Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i
--------- ---------
nguyÔn thÞ nhung
dù b¸o xu h−íng biÕn ®éng c¸c nguån lùc: ®Êt canh
t¸c, d©n sè – lao ®éng n«ng nghiÖp vµ s¶n l−îng lóa
cho khu vùc ®ång b»ng s«ng hèng giai ®o¹n 2007 - 2020
LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ
Chuyªn ngµnh: kinh tÕ n«ng nghiÖp
Mã số: 60.31.10
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. nguyÔn v¨n song
Hµ néi - 2007
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i.
C¸c sè liÖu vµ kÕt qu¶ tr×nh bµy trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a
tõng ®−îc ai c«ng bè trong bÊt kú luËn v¨n nµo kh¸c.
T«i xin cam ®oan r»ng c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n
®Òu ®−îc chØ râ nguån gèc./.
Hµ néi ngµy... th¸ng... n¨m 2007
T¸c gi¶ luËn v¨n
NguyÔn ThÞ Nhung
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
i
Lêi c¶m ¬n
Trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®9 nhËn ®−îc sù
gióp ®ì, nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, chØ b¶o quý b¸u cña c¸c thÇy c« gi¸o
Khoa sau ®¹i häc, Khoa Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Tr−êng §¹i häc
N«ng nghiÖp I - Hµ Néi.
§Ó cã ®−îc kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy, ngoµi sù cè g¾ng vµ nç lùc cña
b¶n th©n, t«i cßn nhËn ®−îc sù h−íng dÉn chu ®¸o, tËn t×nh cña TS. NguyÔn
V¨n Song, lµ ng−êi h−íng dÉn trùc tiÕp t«i trong suèt thêi gian nghiªn cøu
®Ò tµi vµ viÕt luËn v¨n.
T«i còng nhËn ®−îc sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña c¸c c¸n bé l9nh
®¹o Bé NN &PTNT, Bé Lao ®éng vµ th−¬ng binh x9 héi, Tæng côc thèng
kª.
Sù gióp ®ì tËn t×nh, cung cÊp tµi liÖu cña c¸c së ban ngµnh 11 tØnh
trong khu vùc §ång b»ng s«ng Hång, UBND huyÖn Yªn Mü tØnh H−ng
Yªn vµ nh©n d©n c¸c x9 trong huyÖn, UBND huyÖn An D−¬ng Thµnh phè
H¶i Phßng vµ nh©n d©n c¸c x9 trong huyÖn, UBND huyÖn Quúnh Phô tØnh
Th¸i B×nh vµ nh©n d©n c¸c x9 trong huyÖn.
Ngoµi ra t«i còng nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c anh chÞ
em vµ b¹n bÌ ®ång nghiÖp, sù ®éng viªn t¹o mäi ®iÒu kiÖn vÒ vËt chÊt,
tinh thÇn cña gia ®×nh vµ ng−êi th©n.
Víi tÊm lßng ch©n thµnh, t«i xin c¶m ¬n mäi sù gióp ®ì quý b¸u ®ã!
Hµ néi ngµy... th¸ng... n¨m 2007
T¸c gi¶ luËn v¨n
NguyÔn ThÞ Nhung
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
ii
Môc lôc
Lêi cam ®oan
Trang
i
Lêi c¶m ¬n
ii
Môc lôc
iii
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t
vi
Danh môc b¶ng
vii
Danh môc h×nh
viii
1.
Më ®Çu
1
1.1
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
1
1.2
Môc tiªu nghiªn cøu
3
1.3
§èi t−îng nghiªn cøu
3
1.4
Ph¹m vi nghiªn cøu
3
2.
C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn
5
2.1
C¬ së lý luËn
5
2.1.1
Mét sè vÊn ®Ò lý luËn, ph−¬ng ph¸p luËn vÒ dù b¸o
5
2.1.2
Mét sè c¸ch tiÕp cËn trong dù b¸o kinh tÕ
7
2.1.3
Tæng quan vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p dù b¸o
9
2.1.4
Mét sè lý luËn vÒ m« h×nh kinh tÕ ®éng
2.1.5
Nguån lùc vµ vai trß cña mét sè nguån lùc trong ph¸t triÓn
12
kinh tÕ - x9 héi
16
2.2
C¬ së thùc tiÔn vÒ dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ x9 héi trong dµi h¹n
18
3.2.1
Chän ®Þa ®iÓm nghiªn cøu
18
2.2.1
Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc trong khu vùc
18
2.2.2
Nh÷ng ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x9 héi
phæ biÕn ë ViÖt Nam
3.
3.1
21
®Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p
nghiªn cøu
26
§Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu
26
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
iii
3.1.1
§Æc ®iÓm tù nhiªn
3.1.3
Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ
26
¶nh h−ëng ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
theo ngµnh cña vïng.
31
3.2
Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
33
3.2.2
Thu thËp sè liÖu
34
3.2.3
Xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu
34
4.
KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn
38
4.1.
Thùc tr¹ng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, d©n sè - lao ®éng vµ s¶n l−îng
lóa cña vïng §ång b»ng s«ng Hång
38
4.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng §ång b»ng
s«ng Hång
38
4.1.2
HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
39
4.1.3
Thùc tr¹ng ph¸t triÓn d©n sè vµ sö dông lao ®éng cña khu vùc
§BSH
41
4.1.4
T×nh h×nh s¶n xuÊt lóa vµ ph©n phèi lóa g¹o cña vïng §BSH
46
4.2
M« h×nh ®éng sö dông kÕt hîp ®Êt canh t¸c lóa, d©n sè - lao ®éng
n«ng nghiÖp vµ s¶n l−îng lóa
49
4.2.1
Gi¶i thÝch m« h×nh
49
4.2.2
Ph©n tÝch sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè trong m« h×nh
52
4.2.3
So s¸nh kÕt qu¶ m« h×nh víi quy ho¹ch cña khu vùc §BSH
60
4.2.4
Ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña d©n sè - lao ®éng, ®Êt canh t¸c lóa
vµ s¶n l−îng lóa khi cã sù thay ®æi cña c¸c yÕu tè kh¸c trong
m« h×nh.
63
5
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
75
5.1
KÕt luËn
75
5.2
KiÕn nghÞ
79
Tµi liÖu tham kh¶o
80
Phô lôc
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
iv
DANH MôC Ch÷ viÕt t¾t
Ký hiÖu
Chó gi¶i
BQ
B×nh qu©n
CB
C©n b»ng
CNH
C«ng nghÞªp ho¸
DTGT
DiÖn tÝch gieo trång
§BSH
§ång b»ng s«ng Hång
§VT
§¬n vÞ tÝnh
H§H
HiÖn ®¹i ho¸
KTL
Kinh tÕ l−îng
LN
L©m nghiÖp
NN
N«ng nghiÖp
NTTS
Nu«i trång thñy s¶n
PA
Ph−¬ng ¸n
PAG
Ph−¬ng ¸n gèc
PTBQ
Ph¸t triÓn b×nh qu©n
QH
Quy ho¹ch
SL
S¶n l−îng
SS
So s¸nh
TAGS
Thøc ¨n gia sóc
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
v
Danh môc b¶ng
Sè b¶ng
Tªn b¶ng
3.1
T×nh h×nh sö dông ®Êt vïng §BSH
3.2
Sè l−îng mét sè m¸y mãc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng
Trang
28
§ång b»ng s«ng Hång thêi gian qua
30
4.1
HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ biÕn ®éng ®Êt cña vïng §BSH
39
4.2
T×nh h×nh lao ®éng ë n«ng th«n cña c¸c tØnh trong vïng ®ång b»ng
s«ng Hång 2004 - 2005
4.3
Ph©n bæ lao ®éng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt ë n«ng th«n vïng ®ång
b»ng s«ng Hång
4.4
43
44
Sè lao ®éng n«ng th«n thiÕu viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp ë
§BSH n¨m 2004
45
4.5
DiÖn tÝch gieo trång mét sè c©y trång chñ yÕu
46
4.6
T×nh h×nh s¶n xuÊt lóa cña vïng qua 3 n¨m (2004 - 2006)
48
4.7
Ph©n phèi s¶n l−îng lóa cña c¸c hé ®iÒu tra n¨m 2006
49
4.8
Xu h−íng biÕn ®éng d©n sè vµ lao ®éng n«ng nghiÖp
®Õn n¨m 2020
52
4.9
Xu h−íng biÕn ®éng ®Êt canh t¸c cña §BSH
56
4.10
Xu h−íng biÕn ®éng n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng lóa cña §BSH
57
4.11
Xu h−íng biÕn ®éng ®Êt canh t¸c lóa, d©n sè vµ c©n b»ng lóa
g¹o khu vùc §BSH ®Õn n¨m 2020
59
4.12
So s¸nh kÕt qu¶ m« h×nh vµ quy ho¹ch cña khu vùc §BSH
61
4.13
So s¸nh kÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc vµ ph−¬ng ¸n 1
64
4.14
So s¸nh kÕt qu¶ cña ph−¬ng ¸n gèc vµ ph−¬ng ¸n 2
66
4.15
So s¸nh kÕt qu¶ cña ph−¬ng ¸n gèc vµ ph−¬ng ¸n 3
69
4.16
So s¸nh kÕt qu¶ cña ph−¬ng ¸n gèc vµ ph−¬ng ¸n 4
71
4.17
So s¸nh kÕt qu¶ cña ph−¬ng ¸n gèc vµ ph−¬ng ¸n 5
73
4.18
KÕt qu¶ ph−¬ng ¸n gèc
76
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
vi
Danh môc h×nh
Sè h×nh
Tªn h×nh
Trang
2.1
C¸c b−íc x©y dùng m« h×nh
13
3.1
M« pháng m« h×nh hÖ thèng
37
4.1.
BiÕn ®éng d©n sè giai ®o¹n 2000 - 2006
42
4.2
BiÕn ®éng d©n sè, lao ®éng vµ lao ®éng s¶n xuÊt lóa
giai ®o¹n 2007 - 2020
54
4.3
BiÕn ®éng ®Êt canh t¸c giai ®o¹n 2007 - 2020
56
4.4
BiÕn ®éng n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng lóa giai ®o¹n 2007 - 2020
58
4.5
BiÕn ®éng ®Êt canh t¸c lóa, d©n sè vµ c©n b»ng lóa g¹o
khu vùc §BSH giai ®o¹n 2007 – 2020
60
5.1
Dù b¸o d©n sè ®Õn n¨m 2020 theo c¸c ph−¬ng ¸n
78
5.2
Dù b¸o ®Êt canh t¸c lóa ®Õn n¨m 2020 theo c¸c ph−¬ng ¸n
78
5.3
Dù b¸o s¶n l−îng lóa ®Õn n¨m 2020 theo c¸c ph−¬ng ¸n
78
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
vii
1. Më ®Çu
1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Cïng víi guång quay cña nh©n lo¹i, ViÖt Nam ®ang tiÕn hµnh ®Èy
m¹nh CNH - H§H vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, thùc hiÖn môc tiªu “d©n giµu,
n−íc m¹nh, x9 héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”, tõng b−íc qu¸ ®é lªn chñ
nghÜa x9 héi. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc (CNH - H§H) ®−îc
§¶ng vµ Nhµ n−íc ta coi lµ nhiÖm vô träng t©m, lµ chiÕn l−îc quan träng ®Ó
ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc khan hiÕm. G¾n víi qu¸
tr×nh CNH - H§H ®Êt n−íc lµ sù huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc khan hiÕm. Sù
khan hiÕm cña c¸c nguån lùc khiÕn cho chiÕn l−îc sö dông nguån lùc trë lªn
v« cïng quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Mét kÕ ho¹ch dài
h¹n sö dông nguån lùc ®−îc coi là ®óng ®¾n khi nã võa thóc ®Èy sù t¨ng
tr−ëng kinh tÕ võa gãp phÇn æn ®Þnh x9 héi, ®ång thêi ®¹t ®−îc môc tiªu ph¸t
triÓn bÒn v÷ng.
N−íc ta vèn lµ mét n−íc n«ng nghiÖp víi (72,88%) d©n sè sèng ë n«ng
th«n [10] ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm mét tØ träng lín trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n. Do ®ã c¸c nguån lùc cho sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng vµ n«ng
th«n nãi chung nh−: lao ®éng, ®Êt ®ai,…t−¬ng ®èi thuËn lîi. Tuy nhiªn xu
h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn ®Êt n−íc theo
h−íng CNH - H§H vµ theo NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX:
“PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 n−íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n−íc c«ng nghiÖp” th×
tØ träng ngµnh n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng gi¶m. Xu h−íng
CNH - H§H, ®Çu t− n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam nãi chung vµ khu vùc n«ng
th«n nãi riªng cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, c¬
cÊu ®Êt ®ai, c¬ cÊu d©n sè, c¬ cÊu lao ®éng... trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
1
khu vùc ®ång b»ng s«ng Hång nãi riªng. V× vËy viÖc ph©n bæ hîp lÝ c¸c
nguån lùc trong n«ng nghiÖp cho phï hîp víi xu h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ là cÇn thiÕt.
§ång b»ng s«ng Hång lµ mét trong hai khu vùc quan träng nhÊt s¶n
xuÊt lóa g¹o cho ®Êt n−íc. MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua diÖn tÝch trång lóa ë
khu vùc nµy lu«n gi¶m, b×nh qu©n mçi n¨m gi¶m 1.250 ha, nh−ng s¶n l−îng
lóa g¹o kh«ng ngõng t¨ng trong nhiÒu n¨m t¨ng 1,4 triÖu tÊn tõ n¨m 1995 ®Õn
2004 [10]. §ã lµ do kÕt qu¶ quan träng cña viÖc t¨ng n¨ng suÊt lóa trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tæng s¶n l−îng lóa g¹o t¨ng, nh−ng s¶n l−îng b×nh qu©n
trªn ®Çu ng−êi cña khu vùc kh«ng t¨ng nhiÒu do ¶nh h−ëng cña tèc ®é t¨ng
tr−ëng d©n sè t−¬ng ®èi cao cña khu vùc (d©n sè §ång b»ng s«ng Hång t¨ng
kho¶ng 800.000 ng−êi, nh−ng d©n sè trong khu vùc n«ng th«n cã xu h−íng
gi¶m kho¶ng 10.000 ng−êi tõ n¨m 2000 ®Õn 2004) [10]. Lao ®éng n«ng
nghiÖp ®ang cã xu h−íng gi¶m t−¬ng ®èi nhanh trong khu vùc do mét bé phËn
lao ®éng n«ng nghiÖp chuyÓn sang c¸c ngµnh kh¸c nh− c«ng nghiÖp, tiªu thñ
c«ng nghiÖp, may mÆc hoÆc di chuyÓn ra khu vùc thµnh phè.
Tuy nhiªn mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ: ®Êt ®ai, d©n sè, lao ®éng n«ng nghiÖp
vµ s¶n l−îng lóa cña khu vùc §BSH sÏ thay ®æi, chuyÓn dÞch thÕ nµo? S¶n
xuÊt ®−îc tæng s¶n l−îng lóa g¹o lµ bao nhiªu trong nh÷ng n¨m tíi? ViÖc sö
dông c¸c nguån lùc hiÖn nay sÏ ¶nh h−ëng ra sao tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x9
héi cña khu vùc §BSH trong nh÷ng n¨m tíi? §©y lµ nh÷ng c©u hái lín cho
c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ
n«ng th«n bÒn v÷ng.
§Ó gi¶i quyÕt vµ t×m ra ®¸p ¸n cho c¸c c©u hái trªn chóng t«i tiÕn hµnh
nghiªn cøu ®Ò tµi: “Dù b¸o xu h−íng biÕn ®éng c¸c nguån lùc: ®Êt canh
t¸c, d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp vµ s¶n l−îng lóa cho khu vùc §BSH
giai ®o¹n 2007 - 2020”.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
2
1.2 Môc tiªu nghiªn cøu
1.2.1 Môc tiªu chung
Dù b¸o xu h−íng biÕn ®éng c¸c nguån lùc ®Êt canh t¸c, d©n sè, lao ®éng
n«ng nghiÖp vµ s¶n l−îng lóa cho khu vùc §BSH giai ®o¹n 2007 - 2020”.
1.2.2 Môc tiªu cô thÓ
- HÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ viÖc sö dông m« h×nh ph©n
tÝch hÖ thèng trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch.
- X©y dùng m« h×nh c©n ®èi tæng thÓ vÒ ®Êt ®ai, d©n sè - lao ®éng n«ng
nghiÖp, s¶n l−îng lóa trong dµi h¹n cho khu vùc §BSH.
- Ph©n tÝch m« h×nh trong tr¹ng th¸i ®éng (c¸c yÕu tè cña m« h×nh hÖ
thèng ®Òu biÕn ®éng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña sù thay ®æi d©n sè, ®Êt
®ai vµ s¶n l−îng lóa).
- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x9 héi bÒn v÷ng,
nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a viÖc sö dông c¸c nguån lùc trong t−¬ng lai cho khu
vùc §BSH.
1.3 §èi t−îng nghiªn cøu
Xu h−íng biÕn ®éng cña c¸c nguån lùc ®Êt ®ai, d©n sè - lao ®éng n«ng
nghiÖp vµ s¶n l−îng lóa trong m« h×nh ®éng; viÖc sö dông chóng vµo c¸c ho¹t
®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x9 héi cña khu vùc.
1.4 Ph¹m vi nghiªn cøu
* Ph¹m vi thêi gian
Sè liÖu thø cÊp ®−îc thu thËp trong kho¶ng 5 n¨m tõ 2001 ®Õn 2006 qua
c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp tØnh.
Sè liÖu s¬ cÊp ®−îc thu thËp th«ng qua ®iÒu tra, pháng vÊn hé n«ng d©n
n¨m 2007
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
3
* Ph¹m vi kh«ng gian
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu toµn bé khu vùc ®ång b»ng s«ng Hång bao
gåm m−êi mét tØnh: Hµ Néi, H¶i Phßng, VÜnh Phóc, Hµ T©y, H¶i D−¬ng,
H−ng Yªn, B¾c Ninh, Hµ Nam, Nam §Þnh, Ninh B×nh, Th¸i B×nh.
* Ph¹m vi néi dung
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu xu h−íng biÕn ®éng cña c¸c yÕu tè d©n sè lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt ®ai vµ s¶n l−îng lóa.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
4
2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn
2.1 C¬ së lý luËn
2.1.1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn, ph−¬ng ph¸p luËn vÒ dù b¸o
2.1.1.1 Kh¸i niÖm dù b¸o
Dù b¸o lµ b¸o tr−íc vÒ t×nh h×nh cã nhiÒu kh¶ n¨ng sÏ x¶y ra dùa trªn
c¬ së nh÷ng sè liÖu, nh÷ng th«ng tin ®9 cã [14].
2.1.1.2. Vai trß cña c«ng t¸c dù b¸o
Trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng, c«ng t¸c dù b¸o ®ãng vai trß quan
träng bëi lÏ nã cung cÊp c¸c th«ng tin cho viÖc bè trÝ c¸c nguån lùc trong
t−¬ng lai. Víi nh÷ng th«ng tin nµy cho phÐp c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã
nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ ®Çu t−. Nh×n chung, nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ ®Çu t− sÏ cã
¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ 5 - 10 n¨m hoÆc l©u h¬n n÷a. Nh÷ng quyÕt
®Þnh mang tÝnh chiÕn l−îc nh− cã x©y dùng nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö hay
kh«ng sÏ ¶nh h−ëng trong kho¶ng 30 n¨m ®èi víi mét quèc gia, ®Êy lµ ch−a
nãi ®Õn ¶nh h−ëng tíi m«i tr−êng. C¸c th«ng tin vÒ dù b¸o kinh tÕ cßn cho
phÐp xem xÐt c¸c quyÕt ®Þnh vÒ s¶n xuÊt, vÒ tiÕt kiÖm vµ tiªu dïng, c¸c chÝnh
s¸ch tµi chÝnh, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Dù b¸o kh«ng chØ t¹o c¬ së khoa
häc cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, cho viÖc x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn,
cho c¸c quy ho¹ch tæng thÓ mµ cßn cho phÐp xem xÐt kh¶ n¨ng thùc hiÖn kÕ
ho¹ch, vµ hiÖu chØnh kÕ ho¹ch. Cã thÓ nãi c¸c dù b¸o tèt sÏ cung cÊp th«ng tin
cho qu¸ tr×nh nhËn thøc, ra quyÕt ®Þnh vµ xem xÐt t¸c ®éng cña c¸c lÜnh vùc
kh¸c nhau, tõ vÜ m« ®Õn vi m«, tõ b×nh diÖn c¶ n−íc ®Õn c¸c vïng l9nh thæ, tõ
toµn bé nÒn kinh tÕ ®Õn c¸c ngµnh vµ thËm chÝ ®Õn c¸c c«ng ty. Tõ sù cÇn
thiÕt kh¸ch quan nµy nªn ë c¸c n−íc, ngoµi nh÷ng c¬ quan nghiªn cøu vÒ dù
b¸o cßn cã c¸c bé phËn lµm dù b¸o cña c¸c c«ng ty t− nh©n [8].
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
5
2.1.1.3 Ph©n lo¹i dù b¸o
Theo c¸ch tiÕp cËn ng−êi ta ph©n ra 2 lo¹i dù b¸o
* Dù b¸o chñ ®éng
Con ng−êi cã thÓ vµ chñ ®éng t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Lo¹i dù
b¸o nµy mang tÝnh chÊt kiÕn thiÕt (trong tiÕng Anh th−êng dïng thuËt ng÷
Projection ®Ó gäi), cho dï chÕ ®é x9 héi cã kh¸c nhau nh−ng bÊt cø nÒn kinh
tÕ nµo còng cã thÓ sö dông c¸ch tiÕp cËn nµy ®Ó dù tÝnh c¸c quü ®¹o ph¸t triÓn
trong t−¬ng lai cña ®Êt n−íc m×nh theo c¸c kÞch b¶n kh¸c nhau. ë c¸c n−íc x9
héi chñ nghÜa tr−íc kia, víi c¸ch qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸
tËp trung, phÊn ®Êu theo môc tiªu cho tr−íc, dù b¸o theo c¸ch tiÕp cËn nµy
th−êng hay ®−îc sö dông.
* Dù b¸o kh«ng chñ ®éng
Lo¹i dù b¸o dùa trªn c¸ch tiÕp cËn nµy chøa ®ùng nhiÒu néi dung mang
tÝnh kh¸ch quan h¬n (thuËt ng÷ tiÕng Anh th−êng gäi lµ forecast).
Theo thêi gian dù b¸o ®−îc chia lµm 3 lo¹i: dù b¸o ng¾n h¹n, dù b¸o
trung vµ dµi h¹n.
* Dù b¸o ng¾n h¹n: lµ dù b¸o cho c¸c kho¶ng thêi gian ng¾n nh− n¨m,
quý, th¸ng. ë lo¹i dù b¸o nµy, sù t¸c ®éng cña con ng−êi nh×n chung bÞ h¹n
chÕ, c¸c quy luËt tù nhiªn, kinh tÕ - x9 héi chi phèi nh÷ng g× sÏ x¶y ra trong
t−¬ng lai. ViÖc ®o¸n nhËn t−¬ng lai sÏ chñ yÕu dùa trªn sù kÐo dµi nh÷ng quy
luËt ®9 h×nh thµnh trong qu¸ khø. Lo¹i dù b¸o nµy dùa trªn c¸ch tiÕp cËn cña
dù b¸o kh«ng chñ ®éng.
* Dù b¸o trung vµ dµi h¹n: Lo¹i dù b¸o nµy dùa trªn c¸ch tiÕp cËn cña
dù b¸o chñ ®éng.
§èi víi viÖc nghiªn cøu chiÕn l−îc ph¸t triÓn dµi h¹n ®Õn n¨m 2020,
c¸c dù b¸o trung vµ dµi h¹n v« cïng quan träng. Tuú theo vÊn ®Ò mµ tÇm thêi
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
6
gian cña dù b¸o trung h¹n vµ dµi h¹n cã thay ®æi chót Ýt, tuy nhiªn nãi ®Õn dù
b¸o trung h¹n ng−êi ta th−êng hiÓu lµ kho¶ng thêi gian bao qu¸t kho¶ng trªn
d−íi 5 n¨m trong khi c¸c dù b¸o dµi h¹n cã thÓ cã tÇm 10 n¨m hoÆc xa h¬n.
§èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c dù b¸o cã tÇm trung h¹n rÊt cã ý nghÜa
trong viÖc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch 5 n¨m, cßn c¸c dù b¸o dµi h¹n chñ yÕu
mang tÝnh ®Þnh h−íng, tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc quan träng.
Trong bèi c¶nh ph¸t triÓn hiÖn nay cña thÕ giíi, sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng
cña khu vùc, nh×n chung ®Ó cã dù b¸o chÝnh x¸c lµ rÊt khã kÓ c¶ trong tÇm
ng¾n h¹n, víi trung h¹n vµ dµi h¹n cµng khã h¬n. ChÝnh v× vËy viÖc cËp nhËt
th−êng xuyªn c¸c dù b¸o lµ cÇn thiÕt nh»m cung cÊp nh÷ng th«ng tin míi nhÊt
cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch.
2.1.1.4 Mét sè lÜnh vùc dù b¸o kinh tÕ quan träng
Cã thÓ chia dù b¸o kinh tÕ ra nh÷ng lÜnh vùc sau ®©y:
+ Dù b¸o kinh tÕ vÜ m«,
+ Dù b¸o ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ,
+ Dù b¸o ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng, kinh tÕ th−¬ng m¹i,
+ Dù b¸o ph¸t triÓn lÜnh vùc x9 héi,
+ Dù b¸o ph¸t triÓn c¸c vïng l9nh thæ.
2.1.2 Mét sè c¸ch tiÕp cËn trong dù b¸o kinh tÕ
2.1.2.1 C¸ch tiÕp cËn dù b¸o dµi h¹n
NÕu sù vËn ®éng ng¾n h¹n bÞ t¸c ®éng bëi nhu cÇu cña thÞ tr−êng hµng
ho¸ th× trong tÇm dµi h¹n, quü ®¹o ph¸t triÓn bÞ chi phèi bëi c¸c yÕu tè vÒ mÆt
cung cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× lý do nµy mµ c¸c ph©n tÝch vÒ kh¶ n¨ng ®ãng
mét vai trß quan träng trong dù b¸o dµi h¹n, lµm c¬ së cho c¸c m« h×nh träng
cung (supply - side model). §èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung còng
nh− ®èi víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi nh− ViÖt Nam nãi riªng c¸ch tiÕp cËn nµy
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
7
cã mét sè −u thÕ, trong ®ã ph¶i nãi ®Õn kh¶ n¨ng cung cÊp sè liÖu cho c¸c m«
h×nh dù b¸o. PhÇn c¬ b¶n nhÊt trong ph©n tÝch träng cung lµ x©y dùng mèi
quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt th«ng qua c¸c hµm s¶n
xuÊt cã d¹ng tæng qu¸t nh− sau:
Yi = Fi (Ai ; ai x Ki, hi x Li)
ë ®©y Yi lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt (gi¸ trÞ s¶n l−îng, gi¸ trÞ gia t¨ng); Ai lµ
t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè phÇn mÒm (qu¶n lý, khoa häc kü thuËt,...); Ki lµ tµi
s¶n cè ®Þnh; ai lµ hÖ sè sö dông tµi s¶n cè ®Þnh; Li lµ lao ®éng; hi lµ sè giê lµm
viÖc trung b×nh. B»ng c¸ch h×nh thøc ho¸ nµy ng−êi ta cã thÓ l−îng ho¸ mÆt
cung (thÞ tr−êng hµng ho¸) cña nÒn kinh tÕ.
2.1.2.2 C¸ch tiÕp cËn c©n b»ng tæng qu¸t
Kh¸i niÖm "c©n b»ng” ®−îc hiÓu theo nghÜa ®¬n gi¶n nhÊt trong mét thÞ
tr−êng lµ nhu cÇu vÒ mÆt sè l−îng (vÝ dô mét mÆt hµng nµo ®ã) b»ng sè l−îng
mÆt hµng cung cÊp, cung c©n b»ng víi cÇu. §iÒu nµy sÏ x¶y ra khi ®¹t ®−îc
gi¸ c©n b»ng, theo nghÜa: gi¸ mµ nhµ cung øng ®Þnh ra ®Ó b¸n hµng b»ng gi¸
ng−êi tiªu dïng chÊp nhËn mua. NÕu gi¸ n»m trªn møc c©n b»ng, cung sÏ d−
thõa vµ ng−îc l¹i khi gi¸ n»m d−íi ®iÓm c©n b»ng th× nhu cÇu sÏ v−ît. Trong
c¶ hai tr−êng hîp nªu trªn, thÞ tr−êng ®−îc xem lµ kh«ng c©n b»ng [8].
Mét thÞ tr−êng "c¹nh tranh" lµ mét thÞ tr−êng cã hµnh vi øng xö nh−
sau: khi cung d− thõa sÏ t¸c ®éng ®Õn viÖc gi¶m gi¸, ng−îc l¹i cÇu nhiÒu h¬n
cung sÏ lµm t¨ng gi¸. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra trong mäi thÞ tr−êng ®−îc gäi lµ
c¹nh tranh ®Õn khi gi¸ ®¹t ®−îc møc c©n b»ng.
Kh¸i niÖm c©n b»ng võa ®Ò cËp trªn ®©y ®−îc gäi lµ c©n b»ng tÜnh vµ
®¬n, tÜnh v× ch−a xem xÐt yÕu tè thêi gian; cßn ®¬n lµ v× míi chó ý ®Õn sù thay
®æi gi¸ c¶ trong mét thÞ tr−êng. Trong mét nÒn kinh tÕ cã nhiÒu thÞ tr−êng vµ
nhiÒu ngµnh nªn nhu cÇu n¶y sinh lµ ph¶i nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a chóng.
Mçi thÞ tr−êng cã mét gi¸, c¸c gi¸ nµy ®−îc gäi lµ c©n b»ng khi mçi thÞ tr−êng
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
8
c©n b»ng. Mét nÒn kinh tÕ ®¹t tr¹ng th¸i c©n b»ng tæng qu¸t khi tÊt c¶ c¸c thÞ
tr−êng ®Òu c©n b»ng. §Ó h×nh thøc ho¸ sù c©n b»ng tæng qu¸t nªu trªn, trong
kinh tÕ ®Þnh l−îng ng−êi ta sö dông c¸c ph−¬ng tr×nh nh»m diÔn t¶ sù c©n
b»ng gi÷a cung vµ cÇu cho mçi thÞ tr−êng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, ng−êi ta chÊp nhËn gi¶ thiÕt khi c¸c thÞ
tr−êng cã sù c¹nh tranh hoµn h¶o th× quy luËt kh¸ch quan sÏ dÉn ®Õn sù c©n
b»ng tæng qu¸t cña nÒn kinh tÕ, sù c©n b»ng nµy sÏ lµ c¬ së tÝnh to¸n c¸c
ph−¬ng ¸n (dù b¸o) sù ph¸t triÓn trong t−¬ng lai cña nÒn kinh tÕ.
2.1.3 Tæng quan vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p dù b¸o
2.1.3.1 Nhãm c¸c ph−¬ng ph¸p m« h×nh
M« h×nh lµ mét hÖ thèng lý thuyÕt cña c¸c mèi quan hÖ t−¬ng hç, hÖ
thèng nµy ®−îc kiÕn thiÕt nh»m biÓu diÔn c¸c hiÖn t−îng cña thÕ giíi thùc
t¹i vµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c hiÖn t−îng nµy. M« h×nh ®ãng vai trß lµ mét c«ng
cô gi¶i thÝch c¸c sù kiÖn qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ dù b¸o cho t−¬ng lai. ë d¹ng
®¬n gi¶n nhÊt m« h×nh bao gåm mét ph−¬ng tr×nh diÔn t¶ mèi quan hÖ gi÷a
mét biÕn phô thuéc vµ mét hay nhiÒu biÕn ®éc lËp. Víi sù ra ®êi vµ ph¸t
triÓn cña c¸c häc thuyÕt kinh tÕ c¸c m« h×nh kinh tÕ còng lÇn l−ît ®−îc
nghiªn cøu.
* M« h×nh kinh tÕ l−îng
Lµ ph−¬ng ph¸p dùa trªn lý thuyÕt vÒ kinh tÕ l−îng, m«n khoa häc
l−îng ho¸ c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ b»ng ph−¬ng ph¸p thèng kª. ý t−ëng chÝnh
cña ph−¬ng ph¸p dïng m« h×nh kinh tÕ l−îng lµ m« t¶ c¸c mèi quan hÖ gi÷a
c¸c ®¹i l−îng kinh tÕ b»ng mét hÖ c¸c ph−¬ng tr×nh ®ång thêi. Víi c¸c d9y sè
liÖu qu¸ khø, c¸c tham sè cña c¸c ph−¬ng tr×nh nµy sÏ ®−îc −íc l−îng b»ng
c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª. Sö dông m« h×nh ®9 −íc l−îng nµy ng−êi ta tiÕn
hµnh dù b¸o cho t−¬ng lai b»ng c¸c kü thuËt ngo¹i suy hoÆc m« pháng.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
9
* M« h×nh I/O
ý t−ëng chÝnh m« h×nh I/O lµ dùa trªn mèi quan hÖ liªn ngµnh trong
b¶ng Input/Output diÔn t¶ mèi quan hÖ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi÷a c¸c yÕu tè
®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¸c chi phÝ trung gian vµ ®Çu ra cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. Víi m« h×nh I/O ng−êi ta cã thÓ tÝnh ®−îc s¶n phÈm cuèi cïng (®Çu
ra) khi biÕt ®−îc c¸c s¶n phÈm ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ng−îc l¹i.
* M« h×nh tèi −u ho¸
Nguån gèc cña m« h×nh tèi −u hãa lµ m« h×nh to¸n øng dông ®−îc ®Æt
ra lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1938 do nhµ to¸n häc X« ViÕt Kantarovich t×m ra [8].
M« h×nh tèi −u lµ mét lÜnh vùc kh¸ ph¸t triÓn cña to¸n häc øng dông, ®Æc biÖt
trong lÜnh vùc kinh tÕ. Th«ng th−êng c¸c m« h×nh lo¹i nµy ®−îc sö dông tÝnh
to¸n trong lÜnh vùc quy ho¹ch nh− bè trÝ c¸c nguån lùc s¶n xuÊt nh»m ®¹t
®−îc tèi −u theo mét tiªu chuÈn nµo ®ã. §èi víi lÜnh vùc dù b¸o, m« h×nh tèi
−u ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng c¸c dù b¸o mang tÝnh chÊt kiÕn thiÕt.
* M« h×nh chuçi thêi gian
M« h×nh chuçi thêi gian cßn gäi lµ m« h×nh Box-Jenkins [8]. Gi¶ thiÕt
chÝnh cña m« h×nh chuçi thêi gian lµ tån t¹i c¸c qu¸ tr×nh (kinh tÕ) mµ khi ta
cã mét d9y quan s¸t cña qu¸ tr×nh nµy trong qu¸ khø, ng−êi ta cã thÓ t×m ra
quy luËt ®Þnh l−îng gi¸ trÞ hiÖn t¹i th«ng qua sè liÖu qu¸ khø. Lý thuyÕt vÒ
chuçi thêi gian thùc ra cã xuÊt xø tõ c¸c qu¸ tr×nh kü thuËt, sau ®ã míi ®−îc
øng dông cho c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ. B¶n th©n cÊu tróc cña m« h×nh chuçi thêi
gian còng ®9 mang tÝnh chÊt dù b¸o, nghÜa lµ hiÖn t¹i ®−îc l−îng ho¸ qua qu¸
khø, chÝnh v× vËy mét trong nh÷ng øng dông cña lo¹i m« h×nh nµy lµ ®Ó dù
b¸o, ®Æc biÖt cho ng¾n h¹n.
* M« h×nh ph©n tÝch ®a nh©n tè
M« h×nh ph©n tÝch ®a nh©n tè lµ mét lÜnh vùc khoa häc riªng biÖt trong
thèng kª øng dông. Nguån gèc s©u xa cña lo¹i m« h×nh nµy b¾t nguån tõ
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
10
thèng kª sinh häc hay sinh tr¾c. Môc tiªu chÝnh cña lo¹i m« h×nh nµy lµ ph©n
tÝch mèi t−¬ng quan gi÷a c¸c chØ tiªu (nh©n tè) víi nhau vµ l−îng ho¸ c¸c mèi
quan hÖ nµy. M« h×nh cho phÐp xem xÐt c¸c chØ tiªu kinh tÕ quan t©m, ph©n
tÝch t−¬ng quan gi÷a chóng ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng mèi quan hÖ chÝnh, l−îng
ho¸ vµ sö dông mèi quan hÖ nµy ®Ó dù b¸o ng¾n h¹n.
* M« h×nh c©n b»ng tæng qu¸t
Lý thuyÕt vÒ c©n b»ng tæng qu¸t lµ mét tr−êng ph¸i kinh tÕ cho r»ng
trong mét nÒn kinh tÕ cã c¹nh tranh hoµn h¶o th× cung vµ cÇu cña c¸c thÞ
tr−êng sÏ tù ®iÒu chØnh ®Ó ®¹t tíi tr¹ng th¸i c©n b»ng tæng qu¸t. M« h×nh c©n
b»ng tæng qu¸t lóc ®Çu chñ yÕu tËp trung vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. Sù ph¸t triÓn cña
kü thuËt tÝnh to¸n cho phÐp trong thêi gian gÇn ®©y cã thÓ l−îng ho¸ m« h×nh
nµy trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö. M« h×nh lo¹i nµy th−êng sö dông cho c¸c nÒn kinh
tÕ ®ang ph¸t triÓn [8].
2.1.3.2 Nhãm c¸c ph−¬ng ph¸p chuyªn gia
Bao gåm c¸c ph−¬ng ph¸p xö lý vµ ®−a ra c¸c dù b¸o dùa trªn ý kiÕn
c¸c chuyªn gia lµ chÝnh. §èi víi ph−¬ng ph¸p nµy, mÆt lîi thÕ lµ cã thÓ sö
dông trong ®iÒu kiÖn thiÕu th«ng tin, song vÒ mÆt ®Þnh l−îng bÞ h¹n chÕ h¬n.
Mét kh©u quan träng trong ph−¬ng ph¸p nµy lµ t×m ®−îc chuyªn gia, theo
nghÜa lµ nh÷ng nhµ kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt cã am hiÓu vµ kinh nghiÖm
trong lÜnh vùc kinh tÕ. Qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm cña c¸c chuyªn gia ®9
gióp hä tæng kÕt vµ ph¸t hiÖn nh÷ng quy luËt cña hiÖn t¹i vµ qu¸ khø, vµ cã
thÓ m−êng t−îng, tiªn ®o¸n vÒ t−¬ng lai.
2.1.3.3 Nhãm c¸c ph−¬ng ph¸p kÕt hîp
§©y lµ mét ph−¬ng ph¸p ®iÓn h×nh ®−îc øng dông trong thêi gian gÇn
®©y kÕt hîp ®−îc nh÷ng thÕ m¹nh cña ph−¬ng ph¸p chuyªn gia vµ ph−¬ng
ph¸p m« h×nh ho¸. Sù kÕt hîp gi÷a c¸c chuyªn gia kinh tÕ lµm viÖc trong c¸c
c¬ quan nhµ n−íc, trong c¸c viÖn nghiªn cøu vµ trong c¸c doanh nghiÖp víi
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
11
c¸c nhµ m« h×nh ho¸ lµ sù quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña ph−¬ng ph¸p nµy. §Çu
tiªn c¸c nhµ m« h×nh ph¶i h×nh thµnh mét m« h×nh m« t¶ ®èi t−îng cÇn dù
b¸o. C¸c chuyªn gia kinh tÕ trong tõng lÜnh vùc sÏ ph¸t biÓu c¸c chØ tiªu trong
m« h×nh dùa theo kinh nghiÖm hay c¸c dù b¸o ®9 cã, ®©y coi nh− kÞch b¶n
khëi ®Çu. C¸c nhµ m« h×nh ho¸ sÏ cho c¸c gi¸ trÞ nµy vµo m« h×nh vµ tÝnh to¸n
ra mét bé gi¸ trÞ míi, coi nh− lµ kÞch b¶n tiÕp theo. NÕu kÞch b¶n míi nµy hîp
lý vµ héi tô, qu¸ tr×nh sÏ dõng, nÕu ch−a ®¹t qu¸ tr×nh trªn sÏ ®−îc lÆp l¹i.
Trong tõng b−íc lÆp c¸c chuyªn gia cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn hiÖu chØnh vµ tù
bæ sung l¹i ®Ò nghÞ cña m×nh trªn c¬ së kÕt qu¶ tÝnh to¸n vµ tham kh¶o ý kiÕn
cña c¸c chuyªn gia kh¸c.
2.1.4 Mét sè lý luËn vÒ m« h×nh kinh tÕ ®éng
2.1.4.1 Kh¸i niÖm m« h×nh
Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ - x9 héi rÊt phong phó, ®a
d¹ng vµ phøc t¹p, ng−êi ta cã thÓ sö dông nhiÒu c«ng cô vµ ph−¬ng ph¸p
nghiªn cøu ®Ó tiÕp cËn. Mçi c«ng cô vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cã nh÷ng −u
thÕ riªng ®−îc sö dông trong ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ. M« h×nh lµ mét
trong c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®−îc sö dông réng r9i, ®Æc biÖt trong lÜnh
vùc nghiªn cøu khoa häc. §9 cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ m« h×nh
nh−ng khi sö dông m« h×nh ng−êi ta ®Òu cã chung mét quan ®iÓm lµ dïng ®Ó
m« pháng hoÆc thÓ hiÖn ®èi t−îng nghiªn cøu. M« h×nh ®−îc ®Þnh nghÜa lµ
h×nh mÉu ®Ó m« pháng hoÆc thÓ hiÖn ®èi t−îng nghiªn cøu, ®−îc diÔn ®¹t hÕt
søc ng¾n gän, ph¶n ¸nh nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n nhÊt vµ gi÷ nguyªn ®−îc b¶n
chÊt cña ®èi t−îng nghiªn cøu [5].
2.1.4.2 Qu¸ tr×nh x©y dùng m« h×nh
Qu¸ tr×nh x©y dùng m« h×nh diÔn ra kh¸ phøc t¹p, mçi lo¹i m« h×nh
kh¸c nhau ®−îc x©y dùng theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau [16]. Tuy nhiªn cã mét
sè quy t¾c chung cÇn ph¶i tu©n thñ khi x©y dùng tÊt c¶ c¸c lo¹i m« h×nh, ®ã lµ:
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn Thạc sỹ khoa học kinh tế ---------------------------
12
- Xem thêm -
.PDF 
101 
2 
132 
