Tài liệu đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thi công xây dựng công trình ở công ty cổ phần xuân sơn

LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS Nguyễn Bá Uân và những ý kiến về chuyên môn quý báu của các thầy cô giáo trong khoa Công trình, khoa Kinh tế và Quản lý - Trường Đại học Thủy lợi cũng như sự giúp đỡ của Công ty Cổ phần Xuân Sơn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Trường Đại học Thủy lợi đã chỉ bảo và hướng dẫn khoa học và Cơ quan cung cấp số liệu trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Do trình độ, kinh nghiệm cũng như thời gian nghiên cứu còn hạn chế nên Luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý độc giả. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Bùi Chính Hữu . LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa được ai công bố trước đây. Tất cả các trích dẫn đã được ghi rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2015 Tác giả luận văn Bùi Chính Hữu MỤC LỤC MỞ ĐẦU...........................................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài:..........................................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài:.............................................................................................................2 3. Phương pháp nghiên cứu:........................................................................................................................2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:.........................................................................................................2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài:..............................................................................................3 6. Kết quả dự kiến đạt được:........................................................................................................................3 7. Nội dung của luận văn:.............................................................................................................................3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH ...4 1.1. Vai trò, đặc điểm của quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi..........................................4 1.1.1. Vai trò của quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi.................................................4 1.1.2. Đặc điểm của quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi ............................................4 1.2. Tổng quan về công tác quản lý thi công công trình thủy lợi ở Việt Nam...................................6 1.3. Những bài học kinh nghiệm trong quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi...................7 1.3.1. Nâng cao chất lượng thiết kế thi công công trình xây dựng tạo tiền đề cho quản lý thi công xây dựng...................................................................................................................................8 1.3.2. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động thi công công trình ...........................8 1.3.3. Tổ chức, lựa chọn tổ, đội, đơn vị thi công hợp lý................................................................9 1.3.4. Bố trí sử dụng hợp lý máy móc, thiết bị trong quá trình thi công công trình ...................9 1.3.5. Quản lý nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu ........................................................10 1.4. Tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài...............................................10 1.4.1. Các đề tài đã nghiên cứu......................................................................................................10 1.4.2. Đánh giá kết quả công trình đã nghiên cứu .......................................................................11 1.4.3. Các vấn đề đã làm được và tồn tại......................................................................................12 Kết luận chương 1...........................................................................................................................13 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH .................................................................................................................14 2.1. Khái niệm, mục tiêu của quản lý thi công xây dựng công trình.........................................14 2.1.1. Khái niệm..............................................................................................................................14 2.1.2. Mục tiêu.................................................................................................................................16 2.2. Nội dung của quản lý thi công xây dựng công trình............................................................17 2.2.1. Nội dung quản lý chất lượng xây dựng..............................................................................18 2.2.2. Quản lý tiến độ thi công xây dựng công trình ...................................................................20 2.2.3. Quản lý khối lượng thi công xây dựng công trình ............................................................21 2.2.4. Quản lý an toàn lao động trên công trường xây dựng ......................................................21 2.2.5. Quản lý môi trường xây dựng.............................................................................................22 2.3. Nguyên tắc và yêu cầu của công tác quản lý thi công xây dựng công trình .....................23 2.3.1. Nguyên tắc công tác quản lý thi công xây dựng công trình.............................................23 2.3.2. Yêu cầu của công tác quản lý thi công xây dựng công trình ...........................................23 2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thi công xây dựng công trình...............23 2.4.1. Nhóm nhân tố khách quan...................................................................................................23 2.4.2. Nhóm nhân tố chủ quan.......................................................................................................27 2.5. Những văn bản pháp quy có liên quan đến công tác quản lý thi công XDCT.................32 Kết luận chương 2...........................................................................................................................34 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH Ở CÔNG TY CỔ PHẦN XUÂN SƠN...........35 3.1. Giới thiệu chung về Công ty cổ phần Xuân Sơn .................................................................35 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển.......................................................................................35 3.1.2. Cơ cấu tổ chức quản lý.........................................................................................................35 3.1.3. Các lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh.....................................................................39 3.2. Tình hình hoạt động xây dựng các công trình của Công ty.........................................................39 3.2.1. Tình hình thi công xây dựng ...............................................................................................39 3.2.2. Những thành tựu đạt được...................................................................................................47 3.3. Thực trạng công tác quản lý thi công xây dựng công trình của Công ty. .................................48 3.3.1. Mô hình tổ chức bộ máy quản lý thi công trên công trường............................................48 3. Mối quan hệ giữa trụ sở chính và hiện trường........................................................................50 3.3.2. Công tác lập kế hoạch quản lý thi công xây dựng công trình..........................................52 3.3.3. Công tác quản lý tiến độ xây dựng .....................................................................................52 3.3.4. Công tác quản lý nhân lực trên công trường......................................................................53 3.3.5. Công tác quản lý máy móc thiết bị và vật tư .....................................................................55 3.3.6. Công tác quản lý khối lượng trong thi công xây dựng .....................................................60 3.3.7. Công tác quản lý chất lượng trong thi công xây dựng......................................................61 3.3.8. Công tác quản lý an toàn, vệ sinh môi trường trong xây dựng........................................61 3.3.9. Công tác phòng cháy chữa cháy : .......................................................................................61 3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý thi công xây dựng công trình của Công ty....................62 3.4.1. Những kết quả đạt được.......................................................................................................62 3.4.2. Những tồn tại, hạn chế .........................................................................................................62 3.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế...........................................................................64 3.5. Mục tiêu phát triển của Công ty Cổ phần Xuân Sơn....................................................................67 3.5.1. Mục tiêu chung .....................................................................................................................67 3.5.2. Mục tiêu cụ thể......................................................................................................................68 3.6. Những cơ hội và thách thức trong hoạt động thi công xây dựng các công trình thủy lợi của Công ty Cổ phần Xuân Sơn.......................................................................................................................68 3.6.1. Những cơ hội ........................................................................................................................68 3.6.2. Những thách thức .................................................................................................................69 3.7. Những quan điểm trong việc đề xuất giải pháp.............................................................................70 3.7.1. Quan điểm toàn diện và khoa học.......................................................................................70 3.7.2. Quan điểm hiệu quả và khả thi............................................................................................70 3.8. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thi công xây dựng công trình tại Công ty Cổ phần Xuân Sơn.............................................................................................................................................70 3.8.1. Các giải pháp trước mắt.......................................................................................................70 3.8.2. Các giải pháp lâu dài ............................................................................................................85 3.9. Một số kiến nghị..................................................................................................................................94 3.9.1. Về phía nhà nước..................................................................................................................94 3.9.2. Về phía Công ty....................................................................................................................94 Kết luận chương 3...........................................................................................................................96 KẾT LUẬN.....................................................................................................................................97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................99 DANH MỤC HÌNH Hình 3.1: Mô hình tổ chức Công ty Cổ phần Xuân Sơn.....................................................................36 Hình 3.2. Tổng giá trị sản lượng của Công ty qua các năm.................................................................39 Hình 3.3.Dự án nâng cấp trạm bơm tiêu Thạc Quả, Đông Anh.........................................................46 Hình 3.4. Dự án sửa chữa nâng cấp hồ Núi Cốc, Thái Nguyên..........................................................46 Hình 3.5. Sơ đồ tổ chức hiện trường của Công ty .................................................................................48   DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Kinh nghiệm thi công các công trình.....................................................................................41 Bảng 3.2. Thông tin tài chính của Công ty trong 3 năm gần đây........................................................47 Bảng 3.3. Danh sách cán bộ kỹ thuật trên công trường........................................................................55 Bảng 3.4. Danh sách công nhân kỹ thuật trên công trường.................................................................55 Bảng 3.5. Bảng kê máy móc thiết bị thi công chủ yếu .........................................................................57 Bảng 3.6. Một vài ví dụ dự án thay đổi khối lượng khi thi công Công ty đã thực hiện..................60   DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT     XDCT: Xây dựng công trình CĐT: Chủ đầu tư XHCN: Xã hội chủ nghĩa BCH: Ban chỉ huy ĐTXD: Đầu tư xây dựng QLDA: Quản lý dự án DN: Doanh nghiệp VLXD: Vật liệu xây dựng SXKD: Sản xuất kinh doanh CBCNV: Cán bộ công nhân viên BHLD: Bảo hộ lao động   1   MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Thực tế phát triển của nhiều quốc gia đã cho thấy không một nền kinh tế nào có thể phát triển toàn diện nếu không có một nền tảng cơ sở hạ tầng vững chắc. Bên cạnh đó cũng không ai có thể phủ nhận rằng để có được cơ sở hạ tầng vững chắc thì công tác quản lý thi công giữ vai trò quan trọng có tính quyết định, quyết định tới chất lượng của hệ thống cơ sở hạ tầng cho một nền kinh tế. Nước ta đang trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa để đẩy nhanh tốc độ phát triển thì xây dựng phải được coi là nền móng cho sự tăng tốc của các ngành trong nền kinh tế. Một số năm gần đây Nguồn vốn Nhà nước dành cho xây dựng cơ bản bị hạn chế nên hầu như các Doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng đều gặp rất nhiều khó khăn dẫn tới hàng loạt doanh nghiệp phải giải thể, nhiều Doanh nghiệp phải cầm cự để tồn tại. Từ thực trạng đó các Doanh nghiệp Xây dựng lớn và nhỏ đều phải tìm kiếm những cách thức quản lý khác nhau để tồn tại và phát triển. Đặc biệt là đối với các doanh nghiệp thi công XDCT. Khi bắt tay vào xây dựng các chiến lược sản xuất kinh doanh có một điều vô cùng quan trọng mà không một công ty nào được phép bỏ qua là phải tính đến cách thức quản lý trong quá trình sản xuất kinh doanh như thế nào, xem các đồng vốn bỏ ra hiệu quả đến đâu, có đem lại lợi nhuận và hiệu quả hay không? Trong các doanh nghiệp xây dựng, quá trình thi công là một quá trình diễn ra phức tạp, với nhiều công đoạn và phụ thuộc vào nhiều yếu tố nội, ngoại cảnh. Vì vậy, việc hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT là rất cần thiết. Công tác quản lý sản xuất nói chung hay quản lý quá trình thi công XDCT nói riêng là một khâu quan trọng đảm bảo cung cấp thông tin kịp thời chính xác về kết quả hoạt động sản xuất, về việc ra quyết định quản lý, là yếu tố đảm bảo sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp nói riêng, tăng trưởng và phát triển nền kinh tế nói chung. Công ty Cổ phần Xuân Sơn là một công ty hoạt động trong lĩnh vực xây dựng. Vì vậy việc đưa ra cách thức, quy trình quản lý thi công XDCT một cách hợp lý là yếu tố hết sức quan trọng, liên quan chặt chẽ tới việc tồn tại và phát triển của cả Công ty.   2   Nhận thức được tầm quan trọng của công tác quản lý thi công XDCT đối với Công ty, đề tài “Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT ở Công ty Cổ phần Xuân Sơn” được chọn làm đề tài nghiên cứu nhằm đánh giá những mặt đạt được và những hạn chế trong công tác quản lý thi công xây dựng công trình, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT của Công ty. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài: Dựa vào những cơ sở lý luận về quản lý thi công XDCT và những tổng kết thực tiễn hoạt động đầu tư và xây dựng của Công ty Cổ phần Xuân Sơn, tác giả nghiên cứu đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT tại Công ty Cổ phần Xuân Sơn. 3. Phương pháp nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả luận văn đã dựa trên cách tiếp cận cơ sở lý luận về khoa học quản lý thi công xây dựng công trình và những quy định hiện hành của hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực này. Đồng thời luận văn cũng sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp với đối tượng và nội dung nghiên cứu của đề tài trong điều kiện Việt Nam hiện nay, đó là: - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế; - Phương pháp thống kê; - Phương pháp phân tích, so sánh; và một số phương pháp kết hợp khác. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: a. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thi công xây dựng công trình Thủy lợi và các nhân tố ảnh hưởng đến công tác này tại Công ty Cổ phần Xuân Sơn nhằm từ đó tìm kiếm giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT của đơn vị. b. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các mặt hoạt động có liên quan đến công tác quản lý thi công xây dựng các công trình thủy lợi ở Công ty Cổ phần Xuân Sơn đối với các dự án xây dựng công trình thủy lợi được thực hiện trong thời gian gần đây. Luận văn sẽ thu thập các số liệu của Công ty tới năm 2014 để phân tích đánh giá. Các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn đến năm 2020.   3   5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài: a. Ý nghĩa khoa học của đề tài Luận văn góp phần hệ thống hóa những cơ sở lý luận cơ bản về thi công XDCT, quản lý thi công xây dựng công trình, những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động quản lý này. Những nghiên cứu chuyên sâu về quản lý trong quá trình thi công xây dựng công trình sẽ là những tài liệu góp phần hoàn thiện hơn lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình. b. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Kết quả phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý trong quá trình thi công xây dựng công trình là những gợi ý thiết thực có thể vận dụng vào công tác quản lý các dự án thi công xây dựng tại Công ty Cổ phần Xuân Sơn. 6. Kết quả dự kiến đạt được: Để đạt được mục đích nghiên cứu đặt ra, luận văn cần phải giải quyết được những kết quả sau đây: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý quá trình thi công và nhận dạng các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thi công XDCT. Ngoài ra đề tài cũng nghiên cứu những bài học kinh nghiệm về quản lý thi công xây dựng công trình của doanh nghiệp xây dựng và tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài. - Phân tích thực trạng công tác quản lý thi công XDCT tại Công ty Cổ phần Xuân Sơn trong quá trình xây dựng và phát triển, đánh giá những kết quả đạt được cần phát huy và những tồn tại, hạn chế cần phải khắc phục và nguyên nhân của những tồn tại này. - Đề xuất một số giải pháp phù hợp dựa trên những nghiên cứu về cơ sở lý luận và xem xét các vấn đề thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp xây dựng nhằm hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT trong quá trình thi công tại Công ty Cổ phần Xuân Sơn. 7. Nội dung của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận kiến nghị, luận văn được cấu trúc với 3 chương nội dung chính sau: - Chương 1: Tổng quan về quản lý thi công xây dựng công trình - Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thi công xây dựng công trình. - Chương 3: Thực trạng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thi công XDCT ở Công ty Cổ phần Xuân Sơn.   4   CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH 1.1. Vai trò, đặc điểm của quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi 1.1.1. Vai trò của quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi - Công trình xây dựng thủy lợi – thủy điện thường chiếm một khu vực rất rộng, trong đó bao gồm các công trình chính và các công trình phụ phục vụ cho việc xây dựng công trình chính; các công việc xây dựng thường có liên quan mật thiết và khống chế lẫn nhau, đòi hỏi phải xây dựng theo một trình tự nhất định và phải tập trung vốn đầu tư, nhân lực, vật lực và thiết bị, máy móc thi công vào xây dựng công trình. Mặt khác, trong quá trình thi công thường gặp những khó khăn đột xuất do tình hình cung cấp nguyên vật liệu, thiết bị máy móc không đúng kế hoạch, do tình hình mưa, lũ lụt,... Đồng thời lại phải thường xuyên xử lý những tình huống phức tạp như nước mạch, cát chảy, địa chất thay đổi, thiết bị máy móc bị hư hỏng, chất lượng thi công kém, không đúng quy phạm,... - Nếu không phát hiện và khắc phục kịp thời những khó khăn trong thi công thì không thể đảm bảo hoàn thành đúng kế hoạch tiến độ thi công như ý muốn. Vì vậy, công trường cần phải tổ chức quản lý thi công chặt chẽ, phải có sự phối hợp nhịp nhàng, linh hoạt và chủ động giữa các bộ phận thi công và các phòng, ban trên công trường thì mới có thể đảm bảo thực hiện từng bước kế hoạch xây dựng công trình. - Công tác quản lý thi công làm được tốt sẽ đảm bảo cho công trình được xây dựng theo một trình tự hợp lý nhất, sử dụng thời gian, nguyên vật liệu và nhân công hợp lý, phát huy được năng suất của máy thi công. Do đó sẽ đẩy mạnh được tốc độ thi công, đảm bảo chất lượng thi công, hạ giá thành xây dựng và sớm đưa công trình vào sử dụng. Mặt khác, chống được tham ô, lãng phí, thực hiện được tiết kiệm. [12] 1.1.2. Đặc điểm của quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi 1.1.2.1. Nhiều dạng công tác với khối lượng lớn và thời gian thi công dài Để xây dựng công trình thủy lợi phải thực hiện nhiều dạng công tác khác nhau với khối lượng rất lớn như công tác đất đá, công tác bê tông và bê tông cốt thép,   5   công tác khoan phun xi măng, hút nước hố móng, đào ngầm, khai thác cốt liệu, đóng cọc và bản cọc,... 1.1.2.2. Kết cấu công trình đặc biệt Các công trình thủy lợi thường được xây dựng trong những điều kiện địa hình, địa chất, khí hậu thủy văn... trên mỗi địa điểm xây dựng hoàn toàn khác nhau với các thông số thiết kế như lưu lượng, cột nước, công suất nhà máy thủy điện, dung tích hồ chứa v.v....cũng khác nhau. Điều đó tất nhiên sẽ dẫn đến sự khác biệt về kết cấu giữa các công trình. Mặt khác, ngay trong một công trình, kết cấu của nó cũng đa dạng, kích thước khác nhau và phức tạp (như kết cấu của nhà máy thủy điện, công trình tràn xả lũ...)  1.1.2.3. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên Các công trình thủy lợi – thủy điện thường được xây dựng trên các sông, suối của các vùng đồi núi và thi công ngoài trời. Vì vậy việc tổ chức thi công gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp và chịu ảnh hưởng rất lớn của các điều kiện tự nhiên trong vùng xây dựng như: điều kiện địa hình, điều kiện địa chất và địa chất thủy văn, chế độ dòng chảy (lưu lượng và mực nước trong sông, suối...), điều kiện thời tiết, khí hậu (mưa, nắng, gió, bão, rét, nóng, sương mù...).  1.1.2.4. Mức độ cơ giới hóa, công nghiệp hóa và tự động hóa trong xây dựng Muốn hoàn thành xây dựng công trình thủy lợi có nhiều dạng công tác với khối lượng rất lớn đúng thời hạn quy định thì phải tiến hành thi công với cường độ cao, mức độ cơ giới hóa lớn và sử dụng nhiều máy móc, thiết bị thi công hiện đại, có năng suất cao. Đồng thời phải tiến tới công nghiệp hóa và tự động hóa trong sản xuất và thi công với mức độ cần thiết có thể, nhất là đối với những công việc nặng nhọc, khó khăn, nguy hiểm.  1.1.2.5. Hình thành khu dân cư và khu công nghiệp mới Công trình thủy lợi – thủy điện thường được xây dựng ở những nơi xa xôi, hẻo lánh, xa các thị trấn – thành phố các trung tâm công nghiệp. Song, trên các công trường xây dựng thủy lợi, tùy theo quy mô công trình, thường phải xây dựng hàng loạt các cơ sở sản xuất, các xí nghiệp phụ trợ đủ lớn về nhiều mặt để phục vụ cho   6   quá trình thi công và phải sử dụng một số lượng người lao động rất lớn (trực tiếp và gián tiếp) để xây dựng công trình. Bên cạnh khu vực dân cư này, do công trường đòi hỏi phải xây dựng các cơ sở sản xuất, các xí nghiệp phụ trợ.... để phục vụ thi công, nên khi thiết kế và xây dựng người ta thường kết hợp sử dụng chúng cho hiện tại và cho cả tương lai. Vì vậy, thông thường xung quanh công trình đầu mối thủy lợi, sẽ hình thành trong tương lai khu công nghiệp mới. Khu này sẽ phục vụ cho kế hoạch phát triển kinh tế địa phương hoặc kinh tế khu vực. 1.1.2.6. Ảnh hưởng về ngập lụt ở thượng lưu công trình Công trình đầu mối thủy lợi – thủy điện được xây dựng thường tạo nên hồ chứa nước lớn ở phía thượng lưu và tất nhiên sẽ gây ngập lụt lớn ở vùng hồ. Vì vậy khi thiết kế và nhất là khi chuẩn bị và tiến hành xây dựng công trình, phải giải quyết hàng loạt các vấn đề phức tạp có liên quan đến vùng bị ngập lụt, như: di chuyển dân cư, các công trình công cộng và các xí nghiệp công nghiệp ra khỏi vùng sẽ bị ngập lụt; di chuyển hay bảo vệ các di tích lịch sử; tổ chức khai thác gấp các mỏ quặng và các tài nguyên khác nằm trong vùng lòng hồ, phá rừng và dọn sạch lòng hồ,... Các vấn đề này có liên quan đến nhiều ngành, nhiều Bộ và nhiều cơ quan, cùng với các địa phương trong vùng lòng hồ, dưới sự chỉ đạo chung của cơ quan có trách nhiệm thuộc Chính Phủ. [12] 1.2. Tổng quan về công tác quản lý thi công công trình thủy lợi ở Việt Nam Trong những năm qua công tác đầu tư xây dựng trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn đã được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, ưu tiên cho đầu tư xây dựng mỗi năm hàng chục nghìn tỷ đồng bằng các nguồn vốn như: Trái phiếu Chính phủ, ngân sách tập trung trong nước và các nguồn vốn tín dụng của các tổ chức ngân hàng quốc tế (ADB, WB, JICA,…), nhằm tăng cường cơ sở hạ tầng, phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững; xây dựng nông thôn mới; hạn chế, giảm nhẹ thiên tai, thích ứng với biến đổi khi hậu toàn cầu thực hiện định hướng, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhờ đó hàng loạt các công trình được triển khai xây dựng, trọng tâm là xây dựng các công trình Thuỷ lợi phục vụ đa mục   7   tiêu với các giải pháp công trình và công nghệ tiên tiến được áp dụng đã hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, đáp ứng yêu cầu sản xuất và phục vụ đời sống của nhân dân, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, ổn định sản xuất, tăng cường năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế. Cụ thể như: + Hồ chứa nước Định Bình, tỉnh Bình Định + Hồ chứa nước IaMlar, tỉnh Gia Lai + Cống Thảo Long, tỉnh Thừa Thiên - Huế + Cống Cái Hóp, tỉnh Trà Vinh Tuy nhiên, cũng còn có nhiều công trình xảy ra sự cố do sai sót trong quản lý thi công như: vỡ đập Suối Trầu – Khánh Hóa, nguyên nhân do đào hố móng cống quá hẹp không còn chỗ để người đầm đứng đầm đất ở mang cống. Đất đắp không được chọn lọc, nhiều nơi chỉ đạt dung trọng khô gk = 1,4T/m3, đổ đất các lớp quá dày, phía dưới mỗi lớp không được đầm chặt, giám sát thi công không chặt chẽ, nhất là những chỗ quan trọng như mang cống, các phần tiếp giáp giữa đất và bê tông, không kiểm tra dung trọng đầy đủ; Vỡ đập Am Chúa ở Khánh Hoà do thi công không đảm bảo chất lượng, đầm đất không đạt dung trọng nên khi hồ bắt đầu chứa nước, đất không được cố kết chặt, gặp nước thì tan rã; Đập Cà Giây ở Bình Thuận đã thi công gần đến đỉnh đập, nước trong hồ đã dâng lên gần đến cao trình thiết kế thì xuất hiện nhiều lỗ rò xuyên qua thân đập phá hoại toàn bộ thiết bị tiêu nước trong thân đập làm đập bị sụt xuống suýt vỡ, nguyên nhân chủ yếu là do thi công hai khối đập cách nhau quá xa, xử lý nối tiếp không tốt, hai khối lún không đều xuất hiện vết nứt giữa hai khối. Còn rất nhiều sự cố trong nhiều năm qua mà chưa có một tổng kết đầy đủ, song thường là những công trình nhỏ, công tác quản lý chất lượng thường không được quan tâm một cách đầy đủ. [11] 1.3. Những bài học kinh nghiệm trong quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi Để quản lý thi công xây dựng công trình thủy lợi ngoài áp dụng đúng và tuân thủ đầy đủ theo các quy định, văn bản quy phạm luật, nghị định, thông tư của chính phủ và các bộ ban hành ra còn phải nắm rõ các chính sách nhà nước quy định trong   8   công tác quản lý xây dựng để thực hiện tốt công việc quản lý thi công các dự án. Việc áp dụng các quy chuẩn tiêu chuẩn phải thống nhất trong một dự án. 1.3.1. Nâng cao chất lượng thiết kế thi công công trình xây dựng tạo tiền đề cho quản lý thi công xây dựng Xây dựng công trình cũng giống như sản xuất một sản phẩm công nghiệp, phải có thiết kế sản phẩm và quá trình tổ chức sản xuất ra sản phẩm theo thiết kế. Thiết kế tổ chức thi công công trình là giải pháp quan trọng nhằm tạo ra những dự kiến và căn cứ tổ chức thi công hợp lý, tăng cường quản lý thi công công trình có hiệu quả. Đây là công tác chuẩn bị có tầm quan trọng hàng đầu và phải được làm xong trước vì nhiều công tác chuẩn bị tiếp theo phải căn cứ vào kế hoạch tiến độ để triển khai. Chất lượng công tác thiết kế ảnh hưởng rất lớn chất lượng công trình, đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn, đến công tác huy động các nguồn lực khác của chủ đầu tư có thể huy động được. Quá trình thiết kế còn ảnh hưởng đến vẻ thẩm mỹ của công trình, tuổi thọ công trình, độ bền của công trình....khi đưa công trình vào khai thác, sử dụng. Ngoài ra tiến độ thiết kế còn ảnh hưởng tới việc thực hiện các nội dung khác tiếp theo. 1.3.2. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động thi công công trình Giám sát là một công tác vô cùng quan trọng nhằm đảm bảo chất lượng của công trình. Với đặc thù của các công trình thủy lợi là bao gồm nhiều hạng mục công việc, với kỹ thuật thi công phức tạp và khác nhau. Mà mỗi một hạng mục công trình thì thường bao gồm rất nhiều công việc khác nhau nên trong quá trình thi công thì mắc những sai phạm là điều khó tránh khỏi. Ngoài ra hầu hết các công nhân trực tiếp thi công là những nhân công tự do, trình độ còn có giới hạn vì vậy việc giám sát để họ hoàn thành công việc là không thể thiếu. Các công trình xây dựng thi công đều thi công ngoài trời chịu ảnh hướng lớn của yếu tố tự nhiên và với đặc thù đó là những công việc nặng nhọc, mệt mỏi vì vậy dễ dẫn đến tình trạng công nhân bỏ qua một số thao tác làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Chính vì công tác giám sát đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng công trình, tiến độ công   9   trình….Để đảm bảo công tác giám sát đạt hiệu quả cao thì phải tiến hành giám sát toàn diện từ cung ứng vật tư, sử dụng vật tư, bố trí nhân lực đến tiến hành thi công. Căn cứ để tiến hành kiểm tra là bản thiết kế chuẩn của dự án, và hợp đồng yêu cầu của chủ đầu tư. 1.3.3. Tổ chức, lựa chọn tổ, đội, đơn vị thi công hợp lý Trong doanh nghiệp xây dựng đội được xem như đơn vị thi công cơ bản, đơn vị trực tiếp sản xuất, khâu đầu tiên trong cơ cấu của các tổ chức xây lắp. Hình thức tổ chức lao động theo đội là một hình thái đặc trưng của lao động tập thể trong xây dựng ở nước ta. Cùng với sự phát triển về quy mô và sự tiến bộ về khoa học kỹ thuật tổ chức và quản lý kinh tế đội trở thành một vấn đề quan trọng và phức tạp. Công trình thủy lợi sử dụng nhiều nguyên vật liệu, cấu kết nặng, thời gian xây dựng dài, yêu cầu kỹ thuật công nghệ rất phức tạp. Điều đó đòi hỏi sự phối hợp nhiều loại chuyên môn khác nhau, ngành nghề khác nhau, của nhiều bộ phận cá nhân khác nhau. Cho nên đội thực hiện lao động tập thể, với sự chỉ huy của người đội trưởng theo chế độ một thủ trưởng trong quản lý, cùng với sự phát huy đầy đủ quyền làm chủ tập thể của mọi người. Khi tiến hành thi công các công trình xây dựng có quy mô lớn, thời gian dài, chủ đầu tư có yêu cầu cao về chất lượng cũng như tiến độ thì công ty nên thành lập các tổ đội chuyên môn hóa vì khi đó các tổ đội chuyên môn hóa do có trình độ tay nghề cao lại chuyên môn hóa nên có khả năng hoàn thành tốt nhất các yêu cầu về kỹ thuật chuyên môn, về chất lượng, về tiến độ thi công. 1.3.4. Bố trí sử dụng hợp lý máy móc, thiết bị trong quá trình thi công công trình Bố trí sử dụng hiệu quả máy móc trên công trường đảm bảo công tác thi công được thực hiện với hiệu quả cao nhất, ít tốn kém chi phí và nâng cao chất lượng các công trình xây dựng. Dựa vào khả năng hiện có về trang thiết bị máy móc để lập ra kế hoạch sử dụng máy móc trang thiết bị cho hợp lý. Dựa trên kế hoạch đã xây dựng đó và dựa vào công việc thực tiễn của các đội xây dựng của công ty mà phân phối máy móc thiết bị cho từng đội tại từng công trình. Dựa vào tiến độ thi công tại   10   từng công trình, yêu cầu công việc tại từng công trình, khoảng cách địa lý giữa các công trình mà điều động máy móc thiết bị linh hoạt tránh để tình trạng nơi thừa máy nơi thì phải đi thuê máy hoặc dừng thi công. 1.3.5. Quản lý nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu Vấn đề tiết kiệm và sử dụng có hiệu quả nguyên nhiên liệu đầu vào và năng lượng sẽ có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giảm giá thành và nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp. Đội ngũ công nhân sản xuất trực tiếp là người có ảnh hưởng lớn nhất đến việc tiết kiệm nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất. Nếu công ty có đội ngũ công nhân lành nghề, có ý thức tình thần trách nhiệm thì công ty sẽ tiết kiệm được một khối lượng nguyên vật liệu lớn. Ngược lại nếu đội ngũ công nhân là những người có trình độ tay nghề kém thì tỷ lệ lãng phí do sai hỏng tăng, tinh thần trách nhiệm kém thì hao hụt nguyên vật liệu là đáng kể. Nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng trong việc sử dụng hợp lý tiết kiệm nguyên vật liệu tại công ty. 1.4. Tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 1.4.1. Các đề tài đã nghiên cứu Qua tìm hiểu chưa đầy đủ đó có rất nhiều tác giả tìm hiểu và nghiên cứu đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý sản xuất trong lĩnh vực xây dựng. Mỗi một tác giả có một cách tiếp cận, giải quyết một lĩnh vực khác nhau về hoạt động quản lý thi công xây dựng, các đề tài này có nội dung liên quan đến đề tài: “Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thi công xây dựng công trình ở Công ty Cổ phần Xuân Sơn” của tác giả cụ thể như: - Đề tài luận văn thạc sĩ: “Hoàn thiện quản lý thi công xây dựng công trình tại Công ty Quản lý & Phát triển nhà Hà Nội”, của Nguyễn Trọng Đạt, năm 2008. - Đề tài luận văn thạc sĩ: “Một số vấn đề đổi mới công tác xây dựng dự án đầu tư tăng năng lực thiết bị thi công các doanh nghiệp xây dựng giao thông đường bộ”. của Trần Văn Khôi; Binh đoàn 12; năm 1996” - Đề tài luận văn thạc sĩ: “Cải thiện tình hình thực hiện các dự án xây dựng giao thông đường bộ thuộc Sở Giao thông vận tải Hải Dương”; của   11   Nguyễn Văn Phú; Sở GTVT Hải Dương; năm 2002. - Đề tài luận văn thạc sĩ: “Biện pháp tiết kiệm chi phí vật liệu trong chi phí thực hiện công trình xây dựng của Công ty Cổ phần VINACONEX 6”; của Ngô Kiến Phát; năm 2008. 1.4.2. Đánh giá kết quả công trình đã nghiên cứu Các đề tài nhìn chung các tác giả đã lựa chọn đúng đối tượng là: hoạt động quản lý trong phạm vi lĩnh vực xây dựng cơ bản để nghiên cứu giải quyết. Như đề tài luận văn thạc sĩ: (Hoàn thiện quản lý thi công xây dựng công trình tại Công ty Quản lý & Phát triển nhà Hà Nội), của Nguyễn Trọng Đạt, năm 2008. Hoặc lựa chọn một trong những nội dung chủ yếu của hoạt động quản lý thi công để nghiên cứu giải quyết như để tài: “Một số vấn đề đổi mới công tác xây dựng dự án đầu tư tăng năng lực thiết bị thi công các DNXD giao thông đường bộ” của tác giả Trần Văn Khôi; Binh đoàn 12; năm 1996”. Các tác giả đã biết vận dụng lý luận, công cụ, kiến thức về hoạt động quản trị thi công để phân tích đưa ra được những vấn đề còn tồn tại, nguyên nhân trong việc quản lý thi công các công trình xây dựng cơ bản ở các góc độ từ phía Nhà nước trong hoạt động quản lý dự án đầu tư và từ phía góc độ của đơn vị thi công các dự án đó. Tuy nhiên, việc vận dụng cơ sở lý thuyết, các công cụ trong quản trị xây dựng vẫn chưa được các tác giả đầu tư phân tích nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động. Các dữ liệu thu thập được chưa sát với thực tế và còn sơ sài. Mặt khác, ngoài luận văn của tác giả Nguyễn Trọng Đạt nghiên cứu tương tối hoàn chỉnh nội dung của hoạt động quản lý thi công tại Công ty Quản lý & Phát triển nhà Hà Nội còn lại các đề tài nghiên cứu của các tác giả khác chỉ tập chung nghiên cứu một trong những nội dung chính của hoạt động quản lý thi công như đề tài: biện pháp tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu trong công trình xây dựng của Công ty Cổ phần xây dựng Vinaconex 6 của tác giả Ngô Kiến Phát. Tuy nhiên, việc nghiên cứu nội dung của quản trị xây dựng ở mỗi một đơn vị cụ thể sẽ được các tác giả xử lý trên các căn cứ, cơ sở thực tiễn tại mỗi   12   đơn vị đó là khác nhau. Bởi vì, tính chất, đặc điểm của mỗi đơn vị, tổ chức đó khác nhau. Vì thế, việc áp dụng các kết quả nghiên cứu trên chỉ mang tính chất tham khảo. Nội dung cụ thể về quản lý thi công tại đơn vị tác giả công tác vì thế mà cũng phải dựa trên căn cứ, điều kiện, phạm vi nghiên cứu cũng khác. 1.4.3. Các vấn đề đã làm được và tồn tại Từ các kết quả phân tích, nghiên cứu đó các tác giả đã kiến nghị đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng khoán công trình. Hoặc một số giải pháp, hoàn thiện, tạo động lực, các giải pháp tin học hoá công tác quản lý tài chính, hay công tác tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu trong thi công xây dựng. Đặc biệt các tiêu chí đánh giá hiệu quả của hoạt động quản lý cũng được một vài tác giả sử dụng ở phần lý luận nhưng trong phân tích thực trạng của vấn đề thì chỉ đánh giá một cách chung chung không đưa ra chỉ tiêu cụ thể để tìm hiểu nguyên nhân ảnh hưởng đến các nhân tố đó. Cụ thể: Đối với đề tài: (Hoàn thiện quản lý thi công xây dựng công trình tại Công ty Quản lý & Phát triển nhà Hà Nội), của Nguyễn Trọng Đạt, năm 2008. Tác giả đã đưa ra được các tiêu chí đánh giá đồng thời cũng là nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động quản lý thi công. - Trình độ cán bộ quản lý, kỹ sư, công nhân - Trình độ sử dụng máy móc thiết bị và công nghệ - Hệ thống quy trình quản lý chất lượng - Và các nhân tố khác bên ngoài như đối thủ cạnh tranh, về phía nhà cung ứng. Đối với đề tài: “Một số vấn đề đổi mới công tác xây dựng dự án đầu tư tăng năng lực thiết bị thi công các doanh nghiệp xây dựng giao thông đường bộ của tác giả Trần Văn Khôi; Binh đoàn 12; năm 1996”. Tác giả đã đưa ra được giải pháp nhằm tăng cường năng lực thi công đường giao thông bằng thiết bị tiên tiến và hiện đại, nhằm giảm bớt chi phí thi công bằng thủ công và loại bỏ thiết bị lạc hậu.