Đánh giá đặc điểm bệnh nhân béo phì tại khoa dinh dưỡng bệnh viện nhi Đồng 1
ÑAËC ÑIEÅM BEÄNH NHAÂN BEÙO PHÌ
TAÏI KHOA DINH DÖÔÕNG BEÄNH VIEÄN Nhi ñoàng I
Characteristics of obese patients
Baùc só Nguyeãn Thò hoa
Khoa dinh döôõng
Beänh vieän Nhi Ñoàng I
Thaønh phoá Hoà Chí Minh
Summary
Method : Cross-sectinal observation of 330 examined obese patients and Long-time
observation of 81 treated obese patients over 3 months.
Results :
Patient’s cooperation : only 69,3% of 330 obbese patients were brought to
hospital voluntarily, the rest ( 30,7%) involuntarily.
The clinical manifestations ( 330 obese patients): severe obesity ( 61,8%);
hypertension (2,7%); snorred (42,8%); difficult breathing (26,8%); headache (32,2%);
knock-knee ( 7,5%) ; lumbalgia ( 3,7%) .
The laboratory findings (330 obese patients): fatty liver ( 39,1%); glycemia
disordered (18,3%); lipidemia disordered (74,3%): increased triglycerides ( 74,3%),
cholesterol (12,3%), LDL (13,9%) but decreased HDL (11,7%).
The risks factors in severe obesity (330 obese patients) :
Boys , over-weight mothers and semi-boading children have more 1,58, 1,84 and
1,65 risks to be severe obese than girls, normal weight mothers and non semi-boading
children respectively( p = 0,05; p=0,005 and p = 0,03 ).
Severe obese children snore 2,25, fatty liver 2,58, increased triglycerides 2,65
and fat percentage(31,405 ± 10,89% to 30,25 ± 7,64%, p = 0.004) higher than mildly
obese ones.
The results of treatment (81 obese patients): by diets counseling and exercices
of obese patients themselves, the result is fairly good: reducing weight for height
(145,93 ± 31,16% before vs 142,39 ± 38,77% after treatment, p = 0.02 ) ; BMI ( 23,78 ±
6,85 before vs 23,08 ± 7,22 after treatment, p = 0,0006 ); fat mass ( 32,46 ± 5,31%
before vs 30,68 ± 6,41% after treatment, p = 0,0006 ); and LDL ( 91,05 ± 54,52 mg/dl
before vs 81,39 ± 60,024mg/dl after treatment, p = 0,04 ) ;but HDL increased ( 39,72 ±
19,08 mg/dl before vs 41,61 ± 10,93mg/dl after treatment, p = 0,01). Index of blood
pressure, VLDL, glycemia, fatty liver have been changed but not yet statistic
1
significance because the sample is not large enough, so more research needs to be
done . No complications are recorded in treament.
Conclusion: Most cases are examined and treated so late, that clinical and laboratory
complications have occurred and the more severe obese the patients are, the worse
the complications happen. Children likely to be severe obese are boys, semiboading children and over weigth mothers. The management of obesity diet
counseling and exercises of the obese patients seem effective at first but more
research about longtime effect needs to be done.
TOÙM TAÉT
Muïc tieâu: Ñaùnh giaù ñaëc ñieåm beänh nhaân beùo phì taïi khoa dinh döôõng beänh vieän nhi
Ñoàng I, tìm yeáu toá nguy cô cuûa beùo pbì naëng vaø böôùc ñaàu ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò beänh
nhaân beùo phì
Phöông phaùp : moâ taû caét ngang 330 beänh nhaân ñeán khaùm beùo phì vaø moâ taû theo chieàu
doïc 81 beänh nhaân beùo phì ñaõ ñieàu trò treân 3 thaùng.
Keát quaû :
Veà tính töï giaùc ñöa con khaùm beänh : chæ coù 69,3% laø töï ñöa treû ñi khaùm , coøn laïi
( 30,7%) laø do baùc só chæ ñònh .
Veà ñaëc ñieåm laâm saøng : 61,8% beänh nhaân laø beùo phì naëng ; 2,7% bò cao huyeát aùp
; 42,8% nguû ngaùy ; 26,8% thôû meät ; 32,2% ñau ñaàu ; 17,5% ñau ñaàu goái ; 3,7% ñau
löng .
Veà ñaëc ñieåm caän laâm saøng : 39,1% coù hình aûnh gan nhieãm môõ treân sieâu aâm ;
18,3% coù roái loaïn ñöôøng maùu ; 74,3% coù roái loaïn lipid maùu trong ñoù coù 74,3% taêng
Triglycerides, 12,3% taêng Cholesterol, 13,9% taêng LDL, 11,7% giaûm HDL.
Veà yeáu toá nguy cô beùo phì naëng :
Treû nam, treû coù meï thöøa caân, treû hoïc baùn truù coù nguy cô beùo phì naëng gaáp 1,58
laàn so vôùi treû nöõ ( p = 0,05 ); 1,84 laàn so vôùi treû khoâng coù meï thöøa caân ( p = 0,05) ; 1,65
laàn treû khoâng hoïc baùn truù ( p = 0,03 ).
Treû bò beùo phì naëng nguy cô nguû ngaùy nhieàu hôn gaáp 2,25 laàn so vôùi beùo phì nheï
( p < 0,001 )
Treû bò beùo phì naëng nguy cô bò gan nhieãm môõ gaáp 2,58 laàn ( p = 0,001 ) , taêng
Triglycerides 2,65 laàn (p = 0,005) so vôùi beùo phì nheï. Treû beùo phì naëng coù tyû leä môõ cao
hôn treû beùo phì naëng (31,405 ± 10,89% so vôùi 30,25 ± 7,64%,p = 0.004 )
Veà keát quûa ñieàu trò : baèng phöông phaùp tham vaán dinh döôõng vaø luyeän taäp keát
quaû laø caân naëng / chieàu cao giaûm( töø 145,93 ± 31,16% tröôùc ñieàu trò xuoáng 142,39 ±
38,77% , p = 0.02 ) ; BMI giaûm ( töø 23,78 ± 6,85 xuoáng 23,08 ± 7,22 , p = 0,0006 ) ; Tyû
leä môõ giaûm ( töø 32,46 ± 5,31% xuoáng 30,68 ± 6,41%, p = 0,0006 ) ; LDL giaûm ( töø
91,05 ± 54,52 mg/dl xuoáng 81,39 ± 60,024mg/dl, p = 0,04 ) ; HDL taêng ( 39,72 ± 19,08
mg/dl leân 41,61 ± 10,93mg/dl, p = 0,01). Caùc chæ soá nhö huyeát aùp , VLDL, ñöôøng maùu,
gan nhieãm môõ cuõng coù thay ñoåi nhöng chöa coù yù nghóa thoáng keâ vì soá löôïng nghieân cöùu
nhoû , caàn nghieân cöùu theâm. Khoâng ghi nhaän bieán chöùng trong khi ñieàu trò.
2
Keát luaän: Gia ñình chöa chuû ñoäng ñöa treû ñi khaùm vaø ñieàu trò beùo phì sôùm do ñoù treû
ñöôïc khaùm vaø ñieàu trò beùo phì muoän neân ña soá ñaõ coù bieán chöùng laâm saøng vaø caän laâm
saøng . Treû caøng beùo phì naëng caøng coù nhieàu nhöõng bieán chöùng xaáu veà söùc khoûe. Nhöõng
ñoái töôïng caàn chuù yù vì deã bò beùo phì naëng laø treû nam, hoïc baùn truù vaø coù meï thöøa caân.
Phöông phaùp tham vaán dinh döôõng vaø luyeän taäp döïa vaøo taäp quaùn sinh hoaït cuûa beänh
nhaân cuûa Khoa dinh döôõng Beänh vieän Nhi ñoàng I böôùc ñaàu toû ra coù hieäu quaû caàn nghieân
cöùu theâm veà hieäu quaû laâu daøi cuûa phöông phaùp.
MÔÛ ÑAÀU
Beùo phì laø moät trong nhöõng vaán ñeà söùc khoeû ñang ñöôïc quan taâm haøng ñaàu treân
toaøn theá giôùi vì toác ñoä gia taêng vaø haäu quaû söùc khoeû cuûa noù. Vaø theo Toå chöùc y teá theá
giôùi thì beùo phì laø naïn dòch toaøn caàu [ 8 ]. Tæ leä ngöôøi bò beùo phì gia taêng khoâng nhöõng ôû
caùc nöôùc ñaõ phaùt trieån maø noù coøn gia taêng ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån [1,8 ] .
Taïi Vieät Nam, theo ñieàu tra cuaû Vieän dinh döôõng: naêm 1997, tæ leä treû em döôùi 5
tuoåi beùo phì laø 0,6 – 0,7%, naêm 1999 laø 1,1%, naêm 2000 laø 2,7% [3]. Taïi Thaønh phoá Hoà
Chí Minh, naêm 1995 tæ leä treû em ôû moät quaän noäi thaønh bò beùo phì 4- 5 tuoåi laø 2,5%, 3 4 tuoåi laø 1,1% nhöng ñeán naêm 2000 tæ leä naøy laø 8,4% vaø 3,5% vôùi tuoåi töông ñöông [2].
Theo Nguyeãn Thò Kim Höng [2] tæ leä treû em beùo phì döôùi 5 tuoåi taêng töø 2,0% (1996)
ñeán 2,1%( 1999), 3,1% ( 2000 ) vaø 3,2% ( 2001).
Nhöõng hieåu bieát cuûa phuï huynh veà beùo phì treû em vaø yù thöùc phoøng choáng coøn
haïn cheá. Nhieàu ngöôøi coøn cho raèng treû em beùo laø khoeû, laø toát vaø khoâng muoán ñieàu trò
cho con. Hoï chæ quan taâm khi coù nhöõng bieán chöùng laâm saøng, thöïc söï ñieàu naøy ñaõ muoän
vaø khoù ñieàu trò.
Xuaát phaùt töø tình hình nhö vaäy, chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi naøy nhaèm
goùp phaàn tìm hieåu theâm veà ñaëc ñieåm beänh nhaân beùo phì ñeán khaùm vaø ñieàu trò taïi khoa
dinh döôõng Beänh vieän Nhi ñoàng I ñoàng thôøi böôùc ñaàu nhaän xeùt hieäu quaû phöông phaùp
tham vaán caù nhaân ñeå ñieàu trò trò beùo phì .
1. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU
1. Moâ taû nhöõng ñaëc ñieåm dòch teã, laâm saøng, caän laâm saøng cuûa beänh nhaân beùo phì taïi
Khoa Dinh döôõng Beänh vieän Nhi ñoàng I
2. Tìm yeáu toá nguy cô cuûa beùo phì naëng vaø bieán chöùng cuûa beùo phì naëng.
3. Ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò beùo phì baèng phöông phaùp tham vaán dinh döôõng vaø
luyeän taäp cuûa Khoa Dinh döôõng Beänh vieän Nhi ñoàng I.
2.PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Thieát keá nghieân cöùu:
• Caét ngang moâ taû vaø phaân tích cho muïc tieâu moâ taû vaø phaân tích
• Moâ taû theo chieàu doïc cho muïc tieâu xaùc ñònh hieäu quaû ñieàu trò
Côõ maãu : 330 beänh nhaân beùo phì ñeán khaùm taïi khoa dinh döôõng cho muïc tieâu 1 vaø 2.
Rieâng cho muïc tieâu 3 , chuùng toâi toång keát 81 beänh nhaân beùo phì hieän ñang
ñieàu trò taïi Khoa Dinh döôõng beänh vieän Nhi ñoàng I töø 01-01-1996 ñeán thaùng 4 -2002.
Phaân tích döõ kieän: Döõ kieän ñöôïc phaân tích baèng phaàm meàm EPI-INFO 6.04c.
Söû duïng taàn soá vaø tæ leä % cho nhöõng thoáng keâ moâ taû.
3
Pheùp kieåm χ2 ôû möùc yù nghóa α = 0,05 ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh caùc moái lieân
quan cho nhöõng so saùnh yeáu toá nguy cô vaø bieán chöùng cuûa beùo phì naëng. Möùc ñoä lieân
quan ñöôïc ño löôøng baèng tæ soá soá cheânh (OR: odds ratio) vaø khoaûng tin caäy 95% cuûa OR.
Vôùi bieán soá lieân tuïc söï so saùnh ñöôïc thöïc hieän vôùi phöông phaùp phaân tích
phöông sai (ANOVA). Trong tröôøng hôïp phöông sai cuûa caùc nhoùm khoâng ñoàng nhaát thì
pheùp kieåm Krusmal Wallis ñöôïc aùp duïng.
3. KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN
3.1. Ñaëc ñieåm beänh nhaân beùo phì : Toång soá beänh nhaân laø 330
3.1.1. Ñaëc ñieåm dòch teã, gia ñình vaø tieàn caên nuoâi döôõng
Beänh nhaân nam nhieàu hôn beänh nhaân nöõ ( 62,3% so vôùi 37,7%). Löùa tuoåi chieám
tæ leä cao nhaát laø löùa tuoåi tieåu hoïc ( 56%), sau ñoù laø löùa tuoåi trung hoïc cô sôû vaø trung hoïc
phoå thoâng ( 28,5%) vaø ít nhaát laø löùa tuoåi maãu giaùo. Vì Beänh vieän Nhi ñoàng I ôû Thaønh
phoá Hoà Chí Minh, neân ña soá beänh nhaân ( 73,9% ) ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh, coøn laïi
( 26,1%) . Daân toäc Kinh chieám 94,8%, 5,2% laø daân toäc Hoa, 24,2% caân naëng luùc sanh
cao, ña soá beänh nhaân laø con cöng ( 93,9% laø con uùt, con moät ) cuûa gia ñình ít con
( 78,3% gia ñình coù töø 1 ñeán 2 con ). Ña soá treû khoâng ñöôïc nuoâi baèng söõa meï ( 65,2% ).
Nhöõng ñaëc ñieåm treân phuø hôïp vôùi nhöõng nghieân cöùu khaùc trong nöôùc ( 3. ).
69,3% beänh nhaân ñöôïc cha meï töï ñöa con ñeán khaùm,
Traàn Thò Hoàng Loan [2] 80,8% cha meï treû em thöøa caân bíeât laø “beùo phì laø
khoâng toát”, nhöng trong soá hoï 25% phuï huynh khoâng bieát con mình bò thöøa caân vaø ñaùng
noùi hôn , khi bieát con mình bò thöøa caân thì 19,2% khoâng muoán con giaûm caân. Theo
Nguyeãn Thìn [24], 67,7% cha meï cuûa treû beùo phì cho beùo phì laø ñeïp vaø 32,3% khoâng
muoán ñieàu trò cho con. Quek CM [8 ], 62% cha meï coù con beùo phì khoâng muoán giaûm
caân cho con. Nhö vaäy, töông töï nhö ngoaøi coäng ñoàng 1/3 baäc phuï huynh khoâng muoán
ñieàu trò beùo phì cho con. Töông töï giöõa nöôùc ta vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån – neàn kinh
teá môùi traûi qua moät thôøi kyø khoù khaên, moái lo sôï suy dinh döôõng coøn ñang aùm aûnh moïi
ngöôøi thì yù thöùc veà beùo phì coøn raát haïn cheá neân ñaây cuõng laø moät trôû ngaïi cho coâng taùc
phoøng choáng beùo phì [ 2]. Ñaây cuõng laø moät yeáu toá nguy cô cho beùo phì treû em vì neáu
ñieàu trò muoän thì khoù thaønh coâng vaø haäu quaû söùc khoûe cuûa treû vaãn bò aûnh höôûng vaø coù leõ
ñaây cuõng laø lyù do khieán tæ leä beùo phì naëng cao ôû nhöõng trung taâm ñieàu trò [3].
Hoïc vaán cuûa cha vaø meï raûi ñeàu töø tieåu hoïc tôùi treân trung hoïc phoå thoâng . Nhö
vaäy khoâng nhaát thieát ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán thaáp con môùi bò beùo phì maø ngay caû
nhöõng ngöôøi coù hoïc vaán cao con cuõng bò beùo phì. Tæ leä 23,5% cha vaø 10,3% meï cuûa
beänh nhaân beùo phì coù hoïc vaán treân Ñaïi hoïc laïi laø moät gôïi yù veà thu nhaäp gia ñình oån ñònh
hoaëc cao neân treû deã bò beùo phì töông ñöông vôùi caùc nghieân cöùu khaùc [ 2,3]. Nhöng,theo
Nguyeãn Thìn [3], 38,9% cha meï beänh nhaân coù baèng ñaïi hoïc vaø trung hoïc chuyeân nghieäp
so vôùi 78,4% nhoùm chöùng. Söï khaùc bieät naøy coù theå caàn nghieân cöùu theâm veà hieåu bíeát
beùo phì cuûa phuï huynh.
3.1.2. Ñaëc ñieåm laâm saøng vaø caän laâm saøng
Theo nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, chæ coù 2,7% beänh nhaân bò cao huyeát aùp. 86,7%
beänh nhaân coù tæ leä môõ cao, coù 39,1% beänh nhaân bò gan nhieãm môõ, 18,3% beänh nhaân coù
roái loaïn ñöôøng maùu thì 6,1% coù möùc ñöôøng maùu thaáp vaø 12,2% coù möùc ñöôøng maùu cao,
4
74,3% beänh nhaân taêng triglycerides, 12,3% beänh nhaân taêng cholesterol, 13,9% beänh
nhaân taêng LDL cao hôn möùc bình thöôøng vaø 11,7% beänh nhaân giaûm HDL thaáp hôn
möùc bình thöôøng. Caùc bieán chöùng laâm saøng khaùc nhö ñau ñaàu, nguû ngaùy, thôû meät, ñau
khôùp goái, ñau löng thì coù ñeán 69,8% beänh nhaân coù ít nhaát moät trong caùc bieán chöùng
naøy; 26,8% beänh nhaân thôû meät, 42,8% nguû ngaùy.
Söï khaùc bieät coù theå do côõ maãu vaø möùc ñoä beùo phì khaùc nhau, nhöng tæ leä baát
thöôøng veà nhöõng thaønh phaàn lipid trong maùu cuûa beänh nhaân chuùng toâi laø moät trong
nhöõng bieán chöùng cuûa beùo phì treû em caàn phaûi löu yù vì noù laøm taêng yeáu toá nguy cô
cuûa beänh tim maïch. Vaø ñieàu quan troïng laø huyeát aùp ngöôøi lôùn lieân quan nhieàu tôùi
nhöõng bieán ñoåi beùo phì luùc nhoû hôn laø caân naëng luùc tröôûng thaønh. Vaø neáu söï thay ñoåi
lipid maùu cuûa beänh nhaân khi coøn treû laø yeáu toá nguy cô maéc beänh tim maïch vaø töû vong do
tim maïch khi tröôûng thaønh nhö moät soá nghieân cöùu khaùc [33] thì beänh nhaân cuûa chuùng toâi
ñaõ coù nhöõng nguy cô naøy vaø ñaây laø ñieàu caàn ñöôïc löu yù khi ñieàu trò vaø khuyeán caùo vôùi
cha meï beänh nhaân “ khoâng neân chuû quan vôùi tình traïng beùo phì cuûa con em mình”.
so vôùi 64,4% cuûa Leâ Quang Huøng [3]; so vôùi 100% beùo phì naëng nguû ngaùy cuûa
Loder LT [ 7], 13,3% beänh nhaân beùo phì naëng bò ngöng thôû luùc nguû cuûa Chay- OM[ 7].
Nhöõng bieán chöùng naøy laø nhöõng daáu hieäu muoän cuûa tình traïng dö caân do taêng
khoái löôïng môõ cô theå laøm giaûm theå tích phoåi, heïp ñöôøng thôû laøm giaûm chöùc naêng heä hoâ
haáp vaø gaây caûn trôû hoaït ñoäng cuûa beänh nhaân goùp phaàn laøm beùo phì naëng theâm. Thöôøng
beänh nhaân ñi khaùm khi coù nhöõng daáu hieäu naøy vaø thöôøng khaùm caùc chuyeân khoa khaùc
sau ñoù môùi ñöôïc gôûi tôùi khaùm beùo phì .
Caùc bieán chöùng khaùc ( ñau ñaàu, ñau löng, ñau khôùp goái ) thì tæ leä ít hôn coù leõ do
beänh nhaân môùi bò beùo phì chöa coù bieán chöùng hoaëc beänh nhaân ñang ñöôïc ñieàu trò taïi
chuyeân khoa khaùc.
3.1.3. Möùc ñoä vaø loaïi beùo phì
61,8% beänh nhaân laø beùo phì naëng so vôùi 35,2% cuûa Phaïm Thò Thuïc [ 3 ] vaø
64,4% cuûa Leâ Quang Huøng [3]. Nhö vaäy so vôùi Haø Noäi thì beänh nhaân cuûa chuùng toâi ñi
khaùm vaø ñieàu trò beùo phì muoän hôn. 97,2% beänh nhaân tôùi khaùm laø beùo phì ngoaïi vi,
töông töï vôiù loâ nghieân cöùu cuûa Leâ Quang Huøng [3] treû em chuû yeáu laø beùo phì toaøn thaân
chöù khoâng beùo phì kieåu trung taâm nhö ngöôøi lôùn. Tuy nhieân, theo Mo – Suwan L[6] thì
voøng eo cuûa treû beùo phì cao hôn treû bình thöôøng moät caùch coù yù nghóa.
Ñaây laø moät lôïi ñieåm cho söùc khoûe cuûa treû, coù leõ do treû hoaït ñoäng nhieàu hôn ngöôøi
lôùn hoaëc chöa coù söï thoáng nhaát chæ soá voøng eo/ voøng hoâng ñeå ñaùnh giaù beùo phì trung taâm
ôû treû em, ñieàu naøy caàn ñöôïc nghieân cöùu theâm.
3.2. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi caùc ñaëc ñieåm cuaû beänh nhaân
3.2.1. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi nhöõng yeáu toá dòch teã
Baûng 3.2.1. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vaø nhöõng yeáu toá dòch teã
Möùùc ñoä beùo phì
Naëng
Nheï
OR
KTC
p
95%
n
n
%
%
5
Tuoåi
2 – < 6 tuoåi
23
24
48,9
51,1
0,06
6 -< 10 tuoåi
116
59
66,3
33,7
10 – 15 tuoåi
49
37
57,0
43,0
Giôùi
Nam
124
66
65,3
34,7
1,58
1,1-2,6
0,05
Nöõ
64
54
54,2
45,8
Daân toäc
0,06Kinh
171
59,6
116
40,4
0,34
1,28
0,08
Hoa
13
81,3
3
18,8
Ñòa phöông
Tp Hoà chí minh
136
59,9
91 40,1
0,470,49
Tænh
52
64,2
29
35,8 0,83
1,45
Soá con
< 2 con
146
60,1
97
39,9
0,77
0,41 –
0,38
> 2 con
41
66,1
21
33,9
1,43
Thöù töï con
Con ñaàu
121
60,5
79
39,5
0,86
Con uùt
55
61,8
34
38,2
Con thöù
12
66,7
6
33,3
Caân naëng luùc sanh
< 2500 gr
10
52,6
9
47,4
0,65
2500 – 3500gr
128
60,7
83
39,8
> 3500 gr
48
64,0
27
36,0
Nhaän xeùt :
- Khoâng coù söï khaùc bieät veà beùo phì naëng vaø beùo phì nheï ( p > 0,05) giöõa caùc yeáu
toá Tuoåi , Daân toäc, Ñòa phöông, Soá con trong gia ñình, Thöù töï con vaø Caân naëng luùc
sanh
- Treû nam beùo phì naëng nhieàu hôn treû nöõ moät cach ñaùng keå ( 65,3% so vôùi 54,2%)
vôùi ( p = 0,05). Nguy cô beùo phì naëng cuûa treû nam cao gaáp 1,58 laàn so vôùi treû nöõ
vôùi khoaûng tin caäy 95% (1,1 – 2,6)
3.2.2. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi nhöõng yeáu toá gia ñình
Baûng 3.2.2. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi yeáu toá gia ñình
Möùc ñoä beùo phì
Naëng
Nheï
OR
KTC95%
p
n
%
n
%
TTDD cuûa cha
Thöøa caân
51
30
63,0
37,0
1,08 0,96-3,65
0,76
Khoâng thöøa caân
116
74
61,1
38,9
TTDD cuûa meï
Thöøa caân
45
17
72,6
27,4
1,84
1,01
0,05
Khoâng thöøa caân
135
94
59
41,0
-3,48
6
Hoïc vaán cha
0,67
Caáp I
8
72,7
3
27,3
Caáp II
65
63,7
37
36,3
Caáp III
74
61,7
46
38,3
> Caáp III
39
56,5
30
39,7
Hoïc vaán meï
Caáp I
21
70,0
9
30,0
0,09
Caáp II
84
65,1
45
34,9
Caáp III
61
52,1
56
47,9
> Caáp III
21
67,7
10
32,3
Ngheà cha
CNV
44
59,5
30
50,5
0,91
Doanh nghieäp tö
nhaân
59
62,1
36
37,9
Khaùc
84
62,2
51
37,8
Ngheà meï
CNV
18
66,7
9
33,8
0,75
Doanh nghieäp tö
26
57,8
19
42,2
nhaân
144
61,3
91
38,7
Khaùc
Lyù do khaùm
Töï ñeán
132
63,5
76
36,5
1,38 0,82-2,32
0,19
Baùc só gôûi
54
55,7
43
44,3
Anh em BP
Coù
30
57,7
22
42,3
0,84
0,7440,56
Khoâng
145
62
89
38
1,63
Nhaän xeùt :
- Khoâng coù khaùc bieät giöõa beùo phì naëng vaø beùo phì nheï trong caùc yeáu toá gia ñình
nhö Tình traïng dinh döôõng cuûa cha, Hoïc vaán cha vaø meï, Ngheà cha vaø meï, YÙ thöùc
veà khaùm beùo phì cho con, Coù Anh (chò) em beùo phì ( p > 0,05)
- Meï bò thöøa caân coù nhieàu con beùo phì naëng hôn meï coù caân naëng bình thöôøng
( 72,6% so vôùi 59,0% %) moät caùch ñaùng keå ( p = 0,05). Nguy cô beùo phì naëng
cuûa treû coù meï thöøa caân cao gaáp 1,84 laàn so vôùi treû khoâng coù meï thöøa caân vôùi
KTC 95% ( 1,01 – 3,48) Tuy chöa tìm thaáy nhöõng nghieân cöùu töông töï ñeå so
saùnh nhöng coù nhieàu nghieân cöùu ngoaøi coäng ñoàng [11, 21] thaáy roõ moái lieân quan
giöõa tình traïng thöøa caân cuûa meï vôùi tình traïng beùo phì cuûa con. Ñieàu naøy raát
quan troïng vì meï laø ngöôøi aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán cheá ñoä aên uoáng vaø neáp sinh
hoaït cuûa con.
3.2.3. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi tieàn caên nuoâi döôõng
Baûng 3.2.3.1. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi tieàn caên nuoâi döôõng.
Möùc ñoä beùo phì
Naëng
Nheï
OR
KTC95%
p
7
n
%
n
%
Buù meï
Coù
66
60,6
43
35,9
0,96
0,58 –
0,86
Khoâng
120 61,5
75
38,5
1,60
Thôøi gian buù meï
< 12 thaùng
84
62,2
51
37,8
1,30
0,78
0,28
>12 thaùng
77
55,8
61
44,2
- 2,18
Thôøi gian buùbình
< 24 thaùng
72
64,9
39
35,1
0,79 0,37- 1,64
0,49
> 24 thaùng
40
70,2
17
29,8
TieàncaênSDD
Coù
27
26
50,9
49,1
0,59 0,31- 1,12
0,07
Khoâng
161
91
63,9
36,1
Hoïc baùn truù
Coù
97
47
67,4
32,6
1,65
1,01 –
0,03
Khoâng
91
73
55,5
44,5
2,71
Nhaän xeùt:
- Khoâng thaáy söï khaùc bieät giöõa beùo phì naëng vaø beùo phì nheï trong nhöõng yeáu toá
buù meï, Thôøi gian buù meï, Thôøi gian buù bình vaø Tieàn caên suy dinh döôõng( p >
0,05)
- Treû hoïc baùn truù beùo phì naëng nhieàu hôn treû khoâng hoïc baùn truù ( 67,4% so vôùi
55,5%) moät caùch coù yù nghóa vôùi p = 0,03. Nguy cô beùo phì naëng cuûa treû hoïc baùn
truù cao gaáp 1,65 laàn treû khoâng hoïc baùn truù vôùi KTC 95% (1,01 – 2,71) . So vôùi
caùc nghieân cöùu khaùc [11,21] treû hoïc baùn truù beùo phì nhieàu hôn treû khoâng hoïc baùn
truù (10,2% so vôùi 4,3% ôû treû 5 – 7 tuoåi ; 16,5% so vôùi 7,95 ôû treû 6 – 11 tuoåi ).
Theo Leâ Thò Haûi, 46,2% treû beùo phì hoïc baùn truù trong khi chæ coù 24,8% treû bình
thöôøng hoïc baùn truù[ 3 ]. Nhö vaäy, hoïc baùn truù treû bò beùo phì vaø beùo phì naëng
nhieàu hôn treû khoâng hoïc baùn truù. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc taùc giaû Traàn Thò Hoàng Loan
[2] giaûi thích vì cheá ñoä aên vaø möùc chi cho aên uoáng cuûa treû baùn truù cao hôn treû
khoâng hoïc baùn truù. Hôn nöõa moät giaû thieát ñöôïc neâu ra laø chöông trình hoïc cuûa treû
chieám heát thôøi gian hoaït ñoäng ngoaøi trôøi cuûa treû do ñoù treû caøng coù nguy cô beùo
phì hôn. Chính vì vaäy maø Toå chöùc y teá theá giôùi [8] khuyeán caùo chöông trình kieåm
soaùt caân naëng treû vaøo nhaø tröôøng thì môùi coù hieäu quaû.
3.2.4. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi trieäu chöùng laâm saøng
Baûng 3.2.4.1. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi trieäu chöùng laâm saøng
Möùc ñoä beùo phì
Naëng
Nheï
OR
KTC 95%
p
n
%
n
%
Ñau ñaàu
Coù
67 36,0
33
1,43
0,84 –
0,15
28,2
Khoâng
119 64,0
84
2,45
71,8
8
Thôû meät
Coù
54 29,0
30
1,19
0,68 –
0,52
25,6
Khoâng
132 71,0
87
2,08
74,4
Nguû ngaùy
Coù
95 51,1
37
2,25
1,35 – 0,0009
31,6
Khoâng
91 48,9
80
3,78
68,4
Ñau goái
Coù
28 15,1
25
0,65
0,34 –
0,15
21,4
Khoâng
158 84,9
92
1,24
78,6
Ñau löng
Coù
5
6
0,51
0,12 –
0,26
2,7
5,2
Khoâng
181 97,3
110
2,05
94,8
Nhaän xeùt :
- Khoâng coù söï khaùc bieät veà nhöõng trieäu chöùng ñau ñaàu, thôû meät, ñau goái, ñau löng
giöõa beùo phì naëng vaø beùo phì nheï ( p > 0,05 ).
- Nguû ngaùy : 51,1% Beänh nhaân beùo phì naëng nguû ngaùy so vôùi 31,6% beänh nhaân beùo
phì nheï ( p = 0,0009 ) Nguy cô nguû ngaùy cuûa beänh nhaân beùo phì naëng cao gaáp 2,25 laàn
so vôùi beùo phì nheï vôùi KTC 95% ( 1,35 – 3,78 ) . Ngaùy khi nguû laø bieåu hieän cuûa ñöôøng
thôû bò caûn trôû gaây trieäu chöùng thieáu Oxy khi nguû, naëng hôn coù theå bò ngöng thôû luùc nguû
[7] laøm treû meät moûi , kích thích luùc ban ngaøy. Tuy chuùng toâi chöa khai thaùc ñöôïc nhöõng
trieäu chöùng ngöng thôû nhöng cuõng thaáy raèng caàn phaûi caûnh baùo nguy cô naøy cho cha meï
beänh nhaân ñaëc bieät treû beùo phì naëng. Tuy vaäy, theo thöïc teá thì cha meï beänh nhaân laïi
khoâng lo ngaïi trieäu chöùng naøy maø laïi cho raèng “ nguû khoûe môùi ngaùy” ( ? ! )
- Tuy chöa coù yù nghóa thoáng keâ veà söï khaùc bieät giöõ beùo phì naëng vaø beùo phì nheï
trong trieäu chöùng ñau ñaàu vaø ñau goái ôû möùc tin caäy 95% nhöng neáu möùc tin caäy thaáp hôn
( 90%) thì seõ coù yù nghóa hoaëc coù theå neáu maãu lôùn hôn seõ coù söï khaùc bieät, treû beùo phì
naëng ñau ñaàu vaø ñau goái nhieàu hôn treû beùo phì nheï. Ñieàu naøy ñaùng quan taâm tôùi nhöõng
bieán chöùng laâm saøng sôùm ôû beänh nhaân beùo phì cuûa chuùng ta.
3.4.5. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi nhöõng trieäu chöùng caän laâm saøng
Baûng 3.2.5.1 . Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi trieäu chöùng caän laâm saøng
Möùc ñoä beùo phì
Naëng
Nheï
OR
KTC
p
95%
n
%
n
%
Gan nhieãm môõ
Coù
66
20
2,58
1,42 –
0,001
46,8
25,3
Khoâng
75
59
4,81
53,2
74,7
Triglyceride
Bình thöôøng
20
24
2,65
1,25 –
0,005
17,1
35,3
Cao
97
44
5,60
82,9
64,7
Cholesterol
Bình thöôøng
103
62
0,83
0,29 –
0,68
86,6
88,6
Cao
16
8
2,20
13,4
11,4
9
HDL
Bình thöôøng
106
61
1,12
0,40 –
0,80
88,3
87,1
Thaáp
14
9
2,96
11,7
12,9
LDL
Bình thöôøng
105
56
2,09
0,810,09
89,0
80,0
Cao
13
14
5,01
11,0
20,0
- Lipid maùu, beùo phì naëng coù tæ leä taêng triglycerides cao hôn beùo phì nheï ( 82,9%
so vôùi 64,7%, p = 0,005 ) vaø noàng ñoä triglycerides, VLDL cuõng cao hôn beùo phì nheï
(170,034 155,39mg/dl so vôùi 132,765 120,31 mg/dl, p = 0,0002 vaø 33,791 30,6 so
vôùi 17,424 25,06 mg/dl, p = 0,002) (baûng 3.4.5.2). Nhö vaäy, beùo phì caøng naëng thì khaû
naêng roái loaïn chuyeån hoùa lipid caøng cao vaø möùc ñoä roái loaïn caøng naëng vaø ñaây laø moät
trong nhöõng yeáu toá nguy cô cuaû beänh tim maïch, cao huyeát aùp… Chöa thaáy söï khaùc bieät
veà cholesterol, LDL vaø HDL cuûa ñoä beùo phì, nhöng coù leõ vì maãu coøn nhoû neáu maãu lôùn
hôn seõ coù khaû naêng coù khaùc bieät , nhöng neáu ñoä tin caäy laø 90% thì coù söï khaùc bieät cuûa
cholesterol, beùo phì naëng cholesterol cao hôn beùo phì nheï.
- Ñöôøng maùu, khoâng coù söï khaùc bieät giöõa beùo phì naëng vaø beùo phì nheï. Caû 2 nhoùm
möùc ñoä ñöôøng maùu ñeàu ôû trong giôùi haïn bình thöôøng.
- Beänh nhaân beùo phì naëng bò gan nhieãm môõ nhieàu hôn beùo phì nheï ( 46,8% so vôùi
25,35% ) vôùi p = 0,001. Beänh nhaân beùo phì naëng bò gan nhieãm môõ nhieàu hôn
beùo phì nheï 2,58 laàn. Nhö vaäy coù theå suy ra möùc ñoä beùo phì caøng naëng thì söï tích
tuï môõ taïi caùc toå chöùc caøng cao vaø ñöa tôùi nhöõng bieán ñoåi chöùc naêng caùc cô quan
laø haäu quaû taát yeáu. Vì vaäy phoøng beùo phì laø toát nhaát vaø cuõng phaûi phaùt hieän sôùm
beùo phì khi coøn nheï ñeå ñieàu trò kòp thôøi traùnh nhöõng haäu quaû xaáu cho chöùc naêng
cô theå. Khoâng neân coù yù nghó chæ ñieàu trò khi beùo phì naëng nhö quan nieäm cuûa caùc
baäc phuï huynh “ beùo phì laø ñeïp” [2]. Tuy nhieân caàn nghieân cöùu theâm nhöõng thay
ñoåi men gan vaø chöùc naêng gan cuûa nhöõng beänh nhaân naøy.
Baûng 3.2.5.2. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi giaù trò trung bình caùc trieäu chöùng
caän laâm saøng
Daáu hieäu
Beùo phì naëng
Beùo phì nheï
p
( x 2SD )
( x 2SD )
Triglyceride(mg/dl)
170,034155,39
132,765 120,31 0,0002
Cholesterol(mg/dl)
160,261 70,94
152,771 78,49
0,17
HDL(mg/dl)
43,10219,99
42,242 16,38
0,55
LDL(mg/dl)
83,246 56,5
84,4 67,03
0,8
VLDL(mg/dl)
33,791 30,6
27,424 25,06
0,002
Ñöôøng maùu(mg/dl)
81,966 30,79
82,286 29,57
0,88
Nhaän xeùt :
- Khoâng coù söï khaùc bieät söï baát thöôøng Cholesterol, HDL vaø LDL cuõng nhö giaù
trò trung bình cuaû chuùng vôùi beùo phì naëng vaø beùo phì nheï ( p > 0,05 )
- Beänh nhaân beùo phì naëng bò taêng Triglycerides nhieàu hôn beùo phì nheï ( 82,9%
so vôùi 64,7% ), p = 0,005 .
10
Noàng ñoä Triglycerides vaø VLDL trong maùu cuûa beùo phì naëng cao hôn cuûa beùo
phì nheï moät caùch ñaùng keå ( p = 0,0004 vaø p = 0,006 )
Baûng 3.2.5.3. Moái lieân quan giöõa tæ leä môõ ( ñònh löôïng) vaø ñoä beùo phì
Tæ leä môõ
Tæ leä môõ
Tuoåi
cuûa Beùo phì naëng ( %)
cuûa Beùo phì nheï( %)
P
(ïx 2SD )
( x 2SD )
10 tuoåi
31,525 11,14
29,844 3,51 0,04*
11 tuoåi
33,978 3,55
28,467 9,38 0,001
12 tuoåi
31,944 7,57
32,256 2,33
0,47
13 tuoåi
31,60 0,00
31,306,758
0,94
14 tuoåi
36,20 0,00
32,667 3,84
0,25
Chung > 10 tuoåi
31,405 10,89
30,25 7,64 0,004
*
Nhaän xeùt :
- *Nhoùm tuoåi 10 vaø11 Beùo phì naëng coù tæ leä môõ cao hôn beùo phì nheï ( 31,525% vaø
33,978% so vôùi 29,844% vaø 28,467% ) moät caùch ñaùng keå ( p = 0,04 vaø p =
0,001 )
ÔÛ caùc nhoùm tuoåi khaùc thì tæ leä môõ giöõa beùo phì naëng vaø beùo phì nheï khoâng coù söï
khaùc bieät ( p > 0,05)
- **Beùo phì naëng coù tæ leä môõ cao hôn beùo phì nheï ( 31,405 % so vôùi 30,25% ) moät
caùch coù yù nghóa ( p = 0,004 ),
Baûng 3.2.5.3. Moái lieân quan giöõa möùc ñoä beùo phì vôùi vôùi tyû leä môõ ( ñònh tình)
Möùc ñoä beùo phì
Naëng
Nheï
p
n
%
n
%
Tyû leä môõ
0,01
Thaáp
0
0,0
2
5,6
Trung bình
3
5,5
7
19,4
Cao
52
94,5
27
75,0
Nhaän xeùt :
- Beänh nhaân beùo phì naëng coù tæ leä môõ cao nhieàu hôn beùo phì nheï ( 94,5% so vôùi
75%) ( p = 0,01)
Toùm laïi , ñoä beùo phì coù lieân quan vôùi nhöõng yeáu toá giôùi, tình traïng dinh döôõng cuûa meï,
hoïc baùn truù, nguû ngaùy, gan nhieãm môõ , triglycerides, LDL, VLDL vaø tæ leä môõ vôùi p <
0,05 vaø ñoä tin caäy 95%. Coøn moät soá yeáu toá nhö tuoåi, hoïc vaán cuûa meï, tieàn caên coù suy
dinh döôõng, ñau ñaàu, ñau goái, huyeát aùp taâm tröông coù theå coù lieân quan neáu laáy ñoä tin
caäy laø 90% (= 0,1 )
3.3. Keát quaû ñieàu trò
3.3.1. Ñaëc ñieåm beänh nhaân :
Hoài cöùu caùc hoà sô ñieàu trò beùo phì taïi khoa dinh döôõng ít nhaát laø 3 thaùng. Keát
quaû ñöôïc 81 beänh nhaân, trong ñoùcoù 60 ( 74,1 %) beänh nhaân nam vaø 21 ( 25,9 %) beänh
nhaân nöõ. Vôùi tuoåi trung bình laø 8 tuoåi (thaáp nhaát: 24 thaùng; cao nhaát: 15 tuoåi). Löùa tuoåi
-
11
nhoû chieám tæ leä thaáùp nhaát (4,9%), cao nhaát laø löùa tuoåi tieåu hoïc ( 67,9%), coøn laïi laø löùa
tuoåi lôùn ( 27,2% ).
3.3.2. Keát quaû ñieàu trò
- Thôøi gian ñieàu trò trung bình laø 11 thaùng ( ngaén nhaát : 3 thaùng, daøi nhaát: 59
thaùng)
- Soá laàn taùi khaùm trung bình: 5 laàn (ít nhaát: 2 laàn; nhieàu nhaát:18 laàn)
Baûng 3.3.2. Nhöõng bieán ñoåi laâm saøng vaø caän laâm saøng Tröôùc vaø Sau ñieàu trò
Hieäu soá
Daáu hieäu
Tröôùc ñieàu trò
Sau ñieàu trò
trung bình
p
( x2SD )
( x 2SD )
sau – tröôùc
Caânnaëng/chieàucao(%
145,93 31,16
142,39 38,77
- 6,407
0,02
)
BMI
23,786,85
23,087,22
- 0,772
0,0006
Tyû leä môõ (%)
32,46 5,31
30,68 6,41
- 2,375
0,006
Huyeát aùp(mmHg)
Taâm thu
98,91 18,46
100,37 16,53
0,435
0,71
Taâm tröông
58,84 12,62
59,828 9,55
0,161
0,82
Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi vì beänh nhaân töø löùa tuoåi nhoû ñeán lôùn neân phaûi söû
duïng hai chæ soá CN/ CC vaø BMI ñeå ñaùnh giaù tình traïng beùo phì. Keát quaû ñieàu trò ñöôïc
ñaùnh giaù theo chæ soá CN/CC vaø BMI, trieäu chöùng laâm saøng vaø caùc xeùt nghieäm maùu veà
thaønh phaàn lipid, ñöôøng maùu, tæ leä môõ cô theå.
Veà chæ soá nhaân traéc: CN/ CC giaûm moät caùch coù yù nghóa thoáng keâ: 145,9 31,16%
tröôùc ñieàu trò xuoáng 142,39 38,77% sau ñieàu trò vôùi (hieäu soá sau tröôùc laø – 6,407 vaø p
= 0,02). BMI cuõng giaûm moät caùch ñaùng keå: 23,78 6,85 tröôùc ñieàu trò xuoáng 23,08 7,22
vôùi hieäu soá sau tröôùc laø – 0,772 vaø p = 0,0006. Keát quaû naøy cuõng töông töï taùc giaû
Sothern. M [76]. Bieåu hieän cuûa hieäu quaû cuûa phöông phaùp ñieàu trò hieän ñang aùp duïng taïi
Beänh vieän Nhi ñoàng I.
Nhö vaäy, tham vaán caù nhaân chính laø phöông phaùp tieáp caän toát ñeå thay ñoåi haønh
vi cuûa treû vaø treû töï giaùc tham gia ñieàu trò .
3.3.2.Nhöõng bieán ñoåi caän laâm saøng
Baûng 3.3.2.1. Nhöõng bieán ñoåi caän laâm saøng tröôùc vaø sau ñieàu trò
Hieäu soá
Daáu hieäu
Tröôùc ñieàu trò
Sau ñieàu trò
trung bình
p
( x2SD )
( x 2SD )
sau – tröôùc
Triglycerides(mg/dl
163,58 141,69
131,094,94
5,429
0,13
)
Cholesterol ( mg/dl)
162,28 61,44
148,48 63,34
-13,364
0,07
LDL ( mg/dl)
91,05 54,52
81,39 60,024
-12,381
0,04
VLDL ( mg/dl)
34,683 36,38
26,857 18,03
- 14,5
0,12
HDL ( mg/dl)
39,72 19,08
41,61 10,93
+ 5,045
0,01
Ñöôøng maùu ( mg/dl)
90,01 28,81
84,0437,656
- 8,682
0,08
Nhaän xeùt : Keát quaû ñieàu trò coù hieäu quaû bieåu hieän söï thay ñoåi coù yù nghóasau ñieàu trò :
12
LDL giaûm ( p = 0, 04) vaø
Taêng HDL ( p = 0,01 )
- Khoâng coù söï khaùc bieät tröôùc vaø sau ñieàu trò cuûa Triglycerides, cholesterol,
VLDL, ñöôøng maùu vaø huyeát aùp ( p > 0,05 ). Tuy nhieân neáu ñoä tin caäy laø 90% (
= 0,1 ) thì coù söï thay ñoåi cuûa Cholesterol vaø ñöôøng maùu.
-Tæ leä môõ beänh nhaân cuõng giaûm moät caùch ñaùng keå sau ñieàu trò töø 32,46 5,31%
xuoáng 30,68 6,41% vôùi hieäu soá sau tröôùc laø – 2,376 vaø P = 0,006.
- Coù söï thay ñoåi moät caùch coù yù nghóa caùc chæ soá LDL vaø HDL, LDL giaûm töø 91,05
54,52 mg/dl tröôùc ñieàu trò xuoáng 81,39 60,02 mg/dl sau ñieàu trò ( hieäu soá sau tröôùc laø –
12,381 vaø p = 0,04). Keát quaû naøy töông töï Suskind. R [7].
- HDL taêng töø 39,72 19,08 mg/dl leân 41,61 10,93 mg/dl ( hieäu soá sau – tröôùc = +
5,054 vôùi p = 0,001). Ñieàu naùy khoâng gioáng taùc giaû Sothern. M [ 7 ], theo nghieân cöùu
cuaû taùc giaû thì khoâng coù söï thay ñoåi cuûa HDL, nhöng laïi coù söï thay ñoåi ñaùng keå cuûa
triglycerides, cholesterol, LDL. Söï khaùc bieät naøy coù theå do khaùc nhau veà choïn maãu, côõ
maãu, thôøi gian ñieàu trò .
Cholesterol, ñöôøng maùu vaø huyeát aùp cuõng khoâng thay ñoåi sau ñieàu trò trong
nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coù leõ do giaù trò ban ñaàu cuõng naèm trong giôùi haïn bình thöôøng.
Nhöng thöïc söï neáu maãu cuûa chuùng toâi cao hôn hay tính = 0,1 thì beänh nhaân cuûa chuùng
toâi coù söï caûi thieän cholesterol vaø ñöôøng maùu.
-
Tình traïng nhieãm môõ gan ít thay ñoåi sau ñieàu trò ( p = 0,06 vaø = 0,05 ),
Nhöng neáu laáy = 0,1 thì coù söï thay ñoåi tình traïng gan nhieãm môõ sau ñieàu trò.
Tình traïng gan nhieãm môõ thay ñoåi ít, tröôùc ñieàu trò coù 56,2% beänh nhaân bò gan
nhieãm môõ, sau ñieàu trò coù 35,7% beänh nhaân coøn nhieãm môõ gan ( p = 0,06).
Chuùng toâi khoâng tìm ñöôïc nghieân cöùu naøo töông töï ñeå so saùnh, nhöng thaáy raèng
tæ leä nhieãm môõ gan coù giaûm neáu soá löôïng beänh nhaân ñuû lôùn coù leõ seõ coù yù nghóa.
Tuy nhieân trieäu chöùng nhieãm môõ gan laø moät trieäu chöùng ñònh tính vaø phuï thuoäc
nhieàu vaøo yeáu toá chuû quan cuûa baùc só sieâu aâm do ñoù neáu muoán chính xaùc hôn
caàn thieát phaûi laøm theâm xeùt nghieäm chöùc naêng gan.
Veà caùc bieán chöùng khaùc nhö ñau ñaàu, thôû meät, nguû ngaùy, ñau löng, ñau goái thì vì
khoâng khai thaùc ñaày ñuû neân khoâng ñuû soá lieäu ñeå phaân tích, tuy nhieân vôùi 4 beänh nhaân
khai thaùc ñöôïc thì 3 trong 4 beänh nhaân naøy ñeàu coù caùc trieäu chöùng treân vaø khoâng thay
ñoåi sau ñieàu trò. Chæ rieâng trieäu chöùng nguû ngaùy laø coù giaûm laø sau ñieàu trò chæ coøn 2 beänh
nhaân nguû ngaùy.
Khoâng coù bieán chöùng naøo do ñieàu trò ñöôïc ghi nhaän trong nghieân cöùu cuûa chuùng
toâi.
4.KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ
KEÁT LUAÄN
Qua keát quaû nghieân cöùu 330 beänh nhaân beùo phì ñeán khaùm vaø ñieàu trò taïi Khoa Dinh
döôõng Beänh vieän Nhi ñoàng I cho thaáy:- Tæ leä beùo phì naëng chieám 61%, ñieàu naøy noùi
leân yù thöùc ñieàu trò beùo phì cho con cuûa caùc baäc phuï huynh coù vaán ñeà vaø caàn quan taâm
vì neáu khoâng can thieäp sôùm tình traïng beùo phì seõ ñeå laïi haäu quaû xaáu cho söùc khoeû cuûa
treû sau naøy vaø khoù phuïc hoài.
13
Tuy coøn nhoû nhöng ñaõ coù nhöõng yeáu toá nguy cô cho beänh tim maïch, huyeát aùp vaø
chuyeån hoùa - Veà nhöõng bieán chöùng laâm saøng: 2/3 beänh nhaân ñaõ coù nhöõng bieán
chöùng do söï tích tuï môõ quaù nhieàu taêng troïng taûi leân xöông vaø coù bieåu hieän heïp
ñöôøng thôû, taêng aùp löïc noäi so.
- Beùo phì naëng coù lieân quan tôùi nhöõng yeáu toá nhö giôùi, tình traïng dinh döôõng cuûa
meï, hoïc baùn truù . Nhö vaäy trong chaêm soùc dinh döôõng cho treû caàn chuù yù tôùi
nhöõng nhoùm nguy cô beùo phì vaø beùo phì naëng cao laø treû nam, coù meï thöøa caân,
hoïc baùn truù.
Caùc bieán chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng coù lieân quan tôùi ñoä beùo phì laø nguû
ngaùy, gan nhieãm môõ ; triglycerides, noàng ñoä trung bình cuûa triglycerides vaø VLDL, tæ leä
môõ. Nhö vaäy beùo phì naëng coù nhieàu bieán chöùng hôn beùo phì nheï, nhöõng bieán chöùng
naøy bieåu hieän ôû caû möùc ñoä laâm saøng vaø caän laâm saøng vaø laø yeáu toá nguy cô cho söùc khoûe
cuûa treû hieän taïi vaø sau naøy khi tröôûng thaønh. Vì vaäy caàn thieát ñieàu trò beùo phì khi môùi bò
beänh khoâng neân ñeå khi bò beùo phì naëng môùi chöõa haäu quaû khoù khaéc phuïc.
- Böôùc ñaàu nhaän xeùt treân 81 beänh nhaân beùo phì ñieàu trò taïi Khoa Dinh döôõng Beänh
vieän Nhi ñoàng I, nhaän thaáy phöông phaùp tham vaán cheá ñoä aên vaø luyeän taäp thích hôïp töøng
caù nhaân böôùc ñaàu ñaït keát quaû toát. Vaø khoâng coù bieán chöùng do ñieàu trò.Tuy nhieân caàn
theo doõi theâm ñeå xaùc ñònh hieäu quaû laâu daøi vaø tæ leä taùi phaùt cuûa ñieàu trò.
ÑEÀ NGHÒ
1. Chuù yù tôùi tình traïng dinh döôõng cuûa nhöõng ñoái töôïng nguy cô cao veà beùo phì
vaø beùo phì naëng laø treû nam, treû coù meï thöøa caân, hoïc baùn truù.
2. Thoâng tin nhöõng bieán chöùng vaø haäu quaû cuûa beùo phì treû em caøng nhieàu cho
coäng ñoàng caøng toát ñeå taùc ñoäng vaøo yù thöùc phoøng vaø ñieàu trò beùo phì cho treû.
3. Phaùt hieän vaø ñieàu trò beùo phì töø khi môùi bò beùo phì nheï.
4. Nghieân cöùu theâm veà thay ñoåi chöùc naêng gan cuûa beänh nhaân beùo phì.
5. Nghieân cöùu theâm veà hieäu quaû laâu daøi cuûa phöông phaùp tham vaán caù nhaân veà
dinh döôõng vaø luyeän taäp cho treû beùo phì.
-
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
Tieáng Vieät
1. Haø Huy Khoâi. Maáy vaán ñeà dinh döôõng trong thôøi kyø chuyeån tieáp . NXB Y Hoïc,
1996,146, 156 – 226.
2. Nguyeãn Thò Kim Höng, Traàn Thò Hoàng Loan, Leâ Ngoïc Dieänvaø cs.Tình traïng theå
löïc vaø taàm voùc thanh nieân 16 – 17 tuoåi khaùm nghóa vuï quaân söï vaø Tình traïng
dinh döôõng cuûa hoïc sinh caáp III ( 15 – 17 tuoåi ) taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh naêm
2000. Hoäi thaûo dinh döôõng Trung taâm dinh döôõng Thaønh phoá Hoà Chí Minh
30/3/2001
3. Traàn Thò Hoàng Loan. Tình traïng thöøa caân vaø yeáu toá nguy cô ôû hoïc sinh 6 – 11
14
tuoåi taïi moät quaän noäi thaønh Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Luaän vaên thaïc só dinh
döôõng coäng ñoàng 1998.
Vieän Dinh döôõng. Hoäi nghò khoa hoïc thöøa caân vaø beùo phì vôùi söùc khoûe coäng
ñoàng. Boä Y teá – Vieän dinh döôõng. Haø noäi 2002
Tieáng nöôùc ngoaøi
5.
B Caballero, Early Obesity and Prognosis. Encyclopedia of Human
Nutrition,1999, 1436 –1439.
6. George A. Bray. Obesity, Present Knowlegde in Nutrition,1996, 19 –31.
7.
Ladda Mo – suwan, MD. Update on Chilhood Obesity Asian Perspertive :
Thailand. The Fist Asian congress of Pediatric Nutrition. 200 – 204 .
8. Thomas N. Robinson, MD, MPH. Denis MD, The pediatric clinic of North
America . Chilhood and Adolescent Obesity, 2001, 1017 – 1023.
9. WHO. Reported of a WHO Consultation. Obesity: preventing and managing The
Global epidemic, 2000.
4.
15
- Xem thêm -