Tài liệu đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trưởng các trường thcs huyện lục ngạn, tỉnh bắc giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHẠM THỊ ĐOÀN ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM PHẠM THỊ ĐOÀN ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. LÝ TIẾN HÙNG THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Tôi xin cam đoan luận văn “Đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trưởng các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang” là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Lý Tiến Hùng. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Học viên Phạm Thị Đoàn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với các thầy giáo, cô giáo Trƣờng Đại học Thái Nguyên cùng toàn thể các thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy tôi trong khóa học. Tôi đặc biệt bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Lý Tiến Hùng - ngƣời Thầy đã tận tình chỉ dẫn và đóng góp những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành Luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến lãnh đạo huyện Lục Ngạn và toàn thể các anh, chị, em đồng nghiệp; gia đình, bạn bè đã động viên, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho bản thân tôi trong quá trình học tập và hoàn thành Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục. Mặc dù đã hết sức cố gắng, nhƣng do một số hạn chế nhất định về điều kiện nghiên cứu nên Luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy, tác giả kính mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến và chỉ dẫn thêm của quý thầy cô và các bạn. Xin trân trọng cảm ơn. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả Phạm Thị Đoàn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC AM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 4 7. Kết cấu của đề tài............................................................................................. 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG THCS .......................................................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 11 1.2.1. Đánh giá ................................................................................................... 11 1.2.2. Quản lý..................................................................................................... 13 1.2.3. Quản lý giáo dục ...................................................................................... 15 1.2.4. Quản lý nhà trƣờng .................................................................................. 17 1.2.5. Hiệu trƣởng trƣờng THCS ....................................................................... 19 1.2.6. Đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng Trƣờng trung học cơ sở ............ 20 1.2.7. Mục đích, ý nghĩa của việc đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS ................................................................................. 21 1.3. Một số vấn đề cơ bản về đánh giá về đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng THCS .................................................................................. 23 1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của ngƣời Hiệu trƣởng THCS .................... 23 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn 1.3.2. Các nội dung đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng THCS ......... 24 1.3.3. Quy trình đánh giá hoạt dộng quản lý của Hiệu trƣởng THCS ............... 25 1.3.4. Phƣơng pháp đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS ...... 26 1.3.5. Hình thức đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS ....... 27 1.3.6. Các tiêu chí đánh giá ............................................................................... 28 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS ............................................................................................ 30 1.4.1. Yếu tố chủ quan ...................................................................................... 30 1.4.2. Yếu tố khách quan .................................................................................. 31 Kết luận chƣơng 1.............................................................................................. 33 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG ........................................ 34 2.1. Thực trạng giáo dục THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang .......................... 34 2.1.1. Quy mô phát triển và kết quả đã đạt đƣợc ............................................... 34 2.1.2. Đánh giá thực trạng chất lƣợng giáo dục toàn diện................................. 35 2.1.3. Thực trạng về đội ngũ hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang........................................................................................... 37 2.2. Thực trạng đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục ngạn ............................................................................ 39 2.2.1. Thực trạng nội dung đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn ......................................................... 39 2.2.2. Thực trạng về quy trình đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ..................................... 49 2.2.3. Thực trạng về công cụ đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng Trƣờng THCS .......................................................................................... 50 2.2.4. Kết quả đánh giá hoạt động quản ly của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn ....................................................................................... 52 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn 2.3. Nhận xét, đánh giá chung về thực trạng đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng Trƣờng trung học cơ sở tại huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ... 53 Kết luận chƣơng 2.............................................................................................. 55 Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LỤC NGẠN, TỈNH BẮC GIANG ......... 56 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 56 3.1.1. Nguyên tắc tính thực tiễn......................................................................... 56 3.1.2. Nguyên tắc tính hiệu quả ......................................................................... 56 3.1.3. Nguyên tắc tính đồng bộ.......................................................................... 57 3.1.4. Nguyên tắc tính khả thi ............................................................................ 57 3.2. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang ............................................ 57 3.2.1. Xây dựng bộ tiêu chí để đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS ........................................................................................... 57 3.2.2. Bồi dƣỡng nâng cao năng lực đánh giá hoạt động quản lý cho đội ngũ làm công tác đánh giá Hiệu trƣởng trƣờng THCS ........................... 62 3.2.3. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng THCS ........................................................................................... 63 3.2.4. Đầu tƣ kinh phí cho công tác đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS ............................................................................... 65 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 66 3.4. Khảo nghiệm đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ....... 67 Kết luận chƣơng 3.............................................................................................. 71 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 72 1. Kết luận .......................................................................................................... 72 2. Khuyến nghị................................................................................................... 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 74 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT Chữ viết tắt Viết đầy đủ BCHTW Ban Chấp hành Trung ƣơng BGH Ban giám hiệu CB Cán bộ CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất GD- ĐT Giáo dục - Đào tạo GS.TS Giáo sƣ. Tiến sĩ GV- HS Giáo viên - học sinh GVBM Giáo viên bộ môn GVCN Giáo viên chủ nhiệm PGS.TS Phó giáo sƣ. Tiến sĩ PPDH Phƣơng pháp dạy học PTDH Phƣơng tiện dạy học QL Quản lý QLNT Quản lý Nhà trƣờng TBDH Thiết bị dạy học TCCB Tổ chức cán bộ THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông XHHGD Xã hội hóa giáo dục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô trƣờng, lớp khối THCS ..................................................... 35 Bảng 2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang ................................................ 40 Bảng 2.3. Thực trạng quản lý và phát triển đội ngũ của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang .................................... 42 Bảng 2.4. Thực trạng quản lý tài sản, tài chính của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang ................................................ 44 Bảng 2.5. Thực trạng công tác xã hội hóa giáo dục của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang .................................... 45 Bảng 2.6. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch năm của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang .................................... 47 Bảng 2.7. Thực trạng quy trình đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng Trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang ................ 49 Bảng 2.8. Thực trạng công cụ để đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng Trƣờng THCS huyện Lục Ngạn .......................................... 50 Bảng 2.9. Thực trạng thực hiện công tác quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn 5 năm trở lại đây ........................... 52 Bảng 3.1. Tổng hợp đánh giá tính cần thiết của các biện pháp nâng cao hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn ......................................................................................... 68 Bảng 3.2. Tổng hợp đánh giá tính khả thi của các biện pháp quản lý nâng cao hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS huyện Lục Ngạn ......................................................................................... 69 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trung học cơ sở là cấp học có vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành tri thức và đạo đức cho ngƣời học; là cấp học độc lập với một hệ thống riêng, có nội dung, phƣơng pháp đào tạo xác định, là cấp học nối tiếp cấp tiểu học và trƣớc cấp học trung học phổ thông. Trung học cơ sở cùng với tiểu học và trung học phổ thông hình thành nên giáo dục phổ thông ở nƣớc ta. Hoàn thành bậc học này có nghĩa là hoàn thành giáo dục bắt buộc. Giáo dục trung học cơ sở đƣợc thực hiện trong bốn năm, từ lớp sáu đến lớp chín tƣơng ứng với HS nằm trong khoảng từ 11 đến 15 tuổi. Đây là độ tuổi phát triển mạnh mẽ về tâm sinh lý và thể chất của HS. Giáo dục trung học cơ sở cung cấp cho HS những kiến thức cơ bản để tiếp tục học THPT hoặc định hƣớng nghề nghiệp. Tại khoản 3, điều 27, Luật Giáo dục 2005 nêu: “Giáo dục THCS nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học, có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học THPT, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống” [29, tr. 24]. Để thực hiện mục tiêu của giáo dục phổ thông cần có sự cộng hƣởng của rất nhiều yếu tố, nhƣ: chƣơng trình, mục tiêu, nội dung đào tạo, phƣơng pháp dạy học, đội ngũ GV, CSVC và TBDH, trong đó, vai trò quản lý nhà trƣờng của nhà quản lý, đặc biệt là hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng có vai trò rất quan trọng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn Quản lý nhà trƣờng là một bộ phận trong quản lý giáo dục. Quản lý nhà trƣờng bao gồm quản lý GV; quản lý HS; quản lý quá trình dạy - học, giáo dục; quản lý cơ sở vật chất; quản lý tài chính; quản lý quan hệ giữa nhà trƣờng và cộng đồng. Quản lý nhà trƣờng là tác động có cơ sở khoa học đến tập thể GV, HS, phụ huynh và các lực lƣợng XH thông qua kế hoạch, tổ chức, phối hợp chỉ đạo và kiểm tra mọi hoạt động của nhà trƣờng nhằm thực hiện hiệu quả nhiệm vụ giáo dục - đào tạo. Hoạt động đặc trƣng của quản lý nhà trƣờng là quản lý các quá trình sƣ phạm diễn ra trong nhà trƣờng bằng cách sử dụng có hiệu quả nhất CSVC, tài chính, nguồn nhân lực và các phƣơng pháp quản lý phù hợp với các qui luật tâm lý, giáo dục để đạt đƣợc kết quả đào tạo có chất lƣợng cao. Quản lý nhà trƣờng nhằm thực hiện đúng đƣờng lối giáo dục của Đảng và theo đúng pháp luật của Nhà nƣớc, đƣa nhà trƣờng hoạt động theo đúng nguyên lý giáo dục, đạt mục tiêu giáo dục, trong đó Hiệu trƣởng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý nhà trƣờng. Trong trƣờng phổ thông, Hiệu trƣởng là thủ trƣởng đơn vị do Nhà nƣớc bổ nhiệm bằng văn bản quy phạm pháp luật theo chế độ phân cấp hiện hành. Là ngƣời chịu trách nhiệm pháp lý cao nhất của một nhà trƣờng, đồng thời thực hiện những quyền và nhiệm vụ do Nhà nƣớc giao về điều hành và quản lý nhà trƣờng, Hiệu trƣởng phải là ngƣời có chuyên môn, có năng lực quản lý và có đạo đức trong sáng. Nhƣ vậy, ngƣời quản lý - Hiệu trƣởng - ở các trƣờng THCS cũng không nằm ngoài những điều kiện trên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn Hiện nay, hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS nói chung và Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc giang nói riêng đang ngày càng đƣợc nâng cao, đáp ứng yêu cầu quản lý giáo dục và góp phần to lớn vào sự nghiệp phát triển giáo dục của đất nƣớc. Tuy nhiên, một số Hiệu trƣởng các trƣờng THCS còn bộc lộ những hạn chế nhất định trong quá trình quản lý nhà trƣờng, điều này cũng ảnh hƣởng lớn đến chất lƣợng hệ thống giáo dục quốc dân nói chung và bậc trung học cơ sở nói riêng. Để đảm bảo và ngày càng nâng cao chất lƣợng giáo dục bậc THCS, một đòi hỏi cấp thiết hiện nay là phải chuẩn hoá đội ngũ Hiệu trƣởng, đặc biệt phải nâng cao hoạt động quản lý nhà trƣờng của Hiệu trƣởng. Nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của các trƣờng THCS ở huyện Lục Ngạn, Bắc Giang, việc đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng là một yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Việc lựa chọn đề tài: “Đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trưởng các trường THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang”, tác giả luận văn mong muốn tìm ra một số biện pháp khả thi trên cơ sở đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng, cơ sở khoa học và kinh nghiệm thực tế, đóng góp một phần nhỏ vào quy trình nâng cao hoạt động đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS, từ đó góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục nƣớc nhà trong giai đoạn tiếp theo. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS và thực tiễn đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, Luận văn đề xuất một số biện pháp đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng các trƣờng THCS. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS. 4. Giả thuyết khoa học Nếu cụ thể hoá đƣợc cơ sở khoa học về đáh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS, vận dụng các biện pháp đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng THCS (do Luận văn đề xuất) thì có thể trực tiếp nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS ở huyện Lục Ngạn, Bắc Giang. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS. - Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang; chỉ ra các nguyên nhân và rút ra những kinh nghiệm cần thiết. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn - Đề xuất một số biện pháp đánh giá động quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Lục Ngạn, Bắc Giang. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Nghiên cứu lý luận và nghiên cứu thực tiễn đánh giá hoạt động quản lý của ngƣời HT trƣờng THCS; đề xuất một số biện pháp đánh giá hoạt động quản lý của HT trƣờng THCS. Về địa bàn: Khảo sát 32 trƣờng THCS của huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Về đối tƣợng khảo sát: Phòng GD&ĐT, HT, phó HT, Tổ trƣởng chuyên môn, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh. Về thời gian: Nghiên cứu đƣợc thực hiện từ tháng 2/2015. 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu lý luận - Thu thập tài liệu. - Phân loại tài liệu. - Tổng hợp, phân tích, xử lý số liệu. 6.2. Nghiên cứu thực tiễn - Quan sát, điều tra, phỏng vấn... - Lấy ý kiến chuyên gia - Tổng kết kinh nghiệm giáo dục.. 6.3. Phương pháp thống kê toán: Để xử lý kết quả nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài gồm 3 chƣơng: Chương 1. Cơ sở lý luận đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS. Chương 2. Thực trạng đánh giá hoạt động quản lý của hiệu trƣởng các trƣờng Trung học cơ sở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Chương 3. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS tại huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƢỞNG THCS 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Ở nƣớc ngoài có nhiêu nghiên cứu vê chât lƣợng Hiệu trƣởng trƣờng phổ thông ở nhiêu góc độ khác nhau nhƣng chủ yếu xung quanh những vân đê: Làm thế nào để tuyển đƣợc Hiệu trƣởng có chât lƣợng tốt bổ nhiệm cho các trƣờng để đảm bảo cho các trƣờng thành công. Các chuẩn Hiệu trƣởng đặt ra những yêu cầu, tiêu chí mà Hiệu trƣởng cần đạt đƣợc để có thể thực hiện tốt nhiệm vụ Hiệu trƣởng. Tât cả những nghiên cứu vê các chủ đê trên đêu với mục đích nâng cao chất lƣợng nhà quản lý hay chất lƣợng Hiệu trƣởng để đáp ứng với nhiệm vụ quản lý nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. Chuẩn chƣơng trình đào tạo cho Hiệu trƣởng, nhà quản lý nhằm phát triển năng lực nghề nghiệp cho các đối tƣợng này đảm bảo lãnh đạo nhà trƣờng hiệu quả. Các chuẩn chƣơng trình tích hợp 11 vùng kỹ năng theo 4 lĩnh vực lớn: 1/Lãnh đạo chiến lƣợc; 2/Lãnh đạo tổ chức; 3/Lãnh đạo giảng dạy; 4/Lãnh đạo chính trị và cộng đồng. Việc đánh giá Hiệu trƣởng đƣợc quan tâm nhƣng nhìn chung vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại. Một trong những vấn đề tồn tại có thể kể ra là mục đích đánh giá Hiệu trƣởng chƣa thật rõ ràng. Hơn nữa các tiêu chí đánh giá vẫn chƣa đảm bảo rằng đánh giá Hiệu trƣởng một cách chính xác và đầy đủ. Các tiêu chí đánh giá chƣa hoàn thiện, chủ yếu vẫn dựa vào bảng liệt kê và xếp hạng (checklist and rank). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn Có các tiếp cận trong việc xây dựng, phát triển chuẩn Hiệu trƣởng nhƣ sau: 1/Chuẩn Hiệu trƣởng đƣợc xác định theo những công việc và nhiệm vụ cụ thể mà ngƣời Hiệu trƣởng phải thực hiện trong nhà trƣờng; 2/Chuẩn Hiệu trƣởng đƣợc xác định theo những yêu cầu về năng lực và đức tính cá nhân đáp ứng những đặc điểm của hoạt động và quan hệ quản lý ở trƣờng học; 3/Chuẩn Hiệu trƣởng đƣợc xác định theo các chuẩn đánh giá trƣờng học và đánh giá chuyên môn của Hiệu trƣởng; 4/Chuẩn Hiệu trƣởng đƣợc xác định theo những phƣơng hƣớng và yêu cầu của cải cách trƣờng học, cải cách giáo dục. Cho dù cách tiếp cận nào thì chuẩn Hiệu trƣởng cũng đặt ra những yêu cầu mà một ngƣời Hiệu trƣởng cần có, cần biết và phải làm ở cƣơng vị ngƣời đứng đầu nhà trƣờng. Việc đánh giá HT ở các nƣớc khác đã có từ lâu nhƣng tài liệu viết về chuẩn và quy trình đánh giá Hiệu trƣởng còn nghèo nàn; tài liệu về đánh giá Hiệu trƣởng theo chuẩn cũng không rõ ràng về công cụ, kỹ thuật để đo sự thực hiện của Hiệu trƣởng. Ở trong nƣớc, một số luận án Tiến sĩ đã nghiên cứu những vấn đề liên quan đến Hiệu trƣởng, chẳng hạn: Luận án của Khăm Keo Vông Phila (1996), “Nghiên cứu phẩm chất, nhân cách ngƣời Hiệu trƣởng trƣờng TH”; Luận án của Đỗ Ngọc Bích (1989), “Cải tiến công tác kiểm tra quá trình dạy học và giáo dục của Hiệu trƣởng trƣờng phổ thông cơ sở”; Luận án của Trịnh Thị Hồng Hà (2009), “Đánh giá Hiệu trƣởng trƣờng TH Việt Nam theo hƣớng chuẩn hóa”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn Cách tiếp cận truyền thống và phổ biến ở nƣớc ta khi xây dựng chuẩn hoặc quy trình đánh giá yếu tố con ngƣời tuy đƣợc giải thích bằng nhiều hình thức nhƣng thực chất đều là tạo lập một mô hình nhân cách tƣơng ứng, thƣờng có cấu trúc 2-3 phần, thí dụ: Năng lực - phẩm chất, hoặc kiến thức - kĩ năng, hoặc tƣ tƣởng - đạo đức. Cách làm này đƣợc áp dụng cho mọi thứ chuẩn về con ngƣời, không phân biệt đƣợc rõ ràng những yêu cầu hay đòi hỏi của chuẩn. Nghiên cứu hiệu quả lao động quản lý, đánh giá năng lực thực hiện và đánh giá hiệu quả hoạt động quản lý: Theo Trần Kiểm: “Hiệu quả lao động quản lý giáo dục là kết quả do lao động của chủ thể quản lý mang lại, nó có tác dụng trong toàn bộ quá trình quản lý”. Để có thể phát triển nghề nghiệp hiệu trƣởng trƣờng THCS, giúp hiệu trƣởng trƣờng THCS đảm nhiệm tốt hơn công tác quản lý trƣờng THCS. Vấn đề đánh giá công tác quản lí của hiệu trƣởng trƣờng THCS cần đƣợc quan tâm đúng mức. Bộ GD&ĐT đã xây dựng "Bản đồ năng lực cán bộ quản lý giáo dục", với 74 tiêu chí về những năng lực cần thiết cho hiệu trƣởng phổ thông để lấy ý kiến rộng rãi [1;6]. Những tiêu chí trong "Bản đồ năng lực cán bộ quản lí giáo dục" xây dựng trên 4 nhóm năng lực. Cách tiếp cận đó là cách tiếp cận theo năng lực. Hiện nay, Bộ GD& ĐTđã ban hành Thông tƣ 29/2009/TT-BGD ĐT quy định chuẩn Hiệu trƣởng trƣờng THCS, trƣờng Trung học phổ thông và trƣờng Phổ thông có nhiều cấp học gồm 23 tiêu chí đánh giá Hiệu trƣởng theo các tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp; năng lực chuyện môn, nghiệp vụ sƣ phạm; Năng lực quản lý nhà trƣờng. Cách tiếp cận để xây dựng chuẩn này là tiếp cận năng lực. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 9 http://www.lrc.tnu.edu.vn Dự án Đổi mới quản lí giáo dục (SREM) do Cộng đồng Châu Âu tài trợ đang xây dựng công cụ đánh giá hiệu trƣởng. Dự án đã xây dựng Phiếu đánh giá hiệu trƣởng dành cho cán bộ giáo viên trong trƣờng đánh giá; Phiếu để hiệu trƣởng tự đánh giá. Phiếu đánh giá hiệu trƣởng dành cho giáo viên và cán bộ trong trƣờng đánh giá gồm 43 tiêu chí trong 10 lĩnh vực: mục tiêu; ra quyết định; vai trò lãnh đạo; giao tiếp; làm việc tập thể; khả năng chuyên môn nghiệp vụ; phẩm chất; quản lý nguồn lực; an toàn; chỉ đạo giảng dạy. Nhìn chung các lĩnh vực này chƣa bao quát hết công tác quản lý của hiệu trƣởng trƣờng THCS. Sự phân chia trên cũng chƣa thực sự rạch ròi, có những lĩnh vực thiếu, có những lĩnh vực thừa, còn hiện tƣợng trùng lặp, có những tiêu chí ở lĩnh vực công tác này có thể để vào lĩnh vực khác cũng phù hợp. Chẳng hạn chỉ đạo giảng dạy là một nhiệm vụ chuyên môn tại sao không để vào cùng lĩnh vực khả năng chuyên môn nghiệp vụ, Theo khoa học quản lý: trong quản lý nguồn lực lại không có quản lý cơ sở vật chất của nhà trƣờng, Phiếu tự hiệu trƣởng đánh giá: gồm 76 tiêu chí trong 19 nhóm năng lực. Phiếu đánh giá này đƣa ra quá nhiều nhóm năng lực, nhìn chung các năng lực này đƣợc đƣa ra theo kiểu liệt kê, chƣa dựa vào cách tiếp cận khoa học nào. Nếu xét về nội hàm còn nhiều tiêu chí trùng lặp. Phiếu đánh giá hiệu trƣởng trƣờng phổ thông (dành cho hiệu trưởng tự đánh giá) và phiếu đánh giá hiệu trƣởng trƣờng phổ thông (dành cho giáo viên và cán bộ trong trường) rõ ràng 2 phiếu này dành cho hai đối tƣợng khác nhau cùng đánh giá một hiệu trƣởng trong khi hai phiếu này không đồng nhất các lĩnh vực đƣợc đánh giá và các tiêu chí thực hiện thì rất khó cho việc tổng hợp kết quả đánh giá cuối cùng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 10 http://www.lrc.tnu.edu.vn Có thể thấy một điểm chung rằng, mặc dù Hiệu trƣởng có vai trò quan trọng đối với chất lƣợng giáo dục và sự phát triển của nhà trƣờng, nhƣng hầu hết, vấn đề này chỉ đƣợc trình bày lồng ghép vào các nghiên cứu chung về giáo dục, hoặc trong các giáo trình, các công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng, mà chƣa có một tài liệu nào nghiên cứu một cách chuyên sâu, đầy đủ và hệ thống cơ sở khoa học về đánh giá hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS đối với chất lƣợng giáo dục và sự phát triển của nhà trƣờng THCS, nhất là trƣớc yêu cầu cấp bách về nâng cao chất lƣợng toàn bộ nền giáo dục quốc dân nƣớc ta trong thời kỳ hội nhập. Tóm lại: Ở ngoài nƣớc và trong nƣớc chƣa có nghiên cứu về đánh giá chất lƣợng quản lý D-H của ngƣời HT trƣờng THCS. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Đánh giá Cho đến nay, có rất nhiều cách hiểu về và định nghĩa về đánh giá. Chẳng hạn, theo Từ điển tiếng Việt thì đánh giá là: "nhận xét, bình phẩm về giá trị" [38-589]. Theo E. Beeby "đánh giá trong giáo dục là sự thu thập và lí giải một cách hệ thống những bằng chứng, nhƣ một phần của quá trình, dẫn tới sự phán xét về 17 giá trị theo quan điểm hành động" (trích qua đề tài KX-07-08. Chƣơng trình KKCN cấp nhà nƣớc KX-07). Theo Đặng Bá Lãm thì “Đánh giá là một quá trình có hệ thống bao gồm việc thu thập, phân tích, giải thích thông tin nhằm xác định mức độ người học đạt được các mục tiêu dạy học (trả lời câu hỏi: Tốt như thế nào?)” [28, tr. 67]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 11 http://www.lrc.tnu.edu.vn