Tài liệu Đảng bộ tỉnh bình dương lãnh đạo phát triển giáo dục đào tạo trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 1997 2007

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN
 NGUYỄN HỮU HÀO ĐẢNG BỘ TỈNH BÌNH DƯƠNG LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ GIAI ĐOẠN 1997-2007 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM Thành phố Hồ Chí Minh Năm 2010 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN
 NGUYỄN HỮU HÀO ĐẢNG BỘ TỈNH BÌNH DƯƠNG LÃNH ĐẠO PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ GIAI ĐOẠN 1997-2007 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM MÃ SỐ: 60 22 56 CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC ThS. GVC. ĐỖ BÌNH ĐỊNH Thành phố Hồ Chí Minh Năm 2010 MỤC LỤC DẪN LUẬN .................................................................................................. 1 BẢN ĐỒ HÀNH CHÍNH TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................................ 11 NỘI DUNG .................................................................................................. 12 CHƯƠNG I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO CỦA TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỚC NĂM 1997 .................................................... 12 1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................. 12 1.2. Tình hình phát triển kinh tế, xã hội của Bình Dương trước năm 1997 ................................................................................................................ 19 1.2.1. Về phát triển nông nghiệp ............................................................... 20 1.2.2. Về phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp............................. 23 1.2.3. Về phát triển thương mại, dịch vụ ................................................... 26 1.3. Tình hình phát triển giáo dục-đào tạo của tỉnh Bình Dương trước năm 1997 ........................................................................................................ 30 1.3.1. Giáo dục mầm non........................................................................... 32 1.3.2. Giáo dục tiểu học............................................................................. 35 1.3.3. Giáo dục trung học cơ sở ................................................................ 37 1.3.4. Giáo dục trung học phổ thông ......................................................... 38 1.3.5. Giáo dục nghề nghiệp ...................................................................... 40 1.3.6. Giáo dục đại hoc, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp ............... 42 CHƯƠNG II. ĐẢNG BỘ TỈNH BÌNH DƯƠNG LÃNH ĐẠO QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA (1997-2007) .................................. 47 2.1. Chủ trương của Đảng cộng sản Việt Nam về công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển giáo dục-đào tạo trong giai đoạn hiện nay............. 47 2.1.1. Chủ trương về công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Đảng ............... 47 2.1.2. Chủ trương về phát triển giáo dục-đào tạo của Đảng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ....................................... 52 2.2. Tầm quan trọng của giáo dục-đào tạo đối với phát triển kinh tế, xã hội ở Bình Dương thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa (1997-2007)..... 60 2.2.1. Tính tất yếu của giáo dục-đào tạo trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Bình Dương ............................................................... 60 2.2.2. Những quan điểm phát triển giáo dục-đào tạo của Đảng bộ tỉnh Bình Dương (1997-2007) .......................................................................... 63 2.3. Đảng bộ tỉnh chỉ đạo phát triển giáo dục-đào tạo ở Bình Dương thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa (1997-2007) .................................... 66 2.3.1. Mục tiêu của giáo dục-đào tạo đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Bình Dương ............................................................... 66 2.3.2. Đảng bộ tỉnh chỉ đạo quá trình phát triển xã hội hóa giáo dụcđào tạo của tỉnh (1997-2007) .................................................................... 71 2.3.2.1. Phát triển giáo dục mầm non ................................................... 73 2.3.2.2. Phát triển giáo dục phổ thông .................................................. 80 Bậc giáo dục tiểu học .............................................................. 81 Bậc giáo dục trung học cơ sở .................................................. 87 Bậc giáo dục trung học phổ thông ........................................... 92 2.3.2.3. Phát triển giáo dục thường xuyên............................................ 101 2.3.2.4. Phát triển giáo dục nghề và trung cấp chuyên nghiệp............. 110 2.3.2.5. Phát triển giáo dục đại học, cao đẳng ...................................... 121 CHƯƠNG III. THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO TRONG QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở BÌNH DƯƠNG GIAI ĐOẠN 1997-2007 ........................................................................................................... 130 3.1. Thực trạng của giáo dục-đào tạo Bình Dương (1997-2007) .............. 130 3.1.1. Thành tựu ......................................................................................... 130 3.1.2. Một số hạn chế................................................................................. 136 3.2. Một số ý kiến đề xuất ............................................................................. 139 3.2.1. Những cơ hội phát triển và thách thức của giáo dục-đào tạo Bình Dương ........................................................................................................ 139 3.2.2. Ý kiến đề xuất ................................................................................... 141 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 147 PHỤ LỤC ............................................................................................................ 152 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 166 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi do Ths. GVC. ĐỖ BÌNH ĐỊNH trực tiếp hướng dẫn. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực. Nếu sai sót, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Tác giả NGUYỄN HỮU HÀO LỜI TRI ÂN Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban Giám Hiệu Trường Đại Học Khoa Học Xã Hội & Nhân Văn Tp. HCM, Phòng Sau Đại học, các Giáo sư, các Giảng viên khoa Lịch Sử, đã dìu dắt, giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến Ths. GVC. ĐỖ BÌNH ĐỊNH, thầy đã dành nhiều thời gian, công sức và hết lòng hướng dẫn tôi từ lúc bắt đầu chọn đề tài cho đến khi luận văn được hoàn thành. Nhân dịp này tôi cũng xin cảm ơn các cơ quan tỉnh Bình Dương: Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Ban tuyên giáo, Sở giáo dục và đào tạo, Sở lao động-Thương binh xã hội, Trung tâm lưu trữ, Thư viện tỉnh…Đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi về mặt tài liệu trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Bằng tất cả lòng biết ơn chân thành và tình cảm nồng thắm nhất, tôi xin gởi lời tri ân sâu sắc đến gia đình, người thân và bạn bè đã hỗ trợ vật chất cũng như làm chỗ dựa tinh thần cho tôi trong thời gian học tập và thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn! Tp. HỒ CHÍ MINH, ngày 01 tháng 4 năm 2010 Tác giả 1 DẪN LUẬN 1. Lí do chọn đề tài Kinh nghiệm của các nước đã và đang phát triển trên thế giới hiện nay cho thấy phát triển giáo dục-đào tạo là bí quyết thành công, là con đường ngắn nhất đi tắt đón đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mục đích của giáo dục hiện đại là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, có khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của khoa học, công nghệ; có đủ sức, đủ trình độ để cạnh tranh trong quá trình phân công lao động quốc tế. Phát triển giáo dục là biện pháp tốt nhất để phát huy và làm trường tồn những giá trị văn hóa tốt đẹp của các dân tộc và làm phong phú thêm tinh hoa văn hóa nhân loại. Dân tộc Việt Nam có truyền thống hiếu học, truyền thống đó được các thế hệ người Việt Nam giữ gìn và phát huy trong mọi thời đại, mọi điều kiện. Việc coi trọng giáo dục, trọng dụng nhân tài được nhà nước ta đặc biệt quan tâm (kể cả các triều đại phong kiến). Những câu chữ còn in mãi trên bia đá như: “những người có đức có tài là nhân tố duy trì quốc gia”, “hiền tài là nguyên khí quốc gia” hay “học thức là tài sản lớn nhất của quốc gia”. Hoàng đế Quang Trung đã ra chỉ dụ “muốn xây dựng đất nước, trước hết phải phát triển giáo dục, muốn trị nước phải trọng dụng người tài”. Điều này minh chứng cho thấy giáo dục hết sức cần thiết cho quốc gia trong bất kì thời đại nào, vì “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Nước ta từ khi tiến hành đổi mới, đặc biệt là nhiệm vụ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hơn bao giờ hết Đảng ta xác định giáo dục đóng vai trò then chốt trong sự nghiệp xây dựng xã hội và bảo vệ Tổ Quốc, là một động lực đưa nước ta thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, vươn lên trình độ tiên tiến của thế giới. Các Đại hội đại biểu sau này (Đại hội VII, VIII, IX, X), 2 Đảng ta liên tục khẳng định vai trò và tầm quan trọng của giáo dục là “quốc sách hàng đầu” và phải “đi trước một bước” trong tiến trình phát triển và đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng nêu rõ giáo dục-đào tạo là nhân tố có tầm quan trọng bậc nhất góp phần không chỉ làm nên sự nghiệp của một người mà còn là động lực làm nên lịch sử của cả một dân tộc. Bình Dương là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, với việc thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, ngay sau khi tái lập (1997) đã có sự chuyển biến lớn về kinh tế, xã hội. Vốn là một tỉnh có vị trí địa lí thuận lợi, chiến lược phát triển đúng đắn, huy động được nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp nước ngoài…Do đó, từ một tỉnh thuần nông, nghèo nàn đã nhanh chóng trở thành một trong những tỉnh đứng đầu cả nước về phát triển công nghiệp. Phát triển công nghiệp cũng đồng nghĩa với việc lao động bằng kĩ thuật, máy móc yêu cầu đặt ra cần đáp ứng được nguồn nhân lực có trình độ, tay nghề. Ý thức sâu sắc điều đó, Đảng bộ tỉnh đã hết sức quan tâm và chỉ đạo để ngành giáo dục-đào tạo Bình Dương phát triển kịp thời tạo nguồn nhân lực cho tỉnh thời gian qua. Có thể nói 10 năm qua với vai trò “nền tảng” và “động lực”, giáo dục-đào tạo là một trong những yếu tố góp phần tạo nên thành công trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Bình Dương. Vì thế nghiên cứu về phát triển giáo dục-đào tạo ở Bình Dương là vấn đề mang tính cấp thiết. Với những lí do trên, chúng tôi đã mạnh dạn chọn vấn đề “Đảng bộ tỉnh Bình Dương lãnh đạo phát triển giáo dục-đào tạo trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 1997-2007” làm luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam của mình. 3 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài Trong giai đoạn này Đảng cộng sản Việt Nam có những Văn kiện Đại hội, Nghị quyết, Báo cáo,… mang tính định hướng, chỉ đạo chung về vấn đề giáo dục-đào tạo cho cả nước. Cùng với đó là các Văn kiện, Báo cáo, Nghị quyết của Đảng bộ, các Sở, Ban ngành tỉnh Bình Dương về các vấn đề xã hội. Những tài liệu này chứa đựng chính sách, chủ trương, đường lối về tất cả các lĩnh vực nói chung và giáo dục-đào tạo nói riêng. Có thể nói đây là những tư liệu đáng tin cậy để luận văn tham khảo. Từ khi tái lập cho đến nay, đã có khá nhiều công trình, bài tham luận của các nhà lãnh đạo cũng như các nhà khoa học viết về Bình Dương được xuất bản, đăng tải trên các báo, tạp chí…phản ánh về tốc độ phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh: Ngay trong năm đầu tái lập (1997), Tỉnh ủy đã kết hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức cuộc Hội thảo khoa học với đề tài “Thủ Dầu MộtBình Dương 300 năm hình thành và phát triển”. Cuộc Hội thảo đã thu hút và tập hợp nhiều bài viết có giá trị văn hóa, lịch sử của Bình Dương. Tháng 1/1998 tỉnh thông qua “báo cáo tình hình kinh tế, xã hội năm 1997 phương hướng nhiệm vụ năm 1998 và “Nghị quyết về đánh giá tình hình năm 1997 và phương hướng nhiệm vụ năm 1998”. Phản ánh thế mạnh về phát triển kinh tế, xã hội (đặc biệt là lĩnh vực công nghiệp) cũng như giới thiệu về Bình Dương trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Sở văn hóa thông tin tỉnh Bình Dương đã xuất bản công trình “Bình Dương đất lành chim đậu” vào năm 1999. Năm 2002 Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Dương có hai “Kỉ yếu” tập 1, 2. Đến năm 2003, Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Dương lại có thêm “Kỉ 4 yếu” tập 3. Những tập kỉ yếu này tập hợp nhiều bài báo cáo về nhiều vấn đề văn hóa, giáo dục, an ninh…trên địa bàn Bình Dương. Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương có công trình “Địa chí Bình Dương” tập 4 về văn hóa, xã hội. Công trình này phản ánh rõ nét về văn hóa, giáo dục từ thời kì kháng chiến chống Pháp đến năm 2003, qua đó cũng cho thấy tiềm năng và định hướng phát triển của tỉnh nhà. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bình Dương với công trình “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bình Dương (1930-1975), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội 2003 và tập bản thảo về lịch sử Đảng bộ tỉnh Bình Dương (1975-2005) (xuất bản vào cuối năm nay). Công trình khắc họa rõ nét quá trình lãnh đạo của Đảng bộ từ khi cùng nhân dân tỉnh kháng chiến chống xâm lược đến khi hòa bình và tiếp tục xây dựng, đổi mới, phát triển các lĩnh vực ở Bình Dương. Năm 2003, Chu Viết Luân đã tập hợp các bài viết của các cán bộ lãnh đạo tỉnh về kinh tế, xã hội, vấn đề nguồn nhân lực…và xuất bản với nhan đề “Bình Dương-thế và lực mới trong thế kỉ XXI”, Nxb. Chính trị quốc gia. Từ năm 1997 đến nay, hàng năm Cục thống kê tỉnh Bình Dương đều cho xuất bản “Niên giám thống kê”. Những niên giám này nêu rõ số liệu về các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, kinh tế…Điều đó làm cơ sở cho luận văn tham khảo một cách chính xác về số liệu phát triển của ngành giáo dục-đào tạo. Riêng về lĩnh vực phát triển giáo dục-đào tạo Bình Dương thì đã có nhiều công văn chỉ đạo của tỉnh ủy, ủy ban nhân dân tỉnh, báo cáo tổng kết hàng năm của Sở giáo dục-đào tạo, những kế hoạch, quy hoạch phát triển giáo dục… Ngày 13/5/1997, tỉnh ủy Bình Dương đã thông qua “chương trình hành động về giáo dục-đào tạo và khoa học công nghệ thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương khóa VIII”. 5 Ngày 5/11/1997, ủy ban nhân dân tỉnh có “báo cáo kết quả phổ cập giáo dục tiểu học và chống mù chữ tỉnh Bình Dương”. Đến tháng 10/1998, tỉnh ủy Bình Dương đã có “báo cáo sơ kết hai năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương khóa VIII”. Từ năm 1997 đến nay Sở giáo dục-đào tạo hàng năm đều có những báo cáo tổng kết và đề ra phương hướng nhiệm vụ cho năm học sau. Ngày 27/1/2000, Sở giáo dục-đào tạo Bình Dương có “báo cáo tổng kết 15 năm đổi mới (1986-2000) của ngành giáo dục”. Đặc biệt trong thời gian này Sở hoàn thành “quy hoạch phát triển ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Bình Dương đến năm 2020”. Để phù hợp với tốc độ phát triển kinh tế, xã hội ngày càng nhanh của Bình Dương, hiện nay công trình này đã được điều chỉnh và được tỉnh ủy kí duyệt vào năm 2009. Cũng như Sở giáo dục-đào tạo, hàng năm Sở lao động-thương binh xã hội Bình Dương đều có “báo cáo thực trạng và định hướng công tác quản lí và đào tạo nghề”. Những báo cáo này tạo cơ sở và cung cấp số liệu tin cậy để luận văn tham khảo. Năm 2004 Sở giáo dục-đào tạo Bình Dương đã cho xuất bản công trình “Lịch sử giáo dục Bình Dương”. Nội dung cuốn sách nêu một cách khái quát và có hệ thống về sự phát triển giáo dục-đào tạo ở Bình Dương từ đầu thế kỉ XX đến năm 2003. Có thể nói đây là một công trình được biên soạn công phu và khoa học. Đồng thời còn nhiều bài viết đề cập trực tiếp đến vấn đề giáo dục-đào tạo Bình Dương được đăng tải trên các báo, tạp chí của tỉnh như: Báo Bình Dương ngày 12/5/2000, số 510, trang 7 đã đăng bài “Giáo dục Bình Dương 25 xây dựng và phát triển”. 6 Ngày 27/4/2001 báo Bình Dương số ra 656, trang 4 đã đăng bài “Ngành giáo dục-đào tạo Bình Dương trước yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ giáo viên”. Báo Lao động và xã hội, chuyên đề 3/2001, trang 45-46 đăng bài của tác giả Hải Uyên với tiêu đề “Bình Dương với việc đổi mới công tác đào tạo nghề đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động”. Tác giả Hồ Văn Thông có bài “Ngành giáo dục và đào tạo Bình Dương thành tựu năm 2003”, đăng trên báo Bình Dương ngày 6/1/2003, số 1070, trang 5. Báo Lao động và xã hội, số 228-229, tháng 12/2003, trang 50-51 đăng bài viết của tác giả Nguyễn Phùng Trung với nhan đề “Bình Dương đẩy mạnh công tác giải quyết việc làm và đào tạo nghề”. Báo Bình Dương số 1169, trang 5, ngày 6/5/2004 đã đăng bài nhận xét của Bộ trưởng Bộ giáo dục và đào tạo Nguyễn Minh Hiển về vấn đề phổ cập giáo dục của Bình Dương với nhan đề “Công tác phổ cập giáo dục ở Bình Dương đã đạt kết quả tốt, nhưng nhiệm vụ cũng còn nặng nề”. Ngoài ra trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài, tác giả còn tham khảo các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ về vấn đề giáo dục-đào tạo nói chung và ở Bình Dương nói riêng. Tất cả những tài liệu đáng tin cậy trên được tác giả luận văn tham khảo, tập hợp và phân tích có hệ thống. Đồng thời, thông qua quá trình nghiên cứu nhằm phản ánh sự phát triển, những thành tựu, bài học kinh nghiệm của giáo dục-đào tạo Bình Dương giai đoạn 1997-2007. 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài Nghiên cứu sự phát triển giáo dục-đào tạo Bình Dương dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, tác giả luận văn muốn làm rõ vị trí “quốc sách”, vai trò “động lực” của giáo dục đối với quá trình phát nền kinh tế, xã hội của 7 tỉnh. Hơn nữa còn góp phần làm cho xã hội thấy rõ được tầm quan trọng của giáo dục-đào tạo trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Luận văn thể hiện một cách có hệ thống quá trình phát triển giáo dụcđào tạo từ khi Bình Dương tái lập 1997 đến năm 2007. Thông qua đó nêu bật sự chuyển biến của các bậc học từ mẫu giáo đến đại học, nhằm góp phần đào tạo kịp thời nguồn nhân lực cho tương xứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Trên cơ sở tìm hiểu sự phát triển của hệ thống giáo dục-đào tạo, luận văn cũng làm rõ những thành tựu, những hạn chế mà ngành giáo dục Bình Dương đã nỗ lực trong 10 năm qua. Đồng thời cũng chỉ rõ những cơ hội phát triển, những thách thức cũng như một số đề xuất nhằm nâng cao hơn nữa về giáo dục của tỉnh nhà. 4. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu đề tài Để giải quyết vấn đề này, tác giả đã dựa trên lập trường, quan điểm, cơ sở lí luận của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong quá trình nghiên cứu và luận giải vấn đề, tác giả đã sử dụng hai phương pháp luận khoa học chủ yếu là phương pháp lịch sử kết hợp chặt chẽ với phương pháp logic. Thông qua hai phương pháp này tác giả đã tiến hành diễn đạt khái quát, phân tích, đồng thời xen kẽ những nhận định cần thiết nhằm làm rõ vấn đề nghiên cứu. Ngoài hai phương pháp trên, tác giả còn vận dụng những phương pháp khác nhằm bổ trợ cho quá trình nghiên cứu như: phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp… 5. Giới hạn nghiên cứu của đề tài Giới hạn về không gian nghiên cứu: địa bàn hành chính tỉnh Bình Dương ngày nay được xác lập theo Nghị quyết kì họp thứ 10 Quốc hội khóa 8 IX ngày 12/11/1996 và chính thức đi vào hoạt động ngày 01/1/1997. Tỉnh bao gồm thị xã Thủ Dầu Một và các huyện Thuận An, Dĩ An, Tân Uyên, Bến Cát, Dầu Tiếng, Phú Giáo. Giới hạn về thời gian nghiên cứu: từ năm 1997 đến năm 2007, tức là 10 năm kể từ khi Bình Dương được tái lập. Trong thời gian này kinh tế của tỉnh phát triển mạnh mẽ theo cơ cấu công nghiệp-dịch vụ-nông, lâm nghiệp, trở thành một trong những tỉnh điển hình của cả nước về phát triển công nghiệp. Bộ mặt kinh tế, xã hội của Bình Dương có nhiều thay đổi từ đó đã tác động một cách trực tiếp đến giáo dục-đào tạo. Đồng thời, những năm đầu thế kỉ XX, Bình Dương cùng với cả nước quyết tâm thực hiện mục tiêu “đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nguồn lực con người, năng lực khoa học và công nghệ, kết cấu hạ tầng, tiềm lực kinh tế, quốc phòng, an ninh được tăng cường”[26, tr. 465]. 6. Đóng góp của đề tài Về mặt lí luận: - Luận văn trước hết là sự nỗ lực sưu tầm, tập hợp, hệ thống nguồn tư liệu cơ bản và đáng tin cậy để trình bày tương đối toàn diện, đầy đủ chặng đường phát triển sự nghiệp giáo dục-đào tạo dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ Bình Dương kể từ khi tái lập tỉnh. - Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên, các nhà nghiên cứu tiếp tục tìm hiểu đầy đủ và toàn diện hơn về giáo dục-đào tạo Bình Dương. Đồng thời kết quả nghiên cứu của công trình có thể tham khảo trong việc thực hiện chiến lược phát triển giáo dục để phục vụ sự nghiệp công ngiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh Bình Dương. 9 - Tìm hiểu và nghiên cứu vấn đề giáo dục-đào tạo của Bình Dương dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, đề tài đã góp phần vào luận giải tầm quan trọng, tính thiết yếu của giáo dục-đào tạo trong thời kì đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Bình Dương nói riêng và đất nước nói chung. Về mặt thực tiễn: - Đây có thể được xem là công trình bước đầu nghiên cứu về giáo dục-đào tạo từ khi tái lập tỉnh Bình Dương đến năm 2007. Luận văn góp phần làm sáng tỏ hơn những thành tựu cũng như hạn chế, bất cập của nền giáo dục-đào tạo Bình Dương thời gian qua. - Luận văn cũng góp phần tổng kết thực tiễn hoạt động của ngành giáo dục-đào tạo Bình Dương, từ đó đề xuất mang tính khái quát nhằm đưa giáo dục phát triển hơn nữa trên địa bàn tỉnh. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mục lục, dẫn luận, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục ra, luận văn được chia làm 3 chương: Chương 1: Ở chương này luận văn nêu một cách khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình phát triển kinh tế, xã hội của Bình Dương và trình bày phác thảo về tình hình giáo dục-đào tạo trên địa bàn tỉnh trước khi Bình Dương được tái lập (1997). Chương 2: Đề tài nêu lên quá trình phát triển giáo dục-đào tạo ở Bình Dương dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đối với chương này tác giả làm rõ chủ trương của Đảng về công nghiệp hóa, hiện đại hóa và vấn đề phát triển giáo dục hiện nay; tầm quan trọng của giáo dục đối quá trình phát triển kinh tế, xã hội và sự chỉ đạo của Đảng bộ Bình Dương về phát triển các bậc học từ mầm non đến đại học. 10 Chương 3: Luận văn nêu lên những thành tựu, hạn chế, những cơ hội và thách thức của quá trình phát triển giáo dục-đào tạo ở Bình Dương (19972007), cũng như những đề xuất nhằm nâng cao chất lượng và quy mô về giáo dục của tỉnh trong thời gian tới. 11 Bản đồ hành chính TỈNH BÌNH DƯƠNG 12 CHƯƠNG I KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO CỦA TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỚC NĂM 1997 1.1. Điều kiện tự nhiên Bình Dương thuộc miền Đông Nam Bộ, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam và là một trong những tỉnh tốt đẹp và có tiềm năng, triển vọng nhất Nam Bộ. Bình Dương nằm trên địa bàn có vị trí chuyển tiếp nối nam Trường Sơn với các tỉnh đồng bằng Sông Cửu Long. Phía bắc giáp với tỉnh Bình Phước, phía đông giáp tỉnh Đồng Nai, phía tây giáp thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Tây Ninh, phía nam giáp thành phố Hồ Chí Minh, với diện tích tự nhiên là 2695,22km2 [19, tr. 17]. Nhìn tổng thể, Bình Dương là tỉnh bình nguyên có địa bàn lượn sóng yếu từ cao xuống thấp dần với độ cao từ 5-10 m so với mặt biển. Vị trí trung tâm của tỉnh ở vào tọa độ địa dư từ 10050’27’’ đến 11024’32’’ vĩ độ bắc và từ 106020’ đến 106025’ kinh đông [5, tr. 10]. Đây cũng là tỉnh có nhiều vùng địa bàn khác nhau như: vùng địa hình núi thấp có lượn sóng yếu; vùng có địa bàn bằng phẳng; vùng thung lũng bãi bồi. Bình Dương còn có vài ngọn núi thấp: núi Châu Thới (huyện Dĩ An), núi Cậu-núi Lấp Vò (huyện Dầu Tiếng) và một số đồi gợn sóng cao thấp khác nhau nằm phân bố khắp trên địa bàn tỉnh. Đất đai trên địa bàn tỉnh rất đa dạng, phong phú về chủng loại: loại đất sám trên phù sa cổ có diện tích 200.000 ha, loại đất nâu vàng trên phù sa cổ có khoảng 35.206 ha, loại đất phù sa Glây-đất dốc tụ, loại đất thấp mùn Glây có khoảng 7.900 ha. Các loại đất này phân bố rộng khắp trên địa bàn tỉnh và rất màu mỡ, thích hợp với nhiều loại cây công nghiệp, cây ăn trái như: cao 13 su, cà phê, điều, thuốc lá, đậu phộng, khoai mì, lúa, điều, mía...Đặc biệt ở Lái Thiêu (Thuận An) có hệ thống kênh rạch chằng chịt, đã hình thành những vườn cây ăn trái nổi tiếng như: măng cục, sầu riêng, chôm chôm…đồng thời tạo cho nơi đây cảnh quan môi trường sinh thái trong lành và hấp dẫn khách du lịch. Cũng giống như các tỉnh khác ở miền Đông Nam Bộ, Bình Dương có khí hậu nhiệt đới gió mùa-nắng nóng mưa nhiều, độ ẩm khá cao, một năm được chia thành hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thường bắt đầu từ tháng 5 kéo dài đến cuối tháng 10 (dương lịch). Mùa khô bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 5 năm sau. Đặc biệt trên địa bàn tỉnh Bình Dương hầu như không có bão, mà chỉ bị ảnh hưởng từ những cơn bão gần. Đây cũng là một trong những thuận lợi để phát triển kinh tế của tỉnh nhà. Địa bàn tỉnh Bình Dương có 3 con sông lớn cùng với nhiều suối, kênh, rạch. Sông Đồng Nai là con sông lớn nhất ở miền Đông Nam Bộ, bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên (tỉnh Lâm Đồng), sông có chiều dài 635 km. Sông Đồng Nai đã cung cấp một giá trị lớn về nguồn nước cho việc tưới tiêu trong sản xuất nông nghiệp, trong giao thông vận tải và nguồn thủy sản cho nhân dân. Sông Bé dài 360 km, bắt nguồn từ các sông Đắc RơLáp, Đắc Giun, Đắc Huýt thuộc vùng núi tỉnh Đắc Lắc hợp thành từ độ cao 1000 m. Đoạn sông Bé chảy qua Bình Dương dài 80 km, do sông có độ dốc lớn, có nhiều đoạn có đá ngầm, nhiều thác ghềnh nên không mấy thuận lợi cho giao thông đường thủy của người dân. Sông Sài Gòn dài 256 km bắt nguồn từ vùng đồi cao huyện Lộc Ninh (tỉnh Bình Phước). Sông có nhiều chi và phụ lưu, rạch, suối chảy qua tỉnh Bình Dương về phía tây với độ dài 143 km tính từ Lái Thiêu đến Dầu Tiếng. Sông Sài Gòn có độ dốc nhỏ nên rất thuận lợi cho giao thông vận tải, phát triển thủy sản và cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp. Sông Thị Tính là