Yếu tố tiền lương và các khoản phụ cấp lương: yếu tố này phản ánh
tổng số tiền lương và phụ cấp mang tính chất lương phải trả cho toàn bộ công
nhân viên chức.
* Yếu tố nhiên liệu, động lực: sử dụng vào quá trình sản xuất kinh
doanh trong kỳ (trừ một số không dùng hết nhập lại kho và phế liệu thu hồi).
* Yếu tố bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn: tính theo
tỷ lệ quy định trên tổng số tiền lương và phụ cấp lương phải trả công nhân
viên chức.
* Yếu tố khấu hao tài sản cố định: phản ánh tổng số khấu hao tài sản cố
định phải trích trong kỳ của tất cả tài sản cố định sử dụng cho sản xuất kinh
doanh trong kỳ.
* Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngoài: phản ánh toàn bộ chi phí dịch vụ
mua ngoài dùng cho sản xuất kinh doanh.
* Yếu tố chi phí bằng tiền: phản ánh toàn bộ chi phí khác bằng tiền, các
yếu tố trên dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ.
Phân lại theo nội dung, tính chất kinh tế có tác dụng:
+ Trong phạm vi doanh nghiệp: phục vụ quản lý chi phí sản xuất,
phân tích đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất, làm căn cứ
để lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố, lập kế hoạch cung ứng vật tư,
tiền vốn, sử dụng lao động cho kỳ sau.
+ Trong phạm vi toàn bộ nền kinh tế: cung cấp tài liệu để tính toán thu
nhập quốc dân do có sự tách biệt giữa hao phí lao động vật hoá và hao phí lao
động sống.
1.2.2.2 - Phân loại chi phí sản xuất theo công dụng kinh tế chi phí:
(khoản mục chi phí)
Theo cách phân loại này, những chi phí sản xuất có cùng mục đích,
công dụng được sắp xếp vào một khoản mục chi phí, không phân biệt nội
dung kinh tế của chi phí.
* Khoản mục chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: bao gồm chi phí về
nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất
sản phẩm
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
lêi nãi ®Çu
*****
Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ®æi míi s©u s¾c, toµn diÖn cña ®Êt
níc, cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng
bíc ®æi míi, tiÕn bé vµ gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
cña ®Êt níc.
§Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay, kÕ to¸n ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß
quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong hÖ thèng kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ còng
nh trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ c«ng cô thiÕt yÕu ®Ó qu¶n lý
nÒn kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang ngµy ®ªm diÔn ra sù c¹nh tranh gay
g¾t nh hiÖn nay, ®ßi hái c¸c Doanh NghiÖp kh«ng nh÷ng s¶n xuÊt ra nh÷ng
s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt, mÉu m· ®Ñp phï hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng
mµ cßn ph¶i cã gi¸ c¶ hîp lý.
C«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét chØ tiªu quan
träng,lu«n lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý trong doanh nghiÖp quan t©m chó träng,
v× chi phÝ s¶n xuÊt lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt lîng cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doamh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nh÷ng ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp
n¾m ®îc nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cña tõng lo¹i
ho¹t ®éng, cña tõng lo¹i s¶n phÈm lao vô còng nh kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nh»m ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh
h×nh thùc hiÖn cña ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi
s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ trong qu¶n lý.
VÊn ®Ò chi phÝ kh«ng chØ lµ sù quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp mµ cßn
lµ mèi quan t©m cña ngêi tiªu dïng, cña x· héi nãi chung. ChÝnh v× nhËn
thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy vµ qua thêi gian t×m hiÓu thùc tÕ t¹i
doanh nghiÖp C¶ng Hµ Néi em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi "KÕ To¸n Chi PhÝ
S¶n XuÊt Vµ TÝnh Gi¸ Thµnh S¶n PhÈm".
Trang1
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Víi kh¶ n¨ng b¶n th©n cßn h¹n chÕ vµ trong ®iÒu kiÖn thêi gian kh«ng
cho phÐp nªn mÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng song kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
sãt. RÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c¸n bé
nh©n viªn phßng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp C¶ng Hµ Néi.
§Ó hoµn thµnh b¶n chuyªn ®Ò nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp
®ì tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o. §Æc biÖt lµ sù gióp ®ì cña c« gi¸o : NguyÔn ThÞ
B×nh vµ c¶m ¬n c¸c c« chó c¸n bé nh©n viªn phßng kÕ to¸n thèng kª t¹i
doanh nghiÖp C¶ng Hµ Néi.
Hµ Néi, th¸ng 8 n¨m 2002
Trang2
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.2 - Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ
yÕu.
1.2.1 - Kh¸i niÖm chi phi phÝ s¶n xuÊt.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i khai
th¸c vµ sö dông c¸c nguån lao ®éng,vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn ®Ó thùc hiÖn viÖc
s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cung cÊp lao vô, dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã
doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho
ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, chi phÝ bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp chØ ra ®Ó
tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú.
1.2.2 - C¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu.
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp bao gåm rÊt nhiÒu
lo¹i, nhiÒu kho¶n kh¸c nhau c¶ vÒ néi dung, tÝnh chÊt, c«ng dông, vai trß, vÞ
trÝ ..... trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Do ®ã ®Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tõ c¸c môc ®Ých vµ
yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt còng ®îc tu©n theo nh÷ng
tiªu thøc kh¸c nhau.
1.2.2.1 - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt kinh tÕ
(YÕu tè chi phÝ)
§Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp, qu¶n lý chi phÝ theo néi dung kinh tÕ ban
®Çu ®ång nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh
chi phÝ, chi phÝ ®îc ph©n theo yÕu tè chi phÝ sau:
* YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ
vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô...... sö dông cho s¶n xuÊt kinh
doanh(lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liªô thu håi).
Trang3
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
* YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng: yÕu tè nµy ph¶n ¸nh
tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng ph¶i tr¶ cho toµn bé c«ng
nh©n viªn chøc.
* YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc: sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú (trõ mét sè kh«ng dïng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
* YÕu tè b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: tÝnh theo
tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n
viªn chøc.
* YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú.
* YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô
mua ngoµi dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh.
* YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn: ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn, c¸c
yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
Ph©n l¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cã t¸c dông:
+ Trong ph¹m vi doanh nghiÖp: phôc vô qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt,
ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¨n cø
®Ó lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t,
tiÒn vèn, sö dông lao ®éng cho kú sau.
+ Trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ: cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu
nhËp quèc d©n do cã sù t¸ch biÖt gi÷a hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ hao phÝ lao
®éng sèng.
1.2.2.2 - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ chi phÝ:
(kho¶n môc chi phÝ)
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã cïng môc ®Ých,
c«ng dông ®îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n môc chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt néi
dung kinh tÕ cña chi phÝ.
* Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
s¶n phÈm.
Trang4
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
* Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶
cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh: lu¬ng, c¸c kho¶n
phô cÊp l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (b¶o hiÓm x· héi,
b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn).
* Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh t¹i
bé phËn s¶n xuÊt (ph©n xëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt....) ngoµi hai kho¶n môc trªn.
- Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm c¸c néi dung kinh tÕ sau:
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng : bao gåm c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, c¸c
kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca cña nh©n viªn qu¶n
lý ph©n xëng, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ vËt liÖu: gåm nh÷ng chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n
xëng nh: vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o dìng tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu v¨n
phßng ph©n xëng vµ nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n
xëng.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: gåm nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô xuÊt
dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ph©n xëng nh: khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p,
dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng....
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao
tµi s¶n cè ®Þnh sö dông trong ph©n xëng nh: m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt,
phu¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn, nhµ xëng.....
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
phôc vô cho ho¹t ®éng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh: chi phÝ söa ch÷a tµi
s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi mua vµ sö
dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ,
nh·n hiÖu th¬ng m¹i..... kh«ng thuéc tµi s¶n cè ®Þnh.
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: bao gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi
phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng.
T¸c dông: phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp
sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n
xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau.
Trang5
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
1.2.2.3 - Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi s¶n lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt.
Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm 2 lo¹i:
* Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ sè
lîng t¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶m
xuÊt trong kú nh: chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng
trùc tiÕp.....
* Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè
khi cã sù thay ®æi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh nh
chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn
th¾p s¸ng....
T¸c dông: c¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông rÊt lín ®Õn c«ng t¸c qu¶n trÞ
kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý
cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
Tãm l¹i: môc ®Ých bá chi phÝ n¨ng suÊt cña c¸c doanh nghiÖp lµ t¹o nªn
nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh, ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Môc
®Ých cña doanh nghiÖp lµ chi phÝ bá ra Ýt nhÊt mµ gi¸ trÞ sö dông lín nhÊt trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, doanh nghiÖp lu«n t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó h¹ thÊp chi phÝ
s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých thu ®îc lîi nhuËn cao.
1.3 - ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh tiªu hao lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt
ho¸, ®Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao th× c¸c nhµ qu¶n lý,
chñ doanh nghiÖp ph¶i sö dông hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p c«ng cô qu¶n lý kh¸c
nhau ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt nh h¹ch to¸n kÕ to¸n, chi phÝ ho¹t
®éng thèng kª, ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®ã h×nh thøc kÕ to¸n lµ
quan träng nhÊt, lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ghi chÐp tÝnh to¸n liªn l¹c vµ s¸t xao sù
biÕn ®éng cña vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn. KÕ to¸n sö dông ®ång thêi hai thíc ®o
gi¸ trÞ vµ thíc ®o hiÖn vËt, do ®ã ®· cñng cè kÞp thêi c¸c chøng tõ tµi liÖu
th«ng tin cÇn thiÕt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ngoµi ra, kÕ
to¸n cßn cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng sè liÖu cÇn thiÕt vµ kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt
Trang6
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
trong kú vµ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Tõ ®ã biÕt ®îc
qu¸ tr×nh sö dông chi phÝ s¶n xuÊt trong kú lµ tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ, ®ång thêi
biÕt ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c cßn vËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸
thµnh phï hîp víi tõng ®Æc ®iÓm, ho¹ch ®Þnh tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy
tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm do s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®Ò ra. Muèn tÝnh to¸n
chÝnh x¸c chi phÝ ®Çu vµo th× c«ng t¸c kÕ to¸n kh«ng nh÷ng ph¶i tæ chøc ghi
chÐp tÝnh to¸n ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc thêng xuyªn liªn tôc chi phÝ chi ra
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ trªn c¬ së cung cÊp nh÷ng th«ng tin kinh tÕ quan
träng vÒ t×nh h×nh mua, sö dông nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong hÖ thèng ®iÒu hµnh tæ chøc doanh nghiÖp, tõ
®ã doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý kÞp thêi vµ cã khoa häc ®èi
víi vÊn ®Ò chi phÝ s¶n xuÊt nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng
vËt ho¸ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4 - Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4.1 - Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trong s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt chØ lµ mét mÆt thÓ hiÖn sù hao phÝ. §Ó
®¸nh gi¸ chÊt lîng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, chi phÝ s¶n xuÊt chi ra
ph¶i ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ víi mÆt thø hai còng lµ mÆt c¬ b¶n cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc. Quan hÖ so s¸nh
®ã ®· h×nh thµnh nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c
hay khèi lîng s¶n phÈm lao vô dÞch vô ®· hoµn thµnh kh«ng kÓ chi phÝ ®ã
ph¸t sinh ë thêi ®iÓm nµo.Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh diÔn ra hai mÆt ®èi
lËp lµ hao phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt.
Nh vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c lo¹i chi
phÝ doanh nghiÖp bá ra bÊt kú ë thêi ®iÓm nµo nhng cã liªn quan ®Õn khèi
lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh.
1.4.2 - Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trang7
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸
thµnh.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy,gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm ba lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ
s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch.Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé ph©n kÕ
ho¹ch x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt.
+ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø
®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ th¸nh¶n phÈm tÝnh trªn c¬ së®Þnh møc chi
phÝ s¶n xuÊt hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh
møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n vËt t, lao ®éng vµ gióp cho viÖc ®¸nh gi¸
®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gÝa thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu
chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®îc trong kú vµ s¶n lîng s¶n
phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc tÝnh to¸n sau khi
kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng
hîp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n:
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy,gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm hai lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng): bao gåm chi phÝ
nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt
chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
®îc sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch
hµng vµ lµ c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n, l·i gép.
- Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng,
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n
phÈm lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Gi¸ thµnh
toµn bé
=
Gi¸ thµnh
s¶n xuÊt
+
Chi phÝ
b¸n hµng
+
Chi phÝ
QLDN Trang8
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
1.5 - §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
1.5.1 - §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
- §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n s¶n xuÊt mµ chi
phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp theo ®ã.
- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa
®iÓm ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau theo quy tr×nh c«ng nghÖ còng
kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng cã thÓ ph¸t sinh ë
nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm c«ng viÖc.
- X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ nh÷ng ph¹m
vi giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ®îc tËp hîp nh»m ®¸p øng nhu cÇu kiÓm
tra chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc x©y dùng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm tæ chøc
s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh chi phÝ còng nh yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc s¶n xuÊt kinh
doanh. Dùa vµo nh÷ng c¨n cø trªn, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong
c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lµ:
+ Tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, tæ, ®éi s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh
nghiÖp.
+ Tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ.
+ Tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng c«ng tr×nh.....
+ Tõng bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm.
1.5.2 - §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh
phÈm, c«ng viÖc, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh mµ kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh tæng
gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. §èi tîng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña
h¹ch to¸n kÕ to¸n néi bé vµ tiªu hao s¶n phÈm.
Trang9
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Còng nh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, c¬ së ®Ó lùa chän ®èi
tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm
s¶n xuÊt vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi
tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp.
1.6 - NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm:
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm
cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh.
- Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi
tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp. Cung cÊp kÞp
thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ, yÕu tè chi
phÝ ®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
- VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh
vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy
®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh.
- §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho c¸c
cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp, tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh
møc vµ dù to¸n chi phÝ, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ
ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn
ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.7 - KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
1.7.1 - Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông:
Sö dông TK 621; TK 622; TK 627; TK 154 (TK 631).
1.8 - C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë
dang cuèi kú.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thêng diÔn ra liªn tôc, xen kÏ lÉn nhau, cuèi kú cã
thÓ cã nh÷ng s¶n phÈm ®ang dë dang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt hoÆc nh÷ng
s¶n phÈm ®· hoµn thµnh mét hoÆc mét sè giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ
Trang10
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
s¶n xuÊt nhng cha hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng th× nh÷ng s¶n phÈm
®ã gäi chung lµ s¶n phÈm dë dang.
VËy s¶n phÈm dë dang theo nghÜa hÑp chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm ®ang dë
dang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, theo nghÜa réng s¶n phÈm dë dang cßn bao
gåm nöa thµnh phÈm tù chÕ biÕn.
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ viÖc x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh
vµo trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
Tr×nh tù tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang:
- KiÓm kª chÝnh x¸c s¶n lîng s¶n phÈm dë dang trªn c¸c giai ®o¹n
c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
- X¸c ®Þnh møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang (nÕu
cÇn).
Tuú ®Æc ®iÓm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ, yªu cÇu vµ tr×nh
®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n vËn dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n
phÈm dë dang cuèi kú thÝch hîp.
C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang:
+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc
tiÕp.
+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
t¬ng ®¬ng.
+ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc.
1.8.1 - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc
tiÕp:
TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh phÇn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt
liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang, c¸c chi phÝ chÕ biÕn (chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh toµn bé cho s¶n phÈm
hoµn thµnh trong kú. C«ng thøc tÝnh:
DCK
=
D§K + Cn
Qsp + QD
x
QD
Trang11
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Trong ®ã:
- DCK, D§K: Chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú.
- Cn: Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú.
- Qsp, QD: S¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë
dang cuèi kú.
C«ng thøc nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu
trùc tiÕp ®îc bá vµo ngay tõ ®Çu cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Trong
trêng hîp chi phÝ vËt liÖu phô trùc tiÕp bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× trÞ
gi¸ s¶n phÈm lµm dë chØ tÝnh theo chi phÝ nguyªn vËt liªu chÝnh trùc tiÕp (nÕu
bá vµo tõ ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt)
§èi víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu
liªn tôc, gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ kÕ tiÕp theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh,
s¶n phÈm hoµn thµnh cña giai ®o¹n tríc lµ ®èi tîng chÕ t¹o cña giai ®o¹n
sau th× trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n ®Çu tÝnh theo chi phÝ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp, cßn trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n sau ®îc tÝnh theo gi¸
thµnh nöa thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc ®ã chuyÓn sang.
- ¦u ®iÓm: TÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi lîng tÝnh to¸n Ýt
- Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng cao bëi chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho trÞ
gi¸ s¶n phÈm dë dang chØ cã kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi trêng hîp chi
phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, s¶n
lîng s¶n phÈm dë dang gi÷a c¸c kú kÕ to¸n Ýt biÕn ®éng.
1.8.2 - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
t¬ng ®¬ng:
Néi dung cña ph¬ng ph¸p:
- C¨n cø s¶n lîng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é hoµn thµnh ®Ó quy ®æi s¶n
lîng s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
C«ng thøc:
QT§
= QD x % HT
Trang12
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
QT§: S¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
% HT: Tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh.
- TÝnh to¸n, x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi phÝ cho s¶n phÈm dë dang theo
nguyªn t¾c:
1. Chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo ngay tõ ®Çu d©y chuyÒn c«ng nghÖ (nh nguyªn
vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) th× ph©n phèi ®ång ®Òu cho
s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang.
C«ng thøc:
DCK
=
D§K + Cn
Qsp + QD
x
QD
2. §èi víi chi phÝ bá ra dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn (nh chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) th× chi phÝ tÝnh cho s¶n lîng
s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é hoµn thµnh cña chóng.
C«ng thøc:
DCK
=
D§K + Cn
Qsp + QT§
x
QT§
C«ng thøc trªn ®îc ¸p dông ®Ó tÝnh theo tõng kho¶n môc chi phÝ
t¬ng øng ph¸t sinh bá dÇn trong kú.
- ¦u ®iÓm: §¶m b¶o sè liÖu hîp lý vµ ®é tin cËy cao h¬n ph¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
- Nhîc ®iÓm: Khèi lîng tÝnh to¸n nhiÒu, viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é chÕ
biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang trªn c¸c c«ng ®o¹n cña d©y chuyÒn
c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸ phøc t¹p vµ mang nÆng tÝnh chñ quan.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm
cã chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû träng trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng ®èi lín vµ
s¶n lîng s¶n phÈm dë dang biÕn ®éng nhiÒu gi÷a c¸c kú kÕ to¸n.
§èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã s¶n lîng s¶n phÈm dë dang ë c¸c kh©u
trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt t¬ng ®èi ®Òu ®Æn, ®Ó ®¬n gi¶n cã thÓ x¸c ®Þnh møc
®é hoµn thµnh chung cho tÊt c¶ s¶n phÈm dë dang lµ 50%. Ph¬ng ph¸p nµy
Trang13
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang theo 50% chi
phÝ, thùc chÊt ®©y còng lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang
theo s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
1.8.3 - §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ¶n xuÊt ®Þnh møc.
KÕ to¸n c¨n cø vµo s¶n lîng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª ë tõng
c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng
®o¹n s¶n xuÊt t¬ng øng ®Ó tÝnh chi phÝ ®Þnh møc cña s¶n lîng s¶n phÈm dë
dang ë tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i theo tõng lo¹i s¶n phÈm. Trong
ph¬ng ph¸p nµy c¸c kho¶n môc chi phÝ tÝnh cho s¶n lîng s¶n phÈm dë
dang cßn phô thuéc møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña chóng.
- §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng
s¶n phÈm ®· x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý vµ æn ®Þnh.
1.9- C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ øng dông
trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu.
1.9.1 - C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph¬ng ph¸p sö dông sè liÖu
chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú vµ c¸c tµi liÖu liªn quan ®Ó tÝnh to¸n
tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao
vô ®· hoµn thµnh theo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ c¸c kho¶n môc tÝnh gi¸
thµnh.
C¸c c¨n cø ®Ó lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp:
+ §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
+ Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt
+ §Æc ®iÓm s¶n phÈm
+ Yªu cÇu qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
+ Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n.
(Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp)
Trang14
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc cã quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n khÐp kÝn tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt
ng¾n vµ xen kÏ, liªn tôc (®iÖn, than, b¸nh kÑo....)
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh,
kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng (quý) phï hîp víi kú b¸o c¸o.
Trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú vµ trÞ gi¸
cña s¶n phÈm dë dang ®· x¸c ®Þnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh ®îc tÝnh
theo tõng kho¶n môc chi phÝ.
C«ng thøc:
Z
=
D§K
+
C -
DCK
Trong ®ã :
- Z (J): Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hoÆc gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n
phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
- C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú theo tõng ®èi
tîng.
- D§K, DCK: S¶n lîng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh.
- Q: S¶n lîng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh.
Trêng hîp cuèi kú kh«ng cã s¶n phÈm dë dang hoÆc cã Ýt vµ æn ®Þnh th×
kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tÝnh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®·
tËp hîp ®îc trong kú ®ång thêi lµ tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ®· hoµn
thµnh.
Z = C
2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét
quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cïng sö dông mét lo¹i vËt liÖu, kÕt qu¶ s¶n xuÊt
thu ®îc nhiÒu s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau (c«ng nghÖ s¶n xuÊt ho¸ chÊt, c«ng
nghiÖp ho¸ dÇu, nu«i ong....)
Trang15
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh. Kú tÝnh
gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o.
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh:
- C¨n cø vµo tiªu chuÈn kinh tÕ, kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm
mét hÖ sè kinh tÕ, kü thuËt (hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh) trong ®ã lÊy mét lo¹i s¶n
phÈm lµm s¶n phÈm tiªu chuÈn (cã hÖ sè b»ng 1)
- TÝnh quy ®æi s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ra s¶n lîng s¶n phÈm tiªu chuÈn.
Q=
Trong ®ã:
- Q: Tæng sè s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh quy ®æi ra s¶n läng s¶n
phÈm tiªu chuÈn.
- Qi : S¶n lîng s¶n xuÊt thùc tÕ s¶n phÈm i
- Hi : HÖ sè kinh tÕ, kÜ thuËt cña s¶n phÈm i.
* TÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm.
D§K + C - DCK x Qi Hi
Zi =
Q
Zi
Ji
=
Qi
3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ trong cïng
mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®îc mét nhãm s¶n phÈm
cïng lo¹i víi nhiÒu chñng lo¹i, phÈm cÊp, quy c¸ch kh¸c nhau ( DN s¶n xuÊt
èng níc, s¶n xuÊt ¸o dÖt kim, s¶n xuÊt chÌ...)
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cña nhãm s¶n phÈm cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng quy c¸ch s¶n
phÈm trong nhãm s¶n phÈm ®ã. Kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o kÕ
to¸n.
Trang16
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
* Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh
- C¨n cø vµo tiªu chuÈn ph©n bæ hîp lý ( gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸
thµnh ®Þnh møc ) vµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®Ó tÝnh tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh thùc tÕ c¶ nhãm s¶n phÈm
( Theo tõng kho¶n môc )
Tû lÖ tÝnh Z =
x 100%
Tæng tiªu chuÈn ph©n bæ
( Theo tõng KM )
- C¨n cø tû lÖ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho
tõng quy c¸ch.
Gi¸ thµnh thùc tÕ
tiªu chuÈn ph©n bæ
tõng quy c¸ch Sp =
cña tõng quy c¸ch SP
( Theo tõng KM)
( Theo tõng KM )
Tû lÖ gi¸
x
thµnh
( Theo KM)
4. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ chi phÝ.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong c¸c trêng hîp :
+ Trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ång thêi víi viÖc chÕ
t¹o ra s¶n phÈm chÝnh cßn t¹o ra s¶n phÈm phô.
+ Trong cïng quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, kÕt qu¶ thu ®îc s¶n phÈm
®ñ tiªu chuÈn chÊt lîng quy ®Þnh, cßn cã s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a
®îc mµ c¸c kho¶n thiÖt h¹i nµy kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm
hoµn thµnh.
+ §èi víi ph©n xëng s¶n xuÊt phô cã cung cÊp s¶n phÈm, lao vô lÉn
cho nhau, cÇn lo¹i trõ trÞ gi¸ lao vô cung cÊp gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô ra
khái gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, lao vô s¶n xuÊt phô phôc vô cho s¶n xuÊt chÝnh
hoÆc b¸n ra ngoµi.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh
®¶m b¶o tiªu chuÈn hoÆc s¶n phÈm, lao vô cña bé phËn s¶n xuÊt phô phôc vô
cho c¸c bé phËn chÝnh vµ c¸c bé phËn kh¸c.
Trang17
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
KÕ to¸n c¨n cø vµo tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc sau ®ã lo¹i trõ phÇn chi
phÝ cña s¶n phÈm phô, chi phÝ thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng kh«ng ®îc tÝnh
trong gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc chi phÝ phôc vô lÉn nhau trong néi bé c¸c ph©n
xëng s¶n xuÊt phô.
C«ng thøc :
Z = D§K + C - DCK - CLT
Trong ®ã :
CLT : Chi phÝ cÇn lo¹i trõ.
§Ó ®¬n gi¶n viÖc tÝnh to¸n, chi phÝ cÇn lo¹i trõ thêng ®îc tÝnh nh
sau :
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm phô cã thÓ tÝnh theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ cã
thÓ b¸n cña s¶n phÈm phô ( - ) lîi nhuËn ®Þnh møc.
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm háng tÝnh theo chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· hao phÝ,
khi tÝnh ph¶i lu ý vµo møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña chóng.
+ TrÞ gi¸ s¶n phÈm hoÆc lao vô s¶n xuÊt cung cÊp lÉn nhau cã thÓ tÝnh
theo gi¸ thµnh ®¬n vÞ kÕ ho¹ch hoÆc chi phÝ ban ®Çu hoÆc tÝnh theo ph¬ng
ph¸p ®¹i sè.
5. Ph¬ng ph¸p céng chi phÝ.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt phøc t¹p, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm qua nhiÒu bé phËn s¶n
xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ ( nh doanh nghiÖp dÖt, khai th¸c, c¬ khÝ chÕ
t¹o... )
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng bé phËn s¶n xuÊt hoÆc tõng
c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë
c¸c bíc chÕ biÕn vµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë bíc cuèi kú.
- Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh cña ph¬ng ph¸p nµy:
+ TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng bé phËn s¶n xuÊt, giai ®o¹n c«ng
nghÖ s¶n xuÊt.
+ Céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn s¶n xuÊt theo c«ng thøc :
Z=
Trong ®ã :
Trang18
Vò Mai Linh
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Ci : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp ®îc ë tõng bé phËn, giai ®o¹n c«ng
nghÖ s¶n xuÊt.
6. Ph¬ng ph¸p liªn hîp.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp cã tæ chøc
s¶n xuÊt, tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái
viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ( nh doanh
nghiÖp ho¸ chÊt, dÖt kim, ®ãng giÇy...).
Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p gi¶n
®¬n víi ph¬ng ph¸p céng chi phÝ , ph¬ng ph¸p céng chi phÝ víi ph¬ng
ph¸p tû lÖ.
7. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc
®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt hoµn chØnh vµ æn ®Þnh.
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh :
- C¨n cø vµo ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt hiÖn vµ dù to¸n chi phÝ hiÖn hµnh ®îc
duyÖt ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh ®Þnh møc cña s¶n phÈm.
- Tæ chøc h¹ch to¸n râ rµng chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ phï hîp víi ®Þnh møc vµ
sè chi phÝ s¶n xuÊt chªnh lÖch tho¸t ly ®Þnh møc.
- Khi cã thay ®æi ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt, cÇn kÞp thêi tÝnh to¸n ®îc sè
chªnh lÖch chi phÝ s¶n xuÊt do thay ®æi ®Þnh møc.
- Trªn c¬ së gi¸ thµnh ®Þnh møc, sè chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc, sè
chªnh lÖch do tho¸t ly ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm
s¶n xuÊt trong kú theo c«ng thøc sau:
Gi¸ thµnh s¶n = Gi¸ thµnh + Chªnh lÖch do
xuÊt thùc tÕ
®Þnh møc
thay ®æi ®Þnh møc
+
Chªnh lÖch do
tho¸t ly ®Þnh møc
1.9.2 øng dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c lo¹i h×nh
doanh nghiÖp chñ yÕu.
Trang19
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Vò Mai Linh
Trªn c¬ së ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nãi trªn, kÕ to¸n cÇn lùa chän vµ
¸p dông ph¬ng ph¸p thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp nh : §Æc
®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ còng nh ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
1. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng.
§èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, s¶n phÈm thêng cã quy tr×nh s¶n
xuÊt phøc t¹p kiÓu song song, tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, hµng lo¹t nhá hoÆc
hµng lo¹t võa theo ®¬n ®Æt hµng.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng, ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh cña tõng ®¬n ®Æt hµng hoÆc lo¹t
hµng. Kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi chu kú s¶n xuÊt.
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng s¶n
phÈm, tõng l« hµng hoÆc tõng ®¬n ®Æt hµng.
+ §èi víi chi phÝ trùc tiÕp ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®¬n ®Æt hµng
nµo th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®¬n ®Æt hµng ®ã theo c¸c chøng tõ gèc.
+ §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc tËp hîp theo tõng ph©n xëng,
cuèi th¸ng ph©n bæ cho tõng ®¬n theo tiªu chuÈn phï hîp.
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh:
Tuú theo tÝnh chÊt, sè lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n vÞ sÏ ¸p dông ph¬ng
ph¸p thÝch hîp nh : ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n, ph¬ng ph¸p céng chi phÝ ,
ph¬ng ph¸p tû lÖ hay ph¬ng ph¸p liªn hîp.
2. Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xu©t phøc t¹p kiÓu liªn tôc.
§èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ph¶i
qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn liªn tôc, kÕ tiÕp nhau. Nöa thµnh phÈm cña giai
®o¹n tríc lµ ®èi tîng chÕ biÕn cña giai ®o¹n sau vµ tiÕp tôc nh vËy cho ®Õn
khi t¹o ra thµnh phÈm.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ cña quy
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th× tuú vµo ®Æc ®iÓm,t×nh h×nh cô thÓ cña
doanh nghiÖp mµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng
Trang20
- Xem thêm -