lao
®éng sèng,lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh ë bé phËn qu¶n lý chung cña doanh
nghiÖp.
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm c¸c kho¶n môc: Chi phÝ tiÒn
l-¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn
cña nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ vËt liÖu, dông cô ®å dïng v¨n
phßng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho doanh nghiÖp, thuÕ m«n bµi,
thuÕ nhµ ®Êt, c¸c kho¶n lÖ phÝ, c¸c kho¶n chi phÝ vÒ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh,
l·i ph¶i tr¶ ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, ®iÖn tho¹i ®iÖn n-íc,
chi héi nghÞ, tiÕp kh¸ch, c«ng t¸c phÝ.
- Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý: Lµ c¸c kho¶n tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i
tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn qu¶n lý bao gåm tiÒn l-¬ng, tiÒn phô cÊp, b¶o
hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn.
- Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ cho c«ng t¸c qu¶n lý
doanh nghiÖp nh- giÊy, bót, vËt liÖu sö dông cho viÖc söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh,
c«ng cô ®å dïng ë bé phËn qu¶n lý.
- Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng: Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ mua s¾m vµ xuÊt
dïng c¸c lo¹i dông cô ®å dïng ë bé m¸y qu¶n lý.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn phÇn gi¸ trÞ
hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho doanh nghiÖp nh- trô së lµm
viÖc, c¸c phßng ban, ph-¬ng tiÖn truyÒn dÉn, m¸y mãc thiÕt bÞ qu¶n lý dïng
trªn v¨n phßng.
- Chi phÝ vÒ thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ: Lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i
nép cho Nhµ n-íc vÒ c¸c kho¶n nh- thuÕ m«n bµi, thuÕ nhµ ®Êt thu trªn vèn
vµ c¸c kho¶n lÖ phÝ kh¸c.
- Chi phÝ dù phßng: Lµ c¸c kho¶n chØ ®-îc lËp vÒ gi¶m gi¸ hµng tån
kho, nî ph¶i tr¶ khã ®ßi trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ph¸t sinh ë bé m¸y
qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh ngoµi c¸c yÕu tè trªn nh- chi phÝ tiÕp
kh¸ch, héi nghÞ, c«ng t¸c, phÝ tiÒn xe ®i phÐp, ®µo t¹o båi d-ìng c¸n bé, l·i
vay vèn ph¶i tr¶ dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× c¸c kho¶n chi phÝ trªn ®-îc h¹ch to¸n vµo
chi phÝ kinh doanh, viÖc x¸c ®Þnh râ ph¹m vi vµ néi dung chi phÝ kinh doanh
cã ý nghÜa kinh tÕ lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nãi
riªng vµ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i
võa ®¶m b¶o tÝnh khoa häc võa ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thùc tiÔn ®Ó phï hîp víi
yªu cÇu qu¶n lý trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
3.3. C¬ cÊu chi phÝ kinh doanh trong c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu.
§èi víi nh÷ng ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng
ho¸ th× chu kú kinh doanh dµi h¬n so víi kinh doanh néi ®Þa. ViÖc xuÊt nhËp
khÈu tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n nh- kiÓm nhËn, kiÓm tra tiªu chuÈn chÊt l-îng,
bèc xÕp, d- tr÷, vËn chuyÓn… Qu¸ tr×nh thanh to¸n tiÒn hµng còng diÔn ra l©u
dµi vµ phøc t¹p h¬n c¸c ®¬n vÞ kinh doanh néi ®Þa. Tuú theo lo¹i gi¸ mµ ®¬n vÞ
xuÊt nhËp khÈu hµng theo ®ã mµ chi phÝ kinh doanh cÇn bao gåm c¶ chi phÝ
vËn chuyÓn, bèc dì ngoµi n-íc vµ chi mua b¶o hiÓm.
ChÝnh v× viÖc kinh doanh quèc tÕ phøc t¹p h¬n kinh doanh néi ®Þa nªn
c¬ cÊu cña chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ còng
phøc t¹p h¬n, gåm nhiÒu néi dung h¬n.
3.3.1. §èi víi hµng xuÊt khÈu.
Chi phÝ kinh doanh ë ®©y lµ tÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh tõ khi
nhËn ®-îc hîp ®ång xuÊt khÈu gåm cã: Chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ng©n hµng
hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông (trong tr-êng hîp ®¬n vÞ ph¶i vay tiÒn ®Ó thu mua
hµng xuÊt khÈu), chi phÝ mua hµng xuÊt khÈu, chi phÝ xuÊt kho vËn chuyÓn,
b¶o qu¶n hµng xuÊt khÈu, phÝ thñ tôc xuÊt khÈu nh- lÖ phÝ h¹n ng¹ch xuÊt
khÈu, giÊy phÐp cña Bé th-¬ng m¹i, thñ tôc h¶i quan, chi phÝ kiÓm nghiÖm
hµng ho¸ xuÊt kho cho ®Õn khi hµng ho¸ xuÊt khÈu ®-îc ®-a ra khái c¶ng, ga
vµ cã ®Çy ®ñ bé chøng tõ theo quy ®Þnh cña L/C hoÆc hîp ®ång (nÕu thanh
to¸n b»ng ph-¬ng tiÖn kh¸c).
3.3.2. §èi víi hµng nhËp khÈu.
§ã lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp
®ång cho ®Õn khi thu ®-îc tiÒn b¸n hµng nhËp khÈu. C¸c chi phÝ nµy gåm cã:
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Chi phÝ më L/C, thanh to¸n vµ ®iÒu chØnh L/C (nÕu nã thay ®æi ®iÒu
kho¶n nµo ®ã trong hîp ®ång).
- Chi phÝ cam kÕt sö dông vèn vay (trong tr-êng doanh nghiÖp vay vèn
cña ng©n hµng hoÆc tæ chøc tÝn dông ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸).
- Chi phÝ tiÕp nhËn hµng: Gåm cã c¸c chi phÝ tiÕp nhËn hµng tõ tµu
xuèng vµ chi phÝ h¹ b·i (nÕu ch-a lµm xong thñ tôc h¶i quan).
- Chi phÝ vËn chuyÓn tõ c¶ng vÒ ®Õn kho cña doanh nghiÖp.
- Chi phÝ b¶o qu¶n l¾p r¸p hµng nhËp khÈu.
- Chi phÝ vËn chuyÓn tíi kho cña kh¸ch hµng mua hµng nhËp khÈu.
- Tuú theo ®iÒu kiÖn giao hµng mµ ®¬n vÞ cßn ph¶i chi mua b¶o hiÓm
hµng nhËp khÈu trªn ®-êng vËn chuyÓn.
- C¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan cho tíi khi thu ®-îc tiÒn b¸n hµng nhËp
khÈu nh- chi phÝ cho c¸n bé ®i ®ßi nî…
3.4. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn chi phÝ kinh doanh
XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña chi phÝ kinh doanh ®èi víi ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp. Chóng ta cÇn ph¶i ®i nghiªn cøu c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Ó
thÊy râ h¬n nguyªn nh©n cña nh÷ng biÕn ®éng vÒ chi phÝ trong qu¸ tr×nh kinh
doanh. Th«ng th-êng c¸c nh©n tè nµy ®-îc chia thµnh hai nhãm chÝnh lµ nh©n
tè kh¸ch quan vµ nh©n tè chñ quan.
C¸c nh©n tè kh¸ch quan.
a) C¸c nh©n tè thuéc vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, hµnh lang ph¸p lý cña Nhµ
n-íc.
NÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña
Nhµ n-íc. Nhµ n-íc cã vai trß lµ ng-êi h-íng dÉn, kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt ho¹t
®éng kinh tÕ ë tÇm vÜ m« th«ng qua luËt kinh tÕ, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ.
Nhµ n-íc t¹o m«i tr-êng hµnh lang ph¸p lý cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng,
khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Çu t- vµo nh÷ng ngµnh nghÒ cã lîi cho ®Êt n-íc,
cho doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp
cÇn ph¶i tu©n thñ nh÷ng chñ tr-¬ng, ®-êng lèi, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña §¶ng
vµ Nhµ n-íc ®· nªu ra. §Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ph¶i tu©n thñ
chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ hiÖn hµnh, ®ã lµ c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch do Nhµ n-íc
ban hµnh, cã liªn quan ®Õn c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh c¸c kho¶n chi phÝ, c¸ch thùc
hiÖn c¸c kho¶n chi phÝ, c¸c chÝnh s¸ch quy ®Þnh vÒ c¸ch tÝnh tiÒn l-¬ng, tiÒn
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
th-ëng, chÕ ®é thuÕ, l·i suÊt ng©n hµng, tiÒn ®iÖn, n-íc…§ã lµ chç dùa c¬ b¶n
cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp.
b) ¶nh h-ëng cña nh©n tè gi¸ c¶ tíi chi phÝ kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Trong ®iÒu kiÖn thÞ tr-êng lu«n biÕn ®æi, gi¸ c¶ hµng ho¸ còng lu«n cã
sù thay ®æi. Tr-íc hÕt gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô hoÆc gi¸ c¶ cña
c¸c lao vô dÞch vô thay ®æi lµm thay ®æi chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
NÕu gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu t¨ng lªn th× chi phÝ kinh doanh sÏ t¨ng
lªn vµ ng-îc l¹i. Sù thay ®æi gi¸ c¶ dÉn ®Õn tæng møc l-u chuyÓn hµng ho¸
thay ®æi vµ lµm cho tû suÊt chi phÝ l-u th«ng còng thay ®æi. V× vËy lùa chän
vµ vËn dông viÖc thay thÕ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu víi gi¸ c¶ hîp lý vÉn ®¶m
b¶o chÊt l-îng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ còng lµ yÕu tè quan träng ®Ó
gi¶m ®-îc chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ViÖc x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h-ëng cña nh©n tè gi¶ c¶ sÏ gióp cho doanh
nghiÖp tÝnh to¸n chi tiÕt c¸c kho¶n chi phÝ, c¨n cø vµo nh÷ng thêi ®iÓm cã sù
thay gi¸ phÝ ®Ó tÝnh to¸n sè chªnh lÖch ®èi víi tõng kho¶n môc chi phÝ. Tõ ®ã
khi ®¸nh gi¸ møc ®é gi¶m chi phÝ cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i lo¹i trõ ¶nh
h-ëng cña nh©n tè gi¸ c¶ nãi trªn.
c) Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt.
Nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®em l¹i cho con ng-êi nhiÒu tiÖn
Ých, gióp ho¹t ®éng cña con ng-êi ngµy cµng dÔ dµng h¬n. Vµ trong nh÷ng
n¨m gÇn ®©y khoa häc kü thuËt ®· ®Æc biÖt chøng minh søc m¹nh cña m×nh.
V× thÕ viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Sö dông
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i gióp doanh nghiÖp cËp nhËt th«ng tin mét c¸ch nhanh nhÊt
vµ tõ ®ã cã ®-îc quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi trong ho¹t ®éng kinh doanh.
§iÒu nµy cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®· cã c¬ héi kinh doanh víi chi phÝ thÊp
nhÊt.
Ngoµi ra còng cã mét sè nh©n tè kh¸c t¸c ®éng tíi chi phÝ kinh doanh
cña doanh nghiÖp nh- quy luËt cung cÇu, quy luËt c¹nh tranh, l-u th«ng tiÒn
tÖ…VÒ c¬ b¶n ®èi víi nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan, doanh nghiÖp khã cã thÓ
kiÓm so¸t ®-îc nh-ng vÉn ph¶i xem xÐt, theo dâi ®Ó cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh
kÞp thêi tr¸nh g©y x¸o trén ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* C¸c nh©n tè chñ quan.
a) ¶nh h-ëng cña møc l-u chuyÓn hµng ho¸ vµ kÕt cÊu cña møc l-u
chuyÓn hµng ho¸ tíi chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
§Ó thÊy râ ¶nh h-ëng cña nh©n tè nµy, ph¶i x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a
chi phÝ kinh doanh vµ møc l-u chuyÓn hµng ho¸ trong kú cña doanh nghiÖp.
Ta biÕt chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ ®-îc chia thµnh chi
phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi, theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc
tæng møc chi phÝ kinh doanh theo c«ng thøc sau:
F = F0 + Fb® = F0 + F(M)
(1)
Trong ®ã: F: Tæng møc chi phÝ kinh doanh.
F0: Chi phÝ cè ®Þnh.
Fb®: Chi phÝ biÕn ®æi.
Nh- vËy khi møc tiªu thô hµng ho¸ M trong kú cña doanh nghiÖp thay
®æi th× tæng møc chi phÝ kinh doanh F còng thay ®æi theo, th«ng th-êng møc
thay ®æi nµy tu©n theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh. VÝ dô: Khi møc l-u chuyÓn
hµng hãa trong kú t¨ng lªn th× bé phËn chi phÝ biÕn ®æi nh- bao b×, vËt liÖu
®ãng gãi, l-¬ng kho¸n doanh thu t¨ng lªn mét c¸ch t-¬ng øng, trong khi chi
phÝ cè ®Þnh nh- khÊu hao TSC§, chi phÝ v¨n phßng…l¹i kh«ng thay ®æi vµ do
®ã tæng møc chi phÝ kinh doanh còng t¨ng lªn vµ tû suÊt chi phÝ kinh doanh l¹i
cã xu h-íng ng-îc l¹i:
ThËt vËy tõ (1) ta cã :
F F0 F(M)
=
+
M M
M
(2)
Theo c«ng thøc (2) th× chi phÝ biÕn ®æi tÝnh trªn mét ®ång doanh thu
b¸n hµng cña doanh nghiÖp trong kú kh«ng thay ®æi th× tû suÊt chi phÝ kinh
doanh cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m xuèng khi doanh thu t¨ng lªn, bëi v× chi phÝ
cè ®Þnh tÝnh trªn mét ®ång l-u chuyÓn hµng ho¸ gi¶m xuèng.
KÕt cÊu møc l-u chuyÓn hµng ho¸ còng t¸c ®éng m¹nh ®Õn chØ tiªu chi
phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp kinh doanh nh÷ng mÆt
hµng cã chÊt l-îng tèt, mÉu m· ®Ñp phï hîp víi thÞ hiÕu ng-êi tiªu dïng th×
hµng ho¸ sÏ tiªu thô nhanh, do ®ã sÏ cã ®iÒu kiÖn gi¶m ®-îc chi phÝ b¶o qu¶n,
hao hôt hµng ho¸… nghÜa lµ cã thÓ gi¶m ®-îc tæng møc chi phÝ kinh doanh
trong kú vµ ng-îc l¹i.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
b) ViÖc tæ chøc, bè trÝ m¹ng l-íi kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ViÖc tæ chøc bè trÝ m¹ng l-íi kinh doanh, m¹ng l-íi kho hµng, tr¹m
hµng ®Õn n¬i tiªu thô vµ c¸c h×nh thøc phôc vô kh¸ch hµng còng ¶nh h-ëng
®Õn viÖc t¨ng hay gi¶m chi phÝ kinh doanh. §èi víi mét doanh nghiÖp mµ biÕt
kÕt hîp ph©n bè m¹ng l-íi kinh doanh phï hîp, më réng ph¹m vi kinh doanh
víi c¸c cöa hµng, tr¹m hµng chi nh¸nh, tËn dông ®-îc c¸c lîi thÕ vÞ trÝ mµ
doanh nghiÖp s½n cã sÏ lµm cho viÖc gi¶m chi phÝ kinh doanh ®ång nghÜa víi
viÖc lîi nhuËn cña doanh nghiÖp t¨ng nhanh.. Ngoµi ra viÖc chñ ®éng ®¸p øng
nguån hµng, tæ chøc kÕt hîp vËn chuyÓn hîp lý ®Ó cã thÓ gi¶m bít ®-îc c¸c
kh©u kh«ng cÇn thiÕt tr¸nh t×nh tr¹ng ph©n bæ hµng ho¸ lén xén ®Ó hµng ho¸ ø
®äng trong kho qu¸ l©u.
c) C¬ cÊu bé m¸y tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
§Ó ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cÇn thiÕt lËp mét bé m¸y
qu¶n lý. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp lµ nh©n tè ¶nh
h-ëng trùc tiÕp tíi chi phÝ kinh doanh. NÕu bé m¸y ®-îc tæ chøc khoa häc,
s¾p xÕp sè l-îng nh©n viªn hîp lý sÏ ph¸t huy søc m¹nh tËp thÓ, t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®Ò ra, ®¶m b¶o thùc hiÖn
tèt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµm tiÒn ®Ò cho viÖc t¨ng doanh thu, t¨ng
lîi nhuËn vµ gi¶m chi phÝ. Ng-îc l¹i, nÕu bé m¸y tæ chøc chång chÐo sÏ lµm
cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c qu¶n lý,
còng nh- thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp
sÏ kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶, gi¶m doanh thu vµ t¨ng chi phÝ.
d) Tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ nãi chung vµ qu¶n lý chi phÝ kinh doanh nãi
riªng.
YÕu tè nµy còng t¸c ®éng m¹nh ®Õn chi phÝ kinh doanh cña doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i. NÕu doanh nghiÖp tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ cã kÕ ho¹ch
phï hîp víi thÞ tr-êng s¶n phÈm ®Çu ra vµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo mét mÆt sÏ t¨ng
®-îc doanh thu mÆt kh¸c sÏ tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ kinh doanh trong qu¸ tr×nh
kinh doanh. Tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ kinh doanh ®· ®-îc thÓ hiÖn
qua c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ chi phÝ kinh doanh trªn c¬ së phôc vô tèt nhÊt kÕ
ho¹ch doanh thu cña doanh nghiÖp; KÕ ho¹ch ®-îc so¹n th¶o cã c¨n cø khoa
häc sÏ lµm c¬ së cho viÖc tæ chøc, kiÓm tra kiÓm so¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn chi
phÝ kinh doanh, tõ ®ã khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån lùc vµ sö dông chóng cã
hiÖu qu¶ cao nhÊt.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ngoµi ra, cßn cã nh÷ng nh©n tè kh¸c thuéc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp, viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc, kü thuËt vµo ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, vv…còng lµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi chi
phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
KÕt luËn ch-¬ng I
Nghiªn cøu lý luËn vÒ chi phÝ kinh doanh(CPKD) vµ mét sè biÖn
ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp, ch-¬ng I cña luËn v¨n
rót ra mét sè kÕt luËn c¬ b¶n sau:
D-íi gãc ®é nh×n nhËn chi phÝ kinh doanh lµ toµn bé chi phÝ mµ
doanh nghiÖp bá ra ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña doanh
nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh vµ ®-îc bï ®¾p bëi doanh thu kinh doanh (
hay thu nhËp) doanh nghiÖp trong kú ®ã cã thÓ thÊy chi phÝ kinh doanh cã vai
trß, ®éng lùc kinh tÕ quan träng. ChÝnh v× vËy, chi phÝ kinh doanh cÇn thiÕt
®-îc nghiªn cøu mét c¸ch chÆt chÏ, ®Çy ®ñ vµ cã hÖ thèng.
§ång thêi víi c¸c nghiªn cøu vÒ chi phÝ kinh doanh doanh
nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh cô thÓ ®Ó lùa
chän c¸c gi¶i ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ kinh doanh thÝch hîp. Bªn c¹nh ®ã, thùc
hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông chi phÝ kinh doanh ®¶m b¶o, n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh cho doanh nghiÖp.
Qua nghiªn cøu kh¸i niÖm, vai trß, ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh
còng nh- x¸c ®Þnh ph¹m vi, néi dung chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp
theo c¸ch nh×n nhËn cña LuËn v¨n lµ thÝch hîp víi viÖc triÓn khai c¸c nghiªn
cøu vµ tiÕn hµnh h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã tham gia ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng.
Sö dông c¸c chØ tiªu c¬ b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông CPKD,
®ång thêi ®-a ra mét sè biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh
cÇn tiÕp tôc ®-îc nghiªn cøu ph©n tÝch vµ triÓn khai ®Ó cã thÓ ¸p dông mét
c¸ch t-¬ng thÝch ®èi víi ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm kinh doanh cña c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i, ®ång thêi viÖc h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh cÇn ph¶i ®¶m
b¶o g¾n liÒn víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông CPKD, phï hîp víi chiÕn l-îc
ph¸t triÓn kinh doanh cña doanh nghiÖp.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c doanh
nghiÖp cã ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng cÇn cã nh÷ng
nghiªn cøu, triÓn khai vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh
trong mèi quan hÖ víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cña thÞ
tr-êng còng nh- viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh, n©ng cao chÊt l-îng
qu¶n lý doanh nghiÖp cña doanh nghiÖp.
20