Tài liệu Đặc sắc nghệ thuật thơ viết cho thiếu nhi của võ quảng

1 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr­êng ®¹i häc s­ ph¹m hµ néi 2 ------------------***------------------ Ma thÞ nh­ hoa §Ò tµi ®Æc s¾c nghÖ thuËt th¬ viÕt cho thiÕu nhi cña vâ qu¶ng Chuyªn ngµnh: Gi¸o dôc häc ( BËc tiÓu häc) M· sè: 06 14 01 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: ts: NguyÔn ThÞ Mai liªn Hµ Néi, 2009 2 Môc lôc Më ®Çu 2 1. LÝ do chän ®Ò tµi 2 2. LÞch sö vÊn ®Ò 4 3. Môc ®Ých nghiªn cøu 8 4. NhiÖm vô nghiªn cøu 8 5. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 8 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 8 7. Gi¶ thuyÕt khoa häc 9 Néi dung 10 Ch­¬ng 1: ThÕ giíi thiªn nhiªn vµ ®å vËt trong th¬ Vâ Qu¶ng 10 1.1. Khung c¶nh thiªn nhiªn 10 1.2. Khu v­ên b¸ch thó 20 1.3. Khu v­ên b¸ch th¶o 32 1.4. ThÕ giíi ®å vËt 41 Ch­¬ng 2. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt th¬ Vâ Qu¶ng 46 2.1. Ng«n ng÷ giµu tÝnh nh¹c 46 2.2. Ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh 64 2.3. Ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ ng«n ng÷ ®éc tho¹i 66 Ch­¬ng 3: C¸c thñ ph¸p nghÖ thuËt vµ c¸i hµi h­íc trong th¬ Vâ Qu¶ng 73 3.1. Thñ ph¸p nh©n ho¸ 73 3.2. Thñ ph¸p so s¸nh 77 3.3. BiÖn ph¸p tu tõ lÆp 81 3.4. C¸i hµi h­íc, dÝ dám 85 KÕt luËn 91 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 94 Phô lôc 96 3 më ®Çu 1. LÝ do chän ®Ò tµi 1.1. Trong nÒn v¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam, hiÕm cã c©y bót nµo l¹i dµnh toµn bé cuéc ®êi vµ t©m huyÕt cña m×nh cho thiÕu nhi nh­ nhµ v¨n, nhµ th¬ Vâ Qu¶ng. Vâ Qu¶ng sinh ngµy 01/ 03/ 1920 – mÊt ngµy 15/ 6 / 2007 trong mét gia ®×nh nhµ nho trung l­u ë x· §¹i Hoµ, huyÖn §¹i Léc, bªn dßng s«ng Thu Bån, Qu¶ng Nam - §µ N½ng. ¤ng chÞu ¶nh h­ëng cña ng­êi cha, mét nhµ nho vÒ lßng say mª v¨n häc. N¨m 15 tuæi, Vâ Qu¶ng rêi quª ra häc ë tr­êng Quèc häc HuÕ. N¨m 17 tuæi, «ng tham gia phong trµo häc sinh yªu n­íc, gia nhËp ®oµn thanh niªn D©n chñ ë HuÕ, n¨m 1939 lµm tæ tr­ëng tæ Thanh niªn Ph¶n ®Õ ë HuÕ. Th¸ng 9/1954, bÞ chÝnh quyÒn Ph¸p b¾t giam ë nhµ lao Thõa Phñ, sau ®ã bÞ ®­a ®i qu¶n thóc v« thêi h¹n ë quª nhµ. Sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, «ng ®­îc giao rÊt nhiÒu nhiÖm vô. Sau khi tËp kÕt ra B¾c, «ng ®­îc ®iÒu vÒ c«ng t¸c ë chøc vô Uû viªn Ban nhi ®ång Trung ­¬ng, phô tr¸ch m¶ng v¨n häc thiÕu nhi. ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng­êi tham gia s¸ng lËp vµ tõng gi÷ chøc Gi¸m ®èc Nhµ xuÊt b¶n Kim §ång, n¨m 1971, vÒ Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam, ®­îc ph©n c«ng lµm chñ tÞch Héi ®ång V¨n häc ThiÕu nhi Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam vµ gi÷ chøc vô nµy ®Õn khi vÒ h­u. N¨m 2007, «ng ®­îc trao tÆng Gi¶i th­ëng Nhµ n­íc vÒ v¨n häc nghÖ thuËt. Vâ Qu¶ng viÕt v¨n vµ lµm th¬. ë lÜnh vùc nµo, «ng còng cã nhiÒu t¸c phÈm ®­îc thiÕu nhi yªu thÝch. Riªng vÒ th¬, Vâ Qu¶ng lµ mét nguån th¬ dåi dµo víi 6 tËp th¬ xuÊt hiÖn ®Òu ®Æn tõ Gµ m¸i hoa ( 1957), ThÊy c¸i hoa në (1962), N¾ng sím ( 1965), Anh §om ®ãm ( 1970), M¨ng tre ( 1971), Qu¶ ®á ( 1980). Ngoµi phÇn s¸ng t¸c th¬, Vâ Qu¶ng cßn viÕt nhiÒu tiÓu luËn, phª b×nh, kinh nghiÖm s¸ng t¸c vµ bµi gi¶ng vÒ lÝ luËn s¸ng t¸c v¨n häc thiÕu 4 nhi gãp phÇn ®¾c lùc vµ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam. ¤ng cßn næi tiÕng vÒ v¨n xu«i cho thiÕu nhi. Ngoµi truyÖn ®ång tho¹i, «ng cßn nhiÒu s¸ng t¸c kh¸c: C¸i Th¨ng , Quª néi , T¶ng s¸ng . Vâ Qu¶ng ®Õn víi trÎ em b»ng th¬, truyÖn, kÞch b¶n phim ho¹t h×nh. ë thÓ lo¹i nµo, «ng còng ®Ó l¹i Ên t­îng l¾ng ®äng s©u nhÊt trong t©m hån b¹n ®äc, nhÊt lµ th¬ vµ hai tiÓu thuyÕt Quª néi vµ T¶ng s¸ng. Kh«ng chØ trÎ em yªu thÝch th¬ v¨n cña «ng, mµ ng­êi lín ®äc th¬ v¨n cña «ng hÇu nh­ còng gi÷ ®­îc nguyªn vÑn c¸i hµo høng cña tuæi th¬. 1.2. Th¬ Vâ Qu¶ng thÊm ®Ém chÊt tr÷ t×nh, nhÑ nhµng vµ th©n mËt nh­ m¹ch n­íc ngÇm t­¬i m¸t nu«i d­ìng t©m hån ng©y th¬ cña c¸c em, më ra cho c¸c em c¶ mét ch©n trêi nhËn thøc vÒ thÕ giíi xung quanh, kh¬i dËy nh÷ng t×nh c¶m tèt ®Ñp. 1.3. Th¬ «ng cßn cã néi dung phong phó, nghÖ thuËt ®Æc s¾c vµ mang ý nghÜa gi¸o dôc cao. ¤ng th­êng kÓ chuyÖn vÒ quª h­¬ng hoÆc viÕt vÒ nh÷ng g× gÇn gòi víi cuéc sèng cña trÎ th¬. ¤ng cã lèi viÕt dÝ dám, hãm hØnh. Giµu nh¹c ®iÖu, kh«ng lÉn víi bÊt cø ai. ¤ng quan niÖm: T¸c phÈm v¨n häc viÕt cho c¸c em lµ mét c«ng tr×nh s­ ph¹m. Ng­êi viÕt cÇn c©n nh¾c nªn nãi c¸i g×, nãi nh­ thÕ nµo ®Ó cã lîi cho t©m hån c¸c em mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn sù thÓ hiÖn nghÖ thuËt . 1.4. Th¬ lµ mét thÓ lo¹i chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ph©n m«n TËp ®äc ë TiÓu häc. Th¬ cã søc hót m¹nh mÏ, dÔ thuéc, dÔ nhí, dÔ ®i s©u vµo t©m hån c¸c em, h×nh thµnh cho c¸c em nh©n c¸ch, n¨ng lùc thÈm mü, nhËn thøc vÒ thÕ giíi kh¸ch quan. Kh¶o s¸t ch­¬ng tr×nh TiÓu häc cã thÓ thÊy th¬ Vâ Qu¶ng ®­îc tuyÓn chän kh¸ nhiÒu trong s¸ch TiÕng ViÖt tõ líp 1 ®Õn líp 5, cã tÊt c¶ 5 bµi. §ã lµ c¸c bµi: Mêi vµo, Ai dËy sím, Anh §om ®ãm, MÇm non, §µn bå chao. §iÒu ®ã cµng kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña Vâ Qu¶ng trong viÖc båi ®¾p t©m hån trÎ nhá. 5 Tuy vËy, ®èi víi løa tuæi nhá, ®Ó cho c¸c em kh«ng chØ nhí, thuéc “ vÑt” mµ hiÓu s©u s¾c gi¸ trÞ cña th¬, ng­êi gi¸o viªn cÇn ®Þnh h­íng cho c¸c em thÊy ®­îc c¸i hay vÒ néi dung, c¸i ®Ñp vÒ h×nh thøc. 1.5. Khuynh h­íng hiÖn nay lµ tiÕp cËn t¸c phÈm v¨n häc tõ nghÖ thuËt. Tõ gãc ®é nghÖ thuËt ng­êi ®äc c¶m nhËn vÎ ®Ñp thÈm mü, tõ ®ã tiÕp xóc víi thÕ giíi néi dung, t­ t­ëng cña t¸c phÈm. Nghiªn cøu t¸c phÈm tõ nghÖ thuËt sÏ gióp ta hiªñ chÝnh x¸c néi dung t¸c phÈm, kh«ng sa vµo suy diÔn. “H×nh thøc nghÖ thuËt lµ kªnh duy nhÊt truyÒn ®¹t néi dung cña nã, lµ ph­¬ng tiÖn cÊu t¹o néi dung vµ lµm cho nã cã bé mÆt ®éc ®¸o. Do ®ã t×m hiÓu h×nh thøc lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó hiÓu ®óng néi dung. Bá qua h×nh thøc hoÆc bá qua tÝnh chØnh thÓ cña nã cã nguy c¬ hiÓu lÖch néi dung t¸c phÈm, biÕn nã thµnh c¸i t­¬ng ®­¬ng x· héi häc. VÒ mÆt triÕt häc, néi dung lu«n lu«n quyÕt ®Þnh h×nh thøc, h×nh thøc phï hîp víi néi dung” [3,141]. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nãi trªn th«i thóc t«i ®i t×m hiÓu vÒ ®Ò tµi: nghÖ thuËt th¬ viÕt cho thiÕu nhi cña Vâ Qu¶ng §Æc s¾c ®Ó t×m thÊy ®­îc nhiÒu h¬n n÷a nÐt ®éc ®¸o vÒ tÝnh gi¸o dôc vµ tÝnh nghÖ thuËt trong th¬ «ng. 2. LÞch sö vÊn ®Ò Vâ Qu¶ng tõng t©m sù: “ H·y dµnh cho con trÎ nh÷ng g× ®Ñp ®Ï vµ tinh khiÕt nhÊt ngay tõ khi trÎ b­íc vµo ®êi . Vµ «ng ®· thùc sù nªu g­¬ng ®ã trong c¶ cuéc ®êi m×nh, trong nh÷ng trang v¨n nh­ lµ sù kÕt tinh toµn bé tµi n¨ng vµ t©m hån «ng. Ngoµi phÇn s¸ng t¸c th¬ v¨n, Vâ Qu¶ng cßn viÕt nhiÒu tiÓu luËn, phª b×nh, kinh nghiÖm s¸ng t¸c vµ bµi gi¶ng vÒ lÝ luËn s¸ng t¸c v¨n häc thiÕu nhi gãp phÇn ®¾c lùc vµo sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam. Trong ph¹m vi tµi liÖu nghiªn cøu mµ t«i s­u tÇm ®­îc, t«i nhËn thÊy ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt vµ néi dung th¬ cña Vâ Qu¶ng ®· ®­îc c¸c nhµ nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn nh­ sau: 6 Nhµ phª b×nh v¨n häc Ph¹m Xu©n Nguyªn cho r»ng, bµi th¬ ®ãm Anh §om cña Vâ Qu¶ng ®· ®­îc nhµ v¨n Ph¸p chän dÞch ra tiÕng Ph¸p ®Ó giíi thiÖu cho b¹n ®äc thÕ giíi. C¶ mét ®êi nhµ v¨n Vâ Qu¶ng nh­ Anh §om ®ãm kia, chØ kh¸c, anh ®om ®ãm cña «ng canh g¸c cho mäi vËt, cho ®Êt trêi, cßn «ng canh g¸c cho con ng­êi, cho thêi th¬ Êu, cho thêi h×nh thµnh nh©n c¸ch cña con ng­êi. Ph¹m Xu©n Nguyªn ®¸nh gi¸ rÊt cao ý nghÜa gi¸o dôc nh©n c¸ch trÎ th¬ cña th¬ Vâ Qu¶ng. Nhµ v¨n §oµn Giái tõng viÕt Kh«ng ph¶i chØ cã tÊm lßng mµ b»ng kiªn tr× lao ®éng kh«ng mÖt mái, ®· khiÕn anh thªm giµ dÆn, cã b¶n lÜnh vµ trë thµnh mét tµi n¨ng . Nãi nh­ kinh th¸nh: Sung s­íng thay kÎ kh¸t th× Vâ Qu¶ng lµ mét ng­êi sung s­íng. Bëi anh kh«ng lóc nµo tù b»ng lßng víi m×nh, kh«ng tù m·n, lóc nµo còng thÊy ch­a ®ñ, cÇn ph¶i v­¬n tíi. [ 20, 354] Nhµ v¨n l·o thµnh - Vò Ngäc B×nh nãi ®Õn c¸i ®Ñp cña ®ång tho¹i Vâ Qu¶ng kh¸c nµo c¸i ®Ñp cña con èc trai: Trai ®· “ ch¾t läc ¸nh s¸ng vµ mµu s¾c cña mÆt trêi vµ mÆt tr¨ng, cña sao ®ªm vµ biÓn c¶ ®Ó lµm nªn ngäc quý Nã lµ “ V¨n ch­¬ng - ngäc quý khi t­ t­ëng vµ ng«n ng÷ ®­îc ch¾t läc thµnh nh÷ng tia s¸ng vµ gam mµu tinh diÖu, rót tõ cuéc sèng vµ qua lao ®éng s¸ng t¹o . [ 20, 354] NguyÔn Tu©n - ng­êi rÊt kÜ tÝnh vÒ v¨n, ®· viÕt trong lêi tùa T¶ng s¸ng, kh«ng chØ vÒ v¨n mµ c¶ vÒ th¬ vµ con ng­êi Vâ Qu¶ng: NÕu t«i nhí kh«ng ®óng th× Vâ Qu¶ng b¾t ®Çu nãi chuyÖn víi ®éc gi¶ nhá b»ng tËp th¬ M¨ng tre. Th¬ m¨ng cã nh÷ng bµi ®Ñp nh­ tranh tÜnh vËt. Tranh vÏ nh÷ng h×nh d¸ng tÜnh mµ sèng ®éng, vµ Vâ Qu¶ng ®· thæi vµo ®Êy c¸i t©m hån trong tr¾ng cña m×nh . [ 20, 354] Gi¸o s­ Phong Lª ®· cã lÇn viÕt vÒ Vâ Qu¶ng r»ng ®­êng ®êi «ng rÊt cã thÓ chuyÓn theo mét h­íng kh¸c víi nghiÖp viÕt, vµ nh­ vËy xem ra lµ thËt, lµ hîp víi sè ®«ng ng­êi. ThÕ nh­ng råi «ng ®· chän nghÒ viÕt. Êy lµ ®iÒu xem 7 ra kh«ng b×nh th­êng. L¹i viÕt cho thiÕu nhi khi chím vµo tuæi 40 ( chÝnh x¸c lµ n¨m «ng 35 tuæi), trong bèi c¶nh mét nÒn v¨n häc cho thiÕu nhi cßn ®ang trong buæi ®Çu thanh v¾ng. Víi sù “ tr¸i chøng” vµ “ng­îc ®êi” kia cña Vâ Qu¶ng, xem ra cã thÓ gäi «ng lµ «ng Bôt hiÖn ra t¹o dùng mét thiªn ®­êng cho líp líp thÕ hÖ thiÕu nhi qña còng kh«ng ph¶i lµ qu¸ lêi. ViÕt cho thiÕu nhi – nhi ®ång lµ c«ng viÖc khæ ¶i tù v­ît qua nh÷ng ham muèn th­êng nghiÖm, kÓ c¶ nhu cÇu b¶n n¨ng th­êng thÊy trong tr¸i tim nh¹y c¶m cña mét nghÖ sÜ tr­íc bao la cuéc ®êi ®Ó råi «ng cã ®­îc nh÷ng thµnh c«ng viªn m·n. ¤ng cßn nhËn ®Þnh: Vâ Qu¶ng lµ h×nh ¶nh mét bé hµnh chung thuû trong cuéc ®i vÉn cßn lµ v¾ng vÎ vµ vÊt v¶ , ng­êi trong sè hiÕm hoi, g¾n nèi v¨n m¹ch d©n téc vµ kh¬i tiÕp cho nã mét dßng ch¶y míi sau n¨m 1954” [ 4, 336] Nhµ v¨n, nhµ th¬ Ph¹m Hæ, ng­êi b¹n ®­êng gÇn gòi cña Vâ Qu¶ng trªn con ®­êng v¨n häc thiÕu nhi ®· nãi lªn c¶m nghÜ cña m×nh khi ®äc th¬ Vâ Qu¶ng: Th¬ Vâ Qu¶ng th­êng cã nh÷ng c¸i hay trong sù méc m¹c, hån nhiªn cã khi ®Õn vông vÒ, mét sù vông vÒ rÊt ®¸ng yªu. Vµ nh­ Pi - c¸t - x« ®· nãi - cã ®«i khi chÝnh sù vông vÒ kia lµ mét yÕu tè gãp phÇn t¹o nªn phong c¸ch . [ 23, 119] Xu©n Töu nhËn xÐt vÒ tËp th¬ N¾ng sím cña Vâ Qu¶ng lµ t«i muèn nªu mét nhËn xÐt ®Çu tiªn: nh×n tæng qu¸t, tËp N¾ng sím cã mét chñ ®Ò t­ t­ëng râ rÖt: Vâ Qu¶ng ®· ph¶n ¸nh ®óng tr×nh ®é nhËn thøc vµ t©m tr¹ng thiÕu nhi ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy: yªu n­íc, yªu ®ång bµo, ghÐt ®Õ quèc Mü. [21, 884] Ng« Qu©n MiÖn cho r»ng: §äc th¬ Vâ Qu¶ng viÕt cho thiÕu nhi, ta lu«n lu«n b¾t gÆp nh÷ng con vËt vµ nh÷ng cá c©y. Cã thÓ nãi, trong th¬ Vâ Qu¶ng, cã c¶ mét thÕ giíi loµi vËt vµ cá c©y. Nãi mét c¸ch kh¸c, trong th¬ Vâ Qu¶ng cã mét m¶ng v­ên b¸ch thó vµ b¸ch th¶o, mµ nh÷ng em bÐ nµo cã c¸i may m¾n ®­îc vµo ®Êy ®Òu say mª vµ yªu thÝch”. [5, 301] 8 Nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u chØ qua vµi nÐt vÒ ng«n ng÷ trong th¬ cña Vâ Qu¶ng: “Vèn tõ trong th¬ «ng lµ nh÷ng tõ th«ng dông, Ýt cã tõ khã hiÓu ®èi víi trÎ th¬. C¸ch dïng tõ lÆp, c©u lÆp trong th¬ hîp víi kh¶ n¨ng nhí cña c¸c em. Nh÷ng tõ l¸y trong th¬ Vâ Qu¶ng lµm t¨ng thªm nhÞp ®iÖu cña lêi th¬. Vâ Qu¶ng khÐo lÐo kÕt hîp m¶ng tõ t­îng thanh b»ng c¸ch dïng hoµn toµn b»ng tiÕng kªu cña loµi vËt”. [5, 318 ] Vâ Qu¶ng th­êng kh¸m ph¸ ra nhiÒu ®iÒu bÊt ngê tõ nh÷ng sù vËt rÊt b×nh th­êng. Nhê ®ã, ngßi bót Vâ Qu¶ng ®· t¹o ®­îc mét c¸ tÝnh riªng qua nh÷ng trang viÕt dµnh cho thiÕu nhi. §äc Vâ Qu¶ng, thÊy kh«ng gièng mét t¸c gi¶ nµo kh¸c [24, 114] Sù thµnh c«ng cña Vâ Qu¶ng, bªn c¹nh nÐt hån nhiªn, míi mÎ cña néi dung, cã sù gãp mÆt kh«ng nhá cña nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt. ViÕt cho løa tuæi nhá, Vâ Qu¶ng rÊt quan t©m ®Õn viÖc lùa chän h×nh thøc nghÖ thuËt ®Ó truyÒn t¶i néi dung sao cho phï hîp víi ®èi t­îng thiÕu nhi. ¤ng “ rÊt sÝnh vµ sµnh dïng vÇn tr¾c trong th¬ [ 24, 112], “ hay chó ý ®Õn nhÞp ®iÖu trong c©u th¬ sao cho thÝch hîp víi néi dung” [ 24,119], «ng “ hay dïng nhiÒu tõ t­îng thanh ®Ó t¹o kh«ng khÝ” [24,119]. Vâ Qu¶ng ra nhiÒu tËp th¬ nh­: Gµ m¸i hoa, ThÊy c¸i hoa në, Anh §om ®ãm, ®· g©y ®­îc nhiÒu tiÕng vang. Nh­ vËy, th¬ Vâ Qu¶ng ®· cã rÊt nhiÒu lêi nhËn xÐt, bµn ®Þnh cña c¸c nhµ nghiªn cøu, nhµ phª b×nh v¨n häc næi tiÕng. Tuy nhiªn, ®ã chØ lµ nh÷ng lêi bµn ®Þnh kh¸i qu¸t, ch­a ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Çy ®ñ nghÖ thuËt trong th¬. Theo t«i, th¬ Vâ Qu¶ng cã nhiÒu nÐt ®Æc tr­ng vÒ nghÖ thuËt. ¤ng ®Ò cËp nhiÒu ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cña trÎ th¬. Th¬ «ng kh«ng chØ trÎ em yªu thÝch, mµ ng­êi lín ®äc th¬ cña «ng hÇu nh­ còng gi÷ ®­îc nguyªn vÑn c¸i hµo høng cña tuæi th¬. Th¬ Vâ Qu¶ng cßn cã néi dung phong phó, nghÖ thuËt ®Æc s¾c vµ ý nghÜa gi¸o dôc cao. ChÝnh v× thÕ mµ t«i chän ®Òn tµi “ §Æc s¾c nghÖ thuËt th¬ viÕt cho thiÕu nhi cña Vâ Qu¶ng” ®Ó t×m hiÓu s©u h¬n vÒ nghÖ thuËt trong th¬ «ng. 9 3. Môc ®Ých nghiªn cøu - LuËn v¨n ®i s©u vµo nghiªn cøu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt trong th¬ viÕt cho thiÕu nhi cña Vâ Qu¶ng. Tõ ®ã cã thÓ biÕt nhiÒu vÒ mét tµi n¨ng v¨n ch­¬ng, thµnh c«ng trong c¸c thÓ lo¹i kh¸c nhau cña v¨n häc nghÖ thuËt. Tõ viÖc kh¸m ph¸ nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt, luËn v¨n chØ ra nh÷ng s©u s¾c vÒ néi dung th¬ Vâ Qu¶ng. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng bµi häc gi¸o dôc mµ th¬ Vâ Qu¶ng ®· mang l¹i cho trÎ th¬. 4. nhiÖm vô nghiªn cøu - §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých trªn, nhiÖm vô cña t«i lµ kh¶o s¸t, thèng kª, ph©n tÝch, t×m hiÓu th¬ viÕt cho thiÕu nhi cña Vâ Qu¶ng, ®Ó thÊy ®­îc nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt trong ngßi bót cña «ng. Tõ ®ã chØ ra nh÷ng ph­¬ng diÖn néi dung trong th¬ «ng. 5. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - Ph¹m vi nghiªn cøu: T«i tËp trung t×m hiÓu nh÷ng tËp th¬ cña Vâ Qu¶ng viÕt cho thiÕu nhi, lÊy mét sè bµi cô thÓ cã sù xuÊt hiÖn cña nh©n vËt lµ con vËt vµ nh÷ng cá c©y, v­ên b¸ch thó vµ b¸ch th¶o. Nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c, t©m hån trÎ th¬ trong s¸ng cao ®Ñp, giµu t×nh yªu th­¬ng, nh÷ng bµi th¬ cã tÝnh gi¸o dôc s©u s¾c. Nh÷ng tËp th¬: Gµ m¸i hoa, ThÊy c¸i hoa në, N¾ng sím, Anh §om ®ãm, M¨ng tre, Qu¶ ®á. - §èi t­îng nghiªn cøu: Nghiªn cøu nghÖ thuËt th¬ Vâ Qu¶ng, nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt vµ n«i dung th¬ «ng. 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp. - Ph­¬ng ph¸p thèng kª. - Ph­¬ng ph¸p so s¸nh. 10 7. Gi¶ thuyÕt khoa häc - Gióp hiÓu thªm vÒ nhµ th¬ Vâ Qu¶ng mét trong rÊt Ýt nhµ v¨n, nhµ th¬ chuyªn t©m viÕt cho thiÕu nhi. - HiÖn nay m«n V¨n häc thiÕu nhi ®­îc ®­a vµo gi¶ng d¹y ë §¹i häc, Cao ®¼ng, Trung häc s­ ph¹m, nh­ng viÖc nghiªn cøu vÒ m«n nµy ch­a cã bÒ dµy. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm v¨n häc thiÕu nhi cßn Ýt. Sinh viªn thiÕu tµi liÖu häc tËp mét c¸ch trÇm träng. §Ò tµi thùc hiÖn thµnh c«ng sÏ lµ mét nguån tµi liÖu phong phó vÒ th¬, v¨n Vâ Qu¶ng nãi riªng, v¨n häc thiÕu nhi nãi chung. - Trong ch­¬ng tr×nh tiÕng ViÖt ë tiÓu häc, Vâ Qu¶ng lµ mét nhµ th¬ cã nhiÒu bµi ®­a vµo ch­¬ng tr×nh. §Ò tµi thùc hiÖn thµnh c«ng cßn gióp cho gi¸o viªn tiÓu häc tiÕp cËn dÔ h¬n víi th¬, v¨n Vâ Qu¶ng. 11 Néi dung Ch­¬ng 1 ThÕ giíi thiªn nhiªn vµ ®å vËt trong th¬ Vâ Qu¶ng 1.1. Khung c¶nh thiªn nhiªn Vâ Qu¶ng quan niÖm: Th¬, theo ®óng nghÜa cña nã, dï lµ th¬ béc lé t©m t­ hay vÏ lªn mét c¶nh ®Ñp, hoÆc vÏ lªn mét cuéc sèng, hay ph¶n ¸nh mét thêi ®¹i, tÊt c¶ cuèi cïng ®Òu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng rung ®éng ch©n thËt cña nhµ th¬. ChÝnh nh÷ng rung ®éng ch©n thËt vµ s©u ®ã ®· lµm cho chÊt th¬ cã sù sèng, cã h¬i thë, lµm cho hiÖn thùc ph¶n ¸nh ho¸ sinh ®éng, lµm cho chñ ®Ò t­ t­ëng cña nhµ th¬ cïng ph¸t huy m¹nh mÏ h¬n .[ 24, 34] Th¬ Vâ Qu¶ng cã néi dung phong phó, nghÖ thuËt ®Æc s¾c vµ mang ý nghÜa gi¸o dôc cao. ¤ng kÓ vÒ quª h­¬ng, viÕt vÒ nh÷ng g× gÇn gòi víi cuéc sèng cña trÎ th¬. ¤ng cã lèi viÕt dÝ dám, hãm hØnh, giµu nh¹c ®iÖu, kh«ng lÉn víi bÊt cø ai. Trong th¬ Vâ Qu¶ng, khung c¶nh thiªn nhiªn hiÖn lªn thËt ®Ñp, thËt dung dÞ, thËt b×nh yªn. 1.1.1. BiÕn ®æi theo mïa V­ên th¬ cña Vâ Qu¶ng cã nh÷ng bøc tranh léng lÉy cña c¶nh vËt thiªn nhiªn. D­êng nh­ mïa xu©n, h¹, thu, ®«ng ®Òu ®­îc «ng th©u tãm nh÷ng nÐt ®iÓn h×nh nhÊt ®Ó ®­a vµo th¬. a. Mïa xu©n Vâ Qu¶ng ®· sö dông bót ph¸p miªu t¶ kÕt hîp nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ: nh©n ho¸, so s¸nh ®Ó vÏ lªn nhiÒu h×nh ¶nh th¬ tuyÖt ®Ñp. §èi víi c¸c em thiªn nhiªn lµ mét ng­êi b¹n lín k× diÖu, lu«n cã nh÷ng biÕn ®æi bÊt ngê, Thiªn nhiªn më ra tr­íc m¾t c¸c em tu¬i ®Ñp, ªm dÞu, mu«n mµu ngh×n vÎ. §©y lµ mét tho¸ng thay ®æi cña ®Êt trêi khi mïa xu©n chît ®Õn qua sù thøc tØnh kú diÖu cña chåi biÕc. 12 MÇm non m¾t lim dim Cè nh×n qua kÏ l¸ ThÊy m©y bay hèi h¶ ThÊy lÊt phÊt m­a phïn. ( MÇm non) Råi c¶ ®Êt trêi x«n xao, chim mu«ng rÝu rÝt, khe suèi r× rµo, mÇm non cïng bËt dËy trong kh«ng khÝ trµn ®Çy søc sèng, hoµ thªm mét s¾c mµu víi mïa xu©n. Véi bËt chiÕc vá r¬i Nã ®øng dËy gi÷a trêi Kho¸c ¸o mµu xanh biÕc ( MÇm non) Thiªn nhiªn cña c¸c em lµ h­¬ng hoa, lµ ¸nh ®á võng ®«ng, lµ ®Êt trêi mªnh m«ng buæi s¸ng. Mïa xu©n cã: Hoa c¶i li ti §èm vµng ãng ¸nh Hoa mïi tim tÝm Nân nuét hoa bÇu Hoa ít tr¾ng phau Xanh l¬ hoa ®ç. ( Ai cho em biÕt) Mét mÇm non “M¾t lim dim”, “Nh×n qua kÏ l¸”, thÊy thÕ giíi xung quanh vÉn cßn ch×m trong yªn lÆng. Chît mét tiÕng chim kªu ChÝp chiu chiu, Xu©n ®Õn!. TiÕng chim nh­ ®¸nh thøc c¶ ®Êt trêi vµ trÞnh träng th«ng b¸o cuéc chuyÓn mïa. 13 b. Mïa h¹ Thiªn nhiªn cã khi lµ mét buæi b×nh minh rùc rì, t­ng bõng cña mïa h¹: Ngµy t­ng bõng võa ®Õn Tr©u ngÈng cæ lªn tr«ng, ThÊy rùc rì võng hång Nã liÒn reo: Ng¸ ä! ( Ngµy ®Õn) ThÕ giíi thiªn nhiªn trong Ai dËy sím mét buæi sím víi võng ®«ng vµ ®Êt trêi thËt r¹ng rì, tinh kh«i. Ai dËy sím B­íc ra nhµ Cau ra hoa §ang chê ®ãn Ai dËy sím §i ra ®ång Cã võng ®«ng §ang chê ®ãn Ai dËy sím Ch¹y lªn ®åi C¶ ®Êt trêi §ang chê ®ãn (Ai dËy sím) Víi mïa h¹, mét mïa nãng bøc kh«ng ai thÝch thó, nh­ng ng­îc l¹i nã còng lµ mét mïa kh¸ ®Ñp trong mçi ng­êi, ®Ñp trong mçi c©u th¬ mµ Vâ Qu¶ng viÕt: 14 N¾ng tung l­íi löa §èt ch¸y c¸nh ®ång, Ao hå, suèi s«ng ThÈy ®Òu c¹n s¹ch. ( BiÕt ph¶i lµm g×) Nh­ng trong lóc ¸nh n¾ng ®èt ch¸y c¶ c¸nh ®ång, råi s«ng suèi th× Vâ Qu¶ng l¹i cho ta gÆp nh÷ng lµn m©y theo giã, v« t­, nhµn nh· ®ang tung bay trªn trêi. Chît cã Lµn M©y Theo giã h©y h©y Tr«i ®i tr¾ng xo¸, V« t­, nhµn nh· Ngay gi÷a ®Ønh trêi! ( BiÕt ph¶i lµm g×) Råi tiÕp ®ã lµ nh÷ng tiÕng gäi: M©y ¬i! dõng l¹i! T­íi n­íc xuèng ngay!. D­êng nh­ m©y ®· hiÓu ®iÒu ®ã vµ: Giã giËt rung c©y, M­a r¬i lèp ®èp. ( BiÕt ph¶i lµm g×) V­ên th¬ cña Vâ Qu¶ng cßn cã nhiÒu bøc tranh léng lÉy cña c¶nh vËt. C¶nh hå sen mïa h¹ ®­îc vÏ nªn b»ng nh÷ng nÐt bót cæ ®iÓn, gîi mét kh«ng khÝ yªn b×nh, tho¸ng ®·ng trong lµnh. Hoa sen s¸ng rùc Nh­ ngän löa hång Mét chó bå n«ng M¶i mª ®øng ng¾m N­íc xanh th¨m th¼m Lång léng m©y trêi 15 Mét c¸nh sen r¬i Rung rinh mÆt n­íc. ( Cã mét chç ch¬i) ë ®©y, mét c¸nh sen r¬i, mét c¸i ®éng ch¹m rÊt nhÑ còng ®ñ lµm mÆt n­íc rung rinh, gîn sãng. TiÕng ®éng cña c¸nh sen r¬i cµng lµm t¨ng thªm sù tÜnh lÆng cña hå n­íc. Kh«ng gian yªn tÜnh, tho¸ng ®·ng vµ trong lµnh nh­ ®­îc ­íp h­¬ng sen, vµ chó bå n«ng kia d­êng nh­ ®· bÞ th«i miªn bëi c¶nh s¾c nµy. Bµi th¬ kh«ng chØ miªu t¶ mét c¶nh ®Ñp, mµ t¸c gi¶ cßn muèn giíi thiÖu víi c¸c em mét ®Þa ®iÓm ch¬i thËt thó vÞ vµ hÊp dÉn, ë ®ã c¸c em cã thÓ võa vui ch¬i, võa th¶ hån th¬ méng cïng víi thiªn nhiªn. Ph¶i ch¨ng, ®ã còng chÝnh lµ Ên t­îng s©u s¾c, lµ kû niÖm dÞu ªm cña chÝnh t¸c gi¶ vÒ quª h­¬ng cña m×nh. c. Mïa thu Mïa thu lµ mét mïa kh¸ ®Ñp ®­îc nãi ®Õn trong bµi Mêi xuèng ®©y ch¬i. Nã kh«ng chØ ®Ñp trong m¾t t¸c gi¶ mµ ngay c¶ trong m¾t nh÷ng ng­êi kh«ng ph¶i lµ thi sÜ còng c¶m nhËn ®­îc ®iÒu ®ã. Mïa thu ®Êt trêi hiÒn hoµ, tr¨ng thu t­¬i t¾n, v¹n vËt còng nh« lªn ®Ó ng¾m nh×n nh÷ng c¶nh vËt l¹ m¾t ®Çy Ên t­îng. Tr¨ng Trung Thu t­¬i c­êi Nh« lªn sau ®åi cá C¸c ao hå lín nhá §µn tr©u ngËp ¸nh tr¨ng! (Mêi xuèng ®©y ch¬i) ¸nh tr¨ng mïa thu cßn lµm mäi vËt trë lªn t­¬i t¾n, reo vui. Tr¨ng ®ïa sãng l¨n t¨n, Tr¨ng r¶i vµng r¶i b¹c, Tr¨ng thæi lµn giã m¸t, Tr¨ng phñ lôa xãm lµng. §ång quª trë m¬ mµng 16 §Ñp nh­ trong thÇn tho¹i. (Mêi xuèng ®©y ch¬i) Mïa thu cßn lµ mïa cña c¸c em nhá, ®­îc vui tÕt trung thu, ®­îc r­íc ®Ìn «ng sao, ®­îc vui ph¸ cç. Tr¨ng Trung Thu nhËn lêi Xuèng tham gia r­íc ®uèc, §Ìn ¤ng Tr¨ng nhÞp b­íc, §Ìn ¤ng Sao b­íc theo. TÊt c¶ nèi mõng reo L­în gi÷a trêi trong s¸ng! (Mêi xuèng ®©y ch¬i) Mïa thu cßn víi nh÷ng c¬n m­a nhÑ nhµng, m¸t dÞu ®­a con ng­êi vµo kho¶ng kh«ng m¬ mµng, l·ng m¹n. Ch©n m­a nh­ mét ®iÓm chó ý cña mäi ng­êi, mét c¶nh thiªn nhiªn ®¸ng ®Ó ng¾m, khi: MÆt trêi hÐ nh×n M­a r¬i s¸ng qu¾c Ch©n m­a tho¨n tho¾t Ch¹y vôt quanh lµng Tõng hµng tõng hµng Dµi h¬n ch©n sÕu ( Ch©n m­a) Sù chuyÓn mïa ®­îc «ng ®­a vµo th¬ mét c¸ch tinh tÕ, lµm cho ng­êi ®äc ®ang theo ch©n cña mïa h¹ råi tõ tõ chuyÓn sang tiÕt trêi mïa thu. ¤ng cho chóng ta biÕt sù chuyÓn mïa tõ nh÷ng chó thá ®¸ng yªu, tõ nh÷ng c¸i run rÈy, ®Õn sù ho¶ng hèt míi ngé nghÜnh lµm sao. Thá Con run rÈy Ho¶ng hèt kªu la: 17 - “ èi mÑ! èi cha! ¤i k×a! Ch¸y lín! ( Thá con) Nh­ng thá con ®©u biÕt ®ã lµ sù chuyÓn mïa ®Õn kú l¹, mµ ph¶i nhê sù gi¶i thÝch cña mÑ, thá con míi biÕt mét mïa thu l¹i ®Õn, mïa thu lµm cho tiÕt trêi thªm m¸t mÎ, mäi vËt ®Òu trë lªn t­¬i t¾n h¬n. Löa kia rùc ®á Lµ nh÷ng rõng bµng TiÕt thu võa sang Nhuèm thµnh mµu löa! ( Thá con) T¸c gi¶ qu¶ lµ tµi t×nh khi ng¾n nh÷ng con vËt vµo nh÷ng c©u th¬ ®Ó khi ®äc c¸c em c¶m nhËn ®­îc ngay sù thay ®æi cña tõng mïa. Mçi mïa ®em l¹i cho c¸c sù yªu mÕn, sù thÝch thó kh¸c nhau. d. Mïa ®«ng Nh­ ®· nãi ë phÇn trªn t¸c gi¶ rÊt tÝch cùc ®­a nh÷ng con vËt ®¸ng yªu vµo c¸c bµi th¬, mçi bµi th¬ lµ mét sù kh¸m ph¸ míi mÎ. Víi bµi Kªu rÐt «ng ®· g¾n nh÷ng tiÕng kªu cña con vËt thµnh nh÷ng tiÕng nãi cña con ng­êi. Tõ nh÷ng tiÕng kªu ®ã b¸o hiÖu cho ta biÕt mïa ®«ng ®· ®Õn. - RÐt qu¸! RÐt qu¸! - Ai kªu ®ã h¶? - T«i lµ MÌo ®©y! - §i b¾t chuét ngay Mµy sÏ hÕt rÐt! ( Kªu rÐt) Sù thay ®æi tiÕng kªu cña c¸c con vËt thµnh tiÕng nãi cña con ng­êi, lµm cho trÎ th¬ ®äc võa thÊy sù thó vÞ, trÎ thÊy ®­îc c¸i rÐt nã ®em ®Õn cho kh«ng chØ con ng­êi mµ v¹n vËt xung quanh ®Òu c¶m nhËn c¸i rÐt nh­ thÕ 18 nµo. Tõ c¸i rÐt ®ã «ng muèn mçi con vËt h·y ®i lµm viÖc cña m×nh nh­ con MÌo th× h·y ®i “ b¾t chuét” sÏ hÕt rÐt, con Chã th× h·y “®uæi trém” g©u, g©u, cßn con Chim th× h·y “tung c¸nh bay” th× sÏ hÕt rÐt. ¤ng muèn nh¾c nhë c¸c em h·y lµm viÖc g× mµ m×nh thÝch, m×nh th­êng lµm ®Ó xua ®i c¸i gi¸ l¹nh cña mïa ®«ng. Mïa nµo còng vËy ®Õn råi ®i, mïa nµo còng ®Ñp gi¶n dÞ, c¸i ®Ñp thanh cao, c¸i ®Ñp mµ ®Ó l¹i trong mçi ng­êi khã cã thÓ quªn. Cßn víi t¸c gi¶ «ng cho r»ng kh«ng cã mïa nµo xÊu, bèn mïa ®Òu tuyÖt ®Ñp. Vµ qu¶ ®óng nh­ vËy cuèi xu©n trêi n¾ng Êm, mét tiÕt trêi ®Ñp mang theo bao c¸i rÐt ®i, nh÷ng c¬n rÐt cuèi cïng ®µnh ch¹y vµo hang vµo hèc nh­êng chç cho mïa h¹. Cuèi xu©n anh n¾ng Êm §uæi hÕt rÐt vÒ rõng Bän rÐt phót cuèi cïng Ch¹y vµo hang vµo hèc. ( N¾ng Êm) Bèn ng­êi trong con m¾t cña nhµ th¬ nh­ lµ bèn mïa xu©n, h¹, thu, ®«ng kh«ng cã mïa nµo xÊu, mçi mïa ®Òu cã ®Æc tr­ng, nh÷ng vÎ ®Ñp riªng vµ Vâ Qu¶ng ®· dÝ dám gäi bèn mïa nh­ bèn ng­êi ch¨m chØ, ®Çy tr¸ch nhiÖm ®Ó g×n gi÷ cho ®Êt n­íc lu«n lu«n míi mÎ. Thay ®æi ca kÝp §æi míi non s«ng Xu©n, h¹, thu, ®«ng Mçi ng­êi mét vÎ ( Bèn ng­êi) Víi nghÖ thuËt miªu t¶ tinh tÕ, Vâ Qu¶ng ®· thæi c¸i hån cña m×nh vµo loµi vËt vµ c©y cá, ®em ®Õn cho c¸c em t×nh yªu d¹t dµo víi thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp. Tõ ®ã vun ®¾p cho c¸c em ý thøc ch¨m sãc, b¶o vÖ thiªn nhiªn. 19 1.1.2. Miªu t¶ sinh ®éng hÊp dÉn NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn cña Vâ Qu¶ng còng rÊt ®Æc s¾c. ¤ng th­êng ph¸t hiÖn ra nh÷ng vÎ ®Ñp thiªn nhiªn gÇn gòi mµ k× diÖu. Mét m¶nh v­ên rùc rì víi nh÷ng b«ng hoa. Nh­ng kh«ng lµ hoa cóc, lµ th­îc d­îc, lay ¬n ®Ó trang trÝ trong nhµ, mµ lµ nh÷ng loµi hoa ®¬n s¬, méc m¹c, gi¶n dÞ: Hoa c¶i li ti §èm vµng ãng ¸nh Hoa cµ tim tÝm. Nân nuét hoa bÇu. Hoa ít tr¾ng phau. Xanh l¬ hoa ®ç. ( Ai cho em biÕt) §ã lµ hoa cña ®Êt trêi, còng lµ sù trang ®iÓm võa léng lÉy, võa khiªm tèn cña thiªn nhiªn giµu cã. Cã c¸i g× ®ã b©ng khu©ng khi ®äc bµi “ Ai dËy sím? . Bµi th¬ chØ cã ba ®o¹n. Mçi ®o¹n cã bèn c©u, mçi c©u ba ch÷. Hai ®o¹n ®Çu lµ c¶nh t­ng bõng cña mét ngµy míi, khi tÊt c¶, «ng mÆt trêi, giã, c¸nh ®ång ®Òu ®· thøc dËy chê ®ãn. Vâ Qu¶ng ®· s¸ng t¸c nh÷ng bµi th¬ kh«ng chØ gióp c¸c em ph¸t hiÖn ra c¸i vÎ ®Ñp xung quanh, c¸i ®Ñp cña thiªn nhiªn, mµ cßn gióp c¸c em hiÓu së dÜ cã c¸i ®Ñp Êy chÝnh lµ nhê bµn tay lao ®éng, nhê c«ng søc cña con ng­êi. Kh«ng bçng d­ng mµ em cã mét m¶nh v­ên xinh ®Ñp, ®ñ h­¬ng th¬m, s¾c mµu. V­ên em trë ®Ñp §Ñp vµo ®é tÕt §Ñp ch¼ng nµo ngê? Cã ph¶i ®Ñp nhê MÑ em vun xíi?... ( Ai cho em biÕt) 20 Vâ Qu¶ng cã ­u ®iÓm quan s¸t tinh tÕ. Nh×n nghe ®iÒu g×, «ng còng ch¨m chó, cÆn kÏ, råi «ng l¹i gióp c¸c em ®µo s©u suy nghÜ thªm mét chót, ®Ó më réng tÇm nh×n, tÇm nghe, n©ng cao nhËn thøc vµ mü c¶m. ¤ng dÉn c¸c em nhá ®i theo con ®­êng nhá, däc b×a rõng, vui ch©n ®i m·i, cµng ®i cµng thÊy nhiÒu ®iÒu míi l¹: hoa d¹i, c©y xanh, chó b­ím, c¸i ao, ng«i nhµ, cµnh tre, vµ cuèi cïng lµ con ®­êng nhá më ra mét c¸nh ®ång mªnh m«ng lóa chÝn vµng. H¬i thë ®i mét m¹ch m¹nh mÏ ®Òu ®Òu theo con ®­êng nhá, cho ®Õn lóc më ra mét tÇm m¾t réng thªnh thang råi, ®øng ngîp tr­íc kh«ng khÝ trong lµnh. Víi bµi S«ng véi ®i ®©u nhµ th¬ t¶ con s«ng cã con m¾t vµ c¸i lç tai tinh qu¸. T«i qua rõng trÇm T«i v­ît rõng mun, T«i vµo rõng tróc. Rõng th«ng vi vót §á th¾m rõng sao, Rõng lim, rõng tr¾c. (S«ng véi ®i ®©u) Hay M­a lµ mét bµi kh¸ hay, sinh ®éng, thó vÞ. TrÎ em rÊt thÝch m­a, thÝch nghÞch m­a, nh÷ng c¬n m­a ®em l¹i cho trÎ em nhiÒu ®iÒu k× l¹ trong ®ã, nÕu nh­ ta b¾t gÆp mét c¬n m­a ta sÏ nhí vµ ®ã lµ nh÷ng kû niÖm khã quªn. M­a r¬i quanh v­ên Nghe vui rén r· ( M­a) Nh÷ng bµi th¬ viÕt viÕt vÒ loµi vËt, nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ cá c©y, hoa l¸ cµng cho ta thÊy th¬ «ng d¹t dµo t×nh c¶m yªu thiªn nhiªn, yªu ®Êt n­íc. C¸i chÊt xanh t­¬i, trong s¸ng trong th¬ «ng lµ mét mãn ¨n tinh thÇn rÊt quý, båi bæ cho t©m hån c¸c em.