Tài liệu đầu tư trực tiếp nước ngoài tại việt nam thực trạng và giải pháp

TRUIING DAI HOC NGOAI THUONG KHOA: QUAN TRI KINH DOANH CHUYMN NGANH: KINH DOANH QUOC TE LUAN VAN TOT NGHIEP TEN DE TAI: DAU TU TRIJC TIEP NIJOC NGOAI TAI VIET NAM TH IJC TRANG VA GIAI PHAP Nguyén Thi Huyén Huong Kho:i HA NOI - 10/2006 Muc luc L6i mii d:iu: Chuoug 1: C:ie vdn dé 1y luan cc ban vé FDI I. Khai niem vé FDI.............................................................................................4 I . Kh:ii niém vé FDI nfii chung.........................................................................4 2. FDI theo lufit dfiu tu nvcic ngoai tai Viét Nam..............................................8 II. C:ic hinh thfrc chu yéu cua FDI tai Viet Nam...............................................8 1. Hop dong hop t:ie kinh doanh........................................................................9 2. Doanh nghiep lién doanh..............................................................................10 3. Hinh thtrc doanh nghiép 1009o vfin nucic ngoai.........................................I I 4. Hcrp dong xfiy dimg - kinh doanh - chuyén giao (BOT).............................13 5. Hop dong x0y dimg - chuyén giao - kinh doanh (BTO).............................14 6. Hop dong xay dung - chuyen giao (B.T)....................................................15 III. T:ie dong cua FDI dfii voi ph:it trien kinh té quoc dan...............................15 I . Tire dong cua FDI dén nvoc nh8n ddu tu....................................................16 2. Tae dong ciia FDI dén nucic dau tv..............................................................17 IV. Cac nhan to :inh hu6ng tit FDI....................................................................19 I . C:ie nhan to khach quan....................................................................................19 2. Cac nhfin to chti quan...................................................................................23 Chuong 2: Thuc trang FDI tai Viet Nam............................................................25 I. Philn tich téng quan ve thu hiit FDI tai Vie‘t Nam.........................................25 I . Vé du :in va von....................................................................................... )5 2. Quy mo cua cac du an..............................................................................29 3. Ccr edu FDI.....................................................................................................30 3.1. Co cau FDI theo nganh kinh th..........................................................30 3.2. Co cau FDI theo vung, dia phuong....................................................34 3.3. Co cau FDI theo hlnh thuc ddu tu.....................................................37 3.4. Co edu FDI theo doi tac dau tu..........................................................40 II. Danh gi:i thuc trang hoat d‹5ng FDI tai Vi8t Nam........................................44 I . Nhfmg dong gop céa FDI............................................................................44 1.I . Gdp phan quan trong vao su tang truéing chung cua c:i nuoc.............44 I .2. T:ie dong tich cvc de’ii c:in cdn thuong mai.........................................46 I .3. Giiip chuyén dich cc cau kinh té theo huérng cfing nghi(p hoii.........46 1.4. Tao cong an viéc tain.............................................................................48 1.5. Gop phén doi mdi thiet bi, cong ngh(, n8ng cao n g luc sén xudt........49 1.6. Ndng cao trinh di5 uang luc quan 1y, dieu h nh doanh nghiep............52 I .7. Tang cv©ng khai thac tiém uang cua Viet Nam...................................53 1.8. C:ii thién ciin can thanh toan quoc te....................................................55 2. Nhiirig han ché trong hoat ding FDI............................................................56 2. I . Két qua thu hiit va sit dung von FDI chva tuong xilng voi tiém nang, chva tan dung dvoc c:ie lot the............................................................................56 2.2. Nang luc cua c:ie doanh nghiep Viét Nam trong hop t:ic d9u tu nuoc ngoai con nhiéu han che......................................................................................57 2.3. Hoat dong tiep nhan cong nghé, thiét bi in:iy moc nuoc ngoai chua cao 57 2.4. Chat luorig ciia init so du an FDI con thfip.........................................58 2.5. Thuc hien phan cap, uy quyen cAp giay phép con nhieu bdt cap........58 3. Nhiing nguyén nh:in tae dong tich cue va han ché den FDI tai Vi6t Nam...59 3. 1. Cac nguye’n nhan co tae dong tich cvc................................................59 3.2. C:ie nguyén nhan co tae dong tiéu cue.................................................64 Chuong 3: Mfit so giéi phiip ddy manh thu hut va nang cao hi(u quit sir dung FDI tai Viét Nam..................................................................................................69 I. Muc tiéu, phuong hu‹5ng va chinh sach thu hiit FDI ciia Viet Nam.............69 1. Muc tiéu....................................................................................................69 2. Phuong hucing, chinh sach ciia D:ing va Nha nuoc ve FDI trong giai doan 2006 - 2010...........................................................................................................70 II. Nhfmg giai phap day manh thu hiit FDI vao Via:I Nam............................ 7 I 1. Xay dimg va thuc hién chién luoc xiic tien FDI...................................... 7 I 2. Bie‘n ph:ip cu the' nham cai thi(n mGi tru©ng dAu tu................................73 3. Kién quyét d:iu tranh chong tham nhung cr tfit cé c:ie khAu, c:ie cdp........77 4. Xay dung hé thong phdn mém lien quan den ddu tv..................................78 5. Xay dung ccr sci ha tang kinh te...................................................................79 6. Bien ph:ip hfi trcr c:ie nha ddu tu d5 dAu tu vao Viet Nam ....................... 8 I 7. Bién ph4p thu hiit c:ie nha dau tu tiém nding.............................................83 III. Nhfmg giai ph:ip nham ndng cao hiéu qua sir dung cua FDI.....................84 1. Nang cao hiéu qua quan Iy Nha nuoc doi voi hoat dc›ng FDI. ................84 2. Ndng cao chAt luong dfii ngii c:in bfi trong c:ie doanh nghiép FDI...........85 3. Tang cuéng su ho tro cho cac doanh nghiép cfi von FDI vay vfin nu‹c ngoai86 4. Ndng cao tinh hiéu qua cho c:ie doanh nghiép co vfin FDI.......................86 Ket luan............................................................................................................................................ 87 Tai liéu tham hh:to .. C:ie bfing dirpc sir dpng trong b:to c:to B:ing I: S‹5 du tin FDI ducrc cAp gi5y phép dAu tu qua c:ie nam (1988 - th:ing 6J2006)........................................................................................................................26 Bfi ng 2: DAu tu truc tiep nuoc ngoai theo nganh 1988 - th:ing 6/2006............32 B:ing 3: Co cau FDI theo viing lanh th6 (tinh den het ngay 31/12/2005).........34 B:ing 4: Ccr edu von dan tu theo nganh va theo n kinh té (tinh dén hét ngay 3 I/l2/2005)...........................................................................................................35 B:ing 5: Dau tv true tiep nuoc ngoai theo hinh thfrc dfiu tu 1988 - th:ing 6 nam 2006.......................................................................................................................38 B:ing 6: Ddu tu true tiep nuoc ngoai theo doi lac ckiu tu 1988 - th:ing 6/2006 41 B:ing 7: T‹5c dfi t g gia tri s:in xuilt cGng nghiep ciia Viet Nam giai doan 1997 - 2005..........................................................................................................47 Bang 8: Tong so lao d‹5ng true tiép trong c:ie doanh nghiep FDI (2000 - th:ing 6J2006).................................................................................................................48 C:ie do thi diioc str dung trong b:to c:to Do thi I: Ddu tu nuoc ngoai vao Viét Nam giai doan 1988 - 2005.................27 Dir th) 2: Quy mo cua cfic du an FDI tai Vi(t Nam giai doan 1988 - 2005... 30 Do thi 3: Ty trong theo vfin dang ky cua c:ie nganh kinh té trong FDI (1988 thang 6/2006)........................................................................................................33 Do thi 4: Ty trong cua cac hinh thiic dan tv tai Viet Nam theo von dfiu tu (tinh den th:ing 6/2006)................................................................................................40 D‹i thi 5: to tong von dang ky cua c:ic nuoc vao Viét Nam (2000 - th:ing 6/2006).........................................................................................................................44 Do thi 6: TQ Ie‘ dong gop cua FDI vao GDP (1988 - 2005)........................45 1. Tinh cfi p thiét cfia dé Hi Dé dat duoc tfic dfi tang tru6ng kinh té cao va fin dinh thi c:in ph:ii co von d0u tu, ngufin vfin dfiu tu nay dune tao ra do tiet kiem trong nu6c va thu hiit ngu6n von tir bén ngoai thong qua cite hinh thfrc ODA, FDI, FPI. Trong dfi FDI la hinh thuc tao nguon von quan trong ma moi Quoc gia d8u co thé tain ducrc. Ddu tu true tiep nuoc ngoai (Foreign Direct Investment - FDI) la mot hinh thiic ddu tu quoc té. No ra déi va phat trién la ket qu:i tAt yéu ciia qua trinh quoc te ho:i d6i song kinh te va quit trinh phdn cfing lao dong qufic te theo chiéu sfiu. Ddu tu truc tiép nuoc ngoai da dune xem nhv chiéc chia khoa cua su t g truéing kinh té cua moi qu‹5c gia. Thong qua dfi cho phép cite nucic sci tai thu hut duoc c:ie ci5ng nghe hi(n dai, kinh nghiem quén ly ti8n tit:n...nham khai th:ie loi thé so sdnh ctia dat nuoc minh, thtic day xuAt khfiu, tang nang luc canh tranh, dieu chinh va dich chuyen cc can kinh te phii hop v‹5i bien dfii thi triréng khu vuc va thé giéii. Chién lucrc mo cira de dna nen kinh te” nucic ta hfii nhap vi5i ncn kinh té khu vuc va thé gi‹ i da dune Dang va Nha nuoc ta chit truong thuc hien each ddy hon 10 nam. Mfit trong nhfmg nfii dung quan trong cua chien tune nay la chu truong thu hiittrue tiép nucrc ngoai. Thu hiit vfin dfiu tu true tiep nucic ngoai khfing chi nham muc tieu gi:ii quyét nan khan hiem ve von cho dau tu phiit trién xa hfii ma con nham tao thém nhieu cfing an viéc tain cho nguoi lao dong, cung cfip cho n6n kinh Ie nuoc chti nha nhilng in:iy moc, qui trinh cfing nghe tién tién, san xuat nhiéu mat hang co chdt luong va hém lvorig ky thudt cao, gop phdn thuc day phat trien nfii sinh nen kinh Ie dat nvc c, tao nén suc manh tong hop phuc vu su nghiep cong nghiép hoa - hien dat hoa dfit nucic. tai VietNam - Thjc va Tif khi LuAt ditu tu nucrc ngoai ra déii tai Vi6t Nam (29/ 12/1987) t‹ i nay, vi(c thu hut FDI cua Viét Nam da dat diroc nhfmg th h tuu quan trong. Tuy nhién, trong nhfmg nam 1997 - 1999 von FDI vao Viét Nam khfing on dinh va gi:inn lién tuc. Su suy giém nay la hé qu:i cua rdt nhieu t:ie dGng, trong do co nhfmg t:ie dong khiich quan nhu: :inh huéing cua cuoc khfing hoang tai mirc dfi canh tranh gay gat trong linh vuc thu hiit FDI cua cite nuoc fling giéng nhu: Trung Quoc, Th:ii Lan, Malaysia...hay nhfmg I:ie di5ng nam trong chinh nGi tai moi truéng dfiu tu cua Viét Nam. Tit nam 2000 den nay von FDI da co ddu hiéu phuc h0i nhimg van chva bang miic cao nhfit vao nd 1996. dinh hinh nay d6i hfii chiing ta phai co nhfmg danh gia dfmg dan ve FDI trong nhfmg nam qua de nhanh chfing dna ra nhfmg giai ph:ip hint hi6u, khoa hoc nham tao truérig tu hap ddn va co the‘ canh tranh véi cac nuoc trong khu vuc. Do lé 1y do thGi thiic em lua chon de Hi: “Dau tu truc tiép nu6c ngoai tai Yiét Nam - Thuc trang va gi:ii ph:i p”. 2. Diii tuong nghién emu Doi tuong nghién ciiu cua de tai la thuc trang hoat dong dAu tu true tiep nuoc ngo¾ tai Viét Nam tir nam 1988 (ngay khi Ludt dAu tu nuoc ngoai tai Viét Nam ra d i) dén th:ing 6 nam 2006. 3. Mijc dich nghién emu Véii y tuéing muon gop phan nhfi vao viéc tong két diinh giii khach quan vat tro anh huéing cling nhu y nghia quan trong cua ngufin von dau tu true tiep nuoc ngoai doi vcri Viét Nam, init trong nhfmg nvcic dang trong qu:i trinh thuc hién mo cira, mci rong hop tire quoc te, hfii nhfip khu vuc va the gicri. Dong thoi dna ra mOt sfi giai ph:ip nham gop ph:in vao viéc hoén thien chinh s:ich de tich cue thu hiit hon nira thcii gran tcii. ‘ dau tu truc tie’p nuoc ngoai vao Viet Nam trong 4. Pham vi nghién ciiu - Kh:ii niém, c:ic hinh thfrc, vai tro va xu hvéng ph:it trien cfia FDI. - Tinh hinh dau tu truc tiep nuoc ngoai tai Viét Nam trong th©i gian qua, kit qua dat duoc cung nhu nhfmg mat con han ché. - De xu0t m‹5t so giai ph:ip cc b:in dé thu hfit ddu tu truc tiép nudc ngoai vao Viet Nam cling nhu ndng cao tinh hi(u qu:i hoat dong cfia cac doanh nghiep co von dtiu tu nuoc ngo¼. 5. Phuong ph:ip nghién ciru De danh gi:i dune ting the' hoat dong ddu tu truc tiép nvcic ngoai tai Viet Nam trong thoi gian qua, em da vdn dung c:ie phuong phép thong ké, tong hop, phan tich va so s:inh. 6. Két c:1u ciia kho:i lufin Ngoai phan mo dau va phln két ludn, luan van dune chia thanh 3 chuong: Chuong 1: Cite van de ly luAn ccr ban ve FDI Chuong 2: Thuc trang FDI ér Viét Nam Chuong 3: Mfit so giai phap day manh thu hfit va nAng cao hiéu qué sir dung cua FDI Do thoi gian va kien thiic co han nén khfing tranh khfii nhfmg sai sot, han ché, vi vdy em rat mong ducic su gop y ch8n thanh cua c:ie thay, co giao va cac ban de kho:i luAn nay hoan thién hon. Ngoai ra, em xin chan thanh cém on su giiip do t(ln tinh ciia Thay giao Nguyen Trong H:ii da truc tiép hv‹5ng ddn em viét b:in kho:i luiln nay. Ha n0i, ngay 30 thang 9 nam 2006 Sinh vien Nguyén Thi Huyén Huong Chirong 1 C:ie v:in de ly lu(an cc ban vé FDI I. Kh:ii niém vé FDI 1. Khiii niém ve‘ FDI nci chung De hiéu kh:ii niem “dAu tu truc ti8p nucrc ngoai” thi truoc hét chung ta phai hie’u dvoc thé nao la “dau tu nuoc ngoai”. Kh:ii niem “ddu tu nuoc ngoai” lAn ddu tién dune de cdp dén trong c:ie giao ulnh tu phiip va kinh th quoc té, truoc tien la o Ph:ip nam 1955, sau dfi dune su dung trong c:ie cuoc hOi th:to b ve hop t:ie kinh té thé gicti va chinh thiic di vao ciic hiep dinh, cac bo luAt ve dau tu. Tuy nhien do nhfmg dac di6m riéng phfrc tap va do su v5n dong phong phu cua thuc tién ma kh:ii nie’in nay khfing ngimg dune bo sung, chinh 1y cho sat vcii thuc té hon. Tai hfii th:to cua Dai hGi Hiep hfii Phap ludt ‘c té Henxky 1966, ngu©i ta da c‹5 gang dva ra mot kh:ii niem chung nhfit v6 dAu tu nuoc ngoai nham philn bi(t v6i cdc khoan kinh t8 nh(tn dune tir ben ngoiii. Theo do, “Dilu ‘i dfiu tu sang nuoc ngvéi sir dung dau tu ma khfing co hach toan nhanh chfing”²"³. Sau dfi, qua thao tub Hiep hfii d5 dna ra mot khai niém du6i dang tong quat nhu sau: “Dau tv nvoc ngoai la su vdn dGng tu bén tir nucrc nguéi dAu tu sang nucrc ngu©i sir dung ddu tv voi muc dich th h lap cr ddy mot xi nghiep san xuat hay dich vu nao dfi”²' '. Vcri kh:ii niém nay, viec dau tu vao mot nucrc nhdt thiét ph:ii gan lien voi viec thanh l8p mot xi nghiép hay mGt cc so san xuat, dich vu tai nucic nhan ddu tv, do do da loai trir mot so hinh thirc dAu tu kh:ie khfing thanh lap ra xi nghiep hay cc scr san xufit nhu: cho vay tién cua ngdn hang, Hi tro cho chuong trinh hay cho du :in. Ddy chinh la diém han che cua khéi niém nay so vdi yt:u cau hop tfic kinh te trong thfii dai hién nay. Kh:ii niém vé d:iu tv nvoc ngoai duoc cac nuoc hieu va van dung kh:ic nhau. Tai c:ie nucic tu ban phat tric:n, ddu tu nucrc ngofii la viéc giao vat co gia D8 M tmc Uepnuéc MiV étNam tri kinh té ctia node nay sang nuoc kh:ie nham thu dupe lot nhudn, bao gfim c:i quyén cdm cfi va quye‘n thu hoa loi, quyén tham gia cac h(›i cfi phAn, quyén doi vi5i nhan hit:u throng ph day va tén xi nghiép. Nhu v$y, quan niém ve dfiu rong rai, chi lé qua trinh chuyén tién von tir nuoc nay sang nvoc kh:ie viyi muc d fch thu lot nhudn, theo nguye‘n tae lot nhu8n thu dune phfii cao hon lot nhuAn thu dune trong nuijc va can hon Hi suat gmt ngiin h g, néu kinh té cua c:ie nucrc tu ban phat tri6n la tuong dfii thira tv ban, do dfi viéc dau tu ra nucrc ngoai la cuc ky cdn thiét dé lni dung nhan c‹5ng re, ngu‹5n nguyén lieu dGi dao va chiem llnh thi tnr©ng xuAt - nhfip khau. Do dfi quan niem rGng rai ve ddu tu nucic ngoai t6n tai nhu m6t t6t yt:u. Cac nuoc dang phat trim lai sir dung khai niem ddu tu nucic ngoai v‹5i n‹5i dung la ddu tu truc tiép nhu viec dna bat dong s:in, von, thi6t bi vao xAy dimg, mcr rong san xuat, kinh doanh, dich vu. Nhu v:Iy, dAu In nuoc ngoai tai c:ie nuoc dang phét trien chi dune cong nh0n dui5i hinh thfrc dtlu tu truc tiép, loai trfr hinh thuc ddu tu gi:in tiép. Béii vi dAu tu truc tiép dem lai nguon von, ky thudt hien dai thay thé cho ky thuat lac hdu hien co, tao cfing an viéc tain cho luc luong lao dGng, riling cao mite song, tang tich luy thu nhdp quoc dan. Con dau tu giiin tiép cling dna von vao, nhung khfing co ké hoach sir dung v’ ecriimng voi kkhhaa naanng quuaann 11y’ nnoonn kkéémm vvaa ttrriinnhh ddffii ssiittuu xxuuaatt kkiinnhh ddooaannhh llaacc hllu cua cac nucic dang ph:it trien d5 khfing du khé nang sir dung von vay co hiéu quit, dan dén tinh trang khfing tr:i dune no. V6i 1y do do, vie‘c tang cuéng sir dung hinh thiic déu tir trirc tiep la phii hop vcii hoan cénh va die’u kiln cua cac nucrc dang ph:it trien. Chinh sach nay da va dang la hinh thtrc pho bien trong chinh s4ch “mo ctra nen kinh té” cua nhiéu nuoc hien nay. Ciing v‹5i qu:i trinh toan cau hoa, khu vuc ho:i dcri sfing kinh te, dén nay dau tu truc tiép nuoc ngoai khfing con la v8n dé m6i mé trén the gioi. Qua trinh dau tu truc tiép nuoc ngoai dieu ra tai hilu het c:ie nuoc tren the gioi nen khai niem ve FDI da tro thanh mot khai niém pho bie” n, duoc ghi nhan trong l uat d5u tu cda cac nufic nhu: Luat khuyén khich ddu tu cua Thai Lan (dan tu D8 M tmctipuéc taiV H Nam nfii chung), ludt khuyen khich dilu tu ciia Han Quoc (ddu tu cho tfmg nganh) 1uat dau tu nu6c ngoai cua Indfinexia. Mac dii kh0ng hoan toan giong nhan bcii co su khfic bié:t vé sir dung cAu tfr hay ngfr ph:ip, song ve’ in:it b:in ch:it th1 khiii niém FDI cr 1uat ciia cac nuoc la nhu nhau do chfing d6u xuAt ph:it tir khiii niém ddu tu quoc té. Theo dinh nghia cua IMF thi FDI la “56 vfin dAu tu ducrc tién hanh nham thu hilt ducic lcri ich lliu dai tai mot doanh nghiép dang hoat dong tai mot nen kinh té khac voi nén kinh Ie cua nha dau tu. Muc dich cua dau tu la co dvoc tieng nfii co hiéu luc va dat hiéu qué cao trong qu:in ly doanh nghiép”²"' Theo dinh nghia cua uy ban lien hop quGc vé thuong mai va ph:it trién (UNCTAD) thi FDI la “Mfit khoan ddu tu bao gom moi quan hé trong dai han, phan anh loi ich va quyt:n kie'm soat lau dai cua m6t thuc the thuéng tril o mot nen kinh té (nha dau tv nvcic ngoai hay cong ty me nucic ngoai) trong mot doanh nghiep thu©ng trfi ci mot nen kinh te“ kh:ie voi nen kinh te" cua nha dau tu nuoc ngoai (doanh nghiép dau tu nucrc ngoai truc tit:p, doanh nghiép lien doanh hoac chi nhfinh nuoc ngoai)”²"³. ngoai Theo Luat dau tu nucrc ngoai cua Indfinéxia, dAu tu truc tiep nucrc la nham muc dich thvc hien kinh doanh tai Indfinexia vdi dieu kien nguoi chit ’n phhaaii truc tiép ganh chiu riii ro cua nguéi dfiu tu. Do do, can phai chi ra kha nang von nucrc ngoai duoc sir dung trong mot doanh nghiep co hpp Von nuoc ngoai kh0ng chi la ngoai té ma bao gom ca “ dinh cdn thiét cho hoat dong ciia doanh nghiép. Doi v6i nucrc xuat khfill tU bén, FDI ducrc xem nhu viec di chuyén tu b:in nuoc ngoai nham thiet l5p cr do nhfmg hoat d8ng kinh doanh nh:It dinh dé thu loi nhudn. Con dfii véri nuoc tiép nhan dau tu thi FDI la vi6c tiép nhan von ciia nucc ngoai dé cho phép chti dau tu nuoc ngoai tfi chuc c:ic hoat dong kinh doanh theo nhfmg hinh thuc ma ph:ip ludt quy dinh. Nhu vfiy, dfi nhin duoi gfic d6 nao thi FDI cling déu la hoat dong kinh doanh dva tren cc so ciia qua trinh di chuy6n tu ban giira cac quoc gia, chit D8 M tmctipuéc taiV H Nam yéu do cac ph:ip nhdn va thé nhdn thuc him, theo nhfmg hinh thiic nhfit dinh, trong dfi chit dan tu FDI tham gia truc tiep vao qu:i trinh d$u tu. 2. FDA theo lu‹it dau tu: nu:ac ngoai tai Viét Nam O Viét Nam, c:ic van biin ph:ip luilt dAu tien ve' d:iu tu truc tiep nuoc ngoai la dieu lé ve dau tv nvcrc ngoai (ban hanh k’em tiieo nghi dinh so 115/CP ngay 18/04J1977). Diéu lé nay khfing néu dinh nghia cu the ve ddu tu truc tiép nucic ngoai nhimg trong tu tuérrig ciia c:ie guy pham thi khai ni(m ddu tu truc tiép nuoc ngoai cling nhv khai niem dune ghi nhAn sau nay trong Luat dau tu nucic ngoai tai Viet Nam. Luat Ddu tu nuoc ngoai tai Viét Nam ducrc ban hanh I:in dau tien vao ngay 29/12/1987, sua dfii vao nam 1990,1992 sau dfi dune thay bang “Luat dilu tu nuoc ngoai tai Viét Nam” ban hanh ngay 12/1I 1996, da dune cac nha ddu tu the gioi va khu vuc danh gia la mot mat hdp ddn, thong thoiing trong khu vuc. Ngay 9/6/2000 Luat Dau tu nuoc ngoai tai Viet Nam lai duoc sua d0i, bo sung Inn thu 4 dt: mcr ring hpp tae kinh te v‹5i nuoc ngoai, phuc vu su nghiep cfing nghiép hoa, hién dai ho:i, ph:it trién kinh té qufic d:In trén cc so khai th:ie va su dung co hiéu qué cac nguon lire cua dfit nuoc. Luat dau tu nucrc ngoai tai Viét Nam nam 1996 di8u 2 khoan I gut dinh ro: “Ddu tu nvoc ngoai la viéc nha ddu tu nuoc ngoai dna vao Viet Nam v‹5n bang tien hoac bdt ki Hi san nao de tién hanh dfiu tu theo qui dinh cua luat nay”. Nhu v8y theo ludt dau tu kh:ii niém dfiu tv nucic ngoai dune hiéu nhu sau: - La hinh thUc dau tu trvc tiép - La viéc bén ngoai trirc tiép dva vfin va Hi san kh:ie vao d$u tu tai Viet Nam. Chu dsu tu nucrc ngoai co thé la m‹5t to chiic nha nucic, to chfrc tu nhfin hay mGt tb chUc qufic té hoac tu nhien nhAn nuoc ngoai. Von dau tu o day khong chl bao gom tu ban ma con bao gfim ct tae bI quyet kj thu5t, qui trlnh cong nghe, dich vu ky thudt (Dieu 7 Ludt ddu tu nuoc ngoai tai Viet Nam nam 1996). Qui dinh nay lé nham muc dich tranh thu dune von ky thudt hi(n dai, kinh nghiem va phuong ph:ip quiin 1y tien tién, dao tao di5i right quén 1y vé cong nhan co trinh dfi cao, gop philn riling cao d©i song kinh té, dva Viét Nam hoa nh0p ’i khu virc ngoai khfing nhst thiet phai nhu vay ma co thé ton tai tre"n cc séi hop dong hpp tae kinh doanh. Nhu vay, kh:ii niem dau tv nu‹ic ngoai da tréi qua mot quit trinh phat trien bién chtmg het siic chat ché. Tir qui dinh ddu tu nuoc ngoai la vi6c dna v8n va Hi situ nhfit dinh vao Viet Nam dén qui dinh ve doi tuong diroc dfiu tu va qui dinh vé hinh thfrc dau tu, thé hien chti truorig ciia Nha nuoc Viét Nam la mci r‹5ng va thu hut von ddu tv ciia nhieu nvoc tren the gioi, I am don bay manh mé de dna nucic ta phat trién ngang tAm voi su phat trien chung cua toan thé gi‹5i. II. C:ie hinh thirc chii yéu ciia FDI Trong thuc té co nhiéu hinh thuc FDI kh:ie nhau va dune philn chia theo nhieu each, ph:In loai theo the thtrc kh:ie nhau. Nhung hinh thfrc dune ap dung pho bién I a hpp dong hop tae kinh doanh, doanh nghiep 1009o von nude ngoai, doanh nghiép lien doanh, hop dong xAy dimg - kinh doanh chuyen giao, hop dong xay dimg - chuyén giao - kinh doanh va hop dong xAy dung - chuyen 1. Hop dong hop tae kinh doanh Hop dong hop I:ie kinh doanh la van b:in dune ky ket gifra hai bén hoac nhie’u ben guy dinh triich nhiem va phan chia ket qua kinh doanh cho moi ben de tien hanh kinh doanh ér nuoc chti nha ma kh6ng th:inh lfip phiip nhan m‹5i. Hinh thiic nay co cac dac trcrng la cac bén ciing nhau hop tac kinh doanh tren cc so ph5n bfi trach nhie’m, quyen lot, nghia vu tai chinh doi v6i nuoc chiu nha D8 M tmctipuéc taiV H Nam theo nhfmg quy dinh riéng va khi phan chia k6t qué kinh doanh gifra c:ic b6n hop doanh trich lai mot phfin cho Nha nuoc, phitn con lai phAn chia cho cac bén ky két hop d‹5ng. Hinh thiic nay kh:i pho bién o c:ie nuoc dang ph:it trien va cling dune tip dung o nuoc ta. Hinh thuc nay co nhfmg uu, nhucrc diem: flu diém ’ - Linh hoat: c:ie bén co the tho:i thuAn bat cfr diéu gi ho mufin ké ca théi han hop dong va viéc quan 1y hoat dong kinh doanh. - C:ie ben co the thoé thudn thanh lap mot Ban dieu phfii dé giiim s:it va quan 1y viéc hop tae dau tu. Moi be‘r: sé ctr dai die‘n ciia minh vao Ban dieu phoi nhimg khfing co quyén quyét dinh hoat dong kinh doanh. - Bén hop doanh nuoc ngoai khong bi khong che ty Ie gop von ph:ip dinh tGi thieu la 309o nhu bin nuoc ngoai trong doanh nghiép lién doanh. Han ché - Khfing ton tai mfit thijc the phtip 1y riéng biet o nuoc chu nha va kh‹5ng mang tinh chdt tr:ich nhiem hint han. Diéu nay gly nen su khfi khan trong viéc tuy6n dung lao dong va ky kit cite hop d fing doi v6i c:ie doi tae de thuc hién du :in d0u tu. - Kh6ng dune tu do lua chon linh vuc dAu tu ma chi dune std dung trong mi5t sfi nganh, Huh vuc dac bi(t ma nuoc nh8n dAu tu khfing muon cho chit dau tu can thiép qu:i sdu vao hoat d6ng dtlu tu va khfing ’ nhieu ini mien, gi:inn thue nhu c:ie hinh thtrc daU tU kh:ie. 2. Doanh nghiép lién doanh - Doanh nghiép lien doanh la doanh nghiep dune thanh lap tai nuoc chia nha trén ccr sér hop dong lién doanh ky ket gifra cac chia dau tu nucrc ngoai va nu‹c chit nha de ddu tu kinh doanh tai nvoc chit nha. Tru6ng hop dac biet doanh nghiép lién doanh co the dvoc thanh lAp tren cc so hit:p dinh ky ket giua Chinh phii nucrc chia nha va Chinh phu nucic ngoai. Dr±u Ltt tnJc Hinh thiic nay co dang dac trung: dang cfing ty tr:ich nhiem hint han co tu c:ich ph:ip nhan theo phép 1u(tt cua nuoc chia nha, mii bén Ii6n doanh chi u triich nhiém vé so von gop cua minh vao von phiip dinh, quyén lot va nghia vu cua c:ie ben dunc phan chia theo ty Ie gop vfin ph:ip dinh ciia cite ben trir khi co guy dinh kh:ie cua ph:ip lufit nuoc chit dAu tu va trii khi co sv thfia thuan cua cac ben ghi no trong hpp d6ng lie‘n doanh. Doanh nghiép lien doanh dune c:ie nha dau tu :ip dung nhi6u nhdt va kha pho bién trong giai doan dau cua qua trinh dau tu nucic ngoéi boi c:ie 1y do sau: + Thong qua hop tae lien doanh, cac nha ddu tu nuoc ngoai tranh thu dune su ho tro va kinh nghiém cua doi t:ic cua minh tren dia ban chua quen biet trong qua trinh san xuat kinh doanh. + Khi mGi trading kinh doanh tai nucrc sér tai con nhiéu m‹ i mé, hoat d‹5ng dau tu niroc ngoai con nhi8u riii ro, btlt chac, c:ie nha dhu tu nuoc ngoai khfing mufin chiu hoan toan rdi ro. Vi vay hinh thfrc doanh nghiép lien doanh sé giilp cho cite nha dau tu nuoc ngoai yén tlm trong kinh doanh, manh dan trong hoat dong dfiu tu cua minh, gop phén chia b‹ t rfii ro trong ddu tv. + Buoc dAu trong hoat dong dilu tu nucrc ngoai, c:ie nha diu tv 1uon then trong trong viéc dna von ra nucic ngoai vi ho muon tham do moi truéng hoat dong kinh doanh, on dinh dau tv. Chinh vi the hinh thilc doanh nghiep lién doanh diroc ma chon nhie‘u hon trong dAu tu ra nuoc ngoai. + Khi5ng bi han che vé Huh vuc dAu tu. Doi vfii nu6c nh8n dau tu nuoc ngoai da dna ra chia truong, chinh sach de khuyen khich hinh thfrc nay, tir do tao di6u kiln t g thém ngufin von, tang kha nang ph:it trién san xuat, hoc hfii dune nhfmg kinh nghiém ctia d'5i t:ie, gop phan vao cGng viec hoan thién va thuc ddy phat trién kinh te - xa hfii. Tuy nhién hinh thuc dan tu nay da dan dftn bi suy giam boi nhiéu nguyen nhdn khéc nhau nhu: D8 M tmc Uepnuéc MiV étNam + C:ie nha d:1u tu da tim hieu dune moi truéng kinh doanh cua doi t:ie va ho mufin tu chti trong qu:i trinh kinh doanh, gifr nhfmg bi quye“t vé khoa hoc cong nghé... Su nhdt tri gifra c:ie bén trong qu:i trinh dAu tu la thap (su khac nhau ve’ each right, céch nhin nhfin su viec, ciich thuc tain viec, nfing luc va kh:i nang ra quyet dinh cua c:ie bén) dan t6i khfing thong nh:it y kien dfii vcii ciing mot vlln dé, tao ra mdu thudn gay gat, g:1y khfi kh:in cho quit trinh hoat dong cu a doanh nghiep lién doanh do do ma se phéi chfim dirt hoat d‹5ng, chuyen doi hinh thuc doanh nghiep, chuyfin doi chu ddu tu nen hinh thfrc dau tir doanh nghiep lién doanh khfing con duoc ua chufing nhu truoc nfra. + Thu hfii von chdm. + Doanh nghiep lien doanh khong ché ty lé gop von toi thiéu cba nha dau tu nucic ngoai nham muc dich han ché viec anh huéing ciia chti dau tu nvoc ngoai, tang tr4ch nhiem cua cite chu dfiu tu, tuy nhién day lai la mot c:ich can thiép sau vao hoat dong déu tu cua doanh nghi(p. 3. Hinh thiic doanh nghiép 1004a vein nu:crc ngocii Doanh nghiép 1009o "n dau tu him cua nha dau tu nuoc ngoai, do nha dAu tu nucrc ngoai thanh trip tai nucic chu nha, tu quan ly va tu chiu tr6ch nhiém ve két qu:i kinh doanh. Hinh thuc nay dune ap dung khi nha ddu tu nucic ngoai ddu tu 1009o von cila minh kinh doanh tren nucrc so tai. Cdc nha dAu tv chuyen sang hinh thuc nay khi xét th6y co c:ie diéu kién on dinh ve moi tru©ng dau tu. Hinh thilc 1009o von nuoc ngoai cling duoc :ip dung khii pho bién tai nhi6u nuoc va dune nhiéu tap doan, cong ty ap dung khi quyét dinh ddu tu ra nucrc ngoai. VI khi lua chon hinh thiic dau tu nay cac nha d6u tu da dat dune rfit nhieu thuan lot trong qu:i trinh hoat dong san xuat kinh doanh va mcr rong thi truéng. Thuc chst ve hinh thiic dau tu nay mang lai thudn loi cho nha dfiu tu, con doi voi nvoc nhan ddu tu trong ngan han thi day la giai ph:ip kinh t6 tain th de dat Dfiu Lutmc dlf0c nhfmg lot ich trircrc mat, nhimg xét vé dai han thi hinh thiic nay co the mang dén cho ho nhfmg hAu qu:i trong viec thu hiit c:ie du :in ddu tu. Doanh nghi(p 1009o vfin dAu tu nuoc ngoai dvoc th h lAp theo hinh thiic cfing ty tr:ich nhiém hint han, co tu cdch ph:ip nhAn theo phap luAt nude chti nhfi diroc th h lAp va hoat d6ng k6 tir ngay dupe cdp giily phép dAu tu. Hinh thiic nay co nhfmg uu, nhuoc diém: in die m - De dang va don gian hon trong quén ly viéc nh(lp khAu in:iy moc thiét bi, cong nghe cua doanh nghiep 1009o nufic ngoai so v‹5i doanh nghiep lién doanh. - Nha d6u tu nuoc ngoai hoan toan dfic l6p vé to chuc va diéu hanh hoat dong ciia doanh nghi(p, tu chiu trach nhiém ve ket qua kinh doanh, khong phai chia sé loi nhuan nén hdp dan c:ie nha dan tu truc tie‘p nuoc ngoai thuc hién d5u tu theo hinh thuc nay. Do vay, voi hinh thilc dfiu tu l009o von nuoc ngoai, nha dau tu se kh6ng bi chi phoi trong viéc theo duoi muc tieu ngan han hoac dai han theo ciich thuc hoat dong riéng cda minh, cling nhu mdu thufin trong nCii b‹5 doanh nghiep dune han che d:ing ke. - Doanh nghi(p 1009o v‹5n dilu tu nvoc ngoai cling duoc phép chuyén nhuong von sau khi dang ky chuyen nhuong voi cc quan c:ip giay phép d$u tu. Han ché‘ - Nuoc chit nha khfi khan hon trong qu:in ly doi voi hoat dong chuyén giao gifra cfing ty me va cfing ty con, co thé tain th$t thu l‹5n cho ngfin s:ich Nha niroc. Doanh nghiep 1009o vfin dtlu tu nucrc ngoai thuéng lot dung sv chuyen giao giiia cfing ty me va cGng ty con ci nude chu nha de tr‹5n thue lot tire, bang cach n6ng gia d:in vao, ha gia dan ra, ho:ie ndng gi:i chuyén giao c‹5ng nghe va chi phi qu:in ly gifra cfing ty me va c4ng ty con. Ngoai ra, doanh nghiép 1009o von ddu tu nude ngoai khfing xudt kh:iu ho:ie xuat khdu it co the tao ra su khung hoang thira ve hang hfia, nhdt la ve' vdt lieu xay dimg. D8 M tmctipuéc taiV H Nam - Voi hinh thfrc dAu tu 1009o von nucrc ngoéi thi phia nuoc chu nha se kh‹5ng co cc hoi tiep cfin ducrc c‹5ng nghé hién dat, hoc tAp kinh nghiém qu:in ly va each thuc to chfrc hoat dGng s:in xudt kinh doanh cua nude ngoai. - Doanh nghiép 1009o von ddu tu nucrc ngoat khfing ducrc dilu tu vao mot so linh vuc nhu khai th:ie, che bien dAu khi, khoang s:in, du lich lfr hanh, van hfia, trong rimg, vAn tiii h g khfing, duéng sat, du©ng bien, v6n tar hinh khach cong cong, x5y dung céng. - Khfing co sij ho tro cua bén nuoc chit nha trong vie‘c thanh lap, hoat dong ciia doanh nghiep ciing nhu tim kiém dfii tae trong nuoc. 4. H pp dcing xiiy dung - kinh doanh - chuyen giao - Hop dong xfiy dung - kinh doanh - chuyén giao (Build - Operate Transfer viét tat la BOT) la v ban duoc ky ke‘l gifra c:ic nha ddu tu nucrc ngoai vi5i cc quan co tham quyen clia nuoc chit nha de dAu tu xAy dung, mci rong, ning cdp, khai thac cfing trinh két cAu ha tAng trong mot théti gian nhat dinh va khi hét th©i han thi chuyén giao khfing boi hoan tot bfi cfing trinh cho nvcic chti nha. Dac trung quan trong nhilt ciia hinh thfrc nay la: ccr sér phap ’n ddAAuu tv cua nucrc ngoéi, hoat dong duoi hinh thfrc c:ie doanh nghiép lién doanh hoac 1009o von nuoc ngoai, chuyen giao khfing bfii hoan cho nucrc nhdn ddu tv, doi tuong hop dong la c:ie cong trinh cc so ha tang. Hpp dong BOT co nhfmg uu - nhuoc diem: Uii dié’m - C:ie du :in dtlu tv B.O.T thuérig la cac du tin co ki thuAt cao, cfing nghé tién tién, do dfi tao cc hfii hoc hfii khGng chi vé mat ky thuAt, bi quyét ma con ca trinh d‹5 quan 1y, t:ie phong tain vide cho c:ic edu bfi, c:ie chuyen gia va cfing nhan cua nucic ta. Chfing ta duoc tiep nhan rat nhiéu ma khfing init thém chi phi chuyen giao. Vé lau dai, day chinh la nhfmg lot ich can b:in nhat doi voi nucic tiep nhfin von. - Nhfmg du :in nay da gop phdn bit dap thiéu hut ve’ ngoai té, tao ngu‹5n thu ngdn s:ich va tao ra nhiéu cfing an viec tain va thu nhdp cho nguéi lao dong. - Ciic du :in nay co thé tién hanh ma van kh‹5ng tain tang them no hi(n tai cua ntré'c chit nha, tiet kiém dirpc tién Hi ph:ii tr:i cho kho:in vay. Nguon von nay dune huy dong ttr nhieu ngu‹5n, vi vAy nén co su dieu hanh dong bfi tir cac to chirc tham gia xdy dung lén cac dir :in dfi de co dune nhfmg trang thiét bi tot - Giam b‹5t vai tro doe quyen cua nha nucic trong mot sfi nganh ma nha nucic khfing cdn thiét girl doe quyén, dong thoi c‹5ng nhdn tfnh hiéu qué cua c:ie thanh phdn kinh te khac, nhat la thanh phan kinh té tu nhan de' phat trien cc so ha t5ng, thiic day ne’n kinh te phat trién toan dién. Gop phan gi:ii quye“ t nhfmg eo hep vé nguon von, kinh nghiem va nhdn luc dfii du ma c:ie nuoc dang phat trien vdp phai. Han ché“ Nhfmg du :in B.O.T dfi thu©ng tdp trung vao khai th:ic Hi da nhfmg viing va dia phuong co lot the tot do dfi gay nt:n tinh trang mat can dfii khi5ng nhfmg ve ddu tu ma con vé cc cAu kinh te gifra c:ie viing, c:ie dia phuong. S. I-Iop dc›ng xciy dung - chuyé’n giao - I‹inh doanh Dunn thuc hien trén ccr so hop dong xay dimg - chuyen giao - kinh doanh (Build - Transfer - Operate viét tat la BTO), la van b:in dune ky ket giira cc quan nha nuoc co tham quyén cua nucrc chu nha va nha dfiu tu nuoc ngoai de xdy dung cong trinh két edu ha téng, sau khi xay dung xong nha d5u tu nuoc ngoai chuyen giao cfing trinh cho nuoc chia nha. Nuoc chu nha danh cho nha dau tu nuoc ngoai quyen kinh doanh cfing trinh dfi trong mot thoi han nhdt dinh de thu hfii von dfiu tu va co lot nhu:In hop ly. Hinh thiic nay ci cite nuoc thv©ng :ip dung doi voi cac cfing trinh yen cau bao ve quoc gia nen sau khi xay dimg xong nha dau tu phai ban giao ngay, sau dfi thue lai de kinh doanh khai thac. Do trong qua trinh thuc hién du an, nha dau tu khfing co