Tài liệu đánh giá công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của 02 dự án trên địa bàn phường túc duyên, thành phố thái nguyên, tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ĐỖ THỊ HOÀI THU ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA 02 DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN PHƢỜNG TÚC DUYÊN, TP THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Thái Nguyên - 2015 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ĐỖ THỊ HOÀI THU ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƢỜNG, GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA 02 DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN PHƢỜNG TÚC DUYÊN, TP THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành : Quản lý đất đai Mã số ngành : 60 85 01 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Nông Thái Nguyên - 2015 i LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan rằng những số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ ở một học vị nào. - Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã đƣợc ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Đỗ Thị Hoài Thu ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài ngoài sự lỗ lực của bản thân, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn nhiệt tình, các thầy cô giáo và sự giúp đỡ nhiệt tình, những ý kiến đóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập thể để hoàn thành bản luận văn này. Nhân dịp này tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo hƣớng dẫn Nguyễn Ngọc Nông - phó hiệu trƣởng trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã định hƣớng, đồng thời cũng là ngƣời tận tình chỉ bảo, giúp đỡ em trong suốt quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Em xin gửi tới các thầy, cô lòng biết ơn sâu sắc nhất. Tôi xin chân thành cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo Khoa Quản lý tài nguyên và phòng Đào tạo - Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện đề tài. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn UBND phƣờng Túc Duyên, Ban lãnh đạo công ty cổ phần hỗ trợ phát triển công nghệ Detech cùng các tổ trƣởng tổ dân phố, bà con nhân dân phƣờng đã giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn tại địa phƣơng. Tôi tỏ lòng biết ơn đến ngƣời thân, gia đình và bè bạn đã tạo điều kiện về tài chính, cơ hội để tôi công tác và học tập, đã động viên tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn ! Thái Nguyên, ngày tháng Tác giả luận văn Đỗ Thị Hoài Thu năm 2015 iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................... vii DANH MỤC BẢNG .................................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH .......................................................................... x MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1 2. Mục tiêu, ý nghĩa của đề tài ...................................................................... 2 2.1. Mục tiêu ................................................................................................ 2 2.1.1. Mục tiêu tổng quát .......................................................................................... 2 2.1.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................... 2 2.2. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................. 3 Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................... 4 1.1. Cơ sở lý luận về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ ..................................... 4 1.1.1. Khái quát về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ ........................................ 4 1.1.2. Đặc điểm của quá trình bồi thƣờng giải phóng mặt bằng .................... 5 1.1.3. Vai trò của việc bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất ......................... 6 1.2. Cơ sở pháp lý của công tác bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng............. 6 1.2.1. Những văn bản của Chính phủ và cơ quan Trung Ƣơng ..................... 6 1.2.2. Những văn bản của địa phƣơng .......................................................... 8 1.2.3. Một số yếu tố ảnh hƣởng đến công tác bồi thƣờng GPMB .................. 10 1.2.3.1. Yếu tố cơ bản trong quản lý nhà nƣớc về đất đai ...................................... 10 1.2.3.2. Yếu tố giá đất và định giá đất ..................................................................... 14 1.2.3.3. Thị trƣờng bất động sản .............................................................................. 16 iv 1.3. Cơ sở thực tiến của công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng ............... 17 1.3.1. Chính sách bồi thƣờng GPMB của một số nƣớc trên thế giới ............. 17 1.3.1.1. Tại Hàn Quốc .............................................................................................. 17 1.3.1.2. Tại Trung Quốc ........................................................................................... 18 1.3.1.3. Tại Thái Lan ................................................................................................ 20 1.3.1.4. Tại Inđônêxia ............................................................................................... 21 1.3.2. Thực trạng bồi thƣờng giải phóng mặt bằng ở một số địa phƣơng trong cả nƣớc ......................................................................................................... 22 1.3.2.1. Thành phố Hà Nội ...................................................................................... 22 1.3.2.2. Thành phố Hải Phòng ................................................................................. 24 1.3.3. Khái quát thực trạng công tác GPMB của thành phố Thái Nguyên ........ 25 1.3.3.1. Tình hình chung........................................................................................... 25 1.3.3.2. Quy trình thực hiện công tác GPMB của dự án......................................... 26 Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................................................ 28 2.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .......................................................... 28 2.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................... 28 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 28 2.2. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 28 2.2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội ...................................................... 28 2.2.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai .................................................. 29 2.2.3. Đánh giá kết quả thực hiện công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng tại 02 dự án nghiên cứu ..................................................................................... 29 2.2.4. Đánh giá ảnh hƣởng của các chính sách bồi thƣờng giải phóng mặt bằng đến đời sống kinh tế - xã hội của các hộ gia đinh sau khi bị thu hồi đất ............ 29 2.2.5. Đánh giá chung và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng .............................................................. 29 v 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu. ...................................................................... 29 2.3.1. Chọn địa điểm nghiên cứu .................................................................. 29 2.3.2. Phƣơng pháp điều tra cơ bản .............................................................. 30 2.3.3. Phƣơng pháp thống kê, tổng hợp số liệu ............................................. 31 2.3.4. Phân tích, so sánh và xử lý số liệu ...................................................... 31 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ....................... 32 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên - tỉnh Thái Nguyên .................................................................. 32 3.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 32 3.1.1.1. Vị trí địa lý ................................................................................................... 32 3.1.1.2. Địa hình, địa mạo ........................................................................................ 32 3.1.1.3. Khí hậu ......................................................................................................... 33 3.1.1.4. Thủy văn ...................................................................................................... 34 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội.................................................................... 34 3.1.2.1. Tăng trƣởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế................................... 34 3.1.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế ..................................................... 35 3.1.2.3. Dân số, lao động, việc làm và thu nhập ..................................................... 37 3.1.2.4. Thực trạng phát triển đô thị và các khu dân cƣ nông thôn ........................ 38 3.2. Đánh giá tình hình quản lý và sử dụng đất đai của phƣờng Túc Duyên thành phố Thái Nguyên ................................................................................ 40 3.2.1. Tình hình quản lý đất đai .................................................................... 40 3.2.2. Tình hình sử dụng đất đai ................................................................... 45 3.3. Đánh giá kết quả việc thực hiện công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng của 02 dự án nghiên cứu ............................................................................... 48 3.3.1. Khái quát thực trạng công tác bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng của phƣờng Túc Duyên, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên................... 48 3.3.2. Giới thiệu khái quát 02 dự án nghiên cứu trên địa bàn phƣờng Túc Duyên . 50 vi 3.3.2.1. Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng nông lâm nghiệp tại phƣờng Túc Duyên, TP Thái Nguyên ......................... 50 3.3.2.2. Dự án khu dân cƣ số 4 phƣờng Túc Duyên, thành phố Thái Nguyên...... 51 3.3.3. Kết quả bồi thƣờng và chính sách hỗ trợ của 02 dự án ........................ 52 3.3.3.1. Đối tƣợng và điều kiện đƣợc bồi thƣờng ................................................... 52 3.3.3.2. Bồi thƣờng về đất ........................................................................................ 55 3.3.3.3. Hỗ trợ về đất ................................................................................................ 59 3.3.3.4. Bồi thƣờng về tài sản trên đất ..................................................................... 60 3.3.3.5. Chính sách hỗ trợ khi Nhà nƣớc thu hồi đất .............................................. 62 3.3.4. Đánh giá chung việc thực hiện các chính sách bồi thƣờng GPMB tại 2 dự án nghiên cứu trên địa bàn phƣờng Túc Duyên ....................................... 68 3.4. Đánh giá ảnh hƣởng của các chính sách đó đến đời sống kinh tế - xã hội của các hộ gia đình sau khi bị thu hồi đất ..................................................... 69 3.4.1. Ảnh hƣởng đến đời sống kinh tế ......................................................... 70 3.4.2. Ảnh hƣởng đến việc làm và trật tự an ninh xã hội ............................... 72 3.4.2.1. Ảnh hƣởng đến việc làm ............................................................................. 72 3.4.2.2. Ảnh hƣởng đến trật tự an ninh xã hội......................................................... 73 3.5. Đánh giá chung và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng .............................................................. 73 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ........................................................................ 78 1. Kết luận .................................................................................................... 78 2. Đề nghị ..................................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu STT Các chữ viết tắt 1 BTGPMB Bồi thƣờng giải phóng mặt bằng 2 BTHT Bồi thƣờng, hỗ trợ 3 CP Chính Phủ 4 CN-TTCN Công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp 5 GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 6 GPMB Giải phóng mặt bằng 7 HĐND Hội đồng nhân dân 8 HSĐC Hồ sơ địa chính 9 KDC Khu dân cƣ 10 NĐ Nghị định 11 QĐ Quyết định 12 QSDĐ Quyền sử dụng đất 13 SDĐ Sử dụng đất 14 TĐC Tái định cƣ 15 UBND Uỷ ban nhân dân viii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Cơ cấu kinh tế của phƣờng Túc Duyên qua các năm .................... 35 Bảng 3.2: Hiện trạng sử dụng đất của phƣờng Túc Duyên năm 2014 ........... 47 Bảng 3.3: Xác định đối tƣợng đƣợc bồi thƣờng và không đƣợc bồi thƣờng của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên ................................................................................ 54 Bảng 3.4: Đơn giá bồi thƣờng về đất ở của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên........................... 56 Bảng 3.5: Đơn giá bồi thƣờng về đất nông nghiệp của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên ................. 57 Bảng 3.6: Đơn giá bồi thƣờng về đất nông nghiệp xen kẽ của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên ... 59 Bảng 3.7: Hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp trong khu dân cƣ; đất vƣờn, ao không đƣợc công nhận là đất ở của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên........................... 60 Bảng 3.8: Kết quả bồi thƣờng nhà, vật kiến trúc của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên ................. 61 Bảng 3.9: Kết quả bồi thƣờng cây cối, hoa màu của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên ................. 62 ix Bảng 3.10: Các khoản hỗ trợ tại dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4, phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên .................................................. 63 Bảng 3.11: Ý kiến của ngƣời có đất bị thu hồi trong việc thực hiện các chính sách hỗ trợ tại dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4 phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên .............................................................. 66 Bảng 3.12: Khái quát chung về thông tin 90 hộ gia đình điều tra .................. 69 Bảng 3.13: Kết quả phỏng vấn chi tiết về thu hồi đất và bồi thƣờng, hỗ trợ của dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4 phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên........70 Bảng 3.14: Thu nhập bình quân của ngƣời dân tại dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4 phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên............................ 71 Bảng 3.15: Tình hình an ninh trật tự xã hội của ngƣời dân sau khi thu hồi đất tại dự án xây dựng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN và dự án Khu dân cƣ số 4 phƣờng Túc Duyên - thành phố Thái Nguyên .......................................................................... 73 x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ bồi thƣờng thiệt hại trong giải phóng mặt bằng khi có Quyết định thu hồi đất ............................................................................. 27 Hình 3.1: Biểu đồ cơ cấu diện tích các loại đất năm 2014 tại phƣờng Túc Duyên .................................................................................... 45 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, thực hiện đƣờng lối công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nƣớc do Đảng đề ra, đất nƣớc ta đã có nhiều khởi sắc, bộ mặt kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa đang trên đà phát triển với những khu công nghiệp, khu du lịch, văn hóa, dịch vụ… Các dự án liên doanh trong và ngoài nƣớc, các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng và công trình nhƣ: giao thông, thể thao, giải trí… đã và đang đƣợc đƣa vào hoạt động với quy mô lớn. Sự thay đổi và phát triển đó đòi hỏi phải có mặt bằng xây dựng. Vì vậy để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội nhà nƣớc phải thu hồi một phần đất đai tự nhiên của ngƣời dân. Do đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá của mỗi quốc gia. Là sản phẩm của tự nhiên, là tƣ liệu sản xuất không thể thay thế, đồng thời do dân số ngày càng tăng nhanh mà quỹ đất thì có hạn nên đất đai ngày càng có giá trị cao. Việc quy hoạch, thu hồi, bố trí, sắp xếp lại đất đai đáp ứng cho những nhu cầu trên một cách hợp lí và khoa học, tạo điều kiện cho sự phát triển lâu dài và bền vững của đất nƣớc là một vấn đề lớn. Trong những điều kiện quỹ đất ngày càng hạn hẹp, giá đất ngày càng tăng cao, nhịp độ phát triển ngày càng lớn thì nhu cầu giải phóng mặt bằng càng trở nên cấp thiết và trở thành một thách thức lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trên phạm vi vùng, quốc gia. Vấn đề bồi thƣờng, giá đất, giải phóng mặt bằng trở thành điều kiện tiên quyết để thực hiện dự án phát triển, nếu không đƣợc xử lí tốt thì sẽ trở thành vật cản của sự phát triển kinh tế - xã hội, bởi vậy đòi hỏi phải có sự quan tâm đúng mức và giải quyết triệt để. Phƣờng Túc Duyên nằm ở khu vực trung tâm của thành phố Thái Nguyên, là điểm đến của các nhà đầu tƣ hạ tầng đô thị. Hiện nay, tại phƣờng 2 có rất nhiều dự án lớn, nhỏ với số vốn đầu tƣ hàng nghìn tỷ đồng. Trong những năm gần đây đã có nhiều công trình, dự án đƣợc triển khai nhằm mục đích thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế của phƣờng, nâng cao chất lƣợng cuộc sống của ngƣời dân và góp phần không nhỏ vào sự nghiệp phát triển chung của tỉnh Thái Nguyên. Có những dự án đã đƣợc đƣa vào sử dụng song bên cạnh đó vẫn còn tồn tại không ít khó khăn, nhiều dự án còn treo do công tác giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn, nhiều đơn thƣ khiếu nại đƣợc gửi tới các cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền để kiến nghị giải quyết liên quan đến bồi thƣờng giải phóng mặt bằng. Từ việc làm thực tế, có những đề xuất để sửa đổi, bổ sung chính sách bồi thƣờng thiệt hại khi Nhà nƣớc thu hồi đất nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi, góp phần thiết lập trật tự, kỷ cƣơng pháp luật, hạn chế tranh chấp, khiếu kiện về đất đai trong việc bồi thƣờng giải phóng mặt bằng khi Nhà nƣớc thu hồi đất là cần thiết. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của 02 dự án trên địa bàn phường Túc Duyên, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên”. 2. Mục tiêu, ý nghĩa của đề tài 2.1. Mục tiêu 2.1.1. Mục tiêu tổng quát - Đánh giá công tác GPMB tại dự án Khu dân cƣ số 4 và dự án xây dựng Trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN Gia Sàng trên địa bàn phƣờng Túc Duyên, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 2.1.2. Mục tiêu cụ thể + Đánh giá đƣợc kết quả của công tác bồi thƣờng giải phóng mặt bằng tại dự án Khu dân cƣ số 4 và dự án xây dựng Trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng NLN Gia Sàng trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 3 + Đánh giá những thuận lợi, khó khăn và vƣớng mắc trong việc thực hiện chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất. + Đánh giá ảnh hƣởng của công tác giải phóng mặt bằng đến đời sống của ngƣời dân trong khu vực giải phóng mặt bằng. + Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả để đẩy nhanh tiến độ của 02 dự án. 2.2. Ý nghĩa của đề tài * Ý nghĩa khoa học Trong học tập và nghiên cứu khoa học: giúp cho ta hiểu đƣợc các chính sách pháp luật của nhà nƣớc từ đó nghiên cứu vận dụng vào thực tiễn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tại địa phƣơng. * Ý nghĩa thực tiễn Công tác bồi thƣờng GPMB giai đoạn hiện nay có một ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc triển khai thực hiện các dự án. Công tác bồi thƣờng GPMB còn nhiều khó khăn vƣớng mắc, chính sách bồi thƣờng còn nhiều bất cập chƣa tạo đƣợc sự đồng thuận của ngƣời dân. Qua nghiên cứu để góp phần hoàn thiện chính sách bồi thƣờng, từ đó đƣa ra các giải pháp đúng và toàn diện hơn. 4 Chƣơng 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Cơ sở lý luận về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ 1.1.1. Khái quát về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư - Bồi thƣờng và chính sách bồi thƣờng: Bồi thƣờng là đền bù những tổn hại gây ra. Đền bù là trả lại tƣơng xứng giá trị hoặc công lao [20]. Nhƣ vậy, bồi thƣờng là trả lại tƣơng xứng với giá trị hoặc công lao động cho một chủ thể nào đó bị thiệt hại vì hành vi của chủ thể khác mang lại. Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất: Là việc Nhà nƣớc trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho ngƣời bị thu hồi. Trong đó giá trị quyền sử dụng đất là giá trị bằng tiền của quyền sử dụng đất đối với một diện tích đất xác định trong thời hạn sử dụng đất xác định. - Hỗ trợ: Hỗ trợ là giúp đỡ lẫn nhau, giúp thêm vào[20]. Hỗ trợ khi Nhà nƣớc thu hồi đất: Là việc Nhà nƣớc giúp đỡ ngƣời bị thu hồi đất thông qua đào tạo nghề mới, cấp kinh phí để di dời đến địa điểm mới. - Tái định cƣ: Tái định cƣ là việc di chuyển đến một nơi khác với nơi ở trƣớc đây để sinh sống và làm ăn. Tái định cƣ bắt buộc đó là sự di chuyển không thể tránh khỏi khi Nhà nƣớc thu hồi hoặc trƣng thu đất đai để thực hiện các dự án phát triển. Tái định cƣ (TĐC) đƣợc hiểu là một quá trình từ bồi thƣờng thiệt hại về đất, tài sản; di chuyển đến nơi ở mới và các hoạt động hỗ trợ để xây dựng lại cuộc sống, thu nhập, cơ sở vật chất tinh thần tại đó. Nhƣ vậy, TĐC là hoạt động nhằm giảm nhẹ các tác động xấu về kinh 5 tế, xã hội đối với một bộ phận dân cƣ đã gánh chịu vì sự phát triển chung. Hiện nay ở nƣớc ta, khi Nhà nƣớc thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở thì ngƣời sử dụng đất đƣợc bố trí TĐC bằng một trong các hình thức sau: + Bồi thƣờng bằng nhà ở; + Bồi thƣờng bằng giao đất ở mới; + Bồi thƣờng bằng tiền để ngƣời dân tự lo chỗ ở [20]. Tái định cƣ là một bộ phận không thể tách rời và giữ vị trí rất quan trọng trong chính sách giải phóng mặt bằng. 1.1.2. Đặc điểm của quá trình bồi thường giải phóng mặt bằng Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất để xây dựng các công trình mang tính đa dạng và phức tạp. Nó thể hiện khác nhau đối với mỗi một dự án, nó liên quan trực tiếp đến lợi ích của các bên tham gia và lợi ích của toàn xã hội. - Tính đa dạng thể hiện: Mỗi dự án đƣợc tiến hành trên một vùng đất khác nhau với điều kiện tự nhiên kinh tế, xã hội dân cƣ khác nhau. Khu vực nội thành, mật độ dân cƣ cao, ngành nghề đa dạng, giá trị đất và tài sản trên đất lớn; khu vực ven đô, mức độ tập trung dân cƣ khá cao, ngành nghề dân cƣ phức tạp, hoạt động sản xuất đa dạng: Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thƣơng mại, buôn bán nhỏ; Khu vực ngoại thành, hoạt động sản xuất chủ yếu của dân cƣ là sản xuất nông nghiệp. Do đó mỗi khu vực bồi thƣờng GPMB có những đặc trƣng riêng và đƣợc tiến hành với những giải pháp riêng phù hợp với những đặc điểm riêng của mỗi khu vực và từng dự án cụ thể. - Tính phức tạp: Đất đai là tài sản có giá trị cao, có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế, xã hội đối với mọi ngƣời dân. Đối với khu vực nông thôn, dân cƣ chủ yếu sống nhờ vào hoạt động sản xuất nông nghiệp mà đất đai lại là tƣ liệu sản xuất quan trọng trong khi trình độ sản xuất của nông dân thấp, khả năng chuyển đổi nghề nghiệp khó khăn do đó tâm lý dân cƣ vùng này là giữ đƣợc đất để sản xuất, thậm chí họ cho thuê đất còn đƣợc lợi nhuận 6 cao hơn là sản xuất nhƣng họ vẫn không cho thuê. Mặt khác, cây trồng, vật nuôi trên vùng đó cũng đa dạng dẫn đến công tác tuyên truyền, vận động dân cƣ tham gia di chuyển, định giá bồi thƣờng rất khó khăn và việc hỗ trợ chuyển nghề nghiệp là điều cần thiết để đảm bảo đời sống dân cƣ sau này. 1.1.3. Vai trò của việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất - Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất trƣớc hết là nhằm bảo đảm lợi ích công cộng. - Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất nhằm bảo đảm giải quyết hài hòa lợi ích của Nhà nƣớc và lợi ích của ngƣời bị thu hồi đất. - Bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ góp phần vào việc duy trì ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội. 1.2. Cơ sở pháp lý của công tác bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng 1.2.1. Những văn bản của Chính phủ và cơ quan Trung Ương Xuất phát từ vai trò và tầm quan trọng của đất đai, đối với chiến lƣợc phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc, nhà nƣớc ta đã xây dựng một hệ thống chính sách đất đai, tạo hành lang pháp lý trong quản lý và sử dụng đất trong phạm vi cả nƣớc. Thông qua hiến pháp, luật đất đai và các văn bản pháp luật về đất đai khác, nhà nƣớc ta thực hiện quyền sở hữu về đất đai bằng việc xác lập các chế độ pháp lý về quản lý và sử dụng đất của các cơ quan quyền lực, để đảm bảo thực hiện mục tiêu "nhà nước thống nhất quản lý toàn bộ đất đai theo quy hoạch và pháp luật"[19]. Khi đất nƣớc ta đang trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá kéo theo những phát sinh trong quá trình sử dụng đất, Luật đất đai cũ không còn phù hợp với tính mới của đất nƣớc. Do vậy Luật đất đai năm 2003 ra đời và đƣợc Quốc hội thông qua ngày 26/11/2003 luật này có hiệu lực từ ngày 01/ 07/ 2004. Luật đất đai năm 2003 đã khẳng định: “đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nƣớc đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý đất đai 7 trong cả nƣớc” (luật đất đai 2003). Luật Đất đai 2003 đã sửa đổi, bổ sung từ 7 nội dung quản lý hành chính Nhà nƣớc về đất đai thành 13 nội dung cho phù hợp với tình hình mới, trong đó có những nội dung về bồi thƣờng, giải phóng mặt bằng. Đến năm 2013, luật đất đai 2013 ra đời và đƣợc quốc hội thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2013 với 15 nội dung quản lý hành chính Nhà nƣớc về đất đai. Ngoài ra, Chính phủ và bộ Tài nguyên & Môi trƣờng còn ban hành nhiều văn bản dƣới luật, đó là các nghị định & các thông tƣ hƣớng dẫn thi hành luật đất đai nhƣ: - Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật đất đai 2003; - Nghị định 188/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về giá đất; - Nghị định 197/2004/NĐ-CP của Chính phủ ngày 03/12/2004 về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất; - Thông tƣ 116/2004/TT-BTC của Bộ Tài chính về việc hƣớng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất; - Nghị định 17/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 27/01/2006 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 197/2004/NĐ-CP; - Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ quy định bổ sung về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai; - Thông tƣ 06/2007/TT-BTNMT về việc hƣớng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 84/2007/NĐ-CP; - Nghị định 123/2007/NĐ-CP của Chính phủ ngày 27/7/2007 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về phƣơng pháp xác định giá và khung giá các loại đất; 8 - Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/08/2009 của Chính phủ Quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ; - Thông tƣ 14/2009/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng quy định chi tiết về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ và trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất. - Nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 05 năm 2014 của chính phủ quy định về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi nhà nƣớc thu hồi đất; - Nghị định 44/2014/NĐ-CP ngày 15 tháng 05 năm 2014 của chính phủ quy định về giá đất; - Thông tƣ 23/2014/TT-BTNMT ngày 19 tháng 05 năm 2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng về Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. 1.2.2. Những văn bản của địa phương - Căn cứ Quyết định số 01/2010/QĐ-UBND ngày 05/01/2010 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành quy định thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên; - Căn cứ Quyết định số 85/QĐ-UBND ngày 13/01/2011 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc phê duyệt điều chỉnh cục bộ Quy hoạch chi tiết xây dựng khu đô thi mới Túc Duyên, thành phố Thái Nguyên; - Căn cứ Thông báo số 649/TB-UBND ngày 17/12/2011 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc thu hồi đất và giao nhiệm vụ thực hiện công tác GPMB dự án: Xây dựng cơ sở hạ tầng Trụ sở trạm chuyển giao kỹ thuật giống cây trồng nông lâm nghiệp tại phƣờng Túc Duyên thành phố Thái Nguyên; - Căn cứ Quyết định số 28/2011/QĐ-UBND ngày 20/6/2011 của UBND tỉnh Thái Nguyên về việc ban hành đơn giá bồi thƣờng cây cối, hoa màu gắn liền với đất khi Nhà nƣớc thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên;