Tài liệu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã từ thực tiễn tỉnh cao bằng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐINH THỊ THỦY ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN TỈNH CAO BẰNG Ngành: Luật hiến pháp và Luật hành chính Mã số: 8.38.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. VŨ THƯ Hà Nội -2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, được sự hướng dẫn khoa học của PGS,TS Vũ Thư. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng, tham khảo một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác, đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm./. Hà Nội, ngày tháng 11 năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đinh Thị Thủy MỤC LỤC MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ................................................... 10 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã................................................................................................................................. 10 1.2. Điều chỉnh pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã.................18 1.3. Các yếu tố ảnh hướng đến việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã......25 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI TỈNH CAO BẰNG..................29 2.1. Đặc điểm và nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tại tỉnh Cao Bằng............................................................................................................................. 29 2.2. Cơ sở pháp lý của việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã......37 2.3. Tổ chức thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã......43 2.4. Đánh giá chung hoạt động thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tại tỉnh Cao Bằng............................................................................. 58 Chương 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở TỈNH CAO BẰNG................................................................................. 64 3.1. Quan điểm và mục tiêu nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng, cán bộ cấp xã................................................................................................... 64 3.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tỉnh Cao Bằng............................................................................ 67 KẾT LUẬN................................................................................................................ 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 79 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CBCC Cán bộ, công chức ĐTBD Đào tạo, bồi dưỡng HĐND Hội đồng nhân dân UBND UBND MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hệ thống chính trị - hành chính xã, phường, thị trấn đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc thực hiện quyền làm chủ của Nhân dân và sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa và các mặt khác ở cơ sở. Nó cũng đồng thời là cầu nối trực tiếp đảm bảo cho các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, được triển khai thực hiện trong cuộc sống. Cán bộ, công chức (CBCC) cấp xã có vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở. Hiệu lực, hiệu quả của bộ máy chính quyền cấp xã nói riêng và hệ thống chính trị nói chung, xét đến cùng được quyết định bởi phẩm chất, năng lực và hiệu quả công tác của CBCC cấp xã. Đảng Cộng sản Việt Nam xác định cán bộ, công chức là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, xây dựng một đội ngũ cán bộ, công chức vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Vì vậy, việc quan tâm xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã vững vàng về tư tưởng chính trị, văn hóa, có đạo đức lối sống trong sạch, có trí tuệ, kiến thức và trình độ năng lực để thực thi chức năng, nhiệm vụ theo đúng pháp luật, bảo vệ lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và phục vụ Nhân dân là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở, công tác đào tạo, bồi dưỡng (ĐTBD) là một nội dung rất quan trọng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã hiện nay. Trong những năm qua, tỉnh Cao Bằng đã quan tâm thực hiện các quy định của pháp luật về ĐTBD CBCC nói chung và CBCC cấp xã nói riêng, theo đó, CBCC cấp xã tỉnh Cao Bằng từng bước được ĐTBD nâng cao trình độ, năng lực và kỹ năng trong thực hiện nhiệm vụ nên đã có những mặt tiến bộ rõ nét trên mọi mặt. Đặc biệt, giai đoạn 2012 - 2015, tỉnh Cao Bằng thực 1 hiện Đề án chuẩn hóa CBCC cấp xã (Đề án số 03-ĐA/TU ngày 20/7/2012 của Tỉnh ủy Cao Bằng) nên tỷ lệ CBCC cấp xã được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ được cải thiện đáng kể. Năng lực lãnh đạo, năng lực tổ chức thực hiện nhiệm vụ của CBCC cấp xã từng bước được nâng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu thực hiện nhiệm vụ trong thời kỳ đổi mới, góp phần tạo nên sự chuyển biến trên tất cả các mặt đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã ở Cao Bằng vẫn còn những hạn chế nhất định. CBCC cấp xã tại một số địa phương còn nhiều điểm yếu về phẩm chất chính trị, tinh thần trách nhiệm, trình độ, năng lực chuyên môn, kỹ năng hành chính. Bộ máy hành chính ở cơ sở một số nơi chưa thực sự gắn bó với dân, không nắm chắc được những vấn đề nổi cộm trên địa bàn, lúng túng, bị động khi xử lý các tình huống phức tạp; chưa đáp ứng được những yêu cầu của cơ chế quản lý mới cũng như yêu cầu phục vụ Nhân dân trong điều kiện mới, hiệu lực, hiệu quả quản lý chưa cao. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Cao Bằng thì việc tiếp tục nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã để từ đó nâng cao hiệu quả công tác ĐTBD CBCC cấp xã là hết sức cần thiết. Xuất phát từ nhận thức lý luận và trên cơ sở nghiên cứu thực trạng thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp xã tại tỉnh Cao Bằng, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng” làm đề tài luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBCC nói chung và CBCC cấp xã nói riêng đã được nhiều nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau và đã có nhiều công trình khoa học đăng tải, công bố 2 từ trung ương đến địa phương, trong đó có một số bài viết, công trình nghiên cứu tiêu biểu sau: - PGS.TS Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm (2003), Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội. Nội dung luận cứ đưa ra cơ sở lý luận trong sử dụng tiêu chuẩn cán bộ của Đảng phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, các quan điểm và phương hướng trong việc nâng cao chất lượng công tác cán bộ. Điểm nổi bật của luận cứ là việc đưa ra nội dung “tiêu chuẩn hóa cán bộ” đây là một quan điểm đổi mới trong công tác cán bộ, là cơ sở có thể vận dụng và kế thừa trong luận văn để đưa ra các tiêu chuẩn hóa nhằm ĐTBD CBCC phù hợp với tỉnh Cao Bằng trong xu thế phát triển nói chung. - Lê Vĩnh Tân (2018), Hoàn thiện pháp luật cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu chiến lược cán bộ của Đảng (http:tcnn.vn ngày 22/11/2018). Tác giả đề ra nhiệm vụ thể chế hóa Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” thành các quy định pháp luật. Trong đó có nhiệm vụ hoàn thiện hệ thống pháp luật về CBCC, đặc biệt là pháp luật về ĐTBD. Luận văn có thể kế thừa để đề xuất xây dựng các giải pháp liên quan đến hệ thống thể chế về ĐTBD CBCC cấp xã. - Nguyễn Thị La (2015), Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức trong quá trình cải cách hành chính, Tạp chí cộng sản số 9/2015. Tác giả tập trung đánh giá công tác ĐTBD CBCC hiện nay, chỉ ra một số hạn chế của công tác ĐTBD CBCC đó là: Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa coi trọng đúng mức công tác ĐTBD; quá trình đào tạo chưa đi liền với bố trí, sử dụng sau đào tạo, bồi dưỡng; công tác ĐTBD còn mang tính hình thức...từ đó tác giả đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác ĐTBD trong quá trình cải cách hành chính như xây dựng đội ngũ giảng dạy, báo cáo viên chất 3 lượng cao, đổi mới nội dung chương trình, tài liệu bồi dưỡng, gắn ĐTBD với bố trí, sử dụng.... Luận văn kế thừa một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC nói chung và CBCC cấp xã nói riêng tại tỉnh Cao Bằng. - PGS, TS Triệu Văn Cường (2020), Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức ở Việt Nam (http:tcnn.vn ngày 14/02/2020). Tác giả đã nêu những kết quả đạt được trong công tác ĐTBD về xây dựng, ban hành thể chế; xây dựng đội ngũ giảng viên và quản lý ĐTBD; về chương trình, tài liệu; về quản lý chất lượng bồi dưỡng đồng thời chỉ ra những hạn chế trong công tác ĐTBD và đề xuất các giải pháp cần thực hiện đề nâng cao chất lượng ĐTBD. Luận văn có thể kế thừa các kết quả đạt trong bài viết về hệ thống thể chế, chương trình tài liệu bồi dưỡng đồng thời nghiên cứu, đề xuất vận dụng một số giải pháp phù hợp với thực tiễn của tỉnh Cao Bằng. - Nguyễn Minh Phương, Trần Thị Hạnh (2016), Hoàn thiện quy phạm pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức (http:tcnn.vn ngày 4/2/2016). Bài viết đã hệ thống các quy định của pháp luật về ĐTBD CBCC, chỉ ra những bất cập của pháp luật về ĐTBD CBCC và đề xuất hướng hoàn thiện pháp luật về ĐTBD đó là tiến hành pháp điển hóa các văn bản quy phạm pháp luật về ĐTBD CBCC, đồng thời, lập danh mục các văn bản về ĐTBD CBCC hết hiệu lực, văn bản còn hiệu lực nhưng cần sửa đổi, bổ sung để các cơ quan, tổ chức, cá nhân biết và thực hiện. Từ đó, CBCC và những người làm công tác quản lý ĐTBD sẽ thuận lợi hơn trong việc tra cứu, tìm kiếm và áp dụng các quy định của pháp luật; tăng tính minh bạch của hệ thống pháp luật về ĐTBD CBCC. - Ngô Thành Can, Học viện Hành chính quốc gia (2013), Cải cách quy trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ, Tạp chí Viện Khoa học tổ chức nhà nước (2013), tác giả tập trung làm rõ quan niệm về ĐTBD CBCC, quy trình ĐTBD CBCC và cải cách quy 4 trình ĐTBD CBCC nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động này. - Các Luận văn thạc sĩ liên quan đến đề tài: + Võ Thị Doãn (2018), Quản lý nhà nước về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức hành chính cấp xã từ thực tiễn Thành phố Đà Nẵng, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Khoa học xã hội. Tác giả đã hệ thống những vấn đề lý luận về ĐTBD CBCC hành chính cấp xã; đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về ĐTBĐ CBCC hành chính cấp xã tại địa bàn thành phố Đà Nẵng, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về ĐTBD CBCC hành chính cấp xã. + Phạm Chí Thịnh (2018), Thực hiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức từ thực tiễn huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai, Luận văn thạc sĩ Chính sách công, Học viện Khoa học xã hội. Tác giả đã đánh giá thực trạng thực hiện chính sách ĐTBD CBCC tại huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai, đưa ra các giải pháp hoàn thiện thực hiện chính sách ĐTBD CBCC. + Ngô Thị Lệ Thủy (2017), Bồi dưỡng cán bộ, công chức chính quyền cấp xã tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, Luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả đã nghiên cứu và hệ thống hóa các vấn đề về CBCC cấp xã nói chung, việc bồi dưỡng CBCC cấp xã dưới góc độ lý luận và vận dụng vào thực tiễn, chỉ ra thực trạng và một số giải pháp nhằm đẩy mạnh bồi dưỡng CBCC cấp xã tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. + Nguyễn Đức Hùng (2016), Đào tạo, bồi dưỡng công chức Văn phòng – Thống kê cấp xã từ thực tiễn huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, Luận văn thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả đã khái quát nội dung ĐTBD đối với công chức Văn phòng – Thống kê cấp xã, đánh giá thực trạng ĐTBD công chức Văn phòng – Thống kê cấp xã tại huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng ĐTBD công chức Văn phòng –Thống kê. Các công trình nghiên cứu nêu trên đều có giá trị lý luận và thực tiễn, 5 các tác giả đã nghiên cứu và hệ thống hóa các vấn đề về CBCC cấp xã nói chung, các nội dung liên quan đến ĐTBD CBCC cấp xã (quản lý nhà nước về ĐTBD, thực hiện chính sách ĐTBD..) dưới góc độ lý luận và vận dụng vào thực tiễn, chỉ ra thực trạng và một số giải pháp nhằm đẩy mạnh ĐTBD CBCC cấp xã. Những đề tài trên là luận cứ khoa học được tác giả nghiên cứu, gợi mở cách tiếp cận riêng và là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc hoàn thành Luận văn. Trên cơ sở đó, Luận văn có thể kế thừa những kết quả nghiên cứu để đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã phù hợp với điều kiện của tỉnh Cao Bằng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Từ nhận thức lý luận về ĐTBD CBCC cấp xã và thực trạng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã tại tỉnh Cao Bằng, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã tại địa phương để đáp ứng yêu cầu về chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cấp cơ sở ở tỉnh Cao Bằng những năm tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận về ĐTBD CBCC cấp xã. - Phân tích làm rõ thực trạng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã tại tỉnh Cao Bằng, rút ra những mặt đạt được, cũng như những mặt hạn chế và nguyên nhân hạn chế từ đó tìm ra các giải pháp khắc phục. - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã tại tỉnh Cao Bằng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thực hiện pháp luật về ĐTBD CBBCC cấp xã. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Nghiên cứu việc thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp 6 xã từ việc ban hành văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, khảo sát nhu cầu ĐTBD, xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai thực hiện Kế hoạch ĐTBD đối với CBCC cấp xã. Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu thực tiễn ĐTBD CBCC cấp xã tại tỉnh Cao Bằng. Về thời gian: Nguồn số liệu giai đoạn năm 2015 – 2019. Giải pháp và đề xuất khuyến nghị giai đoạn năm 2020 - 2025. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn tiếp cận đối tượng nghiên cứu dựa trên những luận giải khoa học được chứng minh và diễn giải theo chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng về xây dựng và phát triển đội ngũ CB CC cấp xã để làm rõ những vấn đề thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập và xử lý số liệu: + Thu thập thông tin sơ cấp: Khảo sát nhu cầu của CBCC cấp xã trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng. + Dữ liệu thứ cấp: Là các tài liệu được công bố rộng rãi, bao gồm: các văn bản quy phạm pháp luật, các công trình nghiên cứu về vấn đề nhân lực, hoàn thiện pháp luật của nền hành chính công, các bài báo, tạp chí chuyên ngành, đề tài nghiên cứu khoa học, sách tham khảo, các thông tin trên phương tiện thông tin đại chúng. Các bản báo cáo, thống kê về ĐTBD CBCC cấp xã của tỉnh Cao Bằng. - Phương pháp thống kê, phân tích, so sánh: Tổng hợp số liệu thống kê của Sở Nội vụ; phân tích các báo cáo liên quan đến ĐTBD CBCC cấp xã. Được sử dụng để so sánh số lượng, chất lượng CBCC cấp xã và kết quả 7 ĐTBD CBCC cấp xã của tỉnh Cao Bằng qua các năm. - Phương pháp tổng hợp, phân tích thông tin: Từ những dữ liệu thu được từ thực tiễn, trong quá trình nghiên cứu lí luận khoa học, tiến hành tổng hợp, đối chiếu, phân tích các thông tin để đưa ra được những nhận định, quy luật thông tin có được; từ đó rút ra được những bài học kinh nghiệm và phương hướng nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã trong giai đoạn tiếp theo. - Phương pháp khảo sát: Trong phạm vi của vấn đề, tác giả tiến hành phỏng vấn, khảo sát các đối tượng trong phạm vi không gian, thời gian cụ thể như sau: + Địa điểm: 05 huyện (Bảo Lạc, Nguyên Bình, Quảng Hòa, Hà Quảng, Thạch An). + Đối tượng điều tra: CBCC và người dân của 25 xã trên địa bàn 05 huyện. + Hình thức điều tra: Sử dụng mẫu bảng hỏi để lấy kết quả. + Số lượng phiếu điều tra: 125 phiếu (mã số 1); 50 phiếu (mã số 2) + Nội dung điều tra: Ý kiến đánh giá về thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã, nhu cầu và hiệu quả ĐTBD CBCC cấp xã của tỉnh Cao Bằng; chất lượng thực thi công vụ của CBCC cấp xã. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn - Góp phần hệ thống hóa, làm rõ thêm những vấn đề lý luận về ĐTBD CBCC cấp xã. - Đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã ở tỉnh Cao Bằng trong 05 năm vừa qua góp phần xây dựng, cung cấp những luận cứ khoa học cho các cơ quan chuyên môn của UBND tỉnh trong việc tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách liên quan đến ĐTBD CBCC cấp xã và tổ chức thực hiện pháp luật về ĐTBD CBCC cấp xã. - Đề xuất hệ thống giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về ĐTBD CB CC cấp xã tại tỉnh Cao Bằng. 8 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, nội dung luận văn được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã. Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tại tỉnh Cao Bằng. Chương 3: Quan điểm, phương hướng, mục tiêu và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã tỉnh Cao Bằng. 9 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1. Cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của cán bộ, công chức cấp xã Tại khoản 3 Điều 4 Luật cán bộ, công chức năm 2008 xác định “ Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội; “công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”. Với quy định trên, tiêu chí xác định cán bộ gắn với cơ chế bầu cử, phê chuẩn. Theo quy định tại khoản 3 Điều 61 Luật cán bộ, công chức năm 2008, cán bộ cấp xã có các chức vụ sau đây: - Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy. - Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân. - Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân. - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. - Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. - Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phường, thị trấn có hoạt động nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam). - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. 10 Tiêu chí xác định công chức cấp xã gắn với tiêu chí tuyển dụng, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Theo khoản 3 Điều 61 Luật cán bộ, công chức năm 2008 và khoản 13 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật cán bộ, công chức và Luật viên chức thì công chức cấp xã có các chức danh sau: - Trưởng Công an (áp dụng đối với xã, thị trấn chưa tổ chức công an chính quy theo quy định của Luật Công an nhân dân số 37/2018/QH14). - Chỉ huy trưởng Quân sự; - Văn phòng - thống kê; - Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); - Tài chính - kế toán; - Tư pháp - hộ tịch; - Văn hoá - xã hội. Ngoài các chức danh theo quy định trên, cán bộ, công chức cấp xã còn bao gồm cả CBCC được luân chuyển, điều động, biệt phái về cấp xã. CBCC xã là một bộ phận của đội ngũ CBCC được tạo nên từ nguồn chính là bầu cử và tuyển dụng. Do các tổ chức hành chính nhà nước có cấu trúc thứ bậc, thực hiện các chức năng đa dạng, phức tạp nên CBCC cấp xã ngoài những đặc điểm chung giống như CBCC khác như là công dân Việt Nam, được hưởng lương từ ngân sách Nhà nước, CBCC cấp xã có những đặc điểm riêng sau: Một là, hầu hết CBCC cấp xã đều là người địa phương, sinh sống tại địa phương, có quan hệ dòng tộc và gắn bó với người dân tại địa phương đó. CBCC chính quyền cấp xã là những người xuất phát từ cơ sở, họ vừa trực tiếp tham gia lao động sản xuất, vừa là người đại diện cho Nhân dân thực hiện chức năng quản lý nhà nước, giải quyết các công việc của nhà nước. Do vậy, xét ở khía cạnh nào đó, CBCC cấp xã bị chi phối, ảnh hưởng rất nhiều bởi 11 những phong tục tập quán làng quê, những nét văn hóa bản sắc riêng đặc thù của địa phương, của dòng họ. Hai là, sản phẩm hoạt động của CBCC cấp xã là các quyết định quản lý hành chính có tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế, xã hội và cục diện địa phương. Vì vậy đòi hỏi người CBCC phải có trình độ hiểu biết sâu rộng, có kỹ năng làm việc thuần thục trên lĩnh vực mà họ đảm nhiệm. Ba là, CBCC cấp xã của cả nước hiện nay rất đông, tuy nhiên so với CBCC cấp trên, trình độ và năng lực của lực lượng CBCC cấp xã thấp hơn. Không chỉ chất lượng chưa cao, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý của đội ngũ chủ chốt chính quyền cơ sở chưa đồng đều, mặt bằng chung còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước ở chính quyền cơ sở. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả giải quyết công việc của đội ngũ CBCC cấp xã chưa cao. Ngoài ra, từng đối tượng CBCC cấp xã còn có những đặc điểm đặc thù như: Cán bộ cấp xã làm việc theo nhiệm kỳ, tối đa không quá hai nhiệm kỳ, hết hai nhiệm kỳ, nếu họ đủ tiêu chuẩn và uy tín thì được xem xét điều chuyển sang chức vụ cán bộ khác hoặc xét chuyển sang công chức nên đội ngũ này có sự biến động về số lượng, chất lượng; công chức cấp xã lại có tính ổn định, lâu dài. Chính đặc điểm này đã chi phối, tác động đến công tác ĐTBD CBCC cấp xã. 1.1.1.2. Vai trò của cán bộ, công chức cấp xã Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 Ban Chấp hành Trung ương (khóa IX) về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị xác định: “Hệ thống chính trị ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động Nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư”. Theo đó, CBCC cấp xã có vai trò rất quan trọng trong 12 xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính trị ở cơ sở nâng cao hiệu quả hoạt động thực thi công vụ của CBCC. Vai trò của CBCC cấp xã thể hiện ở những khía cạnh sau: Một là, CBCC cấp xã là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, là người quyết định sự thành bại của chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. CBCC cấp xã vừa là người tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến Nhân dân, giải thích cho Nhân dân hiểu rõ và thi hành, vừa là người phản ánh nguyện vọng của Nhân dân đến Đảng, Nhà nước để có sự điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật phù hợp với thực tiễn. Hai là, CBCC cấp xã trực tiếp đảm bảo kỷ cương tại cơ sở, bảo vệ các quyền tự do dân chủ, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Nhiệm vụ của CBCC cấp xã là thực thi công vụ mang tính tự quản theo pháp luật và bảo toàn tính thống nhất của thực thi quyền lực nhà nước ở cơ sở thông qua việc giải quyết các công việc hàng ngày có tính chất quản lý, tự quản mọi mặt ở địa phương. Thông qua hoạt động của đội ngũ CBCC cấp xã, Nhân dân thể hiện được quyền làm chủ và trực tiếp thực hiện quyền tự quản của mình. Ba là, CBCC cấp xã có vai trò quyết định trong xây dựng và thúc đẩy phong trào cách mạng của quần chúng Nhân dân. Thông qua việc tuyên truyền, phát động, tổ chức, kiểm tra các phong trào thi đua, phát hiện, nhân rộng điển hình tiên tiến, khai thác các nguồn lực vật chất và tinh thần từ Nhân dân địa phương để thực hiện có hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương. 1.1.2. Khái niệm, vai trò và các nguyên tắc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã Về khái niệm đào tạo, theo Từ điển Tiếng Việt do GS. Hoàng Phê chủ 13 biên (2010), Đào tạo: “Làm cho trở thành người có năng lực theo những tiêu chuẩn nhất định”. Đào tạo chuyên gia. Còn, trong Từ điển Bách khoa Việt Nam (tr 275), nó được hiểu như sau: “Đào tạo là quá trình tác động đến một con người nhằm làm cho người đó lĩnh hội và nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo một cách hệ thống nhằm chuẩn bị cho người đó thích nghi với cuộc sống và khả năng nhận một sự phân công lao động nhất định, góp phần của mình vào sự phát triển xã hội, duy trì và phát triển nền văn minh loài người”. Như vậy, có thể hiểu đào tạo là hoạt động có mục đích, có tổ chức và được thực hiện theo một quy trình nhất định nhằm truyền đạt cho người học hệ thống những tri thức, kỹ năng nhất định. Hoạt động đào tạo được tổ chức trong các cơ sở giáo dục với thời gian, nội dung, chương trình khác nhau và được dành cho các cấp, bậc đào tạo khác nhau. Cuối mỗi khóa đào tạo, người học sẽ được cấp Bằng chứng nhận tốt nghiệp. Về khái niệm bồi dưỡng trong cuốn Từ điển Tiếng Việt do GS. Hoàng Phê chủ biên (2010), xác định bồi dưỡng là: “Làm cho tăng thêm sức của cơ thể bằng chất bổ”. Bồi dưỡng sức khỏe và tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất. Bồi dưỡng cán bộ trẻ, bồi dưỡng đạo đức. Còn theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, “Bồi dưỡng là bồi bổ, nuôi dưỡng thêm”. Bồi dưỡng là hoạt động bổ sung, gia tăng, cập nhật thêm những kiến thức mới, phẩm chất nghề nghiệp, kinh nghiệm thực tiễn giúp người học hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ được giao. Như vậy, đào tạo, bồi dưỡng có sự tương đồng nhất định (có nghĩa chỉ quá trình làm tốt hơn, chuyên nghiệp hơn), song đây là hai khái niệm không đồng nghĩa. Đào tạo là quá trình làm cho người học có năng lực, kỹ năng theo tiêu chuẩn nhất định, còn bồi dưỡng là quá trình làm cho người học bổ sung thêm kiến thức, năng lực, phẩm chất. Việc tách bạch khái niệm đào tạo, bồi dưỡng chỉ để thuận tiện cho việc phân tích điểm giống và khác nhau giữa đào tạo và bồi dưỡng. Mục tiêu của ĐTBD CBCC là trang bị kiến thức, kỹ năng, 14 phương pháp thực hiện nhiệm vụ trong hoạt động công vụ của CBCC góp phần xây dựng đội ngũ CBCC chuyên nghiệp, có phẩm chất đạo đức tốt, có bản lĩnh chính trị và năng lực, đáp ứng yêu cầu phục vụ Nhân dân và sự nghiệp phát triển đất nước. Theo Nguyễn Thị Hồng Hải trong Hỏi đáp về quản lý cán bộ, công chức cấp xã: “Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp xã là một quá trình truyền thụ kiến thức, kỹ năng, trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng theo tiêu chuẩn chức vụ lãnh đạo, quản lý cho cán bộ cấp xã. Đào tạo, bồi dưỡng công chức cấp xã là quá trình truyền thụ kiến thức, kỹ năng, trang bị, cập nhật nâng cao trình độ, kiến thức, kỹ năng chuyên môn nghề nghiệp”. Từ những phân tích trên có thể hiểu “Đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp xã là quá trình tổ chức học tập cho đội ngũ CBCC cấp xã nhằm trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ làm việc giúp CBCC cấp xã thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được giao”. Đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp xã có các đặc điểm sau: - Đối tượng của ĐTBD là CBCC cấp thấp nhất trong trong hệ thống các CBCC các cấp, đồng thời cũng là lớp CBCC trực tiếp có quan hệ và giải quyết các vấn đề cụ thể ở địa phương cấp thấp nhất. - Từ đặc điểm trên, đối với CBCC cấp xã bên cạnh tri thức chung, cơ bản, chương trình ĐTBD cần rất chú ý ĐTBD những tri thức chú trọng đến tri thức, kỹ năng thực hành thiết thực. 1.1.2.2. Vai trò của đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã Đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp xã được xác định là một nhiệm vụ thường xuyên, có ý nghĩa quan trọng, góp phần tích cực trong việc nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực công tác, chất lượng và hiệu quả làm việc của CBCC cấp xã hướng tới mục tiêu tạo được sự thay đổi về chất trong thực thi nhiệm vụ chuyên môn nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động hệ thống chính trị. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã có vai trò sau: 15 Một là, góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tăng cường hiệu quả thực thi công vụ. Qua quá trình học tập và rèn luyện, đối tượng ĐTBD có những thay đổi về tư duy, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, cập nhật những kiến thức cần thiết về quản lý nhà nước, cải cách hành chính, kiến thức về hội nhập và kỹ năng thực thi công việc để phục vụ tốt hơn yêu cầu của công dân, tổ chức. Đồng thời quá trình bồi dưỡng giúp CBCC cấp xã hoàn thiện các tiêu chuẩn của ngạch, từng vị trí chức vụ, chức danh mà CBCC đang đảm nhiệm, từ đó thực hiện ngày càng tốt hơn nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm được giao. Hai là, góp phần hoàn thiện đạo đức công vụ của CBCC cấp xã. Quá trình bồi dưỡng không chỉ cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng mà còn giúp CBCC rèn luyện tu dưỡng đạo đức, có nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm của họ đối với đất nước, với Nhân dân, đạo đức công vụ của CBCC cấp xã ngày càng hoàn thiện hơn. Ba là, góp phần đáp ứng yêu cầu của cải cách hành chính và tạo nguồn nhân lực cho tương lai của đất nước, tăng cường hiệu lực, hiệu quả của hệ thống chính trị, quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC là một trong sáu chương trình trọng tâm của Chương trình cải cách hành chính giai đoạn 2011 – 2020, do đó, công tác ĐTBD CBCC cấp xã góp phần xây dựng đội ngũ CBCC có kiến thức, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ cao, năng động và sáng tạo đáp ứng yêu cầu của nền hành chính hiện đại. Mặt khác, sự thay đổi và phát triển của xã hội ngày càng nhanh chóng, mạnh mẽ và hiện đại đòi hỏi công việc ngày càng cao, việc tham gia ĐTBD là hết sức cần thiết, tạo nguồn nhân lực cho tương lai của đất nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phương. 1.1.2.3. Nguyên tắc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã Nguyên tắc ĐTBD CBCC cấp xã được quy định tại Điều 3, Nghị định số 101/2017/NĐ-CP ngày 01/9/2017 của Chính phủ về đào tạo, bồi dưỡng cán 16