Tài liệu đánh giá thực hiện bảo hiểm y tế học sinh trong thời gian qua

b¶o hiÓm x∙ héi ViÖt Nam §Ò ¸n §¸nh gi¸ thùc hiÖn BHYT häc sinh trong thêi gian qua chñ nhiÖm ®Ò ¸n BS. NguyÔn Huy NghÞ 7142 20/02/2009 Hµ Néi - 2007 1 Nhãm nghiªn cøu 1. BS. NguyÔn Huy NghÞ, Phã Tr−ëng ban BHXH tù nguyÖn, Chñ nhiÖm. 2. BS. D−¬ng ThÞ Kh¸nh Hµ, Phã tr−ëng phßng ChÕ ®é - Ban BHXH tù nguyÖn, Th− ký. 3. BS. ChÕ ThÞ BÝch Thñy, Gi¸m ®èc BHXH tØnh Thõa Thiªn HuÕ, thµnh viªn. 4. Ths. L−u ViÕt TÜnh, Phã Gi¸m ®èc Trung t©m CNTT, thµnh viªn. 5. CN. Mai §øc Th¾ng, Tr−ëng phßng ChÕ ®é - Ban BHXH tù nguyÖn, thµnh viªn. 6. CN. NguyÔn Duy KiÓm, Phã tr−ëng phßng Khai th¸c - Ban BHXH tù nguyÖn, thµnh viªn. 7. CN. NguyÔn ThÞ Hång Chi, chuyªn viªn Ban BHXH tù nguyÖn, thµnh viªn. 8. CN. Ph¹m ThÞ Thanh B×nh, chuyªn viªn Ban BHXH tù nguyÖn, thµnh viªn. 9. CN. NguyÔn ThÞ H−¬ng, Gi¸m ®èc BHXH tØnh Nam §Þnh, thµnh viªn. 2 c¸c ch÷ viÕt t¾t ViÕt t¾t ViÕt ®ñ BHTN B¶o hiÓm tù nguyÖn BHXH B¶o hiÓm x· héi BHYT B¶o hiÓm y tÕ BHYTTN B¶o hiÓm y tÕ tù nguyÖn BTC Bé Tµi chÝnh BYT Bé Y tÕ C§, THCN Cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp CSSK Ch¨m sãc søc kháe CSSKB§ Ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu GD§T Gi¸o dôc ®µo t¹o HSSV Häc sinh, sinh viªn KCB Kh¸m ch÷a bÖnh TTYT Trung t©m y tÕ UBND ñy ban nh©n d©n YTTH Y tÕ tr−êng häc 3 môc lôc Thø tù Më ®Çu Tªn môc Trang Nhãm nghiªn cøu 1 C¸c ch÷ viÕt t¾t 2 Môc lôc 3 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò ¸n 6 2. Môc tiªu nghiªn cøu 7 3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 8 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 8 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ BHYT vµ BHYT häc sinh 10 1.1 LÞch sö ra ®êi cña BHYT 10 1.2 Sù cÇn thiÕt vµ vai trß cña BHYT häc sinh 16 1.3 Kinh nghiÖm më réng BHYT ë mét sè n−íc 21 1.4 Bµi häc tõ kinh nghiÖm më réng BHYT ë c¸c n−íc 26 §¸nh gi¸ thùc hiÖn BHYT häc sinh qua c¸c giai ®o¹n 27 T×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh tõ 1994 ®Õn 1997 27 2.1.1 Nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®Ó tæ chøc thùc hiÖn 27 2.1.2 KÕt qu¶ thùc hiÖn tõ 1994 ®Õn 1997 29 2.1.3 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ tõ 1994 ®Õn 1997 31 T×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh tõ 1998 ®Õn 2002 34 2.2.1 Nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®Ó tæ chøc thùc hiÖn 34 2.2.2 KÕt qu¶ thùc hiÖn tõ 1998 ®Õn 2002 36 2.2.3 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ tõ 1998 ®Õn 2002 41 T×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh tõ 2003 ®Õn 2006 44 2.3.1 Nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®Ó tæ chøc thùc hiÖn 44 2.3.2 KÕt qu¶ thùc hiÖn tõ 2003 ®Õn 2006 47 2.3.3 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ tõ 2003 ®Õn 2006 53 Ch−¬ng I Ch−¬ng II 2.1 2.2 2.3 4 2.4 Ch−¬ng III Mét sè ®¸nh gi¸ vÒ BHYT häc sinh thêi gian qua 58 Ph−¬ng h−íng vµ c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ ®Ó ph¸t triÓn BHYT häc sinh 73 3.1 Ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn BHYT häc sinh ®Õn 2010 73 3.2 C¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ ®Ó ph¸t triÓn BHYT häc sinh 74 3.2.1 VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch 74 3.2.2 Tr¸ch nhiÖm c¸c Bé ngµnh vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng 78 3.2.3 C«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn 82 KÕt luËn 86 Phô lôc 1 Danh s¸ch mét sè häc sinh tham gia BHYT ®−îc quü BHYT chi tr¶ chi phÝ lín n¨m 2005 87 Phô lôc 2 KÕt qu¶ thùc hiÖn BHYT häc sinh t¹i Thõa Thiªn HuÕ 89 Phô lôc 3 T×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh giai ®o¹n 1998-2002 96 Tµi liÖu tham kh¶o 100 C¸c b¶ng biÓu BiÓu ®å 1 Sè häc sinh tham gia BHYT tõ 1994 - 1997 30 BiÓu ®å 2 Sè häc sinh tham gia BHYT tõ 1998 - 2002 36 BiÓu ®å 3 Sè häc sinh tham gia BHYT tõ 2003 – 2006 48 BiÓu ®å 4 C©n ®èi thu chi quü BHYT häc sinh tõ 1994- 2006 57 BiÓu ®å 5 Sè tham gia vµ sè l−ît KCB BHYT HS tõ 1994 -2006 57 BiÓu ®å 6 Tû lÖ häc sinh tham gia vµ ch−a tham gia BHYT 59 B¶ng 1 Tæng sè thu chi BHYT HS tõ 1994 -1997 30 B¶ng 2 Tæng sè thu chi BHYT HS tõ 1998 -2002 38 B¶ng 3 Sè l−ît KCB HS tõ 1998 -2002 39 B¶ng 4 Tû lÖ % sè l−ît KCB trªn tæng sè ®èi t−îng tham gia 39 B¶ng 5 10 tØnh cã tû lÖ HS tham gia BHYT cao nhÊt n¨m 2006 49 5 B¶ng 6 C¬ cÊu tham gia BHYT theo cÊp häc n¨m 2006 50 B¶ng 7 So s¸nh sè thu BHYT HS víi BHYTTN tõ 2003-2006 51 B¶ng 8 Tû lÖ sè chi so víi quü KCB BHYT HS tõ 2003 -2006 51 B¶ng 9 Tû lÖ HS ®i KCB tõ 2003 -2006 52 B¶ng 10 Thèng kª sè tr−êng cã c¸n bé lµm c«ng t¸c YTTH 53 B¶ng 11 Sè liÖu vÒ YTTH n¨m häc 2004-2005 ë mét sè tØnh, TP 53 B¶ng 12 Tr×nh ®é chuyªn m«n c¸n bé YTTH 56 B¶ng 13 Sè l−îng tr−êng häc vµ nhu cÇu c¸n bé y tÕ trong nhµ tr−êng 72 B¶ng 14 Dù tÝnh sè HSSV tham gia BHYT vµ sè thu ®Õn n¨m 2010 73 B¶ng 15 T×nh h×nh thu, chi BHYTHS 1994-2006 t¹i Thõa Thiªn 89 HuÕ B¶ng 16 KÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ YTTH vµ ph−¬ng thøc qu¶n lý quü t¹i Thõa Thiªn HuÕ B¶ng 17 90 Tû lÖ sö dông quü CSSKB§ n¨m häc 2005 - 2006 t¹i Thõa Thiªn HuÕ 94 6 më ®Çu Häc sinh sinh viªn lµ thÕ hÖ trÎ, lµ t−¬ng lai cña ®Êt n−íc, sinh thêi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng nãi: "V× lîi Ých m−êi n¨m trång c©y, v× lîi Ých tr¨m n¨m trång ng−êi". Häc sinh ph¶i ®−îc gi¸o dôc toµn diÖn, kh«ng chØ cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¹o ®øc, trÝ tuÖ mµ cßn ph¶i cã søc khoÎ tèt. Héi nghÞ lÇn thø hai Ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh "Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i nh»m vµo môc tiªu gi¸o dôc toµn diÖn, ®øc dôc, trÝ dôc, thÓ dôc, søc dôc ë tÊt c¶ c¸c bËc häc". Ch¨m sãc, b¶o vÖ vµ gi¸o dôc søc khoÎ häc sinh lµ nhiÖm vô quan träng trong sù nghiÖp trång ng−êi cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, lµ mèi quan t©m cña mçi gia ®×nh vµ toµn x· héi. Mét nÒn gi¸o dôc toµn diÖn kh«ng ®¬n thuÇn chØ cã kiÕn thøc vÒ v¨n ho¸ mµ ph¶i cã søc khoÎ. HiÖn c¶ n−íc cã trªn 28.000 tr−êng häc thuéc c¸c bËc häc kh¸c nhau víi trªn 22 triÖu häc sinh, sinh viªn (tÝnh c¶ häc sinh nhµ trÎ vµ mÉu gi¸o trªn 3 triÖu häc sinh), chiÕm h¬n 1/4 d©n sè c¶ n−íc. ViÖc ch¨m sãc, b¶o vÖ vµ n©ng cao søc kháe cho häc sinh, sinh viªn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn cña thÕ hÖ trÎ. Häc sinh sinh viªn lµ thÕ hÖ t−¬ng lai cña ®Êt n−íc, søc kháe cña häc sinh h«m nay chÝnh lµ søc kháe cña d©n téc ta mai sau. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë n−íc ta, BHYT häc sinh lµ mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ch¨m sãc, b¶o vÖ søc khoÎ häc sinh hiÖu qu¶ ngay tõ khi c¸c em cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr−êng. BHYT häc sinh lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm duy nhÊt cung cÊp nguån tµi chÝnh ®Ó x©y dùng vµ duy tr× ho¹t ®éng cña hÖ thèng YTTH. Häc sinh tham gia BHYT ®−îc ®¶m b¶o ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, s¬ cÊp cøu th«ng th−êng t¹i YTTH vµ KCB ngo¹i tró, néi tró t¹i c¸c c¬ së y tÕ. 1. Sù cÇn thiÕt nghiªn cøu ®Ò ¸N Sau 13 n¨m triÓn khai thùc hiÖn BHYT häc sinh theo c¸c Th«ng t− h−íng dÉn cña liªn Bé Gi¸o dôc §µo t¹o - Y tÕ; liªn Bé Y tÕ - Tµi chÝnh, c«ng 7 t¸c BHYT häc sinh ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc ch¨m sãc, gi¸o dôc, b¶o vÖ søc khoÎ cho häc sinh, sinh viªn. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc, c«ng t¸c BHYT häc sinh cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, tån t¹i vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p triÓn khai, cÇn tiÕp tôc bæ sung, söa ®æi vµ hoµn thiÖn. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song nh÷ng kÕt qu¶ vÒ BHYT häc sinh ®¹t ®−îc trong nh÷ng n¨m qua vÉn ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, ®Õn hÕt n¨m 2006, sè häc sinh tham gia BHYT lµ h¬n 8 triÖu, so víi tæng sè häc sinh c¶ n−íc ®¹t kho¶ng 44%. §Õn nay, ch−a cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng thÓ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc vµ nh÷ng bÊt cËp trong tæ chøc thùc hiÖn BHYT häc sinh. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã ®Ò ¸n: "§¸nh gi¸ thùc hiÖn BHYT häc sinh trong thêi gian qua" nh»m nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn t×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh tõ 1994 ®Õn 2006 trªn ph¹m vi c¶ n−íc, ph©n tÝch nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc vµ nh÷ng h¹n chÕ c¶ ë c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn, tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, x©y dùng hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p ®Ó BHYT häc sinh ngµy cµng ph¸t triÓn tèt h¬n. 2. Môc tiªu nghiªn cøu a. Môc tiªu chung Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh qua c¸c giai ®o¹n, qua ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®Ó më réng ®èi t−îng tham gia BHYT HSSV, thùc hiÖn BHYT häc sinh bÒn v÷ng, gãp phÇn më réng vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c BHYT ë n−íc ta. b. Môc tiªu cô thÓ - Nghiªn cøu t×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh, viÖc sö dông quü KCB BHYT häc sinh vµ hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông nguån kinh phÝ BHYT ®Ó l¹i y tÕ tr−êng häc qua c¸c giai ®o¹n. - Ph©n tÝch nh÷ng kinh nghiÖm thu ®−îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh ë n−íc ta vµ x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng tham gia BHYT cña häc sinh. 8 - §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn BHYT häc sinh phï hîp víi giai ®o¹n míi, gãp phÇn x©y dùng LuËt BHYT. 3. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu a. §èi t−îng nghiªn cøu - C¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ BHYT vµ BHYT häc sinh : NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, c¸c Th«ng t− vµ v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn BHYT häc sinh vµ c«ng t¸c y tÕ tr−êng häc qua c¸c giai ®o¹n. - BHXH cÊp tØnh vµ huyÖn trªn c¶ n−íc. - C¸c tr−êng häc tham gia BHYT. b. Ph¹m vi vµ giíi h¹n nghiªn cøu : - B¸o c¸o hµng n¨m vÒ BHYT häc sinh cña BHXH c¸c ®Þa ph−¬ng. - KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ, th¨m dß ý kiÕn t¹i mét sè BHXH ®Þa ph−¬ng. - Sè liÖu quyÕt to¸n tµi chÝnh hµng n¨m cña BHXH ViÖt Nam vµ c¸c ®Þa ph−¬ng vÒ BHYT tù nguyÖn vµ BHYT häc sinh. - B¸o c¸o hµng n¨m cña Së Y tÕ, Së gi¸o dôc ®µo t¹o vµ tr−êng häc cña mét sè ®Þa ph−¬ng vÒ néi dung BHYT häc sinh vµ c«ng t¸c y tÕ tr−êng häc. 4. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Sö dông 02 ph−¬ng ph¸p: Ph©n tÝch tµi liÖu thø cÊp vµ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ t¹i thùc ®Þa. Ngoµi ra, nhãm nghiªn cøu cßn sö dông nh÷ng dÉn chøng tµi liÖu tõ 02 héi nghÞ t¹i Trung −¬ng vÒ BHYT häc sinh. a. Ph©n tÝch tµi liÖu thø cÊp: Ph©n tÝch c¸c v¨n b¶n, b¸o c¸o, nh÷ng sè liÖu vÒ BHYT häc sinh ®· vµ ®ang thùc hiÖn t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong vµ ngoµi n−íc vÒ triÓn khai BHYT nãi chung vµ BHYT häc sinh nãi riªng. b. Nghiªn cøu thùc ®Þa: TiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc ®Þa t¹i 04 tØnh nh»m thu thËp th«ng tin, m« t¶ vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ viÖc triÓn khai BHYT häc sinh trong nh÷ng n¨m qua. 9 §¸nh gi¸ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn triÓn khai BHYT tù nguyÖn ë c¸c ®Þa ph−¬ng, nhËn thøc cña chÝnh quyÒn, nhµ tr−êng, phô huynh häc sinh ë c¸c ®Þa ph−¬ng. c. §Þa ®iÓm nghiªn cøu thùc ®Þa: §iÒu tra thùc ®Þa ®−îc tiÕn hµnh t¹i 04 tØnh: Th¸i B×nh, Ninh B×nh, Thõa Thiªn HuÕ, thµnh phè Hå ChÝ Minh. T¹i mçi tØnh chän 1 ®Õn 2 huyÖn vµ mçi huyÖn chän 02 tr−êng ®Ó kh¶o s¸t. Riªng t¹i tØnh Thõa Thiªn HuÕ, ph¸t phiÕu ®iÒu tra 175 c¸n bé l·nh ®¹o cña 175 tr−êng häc. d. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu: - Ph−¬ng ph¸p thèng kª: Tæng hîp c¸c sè liÖu b¸o c¸o cña c¸c ®Þa ph−¬ng qua c¸c n¨m; sè liÖu quyÕt to¸n hµng n¨m vÒ thu chi BHYT häc sinh. - Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra x· héi häc : th¶o luËn nhãm vµ pháng vÊn dùa trªn bé c©u hái h−íng dÉn pháng vÊn ®· ®−îc chuÈn bÞ. Trong nghiªn cøu ®Æc biÖt chó träng tíi nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n, kinh nghiÖm thùc hiÖn t¹i ®Þa ph−¬ng, kh¶ n¨ng triÓn khai BHYT häc sinh trong thêi gian tíi còng nh− nh÷ng ®Ò xuÊt ®Ó ph¸t triÓn trong thêi gian tíi. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò ¸n gåm: Ch−¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ BHYT vµ BHYT häc sinh. Ch−¬ng II: §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn BHYT häc sinh qua c¸c giai ®o¹n. Ch−¬ng III: Ph−¬ng h−íng vµ c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ ®Ó ph¸t triÓn BHYT häc sinh. Sau ®©y lµ néi dung cô thÓ cña c¸c ch−¬ng. 10 Ch−¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ bHYT vµ BHYT häc sinh 1.1. LÞch sö ra ®êi cña BHYT 1.1.1. Trªn thÕ giíi: Vµo nh÷ng n¨m 1860 d−íi thêi Bismark, n−íc §øc ®ang chuyÓn tõ quèc gia n«ng nghiÖp sang mét quèc gia c«ng nghiÖp. Cïng víi qu¸ tr×nh ®ã lµ sù h×nh thµnh nhiÒu vÊn ®Ò x· héi míi cÇn gi¶i quyÕt nh− n¹n thÊt nghiÖp, bÖnh tËt, ®au èm, nghÌo khæ vµ an sinh x· héi. Nh»m b¶o vÖ cho c¸c thî thñ c«ng khi gÆp tai n¹n rñi ro, cÊp cøu, quü BHYT ®Çu tiªn ®· ra ®êi ë §øc. Bëi v× trong hoµn c¶nh cÊp cøu nh− vËy, ng−êi thî kh«ng tù m×nh g¸nh v¸c ®−îc c¸c chi phÝ vµ cÇn cã sù gióp ®ì cña nhiÒu ng−êi th«ng qua mét quü do tËp thÓ ®ãng gãp ®ã chÝnh lµ quü BHYT. Sau nµy, ®èi t−îng BHYT dÇn dÇn ®−îc më réng sang ®èi t−îng kh¸c, tr−íc hÕt lµ c¸c c«ng nh©n lao ®éng trong c¸c xÝ nghiÖp, c«ng tr−êng, råi sau ®ã lµ nh÷ng ng−êi lµm nghÒ tù do, bu«n b¸n vµ c¸c nghÒ nghiÖp kh¸c. §Õn n¨m 1883 n−íc §øc ®· cã luËt BHYT vµ nhiÒu n−íc kh¸c trªn thÕ giíi còng thùc hiÖn BHYT cho ng−êi lao ®éng nh− ë §øc. T¹i Héi nghÞ toµn thÓ cña Tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) ®· th«ng qua C«ng −íc sè 102 (1952) vÒ an toµn x· héi trong ®ã BHXH lµ mét c¬ chÕ chñ yÕu. C«ng −íc 102 ®· ®Æt chÕ ®é ch¨m sãc y tÕ lªn hµng ®Çu cña hÖ thèng an toµn x· héi. Nh− vËy, sù ra ®êi cña BHYT xuÊt ph¸t tõ sù b¶o vÖ søc khoÎ cho ng−êi lao ®éng khi ch¼ng may hä bÞ èm ®au bÖnh tËt, vµ víi tÝnh chÊt x· héi réng r·i ®ã, BHYT ®· ®−îc triÓn khai ë rÊt nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi vµ nã ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong vÊn ®Ò an sinh x· héi. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn con ng−êi ngµy cµng quan t©m ®Õn søc khoÎ cña m×nh, chÝnh v× vËy sù ra ®êi cña BHYT ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ cña mäi ng−êi d©n trong x· héi. HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ BHYT nh−ng môc ®Ých chung cña BHYT ®Òu gièng nhau lµ nh»m ch¨m sãc y tÕ cho ng−êi tham gia BHYT khi bÞ èm ®au, bÖnh tËt. MÆc dï cã nhiÒu kh¸i niÖm ®−îc ®−a 11 ra nh−ng néi dung bao hµm nh− sau: "BHYT lµ sù ®ãng gãp theo chu kú ®Òu ®Æn cña c¸c thµnh viªn t¹o nªn mét quü chung ®Ó cïng nhau chia xÎ nh÷ng rñi ro th«ng qua h×nh thøc thanh to¸n chi tr¶ chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh b»ng quü b¶o hiÓm". Ngµy nay BHYT ®· ®−îc nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi thùc hiÖn nh»m b¶o vÖ søc khoÎ cho ng−êi d©n, víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh− BHYT b¾t buéc, BHYT tù nguyÖn, BHYT ngµnh nghÒ hoÆc theo c¸c nhãm kinh tÕ x· héi ®Æc thï. 1.1.2. ë ViÖt Nam: §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, thùc hiÖn xo¸ bá c¬ chÕ bao cÊp trong mäi lÜnh vùc trong ®ã cã y tÕ. Theo ®ã, ng−êi d©n tõ chç ®−îc kh¸m ch÷a bÖnh miÔn phÝ nay ph¶i nép mét phÇn viÖn phÝ khi ®i kh¸m ch÷a bÖnh. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cho ng−êi d©n, mét sè n¬i ®· thùc hiÖn vËn ®éng, quyªn gãp ®Ó cã thªm nguån kinh phÝ phôc vô cho nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh cña nh©n d©n. H−íng tíi thùc hiÖn BHYT, n¨m 1989, Bé Y tÕ ®· ®ång ý cho 3 ®Þa ph−¬ng tæ chøc thÝ ®iÓm BHYT lµ H¶i Phßng, VÜnh Phó vµ Qu¶ng TrÞ. Sau mét thêi gian thùc hiÖn thÝ ®iÓm, ngµy 15/8/1992 Héi ®ång Bé tr−ëng (nay lµ ChÝnh phñ) ®· ký NghÞ ®Þnh sè 299/H§BT ban hµnh ®iÒu lÖ BHYT. Sau 6 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch BHYT theo NghÞ ®Þnh 299, tõ thùc tiÔn vµ tr−íc yªu cÇu nhiÖm vô míi, ngµy 13/8/1998 ChÝnh phñ cã NghÞ ®Þnh sè 58/1998/N§-CP ban hµnh §iÒu lÖ BHYT míi. 7 n¨m sau, tr−íc yªu cÇu më réng ®èi t−îng vµ quyÒn lîi cña ng−êi tham gia BHYT c¶ khu vùc b¾t buéc vµ tù nguyÖn, ngµy 16/5/2005 ChÝnh phñ ®· cã NghÞ ®Þnh sè 63/2005/N§-CP ban hµnh §iÒu lÖ BHYT míi thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 58. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHYT ë n−íc ta kh«ng chØ t¹o thªm nguån tµi chÝnh cho ch¨m sãc y tÕ mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tõng b−íc c¶i tiÕn hÖ thèng kh¸m ch÷a bÖnh phï hîp, hiÖu qu¶ vµ chÊt l−îng. 12 Tõ kinh nghiÖm triÓn khai BHYT ë c¸c n−íc, vËn dông vµo ®iÒu kiÖn thùc tiÔn ë ViÖt Nam, kh¸i niÖm vÒ BHYT ®· ®−îc h×nh thµnh ë ViÖt Nam tõ n¨m 1992 Ngµy 15 th¸ng 8 n¨m 1992, Héi ®ång Bé tr−ëng (nay lµ ChÝnh phñ) ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 299/H§BT vÒ §iÒu lÖ BHYT. §©y lµ mét chñ tr−¬ng lín cña Nhµ n−íc nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña c¸ nh©n, tËp thÓ vµ céng ®ång x· héi ®Ó t¨ng c−êng chÊt l−îng trong viÖc kh¸m vµ ch÷a bÖnh. NghÞ ®Þnh 299 ®Æt nÒn mãng ph¸p lý ®Çu tiªn cho viÖc triÓn khai BHYT ë ViÖt Nam. Theo ®ã, quü BHYT ®−îc tæ chøc qu¶n lý theo ®Þa bµn hµnh chÝnh, c¬ quan BHYT lµ mét ®¬n vÞ trùc thuéc Së Y tÕ c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng vµ 4 ngµnh cã quü BHYT (DÇu khÝ, Than, Cao su, GTVT), ®ång thêi chÞu sù qu¶n lý, chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cña BHYT ViÖt Nam thuéc Bé Y tÕ. TiÕp theo NghÞ ®Þnh 299, NghÞ ®Þnh sè 58/CP ngµy 13/8/1998 vµ ®Õn NghÞ ®Þnh sè 63/2005/N§-CP ngµy 16/5/2005 ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn h¬n. §iÒu 1, Ch−¬ng I, NghÞ ®Þnh sè 63 Ban hµnh §iÒu lÖ BHYT quy ®Þnh: "1. BHYT quy ®Þnh trong §iÒu lÖ nµy lµ mét chÝnh s¸ch x· héi do Nhµ n−íc tæ chøc thùc hiÖn, nh»m huy ®éng sù ®ãng gãp cña ng−êi sö dông lao ®éng, ng−êi lao ®éng, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ®Ó thanh to¸n chi phÝ KCB theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ nµy cho ng−êi cã thÎ BHYT khi èm ®au 2. BHYT theo §iÒu lÖ nµy mang tÝnh x· héi, kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn, h−íng tíi môc tiªu c«ng b»ng, hiÖu qu¶ trong KCB vµ toµn d©n tham gia". Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn BHYT b¾t buéc, nhu cÇu vÒ BHYT tù nguyÖn ®−îc ®Æt ra v× sè ng−êi thuéc ®èi t−îng b¾t buéc chØ chiÕm kho¶ng 20% d©n sè, trong khi ®ã mét bé phËn lín nh©n d©n ch−a cã BHYT. Trong tiÕn tr×nh t×m kiÕm m« h×nh thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn, ®· cã nhiÒu nhãm ®èi t−îng BHYT tù nguyÖn ®−îc c¸c ®Þa ph−¬ng thÝ ®iÓm triÓn khai nh−ng viÖc thùc hiÖn BHYT cho häc sinh lµ mét m« h×nh cã hiÖu qu¶ h¬n c¶. N¨m 1993, mÆc dï ch−a cã Th«ng t− h−íng dÉn vÒ BHYT häc sinh nh−ng ®· cã 09 tØnh, thµnh 13 phè thÝ ®iÓm triÓn khai lo¹i h×nh nµy vµ kÕt qu¶ ®· cã 193.750 häc sinh tham gia BHYT trªn c¶ n−íc. Nh÷ng tØnh thÝ ®iÓm thµnh c«ng vµ thu ®−îc kÕt qu¶ tèt lµ H¶i Phßng: 142.019 thÎ; B×nh §Þnh: 45.339 thÎ; Cµ Mau: 2.688 thÎ; Lai Ch©u: 2.018 thÎ Thùc hiÖn LuËt B¶o vÖ søc kháe nh©n d©n, LuËt B¶o vÖ, Ch¨m sãc vµ Gi¸o dôc trÎ em, C¬ quan BHXH ®· cïng víi ngµnh Y tÕ, ngµnh Gi¸o dôc §µo t¹o, c¸c Bé, ngµnh, Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp nç lùc phèi hîp chØ ®¹o, tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c BHYT häc sinh, c«ng t¸c y tÕ tr−êng häc vµ thu ®−îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. C¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ c«ng t¸c B¶o hiÓm y tÕ trong c¸c tr−êng häc ®−îc ban hµnh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®Þa ph−¬ng triÓn khai thùc hiÖn. M¹ng l−íi y tÕ tr−êng häc tõng b−íc ®−îc cñng cè, nhiÒu tØnh ®· cã c¸n bé chuyªn tr¸ch theo dâi c«ng t¸c y tÕ tr−êng häc. Mét sè ch−¬ng tr×nh phßng chèng bÖnh, tËt ®· vµ ®ang ®−îc ®−a vµo mét sè tr−êng häc nh−: phßng chèng HIV/AIDS, phßng chèng sèt xuÊt huyÕt, phßng chèng sèt rÐt, phßng chèng giun s¸n, an toµn vÖ sinh thùc phÈm, phßng chèng suy dinh d−ìng, phßng chèng tai n¹n th−¬ng tÝch, ch¨m sãc r¨ng miÖng... nh»m n©ng cao søc khoÎ cho HSSV. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng x· héi ho¸ c«ng t¸c ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ, gi¸o dôc cho häc sinh nÕp sèng céng ®ång, tinh thÇn t−¬ng th©n t−¬ng ¸i, m×nh v× mäi ng−êi, mäi ng−êi v× m×nh vµ thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 241/TTG ngµy 24/05/1993 cña Thñ t−íng chÝnh phñ “VÒ viÖc thu vµ sö dông häc phÝ” trong ®ã cho phÐp thu BHYT häc sinh. BHYT häc sinh ë ViÖt Nam ®−îc triÓn khai chÝnh thøc tõ n¨m 1994, theo quy ®Þnh cña Th«ng t− liªn Bé sè 14/TTLB h−íng dÉn thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn cho häc sinh ngµy 19/9/1994 do liªn Bé Gi¸o dôc §µo t¹o - Y tÕ ban hµnh. §©y lµ v¨n b¶n ph¸p lý quan träng ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng BHYT häc sinh ë ViÖt Nam, ¸p dông cho tÊt c¶ HSSV ®ang theo häc t¹i c¸c c¬ së gi¸o dôc, ®µo t¹o thuéc hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n (trõ HSSV thuéc ®èi t−îng miÔn nép mét phÇn viÖn phÝ quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 95/CP ngµy 27 th¸ng 8 n¨m 1994 cña ChÝnh phñ). Häc sinh tham gia BHYT tù nguyÖn ph¶i tù ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn theo quy 14 ®Þnh vµo quü BHYT ®Ó ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu t¹i YTTH vµ kh¸m ch÷a bÖnh t¹i c¸c c¬ së y tÕ theo h−íng dÉn cña c¬ quan BHXH. Sau 4 n¨m tæ chøc thùc hiÖn BHYT häc sinh theo Th«ng t− sè 14, tõ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®−îc vµ tõ thùc tÕ sinh ®éng ë c¸c ®Þa ph−¬ng, nhµ n−íc tiÕp tôc nghiªn cøu bæ sung, söa ®æi c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 37/CP ngµy 20/6/1996 cña ChÝnh phñ vÒ ®Þnh h−íng chiÕn l−îc c«ng t¸c ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n, sau khi cã tho¶ thuËn cña Bé Tµi chÝnh, liªn Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o vµo Y tÕ ban hµnh Th«ng t− liªn tÞch sè 40/1998/TTLT-BGD§T-BYT ngµy 18/7/1998 h−íng dÉn thùc hiÖn BHYT häc sinh thay thÕ th«ng t− sè 14/TTLB. Ngµy 20/01/2002 Thñ t−íng ChÝnh phñ ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 20/2002/Q§-TTg vÒ viÖc chuyÓn hÖ thèng BHYT tõ Bé Y tÕ sang BHXH ViÖt Nam. Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña hÖ thèng BHXH ViÖt Nam ®−îc thùc hiÖn theo NghÞ ®Þnh sè 100/2002/N§-CP ngµy 6/12/2002 cña ChÝnh phñ. Theo ®ã, quü BHYT lµ mét trong c¸c quü thµnh phÇn cña quü BHXH do BHXH ViÖt Nam qu¶n lý tËp trung, thèng nhÊt toµn diÖn. BHXH c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng trùc thuéc BHXH ViÖt Nam c¶ vÒ tæ chøc, nh©n sù, tµi chÝnh vµ chuyªn m«n nghiÖp vô; xo¸ bá BHYT ngµnh, ®−a c¸c ®èi t−îng tham gia BHYT theo 04 ngµnh tr−íc kia vÒ c¸c ®Þa ph−¬ng qu¶n lý theo ®Þa giíi hµnh chÝnh. BHXH ViÖt Nam lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ cã nhiÖm vô tæ chøc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ BHXH, bao gåm c¶ chÕ ®é BHYT b¾t buéc vµ tù nguyÖn trong ®ã cã BHYT häc sinh. Tr−íc thay ®æi vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ nh÷ng bÊt cËp cña Th«ng t− sè 40, ngµy 07/8/2003 liªn Bé Tµi chÝnh - Y tÕ ®· ban hµnh Th«ng t− liªn tÞch sè 77/2003/TTLT-BTC-BYT h−íng dÉn thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn trong ®ã cã BHYT häc sinh. Th«ng t− nµy ®· t¹o hµnh lang ph¸p lý mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt tõ tr−íc tíi nay trong viÖc triÓn khai thèng nhÊt BHYT tù nguyÖn nãi chung, BHYT häc sinh nãi riªng mét c¸ch ®ång bé trªn c¶ n−íc. Th«ng t− ®· x¸c ®Þnh cô thÓ ph−¬ng thøc, quyÒn lîi cña häc sinh tham gia BHYT ®−îc kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró, ®iÒu trÞ néi tró vµ ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu t¹i tuyÕn y 15 tÕ c¬ së còng nh− ë tr−êng häc. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn BHYT häc sinh ®−îc h−íng dÉn râ rµng, cô thÓ ®¶m b¶o nguyªn t¾c céng ®ång Ngµy 23 th¸ng 02 n¨m 2005 Bé ChÝnh trÞ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt sè 46-NQ/TW vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ n©ng cao søc khoÎ nh©n d©n trong t×nh h×nh míi; ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ quyÕt sè 05/2005/NQ- CP ngµy 18 th¸ng 04 n¨m 2005 vÒ ®Èy m¹nh x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸ vµ thÓ dôc thÓ thao vµ QuyÕt ®Þnh sè 243/2005/Q§-TTg ngµy 05 th¸ng 10 n¨m 2005 ban hµnh ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña chÝnh phñ thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 46-NQ/TW cña Bé chÝnh trÞ. §©y lµ nh÷ng ®Þnh h−íng quan träng trong c«ng t¸c ph¸t triÓn BHYT tù nguyÖn nãi chung, BHYT häc sinh nãi riªng, nã ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c BHYT häc sinh ph¸t triÓn m¹nh mÏ, thùc hiÖn quan ®iÓm chØ ®¹o cña Bé ChÝnh trÞ: ph¸t triÓn BHYT toµn d©n, nh»m tõng b−íc ®¹t tíi c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc khoÎ, thùc hiÖn sù chia sÎ gi÷a ng−êi khoÎ víi ng−êi èm, ng−êi giµu víi ng−êi nghÌo, ng−êi trong ®é tuæi lao ®éng víi trÎ em, ng−êi giµ. Tõ nh÷ng ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ®Ó më réng ®èi t−îng vµ ph¸t triÓn BHYT, ngµy 16 th¸ng 05 n¨m 2005 ChÝnh phñ ®· ban hµnh §iÒu lÖ BHYT kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 63/2005/N§-CP. Trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh sè 63/2005/N§-CP, ngµy 24/8/2005 liªn Bé Y tÕ - Tµi chÝnh ®· ban hµnh Th«ng t− sè 22/2005/TTLT-BYT-BTC h−íng dÉn thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn, trong ®ã cã BHYT häc sinh. Th«ng t− x¸c ®Þnh cô thÓ ph−¬ng thøc vµ ®èi t−îng thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn, quyÒn lîi cña ng−êi tham gia BHYT tù nguyÖn thèng nhÊt víi quyÒn lîi cña ng−êi tham gia BHYT b¾t buéc. C¸c h×nh thøc tæ chøc thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn ®−îc h−íng dÉn râ rµng, cô thÓ vµ ®¶m b¶o nguyªn t¾c céng ®ång, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, thèng nhÊt vÒ quyÒn lîi cña häc sinh tham gia ë c¸c vïng miÒn kh¸c nhau trªn c¶ n−íc. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai §iÒu lÖ BHYT ban hµnh theo NghÞ ®Þnh 63 vµ Th«ng t− liªn tÞch sè 21,22 ®· ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp vÒ chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn. BHYT tù nguyÖn vµ BHYT häc sinh bÞ béi chi quü lín, 16 b¾t ®Çu mÊt kh¶ n¨ng c©n ®èi thu chi. §øng tr−íc thùc tr¹ng ®ã, ngµy 30/03/2007 liªn Bé Y tÕ - Tµi chÝnh ®· ban hµnh th«ng t− liªn tÞch sè 06/2007/TTLT-BYT-BTC h−íng dÉn thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn trong ®ã cã BHYT häc sinh. B¸m theo nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch BHYT häc sinh qua c¸c giai ®o¹n, ®Ò ¸n nµy tËp trung ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng BHYT häc sinh trªn c¶ n−íc ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc thiÕt thùc vµ ®Ò xuÊt nhøng gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi cho giai ®o¹n tiÕp theo. 1.2. Sù cÇn thiÕt vµ vai trß cña BHYT häc sinh 1.2.1. Sù cÇn thiÕt cña BHYT Theo th¸p nhu cÇu cña Maslow th× nhu cÇu ®−îc b¶o vÖ lµ nhu cÇu thø 2 sau nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng−êi. ChÝnh v× vËy, khi ®iÒu kiÖn sèng cña ng−êi d©n kh«ng ngõng t¨ng lªn th× nhu cÇu vÒ b¶o hiÓm ngµy cµng trë nªn quan träng, bëi v× cã b¶o hiÓm con ng−êi sÏ kh«ng ph¶i lo l¾ng khi cã nh÷ng bÊt ngê x¶y ra víi cuéc sèng cña m×nh. Nhµ chÝnh trÞ gia Wiston Churchill ®· nãi: NÕu cã thÓ, t«i sÏ viÕt tõ "b¶o hiÓm" trong mçi nhµ vµ trªn tr¸n mçi ng−êi - cµng ngµy t«i cµng tin ch¾c r»ng, víi mét gi¸ khiªm tèn, b¶o hiÓm cã thÓ gi¶i phãng c¸c gia ®×nh ra khái th¶m ho¹ kh«ng l−êng tr−íc ®−îc. Ngµy nay, b¶o hiÓm ®· trë thµnh chç dùa cho mäi ng−êi, mäi tæ chøc, gióp hä yªn t©m trong cuéc sèng, trong sinh ho¹t... Khi x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn con ng−êi cµng cÇn ®Õn b¶o hiÓm nh− lµ mét tÊm l¸ ch¾n cuèi cïng b¶o vÖ hä khi ch¼ng may bÞ rñi ro. NÕu nh− con ng−êi lµ vèn quý nhÊt trong x· héi th× søc khoÎ lµ yÕu tè quan träng nhÊt. V× vËy mäi ng−êi kh«ng ph©n biÖt giµu nghÌo ®Òu ph¶i ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ, kh«ng thÓ ®Ó t×nh tr¹ng ng−êi lao ®éng bÞ bÖnh tËt v× nghÌo mµ kh«ng ®−îc cøu ch÷a. LuËt B¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n cña ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh: “Søc khoÎ lµ vèn quý nhÊt cña con ng−êi, lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó con ng−êi sèng h¹nh phóc, lµ môc tiªu vµ lµ nh©n tè quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ b¶o vÖ Tæ 17 quèc... TÊt c¶ c«ng d©n cã nghÜa vô thùc hiÖn nghiªm chØnh nh÷ng quyÕt ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ søc khoÎ nh©n, ®Ó b¶o vÖ søc khoÎ cho m×nh vµ cho mäi ng−êi”. §Ó ®¶m b¶o ch¨m sãc søc khoÎ cho mäi ng−êi d©n kh«ng ph©n biÖt giµu nghÌo, giai cÊp, mäi ng−êi ®−îc b×nh ®¼ng trong kh¸m ch÷a bÖnh th× viÖc thùc hiÖn BHYT lµ v« cïng cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy, §iÒu 39, HiÕn ph¸p n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh: "Thùc hiÖn BHYT t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ng−êi d©n ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ". BÊt cø mét quèc gia nµo, vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ cho ng−êi d©n lu«n lu«n lµ vÊn ®Ò ®Æt lªn hµng ®Çu trong c¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Bëi v× nÕu kh«ng cã søc khoÎ con ng−êi sÏ kh«ng lµm ®−îc bÊt cø viÖc g× vµ nÕu xÐt trªn ph¹m vi mét quèc gia th× nã sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kinh tÕ - chÝnh trÞ cña quèc gia ®ã. ChÝnh v× vËy, viÖc thùc hiÖn BHYT lµ mét trong nh÷ng c¸ch lµm cÇn thiÕt cho viÖc ch¨m sãc søc khoÎ cña ng−êi d©n. Trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu quèc gia ®· thùc hiÖn BHYT cho mäi ng−êi d©n trong x· héi nh− : n−íc §øc ngay tõ nh÷ng n¨m 1883 ®· cã luËt BHYT vµ hiÖn nay hÇu hÕt ng−êi d©n §øc ®· cã BHYT, Hµn Quèc n¨m 1997 ®· ban hµnh luËt BHYT b¾t buéc toµn d©n vµ sau 12 n¨m vµo n¨m 1989 gÇn 100% ng−êi d©n Hµn Quèc cã BHYT ... Ngµy nay, BHYT ®· trë nªn quen thuéc h¬n ®èi víi ng−êi d©n ViÖt Nam, nhu cÇu vÒ BHYT ®· vµ ®ang trë nªn cÇn thiÕt h¬n. Thùc tÕ triÓn khai BHYT trong nh÷ng n¨m qua ®· thÓ hiÖn sù cÇn thiÕt cña BHYT, trong ®ã cã BHYT häc sinh. Häc sinh lµ thÕ hÖ trÎ, lµ t−¬ng lai cña ®Êt n−íc, do ®ã viÖc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ cho häc sinh lµ v« cïng cÇn thiÕt. Tham gia BHYT, HSSV kh«ng nh÷ng ®−îc ch¨m sãc lóc èm ®au mµ ngay c¶ khi khoÎ m¹nh còng ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ th«ng qua nguån kinh phÝ BHYT trÝch l¹i YTTH. ChÝnh v× sù cÇn thiÕt cña BHYT nªn viÖc triÓn khai BHYT tù nguyÖn trong ®ã cã BHYT häc sinh cã mét vai trß quan träng trong viÖc tõng b−íc tiÕn tíi BHYT toµn d©n nh− NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng IX ®· kh¼ng ®Þnh: "Thùc 18 hiÖn c«ng b»ng x· héi trong ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n, tiÕn tíi BHYT toµn d©n". 1.2.2. Vai trß BHYT häc sinh ë ViÖt Nam BHYT nãi chung vµ BHYT häc sinh nãi riªng cã mét vai trß quan träng trong x· héi vµ ngµy cµng ®−îc kh¼ng ®Þnh. Thùc tiÔn triÓn khai BHYT häc sinh ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy: Thø nhÊt, BHYT häc sinh lµ tiÒn ®Ò quan träng trong lé tr×nh tiÕn tíi BHYT toµn d©n theo ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cña §¶ng vµ ChÝnh phñ. Häc sinh, sinh viªn chiÕm mét tû lÖ lín trong c¬ cÊu d©n sè ë n−íc ta (kho¶ng 25% d©n sè). ViÖc triÓn khai BHYT häc sinh theo tr−êng, líp cã nhiÒu thuËn lîi. Thùc hiÖn BHYT häc sinh lµm cho nhµ tr−êng, phô huynh vµ c¸c em häc sinh quen dÇn víi kh¸i niÖm BHYT, quen víi viÖc KCB b»ng BHYT, t¹o tiÒn ®Ò thùc hiÖn luËt BHYT. Do ®ã, thùc hiÖn BHYT tù nguyÖn häc sinh lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn thiÖn chÝnh s¸ch BHYT tiÕn tíi thùc hiÖn BHYT toµn d©n. Thø hai, BHYT häc sinh kh«i phôc vµ duy tr× ho¹t ®éng cña hÖ thèng YTTH. Nhê cã BHYT häc sinh, hÖ thèng YTTH ngµy cµng ph¸t triÓn, häc sinh ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ b»ng nguån kinh phÝ BHYT häc sinh ®Ó l¹i nhµ tr−êng. Hµng n¨m, quü BHYT häc sinh ®· trÝch hµng chôc tû ®ång (n¨m 2006, quü BHYT häc sinh ®· trÝch h¬n 72 tû ®ång cho YTTH trªn toµn quèc) ®Ó cho ho¹t ®éng YTTH. Ng−îc l¹i, hÖ thèng y tÕ tr−êng häc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®· chøng minh ®−îc nh÷ng lîi Ých khi tham gia BHYT nªn ®· kÝch thÝch ®−îc häc sinh tham gia BHYT ngµy cµng nhiÒu. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu tr−êng muèn x©y dùng phßng y tÕ tr−êng häc còng tÝch cùc vËn ®éng häc sinh tham gia BHYT víi tû lÖ cao ®Ó cã ®ñ ®iÒu kiÖn cho y tÕ tr−êng häc ho¹t ®éng. Th«ng qua ho¹t ®éng cña BHYT, c¸c ch−¬ng tr×nh y tÕ häc ®−êng ®· phèi hîp ®Ó ch¨m sãc søc khoÎ cho häc sinh cã hiÖu qu¶ nh− c¸c ch−¬ng tr×nh Nha häc ®−êng, M¾t häc ®−êng, vÖ sinh häc ®−êng, phßng chèng giun s¸n vv... 19 Tuy nhiªn, thùc tÕ hiÖn nay c«ng t¸c y tÕ tr−êng häc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, bÊt cËp. M¹ng l−íi c¸n bé y tÕ trong c¸c tr−êng häc thiÕu vÒ sè l−îng vµ ch−a ®¶m b¶o vÒ chÊt l−îng, hiÖn trªn 80% sè tr−êng häc trong c¶ n−íc ch−a cã c¸n bé y tÕ chuyªn tr¸ch. Sè c¸n bé lµm c«ng t¸c y tÕ t¹i c¸c tr−êng häc hÇu hÕt lµ gi¸o viªn kiªm nhiÖm vµ ch−a ®−îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô y. C¸c ho¹t ®éng y tÕ chñ yÕu tËp trung vµo s¬ cÊp cøu ban ®Çu, ph¸t thuèc th«ng th−êng. §èi víi c¸c vïng n«ng th«n, vïng khã kh¨n, vïng s©u, xa th× hÇu nh− ch−a cã c¸n bé theo dâi vÒ c«ng t¸c y tÕ trong c¸c tr−êng häc. ThiÕu c¸n bé y tÕ tr−êng häc nªn c¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu, kh¸m søc kháe ®Þnh kú, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vÒ phßng chèng bÖnh tËt cho häc sinh, sinh viªn ch−a ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù gia t¨ng ®¸ng lo ng¹i cña mét sè bÖnh, tËt trong tr−êng häc nh− cËn thÞ, cong vÑo cét sèng, bÖnh r¨ng miÖng, suy nh−îc thÇn kinh, bÐo ph× vµ mét sè bÖnh kh¸c lµm ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi søc khoÎ vµ sù ph¸t triÓn b×nh th−êng cña häc sinh, sinh viªn. §Æc biÖt, cã bÖnh trong mét thêi gian dµi đã không được phát hiện như trường hợp nhiÒu häc sinh t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng bÞ mắc bệnh xơ hóa cơ delta gÇn ®©y ®· ®Ó l¹i nh÷ng di chøng nÆng nÒ ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn thÓ chÊt vµ tinh thÇn. Ngoµi ra, ®¹i dÞch HIV/AIDS vµ mét sè bÖnh l©y nhiÔm míi næi lªn nh−: SARS, cóm A (H5N1) mµ HSSV còng lµ ®èi t−îng dÔ bÞ ph¬i nhiÔm. Thø ba, ®¶m b¶o quyÒn lîi vÒ ch¨m sãc y tÕ vµ n©ng cao chÊt l−îng kh¸m ch÷a bÖnh cho häc sinh tham gia BHYT khi ch¼ng may bÞ èm ®au, bÖnh tËt. Häc sinh tham gia BHYT ®−îc h−ëng quyÒn lîi trong kh¸m ch÷a bÖnh ®ã lµ ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu, kh¸m ch÷a bÖnh ngo¹i tró, ®iÒu trÞ néi tró... Nh− vËy, häc sinh cã thÎ BHYT kh«ng nh÷ng ®−îc KCB khi èm ®au mµ ngay c¶ khi khoÎ m¹nh còng ®−îc ch¨m sãc søc khoÎ. Trong nh÷ng n¨m qua, hµng triÖu l−ît häc sinh bÞ èm ®au, bÖnh tËt ®Òu ®−îc ®iÒu trÞ kÞp thêi ®Ó cã søc khoÎ häc tËp tèt.