Tài liệu đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường trung học phổ thông huyện nam sách tỉnh hải dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI QUANG VINH ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN NAM SÁCH TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái nguyên - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI QUANG VINH ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN NAM SÁCH TỈNH HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. NGUYỄN VĂN HỘ Thái nguyên - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ. Các kết quả và số liệu nêu trong luận văn đảm bảo tính khách quan, trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Bùi Quang Vinh i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài ”Đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường trung học phổ thông huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương” , tôi đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Trường Đại học sư phạm- Đại học Thái Nguyên cùng các thầy cô giáo đã giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Nhà giáo nhân dân, GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ, người đã tận tâm chỉ dẫn cho tôi về kiến thức và phương pháp trong suốt thời gian thực hiện đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Sở GD&ĐT tỉnh Hải Dương, Phòng Khảo thí và Kiểm định chất lượng , Ban Giám hiệu và giáo viên các trường THPT huyện Nam Sách đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu khoa học, cung cấp số liệu tham gia giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn này. Dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót, kính mong nhận được các ý kiến chỉ dẫn của các thầy cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, Tháng 4 năm 2016 Tác giả luận văn Bùi Quang Vinh ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN …………………………………………………………………..i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................... 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ............................................................................ 3 3.1. Khách thể nghiên cứu ................................................................................................. 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................. 3 4. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................................ 3 5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................................ 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................... 4 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận ............................................................................. 4 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn .......................................................................... 4 7.3. Các phương pháp khác ............................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn............................................................................................................. 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................ 6 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 6 1.1.1. Ở Việt Nam ................................................................................................................ 6 1.1.2. Trên thế giới .............................................................................................................. 8 1.2. Các khái niệm cơ bản................................................................................................ 11 1.2.1. Đánh giá.................................................................................................................... 11 1.2.2. Đánh giá trong giáo dục ....................................................................................... 13 1.2.3. Kiểm định chất lượng giáo dục........................................................................... 16 1.2.3.1. Chất lượng ............................................................................................................ 16 1.2.3.2. Chất lượng giáo dục ........................................................................................... 17 1.2.3.3. Kiểm định chất lượng giáo dục ...................................................................... 17 1.2.4. Tự đánh giá .............................................................................................................. 19 1.2.5. Quản lý hoạt động tự đánh giá ............................................................................ 20 1.2.5.1. Lập kế hoạch tự đánh giá của trường THPT ................................................ 20 1.2.5.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch tự đánh giá của trường THPT ..................... 21 1.2.5.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tự đánh giá của trường THPT ...................... 21 iii 1.2.5.4. Kiểm tra hoạt động tự đánh giá của trường THPT ..................................... 22 1.2.6. Biện pháp quản lý hoạt động tự đánh giá ......................................................... 22 1.2.7. Đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ................................................. 23 1.3. Những vấn đề cơ bản về đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở trường THPT ....................................................................................................................... 23 1.3.1. Hoạt động tự đánh giá ở trường THPT ............................................................. 23 1.3.1.1. Mục đích, ý nghĩa của hoạt động tự đánh giá ở trường THPT ................ 23 1.3.1.2. Nội dung tự đánh giá ở trường THPT ........................................................... 24 1.3.1.3. Quy trình tự đánh giá ở trường THPT ........................................................... 25 1.3.1.4. Hội đồng tự đánh giá, chức năng nhiệm vụ của Hội đồng tự đánh giá 25 1.3.1.5. Những yêu cầu cơ bản của hoạt động tự đánh giá .................................... 26 1.3.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tự đánh giá ở trường THPT ........ 27 1.3.2. Đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ................................................. 28 1.3.2.1. Mức độ khắc phục tồn tại sau tự đánh giá .................................................... 28 1.3.2.2. Các hình thức khắc phục tồn tại ...................................................................... 29 1.3.2.3. Các kế hoạch hoạt động đã được triển khai, nội dung đã được cải tiến, đổi mới .................................................................................................................................. 29 1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá........................................................................................................................................... 31 1.3.3.1. Yếu tố chủ quan .................................................................................................. 31 1.3.3.2. Yếu tố khách quan .............................................................................................. 31 Kết luận chương 1.............................................................................................. 32 Chương 2 THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN NAM SÁCH TỈNH HẢI DƯƠNG .............................................................................. 34 2.1. Vài nét về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ............................................ 34 2.1.1. Khách thể khảo sát ................................................................................................. 34 2.1.1.1 Trường THPT Nam Sách ................................................................................... 34 2.1.1.2. Trường THPT Mạc Đĩnh Chi .......................................................................... 35 2.1.1.3. Trường THPT Nam Sách II ............................................................................. 37 2.1.2. Tổ chức khảo sát ..................................................................................................... 39 2.1.2.1. Phương pháp khảo sát ........................................................................................ 39 2.1.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................... 40 2.1.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................................. 40 2.1.2.4. Tiến hành khảo sát .............................................................................................. 40 2.2. Thực trạng hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương ................................................................................................................... 40 iv 2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt động tự đánh giá và quản lý hoạt động tự đánh giá .................................................................. 40 2.2.2. Thực trạng hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương ................................................................................................................... 47 2.2.2.1 Trường THPT Nam Sách ................................................................................... 47 2.2.2.2. Trường THPT Mạc Đĩnh Chi .......................................................................... 55 2.2.2.3. Trường THPT Nam Sách II ............................................................................. 55 2.2.3. Thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương .............................................................................................. 55 2.2.3.1. Thực trạng quản lý kế hoạch, nội dung, chương trình tự đánh giá ở trường THPT Nam Sách tỉnh Hải Dương................................................................... 55 2.2.3.2. Thực trạng quản lý hồ sơ, minh chứng tự đánh giá ở trường THPT Nam Sách tỉnh Hải Dương ......................................................................................................... 57 2.2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương .................................................................................. 59 2.2.3.4. Đánh giá khái quát hiệu quả hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. ................................................................................. 60 2.3. Thực trạng khắc phục những tồn tại sau khi tự đánh giá ở trường THPT Nam Sách tỉnh Hải Dương .............................................................................................. 61 2.3.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch khắc phục những tồn tại sau khi tự đánh giá ở trường THPT Nam Sách tỉnh Hải Dương ......................................................... 61 2.3.2. Thực trạng tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch khắc phục những tồn tại sau khi tự đánh giá ở trường THPT Nam Sách tỉnh Hải Dương........................... 62 2.3.3. Kết quả khắc phục những tồn tại sau khi tự đánh giá ở trường THPT Nam Sách tỉnh Hải Dương .............................................................................................. 62 2.4. Những khó khăn trong khắc phục những tồn tại sau khi tự đánh giá. .......... 65 Kết luận chương 2.............................................................................................. 66 Chương 3 ........................................................................................................... 67 Chương 3 CÁC BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN NAM SÁCH TỈNH HẢI DƯƠNG .............................................................................. 67 3.1. Định hướng đề xuất các biện pháp ........................................................................ 67 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ......................................................................... 67 3.2.1. Đảm bảo tin ́ h khách quan, trung thực ............................................................... 67 3.2.2. Đảm bảo tính đồ ng bô ̣ của các biê ̣n pháp ........................................................ 67 3.2.3. Đảm bảo tin ́ h thực tiễn của các biêṇ pháp ....................................................... 68 3.2.4. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp ........................................................... 68 3.2.5. Đảm bảo tin ́ h hiệu quả của các biện pháp........................................................ 68 v 3.2.6. Đảm bảo tính toàn diện ......................................................................................... 69 3.3. Các biện pháp đánh giá hiệu quả hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. ................................................................................. 69 3.3.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL và giáo viên về vai trò, tác dụng của hoạt động tự đánh giá ................................................................................................................. 69 3.3.2. Xây dựng hệ thống công cụ, hồ sơ minh chứng đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở trường THPT ......................................................................... 71 3.3.3. Bồi dưỡng nâng cao năng lực tự đánh giá cho đội ngũ CBQL và giáo viên ........................................................................................................................................ 72 3.3.4. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch cải tiến chất lượng giáo dục đề ra trong báo cáo tự đánh giá ............................................................................................ 73 3.3.5. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động cải tiến, đổi mới, khắc phục tồn tại của nhà trường trong hoạt động đảm bảo chất lượng. ................................. 76 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................ 77 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ............................... 78 3.5.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................................... 78 3.5.2. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................................ 78 3.5.3. Kết quả khảo nghiệm............................................................................................. 78 Kết luận chương 3.............................................................................................. 80 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 81 1. Kết luận ............................................................................................................................ 81 1.1. Về lý luận ..................................................................................................................... 81 1.2. Về thực tiễn ................................................................................................................. 81 1.3. Về đề xuất biện pháp đánh giá hiệu quả hoạt động tự đánh giá .................... 81 2. Khuyến nghị ................................................................................................................... 82 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ............................................................................ 82 2.2. Đối với Sở GD&ĐT Hải Dương ............................................................................ 83 2.3. Đối với các trường THPT huyện Nam Sách ....................................................... 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 85 PHỤ LỤC .......................................................................................................... 87 vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Viết đầy đủ STT Viết tắt 1 Cán bộ quản lý CBQL 2 Cơ sở vật chất CSVC 3 Giáo dục GD 4 Giáo viên GV 5 Giáo dục và Đào tạo GD&ĐT 6 Khảo thí KT 7 Kiểm định chất lượng KĐCL 8 Kiểm định chất lượng giáo dục KĐCLGD 9 Quản lý QL 10 Số lượng SL 11 Tự đánh giá TĐG 12 Tỷ lệ TL 13 Trung học phổ thông THPT 14 Thanh tra nhân dân TTND 15 Ủy ban kiểm tra UBKT iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý về hoạt động tự đánh giá cơ sở giáo dục phổ thông .............................................................................................. 41 Bảng 2.2. Nhận thức của giáo viên về hoạt động tự đánh giá cơ sở giáo dục phổ thông .................................................................................................... 42 Bảng 2.3. Đánh giá của cán bộ quản lý về mục đích, ý nghĩa, vai trò của hoạt động tự đánh giá cơ sở giáo dục phổ thông ......................................... 43 Bảng 2.4. Đánh giá của giáo viên về mục đích, ý nghĩa, vai trò của hoạt động tự đánh giá cơ sở giáo dục phổ thông ...................................................... 44 Bảng 2.5. Đánh giá của cán bộ quản lý về tầm quan trọng của quản lý hoạt động tự đánh giá cơ sở giáo dục phổ thông ......................................... 45 Bảng 2.6. Đánh giá của giáo viên về tầm quan trọng của quản lý hoạt động tự đánh giá cơ sở giáo dục phổ thông ...................................................... 46 Bảng 2.7. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về thực hiện quy trình tự đánh giá nhà trường ............................................................................. 48 Bảng 2.8. Tổng hợp kết quả tự đánh giá nhà trường ......................................... 54 Bảng 2.9. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý kế hoạch, nội dung, chương trình tự đánh giá nhà trường ......................................... 56 Bảng 2.10. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý hồ sơ, minh chứng tự đánh giá nhà trường ............................................................ 577 Bảng 2.11. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về việc đánh giá các tiêu chí trong báo cáo tự đánh giá ............................................................... 58 Bảng 2.12. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về khắc phục tồn tại, cải tiến nâng cao chất lượng giáo dục sau khi tự đánh giá ...........................63 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát nhận thức về tính cần thiết và đánh giá về tính khả thi của các biện pháp đánh giá hiệu quả hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương ................................. 79 v MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, giáo dục giữ một vị trí quan trọng trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần vào việc xây dựng một nền kinh tế tri thức. Tuy nhiên, giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo đang phải đối mặt với những khó khăn và thách thức mới, nhất là tình trạng chất lượng giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Thực hiện Luật Giáo dục 2005 và Nghị định số 75/2006/NĐ-CP ngày 02 tháng 8 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, đang triển khai đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục, tiếp tục đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, giảng viên, tăng cường cơ sở vật chất, và đẩy mạnh công tác đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo nhằm nhanh chóng tạo bước chuyển biến lớn về chất lượng giáo dục. Chất lượng giáo dục là một vấn đề luôn được xã hội quan tâm vì tầm quan trọng hàng đầu của nó đối với sự nghiệp phát triển đất nước nói chung, sự nghiệp phát triển giáo dục nói riêng. Mọi hoạt động giáo dục được thực hiện đều hướng tới mục đích góp phần đảm bảo, nâng cao chất lượng giáo dục; và một nền giáo dục ở bất kì quốc gia nào bao giờ cũng phải phấn đấu để trở thành một nền giáo dục chất lượng cao. Mặc dù vậy, do tính chất phức tạp, đa dạng, nhiều chiều của vấn đề, hiểu đầy đủ về chất lượng giáo dục cũng như xác định quy trình, phương pháp, kĩ thuật đánh giá chất lượng giáo dục một cách khoa học, phù hợp với thực tiễn phát triển của xã hội, của giáo dục trong một hoàn cảnh cụ thể không phải là điều đơn giản. Để đảm bảo và không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục, mỗi nhà trường THPT phải xác định được điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ, thách thức của 1 mình để xây dựng kế hoạch chất lượng, hay nói khác đi là nhà trường phải tiến hành hoạt động tự đánh giá. Kiểm định chất lượng được hiểu là quá trình đánh giá từ bên ngoài để công nhận các cơ sở giáo dục và chương trình giáo dục đạt được sứ mạng và các chuẩn mực đã được tuyên bố. Như vậy KĐCLGD là một khâu then chốt trong giáo dục và đào tạo. Thông qua kết quả kiểm định chất lượng, các tổ chức và cơ sở giáo dục điều chỉnh quá trình giáo dục và đào tạo để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Kiểm định chất lượng giáo dục là những vấn đề còn khá mới ở Việt Nam nhưng sẽ là xu thế tất yếu của giáo dục hiện đại. Để thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục (KĐCLGD), các cơ sở giáo dục phải tự đánh giá so sánh với bộ tiêu chuẩn được Bộ Giáo dục Đào tạo ban hành cho từng loại hình giáo dục, viết báo cáo tự đánh giá rồi mới đề nghị cơ quan kiểm định thực hiện đánh giá ngoài. Trên thực tế, một số nhà trường THPT thực sự nghiêm túc trong hoạt động tự đánh giá (đặc biệt trong viết báo cáo tự đánh giá), bên cạnh đó, hoạt động tự đánh giá ở một số trường THPT còn mang tính hình thức, chưa có kế hoạch cải tiến chất lượng khả thi. Do đó hoạt động tự đánh giá cùng với việc quản lý hoạt động tự đánh giá theo quy trình kiểm định chất lượng giáo dục vẫn chưa được chú trọng và quan tâm nghiên cứu để có được những biện pháp cụ thể. Vì vậy tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường trung học phổ thông huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá và thực trạng đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở trường THPT huyện Nam Sách – Hải Dượng, để đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả đánh giá hoạt động tự đánh giá theo quy trình kiểm định chất lượng giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục THPT ở địa phương. 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình đánh giá hoạt động tự đánh giá theo quy trình kiểm định chất lượng giáo dục ở các trường THPT . 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. 4. Phạm vi nghiên cứu 4.1. Về nội dung: Hoạt động tự đánh giá của trường THPT là một nội dung hoạt động rộng và được tiếp cận ở nhiều góc độ, đề tài đi sâu vào nghiên cứu đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá theo quy trình kiểm định chất lượng giáo dục quy định trong Thông tư số 42/2012/TT-BGDĐT ngày 23-112012 của Bộ Giáo dục và Đào tạo 4.2. Về thời gian, khách thể khảo sát: Đề tài đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách, Hải Dương đã công bố báo cáo tự đánh giá là trường THPT Nam Sách trong thời gian từ năm 2009 đến năm 2014. 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động tự đánh giá được thực hiện nghiêm túc, khách quan, khoa học sẽ có hiệu quả cao trong đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Nếu nghiên cứu đề xuất được hê thống các biện pháp đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá phù hợp với đặc điểm các trường THPT ở huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương sẽ nâng cao chất lượng tự đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở trường THPT theo quy trình kiểm định chất lượng. 3 - Khảo sát thực trạng đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. - Đề xuất các biện pháp đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở trường THPT huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. 7. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Chúng tôi sử dụng kết hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu, phân loại và hệ thống hóa, khái quát hóa tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Chúng tôi sử dụng kết hợp các phương pháp khảo sát, điều tra thực tiễn; phương pháp phỏng vấn, phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động đó là các báo cáo tự đánh giá của các nhà trường và các minh chứng kèm theo, so sánh, đối chiếu với các tiêu chuẩn, tiêu chí tự đánh giá. Sử dụng phương pháp khảo nghiệm, lấy ý kiến chuyên gia để khẳng định tính cần thiết, khả thi của một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. 7.3. Các phương pháp khác Sử dụng phương pháp thống kê toán học, phân tích số liệu điều tra để xử lý kết quả khảo sát nhằm mô tả thực trạng hiệu quả hoạt động tự đánh giá theo quy trình kiểm định chất lượng giáo dục ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, cấu trúc luận văn gồm ba chương sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT. 4 Chương 2: Thực trạng đánh giá hiệu quả hoạt động tự đánh giá các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. Chương 3: Biện pháp đánh giá hiệu quả của hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ ĐÁNH GIÁ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Ở Việt Nam Kiểm định chất lượng giáo dục là một lĩnh vực còn khá mới ở Việt Nam. Từ tháng 1 năm 2002 Bộ giáo dục và Đào tạo thành lập Phòng kiểm định chất lượng Đào tạo trong vụ Đại học. Đến năm 2003 sau khi Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục được thành lập, việc kiểm định chất lượng giáo dục mới được mở rộng cho các cấp học và trình độ đào tạo khác. Từ tháng 12 năm 2004, Kiểm định chất lượng được đẩy mạnh khi quy định tạm thời về kiểm định chất lượng trường Đại học được ban hành. Từ đó đến nay nhiều văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn triển khai công tác KĐCLGD đã được ban hành, trong đó có các quy định và hướng dẫn về hoạt động tự đánh giá ở trường THPT: Quốc hội phê duyệt các văn bản [1]. Luật Giáo dục 2005 (Điều 17, 58, 99). [2]. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ngày 25 tháng 11 năm 2009 (Mục 3a). Chính phủ ban hành các văn bản [1]. Nghị định số 75/2006/NĐ-CP ngày 02 tháng 8 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục (Chương II, Điều 38-40); [2]. Nghị định số 31/2011/NĐ-CP ngày 11 tháng 5 năm 2011 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 75/2006/NĐ-CP ngày 02 tháng 8 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục (Điều 1, khoản 14, 15). Bộ GD&ĐT ban hành các văn bản về kiểm định trường phổ thông 6 [1]. Thông tư số 13/2012/TT-BGDĐT ngày 06 tháng 4 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy định về Tiêu chuẩn đánh giá trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học. [2]. Thông tư số 42/2012/TT-BGDĐT ngày 23 tháng 11 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục và quy trình, chu kỳ KĐCLGD cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở GDTX (Thông tư này thay thế Quyết định 04/2008/QĐ-BGDĐT, Thông tư 12/2009/TT-BGDĐT, Quyết định 80/2008/QĐ-BGDĐT và Quyết định 83/2008/QĐ-BGDĐT). Cục Khảo thí và KĐCLGD, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành các văn bản hướng dẫn [1]. Công văn số 141/KTKĐCLGD-KĐPT ngày 21 tháng 12 năm 2011 của Cục Khảo thí và KĐCLGD về việc Hướng dẫn xác định nội hàm, tìm thông tin và minh chứng để đánh giá chất lượng giáo dục trường THPT. [2]. Công văn số 8987/BGDĐT-KTKĐCLGD ngày 28 tháng 12 năm 2012 của Cục Khảo thí và KĐCLGD hướng dẫn tự đánh giá và đánh giá ngoài cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở GDTX. Các văn bản trên là công cụ pháp lý quan trọng để triển khai kiểm định CLGD, trong đó có hoạt động tự đánh giá ở các trường THPT tại Việt Nam. Ngoài các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn như trên về hoạt động TĐG và KĐCL , hiện nay cũng đã có nhiều hội thảo, công trình nghiên cứu khoa học về vấn đề này như: " Xu hướng đánh giá chất lượng, chương trình đào tạo trên thế giới và ở Việt Nam" của PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Anh và TS. Lê Văn Hảo trường Đại học Nha Trang trong Hội thảo tập huấn KĐCLGD tại Nha Trang tháng 12 năm 2013. "Tổng quan về đảm bảo và kiểm định chất lượng giáo dục ở Việt Nam" của TS. Phạm Xuân Thanh, Phó Cục trưởng Cục Khảo thí và kiểm định CLGD. “Hướng dẫn tự 7 đánh giá chất lượng chương trình đào tạo giáo viên THPT trình độ đại học” của Dự án phát triển giáo viên THPT và TCCN. "Hướng dẫn tự đánh giá cơ sở giáo dục và chương trình đào tạo" của TS. Lê Mỹ Phong, Cục Khảo thí và kiểm định CLGD... Như vậy Kiểm định chất lượng giáo dục là một trong những giải pháp căn bản để nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay. trong đó khâu tự đánh giá cần được trú trọng để trở thành công cụ để cải tiến chất lượng và hiệu quả giáo dục tại các nhà trường. 1.1.2. Trên thế giới Kiểm định chất lượng giáo dục (KĐCLGD) là một trong những hoạt động của hệ thống đảm bảo chất lượng, là biện pháp hữu hiệu được sử dụng để nâng cao chất lượng giáo dục. Trên thế giới có hơn 150 nước có hệ thống quốc gia đảm bảo và KĐCLGD. Những nước có hệ thống đảm bảo và KĐCLGD lâu đời như Mỹ, Anh. Những nước trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (ví dụ: Thái Lan, Malaysia, Campuchia…) cũng đã có các tổ chức đảm bảo chất lượng quốc gia và có hệ thống chân rết đến từng cơ sở giáo dục. Các tổ chức này rất khác nhau. Một xu thế chung là các quốc gia ngày một quan tâm nhiều hơn đến hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục và đứng ra thành lập các tổ chức đảm bảo chất lượng quốc gia. KĐCLGD có nguồn gốc từ Hoa Kỳ và Bắc Mỹ từ hơn 100 năm nay, và hiện nay đang được nhiều nước sử dụng. Nguyên tắc của KĐCLGD là phải được độc lập đưa ra quyết định, không bị chi phối bới các cơ quan khác. Đối tượng KĐCLGD là các cơ sở giáo dục (nói chung), các chương trình giáo dục đại học và trung cấp chuyên nghiệp. KĐCLGD nhằm góp phần đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục; xác nhận mức độ cơ sở giáo dục đáp ứng mục tiêu đề ra trong từng giai đoạn nhất định; làm căn cứ để cơ sở giáo dục giải trình với các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền và xã hội về thực trạng chất lượng đào tạo; làm cơ sở cho người 8 học lựa chọn cơ sở giáo dục và nhà tuyển dụng lao động tuyển chọn nhân lực. Sau đây là xu hướng KĐCLGD, trong đó có hoạt động tự đánh giá ở một số nước trên thế giới: Hoa Kỳ: - Kiểm định chất lượng chương trình đào tạo (program accreditation) cũng phổ biến như kiểm định chất lượng trường đại học (institutional accreditation). - Người ta còn gọi “kiểm định chất lượng chương trình đào tạo” là “kiểm định chất lượng đào tạo nghề nghiệp” (professional accreditation) hoặc “kiểm định chuyên môn” (specialized accreditation). - Có khoảng 52 tổ chức kiểm định chất lượng đào tạo nghề nghiệp. Indonesia: - Hội đồng Quốc gia Kiểm định Giáo dục Đại học (National Board for Accreditation in Higher Education) có trách nhiệm kiểm định cả trường đại học lẫn các chương trình đào tạo. - Hội đồng này đưa ra những khuyến cáo trực tiếp về việc cải tiến chương trình. Những khuyến cáo này dựa trên cơ sở phân tích các điểm mạnh, yếu, những cơ hội và thách thức được nêu trong kết quả kiểm định. - Các khuyến cáo cũng được gửi tới Cục trưởng Cục đại học (Director General of Higher Education) để Cục này có những hành động có tính chính sách liên quan tới các chương trình đào tạo. Malaysia: - Chất lượng các trường đại học tư thục và các chương trình đào tạo trong các trường này do Lembaga Akkreditasi Negara (LAN) tức là Hội đồng Kiểm định Quốc gia kiểm định. - Việc đánh giá chương trình đào tạo trong các trường đại học công lập do Cục văn bằng Malaysia thực hiện. - Tiêu chuẩn đánh giá do Chính phủ đề ra, có tham vấn ý kiến của các cá 9 nhân/tổ chức liên quan. - Malaysia cũng đã có một số tổ chức đánh giá nghề nghiệp như Hội đồng Y học Malaysia (Malaysian Medical Coucil), Hội đồng Kỹ sư (Board of Engineers) và Hội đồng ngành Pháp luật (Legal Profession Qualifications Board). Philippines: - Có 3 tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục, kiểm định cả các trường đại học và các chương trình đào tạo. - Tổ chức kiểm định chất lượng các trường đại học hiến chương của Philippines (AACCUP) thành lập năm 1987 có chức năng chính là kiểm định chất lượng các chương trình đào tạo của các trường đại học công. - Hiệp hội kiểm định chất lượng trường phổ thông và trường đại học Philippines (PAASCU). Hoạt động của Hiệp hội được thực hiện ở cấp chương trình đào tạo, bao gồm cả việc đánh giá các hoạt động giáo dục lẫn công tác nghiên cứu khoa học. - Hội đồng kiểm định chất lượng các trường đại học Philippines (PACUCOA), tập trung đánh giá các chương trình đào tạo liên quan chủ yếu đến việc mở rộng trí tuệ, không đơn thuần đào tạo về kỹ thuật hoặc nghề nghiệp (liberal arts), các chương trình đào tạo về giáo dục, thương mại, biển. Thailand: - Cục Tiêu chuẩn & Đánh giá chất lượng giáo dục quốc gia (ONESQA) được thành lập năm 2000 chịu trách nhiệm về công tác kiểm định chất lượng. - Vòng kiểm định chất lượng đầu tiên mới chỉ được tiến hành trong năm 2006. - Thailand cũng tiến hành kiểm định chất lượng cả ở cấp trường đại học và cấp chương trình đào tạo. Trên đây là những xu hướng kiểm định chất lượng giáo dục ở một số nước trên thế giới và khu vực. Trong kiểm định chất lượng giáo dục thì tự đánh 10