Tài liệu Chế định về thương nhân ở việt nam

®¹i häc quèc gia hµ néi Khoa luËt Lª thÞ ph-¬ng th¶o ChÕ ®Þnh vÒ th-¬ng nh©n ë viÖt nam Chuyªn ngµnh : LuËt kinh tÕ M· sè: 60 38 01 07 Tãm t¾t luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc Hµ néi - 2016 C«ng tr×nh ®-îc hoµn thµnh t¹i Khoa LuËt - §¹i häc quèc gia Hµ Néi C¸n bé h-íng dÉn khoa häc: PGS. TS. Ng« Huy C-¬ng Ph¶n biÖn 1: Ph¶n biÖn 2: LuËn v¨n ®-îc b¶o vÖ t¹i héi ®ång chÊm luËn v¨n, häp t¹i Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. Vµo håi ……giê…..ngµy…..th¸ng…..n¨m 20…. Cã thÓ t×m hiÓu luËn v¨n t¹i Trung t©m t- liÖu Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi Trung t©m th«ng tin -Th- viÖn §¹i häc Quèc gia Hµ Néi MôC LôC Trang phô b×a Lêi cam ®oan Môc lôc LêI CAM §OAN PHÇN Më §ÇU ................................................................................... 3 CH¦¥NG I............................................................................................ 6 NHËN THøC CHUNG VÒ TH¦¥NG NH¢N .................................. 6 1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña th-¬ng nh©n .................................... 6 1.1.1. kh¸i niÖm vÒ th-¬ng nh©n ................................................. 6 1.1.2. ®Æc ®iÓm vÒ th-¬ng nh©n ................................................... 17 1.2. L-îc sö ph¸t triÓn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ............................. 18 1.3. Chøc n¨ng cña ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ................................... 21 1.4. Ph©n lo¹i th-¬ng nh©n .................................................................. 24 1.4.1. Th-¬ng nh©n thÓ nh©n......................................................... 26 1.4.2. Th-¬ng nh©n ph¸p nh©n ..................................................... 31 1.4.2.1 C«ng ty ...................................................................... 40 CH¦¥NG II .......................................................................................... 48 C¸C QUY §ÞNH CñA PH¸P LUËT VIÖT NAM VÒ TH¦¥NG NH¢N ................................................................................................... 48 2.1 C¸c lo¹i h×nh th-¬ng nh©n cô thÓ cña n-íc ta hiÖn nay.............. 48 2.1.1 C¸ nh©n lµ th-¬ng nh©n ......................................................... 48 2.1.2 Hé gia ®×nh lµ th-¬ng nh©n ................................................... 51 2.1.3 Ph¸p nh©n lµ th-¬ng nh©n ..................................................... 55 2.1.4 Tæ hîp t¸c ................................................................................ 61 2.2 Quy chÕ ph¸p lý c¬ b¶n cña th-¬ng nh©n .................................... 67 2.2.1 §¨ng ký kinh doanh .............................................................. 67 2.2.2 Tr¸ch nhiÖm cña th-¬ng nh©n .............................................. 69 2.2.3 QuyÒn cña th-¬ng nh©n ......................................................... 74 2.2.4 T¹m ngõng ho¹t ®éng th-¬ng m¹i ........................................ 75 2.2.5 ChÊm døt ho¹t ®éng vµ xãa tªn ®¨ng ký kinh doanh ......... 75 CH¦¥NG III ........................................................................................ 82 NH÷NG BÊT CËP, §ÞNH H¦íng vµ gi¶I ph¸p hoµn hiÖn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ë viÖt nam hiÖn nay ..... 82 KÕt luËn ......................................................................................... 102 phÇn më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Ph¸p luËt vÒ kinh tÕ ®· gãp mét vai trß rÊt quan träng trong viÖc t¹o hµnh lang ph¸p lý cho sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña c¸c quan hÖ kinh tÕ. Trong hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, LuËt th-¬ng m¹i vµ LuËt Doanh nghiÖp lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt quan träng nhÊt. LuËt Th-¬ng m¹i ra ®êi tõ n¨m 1997 vµ LuËt Doanh nghiÖp 1995 lµ nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®Çu tiªn ®iÒu chØnh mäi quan hÖ ph¸t sinh trong lÜnh vùc kinh doanh th-¬ng m¹i cña ViÖt Nam. Chñ thÓ c¬ b¶n chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt th-¬ng m¹i chÝnh lµ c¸c th-¬ng nh©n. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc thi ph¸p luËt c¸c v¨n b¶n nµy ®· bé lé nhiÒu h¹n chÕ vµ thiÕu sãt, ch-a ®iÒu chØnh ®-îc hÕt mäi vÊn ®Ò ph¸t sinh trong ®êi sèng kinh tÕ thùc tÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ chÕ ®Þnh th-¬ng nh©n XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn, t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “ ChÕ ®Þnh vÒ Th-¬ng nh©n ë ViÖt Nam” . 2. Môc ®Ých nghiªn cøu. Trªn c¬ së ph©n tÝch, nghiªn cøu ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n, luËn v¨n rót ra mét sè kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¬n c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n. 3. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu. Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra. 4. TÝnh míi cña kho¸ luËn. - Ph©n tÝch ®-îc mét c¸ch logic ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n, còng nh- ®-a ra ®-îc c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã. - Ph©n tÝch c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay Rót ra mét sè kÕt luËn vµ ®Þnh h-íng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ë ViÖt Nam. 5. CÊu tróc cña kho¸ luËn. Ngoµi phÇn më ®Çu, phÇn kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, kho¸ luËn ®-îc cÊu tróc bao gåm ba ch-¬ng: Ch-¬ng I : NhËn thøc chung vÒ th-¬ng nh©n. Ch-¬ng II : C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ th-¬ng nh©n. Ch-¬ng III : Mét sè bÊt cËp vµ ®Þnh h-íng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n. ch-¬ng i nhËn thøc chung vÒ th-¬ng nh©n 1.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vÒ th-¬ng nh©n 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ th-¬ng nh©n Bé luËt Th-¬ng m¹i Ph¸p 1807 Bé luËt th-¬ng m¹i Hoa Kú (UCC 1990) Bé luËt Th-¬ng m¹i §øc LuËt Th-¬ng m¹i ViÖt Nam 2005 : “ Th-¬ng nh©n bao gåm tæ chøc kinh tÕ ®-îc thµnh lËp hîp ph¸p, c¸ nh©n ho¹t ®éng th-¬ng m¹i mét c¸ch ®éc lËp, th-êng xuyªn vµ cã ®¨ng ký kinh doanh.” 1.1.2 §Æc ®iÓm vÒ th-¬ng nh©n Mét lµ, th-¬ng nh©n lµ nh÷ng ng-êi thùc hiÖn c¸c hµnh vi th-¬ng m¹i mang tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp. Hai lµ, còng gièng nh- bÊt kú mét chñ thÓ nµo kh¸c, th-¬ng nh©n tham gia c¸c ho¹t ®éng th-¬ng m¹i lµ nh»m môc ®Ých sinh lêi. Ba lµ, Th-¬ng nh©n lµ ng-êi chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp ®èi víi c¸c hµnh vi th-¬ng m¹i mµ m×nh thùc hiÖn. Bèn lµ, th-¬ng nh©n ®-îc hiÓu ë ®©y cã thÓ lµ th-¬ng gia thÓ nh©n hoÆc th-¬ng gia ph¸p nh©n. 1.2 L-îc sö ph¸t triÓn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n giíi L-îc sö ph¸t triÓn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n cña c¸c n-íc trªn thÕ - L-îc sö ph¸t triÓn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n cña ViÖt Nam. 1.3. Chøc n¨ng cña ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n. - T¹o ra khu«n khæ ph¸p lý quan träng ban ®Çu cho sù ra ®êi cña c¸c lo¹i h×nh th-¬ng nh©n - chñ thÓ chÝnh cña ph¸p luËt th-¬ng m¹i. - C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nµy ®· t¹o lËp c¬ së ph¸p lý vµ c¨n cø thùc tÕ cho viÖc thùc hiÖn sù kiÓm so¸t cña Nhµ n-íc ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c th-¬ng nh©n, còng nh- diÔn biÕn cña nÒn kinh tÕ nãi chung - C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n cßn lµ c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ®Þnh hoÆc kÕ ho¹ch. - C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt th-¬ng m¹i nãi chung vµ ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n nãi riªng cßn lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn thÞ tr-êng hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¸p luËt vÒ th-¬ng m¹i; më réng giao l-u th-¬ng m¹i víi n-íc ngoµi 1.4. Ph©n lo¹i th-¬ng nh©n Cã thÓ cã nhiÒu c¸ch thøc ph©n lo¹i th-¬ng nh©n kh¸c nhau tïy thuéc vµo môc ®Ých cña sù ph©n lo¹i.  XÐt tõ viÖc ®¨ng ký th-¬ng nh©n, ng-êi ta cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh: th-¬ng nh©n cã t- c¸ch ®Çy ®ñ (cã nghÜa lµ th-¬ng nh©n cã nghÜa vô ®¨ng ký kinh doanh); th-¬ng nahan khuyÕt t- c¸ch.  X¸t tõ viÖc cã c¬ së kinh doanh hay kh«ng, ng-êi ta cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh: th-¬ng nh©n cã c¬ së kinh doanh; vµ th-¬ng nh©n kh«ng cã c¬ së kinh doanh.  XÐt tõ quèc tÞch, ng-êi ta cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh: th-¬ng nh©n trong n-íc vµ th-¬ng nh©n n-íc ngoµi.  XÐt tõ xuÊt xø cña nguån vèn ®Çu t-, ng-êi ta cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh: th-¬ng nh©n cã vèn ®Çu t- trong n-íc; vµ th-¬ng nh©n cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi.  XÐt tõ viÖc cã thùc hiÖn nghÜa vô ®¨ng ký kinh doanh hay kh«ng, ng-êi ta cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh: th-¬ng nh©n hîp ph¸p vµ th-¬ng nh©n thùc tÕ.  XÐt tõ nghÒ nghiÖp hay ngµnh nghÒ kinh doanh cña th-¬ng nh©n, ng-êi ta cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh: th-¬ng nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, th-¬ng nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc l-u th«ng, vµ th-¬ng nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô. Nh- vËy, cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i th-¬ng nh©n. Tuy nhiªn, ch¾t läc luËt thùc ®Þnh cña quèc gia vµ ph©n tÝch ®êi sèng th-¬ng m¹i thùc tÕ th× cã thÓ chia th-¬ng nh©n thµnh hai lo¹i c¬ b¶n lµ th-¬ng nh©n thÓ nh©n vµ th-¬ng nh©n ph¸p nh©n. 1.4.1 Th-¬ng nh©n thÓ nh©n 1.4.1.1 Kh¸i niÖm th-¬ng nh©n thÓ nh©n Th-¬ng nh©n thÓ nh©n cã thÓ ®-îc hiÓu lµ mét c¸ nh©n tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng th-¬ng m¹i, ho¹t ®éng kinh doanh riªng lÎ, c¸ thÓ, nh©n danh m×nh, b»ng tµi s¶n cña m×nh vµ lÊy c¸c hµnh vi th-¬ng m¹i ®ã lµ nghÒ nghiÖp cña m×nh d-íi h×nh thøc chñ së h÷u c¸ thÓ duy nhÊt. 1.4.1.2 §iÒu kiÖn trë thµnh th-¬ng nh©n thÓ nh©n  ë Hoa kú  ë Ph¸p  ë §øc  ë ViÖt Nam Nh×n chung, ph¸p luËt cña c¸c quèc gia ®Òu cã quy ®Þnh th-¬ng nh©n thÓ nh©n ph¶i cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc tr-íc khi trë thµnh th-¬ng nh©n nh- - Ph¶i ®¹t ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh, - Cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù vµ - Kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm hµnh nghÒ. 1.4.2 Th-¬ng nh©n ph¸p nh©n 1.4.2.1 Kh¸i niÖm th-¬ng nh©n ph¸p nh©n Th-¬ng nh©n ph¸p nh©n lµ mét lo¹i tæ chøc cã t- c¸ch ph¸p nh©n, do ®ã ®Ó hiÓu thÕ nµo lµ th-¬ng nh©n ph¸p nh©n ta cÇn t×m hiÓu kh¸i niÖm vÒ ph¸p nh©n vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c vÒ lo¹i chñ thÓ ®-îc gäi lµ Ph¸p nh©n. Lµ 1 ph¸p nh©n, th-¬ng nh©n ph¸p nh©n cÇn cã ®ñ c¸c dÊu hiÖu cÇn cã cña mét tæ chøc ®Ó ®-îc c«ng nhËn lµ ph¸p nh©n: - Ph¸p nh©n tån t¹i ®éc lËp víi sù tån t¹i cña c¸c thµnh viªn tham gia. - Ph¸p nh©n cã tµi s¶n riªng, ®éc lËp víi tµi s¶n cña c¸c thµnh viªn. - Ph¸p nh©n cã quyÒn chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t thuéc së h÷u cña m×nh vµ thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi ph¸p lý nh©n danh m×nh. Cã thÓ trë thµnh nguyªn ®¬n hay bÞ ®¬n tr-íc toµ ¸n. - ChÞu tr¸ch nhiÖm ®éc lËp víi tµi s¶n cña c¸c thµnh viªn. * Ho¹t ®éng cña ph¸p nh©n Mäi ho¹t ®éng cña ph¸p nh©n th«ng qua hµnh vi cña c¸ nh©n ng-êi ®¹i diÖn cña ph¸p nh©n. Hµnh vi cña nh÷ng c¸ nh©n nµy kh«ng ph¶i t¹o ra quyÒn vµ nghÜa vô cho hä mµ nh©n danh ph¸p nh©n t¹o ra c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cho ph¸p nh©n ®ã. §¹i diÖn cña ph¸p nh©n ®-îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 91 BLDS 2005 gåm hai h×nh thøc : ®¹i diÖn theo ph¸p luËt vµ ®¹i diÖn theo ñy quyÒn. * C¸c yÕu tè lý lÞch cña ph¸p nh©n - §iÒu lÖ cña ph¸p nh©n - Tªn riªng - C¬ quan ®iÒu hµnh cña ph¸p nh©n: - Trô së cña ph¸p nh©n lµ n¬i ®Æt c¬ quan ®iÒu hµnh cña ph¸p nh©n, n¬i tËp - Quèc tÞch cña ph¸p nh©n - N¨ng lùc chñ thÓ cña ph¸p nh©n 1.4.2.2 C«ng ty 1.4.2.2.1 B¶n chÊt ph¸p lý cña c«ng ty §iÒu 1832 Bé luËt D©n sù Ph¸p x¸c ®Þnh: “ C«ng ty lµ mét khÕ -íc th«ng qua ®ã hai hay nhiÒu ng-êi tho¶ thuËn víi nhau sö dông tµi s¶n hoÆc kh¶ n¨ng cña m×nh vµo mét ho¹t ®éng chung nh»m chia lîi nhuËn hoÆc kiÕm lêi cã thÓ thu ®-îc qua ho¹t ®éng ®ã”. VÒ c¬ b¶n c«ng ty cã 3 ®Æc ®iÓm: - Sù liªn kÕt cña nhiÒu chñ thÓ (c¸ nh©n hoÆc tæ chøc); - Sù liªn kÕt ®-îc thùc hiÖn th«ng qua mét sè sù kiÖn ph¸p lý (§iÒu lÖ Hîp ®ång hoÆc Quy chÕ); - Nh»m thùc hiÖn mét môc ®Ých chung. 1.4.2.2.2. C¸c h×nh thøc c«ng ty. D-íi gãc ®é ph¸p lý, ng-êi ta chia c«ng ty thµnh hai c¬ b¶n lµ c¸c c«ng ty ®èi nh©n vµ c¸c c«ng ty ®èi vèn: a) C¸c c«ng ty ®èi nh©n. * ¦u ®iÓm * H¹n chÕ b) C«ng ty ®èi vèn. * ¦u ®iÓm * H¹n chÕ CH¦¥NG II C¸C QUY §ÞNH CñA PH¸P LUËT VIÖT NAM VÒ TH¦¥NGNH¢N 2.1. C¸c lo¹i h×nh th-¬ng nh©n cô thÓ n-íc ta hiÖn nay 2.1.1. C¸ nh©n lµ th-¬ng nh©n C¸ nh©n lµ th-¬ng nh©n: lµ nh÷ng ng-êi kinh doanh trùc tiÕp tham gia c¸c ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸, cã cöa hµng, cöa hiÖu, cã c¸c s¹p hµng, quÇy hµng trong c¸c chî hoÆc bu«n chuyÕn. §iÒu 06 LuËt th-¬ng m¹i 2005 th× c¸ nh©n, muèn trë thµnh th-¬ng nh©n ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: - C¸ nh©n tõ ®ñ 8 tuæi trë nªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ. - Cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¨ng ký ho¹t ®éng th-¬ng m¹i theo luËt ®Þnh. * C¸c tr-êng hîp c¸ nh©n kh«ng ®-îc coi lµ th-¬ng nh©n Ng-êi kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, ng-êi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, ng-êi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; - Ng-êi ®ang bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ng-êi ®ang ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t tï; - Ng-êi ®ang trong thêi gian bÞ Toµ ¸n t-íc quyÒn hµnh nghÒ do vi ph¹m téi bu«n lËu, bu«n b¸n hµng cÊm, lµm hµng gi¶, bu«n b¸n hµng gi¶, kinh doanh tr¸i phÐp, trèn thuÕ, lõa ®èi kh¸ch hµng vµ c¸c téi kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸ nh©n tham gia c¸c ho¹t ®éng th-¬ng m¹i víi quy m« lín h¬n (vèn ®Çu t- vµ doanh nghiÖp thu lín h¬n), nÕu kh«ng liªn kÕt víi c¸ nh©n kh¸c ®Ó thµnh lËp c«ng ty, th× cã thÓ tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh th«ng qua h×nh thøc doanh nghiÖp t- nh©n. Chñ doanh nghiÖp t- nh©n lµ mét c¸ nh©n duy nhÊt vµ cã quyÒn quyÕt ®Þnh mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ chÞu tr¸ch nhiÖm cho mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp b»ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ toµn bé tµi s¶n riªng cña m×nh. Doanh nghiÖp t- nh©n kh«ng cã t- c¸ch ph¸p nh©n. 2.1.2. Hé gia ®×nh lµ th-¬ng nh©n: a) Kh¸i niÖm hé gia ®×nh: Hé gia ®×nh lµ th-¬ng nh©n ®-îc ph¸p luËt quy ®Þnh d-íi h×nh thøc lµ Hé kinh doanh:  Hé kinh doanh do mét c¸ nh©n lµ c«ng d©n ViÖt Nam hoÆc mét nhãm ng-êi hoÆc mét hé gia ®×nh lµm chñ,  Hé kinh doanh ChØ ®-îc kinh doanh t¹i mét ®Þa ®iÓm,  Sö dông kh«ng qu¸ m-êi lao ®éng,  Kh«ng cã con dÊu  ChÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh. - Hé gia ®×nh cã thÓ yªu cÇu c¬ quan Nhµ n-íc ®¨ng ký kinh doanh khi tháa m·n ®-îc c¸c yªu cÇu cña ph¸p lu©t. khi ®ã c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh kh«ng xuÊt hiÖn víi t- c¸ch c¸ nh©n lµ th-¬ng nh©n, mµ hé gia ®×nh lµ th-¬ng nh©n. b) N¨ng lùc chñ thÓ cña hé gia ®×nh: N¨ng lùc ph¸p luËt vµ n¨ng lùc hµnh vi cña hé gia ®×nh ph¸t sinh ®ång thêi víi viÖc h×nh thµnh hé gia ®×nh víi t- c¸ch chñ thÓ. Tuy vËy,  Ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh c¸ch thøc ph¸p sinh, tr×nh tù ph¸t sinh hay chÊm døt mét hé gia ®×nh  Ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ tån t¹i trong gia ®×nh ®ã ®Ó x¸c nhËn mét hé gia ®×nh víi t- c¸ch chñ thÓ  Hé gia ®×nh chØ cÇn “cã tµi s¶n chung ®Ó ho¹t ®éng kinh tÕ chung” lµ cã ®ñ t- c¸ch lµ chñ thÓ ®Ó tham gia vµo c¸c quan hÖ do ph¸p luËt quy ®Þnh. c) Ho¹t ®éng vµ tr¸ch nhiÖm cña hé gia ®×nh: - Ng-êi ®¹i diÖn cña hé gia ®×nh lµ “ chñ hé” ; - Chñ hé tham gia giao dÞch trùc tiÕp hoÆc ñy quyÒn cho thµnh viªn kh¸c ®¹i diÖn cho hé gia ®×nh tham gia vµo c¸c giao dÞch th-¬ng m¹i; - Ng-êi ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc hiÖn c¸c giao dÞch lµm ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô cho c¶ hé; - Tr¸ch nhiÖm tµi s¶n cña hé gia ®×nh lµ tr¸ch nhiÖm v« h¹n. * So s¸nh Doanh nghiÖp t- nh©n vµ Hé gia ®×nh 2.1.3. Ph¸p nh©n lµ th-¬ng nh©n 2.1.3.1 Kh¸i niÖm §iÒu 6 LuËt th-¬ng m¹i vÒ ph¸p nh©n lµ th-¬ng nh©n gåm: “c¸c tæ chøc kinh tÕ ®-îc thµnh lËp hîp ph¸p”. C¸c ph¸p nh©n lµ th-¬ng nh©n bao gåm chñ yÕu c¸c lo¹i sau: - C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n; - C«ng ty Cæ phÇn; - Doanh nghiÖp nhµ n-íc; - C«ng ty hîp danh; 2.1.3.2 C¸c lo¹i th-¬ng nh©n ph¸p nh©n  C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n  C«ng ty TNHH mét thµnh viªn  C«ng ty TNHH 2 thµnh viªn trë lªn  C«ng ty cæ phÇn (CTCP)  Doanh nghiÖp nhµ n-íc  C«ng ty hîp danh 2.1.4. Tæ hîp t¸c a) Kh¸i niÖm tæ hîp t¸c. Theo §iÒu 111 BLDS 2005: “Tæ hîp t¸c ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c cã chøng thùc cña ñy ban nh©n d©n x·, ph-êng, thÞ trÊn cña tõ ba c¸ nh©n trë lªn, cïng ®ãng gãp tµi s¶n, c«ng søc ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, cïng h-ëng lîi vµ cïng chÞu tr¸ch nhiÖm lµ chñ thÓ trong c¸c quan hÖ d©n sù.” b) N¨ng lùc chñ thÓ cña tæ hîp t¸c Tæ hîp t¸c ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c ®Ó thùc hiÖn "nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh". N¨ng lùc chñ thÓ cña tæ hîp t¸c lµ n¨ng lùc chuyªn biÖt - chØ ®-îc thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc ®· ®-îc ghi nhËn trong hîp ®ång hîp t¸c. N¨ng lùc chñ thÓ cña tæ hîp t¸c ph¸t sinh ®ång thêi víi viÖc thµnh lËp vµ chÊm døt, khi chÊm døt sù tån t¹i cña tæ hîp t¸c víi t- c¸ch lµ mét chñ thÓ. c) Ho¹t ®éng vµ tr¸ch nhiÖm cña tæ hîp t¸c tæ hîp t¸c ho¹t ®éng th«ng qua ng-êi ®¹i diÖn. §¹i diÖn cña tæ hîp t¸c lµ tæ tr-ëng do c¸c thµnh viªn bÇu ra – gäi lµ tæ tr-ëng Tæ tr-ëng cã thÓ uû quyÒn cho tæ viªn thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc nhÊt ®Þnh cÇn thiÕt cho tæ. Giao dÞch d©n sù do ng-êi ®¹i diÖn cña tæ hîp t¸c x¸c lËp, thùc hiÖn v× môc ®Ých ho¹t ®éng cña tæ hîp t¸c theo quyÕt ®Þnh cña ®a sè tæ viªn lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜ vô cña tæ hîp t¸c Tµi s¶n cña tæ hîp t¸c ®-îc h×nh thµnh tõ viÖc ®ãng gãp cña c¸c tæ viªn.Tæ hîp t¸c chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n cña tæ, nÕu tµi s¶n chung kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô chung th× tæ viªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi theo phÇn t-¬ng øng víi phÇn ®· ®ãng gãp b»ng tµi s¶n riªng cña hä Tæ hîp t¸c cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh ph¸p nh©n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× ®¨ng ký ho¹t ®éng víi t- c¸ch ph¸p nh©n t¹i c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn 2.2. Quy chÕ ph¸p lý c¬ b¶n cña th-¬ng nh©n 2.2.1. §¨ng ký kinh doanh §¨ng ký kinh doanh lµ mét chñ thÓ ®Ó thùc hiÖn qu¶n lý Nhµ n-íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña th-¬ng nh©n nh»m thèng kª c¸c d÷ liÖu cã ý nghÜa ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña mét th-¬ng nh©n, c«ng khai ho¸ chóng vµ qua ®ã b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c bªn liªn quan 2.2.2. Tr¸ch nhiÖm cña th-¬ng nh©n Th-¬ng nh©n cã nh÷ng tr¸ch nhiÖm sau khi thµnh lËp vµ ho¹t ®éng doanh nghiÖp: - C«ng bè néi dung ®¨ng ký kinh doanh - Cung cÊp th«ng tin vÒ néi dung ®¨ng ký kinh doanh - Tªn th-¬ng m¹i, biÓn hiÖu - Sæ kÕ to¸n vµ viÖc l-u gi÷ ho¸ ®¬n, chøng tõ, giÊy tê cã liªn quan - §¨ng ký thuÕ, kª khai thuÕ vµ nép thuÕ - Niªm yÕt gi¸ 2.2.3. QuyÒn cña th-¬ng nh©n Bªn c¹nh nh÷ng nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cÇn thùc hiÖn víi nhµ n-íc, Th-¬ng nh©n cã nh÷ng quyÒn lîi nhÊt ®Þnh khi ho¹t ®éng kinh doanh: -§-îc ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh; - §-îc më vµ sö dông tµi kho¶n; - §iÒu hµnh ho¹t ®éng th-¬ng m¹i; 2.2.4. T¹m ngõng ho¹t ®éng th-¬ng m¹i Th-¬ng nh©n ph¶i niªm yÕt thêi h¹n t¹m ngõng t¹i ®Þa chØ giao dÞch chÝnh thøc cña th-¬ng nh©n; nÕu t¹m ngõng ho¹t ®éng th-¬ng m¹i trªn 30 ngµy th× ngoµi viÖc niªm yÕt, th-¬ng nh©n ph¶i th«ng b¸o víi c¬ quan Nhµ n-íc cã thÈm quyÒn ®· cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ c¬ quan thuÕ. 2.2.5. ChÊm døt ho¹t ®éng vµ xo¸ tªn ®¨ng ký kinh doanh Khi viÖc kinh doanh kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ hoÆc do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan kh¸c, th-¬ng nh©n muèn chÊm døt ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th× cÇn thùc hiÖn c¸c thñ tôc sau:  ChÊm døt hîp ®ång th-¬ng m¹i  Xo¸ ®¨ng ký kinh doanh CH¦¥NG III NH÷NG BÊT CËP, §ÞNH H¦íNG Vµ GI¶I PH¸P hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ë viÖt nam hiÖn nay 3.1. Mét sè bÊt cËp vµ ®Þnh h-íng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ë ViÖt Nam. Thø nhÊt, ®Ó cã mét hÖ thèng ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n hoµn thiÖn, chóng ta cÇn c¨n cø tr-íc tiªn vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cña ViÖt Nam. Thø hai, ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n lµ ph¶i phï hîp víi truyÒn thèng v¨n hãa, kinh doanh cña ng-êi ViÖt Nam. Thø ba, ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ph¶i ®¶m b¶o tiÕt kiÖm chi phÝ gia nhËp thÞ tr-êng cho c¸c chñ thÓ. Thø t-, hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ th-¬ng nh©n ph¶i ®-îc ®Æt trong tæng thÓ hoµn thiÖn ph¸p luËt th-¬ng m¹i. Thứ năm, Hoàn thiện pháp luật về thương nhân phải đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. 3.2 Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện pháp luật về thương nhân ở nước ta hiện nay * Về cấu trúc hệ thống pháp luật về thương nhân Hiện nay ở nước ta pháp luật về thương nhân được quy định ở nhiều văn bản pháp luật khác nhau. Luật Thương mại năm 2005 với tư cách là hạt nhân của pháp luật thương mại chỉ đưa ra định nghĩa về thương nhân, còn từng loại thương nhân hoạt động trong các lĩnh vực cụ thể được quy định ở các văn bản như: Luật Doanh nghiệp (quy định chung về các loại hình doanh nghiệp); Luật Hợp tác xã; Luật Các tổ chức