Tài liệu Công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện lạc sơn hòa bình

LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Các nội dung nghiên cứu, số liệu, kết quả trong bài khóa luận này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và chưa được công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. Sinh viên Bùi Thị Hà DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa của từ CCCX Công chức cấp xã ĐCNN Địa chính - Nông nghiệp ĐCXD Địa chính - Xây dựng HĐTD Hội đồng tuyển dụng LĐTBXH TCA Lao động, Thương binh - Xã hội Trưởng Công an TCKT Tài chính - Kế toán TPHT Tư pháp - Hộ tịch TQS Trưởng Quân sự UBND Ủy ban nhân dân VHXH Văn hóa xã hội VPTK Văn phòng - Thống kê DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của UBND huyện Lạc Sơn .............................................22 Sơ đồ 2.2. Cơ cấu tổ chức phòng Nội vụ huyện Lạc Sơn .........................................23 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Cơ cấu công chức cấp xã năm 2017 .........................................................25 Bảng 2.2. Thống kê chất lượng công chức các xã, thị trấn năm 2017 ......................26 Bảng 2.3: Thống kê chỉ tiêu tuyển dụng công chức cấp xã năm 2015 .....................37 Bảng 2.4: Thống kê chỉ tiêu tuyển dụng công chức cấp xã năm 2016 .....................38 Bảng 2.5: Thống kê chỉ tiêu tuyển dụng công chức cấp xã năm 2017 .....................39 Bảng 2.6. Thống kê hồ sơ đăng ký dự tuyển công chức cấp xã qua các năm 2015, 2016, 2017 .................................................................................................................44 Bảng 2.7: Thông báo kết quả tuyển dụng công chức cấp xã từ năm 2015 đến năm 2017 ...........................................................................................................................45 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu ...........................................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................4 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................4 6. Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................4 8. Bố cục khóa luận ..............................................................................................5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ .....6 1.1. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................6 1.1.1. Khái niệm công chức .............................................................................6 1.1.2. Khái niệm công chức cấp xã ..................................................................8 1.1.3. Khái niệm tuyển dụng ............................................................................8 1.1.4. Khái niệm tuyển dụng công chức và tuyển dụng công chức cấp xã ......9 1.2. Vai trò của tuyển dụng công chức ............................................................10 1.2.1. Đối với xã hội.......................................................................................10 1.2.2. Đối với tổ chức.....................................................................................10 1.2.3. Đối với công chức ................................................................................10 1.3. Nguyên tắc tuyển dụng công chức............................................................11 1.3.1. Tuyển dụng theo nhu cầu thực tiễn, vị trí công tác và chỉ tiêu biên chế ở nước ta .........................................................................................................11 1.3.2. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật .............................................................11 1.3.3. Nguyên tắc công khai ...........................................................................11 1.3.4. Nguyên tắc ưu tiên ...............................................................................12 1.4. Đối tượng tuyển dụng và điều kiện đăng ký dự tuyển công chức .........12 1.4.1. Đối tượng tuyển dụng ..........................................................................12 1.4.2. Điều kiện đăng ký dự tuyển .................................................................12 1.5. Phương thức và quy trình tuyển dung công chức ..................................13 1.5.1. Phương thức tuyển dụng công chức .....................................................13 1.5.2. Quy trình tuyển dụng công chức ..........................................................14 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến tuyển dụng công chức ..................................17 1.6.1. Các yếu tố thuộc về tổ chức .................................................................17 1.6.2. Các yếu tố thuộc về môi trường ...........................................................18 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI HUYỆN LẠC SƠN, TỈNH HÒA BÌNH .................................................20 2.1. Khái quát về UBND huyện Lạc Sơn ........................................................20 2.1.1. Thông tin chung về UBND huyện Lạc Sơn .........................................20 2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của UBND huyện Lạc Sơn ..............20 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của UBND huyện Lạc Sơn .........................................22 2.1.4. Giới thiệu về phòng Nội vụ - UBND huyện Lạc Sơn ..........................23 2.2. Tình hình công chức cấp xã thuộc UBND huyện Lạc Sơn ....................24 2.3. Thực trạng tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn ...............28 2.3.1. Điều kiện, tiêu chuẩn, hồ sơ đăng ký dự tuyển ....................................29 2.3.2. Phương thức, nội dung và thẩm quyền tuyển dụng .............................32 2.3.3. Quy trình tuyển dụng ...........................................................................36 2.3.4. Đánh giá kết quả tuyển dụng CCCX tại huyện Lạc Sơn .....................46 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình ...........................................................................................47 2.5. Một số ưu điểm và hạn chế trong công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình ..............................................................49 2.5.1. Ưu điểm................................................................................................49 2.5.2. Hạn chế ................................................................................................50 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế .........................................................50 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CÔNG TÁC TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ TẠI UBND HUYỆN LẠC SƠN .................................................................................................................52 3.1. Phương hướng, mục tiêu nâng cao chất lượng công tác tuyển dụng CCCX tại UBND huyện Lạc Sơn ....................................................................52 3.2. Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại UBND huyện Lạc Sơn .....................................................................55 3.2.1. Tiếp tục hoàn thiện xác định vị trí việc làm, xây dựng bản mô tả công việc và khung năng lực gắn liền với từng vị trí để làm căn cứ khoa học, khách quan cho hoạt động tuyển dụng. ..........................................................55 3.2.2. Phân loại vị trí việc làm để xác định phương thức và quy trình tuyển dụng phù hợp với đặc thù của từng loại vị trí. ...............................................55 3.2.3. Tiếp tục hoàn thiện chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài. ....................56 3.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức làm công tác tuyển dụng. ....56 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với hoạt động tuyển dụng. ....57 3.2.6. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo của chính quyền thành phố và Sở Nội vụ, các cấp Ủy đảng trong huyện. ..........................................57 3.2.7. Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào tất cả các khâu của quá trình tuyển dụng. ............................................................................................57 3.2.8. Đẩy mạnh công tác quy hoạch, tạo nguồn CCCX. ..............................58 3.3. Một số khuyến nghị ...................................................................................58 3.3.1. Đối với Nhà nước .................................................................................58 3.3.2. Đối với UBND huyện Lạc Sơn ............................................................59 KẾT LUẬN ..............................................................................................................61 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................60 PHỤ LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở bất cứ lĩnh vực nào, chế độ nào thì nhân tố con người cũng đóng vai quyết định để đạt được mục tiêu. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc - công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém, có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong”. Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta đề ra chủ trương cải cách hành chính nhằm xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh, từng bước hiện đại; Trong đó nội dung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức hành chính có đủ phẩm chất và năng lực là một nội dung quan trọng. Việc đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức không chỉ góp phần xây dựng một nền hành chính trong sạch, vững mạnh, thống nhất, hiệu quả mà còn tác động tích cực đến nhiều mặt của đời sống kinh tế, xã hội. Và tuyển dụng công chức là một khâu quan trọng mang tính chất quyết định đối với chất lượng đội ngũ công chức, đó là đội ngũ công chức đủ năng lực, phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức. Tuyển dụng công chức ở nước ta được Đảng và Nhà nước quan tâm sâu sắc thể hiện qua các văn bản Luật Cán bộ công chức (2008), Nghị định,…quy định đầy đủ và rõ ràng về tuyển dụng công chức, nguyên tắc và điều kiện tuyển dụng công chức, quy trình thủ tục tuyển dụng công chức. Tuy nhiên khi áp dụng vào quá trình tuyển dụng công chức trên thực tế đã gặp phải một số khó khăn, vướng mắc rất cần thiết phải nghiên cứu hoàn thiện tốt hơn Bên cạnh đó việc tuyển dụng công chức cũng còn những bất cập, hạn chế mà dư luận xã hội quan tâm như thiếu khách quan, công bằng và nghiêm túc trong thi tuyển, hay như một số công chức được tuyển còn đang rất hạn chế về trình độ chuyên môn và kỹ năng. Những điều này có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đội ngũ công chức gây ra sự bất bình đẳng trong xã hội trong khi những người đủ tài năng lại không được tuyển dụng. Chính vì vậy, để tuyển dụng được những người đủ năng lực, phẩm chất, trình độ nhà nước cần có những chính sách hợp lý, cán bộ, cơ quan tuyển dụng có sự nhìn nhận khách quan hơn trong quá trình tuyển dụng để xây dựng được một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững mạnh. 1 Tại UBND huyện Lạc Sơn giai đoạn gần đây với nhiều mục tiêu đẩy mạnh nền kinh tế, hoàn thiện mọi mặt văn hóa xã hội. Lãnh đạo huyện và các cấp ban ngành đang ngày càng chú tâm hơn đến chất lượng đội ngũ công chức. Công tác tuyển dụng ngày càng nghiêm túc, chú trọng đến chất lượng chuyên môn và phẩm chất đạo đức. Trog khuôn khổ đó, phòng Nội vụ huyện Lạc Sơn với vai trò trong công tác tham mưu về tuyển dụng công chức, viên chức, xây dựng và tổ chức bộ máy chính quyền cho toàn huyện đã ý thức sâu sắc được nhiệm vụ và vai trò đ đầu của mình trong phong trào tạo dựng đội ngũ công chức “vừa đức vừa tài”. Do đó, tổ chức tuyển dụng CCCX nhằm tuyển chọn được những người có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, được đào tạo đúng chuyên ngành để bổ sung số lượng, chất lượng cho đội ngũ CCCX trong huyện nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Với những lý do trên em chọn đề tài “Tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình” làm đề tài cho bài khóa luận tốt nghiệp nhằm đưa ra những quan điểm để góp phần đảm bảo tuyển dụng CCCX được hoàn thiện hơn. 2. Lịch sử nghiên cứu Tuyển dụng là vấn đề được nhiều chuyên gia và nhà khoa học nghiên cứu, tuyển dụng là một khâu quan trọng trong công tác quản trị nhân lực. Ở nước ta hiện nay, vấn đề tuyển dụng luôn thu hút được nhiều sự quan tâm của mọi tầng lớp. Tuy nhiên những công trình nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở các góc độ xây dựng và phát triển đội ngũ công chức, nâng cao năng lực quản lý nhà nước của công chức,…về góc độ tuyển dụng CCCX đang còn rất lẻ tẻ, chưa có hệ thống. Các công trình nghiên cứu ở các góc độ khác nhau có thể kể đến như: Luận văn thạc sĩ “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã trước yêu cầu đổi mới qua thực tiễn ở tỉnh Thanh Hóa” của tác giả Lê Thị Lý (2007) làm rõ quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng đội ngũ CCCX và những vấn đề thực tiễn pháp luật, thực trạng về xây dựng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đổi mới. Trong luận văn đã phân tích và làm rõ những thành tựu đạt được, những mặt tồn tại cần khắc phục của đội ngũ cán bộ,CCCX và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CCCX ở địa phương; Luận văn thạc sĩ “Một số vấn đề lý luận về cán bộ, công chức cấp xã qua thực tiễn tỉnh 2 Nam Định” của tác giả Nguyễn Thị Mai Hoa (2007) nghiên cứu lý luận về cán bộ, CCCX và cách áp dụng những quy định đó vào trong thực tiễn, từ đó rút ra được những mặt đã và chưa đạt được trong các quy định về luật cán bộ công chức. Ngoài ra bài viết còn dựa trên nghiên cứu thực tiễn tại tỉnh Nam Định để đánh giá những mặt đạt được và những bất cấp tồn tại trong đội ngũ CCCX, phân tích để tìm ra nguyên nhân và đưa ra những giải pháp phù hợp để nâng cao chất lương cán bộ, CCCX hiện nay; Đề tài báo cáo thực tập: “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tuyển dụng công chức ở huyện Vị Xuyên - tỉnh Hà Giang” của tác giả Đặng Thị Dưng (2012) bài viết có đưa ra một số cơ sở lý luận về công tác tuyển dụng CCCX từ đó phân tích, nhận xét và đánh giá thực trạng công tác tuyển dụng tại địa phương. Từ việc phân tích, đánh giá tác giả đưa ra những giải pháp góp phần nâng cao công tác tuyển dụng CCCX. Ngoài ra còn rất nhiều các công trình nghiên cứu xoay quanh vấn đề tuyển dụng công chức như: Báo cáo thực tập: “Thực trạng tuyển dụng cán bộ, công chức cấp xã tại Phòng Nội vụ huyện Chương Mỹ”, tác giả Trần Văn Lợi; Đề tài Thạc sĩ: “Nâng cao năng lực quản lý nhà nước của cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở tỉnh Hà Tĩnh hiện nay” của tác giả Trần Ánh Dương (2006); Đề tài khoa học cấp bộ: Th.S Nguyễn Thế Vịnh - Vụ Chính quyền địa phương - Bộ Nội vụ (2007), “Xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở theo Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX)”, Hà Nội,… Nhìn chung, những công trình nghiên cứu trên đều tập trung nghiên cứu về số lượng, chất lượng, hoạt động chuyên môn và những bất hợp lý trong công tác tuyển dụng để đề ra những giải pháp nhằm khắc phục những bất cấp còn tồn tại. Ngoài ra những bài báo cáo thực tập và còn rất nhiều bài khóa luận có nghiên cứu về công tác tuyển dụng công chức, song chưa thực sự có công trình nào đi sâu nghiên cứu về công tác tuyển dụng CCCX. Do đó, em lựa chọn đề tài “Công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hoà Bình” làm đề tài nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp của mình với mong muốn nghiên cứu sâu hơn những hoạt động liên quan đến công tác tuyển dụng CCCX để có những đóng góp cho hoạt động tuyển dụng công chức nói riêng và tuyển dụng CCCX nói chung. 3 3. Mục tiêu nghiên cứu Tìm hiểu công tác tuyển dụng CCCX tại UBND huyện Lạc Sơn, qua đó chỉ ra những ưu điểm, nguyên nhân dẫn tới những hạn chế. Trên cơ sở đó đề xuất ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tuyển dụng CCCX trong thời gian tới. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề sau: - Làm rõ cơ sở lý luận về tuyển dụng CCCX - Tìm hiểu và làm rõ thực trạng quy trình tuyển dụng CCCX tại UBND huyện Lạc Sơn - Đưa ra giải pháp để khắc phục những hạn chế còn tồn tại trong quy trình tuyển dụng CCCX tại cơ quan. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Công tác tuyển dụng CCCX tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình. Phạm vi nghiên cứu: - Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn 2015 - 2017 - Không gian nghiên cứu: Tại UBND các xã, thị trấn thuộc huyện Lạc Sơn. 6. Giả thuyết nghiên cứu Công tác tuyển dụng CCCX tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình mặc dù được UBND và các phòng ban quan tâm song vẫn chưa thực sự hoàn thiện, còn tồn tại một số bất cập như: - Quy trình tuyển dụng công chức còn máy móc, chưa có sự linh hoạt. - Cơ quan chưa chú trọng, đổi mới công tác tuyển dụng. - Cán bộ, công chức thực hiện công tác tuyển dụng chưa được bồi dưỡng, nâng cao về chuyên môn. 7. Phương pháp nghiên cứu Quá trình nghiên cứu được thực hiện thông qua các phương pháp sau: 4 Phương pháp thu thập thông tin: Thông tin và số liệu thu thập được dựa trên hệ thông lưu trữ hồ sơ của cơ quan thực tập, điều tra trực tiếp, tham khảo ý kiến những người có kinh nghiệm. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn chuyên viên, người hướng dẫn làm việc tại cơ quan, xin giải đáp những vấn đề còn thắc mắc. Phương pháp so sánh: So sánh chỉ tiêu công chức cần tuyển qua các năm để từ đó phân tích và đưa ra nhận xét. 8. Bố cục khóa luận Ngoài danh mục sơ đồ, bảng, danh mục các chữ viết tắt, phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, bài khóa luận tốt nghiệp còn có phần nội dung như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về tuyển dụng công chức cấp xã Chương 2: Thực trạng công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình Chương 3: Một số giải pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm công chức Trong lịch sử ra đời và phát triển của nền công vụ, có thể thấy bất cứ Nhà nước nào đều cần xây dựng và quản lý một đội ngũ công chức bao gồm những người có năng lực quản lý, có trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức tốt, làm việc nghiêm túc vì bổn phận của mình trước nhân dân. Khái niệm công chức đã, đang và sẽ luôn tồn tại với sự ra đời và phát triển của Nhà nước, những quan điểm thế nào là công chức thì còn tồn tại rất nhiều ý kiến khác nhau. Dưới cách hiểu chung: “Công chức là những công dân được tuyển dụng thường xuyên trong cơ quan Nhà nước, do Ngân sách Nhà nước trả lương”, mỗi nước đều xây dựng cho mình những khái niệm riêng phù hợp với quan niệm về hoạt động công vụ, chế độ chính trị, văn hóa và lịch sử phát triển của họ. Nền công vụ truyền thống Pháp quy định về công chức khá rõ ràng. Điều 2 Chương II Quy chế chung về công chức Nhà nước của Pháp năm 1994 xác định: “Công chức là người được bổ nhiệm vào một công việc thường xuyên với thời gian làm việc trọn vẹn và được biên chế vào một ngạch trong thứ bậc của các cơ quan hành chính Nhà nước, các cơ quan ngoại biên hoặc các công sở Nhà nước”. Ở Anh, khái niệm công chức chỉ bao hàm những nhân viên công tác trong ngành hành chính. Ở Mỹ, tất cả các nhân viên trong bộ máy hành chính của Chính phủ đều được gọi chung là công chức, bao gồm những người được bổ nhiệm về chính trị (còn gọi là công chức chính trị), những người đứng đầu bộ máy độc lập và những quan chức của ngành hành chính. Quan hệ giữa Chính phủ và công chức là quan hệ giữa ông chủ và người làm thuê, ngoài việc điều chỉnh theo Luật hành chính, quan hệ này còn được điều chỉnh bằng hợp đồng dân sự. Qua ba nền hành chính phát triển trên có thể thấy, mỗi quốc gia đều xác định một phạm vi những người là công chức riêng. Tuy nhiên hầu hết công chức đều 6 mang một số đặc điểm sau: là công dân nước đó, được bổ nhiệm giữ một công việc thường xuyên trong cơ quan hành chính Nhà nước, được bổ nhiệm vào một ngạch nhất định, làm việc trong công sở, chỉ được làm những gì pháp luật cho phép, trong biên chế và hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước. Ở nước ta, khái niệm công chức cũng đã được quan tâm xây dựng và ngày càng hoàn thiện. Ngày 20/5/1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc lệnh 76/SL về Quy chế công chức, đây được xem là văn bản pháp luật đầu tiên có liên quan trực tiếp đến khái niệm này. Quy chế xác định rõ nghĩa vụ, quyền lợi của công chức, cùng các thể lệ về việc tổ chức, quản trị và sử dụng ngạch công chức trong toàn quốc, theo đó “Những công dân Việt Nam được chính quyền nhân dân tuyển để giữ một chức vụ thường xuyên trong các cơ quan Chính phủ, ở trong hay ở ngoài nước, đều là công chức”. Từ đó đến nay chúng ta đã có rất nhiều văn bản đề cập đến công chức, công vụ và gần đây nhất, trước đòi hỏi của thực tiễn khách quan, ngày 13/11/2008 kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật Cán bộ, công chức. Theo quy định này, “Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật”[4;tr2]. Tóm lại, dù phạm vi của khái niệm công chức rộng hay hẹp, thì tầm quan trọng của lực lượng công chức đối với sự phát triển của nền công vụ nói riêng và của cả đất nước nói chung là không thể phủ nhận. Vấn đề đặt ra là phải làm thế nào để nâng cao, đổi mới toàn diện chất lượng và hiệu quả việc làm của đội ngũ này, vì sự phát triển chung của toàn xã hội. 7 1.1.2. Khái niệm công chức cấp xã Ngoài cán bộ, công chức cấp Trung ương, tỉnh, huyện còn một bộ phận nữa được gọi là cán bộ, CCCX. Theo Khoản 3 Điều 4 Luật Cán bộ, công chức năm 2008 thì “Cán bộ xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội; công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng vào giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước”[4;tr2]. Theo đó ta thấy, CCCX là một phần của đội ngũ công chức trong cơ quan hành chính Nhà nước. Đặc điểm chung của công chức và CCCX đều là công dân Việt Nam, làm việc trong cơ quan hành chính Nhà nước, trong biên chế và hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước. Mặt khác, nếu công chức được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập thì CCCX hình thành theo con đường tuyển dụng để giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ, làm việc tại UBND các xã, thị trấn. 1.1.3. Khái niệm tuyển dụng Tuyển dụng nhân lực là một hoạt động không thể thiếu trong bất kỳ cơ quan, tổ chức nào. Hoạt động này nhằm bù đắp sự thiếu hụt trong các cơ quan, tổ chức để đáp ứng yêu cầu công việc và mục tiêu phát triển của tổ chức. Có rất nhiều quan niệm khác nhau về tuyển dụng nhân lực: Theo Giáo trình Quản trị nhân lực của PGS.TS Nguyễn Ngọc Quân - Th.S Nguyễn Vân Điềm: “Tuyển dụng nhân lực là quá trình tìm kiếm, thu hút và tuyển chọn từ những nguồn khác nhau những nhân viên đủ khả năng đảm nhiệm vị trí mà doanh nghiệp cần tuyển” [6;tr116]. Theo Giáo trình Tuyển dụng nhân lực của TS Mai Thanh Lan: “Tuyển dụng nhân lực là quá trình tìm kiếm, thu hút và lựa chọn nhân lực để thỏa mãn nhu cầu sử dụng và bổ sung lực lượng lao động cần thiết nhằm thực hiện mục tiêu doanh nghiệp” [5;tr12]. 8 Như vậy, “Tuyển dụng là một quá trình nhằm tìm kiếm, thu hút và lựa chọn ra người tốt nhất cho những vị trí công việc còn trống trong tổ chức”. 1.1.4. Khái niệm tuyển dụng công chức và tuyển dụng công chức cấp xã Theo Khoản 5 Điều 3 Nghị định số 117/2003/NĐ-CP ngày 10 tháng 10 năm 2003 về việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ, công chức trong cơ quan nhà nước thì: “Tuyển dụng là việc tuyển người vào làm việc trong biên chế của cơ quan nhà nước thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển”[1;tr1]. Ở đây, “tuyển dụng” bao gồm luôn cả giai đoạn tập sự của người được tuyển và bổ nhiệm sau khi tập sự. Quá trình tuyển dụng bao gồm các giai đoạn sau: - Xác định nhu cầu nhân sự mới cần đưa vào trong tổ chức; - Thu hút người lao động tham gia dự tuyển; - Tuyển chọn được những người đáp ứng được yêu cầu do tổ chức đặt ra; - Tập sự cho người mới để họ “hành chính hóa” bản thân họ; - Bổ nhiệm chính thức sau khi tập sự vào danh sách nhân sự của tổ chức. Còn theo Từ điển giải thích thuật ngữ hành chính thì “Tuyển dụng cán bộ, công chức là việc tuyển người vào cơ quan nhà nước sau khi đã đạt kết quả của kỳ thi tuyển”. Cũng theo từ điển này thì các căn cứ của công tác tuyển dụng cán bộ, công chức là: - Nhu cầu công việc; - Vị trí công tác của chức danh cán bộ, công chức trong cơ quan, tổ chức cần tuyển dụng; - Chỉ tiêu biên chế được giao; - Các tiêu chuẩn nhân thân tương quan với yêu cầu công vụ được tuyển dụng bao gồm những yêu cầu về phẩm chất đạo đức yêu cầu về trình độ nghiệp vụ (đúng với tiêu chuẩn nghiệp vụ); - Phải thi tuyển và phải trúng tuyển. Theo đó, tuyển dụng CCCX là việc tuyển dụng công chức để làm việc tại UBND cấp xã theo chuyên môn, nghiệp vụ được tuyển, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. 9 1.2. Vai trò của tuyển dụng công chức 1.2.1. Đối với xã hội Tuyển dụng công chức có vai trò tạo cơ hội việc làm cho người lao động, tăng thêm thu nhập cho người lao động giúp họ nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, cũng như văn hóa để họ có thể nuôi sống bản thân, gia đình và góp sức lực cho sự phát triển của xã hội. Ngoài ra, tuyển dụng công chức giúp người lao động có thể lựa chọn được công việc phù hợp với trình độ, chuyên môn của mình, đồng thời thông qua tuyển dụng họ có cơ hội thăng tiến, cơ hội được khẳng định mình ở một vị trí khác cũng như được đánh giá đúng năng lực, trình độ, được bố trí vài một công việc phù hợp với khả năng của họ. Từ đó họ sẽ có những cống hiến, đóng góp nhiều hơn cho tổ chức, xã hội. 1.2.2. Đối với tổ chức Tuyển dụng công chức giúp tổ chức bù đắp được sự thiếu hụt nhân lực và những vị trí trống trong cơ quan, tổ chức góp phần vào việc hoàn thành tốt nhiệm vụ, kế hoạch tổ chức đề ra. Tuyển dụng công chức có hiệu quả là động lực cho những người lao động, viên chức hợp đồng, sinh viên có chí hướng phấn đấu để cống hiến cho quê hương. Tuyển dụng công chức của tổ chức giúp nâng cao tỷ lệ dân cư có việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp, nâng cao mức sống của một bộ phận dân cư, góp phần làm giảm các tệ nạn xã hội và sử dụng các nguồn lực xã hội một cách hữu ích nhất. Thông qua tuyển dụng nhân lực các doanh nghiệp sẽ hình thành nên nhu cầu của xã hội, giúp định hướng cho việc quy hoạch hệ thống đào tạo, hệ thống hướng nghiệp,… của xã hội. 1.2.3. Đối với công chức Tuyển dụng công chức được xem là điều kiện tiên quyết cho sự thắng lợi của bất kỳ tổ chức nào, bởi vì mọi hoạt động là do con người thực hiện và con người hoàn thành mục tiêu của tổ chức khi đáp ứng được nhu cầu công việc. Tuyển dụng công chức thành công sẽ giúp tổ chức tránh được những rủi ro như: tuyển lại, tuyển mới, sa thải,… Từ đó tiết kiệm được thời gian, chi phí và các lãng phí khác. 10 Hoạt động tuyển dụng tốt giúp tổ chức có một đội ngũ nhân viên có trình độ, kinh nghiệm để giúp tổ chức tồn tại và phát triển, có tính cạnh tranh cao. Đồng thời, công tác tuyển dụng công chức được thực hiện tốt là cơ sở, tiền đề để tổ chức sử dụng có hiệu quả các nguồn lực khác. Ngược lại, hoạt động tuyển dụng chưa được quan tâm đúng làm cho nguồn nhân lực của tổ chức suy yếu, hoạt động của tổ chức kém hiệu quả. 1.3. Nguyên tắc tuyển dụng công chức 1.3.1. Tuyển dụng theo nhu cầu thực tiễn, vị trí công tác và chỉ tiêu biên chế ở nước ta Đây là nguyên tắc quan trọng trong việc tuyển chọn, sử dụng công chức một cách có hiệu quả và tăng cường hiệu lực quản lý của nhà nước. Xuất phát từ nhu cầu của công việc mà nhà nước phải tìm được những người có đủ điều kiện, trí thức đảm đương công việc, tránh tình trạng vì người mà tìm việc. Trong Điều 23 Pháp lệnh cán bộ, công chức quy định: “Khi tuyển dụng cán bộ, công chức… cơ quan tổ chức tuyển dụng phải căn cứ vào nhu cầu công việc, vị trí công việc của các chức danh cán bộ, công chức trong cơ quan, tổ chức mình và chỉ tiêu biên chế được giao”. 1.3.2. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật Quan điểm xuyên suốt có tính nguyên tắc là công tác tuyển dụng cán bộ, công chức phải đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam, đảm bảo nguyên tắc tập thể, dân chủ đi đôi với phát huy trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, phải tuân theo các quy định, quy chế của hệ thống pháp luật Việt Nam. Đây là nguyên tắc quan trọng trong tuyển dụng. Với bất kỳ cơ quan, tổ chức nào cũng đều phải tuân thủ các quy định của pháp luật đề ra. 1.3.3. Nguyên tắc công khai Tất cả các nội dung qui định của pháp luật có liên quan đến nghĩa vụ, quyền lợi và các hoạt động công vụ của cán bộ, công chức phải được công khai và được kiểm tra giám sát của nhân dân, trừ những việc liên quan đến bí mật quốc gia. Vì vậy trong quá trình tuyển dụng cần phải đảm bảo tính công khai, minh bạch. Khắc phục tư tưởng “sống lâu lên lão làng”, ô dù, chia bè phái… 11 1.3.4. Nguyên tắc ưu tiên Ưu tiên tuyển chọn người có tài năng, người có công với nước, người dân tộc thiểu số. Trong tuyển dụng công chức, các trường hợp được ưu tiên theo quy định của pháp luật ban hành. 1.4. Đối tượng tuyển dụng và điều kiện đăng ký dự tuyển công chức 1.4.1. Đối tượng tuyển dụng Đối tượng bên trong tổ chức: Là những người đang làm việc trong tổ chức có nhu cầu, mong muốn làm việc ở một vị trí khác phù hợp hơn với họ hoặc ở một vị trí cao hơn so với vị trí họ đang đảm nhiệm. Tuy nhiên họ phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn và điều kiện mà tổ chức đặt ra Đối tượng bên ngoài tổ chức: Là những người đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định đều được nộp hồ sơ đăng ký tuyển dụng. Bao gồm: Sinh viên đã tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng, trung học và dạy nghề; những người đang trong thời gian thất nghiệp; những người đang làm việc tại các tổ chức khác,… 1.4.2. Điều kiện đăng ký dự tuyển Căn cứ Điều 36 Luật Cán bộ, công chức năm 2008: Người có đủ các điều kiện sau đây không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo được đăng ký dự tuyển công chức: - Có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam; - Đủ 18 tuổi trở lên; - Có đơn dự tuyển, có lý lịch rõ ràng; - Có văn bằng, chứng chỉ phù hợp; - Có phầm chất chính trị, đạo đức tốt; - Đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ; - Các điều kiện khác theo yêu cầu của vị trí dự tuyển. Những người sau đây không được đăng ký dự tuyển công chức: - Không cư trú tại Việt Nam; - Mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; 12 - Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang chấp hành hoặc đã chấp hành xong bản án, quyết định về hình sự của Tòa án mà chưa được xóa án tích; đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở dưỡng bệnh, cơ sở giáo dục. 1.5. Phương thức và quy trình tuyển dụng công chức 1.5.1. Phương thức tuyển dụng công chức Căn cứ Điều 36 Luật Cán bộ, công chức năm 2008: Chính phủ quy định cụ thể việc thi tuyển và xét tuyển công chức. Việc tuyển dụng công chức phải thông qua thi tuyển, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 37 Luật cán bộ, công chức. Hình thức, nội dung thi tuyển công chức phải phù hợp với ngành, nghề, đảm bảo lựa chọn được những người có đầy đủ phẩm chất, trình độ và năng lực đáp ứng yêu cầu tuyển dụng. Người có đủ điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 37 Luật cán bộ, công chức cam kết tình nguyện làm việc từ 05 năm trở lên ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thì được tuyển dụng thông qua xét tuyển. * Ngoài ra, căn cứ vào Điều 7 Nghị định số 112/2011/NĐ-CP của Chính phủ về công chức cấp xã, phường, thị trấn: Đối với các chức danh Văn phòng - thống kê, Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc Địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã), Tài chính - kế toán, Tư pháp - hộ tịch, Văn hóa - xã hội: - Thực hiện việc tuyển dụng thông qua thi tuyển, trừ các trường hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều 7 và Điều 21 Nghị định về công chức cấp xã, phường, thị trấn; - Đối với các xã miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, có thể thực hiện việc tuyển dụng thông qua xét tuyển. Đối với chức danh Chỉ huy TQS cấp xã và TCA xã: - Thực hiện việc xét tuyển và bổ nhiệm đối với người có đủ điều kiện theo quy định tại khoản 2 Điều 6 Nghị định về cán bộ, công chức cấp xã, phường, thị trấn. - Việc bổ nhiệm Chỉ huy TQS cấp xã và TCA xã thực hiện theo quy định của Luật Dân quân tự vệ và Pháp lệnh Công an xã. 13 1.5.2. Quy trình tuyển dụng công chức 1.5.2.1. Xác định nhu cầu tuyển dụng Việc tuyển dụng công chức phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, vị trí việc làm và chỉ tiêu biên chế của cơ quan sử dụng công chức. Do đó, tuyển dụng công chức cần xác định rõ vị trí, cơ cấu, tiêu chuẩn chức danh công chức trong từng cơ quan, đơn vị để làm căn cứ tuyển dụng và bố trí sử dụng công chức…trên cơ sở xây dựng chức danh, tiêu chuẩn, vị trí việc làm và cơ cấu công chức trong từng cơ quan tiến hành rà soát lại đội ngũ, đối chiếu với tiêu chuẩn để bố trí hoặc tuyển dụng cho phù hợp. Xác định nhu cầu tuyển dụng là xác định trong một cơ quan, đơn vị có bao nhiêu vị trí việc làm và cần bao nhiêu người với những tiêu chuẩn, năng lực gì để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị đó. Việc xác định đúng nhu cầu tuyển dụng sẽ giúp cơ quan thực hiện tốt trong việc xây dựng kế hoạch và quy trình tuyển dụng công chức để lựa chọn đúng người vào làm đúng việc. Như vậy, xác định nhu cầu tuyển dụng có vai trò quan trọng trong quy trình tuyển dụng. 1.5.2.2. Lên kế hoạch tuyển dụng Cơ quan có nhu cầu tuyển dụng tiến hành xác định những người thực hiện tuyển dụng, đánh giá mức độ cấp thiết của tuyển dụng, nội dung công việc và các yêu cầu đối với ứng viên, nguồn tuyển dụng và các phương pháp thực hiện, hình thức tuyển dụng, thời gian và nơi tuyển dụng, xác định chi phí tuyển dụng để chuẩn bị tốt cho thực hiện công tác tuyển dụng công chức. 1.5.2.3. Các bước tuyển dụng Mục 4 Nghị định số 112/2011 NĐ-CP của Chính phủ về công chức cấp xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) đã quy định về trình tự, thủ tục, tuyển dụng công chức cấp xã gồm các bước sau: ➢ Bước 1: Thông báo tuyển dụng và tiếp nhận hồ sơ dự tuyển UBND cấp huyện phải thông báo công khai trên đài phát thanh, trang thông tin điện tử của UBND cấp huyện và niêm yết công khai tại trụ sở làm việc của UBND cấp huyện và trụ sở làm việc của UBND cấp xã nơi tuyển dụng về tiêu chuẩn, điều kiện, số lượng, chức danh công chức cần tuyển, thời hạn, địa điểm tiếp 14