Tài liệu định hướng giải pháp nâng cao chất lượng đội tuyển 10 môn tin học

BÀI THAM LUẬN ĐỊNH HƯỚNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI LỚP 10 TIN HỌC TẠI TRƯỜNG THPT CHUYÊN TIỀN GIANG Trong nhiều năm qua, việc phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Tin học là vấn đề rất được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường và là nhiệm vụ của tổ bộ môn. Tuy nhiên, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi Tin học của tổ vẫn còn hạn chế nhiều về kết quả và không ổn định. Trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thì tôi thấy rằng khâu phát hiện và tuyển chọn học sinh cho đội tuyển 10 là hết sức quan trọng, nó ảnh hưởng đến chất lượng và sự thành công của đội tuyển thi cấp quốc gia và hiện tại chúng tôi gặp nhiều khó khăn để chọn đúng đối tượng học sinh. Do đó, trong buổi hội thảo hôm nay, sau đây tôi xin trình bày một số suy nghĩ của bản thân với hy vọng nhằm tìm giải pháp để có thể thành lập được đội tuyển Tin học 10 tốt hơn. Trong quá trình giảng dạy lớp và đội tuyển 10 Tin học, tôi nhận thấy công tác tuyển chọn và bồi dưỡng đội tuyển còn một số khó khăn sau: - Mặt bằng kiến thức tin học của học sinh thi vào lớp 10 chuyên Tin không đồng đều; môn Tin là môn học mới, yêu cầu chuyên môn cao nhưng quỹ thời gian hạn chế: số tiết đội tuyển của môn Tin ít so với các môn tự nhiên khác trong 1 trường (lớp chuyên 3 tiết + đội tuyển 4 tiết); lớp 10 từ học sinh không biết gì về lập trình tin học vô học giữa tháng 8 đến đầu tháng 4 năm sau là phải thi Olympic 30/4; đến tháng 10 của năm học 11 là phải thi cấp tỉnh (mà đội tuyển cấp tỉnh chủ yếu là các học sinh từ đội tuyển 11). Do đó, chúng tôi không đủ thời gian để bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng lập trình cho các em. - Nội dung chương trình dạy lớp 10 Tin dạy theo qui định có phần không phù hợp để thi học sinh giỏi: nội dung lớp 10 thường và tăng thêm 50% nội dung nâng cao, mà lớp 10 thường thì học tin học cơ bản, hoàn toàn không có trong nội dung đi thi là ngôn ngữ lập trình và thiết kế thuật toán. Do đó kế hoạch giảng dạy hiện tại có nội dung, phân bố thời giang dạy theo qui định trên, chưa hợp lý, không theo thực tế giảng dạy và khó để chia chuyên đề cho nhiều giáo viên tham gia dạy. - Học sinh vào lớp chuyên Tin đa phần không phải là nguyện vọng một, nên các em không thích vào đội tuyển; nhiều em có năng lực làm bài kiểm tra hời hợt để không vào đội tuyển; một số em vào học đội tuyển một thời gian thì phụ huynh lại tha thiết xin cho con em mình ra khỏi đội tuyển để tập trung vào học các môn thi đại học. - Nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi Tin học quá chuyên sâu, cập nhật nhanh và nhiều mà giáo viên phải tự soạn; tự nghiên cứu và tìm kiếm tài liệu; tài liệu dành cho bộ môn còn quá ít. 2 Từ những thực trạng trên, tôi nhận thấy rằng để việc tuyển chọn và bồi dưỡng đội tuyển 10 Tin có hiệu quả thì cần có những giải pháp sau: - Với công tác xây dựng đội tuyển, cố gắng phát hiện những học sinh yêu thích Tin học, có tiềm năng trở thành HSG Tin học động viên vào đội tuyển; cố gắng tìm giải pháp để đội tuyển thi quốc gia có kết quả khả quan hơn để động viên học sinh đội tuyển Tin 10. Thay đổi cách chọn đội tuyển: cho học sinh làm nhiều lần, trong đó lấy điểm các cột điểm kiểm tra 1 tiết, thi học kỳ làm những cột điểm cùng với điểm bài thi đội tuyển để chọn đội tuyển; bài thi chọn đội tuyển sẽ lấy điểm cộng cho học sinh. - Xây dựng lại kế hoạch dạy môn chuyên và đội tuyển 10Tin, trong đó chọn lựa kỹ khối lượng kiến thức trang bị cho đội tuyển theo từng giai đoạn, tránh sự nhàm chán khi học sinh sẽ học tiếp các chuyên đề đó vào năm sau; xác định rõ những kiến thức gì thuộc loại cơ sở để trang bị kỹ cho mỗi học sinh trong đội tuyển; bố trí thời gian chọn đội tuyển phù hợp để sao cho kết thúc học kỳ 1 lớp 10 phải có đội tuyển 15 học sinh để các học sinh còn lại học Tin học với cường độ giảm dần, dành nhiều nội dung hơn cho đội tuyển; đến thi Olympic 30/4 chọn đội tuyển còn 10 học sinh. Do đó, kế hoạch được xây dựng lại theo ý tưởng: giảm bớt thời gian phần Tin học cơ bản, chủ yếu để học sinh làm chuyên đề; phần Ngôn ngữ lập trình sẽ dạy trong học kỳ một, đến xong cấu trúc dữ liệu mảng và xâu mới bắt 3 đầu dạy các chuyên đề phần Phân tích và thiết kế thuật toán để học sinh thuận lợi cài đặt chương trình; một số chuyên đề của phần Phân tích và thiết kế thuật toán sẽ chia dạy hai giai đoạn: quay lui, lý thuyết đồ thị, qui hoạch động (Kế hoạch đính kèm). - Thay đổi số tiết đội tuyển của môn Tin học ở lớp 10 theo hướng tăng tiết ở học kỳ 1, cụ thể: học kỳ I 5 tiết, học kỳ II 3 tiết. - Tăng cường cho học sinh làm chuyên đề; hướng dẫn học sinh cách tìm tài liệu; tham gia các kỳ thi trên mạng; làm bài theo các hệ thống luyện tập trên mạng. Thống nhất một số tài liệu giới thiệu cho học sinh tham khảo: Tài liệu giáo khoa Chuyên tin 1, 2, 3; Lý thuyết và bài tập Pascal (Nguyễn Đình Tê – Hoàng Đức Hải);… - Giáo viên tham gia dạy đội tuyển nên biên soạn chung một số chuyên đề với khối lượng kiến thức, bài tập phù hợp, có thể sử dụng làm tài liệu cho học sinh đội tuyển tự học. Tiền giang, tháng 9 năm 2013 4 5 DỰ THẢO KẾ HOẠCH GIẢNG DẠY MÔN TIN HỌC – LỚP 10 TIN - NĂM HỌC 2013-2014 1. LỚP 10 TIN 1.1. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH VÀ SỐ TIẾT  Học kì I: 3t/tuần x 18 tuần = 54 tiết  Học kì II: 3t/tuần x 17 tuần = 51tiết STT PHÂN MÔN 1 Tin học cơ bản (THCB) 2 Ngôn ngữ lập trình (NNLT) 3 Phân tích và thiết kế thuật toán (PTTKTT) Tổng Tổng số tiết 20 12 73 105 6 2.2. KẾ HOẠCH CHI TIẾT PHÂN TUẦN HỌC SINH LÀM CHUYÊN TIẾT NỘI DUNG GIẢNG DẠY SỐ TIẾT MÔN ĐẾ HỌC KỲ I 1 1-3 THCB Chương 1. Một số khái niệm cơ bản của tin học 2 4-6 THCB Bài 2. Thông tin và dữ liệu – Bài tập hệ đếm Bài 3: Giới thiệu về máy tính 3 1 Bài 5. Ngôn ngữ lập trình 7-9 PTTKTT PTTKTT Chuyên đề 1. Thuật toán và phân tích thuật toán Chuyên đề 1. Thuật toán và phân tích thuật toán 2 1 Bài 7. Phần mềm máy tính Bài 8. Những ứng dụng của tin học NNLT Bài tập Thuật toán và phân tích thuật toán Bài 5. Cấu trúc lặp 2 3 Bài 9. Tin học và xã hội hóa Bài tập 3 3 3 3 3 Kiểm tra 1 tiết 3 4 5 6 7 8 9 10-12 13-15 19-21 22-24 25-27 NNLT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT - For - While - Repeat Bài 9. Kiểu xâu Chuyên đề 2. Các kiến thức cơ bản Chuyên đề 2. Các kiến thức cơ bản Chuyên đề 2. Các kiến thức cơ bản Chuyên đề 2. Các kiến thức cơ bản Bài 1.Tin học là ngành khoa học 7 10 11 12 13 14 15 16 17 18 28-30 31-33 34-36 37-39 40-42 43-45 46-48 49-51 52-54 THCB THCB NNLT NNLT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT Chương 2. Hệ điều hành Bài 12. Giao tiếp hệ điều hành Bài 10. Khái niệm hệ điều hành 1 Bài 13.Một số hệ điều hành Bài 11. Tệp và quản lý tệp HS báo cáo các chuyên đề Bài 12. Kiểu tệp Bài 12. Bài tập kiểu tệp Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quay lui Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quay lui Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quay lui Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quay lui Thi học kỳ 2 3 3 3 3 3 3 3 3 Kiểm tra 1 tiết Lấy điểm thi làm điểm một cột để chọn đội tuyển 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 55-57 58-60 61-63 64-66 67-69 70-72 73-75 76-78 79-81 82-84 85-87 PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT THCB THCB HỌC KỲ 2 Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Nhánh cận Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Tham lam Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quy hoạch động Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quy hoạch động Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quy hoạch động Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Euler và Hamilton Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Euler và Hamilton Chuyên đề 5. Bài tập các thuật toán trong đồ thị Chuyên đề 5. Bài tập các thuật toán trong đồ thị Chương 3. Soạn thảo văn bản 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Bài 14. Các khái niệm về soạn thảo văn bản 2 Bài 15. Làm quen với Microsoft Word Chương 3. Soạn thảo văn bản – thực hành 1 3 Kiểm tra 1 tiết Thực hành Soạn thảo văn bản Bài 21. Mạng thông tin toàn cầu 8 30 88-90 31 32 33 34 35 91-93 94-96 97-99 100-102 103-105 THCB PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT Bài 16. Định dạng văn bản Internet Bài 17. Một số chức năng khác Bài 22. Một số dịch vụ cơ bản của Bài 18. Các công cụ trợ giúp Internet Bài 19. Tạo và làm việc với bảng Chương 4. Mạng máy tính và Irntenet Bài 20. Mạng máy tính 1 HS báo cáo chuyên đề Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quay lui – Bài tập Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Quay lui – Bài tập Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Qui hoạch động – Bài tập Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Qui hoạch động – Bài tập Thi học kỳ 2 3 3 3 3 3 Kiểm tra 1 tiết 2. CHUYÊN ĐỀ ĐỘI TUYỂN 10 TIN 2.1. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH VÀ SỐ TIẾT  Học kì I: 4t/tuần x 18 tuần = 72 tiết  Học kì II: 4t/tuần x 17 tuần = 68 tiết 9 STT PHÂN MÔN 1 Ngôn ngữ lập trình (NNLT) 2 Phân tích và thiết kế thuật toán (PTTKTT) Tổng Tổng số tiết 44 96 140 2.2. KẾ HOẠCH CHI TIẾT PHÂN TUẦN TIẾT 1-4 HỌC SINH LÀM CHUYÊN TIẾT ĐẾ NỘI DUNG GIẢNG DẠY MÔN 1 SỐ NNLT Bài 1. Tổng quan về ngôn ngữ Pascal - Đặc điểm ngôn ngữ - Cấu trúc chương trình - Yêu cầu phần cứng, phần mểm - Môi trường làm việc - Câu lệnh nhập/xuất dữ liệu Bài 2. Các thành phần của ngôn ngữ - Các kí hiệu, từ khóa 2 Tham khảo Bài tập có lời gỉai Làm bài tập 2 Tham khảo menu của Turbo Pascal và Free Pascal 10 2 3 4 5 6 5-8 9-12 13-16 17-20 21-24 NNLT NNLT - Hằng, kiểu dữ liệu, biến, biếu thức - Các toán tử - Lệnh và cấu tạo lệnh Bài 3. Các kiểu dữ liệu chuẩn 4 Tham khảo Turbo Pascal và Free - Phân loại Pascal - Mô tả các kiểu Bài tập - Các phép toán - Các hàm, thủ tục liên quan - Nhập/xuất trên kiểu dữ liệu Bài 4. Cấu trúc điều khiển - If .. then.. - Case .. of.. 3 NNLT Bài 6. Kiểu vô hướng, liệt kê, miền con Bài 6. Kiểu vô hướng, liệt kê, miền con 1 2 NNLT NNLT Bài 7. Kiểu tập hợp Bài 8. Kiểu mảng Bài 10. Chương trình con 2 4 4 Bài tập 11 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 25-28 29-32 33-36 37-40 41-44 45-48 49-52 53-56 57-60 61-64 65-68 69-72 NNLT NNLT NNLT NNLT NNLT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT 19 20 21 22 23 24 25 26 27 73-76 77-80 81-84 85-88 89-92 93-96 97-100 101-104 105-108 PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT Bài 10. Chương trình con – Bài tập Bài 10. Chương trình con – Đệ Quy Bài 10. Chương trình con – Đệ Quy Bài 11. Kiểu record Hướng dẫn hs làm bài, tìm tài liệu trực tuyến Chuyên đề 3. Sắp xếp Chuyên đề 3. Sắp xếp – Bài tập Chuyên đề 3. Sắp xếp– Bài tập Chuyên đề 3. Sắp xếp – Bài tập Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Chia để trị Chuyên đề 4. Thiết kế thuật toán – Chia để trị Thi chọn đội tuyển lần 1 HỌC KỲ II Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Các khái niệm cơ bản Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Các thuật toán tìm kiếm Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Các thuật toán tìm kiếm Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Tính liên thông của đồ thị Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Các ứng dụng DFS và BFS Thi chọn đội tuyển lần 2 Chuyên đề 4. Hàng đợi và thuật toán loang Chuyên đề 4. Hàng đợi và thuật toán loang – Bài tập Chuyên đề 4. Ngăn xếp – Chuyển biểu thức trung tố thành biểu thức 28 109-112 hậu tố PTTKTT Chuyên đề 4. Ngăn xếp – Chuyển biểu thức trung tố thành biểu thức 29 30 31 32 33 113-116 117-120 121-124 125-128 129-132 PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT PTTKTT hậu tố- bài tập Giải đề thi trực tuyến Giải đề thi trực tuyến Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Bài tập Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Bài tập Chuyên đề 5. Các thuật toán trên đồ thị - Bài tập 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Chuyên đề bài tập đệ quy Chuyên đề bài tập sắp xếp Chọn 15 hs 4 4 4 4 4 4 4 4 Chọn 10 hs lấy 3 hs Olympic Chuyên đề bài tập quay lui 4 4 4 4 4 4 Chuyên đề bài tập đồ thị 12 34 35 133-136 137-140 PTTKTT Giải đề cấp tỉnh PTTKTT Giải đề cấp tỉnh 4 4 13