Bé Th−¬ng m¹i
ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i
®Ò tµi khoa häc cÊp bé
M∙ sè: 2005 - 78 - 009
®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Þnh h−íng
tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét sè
mÆt hµng chñ yÕu ë n−íc ta thêi kú
®Õn n¨m 2015
6474
20/8/2007
Hµ néi - 2007
Bé th−¬ng m¹i
ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i
§Ò Tµi KHOA Häc CÊp Bé
M∙ sè: 2005 - 78 – 009
§¸nh Gi¸ Thùc Tr¹ng Vµ §Þnh H−íng Tæ Chøc
C¸c K£NH PH¢N Phèi MéT Sè MÆt Hµng Chñ YÕu ë
N¦íC TA Thêi Kú §Õn N¡M 2015
C¬ quan qu¶n lý ®Ò tµi: Bé th−¬ng m¹i
C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS §inh V¨n Thµnh
C¸c thµnh viªn: Ths. NguyÔn thÞ Thanh Hµ
Ths. §ç Kim Chi
CN. Ph¹m Hång Tó
CN. Lª V¨n Ho¸
CN. Ph¹m Hång Lam
Hµ néi - 2007
Môc lôc
Më ®Çu
1
Ch−¬ng 1. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét
sè mÆt hµng chñ yÕu ë n−íc ta tõ 2001 ®Õn nay
5
1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng ho¸
5
1.1. Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸
5
1.1.1. Ph©n ®Þnh mét sè kh¸i niÖm vÒ kªnh ph©n phèi hµng ho¸
5
1.1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸
9
1.2. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸
10
1.2.1. Môc tiªu vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña n−íc ta
10
1.2.2. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ t¸c ®éng cña nã ®èi víi ph¸t triÓn hÖ thèng ph©n
phèi
11
1.2.3. §Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña hµng ho¸, ®Æc ®iÓm cña kh¸ch hµng
11
1.2.4. Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp, nguån lùc cña doanh nghiÖp
12
1.2.5. C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi kh¸c
13
1.3. C¸c yªu cÇu vµ nguyªn t¾c tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸
14
1.3.1. C¸c yªu cÇu
14
1.3.2. Mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n trong tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng ho¸
16
2. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét sè mÆt hµng chñ yÕu ë n−íc
ta hiÖn nay
18
2.1. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi s¾t thÐp
18
2.1.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt, xuÊt – nhËp khÈu vµ tiªu thô mÆt
hµng s¾t thÐp
20
2.1.2. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi trªn thÞ tr−êng thÐp
21
i
2.1.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn kªnh ph©n phèi thÐp
28
2.2. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi xi m¨ng
29
2.2.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt, nhËp khÈu vµ tiªu thô xi m¨ng ViÖt
Nam
29
2.2.2. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi xi m¨ng
32
2.2.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng kªnh ph©n phèi xi m¨ng
36
2.3. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi ph©n bãn ho¸ häc
39
2.3.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ s¶n xuÊt, nhËp khÈu vµ tiªu thô PBHH
39
2.3.2. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi PBHH
42
2.3.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng kªnh ph©n phèi PBHH
49
2.4. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi rau qu¶
51
2.4.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt/nhËp khÈu vµ tiªu thô rau qu¶
51
2.4.2. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi rau qu¶
54
2.4.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng kªnh ph©n phèi rau qu¶
66
2.5. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi thÞt
69
2.5.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô thÞt
70
2.5.2. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi thÞt
71
2.5.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng kªnh ph©n phèi thÞt
78
2.6. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
79
2.6.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng may mÆc
79
2.6.2. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
82
2.6.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
86
3. §¸nh gi¸ tæng qu¸t vÒ thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ ë
n−íc ta hiÖn nay
87
3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc
87
3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n
89
ii
Ch−¬ng 2. §Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét
sè mÆt hµng chñ yÕu ë ViÖt Nam thêi kú ®Õn 2015
93
1. Dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn c¸c kªnh ph©n phèi
93
1.1. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong n−íc t¸c ®éng tíi ph¸t triÓn c¸c kªnh ph©n
phèi hµng ho¸ ë ViÖt Nam
93
1.2. Xu h−íng ph¸t triÓn cña c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ trªn thÕ giíi vµ
mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra cho ViÖt Nam
101
1.2.1. Xu h−íng ph¸t triÓn cña c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ trªn thÕ giíi
101
1.2.2. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra cho ViÖt Nam
106
2. Quan ®iÓm vµ môc tiªu vÒ tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng ho¸ ViÖt Nam
108
2.1. Quan ®iÓm
108
2.2. Môc tiªu tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi
110
3. §Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi thêi kú ®Õn n¨m 2015
112
3.1. §Þnh h−íng tæ chøc kªnh ph©n phèi s¾t thÐp
112
3.2. §Þnh h−íng tæ chøc kªnh ph©n phèi xi m¨ng
120
3.3. §Þnh h−íng tæ chøc kªnh ph©n phèi ph©n bãn
124
3.4. §Þnh h−íng tæ chøc kªnh ph©n phèi rau qu¶
129
3.5. §Þnh h−íng tæ chøc kªnh ph©n phèi thÞt
132
3.6. §Þnh h−íng tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
136
Ch−¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ chñ yÕu
139
1. C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa Nhµ n−íc
139
1.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nh»m t¹o ra m«i
tr−êng thuËn lîi vµ æn ®Þnh cho ph¸t triÓn hÖ thèng kªnh ph©n phèi
139
1.2. §æi míi c«ng t¸c qui ho¹ch ph¸t triÓn th−¬ng m¹i vµ rµ so¸t, ®iÒu chØnh,
bæ sung c¸c qui ho¹ch ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng th−¬ng m¹i
140
1.3. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch ®Çu t− ph¸t triÓn hÖ thèng ph©n phèi
hµng ho¸
141
iii
1.4 C¸c gi¶i ph¸p kh¸c
142
2. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®èi víi doanh nghiÖp
145
2.1. X©y dùng vµ thùc thi chiÕn l−îc ph¸t triÓn kªnh ph©n phèi hµng ho¸ cña
doanh nghiÖp
145
2.2. Hoµn thiÖn qu¶n lý c¸c dßng ch¶y trong kªnh ph©n phèi
154
2.3. N©ng cao hiÖu qu¶ liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh viªn trong kªnh ph©n phèi
157
2.4. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c
161
3. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi mét sè mÆt hµng chñ yÕu
162
3.1. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi kªnh ph©n phèi s¾t thÐp
162
3.2. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi kªnh ph©n phèi xi m¨ng
165
3.3. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi kªnh ph©n phèi ph©n bãn
167
3.4. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi kªnh ph©n phèi rau qu¶
168
3.5. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi kªnh ph©n phèi thÞt
174
3.6. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®èi víi kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
176
4. Mét sè khuyÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n−íc
177
KÕt luËn
179
Tµi liÖu tham kh¶o
181
Phô lôc
183
iv
Danh môc b¶ng biÓu, s¬ ®å, phô lôc
B¶ng biÓu
B¶ng 1.1. S¶n l−îng s¶n xuÊt cña ngµnh thÐp trong n−íc
19
B¶ng 1.2. NhËp khÈu thÐp c¸c lo¹i
20
B¶ng 1.3. S¶n xuÊt xi m¨ng cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 - 2005
30
B¶ng 1.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt ph©n bãn 2001 – 2005
39
B¶ng 1.5. NhËp khÈu ph©n bãn vµo ViÖt Nam tõ 2001 – 2005
40
B¶ng 1.6. T×nh h×nh sö dông ph©n bãn ë ViÖt Nam 2001 - 2005
41
B¶ng 1.7. S¶n xuÊt rau, qu¶ cña ViÖt Nam 2001- 2005
52
B¶ng 1.8. TËp qu¸n chän lùa nhµ cung cÊp rau qu¶ t−¬i cña c¸c nhãm hé gia
®×nh
66
B¶ng 1.9. S¶n l−îng s¶n phÈm ch¨n nu«i chñ yÕu
69
B¶ng 1.10. C¬ cÊu c¸c lo¹i thÞt ®−îc s¶n xuÊt ë ViÖt Nam
70
B¶ng 1.11. T¨ng tr−ëng s¶n xuÊt hµng dÖt may
79
B¶ng 1.12. T×nh h×nh s¶n xuÊt hµng may mÆc
80
B¶ng 1.13. T×nh h×nh tiªu thô hµng may mÆc
81
B¶ng 2.1. Dù b¸o cung - cÇu trªn thÞ tr−êng thÐp (2005 - 2015)
113
B¶ng 2.2. S¶n l−îng xi m¨ng s¶n xuÊt ®Õn n¨m 2015
120
B¶ng 2.3. Dù b¸o nhu cÇu xi m¨ng c¶ n−íc vµ theo c¸c vïng ®Õn 2015
121
v
S¬ ®å
S¬ ®å 1.1. Thùc tr¹ng tæ chøc kªnh ph©n phèi cña VSC
23
S¬ ®å 1.2. Kªnh ph©n phèi thÐp cña c¸c nhµ s¶n xuÊt thÐp ngoµi VSC
25
S¬ ®å 1.3. Kªnh ph©n phèi thÐp cña c¸c c¸c doanh nghiÖp t− nh©n, hîp t¸c x·
vµ c¸c hé s¶n xuÊt t¹i c¸c lµng nghÒ
26
S¬ ®å 1.4. CÊu tróc hÖ thèng ph©n phèi thÐp ë ViÖt Nam
32
S¬ ®å 1.5. HÖ thèng kªnh ph©n phèi xi m¨ng cña Tæng c«ng ty Xi m¨ng ViÖt
Nam
33
S¬ ®å 1.6. Kªnh ph©n phèi ph©n bãn ho¸ häc
42
S¬ ®å 1.7. Kªnh ph©n phèi ph©n bãn ho¸ häc nhËp khÈu cña TCT VËt t− n«ng
nghiÖp
48
S¬ ®å 1.8. Kªnh ph©n phèi qu¶
55
S¬ ®å 1.9. Kªnh ph©n phèi ng¾n cho rau tõ khu vùc gÇn thµnh phè
59
S¬ ®å 1.10. Kªnh ph©n phèi dµi ®èi víi rau
60
S¬ ®å 1.11. Kªnh ph©n phèi rau trong n−íc
61
S¬ ®å 1.12. Kªnh ph©n phèi thÞt lîn t¹i khu vùc Hµ Néi
73
S¬ ®å 1.13. Dßng ch¶y cña s¶n phÈm tõ ng−êi ch¨n nu«i ®Õn ng−êi tiªu dïng
74
S¬ ®å 1.14. Kªnh ph©n phèi thÞt lîn
76
S¬ ®å 1.15. Kªnh ph©n phèi thÞt bß
77
S¬ ®å 1.16. Kªnh ph©n phèi thÞt gµ
77
S¬ ®å 1.17. Kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
83
S¬ ®å 1.18. HÖ thèng ph©n phèi hµng may mÆc cña Vinatex
86
S¬ ®å 2.1. CÊu tróc c¸c thµnh viªn kªnh trong hÖ thèng ph©n phèi s¾t thÐp
116
S¬ ®å 2.2. M« h×nh tæ chøc hÖ thèng kªnh ph©n phèi cña c¸c nhµ ph©n phèi lín
117
S¬ ®å 2.3. M« h×nh tæ chøc hÖ thèng kªnh ph©n phèi cña c¸c nhµ ph©n phèi võa
119
vi
vµ nhá
S¬ ®å 2.4. CÊu tróc c¸c thµnh viªn kªnh trong hÖ thèng ph©n phèi xi m¨ng
121
S¬ ®å 2.5. M« h×nh tæ chøc kªnh ph©n phèi xi m¨ng cña Tæng c«ng ty xi m¨ng
123
S¬ ®å 2.6. CÊu tróc c¸c thµnh viªn kªnh trong hÖ thèng ph©n phèi ph©n bãn ho¸
häc
125
S¬ ®å 2.7. M« h×nh tæ chøc kªnh ph©n phèi ph©n bãn kiÓu TËp ®oµn
127
S¬ ®å 2.8. CÊu tróc c¸c thµnh viªn kªnh trong hÖ thèng ph©n phèi rau qu¶
129
S¬ ®å 2.9. M« h×nh tæ chøc kªnh ph©n phèi mÆt hµng rau qu¶
131
S¬ ®å 2.10. CÊu tróc c¸c thµnh viªn kªnh trong hÖ thèng kªnh ph©n phèi thÞt
133
S¬ ®å 2.11. M« h×nh tæ chøc kªnh ph©n phèi thÞt
135
S¬ ®å 2.12. CÊu tróc c¸c thµnh viªn kªnh trong hÖ thèng kªnh ph©n phèi hµng
may mÆc
136
S¬ ®å 2.13. M« h×nh tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
138
vii
Phô lôc
Phô lôc 1. MÉu phiÕu ®iÒu tra cÊu tróc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ trªn thÞ
tr−êng néi ®Þa
183
Phô lôc 2. MÉu phiÕu ®iÒu tra kªnh ph©n phèi cña c¬ së kinh doanh
185
Phô lôc 3. Kªnh ph©n phèi thÐp
190
Phô lôc 4. Kªnh ph©n phèi xi m¨ng
191
Phô lôc 5. Kªnh ph©n phèi ph©n bãn ho¸ häc
192
Phô lôc 6 . Kªnh ph©n phèi rau qu¶
193
Phô lôc 7. Kªnh ph©n phèi thÞt lîn
195
Phô lôc 8. Kªnh ph©n phèi hµng may mÆc
196
Phô lôc 9. So s¸nh mét sè chØ tiªu cña c¸c c¬ së c¸n thÐp ViÖt Nam
198
Phô lôc 10. Nhu cÇu tiªu thô theo chñng lo¹i thÐp
198
Phô lôc 11. Mét sè thÞ tr−êng nhËp khÈu thÐp chñ yÕu
199
Phô lôc 12. HÖ thèng ph©n phèi cña Tæng c«ng ty ThÐp ViÖt Nam
200
Phô lôc 13. Nhu cÇu ph©n bãn cho tõng vô, tõng vïng
201
Phô lôc 14. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh gi¸ trong kªnh ph©n phèi nh·n t−¬i
202
Phô lôc 15. H×nh thµnh gi¸ vµ lîi nhuËn gi÷a c¸c t¸c nh©n tham gia kªnh ph©n
phèi v¶i Thanh Hµ
203
viii
Më ®Çu
Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò tµi
Nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi kinh tÕ, chuyÓn sang ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,
lÜnh vùc l−u th«ng ph©n phèi nãi chung vµ vÊn ®Ò tiªu thô hµng ho¸ nãi riªng ®·
cã nh÷ng thay ®æi rÊt c¬ b¶n tõ c¬ chÕ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ ngµy
cµng héi nhËp s©u réng vµo thÞ tr−êng thÕ giíi. Tr¹ng th¸i nÒn kinh tÕ ®· thay
®æi theo h−íng cung ®èi víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng cã kh¶ n¨ng ®¸p
øng nhanh chãng vµ ®Çy ®ñ cho nhu cÇu tiªu dïng trong n−íc ngµy mét n©ng
cao c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, mÉu m·… mµ cßn cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang
nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, c¸ biÖt cã mét sè mÆt hµng chóng ta cßn ®øng ë c¸c vÞ
trÝ lµ mét trong c¸c n−íc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÕ giíi. Tõ ®ã, vÊn ®Ò tiªu thô
hµng ho¸ vµ ph¸t triÓn c¸c kªnh ph©n phèi trë thµnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô
träng t©m cña ph¸t triÓn th−¬ng m¹i trong bèi c¶nh hiÖn nay. ChØ cã trªn c¬ së
tæ chøc tèt c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ th× viÖc tiªu thô hµng ho¸ míi ®−îc ®Èy
m¹nh, qua ®ã mµ gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t
®éng th−¬ng m¹i.
Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ bao cÊp, viÖc ®iÒu tiÕt hµng ho¸
l−u th«ng theo kªnh nµo lµ do sù ¸p ®Æt chñ quan cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ
n−íc. HiÖn nay, phÇn lín c¸c mÆt hµng chóng ta ®ang ®Ó cho c¬ chÕ thÞ tr−êng
tù ®iÒu tiÕt kªnh ph©n phèi hµng ho¸. ViÖc ®Ó cho c¬ chÕ thÞ tr−êng tù ®iÒu tiÕt
c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ mét mÆt kh«ng phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn
kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN ë n−íc ta vµ mÆt kh¸c nã ®· vµ sÏ lµm
gi¶m vai trß cña Nhµ n−íc trong viÖc h¹n chÕ c¸c mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−êng.
ChÝnh v× vËy, viÖc ®Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ trong thêi
gian tíi ë n−íc ta lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
Tuy nhiªn, ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc tÝnh khoa häc vµ tÝnh phï hîp víi thùc tiÔn
cña ®Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ trong thêi gian tíi l¹i cÇn
ph¶i cã c¸c t− liÖu vÒ thùc tr¹ng t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ qua c¸c kªnh ph©n
phèi trong thêi gian qua. Ch¼ng h¹n, ®Ó tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng n«ng s¶n
chóng ta cÇn ph¶i biÕt hoÆc −íc l−îng ®−îc r»ng cã tû lÖ bao nhiªu hµng ho¸ ®·
vµ sÏ ph¶i ®i qua hÖ thèng c¸c chî, c¸c cöa hµng b¸n lÎ, c¸c siªu thÞ, c¸c chî
®Çu mèi, c¸c trung t©m th−¬ng m¹i vµ c¸c sµn giao dÞch, c¸c kho cña s¶n xuÊt
hay hÖ thèng kho cña th−¬ng m¹i…
1
Do ch−a cã c¸c hÖ thèng d÷ liÖu nh− trªn nªn viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng
t×nh h×nh tiªu thô hµng ho¸ qua c¸c kªnh ph©n phèi gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ
trë ng¹i, viÖc dù b¸o ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc x©y dùng c¸c quy ho¹ch m¹ng l−íi
chî, siªu thÞ, hÖ thèng cöa hµng b¸n lÎ, trung t©m th−¬ng m¹i vµ hÖ thèng
kho…còng chØ mang tÝnh −íc lÖ. T×nh h×nh trªn ®· dÉn tíi hËu qu¶ lµ chóng ta
muèn t¸c ®éng vµo viÖc tiªu thô hµng ho¸ theo kªnh qua chî, siªu thÞ vµ ®· ®Çu
t− x©y dùng chî ®Ó råi cã nh÷ng chî ®−îc x©y dùng khang trang l¹i kh«ng cã
ng−êi vµo ho¹t ®éng kinh doanh mua b¸n, t×nh tr¹ng x©y dùng mét sè trung t©m
th−¬ng m¹i còng diÔn ra t−¬ng tù, cã n¬i th× thiÕu kho chøa hµng nh−ng cã n¬i
l¹i ®ang thõa kho hµng…ViÖc thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng cña Nhµ n−íc vÒ t¹m tr÷
hµng ho¸ nh»m chê thêi c¬ thÞ tr−êng thÕ giíi còng vÊp ph¶i c¸c khã kh¨n do
kh«ng cã hÖ thèng kho chuyªn dïng…MÆt kh¸c, do ch−a cã ®ñ t− liÖu cÇn thiÕt
®Ó x¸c ®Þnh vµ ®Þnh h−íng m« h×nh tæ chøc c¸c chñ thÓ tham gia vµo c¸c kªnh
ph©n phèi nªn còng ®· dÉn tíi mét thùc tÕ lµ cã nh÷ng kªnh ph©n phèi tuy nhá
vµ ng¾n nh−ng l¹i cã qu¸ nhiÒu chñ thÓ tham gia ®· dÉn tíi c¹nh tranh kh«ng
lµnh m¹nh, trong khi ®ã l¹i cã nh÷ng kªnh rÊt cÇn sù tham gia cña nhiÒu chñ thÓ
th× l¹i cã Ýt chñ thÓ tham gia.
XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn nh− ®· nªu trªn, viÖc triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi:
"§¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ ®Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét sè mÆt
hµng chñ yÕu ë n−íc ta thêi kú ®Õn n¨m 2015" lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch.
Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi:
- §¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn thùc tr¹ng c¸c kªnh ph©n phèi mét sè mÆt
hµng chñ yÕu ë n−íc ta.
- Dù b¸o xu h−íng biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn c¸c kªnh ph©n phèi, x©y dùng
®Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi ®èi víi mét sè mÆt hµng chñ yÕu ë n−íc
ta trong thêi gian tíi.
- §Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Ó tæ chøc vµ ®iÒu tiÕt c¸c kªnh
ph©n phèi nh»m ®¸p øng tèt c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ë n−íc ta
thêi kú ®Õn n¨m 2015.
§èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi t−îng nghiªn cøu:
Do tÝnh chÊt phøc t¹p vµ réng lín cña vÊn ®Ò nghiªn cøu, nªn ®Ò tµi giíi
h¹n ®èi t−îng nghiªn cøu lµ nh÷ng néi dung ë tÇm vÜ m«, thùc tr¹ng vµ ®Þnh
2
h−íng, gi¶i ph¸p vÜ m« vÒ tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi ®èi víi mét sè hµng ho¸
trªn thÞ tr−êng néi ®Þa. §ång thêi, ®Ò tµi chØ tËp trung vµo nghiªn cøu c¸c dßng
ch¶y cña hµng ho¸ trong kªnh.
- Ph¹m vi nghiªn cøu:
+ VÒ mÆt hµng: ®èi víi nhãm hµng n«ng s¶n thùc phÈm tËp trung chñ yÕu
vµo mÆt hµng rau qu¶ vµ thÞt; ®èi víi hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng tËp trung vµo
mÆt hµng may mÆc; ®èi víi nhãm hµng vËt t− phôc vô s¶n xuÊt tËp trung vµo
mÆt hµng s¾t thÐp, xi m¨ng vµ ph©n bãn.
+ VÒ kh«ng gian lµ ph¹m vi cña c¶ n−íc, cã tËp trung vµo mét sè ®Þa bµn
träng ®iÓm.
+ VÒ thêi gian: ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tõ 2001 ®Õn nay, ®Þnh h−íng vµ c¸c
gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ cho thêi kú ®Õn n¨m 2015.
Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Ngoµi c¸c ph−¬ng ph¸p chung, ®Ò tµi sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p cô thÓ
nh− sau:
- Sö dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vµ kh¶o s¸t theo chuyªn ®Ò thu thËp c¸c
th«ng tin vÒ t×nh h×nh thùc tr¹ng tiªu thô hµng ho¸ qua c¸c kªnh ph©n phèi.
- Sö dông ph−¬ng ph¸p tæng hîp vµ ph©n tÝch thèng kª ®Ó ph©n tÝch vµ
®¸nh gi¸ thùc tr¹ng. KÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p chuyªn gia ®Ó rót ra c¸c kÕt luËn
vµ ®¸nh gi¸.
- Sö dông ph−¬ng ph¸p −íc l−îng thèng kª ®Ó suy réng kÕt qu¶ nghiªn
cøu, trªn c¬ së ®ã mµ dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn c¸c kªnh ph©n phèi trong thêi
gian tíi.
- Héi th¶o tr−ng cÇu ý kiÕn chuyªn gia ®Ó lùa chän ®Þnh h−íng tæ chøc
c¸c kªnh ph©n phèi vµ tËp hîp c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ.
Néi dung nghiªn cøu
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ c¸c phô lôc kÌm theo, néi dung nghiªn
cøu kÕt cÊu thµnh 3 ch−¬ng nh− sau:
3
Ch−¬ng 1. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét sè mÆt hµng chñ
yÕu ë n−íc ta tõ 2001 ®Õn nay.
Ch−¬ng 2. §Þnh h−íng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét sè mÆt hµng chñ
yÕu ë ViÖt Nam thêi kú ®Õn n¨m 2015.
Ch−¬ng 3. Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ chñ yÕu.
4
Ch−¬ng 1
Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi mét sè
mÆt hµng chñ yÕu ë n−íc ta tõ 2001 ®Õn nay
1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng ho¸
1.1. Kh¸i niÖm vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng
ho¸
1.1.1. Ph©n ®Þnh mét sè kh¸i niÖm vÒ kªnh ph©n phèi hµng ho¸
Theo quan ®iÓm qu¶n lý vÜ m« th× kªnh ph©n phèi lµ mét hÖ thèng kinh tÕ kü thuËt cã chøc n¨ng lµm phï hîp cung cÇu hµng ho¸ trªn ph¹m vi toµn bé nÒn
kinh tÕ. Tæ chøc kªnh ph©n phèi vÜ m« lµ mét qu¸ tr×nh x· héi x¸c lËp, ®Þnh
h−íng vµ ®iÒu tiÕt dßng ch¶y hµng ho¸ vµ dÞch vô cña nÒn kinh tÕ tõ ng−êi s¶n
xuÊt ®Õn ng−êi tiªu dïng nh»m ®¶m b¶o cung cÇu phï hîp vµ ®¹t c¸c môc tiªu
cña x· héi.
Nh− vËy, kªnh ph©n phèi lµ mét tËp hîp x¸c ®Þnh c¸c doanh nghiÖp vµ c¸
nh©n ®éc lËp vµ phô thuéc lÉn nhau mµ qua ®ã doanh nghiÖp s¶n xuÊt thùc hiÖn
b¸n s¶n phÈm cho ng−êi sö dông hoÆc tiªu dïng cuèi cïng. Nãi c¸ch kh¸c, kªnh
ph©n phèi lµ hÖ thèng quan hÖ cña mét nhãm c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n tham gia
vµo qu¸ tr×nh ®−a hµng ho¸ tõ ng−êi s¶n xuÊt ®Õn ng−êi tiªu dïng cuèi cïng.
Kªnh ph©n phèi lµ mét hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ tån t¹i gi÷a c¸c tæ chøc cã liªn
quan trong qu¸ tr×nh mua vµ b¸n hµng ho¸. Kªnh ph©n phèi lµ mét ®èi t−îng ph¶i
tæ chøc vµ qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp, còng lµ ®èi t−îng qu¶n lý vÜ m« cña
Nhµ n−íc. C¸c kªnh ph©n phèi t¹o nªn hÖ thèng th−¬ng m¹i phøc t¹p trªn thÞ
tr−êng.
Trªn gi¸c ®é vi m«, kªnh ph©n phèi ®−îc coi lµ ®−êng ®i cña s¶n phÈm tõ
s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng, nã ®−îc m« t¶ nh− lµ c¸c h×nh thøc liªn kÕt cña c¸c
doanh nghiÖp ®Ó cïng thùc hiÖn mét môc ®Ých th−¬ng m¹i. Kªnh ph©n phèi hµng
ho¸ cña doanh nghiÖp cßn ®−îc hiÓu lµ mét tËp hîp cÊu tróc lùa chän cã chñ ®Ých
môc tiªu gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c trung gian th−¬ng m¹i víi ng−êi tiªu dïng
cuèi cïng ®Ó tæ chøc ph©n phèi vµ vËn ®éng hµng ho¸ hîp lý nhÊt cho tËp kh¸ch
hµng tiÒm n¨ng träng ®iÓm trùc tiÕp vµ cuèi cïng cña doanh nghiÖp.
Mét s¶n phÈm sÏ ®i theo nhiÒu con ®−êng kh¸c nhau tõ ng−êi s¶n xuÊt
®Õn ng−êi tiªu dïng. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng, viÖc ph©n phèi s¶n phÈm
cã thÓ ®−îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu kªnh kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm cña s¶n
5
phÈm, nguån lùc cña doanh nghiÖp, c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng marketing cña
doanh nghiÖp. NÕu xÐt mét c¸ch tæng thÓ, c¸c kªnh ph©n phèi s¶n phÈm cña c¸c
doanh nghiÖp cã cÊu tróc nh− c¸c hÖ thèng m¹ng l−íi do chóng gåm nhiÒu doanh
nghiÖp ®éc lËp vµ phô thuéc vµo nhau cïng c¸c t¸c nh©n cã liªn quan ®Õn nhau
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ph©n phèi hµng ho¸. Cßn nÕu tiÕp cËn theo c¸c l¸t c¾t
cô thÓ th× cã 3 c¸ch thøc tiÕp cËn chñ yÕu nh− sau:
- TiÕp cËn däc
Theo c¸ch tiÕp cËn däc, cã c¸c lo¹i h×nh kªnh chñ yÕu nh− sau:
+ Kªnh ng¾n nhÊt lµ kªnh ng−êi s¶n xuÊt hoÆc nhµ nhËp khÈu b¸n hµng
trùc tiÕp cho ng−êi tiªu dïng, cßn gäi lµ kªnh ng¾n, kªnh trùc tiÕp hay kªnh
kh«ng cÊp. §èi víi lo¹i kªnh trùc tiÕp nµy −u thÕ râ rÖt cña nã lµ ®Èy nhanh tèc
®é l−u th«ng, ®¶m b¶o sù giao tiÕp chÆt chÏ gi÷a nhµ s¶n xuÊt víi ng−êi tiªu
dïng, t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm thÞ tr−êng vµ b¶o ®¶m tÝnh chñ ®¹o cña s¶n xuÊt
trong kªnh ph©n phèi. Tuy nhiªn, lo¹i kªnh nµy cã nhiÒu mÆt h¹n chÕ vµ bÊt lîi
nh− h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, ®ßi hái ®Çu t− vµ qu¶n lý hÖ
thèng kinh doanh tiªu thô hµng ho¸ vµ s¶n xuÊt ra rÊt lín vµ rÊt phøc t¹p, khã cã
thÓ më réng kªnh khi mµ sè l−îng vµ chñng lo¹i mÆt hµng t¨ng lªn, thÞ tr−êng
tiªu thô ®−îc më réng ra.
+ Kªnh mét cÊp lµ kªnh däc tõ nhµ s¶n xuÊt hoÆc nhµ nhËp khÈu qua nhµ
b¸n lÎ vµ ®Õn ng−êi tiªu dïng. −u ®iÓm cña lo¹i kªnh nµy lµ mét mÆt vÉn ph¸t
huy ®−îc −u thÕ cña lo¹i h×nh kªnh trùc tiÕp, mÆt kh¸c nã gi¶i phãng cho nhµ s¶n
xuÊt chøc n¨ng l−u th«ng ®Ó chuyªn m«n ho¸ vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña
m×nh, ®¶m b¶o mét tr×nh ®é x· héi ho¸ cao h¬n, æn ®Þnh vµ hîp lý h¬n trong xóc
tiÕn b¸n hµng. Tuy nhiªn, lo¹i kªnh nµy vÉn bÞ h¹n chÕ ë chç ch−a ph¸t huy triÖt
®Ó c¸c −u thÕ cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi tr×nh ®é cao, c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ
b¸n lÎ ®«i khi kiªm c¶ chøc n¨ng b¸n bu«n vµ do vËy lµm h¹n chÕ tr×nh ®é x· héi
ho¸ cña l−u th«ng, h¹n chÕ ®Õn hiÖu qu¶ vµ tÝnh hîp lý cña ph©n bè hµng ho¸ dù
tr÷ ë c¸c kªnh. V× vËy, lo¹i h×nh nµy chØ ¸p dông cã hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè kiÓu
b¸n lÎ nhÊt ®Þnh, mét sè mÆt hµng ®¬n gi¶n x¸c ®Þnh, trong nh÷ng kho¶ng c¸ch
kh«ng gian so víi ®iÓm ph¸t luång hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, phôc vô cho mét sè lo¹i
nhu cÇu th−êng xuyªn, æn ®Þnh cña ng−êi tiªu dïng x¸c ®Þnh.
+ Kªnh hai cÊp lµ kªnh däc tõ nhµ s¶n xuÊt - nhµ b¸n bu«n - nhµ b¸n lÎ –
ng−êi tiªu dïng. §©y lµ lo¹i h×nh kªnh ph©n phèi phæ biÕn nhÊt trong ph©n phèi
hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng bëi phÇn lín c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ nµy ®Òu chØ
cã mét s¶n l−îng kh«ng lín trong danh môc mÆt hµng trªn thÞ tr−êng vµ còng
kh«ng cã kh¶ n¨ng giao tiÕp trùc tuyÕn víi hµng ngµn cöa hµng b¸n lÎ ®−îc ph©n
6
bè réng kh¾p trªn thÞ tr−êng tæng thÓ. Trong tr−êng hîp nµy nhµ s¶n xuÊt th−êng
tæ chøc giao tiÕp víi c¸c nhµ b¸n bu«n ®Ó thùc hiÖn viÖc mua b¸n bu«n, tËp hîp,
chØnh lý, dù tr÷ hµng ho¸ vµ lµm hËu cÇn cho thÞ tr−êng b¸n lÎ tæng hîp .
+ Kªnh ba cÊp lµ kªnh däc tõ nhµ s¶n xuÊt - nhµ b¸n bu«n - ®¹i lý b¸n
bu«n - nhµ b¸n lÎ – ng−êi tiªu dïng. KiÓu kªnh ph©n phèi d¹ng nµy cã thÓ ®¸p
øng tèt nhÊt yªu cÇu ph©n c«ng x· héi vÒ lao ®éng gi÷a c¶ s¶n xuÊt vµ l−u th«ng,
cho phÐp x· héi ho¸ tèi ®a ho¹t ®éng th−¬ng m¹i trªn mäi vÞ trÝ thÞ tr−êng b¸n lÎ
vµ ë mäi ®iÓm ph©n bè d©n c−. Quy m« vµ sù chuyªn m«n ho¸ cµng cao, c¬ cÊu
mÆt hµng cµng phøc t¹p, tr×nh ®é x· héi ho¸ thÞ tr−êng cµng lín th× quy m« lo¹i
h×nh kªnh nµy cµng lín vµ vai trß ®iÒu chØnh luång hµng vµ tèc ®é vËn ®éng cña
dßng ch¶y trong kªnh cµng cao. Tuy nhiªn, lo¹i h×nh kªnh nµy còng chøa ®ùng
nh÷ng m¹o hiÓm vµ h¹n chÕ trªn nhiÒu mÆt, nÕu kh«ng ®−îc tæ chøc vµ ®iÒu
hµnh tinh vi, hîp lý vµ khoa häc th× cã thÓ sÏ lµm kÐo dµi bÊt hîp lý thêi gian l−u
th«ng vµ lµm ph©n ®o¹n còng nh− ph©n nh¸nh luång hµng cña kªnh, g©y khã
kh¨n trong viÖc kÕt hîp c¸c dßng thµnh tè cña kªnh, cã nguy c¬ t¨ng chi phÝ tæng
céng cña ph©n phèi.
- TiÕp cËn ngang
Trªn c¸c cÊp ®é nµo cña kªnh däc còng cã thÓ cã sù rÏ ngang vµ t¹o thµnh
c¸c kªnh ngang theo ph¹m vi nhãm mÆt hµng kinh doanh hay theo ph−¬ng ph¸p
c«ng nghÖ kinh doanh vµ dÞch vô phôc vô. VÒ thùc chÊt khÝa c¹nh tiÕp cËn ngang
cho phÐp trªn mçi ®o¹n ph©n phèi cã thÓ ®Þnh h−íng c¸c lo¹i b¹n hµng kh¸c vµ
t¹o lËp c¸c biÕn thÓ ngang cña kªnh ph©n phèi.
Theo c¸ch tiÕp cËn ngang cã thÓ nhËn thÊy sù liªn kÕt vµ héi tô cña c¸c c¬
së kinh doanh trªn cïng mét mÆt b»ng hoÆc mét møc kªnh ph©n phèi däc ®Ó t¹o
nªn mét cÊu tróc míi trong hÖ thèng kªnh ph©n phèi hµng ho¸. §iÓn h×nh nhÊt lµ
sù liªn kÕt vµ héi tô cña c¸c nhµ b¸n lÎ t¹i c¸c chî hoÆc t¹i c¸c trung t©m th−¬ng
m¹i hoÆc siªu thÞ, cña c¸c nhµ b¸n bu«n t¹i c¸c sµn giao dÞch hay së mua b¸n
hµng ho¸. Theo c¸ch tiÕp cËn ngang cßn nhËn thÊy c¸c sù liªn kÕt vµ héi tô cña
c¸c ho¹t ®éng chung trong mét lÜnh vùc cô thÓ, hoÆc ë mét kh©u t¸c nghiÖp x¸c
®Þnh, hoÆc liªn minh theo mét tho¶ −íc th−¬ng m¹i x¸c ®Þnh. Ch¼ng h¹n nh− chî
nguyªn liÖu, héi chî theo ngµnh hµng...Ngoµi ra, cßn cã c¸c quan hÖ kh«ng gian
ngang ®−îc h×nh thµnh khi c¸c lo¹i h×nh c¬ së trung gian cïng nèi kÕt víi nhau
trong quan hÖ ng−êi b¸n lÎ – b¸n bu«n x¶y ra do tÝnh kÕ cËn vµ phô thuéc cña
mét c¬ së b¸n lÎ vµo ho¹t ®éng cña trung t©m b¸n bu«n.
VÒ mÆt lý thuyÕt, −u ®iÓm cña c¸c kªnh ngang ®−îc tæ chøc lµ t¹o ra sù
t−¬ng hç lÉn nhau lµm cho dßng hµng ho¸ trong mçi kªnh riªng lÎ cã thÓ ch¶y
7
nhanh h¬n, quy m« cña tõng kªnh riªng lÎ cã thÓ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, h¹n chÕ
cña nã lµ cã thÓ t¹o ra xung ®ét gi÷a c¸c kªnh riªng lÎ víi nhau nh»m thu hót
kh¸ch hµng vÒ m×nh. §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy cÇn ph¶i cã c¸c HiÖp héi ®−îc
tæ chøc mét c¸ch phï hîp.
- TiÕp cËn theo chøc n¨ng cña c¸c trung gian ph©n phèi
C¸c trung gian ph©n phèi bao gåm c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n kinh tÕ hîp
thøc ®øng gi÷a nhµ s¶n xuÊt vµ nhµ tiªu dïng thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi
hµng ho¸ ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn cho hä. Theo chøc n¨ng cña c¸c trung gian ph©n
phèi, th−êng cã 2 lo¹i trung gian ph©n phèi lµ trung gian b¸n bu«n vµ trung gian
b¸n lÎ. Theo LuËt Th−¬ng m¹i 2005, ho¹t ®éng th−¬ng m¹i cña th−¬ng nh©n (bao
gåm tæ chøc kinh tÕ ®−îc thµnh lËp hîp ph¸p, c¸ nh©n ho¹t ®éng th−¬ng m¹i mét
c¸ch ®éc lËp, th−êng xuyªn vµ cã ®¨ng ký kinh doanh- §iÒu 6) trong lÜnh vùc
mua b¸n hµng ho¸ vµ cung øng dÞch vô, ho¹t ®éng cña v¨n phßng ®¹i diÖn, chi
nh¸nh cña th−¬ng nh©n n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam kh«ng ®−îc ®Þnh danh lµ trung
gian th−¬ng m¹i. §iÓm 11 cña §iÒu 3 chØ quy ®Þnh: c¸c ho¹t ®éng cña c¸c trung
gian th−¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng cña th−¬ng nh©n ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch th−¬ng
m¹i cho mét hoÆc mét sè th−¬ng nh©n ®−îc x¸c ®Þnh, bao gåm ho¹t ®éng ®¹i
diÖn cho th−¬ng nh©n, m«i giíi th−¬ng m¹i, uû th¸c mua b¸n hµng ho¸, ®¹i lý
th−¬ng m¹i.
§Ó phôc vô cho môc ®Ých nghiªn cøu vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c kªnh ph©n
phèi hµng ho¸, chóng t«i ph©n ®Þnh c¸c trung gian th−¬ng m¹i theo 2 lo¹i lµ trung
gian b¸n bu«n vµ trung gian b¸n lÎ. Trong thùc tÕ l¹i cã trung gian th−¬ng m¹i
võa b¸n bu«n vµ kiªm c¶ b¸n lÎ, khi ®ã hä sÏ ®−îc coi lµ trung gian b¸n bu«n hay
trung gian b¸n lÎ lµ tuú thuéc vµo tû träng b¸n bu«n vµ b¸n lÎ cao thÊp kh¸c
nhau.
Nh− vËy, c¸c trung gian b¸n bu«n sÏ bao gåm 3 lo¹i chñ yÕu lµ: Nhµ b¸n
bu«n së h÷u hµng ho¸ thùc sù; c¸c ®¹i lý vµ c¸c chi nh¸nh.
C¸c trung gian b¸n lÎ th−êng cã sè l−îng lín h¬n, lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ
c¸c h×nh th¸i tæ chøc l¹i ®a d¹ng h¬n. Cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c nhµ b¸n lÎ
truyÒn thèng, c¸c nhµ b¸n lÎ ¸p dông ph−¬ng ph¸p hiÖn ®¹i; c¸c nhµ b¸n lÎ ®éc
lËp vµ c¸c nhµ b¸n lÎ liªn kÕt; c¸c cöa hµng b¸n lÎ ®éc lËp vµ c¸c doanh nghiÖp
b¸n lÎ; cöa hµng chuyªn doanh vµ cöa hµng tæng hîp; siªu thÞ chuyªn doanh vµ
siªu thÞ tæng hîp, ®¹i siªu thÞ...
- Ngoµi ra cßn cã thÓ tiÕp cËn ng−îc tõ phÝa kh¸ch hµng, kh¸ch hµng cã
thÓ lµ c¸ nh©n, tæ chøc vµ doanh nghiÖp.
8
1.1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸
Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ xuÊt ph¸t tõ c¸c lý
do chñ yÕu nh− sau:
- Thø nhÊt lµ xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña c¶ s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ
tiªu dïng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong
®iÒu kiÖn nµy, c¸c nhµ s¶n xuÊt buéc ph¶i ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm
®· s¶n xuÊt ra, c¸c nhµ ph©n phèi ®ßi hái ph¶i tæ chøc tèt qua tr×nh l−u th«ng
hµng hãa ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn, ng−êi tiªu dïng ®ßi hái cã sù lùa
chän dÔ dµng h¬n khi mua s¾m hµng hãa vµ yªu cÇu hµng hãa ph¶i ®¶m b¶o vÒ
chÊt l−îng, cã th−¬ng hiÖu, cã gi¸ c¶ hîp lý vµ chÊt l−îng dÞch vô ngµy cµng cao.
- Thø hai lµ xuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng cña qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi l−u th«ng
hµng ho¸ vµ thÞ tr−êng còng nh− tõ yªu cÇu cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp. §Ó thùc
hiÖn tèt chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi l−u th«ng hµng ho¸, Nhµ n−íc ph¶i
®Þnh h−íng, hç trî, thóc ®Èy vµ ®iÒu tiÕt c¸c kªnh vµ dßng ch¶y cña c¸c kªnh
ph©n phèi lín, ®èi víi c¸c mÆt hµng quan träng phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng,
còng nh− an ninh quèc gia. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, ®Ó ®Èy nhanh viÖc tiªu thô
hµng ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i
tæ chøc hÖ thèng kªnh ph©n phèi mét c¸ch hîp lý .
- Thø ba lµ tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña viÖc ph¶i gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ
gi÷a c¸c kªnh vµ c¸c thµnh viªn gi÷a c¸c kªnh ph©n phèi kh¸c nhau. Nh− ®· ®Ò
cËp ë phÇn trªn, trong ph¹m vi mét quèc gia, hoÆc ®èi víi mçi ngµnh hµng th×
c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ ®−îc h×nh thµnh nh− mét m¹ng l−íi phøc t¹p c¸c
lo¹i kªnh kh¸c nhau, víi ®é dµi, ®é lín vµ cã sù liªn hÖ ch»ng chÞt víi nhau.
Trong m¹ng l−íi ch»ng chÞt Êy, c¸c quan hÖ kªnh cã thÓ lµ quan hÖ hîp t¸c, c¹nh
tranh vµ xung ®ét lÉn nhau. Sù hîp t¸c gi÷a thµnh viªn kªnh ë c¸c cÊp ®é kh¸c
nhau vµ gi÷a cïng mét cÊp ®é dùa trªn nh÷ng c¬ së lîi Ých phï hîp lµ ®iÒu mµ c¬
quan qu¶n lý Nhµ n−íc vµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i h−íng tíi. Tuy nhiªn, trong
®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr−êng buéc ph¶i cã sù hîp t¸c trong c¹ch tranh. C¹nh tranh
lu«n diÔn ra gi÷a c¸c thµnh viªn cïng lo¹i ë cïng cÊp ®é kªnh víi nhau; gi÷a c¸c
thµnh viªn kh¸c lo¹i ë cïng cÊp ®é kªnh víi nhau; gi÷a c¸c thµnh viªn cña kªnh ë
c¸c cÊp ®é kh¸c nhau trong kªnh; vµ gi÷a c¸c hÖ thèng kªnh hoµn chØnh c¹nh
tranh víi nhau. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh cã thÓ x¶y ra c¸c xung ®ét do nguån
lùc cã h¹n, do thµnh viªn kªnh kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt, do thµnh viªn
kªnh cã c¸c mong muèn kh¸c vÒ quyÒn lîi, hoÆc do c¸c quy ®Þnh khi tham gia
hîp t¸c trong kªnh kh«ng râ rµng hay ch−a hîp lý... §©y còng chÝnh lµ mét trong
nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan ph¶i tæ chøc vµ qu¶n lý kªnh ph©n phèi hµng ho¸.
9
- Thø t− lµ do yªu cÇu t¨ng c−êng søc m¹nh ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng kªnh cña
c¸c thµnh viªn kªnh. VËn ®éng cña hµng ho¸ trong kªnh do t¸c ®éng cña nguyªn
lý kÐo vµ ®Èy. Søc hót kÐo cña kªnh chÝnh lµ ¸p lùc cña ng−êi tiªu dïng t¸c ®éng
lªn c¸c nhµ ph©n phèi vµ søc kÐo cña nhµ ph©n phèi ®èi víi nhµ s¶n xuÊt. Søc
m¹nh ®Èy thÓ hiÖn ë n¨ng lùc cña nhµ s¶n xuÊt thóc ®Èy nhµ ph©n phèi vµ nhµ
ph©n phèi l¹i thóc ®Èy ng−êi tiªu dïng trong mua s¾m hµng ho¸. §Ó ®¹t ®−îc sù
ph©n phèi hiÖu qu¶ chÝnh lµ sù hoµ hîp gi÷a kÐo vµ ®Èy c¸c dßng ch¶y trong
kªnh, tøc lµ ph¶i tæ chøc vµ qu¶n lý kªnh ph©n phèi hµng ho¸. Muèn vËy, ph¶i
t¨ng c−êng søc m¹nh ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña kªnh theo h−íng t¨ng søc m¹nh
vÒ kinh tÕ ®Ó t¨ng sù ¸p ®Æt cña mét thµnh viªn kªnh hoÆc toµn bé thµnh viªn
kªnh, t¨ng søc m¹nh vÒ qu¶n lý kªnh theo h−íng ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc
c«ng nghÖ trong qu¶n lý, hoÆc sö dông c¸c c«ng cô marketing ®Ó t¨ng søc kÐo
®Èy ®èi víi ng−êi tiªu dïng.
1.2. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸
1.2.1. Môc tiªu vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi cña n−íc ta
Tæ chøc kªnh ph©n phèi hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng cã chñ ®Ých nh»m ®iÒu
khiÓn dßng vËn ®éng cña hµng ho¸ tõ s¶n xuÊt tíi tiªu dïng mét c¸ch hîp lý vµ
cã hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy, chñ tr−¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhanh vµ bÒn v÷ng
®i liÒn víi viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®èi víi ph¸t triÓn
kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn th−¬ng m¹i nãi riªng sÏ cã ¶nh h−ëng ®Õn kªnh
ph©n phèi hµng ho¸. Trong ®ã, thuéc néi dung nµy sÏ cã c¸c nh©n tè cã t¸c ®éng
trùc tiÕp ®Õn tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi hµng ho¸ lµ:
- Sù gia t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ tõ 7,5 - 8,0%/n¨m; xuÊt khÈu t¨ng
tr−ëng tõ 17,5% trë lªn, tèc ®é t¨ng tr−ëng tæng møc l−u chuyÓn b¸n lÎ hµng ho¸
vµ dÞch vô x· héi lµ trªn 10- 12%( ®· lo¹i trõ yÕu tè gi¸).
- Xu h−íng tiªu dïng sÏ cã sù biÕn ®æi c¶ vÒ l−îng vµ chÊt, chuyÓn tõ tho¶
m·n ®Çy ®ñ sang tho¶ m·n víi chÊt l−îng cao vµ dÞch vô ®ång bé.
- ThÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ®−îc x©y dùng vµ
hoµn thiÖn mét c¸ch ®ång bé h¬n.
- C¹nh tranh sÏ cµng m¹nh mÏ h¬n gi÷a c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh
cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, sÏ sím xo¸ bá sù kh¸c biÖt gi÷a doanh nghiÖp trong
n−íc vµ doanh nghiÖp FDI.
- Ph−¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i ®−îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, c«ng
nghÖ th«ng tin vµ th−¬ng m¹i ®iÖn tö sÏ ®−îc ¸p dông réng r·i.
10
- Xem thêm -
.PDF 
266 
37 
59 
