Tài liệu đánh giá hiệu quả của máy bơm chìm và công trình trạm lắp máy bơm chìm phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp

MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ SỬ DỤNG MÁY BƠM CHÌM TRÊN THẾ T 2 T 2 T 2 GIỚI VÀ VIỆT NAM ......................................................................................................... …..6 T 2 1.1.Tổng quan về sử dụng máy bơm chìm trên thế giới.............................................6 T 2 T 2 1.1.1. Giới thiệu chung..................................................................................................... …..6 T 2 T 2 1.1.2. Tình hình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo và sử dụng bơm chìm trên thế giới …7 T 2 T 2 1.2.Tổng quan về sử dụng bơm chìm ở Việt Nam....................................................10 T 2 T 2 CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM CỦA CÁC LOẠI MÁY BƠM CHÌM VÀ CÔNG T 2 TRÌNH TRẠM CÓ SỬ DỤNG MÁY BƠM CHÌM ...................................................... 15 T 2 2.1. Đặc điểm các loại máy bơm chìm……………...................................................15 T 2 T 2 2.1.1. Các loại máy bơm chìm ............................................................................................ 15 T 2 T 2 2.1.2. Đặc điểm của các loại máy bơm chìm...........................................................16 T 2 T 2 2.2.Công trình lắp máy bơm chìm .......................................................................................... 23 T 2 T 2 2.2.1.Phân loại nhà trạm máy bơm .................................................................................... 24 T 2 T 2 2.2.2. Công trình trạm lắp máy bơm chìm….......................................................26 T 2 T 2 2.2.3. Công trình lấy nước ................................................................................................... 37 T 2 T 2 2.2.4. Công trình lấy nước ................................................................................................... 38 T 2 T 2 2.2.5. Buồng lắp máy .......................................................................................................... 38 T 2 T 2 2.2.6. Kết luận........................................................................................................................ 39 T 2 T 2 2.3.Ưu nhược điểm của công trình sử dụng máy bơm chìm so với việc sử dụng các loại máy bơm khác....................................................................................................................................... 39 2.3.1 Ưu điểm ......................................................................................................................... 39 2.3.2. Nhược điểm của công trình lắp máy bơm chìm ......................................................... 40 2.3.3. Kết luận ......................................................................................................................... 40 CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA VIỆC SỬ DỤNG MÁY T 2 BƠM CHÌM TRONG TƯỚI TIÊU PHỤC VỤ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP T 2 T 2 T 2 3.1. Những thông số chính liên quan đến hiệu quả kinh tế của các công trình tưới tiêu TU 2 T 2 U phục vụ nông nghiệp có sử dụng máy bơm……………………...………….............39 3.1.1. Các loại chi phí ............................................................................................................. 41 T 2 T 2 3.1.2. Lợi nhuận đem lại khi sử dụng máy bơm chìm ......................................................... .43 T 2 T 2 3.2. Những vấn đề tập trung nghiên cứu.................................................................44 T 2 T 2 3.2.1. Về tình hình sử dụng máy bơm chìm - động cơ điện chìm cụ thể ở một số địa TU 2 T 2 U phương……………….……………………………………………………………....45 3.2.2. Về công trình trạm lắp máy bơm chìm ................................................................. .44 T 2 T 2 3.2.3. Chi phí điện năng của các công trình sử dụng máy bơm……………….…..46 3.3. Các lĩnh vực sử dụng máy bơm chìm phục vụ phát triển kinh tế và xã hội ở Việt T 2 T 2 Nam....................................................................................................................48 3.3.1. Máy bơm chìm phục vụ cho cấp nước sinh hoạt và các nhà máy công nghiệp ....... 45 T 2 T 2 3.3.2. Các bơm chìm nhiều cấp cột áp cao sử dụng cho khai thác mỏ và thoát nước T 2 thải............................................................................................................................................ 49 T 2 3.3.3. Máy bơm chìm phục vụ nông nghiệp .................................................................... 49 T 2 T 2 3.4. Cơ sở khoa học và thực tiễn của việc sử dụng máy bơm chìm...........................51 T 2 T 2 3.4.1. Về cơ sở khoa học ..................................................................................................... 51 T 2 T 2 3.4.2. Về cơ sở thực tiễn ..................................................................................................... 52 T 2 T 2 3.5. Phân tích, đánh giá hiệu quả kinh tế của công trình cụ thể sử dụng máy bơm chìm..53 TU 2 T 2 U 3.5.1. Phân tích đánh giá suất đầu tư của công trình sử dụng máy bơm chìm .......... 53 T 2 T 2 3.5.2. Phân tích, đánh giá chi phí sản xuất năm của trạm bơm .................................... 64 T 2 T 2 3.5.3. Phân tích, đánh giá hiệu quả của dự án theo các tiêu chuẩn về chi phí và lợi ích .... 69 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................................. 79 T 2 T 2 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................................... 80 DANH MỤC BẢNG BIỂU TT Ký hiệu Nội dung 1 Bảng 2.1 2 Bảng 2.2 3 Bảng 3.1 4 Bảng 3.2 5 Bảng 3.3 6 Bảng 3.4 7 Bảng 3.5 8 Bảng 3.6 Chi phí khấu hao TSCĐ năm của trạm bơm trục đứng 20 HTĐ - 50 9 Bảng 3.7 Tổng hợp chi phí sản xuất năm của trạm bơm công suất nhỏ 10 Bảng 3.8 Chi phí khấu hao TSCĐ năm của trạm bơm Bản Nguyên 11 Bảng 3.9 Chi phí khấu hao TSCĐ năm của trạm bơm Lê Tính 12 Bảng 3.10 Tổng hợp kết quả chi phí sản xuất năm của trạm bơm công suất lớn 13 Bảng 3.11 Diện tích và năng suất cây trồng trước và sau khi có dự án 14 Bảng 3.12 Đơn giá vật tư nông nghiệp (giá trước thuế) 15 Bảng 3.13 Giá trị thu nhập tuần túy cho 01 ha gieo trồng trong điều kiện không có dự án 16 Bảng 3.14 Giá trị thu nhập thuần túy cho 01 ha gieo trồng trong điều kiện khi có dự án 17 Bảng 3.15 Thu nhập thuần túy tăng thêm của dự án 18 Bảng 3.16 Giá trị thu nhập thuần tuý khu vực hưởng lợi của dự án 19 Bảng 3.17 Bảng tính toán giá trị hiện tại ròng- NPV của trạm bơm Bản Nguyên 20 Bảng 3.18 Bảng tính toán giá trị hiện tại ròng- NPV của trạm bơm Lê Tính Các kích thước cơ bản của trạm bơm chìm kiểu khối tảng lắp 01 tổ máy Các kích thước cơ bản của trạm bơm chìm kiểu buồng hút lắp 01 tổ máy Số tiền giảm được tương ứng với việc tăng số giờ sử dụng giờ phụ tải thấp tăng Tổng hợp kinh phí cho trạm bơm lắp các loại bơm chìm AGREX 258/4, bơm hỗn lưu HL 900-9, 20HTĐ – 50 Kinh phí cho phần xây lắp của các trạm bơm lắp các máy bơm (AGREX 258/4, HL 900-9, 20HTĐ – 50) Tổng hợp kinh phí trung bình sau thuế phần xây lắp và phần thiết bị tổ máy bơm tại trạm Bản Nguyên lắp máy bơm hướng trục chìm Lê Tính lắp máy bơm hướng trục thông thường Chi phí khấu hao TSCĐ năm của trạm bơm chìm trục đứng AGREX 258/4 Ghi chú DANH MỤC HÌNH VẼ TT Ký hiệu Nội dung 1 Hình 1.1 Máy bơm chìm kiểu giếng sâu nhiều tầng cánh 2 Hình 1.2 Bơm ly tâm chìm trục đứng 3 Hình 1.3 Bơm hỗn lưu (dòng chéo) chìm trục đứng 4 Hình 1.4 Bơm hướng trục chìm trục đứng Sơ đồ kết cấu của trạm bơm chìm ly tâm và dòng chéo thay cho máy bơm ly tâm và dòng chéo kiểu trục ngang và trục đứng thông thường Sơ đồ kết cấu của trạm bơm chìm kiểu hỗn lưu thay thế bơm hướng trục đứng Kích thước cơ bản trạm bơm chìm kiểu khối tảng lắp 01 tổ máy Kích thước cơ bản của trạm bơm chìm kiểu buồng hút lắp 01 tổ máy Kích thước của trạm bơm chìm kiểu buồng hút lắp nhiều máy T0 1 5 Hình 2.1 T0 1 6 Hình 2.2 7 Hình 2.3 8 Hình 2.4 9 Hình 2.5 10 Hình 2.6 11 Hình 2.7 12 Hình 2.8 13 Hình 2.9 Công trình trạm kiểu hộp lắp với máy bơm chìm ly tâm, dòng chéo có ống xả kiểu buồng xoắn Công trình trạm kiểu hộp lắp với máy bơm chìm tại khoang khô Công trình trạm lắp nhiều máy bơm chìm ly tâm, hỗn lưu có ống xả kiểu buồng xoắn 17 Công trình trạm lắp máy bơm chìm hướng trục hoặc hỗn lưu có ống xả kiểu ống dẫn hình trụ Hình 2.10 Kết cấu công trình trạm với ống xả kiểu ống dẫn hình trụ Công trình trạm kiểu khối tảng lắp các máy bơm chìm hướng Hình 2.11 trục đứng hay hỗn lưu đứng với kết cấu xả tràn Kết cấu công trình trạm lắp máy bơm chìm với ống xả kiểu Hình 2.12 xiphông Kết cấu công trình lắp máy bơm chìm hướng trục hay hỗn lưu Hình 2.13 có ống xả kiểu ống dẫn đặt trên giá đỡ bể hút trạm bơm 18 Hình 2.14 Sơ đồ bố trí công trình trạm lắp máy bơm chìm hỗn lưu 19 Hình 3.1 20 Hình 3.2 21 Hình 3.3 14 15 16 B 0 B 1 B 2 Sơ đồ bố trí lắp bơm chìm AGREX 258/4 B 3 Mặt cắt dọc công trình trạm bơm hỗn lưu trục ngang (công trình trạm bơm hỗn lưu 02 máy HL 900-9) Mặt cắt dọc trạm bơm hướng trục đứng (thiết kế trạm bơm hướng trục 20 HTĐ – 50) B 4 B 5 Ghi chú MỞ ĐẦU Việt Nam là nước nông nghiệp lúa nước nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, điều kiện tài nguyên thiên nhiên phong phú với bờ biển dài hơn 3.200 km. Tuy nhiên tình trạng khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên chưa hợp lý, sự khai thác khoáng sản thiếu kế hoạch, sự phá hoại các rừng đầu nguồn bừa bãi, khai thác nước ngầm tùy tiện, sử dụng các nguồn nước không theo quy hoạch gây ô nhiễm môi trường trầm trọng…là những nguyên nhân trực tiếp gây ra những hậu quả nặng nề. Hiện nay, sự ảnh hưởng của mưa bão, hạn hán, lụt lội ngày càng thường xuyên, gây tổn thất lớn về người và của. Các nguồn nước cạn kiệt nhanh, sự bồi lắng ở các lòng sông cũng như dao động lớn của các sông suối là nguyên chính gây khó khăn trong công tác vận hành sử dụng, khai thác các trạm bơm phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp. Để khắc phục tình trạng trên, những năm qua, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đã có nhiều biện pháp hữu hiệu, trong đó có việc sử dụng các tổ máy bơm chìm. Nhiều loại máy bơm chìm - động cơ điện chìm với các công suất N = 11 – 320kW đã được Bộ NN&PTNT và các địa phương nhập khẩu từ nhiều nước (Đức, Thụy Điển, Nhật, Đan Mạch, Hàn Quốc.) để phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp. Ngành chế tạo máy bơm trong nước cũng đã tự nghiên cứu, thiết kế chế tạo và đã áp dụng vào thực tế nhiều loại máy bơm chìm với công suất khác nhau. Các máy bơm đang hoạt động tốt phục vụ công tác tưới tiêu trên phạm vi cả nước. Hàng trăm trạm bơm lắp máy bơm chìm các loại, trong đó có nhiều máy bơm chìm kiểu hướng trục đứng với các cỡ công suất khác nhau đang đóng góp không nhỏ cho công tác tưới tiêu của ngành thủy lợi nước nhà. Tuy nhiên, đến nay vấn đề để hiệu quả kinh tế kỹ thuật của việc sử dụng các máy bơm chìm nói chung và máy bơm chìm kiểu hướng trục nói riêng vẫn chưa có cơ quan nào chú ý nghiên cứu, tính toán đánh giá một cách đầy đủ. Do vậy, vấn đề đi sâu nghiên cứu “Đánh giá hiệu quả kinh tế của máy bơm chìm và công trình trạm lắp máy bơm chìm phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp” là rất cần thiết đối với sản xuất cũng như góp phần thúc đẩy phát triển mạnh mẽ và rộng rãi các loại máy bơm chìm để phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp. Kết quả nghiên cứu của Đề tài sẽ cung cấp các tài liệu kỹ thuật bổ ích về sử dụng máy bơm chìm và trạm bơm lắp máy bơm chìm kiểu hướng trục đứng cho những cán bộ nghiên cứu, cán bộ khai thác vận hành sử dụng, các cán bộ quản lý chung cũng như dùng làm tài liệu tham khảo cho các học viên trường đại học, cao đẳng chuyên ngành. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ SỬ DỤNG MÁY BƠM CHÌM TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM 1.1. Tổng quan về sử dụng máy bơm chìm trên thế giới 1.1.1. Giới thiệu chung Ngành công nghiệp chế tạo máy bơm trên thế giới đã đạt được nhiều thành tựu trong nghiên cứu lý thuyết cơ bản, thiết kế chế tạo và áp dụng vào sản xuất khoảng 1500 loại máy bơm. Máy bơm chìm đã được nghiên cứu sâu và đạt đến trình độ cao về cơ sở lý thuyết tính toán, thiết kế, chế tạo, đặc biệt là các bơm chìm phục vụ nông nghiệp và thoát nước thải. Vấn đề quan trọng hiện nay là trong điều kiện cụ thể sử dụng loại máy bơm nào trong các dự án có sử dụng nước để đem lại hiệu quả cao nhất. Phần lớn các máy bơm cánh dẫn kiểu ly tâm, dòng chéo hay hướng trục là tình trạng không kín của các gioăng theo trục. Các rò rỉ của chất lỏng qua gioăng sẽ làm giảm khả năng làm việc hoặc làm hỏng thiết bị Các máy bơm cánh dẫn trục đặt nằm ngang thường làm việc với chiều cao hút địa hình H Sđh ≤ (6-7)m, đối với bơm cánh dẫn trục đứng cũng hạn chế chiều dài của trục. R R Trên thực tế, mực nước sông ở nhiều nơi dao động rất lớn, nhanh và thường xuyên, thông thường là ∆H ≥ 5,0m. Mặc dù, đã có một số biện pháp kỹ thuật nhằm giải quyết tình trạng trên: Dùng trạm bơm nổi, trạm bơm di động trên ray để tránh nước ngập động cơ điện, các trạm bơm xiên với kết cấu nối dài các trục trung gian từ động cơ điện đến bánh công tác. Tuy nhiên, các biện pháp trên đem lại hiệu quả chưa cao do kết cấu thiết bị và công trình trạm phức tạp. Như vậy, về cơ bản, các loại bơm lắp với động cơ điện thông thường không đáp ứng được yêu cầu trong điều kiện làm việc nói trên. Hơn nữa, đối với nhiều vùng trong cả nước, đặc biệt là vùng đồng bằng Sông Cửu Long các kênh rạch nhỏ, các vùng đất trũng phục vụ canh tác nông nghiệp và trồng cây ăn trái có địa hình hẹp, hiện tượng úng ngập diễn ra theo mùa không phù hợp để xây dựng các trạm bơm cố định để phục vụ tiêu nước úng và tưới nước phục vụ sản xuất. Việc nghiên cứu sử dụng các tổ máy bơm chìm lắp với động cơ điện chìm được cho là có thể khắc phục một số tồn tại trên. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo và sử dụng bơm chìm trên thế giới Ở các nước công nghiệp phát triển, máy bơm chìm đã được chú ý đầu tư nghiên cứu, chế tạo và áp dụng vào sản xuất phục vụ nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, giao thông từ những năm 1940 - 1950. Các bơm chìm đã đạt chất lượng cao với các thông số kỹ thuật khác nhau và công suất N = 0,1 - 5.000KW, H = 1,0 - 500m, Q = 1,0 - 30.000 m3/h. Thực tế đang sử dụng rộng rãi các máy bơm chìm lắp với các động cơ chìm kiểu P P khô, kiểu nửa ướt và kiểu ướt. Các động cơ điện chìm phân thành động cơ điện chìm loại một pha hay loại 3 pha kiểu lồng sóc và cuốn dây. Phổ biến nhất là các máy bơm chìm kiểu giếng sâu trục đứng hay trục ngang một tầng hay nhiều tầng cánh phục vụ cho cấp nước trong nông nghiệp, sinh hoạt đời sống dân sinh (hình 1.1). Các máy bơm chìm trục đứng kiểu ly tâm (hình 1.2), kiểu hỗn lưu (dòng chéo) (hình 1.3) hay bơm hướng trục chìm (hình 1.4) được nghiên cứu, thiết kế, chế tạo và áp dụng rộng rãi trong nông nghiệp và các mục đích khác. Hầu như các Hãng sản xuất bơm có uy tín của các nước công nghiệp phát triển đều quan tâm nghiên cứu và phát triển máy bơm chìm các loại. Các Hãng nổi tiếng với các sản phẩm máy bơm chìm - động cơ chìm như: Flygt (Thụy Điển), ABS, Mona (Đức), Ômega (Tây Ban Nha), Kubota, EBARA, Hitachi (Nhật), Huynđai (Hàn Quốc), các hãng bơm của Pháp, Hungary, Anh... Hungary có nhiều hãng chuyên ngành chú ý nghiên cứu thiết kế và chế tạo máy bơm với chất lượng đạt tiêu chuẩn quốc tế và có uy tín cao, đặc biệt đối với ngành thuỷ lợi Việt Nam. Hàng chục máy bơm trục đứng loại CsV 1.000 (N = 250 - 320 KW, Q = 8.000 - 16.000 m3/ h) đã được lắp tại các trạm bơm phục vụ tưới P P tiêu ở Việt Nam từ những năm 1960 - 1970, đến nay, vẫn hoạt động khá hiệu quả. Hãng Extren của Hungary đã cung cấp các máy bơm nêu trên và đã nghiên cứu, thiết kế, chế tạo nhiều máy bơm chìm các loại công suất đạt chất lượng cao, đã xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới. Hãng ABS của Cộng hoà liên bang Đức được thành lập từ cuối thế kỷ 19 và bắt đầu chế tạo máy bơm chìm từ những năm 1950. ABS có doanh thu hàng năm nhiều tỷ đô la do cung cấp số lượng rất lớn máy bơm chìm cho hơn 100 nước trên thế giới. ABS sản xuất hàng trăm loại bơm chìm (cả động cơ và bơm chìm) với công suất N = 0.16 15.000 KW, lưu lượng đạt tới Q max = 25.000 m3/h và cột áp H max = 220 m. ABS luôn R R P P R R được xếp trong hàng ngũ những hãng đứng đầu thế giới về chế tạo máy bơm chìm. Các hãng sản xuất bơm chìm đang chú ý đầu tư nghiên cứu sâu về nâng cao tuổi thọ, độ bền, khả năng làm việc theo nguyên lý tự động hoá của thiết bị cũng như nâng cao chất lượng thuỷ lực phần dẫn dòng của bơm chìm, nghiên cứu các kết cấu mới nhằm tăng công suất của mỗi tổ máy bơm N = 10.000 KW, cột áp H = 600 - 800m, lưu lượng Q = 40.000 m3/h. Lý thuyết tính toán thiết kế máy bơm chìm đã đạt được nhiều thành P P tựu lớn, đặc biệt, về phần tính toán kết cấu các loại bơm chìm kiểu ly tâm, dòng chéo và hướng trục (kể cả trục ngang và trục đứng) với cấu tạo gối đỡ chịu lực, hệ thống làm kín cơ giới, bôi trơn và làm mát. Lý thuyết tính toán đang được tiếp tục hoàn thiện và phát triển. Hình 1.1. Máy bơm chìm Kiểu giếng sâu nhiều tầng cánh Hình 1.2. Bơm ly tâm chìm trục đứng Hình 1.3. Bơm hỗn lưu Hình1 .4. Bơm hướng trục chìm (dòng chéo) chìm trục đứng trụcđứng Nói chung, lý thuyết tính toán phần dẫn dòng máy bơm chìm không có gì quá khác biệt so với tính toán thiết kế phần dẫn dòng các bơm cánh dẫn thông thường. Tuy nhiên, do đặc điểm đặt chìm trong môi trường chất lỏng (có thể là nước sạch, chất lỏng thải, hoá chất, nước bùn cát... với nhiệt độ khác nhau) hay trong điều kiện thực tế khác nhau như bơm từ các giếng khoan sâu hàng vài trăm mét (bơm giếng sâu), bơm nước phục vụ làm mát ở các nhà máy điện nguyên tử, bơm chìm phục vụ cho công tác khai thác dầu khí.. Đối với các bơm chìm cột áp cao tới vài trăm mét thì vấn đề tính toán chính xác lực dọc trục của bơm và giải pháp kết cấu để cân bằng lực hay biện pháp làm giảm lực dọc trục cũng như kết cấu chi tiết chịu được lực dọc trục sẽ là vấn đề quan trọng bậc nhất cùng với đảm bảo độ kín tuyệt đối của bơm. Ngoài ra, đối với mỗi kiểu bơm chìm sẽ cần quan tâm về đặc trưng riêng trong tính toán. Kiểu ly tâm cột áp không quá lớn (H ≤ 70m) phục vụ nông nghiệp và thoát nước thải thì cần chú ý nhiều đến tác động của lực hướng tâm. Đối với bơm chìm kiểu hướng trục thì lại cần quan tâm hơn đến lực dọc trục. Các bơm chìm phục vụ cho nông nghiệp và thoát nước thải loại bình thường (độ axít thấp, kích thước các vật cứng trong nước thải không quá lớn...) sẽ cho phép sử dụng loại bơm chìm kiểu cánh dẫn truyền thống và phần tính toán lý thuyết sẽ đơn giản hơn nhiều so với bơm chìm phục vụ các mục đích đặc biệt. Các nước trong khối ASEAN nói riêng và Châu Á nói chung đã có nhiều liên doanh, liên kết với các Hãng bơm lớn trên thế giới trong nghiên cứu, thiết kế và chế tạo các kiểu bơm chìm với các loại công suất khác nhau và đạt kết quả tốt. Rút kinh nghiệm của các nước công nghiệp phát triển, các nước ASEAN và Châu Á cũng sử dụng rất rộng rãi các máy bơm chìm, đầu tư cho nghiên cứu, thiết kế và chế tạo các loại bơm chìm phục vụ nội tiêu và xuất khẩu đạt hiệu quả cao. Ví dụ điển hình là ở Malaysia đã sử dụng các loại máy bơm chìm với tỉ trọng đặc biệt lớn (chiếm tới 90% toàn bộ số lượng bơm đang hoạt động) phục vụ cho tưới tiêu trong nông nghiệp và thoát nước thải. Nguyên nhân dẫn đến tình hình trên là do ưu việt của bơm chìm: công trình trạm đơn giản, rất phù hợp với các vùng có sự thay đổi mực nước nhiều, nhanh đột ngột và đặc biệt là không gây tiếng ồn (nguyên nhân quan trọng nhất để Malaysia sử dụng bơm chìm với tỉ lệ cao). Ngoài ra, bơm chìm cho phép sử dụng với mức độ tự động hoá cao rất thuận lợi cho Malaysia khi lực lượng lao động rất thiếu. 1.2. Tổng quan về sử dụng bơm chìm ở Việt Nam Máy bơm chìm công suất lớn, cột áp cao ở dạng bơm giếng sâu cấp nước cho các khu dân cư phục vụ đời sống dân sinh hoặc các nhà máy, xí nghiệp đã được sử dụng ở Việt Nam từ những năm 1960 - 1970. Các máy bơm chìm kiểu giếng sâu lưu lượng nhỏ, cột áp cao thường nhập của nước ngoài (Nga, Bungary, Cộng hoà Séc...). Cho đến nay, máy bơm chìm sử dụng ở Việt Nam phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp còn quá ít (chưa quá 100 tổ máy các loại) với công suất N = 10 - 320 KW. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là do giá thành các bơm chìm quá cao trong khi giá trị sản phẩm nông nghiệp thấp, nguồn vốn ngân sách Nhà nước lại hạn chế. Ngoài ra, bản thân các nhà quản lý, những người khai thác máy bơm và trạm bơm chưa được chuẩn bị đầy đủ kiến thức cho việc tiếp nhận loại bơm này nhằm đạt hiệu quả cao. Những năm vừa qua, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã bắt đầu chú ý nhập các bơm chìm kiểu ly tâm, dòng chéo và hướng trục một cấp công suất lớn N max = 320 KW, lưu lượng lớn Q max = 16.000 m3/h R R R R P P phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp từ các nước: Thụy Điển, Đức, Ấn Độ, Hàn Quốc... Nghiên cứu một số trạm bơm đưa vào sử dụng trong thực tế, có thể rút ra một số nhận xét về máy bơm chìm: các máy bơm chìm làm việc tốt, ổn định; công trình trạm rất đơn giản, đặc biệt phù hợp và hiệu quả đối với vùng sông hồ có sự thay đổi mực nước nhiều và nhanh đột ngột. Kinh nghiệm cũng chỉ rõ chất lượng máy của mỗi nước có khác nhau. Các thiết bị máy bơm chìm của Thụy Điển, Hungary, Đức được đánh giá cao. Máy bơm chìm của Hàn Quốc có kết cấu đơn giản hơn, nhưng cần phải chú ý tới một số nhược điểm khi sử dụng (Thực tế lắp đặt và sử dụng bơm chìm của Hàn Quốc ở trạm bơm Phù Sa, Hà Tây đã chỉ rõ điều này). Tuy vậy, những năm qua cũng thấy rõ nhiều vấn đề tồn tại đối với ngành chế tạo máy bơm. Bơm chìm công suất lớn, lưu lượng lớn phục vụ nông nghiệp và thoát nước thải còn quá mới mẻ đối với Việt Nam, kể cả cán bộ kỹ thuật chuyên ngành máy thuỷ khí đến cán bộ quản lý, lắp đặt và sử dụng hay công nhân vận hành, sửa chữa... Hầu như chưa có tài liệu kỹ thuật nào về bơm chìm chính thức được công bố và phổ biến một cách bài bản có tính pháp quy, mặc dù số lượng và chủng loại máy bơm chìm được nhập khẩu và sử dụng ở Việt Nam là rất đáng kể (hàng ngàn tổ máy các loại). Nhiều công ty khai thác nước ngầm chủ yếu chỉ quan tâm đến tính toán lựa chọn các bơm giếng sâu và nhập khẩu máy của nước ngoài. Một số hợp tác xã (Hà Nam, Nam Định...), các công ty ở thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội đã chế tạo các bơm giếng sâu kiểu ly tâm nhiều cấp và các chi tiết làm phụ tùng phục vụ sửa chữa, thay thế cho các bơm nhập ngoại, nhưng chất lượng và hiệu suất còn thấp. Những năm qua, một số cơ quan nghiên cứu cũng đã triển khai đề tài nghiên cứu cấp Bộ về nghiên cứu chế tạo bơm chìm nhưng cho đến nay kết quả của đề tài chưa được ứng dụng vào thực tế phục vụ sản xuất. Tại Việt Nam, nhà máy chế tạo bơm Hải Dương, nay là Công ty cổ phần chế tạo bơm Hải Dương được thành lập từ năm 1960, là công ty hàng đầu Việt Nam chuyên sản xuất, chế tạo và cung cấp các loại máy bơm, thiết bị phục vụ cho nông nghiệp và công nghiệp. Đặc biệt, các sản phẩm máy bơm do Công ty chế tạo được ứng dụng ở hầu hết các tỉnh thành trên cả nước. Tuy nhiên, về lĩnh vực thiết kế, chế tạo và ứng dụng các tổ máy bơm chìm vào thực tế phục vụ sản xuất hầu như chưa được Công ty chú trọng. Các tổ máy bơm chìm đã và đang được sử dụng rất rộng rãi ở Việt Nam phục vụ cho công tác tưới tiêu trong nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt và thoát nước thải. Tuy nhiên, các bơm chìm dùng cho thoát nước thải công suất lớn N > 30KW được sử dụng với số lượng ít hơn nhiều so với loại bơm chìm công suất nhỏ, đặc biệt ở phạm vi công suất N = 2,2KW - 22 KW. Các tổ máy bơm chìm này đều được nhập khẩu của nước ngoài với giá thành cao. Thời gian gần đây, vấn đề về môi trường ở nước ta được quan tâm sâu sắc hơn đã dẫn đến việc sử dụng nhiều hơn các bơm chìm hút nước thải ở thành phố và ở các nhà máy công nghiệp cũng như phục vụ cho các đài phun nước trang trí cải tạo cảnh quan môi trường. Về máy bơm chìm ở Việt Nam, có thể tạm phân ra hai loại bơm chìm dựa theo công suất động cơ điện phục vụ cho công tác nghiên cứu, lựa chọn và sử dụng máy: - Máy bơm chìm công suất lớn N ≥ 75 KW - Máy bơm chìm công suất vừa và nhỏ N < 75 KW Cách phân chia rất tương đối này dựa trên cơ sở thiết kế, chế tạo các động cơ điện và kết cấu các máy bơm kèm theo, đặc biệt bộ phận làm kín cơ giới của bơm chìm. Cũng như các bơm cánh dẫn thông thường đang được sử dụng, bơm chìm cũng cần phải được nghiên cứu theo các gam bơm để đạt hiệu quả cao trong thời gian ngắn và tiết kiệm kinh phí đầu tư. Hiện nay, trong nông nghiệp đang sử dụng các máy bơm hướng trục, ly tâm và dòng chéo kiểu trục ngang, trục đứng và trục đặt nghiêng với các thông số công suất động cơ điện rất phổ biến: - “Loại lớn”: N = 75; 90; 110; 200; 250; 320; 500 KW (với số vòng quay tương ứng n = 300; 490; 590; 730; 980; 1450; 2900 v/ph) - “Loại vừa và nhỏ”: N = 55; 45; 40; 37; 33; 30; 22; (20); 15; (14); 11; (10); 7,5; 5,5; 4,5; 4; 3,5; 3; 2,8; 2,2; 1,5; 1,1; 0,5; 0,3; 0,15 KW (với số vòng quay tương ứng n = 980; 1450; 2900 v/ph) Máy bơm chìm của các nước trên thế giới đã phủ hầu như đầy đủ các trị số công suất động cơ điện đã nêu của Việt Nam, các trị số công suất khác và lớn hơn. Nhằm phục vụ cho công tác nghiên cứu, thiết kế, chế tạo máy bơm chìm phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp cũng như các ngành khác chúng ta phải chú ý nghiên cứu theo gam động cơ trên với các gam bơm đặc trưng nhất. Ở Việt Nam hiện nay, ngoài một số đơn vị như: Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam, Viện Bơm (trực thuộc Viện Khoa học thủy lợi) đã quan tâm, nghiên cứu, thiết kế, chế tạo các tổ máy bơm chìm - động cơ điện chìm phục vụ sản xuất nông nghiệp. Trung tâm Nghiên cứu, tư vấn cơ điện và xây dựng thuộc Tổng công ty cơ điện xây dựng nông nghiệp và thủy lợi – Bộ Nông nghiệp và PTNT từ năm 2002 đã liên doanh với các hãng lớn về máy bơm chìm: ABS (Đức) và Extren (Hungary) thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học công nghệ cấp Nhà nước về máy bơm chìm và động cơ điện chìm. Gần đây nhất, trong 2 năm 2008 – 2009, Trung tâm đã chủ trì Dự án sản xuất thử nghiệm cấp Bộ về nghiên cứu, thiết kế, chế tạo máy bơm chìm hướng trục phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp. Các sản phẩm của dự án và để tài của Trung tâm đã được ứng dụng vào thực tế tại các địa phương: Bắc Giang, Nam Định, Thanh Hóa bước đầu đã thu được những kết quả khả quan. Qua các đề tài, dự án đã thực hiện, đến nay Trung tâm đã làm chủ được công nghệ chế tạo, lắp đặt vận hành các tổ máy bơm chìm, động cơ điện chìm. Điều đó cũng góp phần giúp ngành chế tạo máy bơm chìm - động cơ điện chìm trong nước từng bước phát triển. Trong lĩnh vực máy bơm chìm, thiết bị chiếm tỷ trọng giá thành cao nhất và quan trọng nhất là động cơ điện chìm. Nhập khẩu động cơ sẽ làm giá thành sản phẩm tổ máy cao, do vậy, sẽ hạn chế việc áp dụng vào sản xuất với số lượng lớn hàng ngàn tổ máy. Ngoài ra, nhập động cơ điện sẽ gây khó khăn cho việc chủ động cung cấp thiết bị tổng thể bơm - động cơ và công tác bảo trì, bảo dưỡng thay thế sửa chữa động cơ điện chìm. Với các máy bơm chìm và động cơ chìm được thiết kế và chế tạo trong nước chắc chắn sẽ hạ giá thành sản phẩm tổ máy và cho phép chủ động cung cấp thiết bị, phụ tùng thay thế. Đây là giải pháp tốt nhất để áp dụng rộng rãi các máy bơm chìm vào sản xuất phục vụ nông nghiệp cũng như các ngành kinh tế khác. Ngoài ra, đây cũng là biện pháp cần thiết phát huy nội lực Việt Nam, góp phần làm giảm kinh phí nhập khẩu, tăng ngoại tệ xuất khẩu, nhanh chóng hoà nhập vào AFTA trong thời gian tới, đặc biệt là tham gia vào việc thực hiện các Dự án xây lắp các trạm bơm chìm mới, các dự án cải tạo các bơm ly tâm, hướng trục cũ bằng các bơm chìm theo nguồn vốn của ngân hàng thế giới WB2, ADB và ODA. Công trình trạm lắp máy bơm chìm cũng là vấn đề rất cần được quan tâm. Nước các sông suối ở Việt Nam vào mùa mưa thường có nồng độ phù sa rất lớn. Hiện tượng bồi lắng đối với các cửa sông, đáy sông hay ở các kênh mương, bể hút, bể xả trạm bơm đã gây rất nhiều phức tạp cho công tác quản lý vận hành khai thác máy bơm và trạm bơm phục vụ nông nghiệp. Sử dụng bơm chìm công suất lớn trong điều kiện tác động bồi lắng của phù sa sẽ khó khăn hơn nhiều. Kinh nghiệm vận hành sử dụng các bơm chìm công suất lớn (N = 320 KW) ở các trạm bơm Phù Sa (Hà Tây), Đại Định (Vĩnh Phúc) ở bên bờ sông Hồng đã cho thấy phải có giải pháp kỹ thuật đặc biệt khi thiết kế, chế tạo bơm chìm và phải lưu ý đến kết cấu công trình, cần quan tâm đến quy trình khởi động, đóng mở máy. Đây là vấn đề rất quan trọng để đảm bảo bơm làm việc bình thường và nâng cao tuổi thọ, độ bền của thiết bị, làm tăng hiệu quả sử dụng công trình. Bơm chìm phục vụ cho thoát nước thải có cặn bã hay vật cứng, bùn cát lắng đọng cũng gặp các khó khăn khi sử dụng nhưng có thể khắc phục nhờ thiết bị khuấy. Tuy vậy, hiện tượng của phù sa bồi lắng vào mùa lũ ở các sông lớn thường phức tạp và khó xử lý hơn nhiều so với tác động của bùn cát lắng đọng của nước thải. Tóm lại máy bơm chìm là thiết bị cơ điện thuộc loại công nghệ cao đã được sử dụng với số lượng không nhỏ và đang có nhu cầu rất lớn đối với nhiều ngành, đặc biệt đối với nông nghiệp và thoát nước thải. Tuy nhiên, về lĩnh vực máy bơm chìm, Việt Nam đã bị tụt hậu khá xa so với các nước khác trong khu vực (Singapore, Thái lan, Malaixia, Inđônêxia). Việc nghiên cứu hiệu quả về việc sử dụng máy bơm chìm còn chưa được đề cập nhiều, nên cần phải có sự đánh giá đầy đủ về hiệu quả kinh tế của nó. CHƯƠNG II: ĐẶC ĐIỂM CỦA CÁC LOẠI MÁY BƠM CHÌM VÀ CÔNG TRÌNH TRẠM CÓ SỬ DỤNG MÁY BƠM CHÌM 2.1. Đặc điểm các loại máy bơm chìm 2.1.1. Các loại máy bơm chìm Xuất phát từ điều kiện thực tế để chọn lựa thiết kế, chế tạo và sử dụng máy bơm phù hợp. Máy bơm đang sử dụng trong ngành thủy lợi phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp hiện nay là các máy bơm truyền thống (động cơ điện làm việc trong môi trường khô) do nhiều công ty trong nước chế tạo đã đáp ứng nhu cầu sản xuất của ngành nông nghiệp nước ta từ trước tới nay. Hiện nay, với xu thế phát triển khoa học và công nghệ, một số nước có nền công nghiệp phát triển: Đức, Hungary, Hàn Quốc, Thụy Điển...đã nghiên cứu, sản xuất máy bơm chìm (máy bơm chìm có động cơ điện làm việc ngập trong nước). Sản phẩm máy bơm chìm đã trở thành hàng hóa tiêu thụ toàn cầu. Nhu cầu phục vụ ngành nông nghiệp của Việt Nam ở một số vùng có đặc thù riêng (mực nước hút dao động lớn theo từng thời gian và từng mùa trong năm nhất là vào mùa mưa bão, trong điều kiện như thế các tổ máy bơm thông thường khó thể đáp ứng). Cùng với mục đích giải phóng sức lao động nặng nhọc của người công nhân vận hành máy bơm, nâng cao hiệu quả kinh tế trong công tác tưới tiêu, máy bơm chìm đã đáp ứng được những mục tiêu trên. Tuy nhiên, các máy bơm chìm đang sử dụng ở nước ta chủ yếu được nhập khẩu từ nước ngoài: Nhật Bản, Đức, Thụy Điển, Hungary... với giá thành cao. Với mục tiêu giảm chi phí ngoại tệ nhập khẩu, từng bước làm chủ công nghệ chế tạo, lắp đặt và vận hành các tổ máy bơm chìm. Những năm gần đây (từ năm 2000 – nay) Bộ Khoa học công nghệ đã giao nhiệm vụ nghiên cứu, thiết kế, chế tạo máy bơm chìm - động cơ điện chìm cho các đơn vị trong nước (Viện Khoa học thủy lợi, Trung tâm nghiên cứu, tư vấn cơ điện và xây dựng – Tổng công ty cơ điện xây dựng nông nghiệp và thủy lợi – Công ty TNHH một thành viên) chủ trì thực hiện. Cho đến nay, các sản phẩm máy bơm động cơ điện chìm được thiết kế chế tạo và sản xuất ở Việt Nam đã được ứng dụng phục vụ sản xuất nông nghiệp tại các địa phương: Nam Định, Thanh Hóa, Bắc Giang...bước đầu đã thu được những thành công . Máy bơm chìm cũng được chia thành 03 loại: + Máy bơm chìm ly tâm với kết cấu buồng xoắn hướng dòng, bánh công tác dạng hở hoặc dạng kín. + Máy bơm chìm hỗn lưu (hướng chéo) với 02 loai kết cấu: - Kết cấu sử dụng buồng xoắn hướng dòng như bơm ly tâm, bánh công tác dạng hở hoặc dạng kín. - Kết cấu sử dụng bộ phận hướng dòng với các lá cánh hướng dòng như bơm hướng trục, bánh công tác dạng hở và dạng kín. + Máy bơm chìm hướng trục với kết cấu bộ phận hướng dòng với các lá cánh hướng dòng và bánh công tác cố định hoặc bánh công tác có thể điều chỉnh góc cánh (đối với bơm có lưu lượng lớn). Qua phân tích trên cho thấy, nhu cầu sử dụng và tính thực tiễn của các tổ máy bơm chìm và động cơ điện chìm là rất lớn. Hơn nữa, về kết cấu các loại máy bơm chìm và các loại máy bơm thông thường là tương tự nhau chỉ khác nhau về động cơ kéo máy bơm. Do đó, về công nghệ chế tạo máy bơm chìm không khác nhiều so với công nghệ chế tạo máy bơm thông thường của cùng một loại máy bơm (máy bơm ly tâm thường – máy bơm ly tâm chìm; máy bơm hỗn lưu thường – máy bơm hỗn lưu chìm; máy bơm hướng trục thường – máy bơm hướng trục chìm). Với máy bơm chìm yêu cầu vật liệu chế tạo cao hơn so với máy bơm thông thường do điều kiện làm việc và phương pháp lắp đặt. 2.1.2. Đặc điểm của các loại máy bơm chìm a. Đặc điểm của các loại máy bơm chìm trên thế giới Máy bơm chìm lắp với động cơ điện chìm đã được các nước công nghiệp phát triển thiết kế, chế tạo và sử dụng đưa vào phục vụ nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, giao thông từ những năm 1940 - 1950. Đến nay, các tổ máy bơm chìm đã được các nước phát triển trên thế giới sử dụng với chủng loại, kích cỡ rất đa dạng. Các bơm chìm đã đạt chất lượng cao với các thông số kỹ thuật khác nhau và công suất N = 0,1 - 5.000KW, H = 1,0 - 500m, Q = 1,0 - 30.000 m3/h. P P Các hãng sản xuất bơm máy bơm chìm có uy tín của các nước công nghiệp phát triển đều quan tâm nghiên cứu để ngày một cải tiến, phát triển các loại máy bơm chìm phục vụ nhu cầu sản xuất trong các ngành kinh tế và phục vụ đời sống dân sinh, tiêu nước thải công nghiệp. Trên thế giới có rất nhiều hãng nổi tiếng với kinh nghiệm sản xuất lâu năm máy bơm chìm - động cơ chìm như: Flygt (Thụy Điển), ABS, Mona (Đức), Ômega (Tây Ban Nha), Kubota, EBARA, Hitachi (Nhật), Huynđai (Hàn Quốc), các hãng bơm của Pháp, Hungary, Anh...Sản phẩm của các hãng này được phân phối rộng khắp thế giới. Hungary có nhiều hãng chuyên ngành chú ý nghiên cứu thiết kế và chế tạo máy bơm với chất lượng đạt tiêu chuẩn quốc tế và có uy tín cao, đặc biệt đối với ngành thuỷ lợi Việt Nam. Hàng chục máy bơm trục đứng loại CsV 1.000 (N = 250 - 320 KW, Q = 8.000 - 16.000 m3/ h) đã được lắp tại các trạm bơm phục vụ tưới P P tiêu ở Việt Nam từ những năm 1960 - 1970, đến nay, vẫn hoạt động khá hiệu quả. Hãng Extren của Hungary đã cung cấp các máy bơm nêu trên và đã nghiên cứu, thiết kế, chế tạo nhiều máy bơm chìm các loại công suất đạt chất lượng cao, đã xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới. Hãng ABS của Cộng hoà liên bang Đức được thành lập từ cuối thế kỷ 19 và bắt đầu chế tạo máy bơm chìm từ những năm 1950. ABS có doanh thu hàng năm nhiều tỷ đô la do cung cấp số lượng rất lớn máy bơm chìm cho hơn 100 nước trên thế giới. ABS sản xuất hàng trăm loại bơm chìm (cả động cơ và bơm chìm) với công suất N = 0,16 15.000 KW, lưu lượng đạt tới Q max = 25.000 m3/h và cột áp H max = 220 m. ABS luôn R R P P R R được xếp trong hàng ngũ những Hãng đứng đầu thế giới về chế tạo máy bơm chìm. Hãng Flygt (Thụy Điển) sản xuất máy bơm chìm - động cơ điện chìm từ năm 1948. Cho đến nay, trở thành nhà sản xuất và cung cấp hàng đầu thế giới về máy bơm chìm. Hãng sở hữu 36 công ty bán hàng và có đại diện tại hơn 130 quốc gia trên thế giới. Sản phẩm của Flygt rất đa dạng với đủ chủng loại, kích cỡ, được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như xử lý nước thải, thoát nước mỏ, tưới tiêu trong thủy lợi, công nghiệp giấy, cấp nước. Máy bơm chìm của Flygt có công suất từ 0,75kW đến 560kW, lưu lượng từ vài lít/giây đến 5000 lít/ giây, cột áp tới 200mm. Các hãng sản xuất bơm chìm đang chú ý đầu tư nghiên cứu sâu về nâng cao tuổi thọ, độ bền, khả năng làm việc theo nguyên lý tự động hoá của thiết bị cũng như nâng cao chất lượng thuỷ lực phần dẫn dòng của bơm chìm, nghiên cứu các kết cấu mới nhằm tăng công suất của mỗi tổ máy bơm N = 10.000 KW, cột áp H = 600 - 800m, lưu lượng Q = 40.000 m3/h. P P Có thể nói, ngành sản xuất máy bơm chìm của các Hãng bơm lớn trên thế giới đã đạt tới mức tương đối hoàn thiện. Ngày nay, các hãng này chủ yếu đi sâu vào cải tiến, ngày một hoàn thiện sản phẩm của mình. CÁC LOẠI MÁY BƠM CỦA NƯỚC NGOÀI Ký hiệu Q (m3/h) (2) P P (1) Máy bơm của hãng SEOIL – Hàn Quốc Máy bơm ly tâm chìm SWSO 30 60 Máy bơm ly tâm chìm SWSO 30 150 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 30 60 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 37 600 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 45 600 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 55 600 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 75 1200 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 90 1200 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 110 1800 Máy bơm ly tâm chìm SSEN 150 1800 Máy bơm hỗn lưu chìm SSMF 75 1200 Máy bơm hỗn lưu chìm SSMF 90 1200 Máy bơm hỗn lưu chìm SSMF 110 1800 Máy bơm hỗn lưu chìm SSMF 130 1800 Máy bơm hỗn lưu chìm SSMF 150 2700 Máy bơm hỗn lưu chìm SSMF 190 2700 Máy bơm hỗn lưu chìm 500SSMF 220 3600 Máy bơm hướng trục đứng 500SMF55 1800 Máy bơm hướng trục đứng 600SMF75 2700 Máybơm hướng trục đứng 700SMF110 3600 Máybơm hướng trục đứng 800SMF150 4800 Máy bơm của hãng DAI JIN – Hàn Quốc + Máy bơm ly tâm chìm: DSB-20-370 1800 DSB-20-450 1800 DSB-20-550 1800 DSB-20-750 1800 + Máy bơm hỗn lưu chìm: DMF-24-756 2200 DMF-24-956 2400 DMF-24-1506 2700 + Máy bơm hướng trục chìm: DAF-40-7516 5700 DAF-40-9516 7200 DAF-40-1306 8600 Máy bơm của hãng GUANZHOU SOUTH – Trung Quốc + Máy bơm ly tâm IH200-150-250 400 IH200-150-315 400 IH200-150-400 400 + Máy bơm hai miệng hút 350S26A 1116 350S16 1260 350S16A 1040 Thông số kỹ thuật H (m) n (v/ph) (3) (4) 75 45 11,5 15 18 21 16 20 14 18 15,5 18,5 15 18 14,5 17,5 16 7,5 7 8 8 3600 3600 1800 1800 1800 1800 1800 1800 1800 1800 1200 1200 900 900 900 900 720 585 500 435 435 N đ/c (kW) (5) R R 30 40 30 37 45 55 75 90 110 150 75 90 110 130 150 190 220 55 75 110 150 5 6 7,5 10 37 45 55 75 8,5 10,5 13 75 95 150 3,3 3,5 3,7 75 95 130 20 32 50 37 55 90 90 75 55 1450 1450 1450 90 75 55 b. Tình hình sử dụng máy bơm chìm tại Việt Nam Ngành máy bơm của Việt Nam gắn liền với lịch sử phát triển của Nhà máy chế tạo bơm Hải Dương được thành lập từ năm 1960, nay là Công ty cổ phần chế tạo bơm Hải Dương. Sản phẩm máy bơm của Công ty cũng rất phong phú về cột áp, lưu lượng và công suất. Được ứng dụng hầu hết tại các trạm bơm nông nghiệp trên cả nước. Tổ máy bơm hướng trục HTĐ8000 – 9 có thông số kỹ thuật: Cột áp H = 6,0-9,0m, lưu lượng Q = 8.000 – 10.000 m3/h, công suất động cơ N=320kW là sản phẩm có kích thước và thông số lớn nhất của Công ty. Ngoài Công ty bơm Hải Dương, do nhu cầu thực tế sản xuất các ngành kinh tế của nước ta Nhà nước đã đầu tư kinh phí và tạo điều kiện để các cơ quan tập trung nghiên cứu, thiết kế, chế tạo máy. Các đơn vị đã tích cực nghiên cứu, thiết kế và cải tiến để sản xuất rất nhiều các loại bơm khác nhau. Tuy nhiên, các sản phẩm bơm nói trên là các sản phẩm máy bơm thông thường (máy bơm lắp với động cơ điện thông thường). Đối với ngành sản xuất máy bơm chìm động cơ điện chìm ở Việt Nam còn rất hạn chế. Đến nay, chưa có cơ sở nào ở Việt Nam sản xuất các tổ máy bơm chìm phục vụ các nhu cầu sử dụng trong nước, kể cả Công ty cổ phần chế tạo máy bơm Hải Dương. Nguyên nhân chính cho tình trạng này chính là công nghệ chế tạo động cơ điện chìm ở Việt Nam còn non yếu. Các Công ty chế tạo động cơ điện lớn tại Việt Nam: Công ty cổ phần chế tạo điện cơ Hà Nội, Công ty cổ phần chế tạo điện máy Việt Nam – Hungary cũng chỉ dừng lại ở các sản phẩm động cơ điện thông thường. Như vậy, ở Việt Nam, những năm gần đây đã bắt đầu nghiên cứu, sản xuất các tổ máy bơm chìm - động cơ điện chìm phục vụ nông nghiệp, công nghiệp và cấp nước sinh hoạt. Tuy nhiên, các sản phẩm mới chỉ dừng lại ở giai đoạn sản xuất thử nghiệm, chưa có Công ty chế tạo loại lớn để trở thành hàng hóa cung cấp cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Điều đó cũng cho thấy, ngành sản xuất máy bơm chìm ở nước ta chỉ mới ở nấc thang đầu tiên. Cần phải có thêm thời gian, cùng với sự hỗ trợ, đầu tư của Nhà nước để ngành sản xuất bơm chìm trong nước nhanh chóng phát triển. CÁC LOẠI MÁY BƠM SỬ DỤNG Ở VIỆT NAM Ký hiệu 3 Q (m /h) (2) P (1) Máy bơm hướng trục HTĐ 1500-3,5 HTĐ 1900-4,5 HTĐ 2100-6 HTĐ 2400-3,5 HTĐ 2300-7 HTĐ 2500-4,5 HTĐ 3700-5 HTĐ 4000-5 HTĐ 4000-5 HTĐ 6000-7 HTĐ 8000-5,6 HTĐ 8000-9 HTĐ 12000-9 6HTĐ-65 16HTĐ-95 18HTĐ-130 18HTĐ-140 20HTĐ-50 24HTĐ-95 30HTĐ-90B 12HTĐ-42 Máy bơm hướng trục đặt nghiêng HTN 800-2,5 HTN 800-7 HTN 1800-2,3 12HTN50 14HTN40 14HTN50 14HTN55 23HTN85 18HTN100 Máy bơm ly tâm trục ngang LT 450-16 LT 470-16 LT 240-18 LT 280-29 LT 120-35 LT 160-50 LT 90-54 LT 450-58 P Thông số kỹ thuật H (m) n (v/ph) (3) (4) N đ/c (kW) (5) R R 1300-1700 1800-2100 1950-2450 2300-2500 1900-2500 2000-2600 3400-4100 3500-4300 3550-4800 5800-7400 7800-8600 800010000 950013000 1500 1700 2450 2750 2500 4000 8200 1100 4,3-2 5-3,5 6,5-3,5 4,1-3 8-6 6-3,2 6-3 6-3,8 7-4 8,5-5,5 6,8-4 9-6 12,5-6,5 5 4 3 3 7,5 4,5 5,5 12 970 970 970 970 730 970 730 730 730 580 580 580 580 980 980 980 980 730 730 585 1450 33 37 55 37 75 55 75 90 110 200 200 320 450 33 33 33 37 75 75 200 55 800 800 1800 1050 900 1000 1100 4000 1900 2,5 7 2,3 6,5 8 7 6 4,5 4 1960 970 970 1450 980 980 980 730 980 20 33 33 30 30 33 33 75 33 300-500 380-530 240 200-400 100-175 160 70-120 300-500 19-15 19-14 18 31,5-21 43-34 50 59-43 65-55 1450 980 1450 1450 1450 2900 2900 1450 33 33 30 40 30 40 30 132 LT 105-69 LT 115-81 LT 200-125 Máy bơm ly tâm đặt nghiêng 6LTN18 8LTN14 LTX1 LTX2 Máy bơm ly tâm hai miệng hút LT2 500-12 LT2 900-18 LT2 500-25 LT2 520-29 LT2 485-38 LT2 500-50 LT2 280-60 LT2 280-70 R R R R R R R R R R R R R R R R Máy bơm hỗn lưu trục ngang 24HL50 20HL45 HL900-9 24HL-50 20HL-45 Máy bơm chìm AGREX 285-4 LTC 480-20 HLC 1100-12 HTC 2500-7 HLCN 1000-14 70-125 70-135 160-220 78-60 100-70 140-105 2900 2900 2900 40 55 132 285 200 1300 900 12 15 5 3 1450 1450 980 1450 14 20 33 20 500 900 500 520 485 500 280 280 12 18 25 29 38 50 60 70 1450 980 1450 1450 1450 1450 2900 2900 33 75 55 75 75 110 75 100 3000-4000 2300-3900 700-1000 2600-4400 2300-3900 4-4,5 6-11 7-10 6-6,3 11-6 490 730 980 490 730 55 75 33 75 110 700-1200 300-480 800-1400 2100-3000 800-1200 8-12 18-25 8-14 5-8 8-14 1450 1450 980 730 1450 37 37 55 75 55 c. Kết luận Sở dĩ, ngành sản xuất máy bơm chìm ở Việt Nam còn kém phát triển vì rất nhiều nguyên nhân. Có thể nêu ra đây một vài nguyên nhân chính: - Ngành sản xuất máy bơm có quan hệ mật thiết với ngành sản xuất động cơ điện. Trong khi ở Việt Nam, các cơ sở sản xuất động cơ điện hàng đầu: Công ty cổ phần điện cơ Hà Nội, Công ty Cổ phần chế tạo điện máy Việt Nam – Hungary chỉ mới chú trọng vào các sản phẩm động cơ điện thông thường (làm việc trong môi trường khô) chưa thực sự quan tâm đến sản xuất các loại động cơ điện chìm (làm việc trong môi trường nước). - Động cơ điện chìm đòi hỏi phải có các máy gia công cơ khí hiện đại và công nhân cơ khí trình độ: do yêu cầu kỹ thuật của các chi tiết của động cơ điện chìm rất cao. - Trong động cơ điện chìm vấn đề làm kín nước vào trong động cơ là quan trọng