Tài liệu Chính sách thuế đối với phát triển kinh tế ở việt nam

ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ - LUAÄT LA XUÂN ÀO CHÍNH SÁCH THU KINH T I V I PHÁT TRI N VI T NAM LU N ÁN TI N S KINH T TP. H Chí Minh – N m 2012 ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ - LUAÄT LA XUÂN ÀO CHÍNH SÁCH THU KINH T I V I PHÁT TRI N VI T NAM Chuyên ngành: KINH T H C Mã s : 62.31.03.01 LU N ÁN TI N S KINH T Ng Ph n bi n ih ng d n khoa h c: PGS.TS NGUY N V N LUÂN c l p: 1. TS Nguy n V n Hi n, Tr ng 2. PGS. TS Nguy n Th Nhung, Tr 3. TS Ngô Gia L u, Tr ng i h c Tài chính – Marketing ng i h c Ngân hàng TP. HCM i h c Ngân hàng TP. HCM Thành ph H Chí Minh – N m 2012 i I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u và k t qu nêu trong lu n án là trung th c và ch a t ng c ai công b . Tác gi lu n án La Xuân ào ii CL C I CAM OAN DANH M C CH VI T T T DANH M C BI U B NG DANH M C CÁC HÌNH V BI U B NG U ................................................................................................................ 1 1. TÍNH C N THI T C A 2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TÀI................................................................ 1 TÀI .......................................................... 3 3. C ÍCH VÀ NHI M V NGHIÊN C U C A LU N ÁN ................. 5 4. IT NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U C A LU N ÁN .................. 6 5. PH 6. NH NG ÓNG GÓP M I C A LU N ÁN .............................................. 9 7. T C U C A LU N ÁN .......................................................................... 9 CH NG PHÁP NGHIÊN C U ................................................................ 7 NG 1 C S LÝ LU N V THU VÀ CHÍNH SÁCH THU I V I PHÁT TRI N KINH T ............................................................ 10 1.1. THU VÀ CHÍNH SÁCH THU .............................................................. 10 1.1.1 B n ch t c a thu .......................................................................................... 10 1.1.2 Phân lo i thu ............................................................................................... 13 1.1.3 M c ích c a thu ......................................................................................... 16 1.1.4 Chính sách thu ............................................................................................ 17 1.2. I QUAN H TR GI A CHÍNH SÁCH THU V I T NG NG VÀ PHÁT TRI N KINH T ................................................... 24 1.2.1 C s lý lu n – Mô hình lý thuy t ................................................................. 25 1.2.2 Tác ng c a chính sách thu 1.2.2.1 Tham gia i v i t ng tr ng và phát tri n kinh t ......... 28 u ch nh kinh t v mô............................................................. 28 1.2.2.2 Tác ng n cân b ng th tr 1.2.2.3 Tác ng nt c 1.2.2.4 Tác ng t i ngu n thu ngân sách và kh n ng tích l y v n ..................... 35 t ng tr ng ............................................................ 29 ng và u t ............................................... 33 iii 1.3. I CÁCH THU VÀ VAI TRÒ C A C I CÁCH THU IV I PHÁT TRI N KINH T ............................................................................ 36 1.3.1 C i cách thu và tác ng c a c i cách thu .................................................. 36 1.3.2 Vai trò c a c i cách thu sang kinh t th tr ng 1.4. KINH NGHI M V i v i phát tri n kinh t trong th i k chuy n Vi t Nam ............................................................... 38 C I CÁCH THU M TS N C TRÊN TH GI I ................................................................................................... 46 1.4.1 Kinh nghi m c i cách thu t i Hàn Qu c ...................................................... 46 1.4.2 Kinh nghi m c i cách thu t i Indonesia ....................................................... 48 1.4.3 Kinh nghi m c i cách thu Trung Qu c ..................................................... 50 1.4.4 Kinh nghi m c i cách thu t i Nh t ............................................................... 53 1.5. BÀI H C KINH NGHI M RÚT RA T CÁC N CH C A C................................................................................................. 55 NG 2 CHÍNH SÁCH THU TRONG TH I K 2.1 C I CÁCH THU IM I I V I PHÁT TRI N KINH T VI T NAM............................................ 59 I CÁCH THU VÀ PHÁT TRI N KINH T 2.1.1 Chính sách thu tr c VI T NAM............. 59 i m i (1986) ........................................................... 59 2.1.2 i cách thu và phát tri n kinh t giai n 1986 – 1995 ............................. 60 2.1.3 i cách thu và phát tri n kinh t giai n 1996 – 2005 ............................. 63 2.1.4 i cách thu và phát tri n kinh t giai n 2006 – 2.2 TÁC NG C A CHÍNH SÁCH THU n nay......................... 73 N T NG TR NG VÀ PHÁT TRI N KINH T VI T NAM........................................................ 78 2.2.1 Tác ng n thu ngân sách .......................................................................... 78 2.2.2 Tác ng n 2.2.3 Tác ng n chuy n d ch c c u kinh t ...................................................... 90 2.2.4 Tác ng n t ng tr 2.2.4.1 Phân tích 2.2.4.2 Tác 2.2.5 Tác u t ...................................................................................... 87 ng kinh t .................................................................. 93 n i c a thu ......................................................................... 93 ng c a chính sách thu ng n ho t n t ng tr ng kinh t .............................. 99 ng c a các doanh nghi p ............................................ 105 iv 2.3 TÁC NG C A CAM K T GIA NH P WTO TRONG L NH C THU ............................................................................................... 112 2.3.1 Cam k t v thu nh p kh u và xu t kh u ..................................................... 113 2.3.2 Thu n i 2.3.3 Tác 2.4 a ................................................................................................ 117 ng c a các cam k t gia nh p WTO trong l nh v c thu ..................... 119 ÁNH GIÁ CHUNG V TÁC NG C A CHÍNH SÁCH THU I V I PHÁT TRI N KINH T VI T NAM ..................................... 126 2.4.1 quá trình c i cách thu ........................................................................... 126 2.4.2 Nh ng tác ng tích c c i v i t ng tr ng và phát tri n kinh t ............... 127 2.4.3 Nh ng h n ch b t c p, mâu thu n và nh ng thách th c c a chính sách thu CH i v i s phát tri n kinh t ................................................................. 129 NG 3 HOÀN THI N CHÍNH SÁCH THU THÚC Y PHÁT TRI N KINH T B N V NG..................................................... 138 3.1 QUAN M VÀ M C TIÊU C A CHÍNH SÁCH THU PHÁT TRI N KINH T B N V NG 3.1.1 Quan 3.1.1.1 m v chính sách thu o VI T NAM ............................ 138 i v i phát tri n kinh t b n v ng .............. 138 m hài hòa gi a t p trung các ngu n tài chính vào ngân sách i tích t tái u t c a các doanh nghi p ........................................ 138 3.1.1.2 Nâng cao hi u l c c a thu trong vai trò 3.1.1.3 IV I u ti t kinh t v mô .............. 139 ch và chính sách thu ph i thích ng v i ti n trình h i nh p ........... 140 3.1.1.4 Hoàn thi n chính sách thu thúc y s t ng tr ng và phát tri n kinh t b n v ng...................................................................................... 141 3.1.2 c tiêu c a chính sách thu i v i t ng tr ng và phát tri n kinh t n v ng ..................................................................................................... 142 3.2 NH H NG C A CHÍNH SÁCH THU I V I PHÁT TRI N KINH T B N V NG ................................................................ 144 3.2.1 Các nh h ng c b n c a chính sách thu ................................................ 145 3.2.1.1 Chính sách thu ph i m b o khai thác h p lý và c các ngu n tài chính trong và ngoài n ng viên có hi u c .......................................... 145 v 3.2.1.2 u ti t nh y bén các ho t c u theo h tr i hóa làm n n t ng cho quá trình t ng ng và phát tri n b n v ng. ................................................................ 146 3.2.1.3 Khuy n khích ngh hi n 3.2.1.4 ng hi n ng kinh doanh, góp ph n chuy n d ch u t vào các ngành công ngh cao, chuy n giao công i t o nh ng b u ãi thu c t phá kinh t ......................................... 147 i v i các ngu n v n u t vào các vùng ch m phát tri n, góp ph n tích c c vào chuy n d ch c c u kinh t nông nghi p theo h 3.2.1.5 ng công nghi p hóa ................................................................... 147 u ch nh linh ho t các chính sách thu áp ng ti n trình h i nh p kinh t ..................................................................................................... 148 3.2.2 trình hoàn thi n chính sách thu n 2020 ............................................. 149 3.3 CÁC GI I PHÁP HOÀN THI N CHÍNH SÁCH THU THÚC Y T NG TR NH M NG VÀ PHÁT TRI N KINH T B N NG ........................................................................................................ 151 3.3.1 Xác nh m c 3.3.2 Xác nh t ng viên h p lý t GDP vào ngân sách nhà n c ............... 151 ng quan gi a thu tr c thu và thu gián thu theo các giai n phát tri n ............................................................................................ 153 3.3.3 a i, b sung, xây d ng m i các b lu t thu ......................................... 155 3.3.4 Chính sách u ãi thu i v i các ho t ng kinh t c nhà n c khuy n khích............................................................................................... 160 3.3.5 Nâng cao vai trò u ti t c a thu trong quá trình h i nh p kinh t ............ 161 3.3.6 Ki m soát ch t ch các hi n t ng gi m giá và bán phá giá tr n thu ......... 161 3.3.7 i cách hành chính thu (hành chính và hành thu) ..................................... 166 3.3.8 ng c ng hi u l c c a b máy thanh tra thu .......................................... 168 3.3.9 Nâng cao n ng l c và hi u qu ngu n nhân l c qu n lý thu trong th i h i nh p ................................................................................................. 169 T LU N ........................................................................................................ 173 TÀI LI U THAM KH O……………………………………………………… .......... 175 vi CÁC CH VI T T T S D NG AFTA Khu v c m u d ch t do châu Á CDCC Chuy n d ch c c u CEPT Thu quan u ãi có hi u l c chung CNH Công nghi p hóa CNXH Ch ngh a xã h i DNNN Doanh nghi p nhà n DNVVN Doanh nghi p v a và nh c BSCL ng b ng sông C u long TNN ut n c ngoài FTA Khu m u d ch t do GTGT Giá tr gia t ng H Hi n i hóa KTQD Kinh t qu c doanh NSNN Ngân sách nhà n MFN Thu su t t i hu qu c XNK Xu t nh p kh u XNQD Xí nghi p qu c doanh SXKD n xu t kinh doanh TNDN Thu nh p doanh nghi p TNS Thu ngân sách TT B Tiêu th TSC Tài s n c TTHC Th t c hành chính c c bi t nh vii C L C BI U B NG ng 1.1: c m c a chính sách thu có hi u qu ng 1.2: So sánh ng 1.3: Tác ng 1.4: Thu quan bình quân c 19 m h th ng thu hi u qu 22 ng c a các cu c c i cách thu 37 i v i hàng nh p kh u c a Trung Qu c giai n 1982 – 2001 52 ng 2.1: Các s c thu ban hành ng 2.2: Tình hình thu thu và GDP t 1991 n 1995 62 ng 2.3: Tình hình thu thu và GDP t 1996 n 2005 65 ng 2.4: Thu nh p t thu và phí t n m 2000 ng 2.5: Tình hình thu thu và GDP t 2006 ng 2.6: Thu ngân sách nhà n giai Vi t Nam qua các giai cv t l n 61 n 2005 72 n 2010 76 ng viên thu ngân sách nhà n c n 2001 – 2011 78 ng 2.7: óng góp c a các lo i thu trong t ng thu thu ng 2.8: T l thu trong t ng thu ngân sách c a nhóm n 82 c thu nh p th p ng 2.11: Tính t tr ng các lo i thu c a VN ng 2.12: T ng tr ng 2.13: Tính ng 2.14: ng v n 83 85 u t t n m 2000 n i c a thu t n m 1990 n 2010 87 n n m 2010 94 n i c a các lo i thu 95 ng 2.15: S thu thu theo nhóm thu nh p (ph n tr m c a GDP) 97 ng 2.16: T l 98 ng viên thu và GDP trên thu nh p ng 2.17: K t qu H i qui t ng quan tác u ng ng c i nh (Fixed Effects Regression) 102 ng 2.18: C c u m u nghiên c u ng 2.19: Quy mô c a các doanh nghi p 107 c ph ng v n ng 2.20: Ý ki n c a các doanh nghi p v các quy ng 2.21: Ý ki n c a doanh nghi p v các quy nh thu GTGT nh thu TNDN 107 109 110 viii ng 2.22: Ý ki n c a doanh nghi p khi tr l i câu h i “Các y u t sau ây có nh h ng n vi c tuân th y ngh a v thu c a doanh nghi p không?” ng 2.23: M c 110 nh h ng c a các y u t c nêu ra b ng trên n ngh a v tuân th thu c a doanh nghi p ng 2.24: M c thu cam k t bình quân theo nhóm ngành hàng chính 111 114 ng 2.25: Cam k t c t gi m thu nh p kh u theo m t s nhóm m t hàng chính 115 ng 2.26: Các cam k t th c hi n Hi p nh t do hoá theo ngành 116 ng 2.27: C c u thu ngân sách giai n 2005 – 2010 (%/GDP) 123 ng 3.1: So sánh m c thu c a các qu c gia (1985-1997) 139 ix C L C HÌNH Hình 1.1: Tác Hình 1.2: ng c a thu n cân b ng th tr ng 30 ng cong Laffer 32 Hình 2.1: GDP và t ng thu thu t 1990 n 2010 Hình 2.2: Các lo i thu ch y u trung bình t 2000 Hình 2.3: S t ng tr Hình 2.4: C c u v n Hình 2.5: Xu h ng v n 72 n 2010 ut u t theo ngành th i k t 2001 ng t ng tr 88 n 2010 (%) ng t 91 ng c a GDP, thu GTGT, thu TNDN, và t ng thu ngân sách Hình 2.6: Xu h 81 99 ng tác gi a các c p (GDP v i GTGT, TNDN, TNS) 101 1 U 1. Tính c n thi t c a tài i nh p kinh t qu c t t o ra nh ng c h i l n cho công cu c công nghi p hoá, hi n i hoá không nh t n c, nh ng i v im tn ng th i c ng mang c ang phát tri n nh n n nh ng thách th c c ta hi n nay. nh ng c h i và gi m thi u nh ng thách th c, nhà n t n d ng c ph i s d ng có hi u qu nh ng công c qu n lý kinh t v mô, trong ó thu là m t công c h t s c quan tr ng. Nh ng thách th c mà h i nh p kinh t qu c t có s thay i c trong vi c ho ch i chính sách thu nh chính sách thu và qu n lý thu . Vi c thay phù h p v i cam k t qu c t là Tuy nhiên, công cu c c i cách thu c n ph i mang tính t ng th , môi tr khích xu t kh u, thúc cho ngân sách. thu y s n xu t trong n áp ng u t t y u ph i th c hi n. c cân nh c ng h p d n thu hút có l trình u t trong và ngoài n c phát tri n và c yêu c u này, vi c u ch nh c, khuy n mb o c s thu u ch nh h th ng chính sách c t p trung vào hai ch c n ng c b n là thu ngân sách và n kinh t . Hai ch c n ng này ph i n t ra r t c p thi t òi h i ph i u ti t v mô c th hi n trong chính sách thu linh ho t, nh, tính hi u qu và công b ng. Tính linh ho t ph i c th hi n theo m t nguyên t c chung là ngu n thu t thu c t ng lên, khi thu nh p qu c gia t ng lên mà không c n có s thay il n trong c c u thu . Khi kinh t phát tri n, nhu c u chi tiêu c a chính ph c ng t ng nh và u ó òi h i ngu n thu v thu ph i t ng thâm h t ngân sách. Ng m c t ng ng tránh c l i, m t c c u thu không h p lý s bu c ph i có nh ng u ch nh th ng xuyên duy trì ngu n thu t thu . Nh v y, vi c tích t nh ng u ch nh l t v t s làm cho h th ng thu tr nên y u kém và ch t hi u qu th p. Tính n nh càng c n c quan tâm h n, khi n khích, thu hút ut n cho phù h p th c hi n t do hoá th th gi i. c ngoài và th c hi n nh ng i v i các nhà ut n c ta ch tr ng khuy n u ch nh v chính sách thu ng m i và h i nh p kinh t v i khu v c và c ngoài thì chính sách thu n nh và c 2 qu n lý t t h n là m t h th ng v i nhi u u ãi dàn tr i nh ng có tính n ó, tài nghiên c u v s tác kinh t có liên quan ng chính sách thu ns n nh và t ng tr n các doanh nghi p và nh m giúp các nhà ho ch sách tài chính có chi n l nh. Do ng nh chính c c i cách thu và l trình c t gi m, mi n thu c a Vi t Nam trong các cam k t qu c t phù h p v i t ng th i k phát tri n. Tính hi u qu th hi n trên nhi u khía c nh nh h th ng thu có hi u qu s có m c chi phí qu n lý th p và h n ch tình tr ng tr n thu . Tính hi u qu c a chính sách thu còn th hi n t khía c nh c a toàn b n n kinh t trong vi c khuy n khích phân b ngu n l c theo hi u qu kinh t , không nh h u t . Thu s tác ng ng n s l a ch n c a nhà n s phân b các ngu n l c ph c v cho vi c cung c p hàng hoá và d ch v thi t y u, nh ng thu và các kho n chi ngân sách c ng là m t công c quan tr ng mà chính ph s d ng thông qua tác ng n thu nh p c a ng qu n lý n n kinh t . Thu – gián ti p i tiêu dùng và chi tiêu công – tr c ti p tác ng n m c c u. M c c u, ho c t ng chi tiêu c a n n kinh t , s xác nh m c nl ng và m c nhân d ng. Nhu c u th p có ngh a là t l th t nghi p cao; nhu u cao có ngh a là s x y ra tình tr ng l m phát cao. C ng quan tr ng nh các tác ng i v i m t c u, thu có tác cs nl ng kích thích và do ó tr c ti p nh h y m nh phát tri n kinh t theo k p các n c và th gi i là m t s nghi p lâu dài, xuyên su t. Giai c bi t quan tr ng, c n nh công nghi p hoá, hi n y m nh t ng tr i hoá tn c trong khu n 2001 - 2010 là giai c t p trung s c th c hi n chi n l ng kinh t c v t c nhanh và b n v ng. nhà n n ng. Vi t Nam, m c tiêu n ng c kinh t , c và h i nh p kinh t , v i ph và ch t l th c hi n thành công chi n l ng” b o y ng châm m t ng tr ng c phát tri n kinh t -xã h i, c ang nghiên c u ban hành và hoàn thi n các c ch qu n lý các chính sách kinh t , trong ó tr ng tâm là chính sách thu . H th ng chính sách thu c a Vi t Nam t n m 1990 n nay ã qua các b c m t h th ng chính sách thu khá y c c i cách quan tr ng ã hình thành , khai thác c các ngu n thu, áp 3 ng ng th i cho các thành ph n kinh t và t ng b theo c ch th tr Nh m ng nh h y nhanh t c c thích ng v i n n kinh t ng xã h i ch ngh a. t ng tr ng và phát tri n kinh t , nhà n c chú tr ng n vi c hoàn thi n các chính sách kinh t , tài chính; trong ó, tr ng tâm là chính sách thu luôn là nhi m v b c xúc ng qua l i r t nh y c m ng c t ra b t c qu c gia nào. Thu có tác n các l nh v c kinh t - xã h i và m i m t i. S hoàn thi n chính sách thu c a t ng qu c gia có th khác nhau, b i có s liên quan n nhi u y u t trong ho ch th ng chính sách thu do nhà n nào, ã u ti t bao quát h t m i ngu n thu và b o ngh a v thu nh h c ban hành ã c bình ng nh th nào ng n p thu , nâng cao ch t l ph c v y i s ng con em l i hi u qu nh chính sách thu . và hoàn thi n m cho m i ng i th c hi n ng và h p lý. Khi áp d ng h th ng chính sách thu s n hành vi kinh doanh, chi phí tuân th thu c a các n thu hút v n ng ho t ng c a thu , thúc y ho t ng này tr thành công c i sang n n kinh t th tr ng c a Vi t Nam hi n nay và trong nh ng n m s p t i, áp ng yêu c u qu n lý c a nhà n sách thu ut n 2. c ngoài vào Vi t Nam, do v y, nghiên c u i v i phát tri n kinh t phát tri n kinh t c a tn c ng tài “Chính Vi t Nam” là r t c n thi t cho s nghi p c ta hi n nay. Tình hình nghiên c u tài i t m quan tr ng c a thu và chính sách thu xã h i i u t và h i nh p kinh t qu c t . Nh m góp ph n c l c cho quá trình chuy n th i thu hút nm c i v i s phát tri n kinh t Vi t Nam ã có nh ng công trình nghiên c u và các bài báo tham lu n trong các cu c h i th o liên quan t i tài lu n án t nhi u khía c nh khác nhau. 1. Nguy n H ng Th ng, “Góp ph n nâng cao vai trò c a thu trong phát tri n kinh t Vi t nam 2001”. có nh h nhà n c. ng gì tài ch y u phân tích vi c s d ng thu th i gian qua n các m t ho t ng kinh t xã h i góc qu n lý tài chính c a tài phân tích s li u th c p có tính h th ng v vi c s d ng thu . 2. Nghiên c u v tác d ng s li u c a cu c ng c a thu Vi t nam c a Jonathan Haught ch y u u tra m c s ng 1997 – 1998 và b ng cân i liên ngành 4 d ng và s n xu t n m 1997 gi m phát hi n các lo i thu nào có xu h ng t ng ho c i v i h gia ình có thu nh p cao và th p. 3. Nguy n Kim Quy n, “Nâng cao vai trò c a thu công c ph c v s nghi p công nghi p hóa Vi t Nam”. a c i cách thu tài ch y u phân tích vai trò c a thu , tác i v i quá trình công nghi p hóa c, phân tích vai trò c a t ng lo i thu c th g c ng qu n lý tài chính nhà i v i chi n l c phát tri n kinh t trong t ng th i k . 4. Nguy n Th Ph c Tiên, “ nh h ng hoàn thi n chính sách thu Vi t Nam sau khi gia nh p t ch c thong m i th gi i”. thu Vi t Nam trong giai n tr tài phân tích th c tr ng chính sách c và sau gia nh p WTO, phân tích nh h sách thu b ng mô hình nhân kh u. Vi c phân tích này ng chính a ra k t lu n gi m thu nh p kh u và gi m thu TNDN tuy có làm gi m thu NSNN nh ng có nh h tích c c n n n kinh t . Ng có nh h ng x u 5. ts và báo cáo thu ng c l i, t ng thu GTGT tuy làm t ng thu NSNN nh ng n n n kinh t . tài khác có liên quan g c n thu là nghiên c u v báo cáo tài chính ghi chép c ng nh i sâu vào nghi p v c th c a vi c th c hi n các thông t m i ban hành. 6. OECD (2010) trong bài nghiên c u “thu , s t ng tr ng kinh t b n v ng và ngu n thu thu ” ã nêu các khuy n ngh v thu và t ng tr các chi n l quan tâm c v t qua nh ng tr ng i thu , trong ó m c tiêu c i cách c c bi t vì cu c kh ng ho ng tài chính và kinh t toàn c u. M t m t, cho ng cu c kh ng ho ng có th t o u ki n c i cách thu . Nh ng khó kh n kinh t chính tr ch ng l i c i cách thu c b n có th th i gian kh ng ho ng, c d dàng h n kh c ph c trong c bi t là vì nh ng áp l c t ng doanh thu thu nhi u h n khôi ph c tài chính công và vì nh ng nhu c u b c thi t kinh t và ng kinh t c ng nh a các n n kinh t tr l i trên m t con ng trong 2010, OECD ti p t c a ra gi i quy t các v n ng t ng tr ng cao. án nghiên c u “C i cách thu và phát tri n kinh t ”, trong nghiên c u này OECD ã báo cáo c u trúc thu nh th nào t nh t có th c thi t k h tr t ng tr ng GDP bình quân u ng i. Bài 5 nghiên c u phân tích cho th y m t s t ng tr ng thu và kinh t x p h ng th t theo ó các kho n thu doanh nghi p là nh ng lo i có nh h i v i t ng tr ng nhi u nh t c a thu ng kinh t , ti p theo là thu thu nh p cá nhân và sau ó thu tiêu th , i các lo i thu th nghiên c u c ng ng xuyên v b t ng s n là thu ít nh t là có nh h ngh các bi n pháp t ng tr ng theo nh h ng. Bài ng c i cách thu , trong ó m r ng c s tính thu và gi m thu su t thu thu nh p cá nhân hàng Nh ng th c hi n t ng tr nh nh ng chi n l các nhà ho ch ng c i cách thu có th không nh chính sách u hoà các m c tiêu chính sách thu khác nhau và c i cách. Báo cáo nh n m nh r ng v i t m nhìn rõ ràng, o chính sách thu phân tích, t ng tr th c s c d dàng. Báo cáo xác c c i cách n n kinh t công và chính tr , thu này s cho phép t qua nh ng tr ng i lãnh u. ng theo nh h ng c i cách thu có th c th c hi n. Các công trình nghiên c u trên ch y u t p trung vào vi c phân tích và ánh giá v thu , tác ng c a vi c c i cách thu n nay, v i nh ng khía c nh u sâu v chính sách thu i v i ngu n thu c a chính ph . Cho c p khác nhau v thu , ch a có công trình nghiên i v i phát tri n kinh t Vi t Nam m t cách có h th ng c v c s lý lu n và th c ti n. 3. M c ích và nhi m v nghiên c u c a lu n án c ích nghiên c u c a lu n án là trình bày c s lý lu n v thu và chính sách thu i v i phát tri n kinh t , phân tích và ánh giá tác chính sách thu tr ng ph ng c a i v i phát tri n kinh t trong quá trình chuy n sang kinh t th Vi t Nam. T vi c phân tích và ánh giá s ng h ng nh h ng và tìm ra m t s gi i pháp Vi t Nam trong th i gian t i nh m thúc nh h ng ó nh m xu t i v i vi c hoàn thi n chính sách thu y t ng tr ng và phát tri n kinh t n v ng. c tiêu nghiên c u c th c a tài lu n án là: Th nh t, trình bày c s lý lu n v thu và chính sách thu tri n kinh t . Vi t Nam. ánh giá th c tr ng các giai i v i phát n c i cách thu và phát tri n kinh t 6 Th hai, phân tích tác ng c a chính sách thu Vi t Nam trong quá trình chuy n sang kinh t th tr Th ba, xu t các gi i pháp c n thi t chính sách thu Vi tNam nh m thúc i v i phát tri n kinh t ng. tháo g s kìm hãm và hoàn thi n y s t ng tr ng và phát tri n kinh t b n ng. 4. it ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án it ng nghiên c u c a lu n án là chính sách thu i v i phát tri n kinh t Vi t Nam. Trong quá trình nghiên c u, lu n án không nghiên c u toàn b các lo i thu mà ch t p trung nghiên c u ba lo i thu ch y u là thu giá tr gia t ng, thu thu nh p doanh nghi p và thu xu t nh p kh u. Lu n án t p trung gi i quy t nh ng v n sau ây: - s lý lu n v chính sách thu và vai trò c a thu i v i t ng tr ng và phát tri n kinh t . - Phân tích tác giai ng c a chính thu n phát tri n kinh t Vi t Nam qua các n c i cách chính sách thu . - Phân tích m i quan h gi a chính sách thu và t ng tr c th c hi n các kh o sát t n m 1997 nh h ng kinh t GDP n 2010. Ngoài ra, nghiên c u ng c a chính sách thu d a trên mô hình t ng quan gi a GDP, lu n án phân tích hai lo i thu GTGT và thu TNDN và s d ng s li u c a 64 t nh thành ph trên c n - Phân tích tác ng c. ng c a chính sách thu t các it n vi c th c thi chính sách thu trong th i gian qua ch y u là khu c có nhi u doanh nghi p v a và nh BSCL. Ph m vi nghiên c u c a lu n án là c i cách thu và thay i v i vi c t ng tr tr ng ng n p thu có nh i chính sách thu ng và phát tri n kinh t trong th i k chuy n sang kinh t th Vi t Nam giai n 1986 – 2010. 7 5. Ph ng pháp nghiên c u Lu n án th c hi n trên c s các ph ng pháp phân tích nh tính, nh l ng nh th ng kê mô t , so sánh, g n s phát tri n c a chính sách thu v i nh ng u ki n kinh t xã h i trong t ng th i k . Thu th p s li u th c p t các c quan h u quan nh ngành thu , th ng kê và ngành tài chính có liên quan. Ph ng pháp phân tích và t ng h p t tác ng n p thu có nh h ng ng c a chính sách thu , các n vi c th c thi chính sách thu a doanh nghi p. Lu n án s d ng ph i v i ho t i ng ng pháp thi t l p và kh o sát b ng b ng câu h i ph ng v n các doanh nghi p v a và nh thu c khu v c BSCL. xác nh m i quan h gi a t ng tr ng kinh t và các kho n thu ng trong m t qu c gia, nhi u mô hình kinh t l ng ã c áp c s d ng r ng rãi. Qua mô hình s li u chu i th i gian chéo l p l i theo thành ph n (panel data) n d ng, Baunsgaard and Keen (2010) ã tìm th y c c s h i ph c kinh t c a các qu c gia thu nh p trung bình là thông qua ngu n thu thu . Sau ó, Hakim (2011) c ng ã s d ng ph ng pháp này kinh t và các kho n thu thu . K t qu thay xem xét m i quan h gi a t ng tr ã cho th y s tác i trong chính sách thu c a chính ph d n ng ng ý ngh a khi có s n s thay i trong t ng tr ng GDP. Lee và Gordon (2004) c ng ã s d ng s li u theo chu i th i gian chéo theo các qu c gia trên th gi i t 1970-1997, t (Fixed Effect Regression) ki m ó v n d ng H i qui nh h nh m i t ng c ng quan gi a thu và s t ng tr nh ng kinh t . m r ng nghiên c u, tác gi lu n án v n d ng mô hình kinh t l qui nh h ng c ng H i nh mà Lee and Gordon (2004, Baunsgaard and Keen (2010) và Hakim (2011) ã áp d ng tr c ó. V i mô hình này, s li u s d ng có d ng theo “chu i th i gian chéo l p l i theo thành ph n – repeated cross-sectional time series”. Trong ó chu i th i gian c tính t 1997-2010. Thông tin c thu th p bao g m GDP, thu giá tr gia t ng (GTGT), thu thu nh p doanh nghi p (TNDN), t ng ngân sách (TNS). Ba y u t thông tin này thành riêng bi t c a Vi t Nam. T ng c ng có 61 t nh thành c thu t p theo t ng t nh c thu th p. 8 Xu t phát t các mô hình ng d ng tr nghiên c u này có d ng t ng quát nh y it i i xit c ó, mô hình c ch ra ph c xu t trong l n ng trình (1) (Arellano. 2003). (1) it y it là bi n ph thu c, v i i bi u di n n v hành chính (t nh), t là bi u di n th i gian. i (i=1...n) là h ng s cho m i t nh i xit là các bi n cl p là m c sai s theo n v hành chính c a các t nh thành và th i gian. u ng d ng th c t mô hình t ng quát (1) nói trên vào nghiên c u v i các it bi n s li u c thu th p, thì mô hình ng d ng có d ng c ch ra nh ph ng trình (2) LnGDPit = b0 + b1LnGTGTit + b2LnTNGTit + b3 LnTNSit + D1,it + D2,it + D3,it+ it (2) Trong ó: LnGDP là log c a giá tr GDP (t Các bi n ng), c xem là bi n ph thu c; c l p bao g m: + LnGTGT là log c a giá tr thu giá tr gia t ng (t ng); + LnTNDN là log c a giá tr thu thu nh p doanh nghi p (t ng); + LnTNS là log c a giá tr t ng ngân sách c a chính ph ; + D1: bi n s gi nói lên s thay i chính sách c a thu GTGT b t ut m 1999, bi n s này b ng 1 khi th i gian tính t n m 2000 tr v sau và b ng 0 khi th i gian tính t tr + D2: bi n s gi c a s thay c n m 2000; i thu TNDN c áp d ng t n m 20041. Bi n s này b ng 1 tính t n m 2004 tr v sau, b ng 1 tr + D3: bi n s gi c tính t th i m 2007 khi Vi t Nam là thành viên chính th c c a WTO. Bi n gi s b ng 1 sau, b ng 0 1 tr c tính t 2007 tr v tr c n m 2004 thu su t 32%, t 2004 tr v sau có s thay m 2009 thu su t 25%) c n m 2004; và c tính t n m 2007 tr v c ó. i, ch ng h n n m 2008 thu su t là 28%, 9 6. Nh ng óng góp m i c a lu n án th ng hóa c s lý lu n v thu , chính sách thu và m i quan h gi a chính sách thu i v i t ng tr ng và phát tri n kinh t . Phân tích và ánh giá nh ng n i dung c i cách thu , chính sách thu có tác ng và nh h ng sang kinh t th tr n t ng tr ng ng, phát tri n kinh t trong th i k chuy n Vi t Nam. xu t các gi i pháp nh m hoàn thi n chính sách thu th i gian t i 7. y t ng tr ng và phát tri n kinh t b n v ng. K t c u c a lu n án Ngoài ph n m 3 ch thúc Vi t Nam trong u, k t lu n và tài li u tham kh o, n i dung c a lu n án g m ng: Ch ng 1. C s lý lu n v thu và chính sách thu i v i phát tri n kinh t . Ch ng 2. Chính sách thu chuy n sang kinh t th tr Ch i v i phát tri n kinh t trong th i k ng Vi t Nam giai ng 3. Hoàn thi n chính sách thu n v ng. thúc n 1986 - 2010. y phát tri n kinh t