Tài liệu Cấu trúc sự hài lòng của sinh viên đối với hoạt động đào tạo đại học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ________________ LÊ THỊ LINH GIANG CẤU TRÚC SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC Hà Nội – Năm 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LÊ THỊ LINH GIANG CẤU TRÚC SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục Mã số: 62 14 01 20 LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐO LƯỜNG VÀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ ĐỨC NGỌC Hà Nội - Năm 2015 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS. Lê Đức Ngọc, một người thầy, một nhà khoa học đã hướng dẫn chu đáo, chỉ bảo tận tình trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tác giả xin cảm ơn các thầy cô và các anh chị của Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã giúp đỡ tác giả hoàn thành luận án. Tác giả xin cảm ơn các thầy cô là chuyên gia trong lĩnh vực đo lường và đánh giá trong giáo dục như PGS.TS. Nguyễn Quý Thanh, PGS.TS. Nguyễn Phương Nga, PGS.TS. Ngô Doãn Đãi, GS.TS. Lê Ngọc Hùng, PGS.TS. Đinh Thị Kim Thoa, TS. Lê Văn Hảo, TS. Sái Công Hồng… đã hướng dẫn, tư vấn và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận án. Tác giả xin cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Khảo thí và Kiểm định chất lượng của Trường Đại học An Giang đã tạo điều kiện tốt nhất và giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, cán bộ và sinh viên tại các trường tác giả tiến hành khảo sát đã tạo điều kiện thuận lợi để tác giả tiến hành điều tra trong thời gian sớm nhất và đạt kết quả tốt nhất. Tác giả xin chân thành cảm ơn sự khích lệ và ủng hộ nhiệt tình của gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp trong thời gian tác giả thực hiện luận án này. Hà Nội, ngày 10 tháng 09 năm 2015 Tác giả luận án LÊ THỊ LINH GIANG i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án với tiêu đề Cấu trúc sự hài lòng của sinh viên đối với HĐĐT đại học hoàn toàn là kết quả của chính bản thân tôi và chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người khác. Trong quá trình thực hiện luận án, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo đức nghiên cứu, các kết quả trình bày trong luận án là sản phẩm nghiên cứu, khảo sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử dụng trong luận án đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các nội dung khác trong luận án của mình. Hà Nội, ngày 10 tháng 09 năm 2015 Tác giả luận án LÊ THỊ LINH GIANG ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................ii MỤC LỤC ............................................................................................................................iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ .............................................................................viii MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................... 5 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................................ 5 4. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................................... 6 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................................... 6 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu ..................................................................................... 6 7. Những luận điểm bảo vệ ................................................................................................. 6 8. Những đóng góp của luận án .......................................................................................... 7 9. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 8 10. Kết cấu luận án ............................................................................................................. 10 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẤU TRÚC SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC.............................................................. 11 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................... 11 1.1.1. Các nghiên cứu liên quan đến sự hài lòng ................................................................. 11 1.1.2. Các nghiên cứu về mô hình đánh giá sự hài lòng ...................................................... 13 1.1.3. Các nghiên cứu về các thành tố đối với hoạt động đào tạo đại học ........................... 18 1.1.4. Các nghiên cứu về các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của sinh viên đối với hoạt động đào tạo đại học ........................................................................................................... 26 1.2. Cơ sở lý thuyết ........................................................................................................... 34 1.2.1. Các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của sinh viên đối với hoạt động đào tạo đại học ...................................................................................................................................... 35 1.2.2. Các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ............................................................. 39 1.2.3. Mô hình nghiên cứu của luận án ............................................................................... 44 iii CHƯƠNG II. TRIỂN KHAI KHẢO NGHIỆM MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CẤU TRÚC SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC .................................................................................................................................... 48 2.1. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................................... 48 2.1.1. Quy trình xây dựng công cụ khảo sát ........................................................................ 48 2.1.2 Thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai thí điểm ......................................... 53 2.2. Đánh giá bộ công cụ ................................................................................................... 55 2.2.1. Bước 1. Nghiên cứu sơ bộ ........................................................................................ 55 2.2.2. Bước 2. Nghiên cứu chính thức ................................................................................ 64 CHƯƠNG III. ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CẤU TRÚC SỰ HÀI LÒNG CỦA SINH VIÊN ĐỐI VỚI HĐĐT ĐẠI HỌC QUA THỰC TIỄN .................................................. 68 3.1. Sự hài lòng chung của sinh viên đối với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ...................................................................................................................................... 68 3.1.1. Thực trạng về sự hài lòng của sinh viên đối với hoạt động đào tạo đại học ............. 68 3.1.2. Tương quan giữa năng lực của người học với sự hài lòng của họ đối với hoạt động đào tạo đại học .................................................................................................................... 73 3.2. Mức độ các thành tố hoạt động đào tạo đại học đáp ứng nhu cầu người học ...... 75 3.2.1. Mức độ đáp ứng đối với các sinh viên đang học tại trường ...................................... 75 3.2.1. Mức độ đáp ứng đối với các sinh viên tốt nghiệp ..................................................... 83 3.3. Mối quan hệ giữa các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với hoạt động đào tạo đại học ......................................................................................................... 90 3.3.1. Mối quan hệ giữa thành tố kì vọng của sinh viên với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ........................................................................................................................... 90 3.3.2. Mối quan hệ giữa thành tố kiểu nhân cách của sinh viên với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ........................................................................................................... 92 3.3.3. Mối quan hệ giữa thành tố sự trải nghiệm của sinh viên tại trường với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học .............................................................................................. 93 3.3.4. Mối quan hệ giữa thành tố năng lực của sinh viên với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ............................................................................................................................ 94 3.3.5. Mối quan hệ giữa thành tố mức độ ham thích tham gia các hoạt động ngoại khóa của sinh viên với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ................................................... 95 iv 3.3.6. Mối quan hệ giữa thành tố vùng miền nơi sinh viên đang học với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học .................................................................................................... 96 3.3.7. Mối quan hệ giữa thành tố ngành nghề sinh viên đang học với các thành tố của hoạt động đào tạo đại học ........................................................................................................... 97 3.4. Nhận định về kết quả nghiên cứu của luận án ........................................................ 98 3.4.1. Về kết quả đo lường .................................................................................................. 98 3.4.2. Về mô hình cấu trúc sự hài lòng ............................................................................... 99 3.4.3. Một số nghiên cứu đề xuất nhằm nâng cao sự hài lòng của sinh viên đối với hoạt động đào tạo đại học .......................................................................................................... 104 3.4.4. Đề xuất nhóm giải pháp .......................................................................................... 105 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 109 1. Kết quả nghiên cứu chính ............................................................................................. 109 2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ........................................................................ 111 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ...................................................................................................................................... 113 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 114 PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 126 v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT TT Nội dung Chữ viết tắt 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo BGD&ĐT 2. Cán bộ quản lý CBQL 3. Chương trình đào tạo CTĐT 4. Cơ sở vật chất ĐKHT 5. Cơ sở vật chất - trang thiết bị CSVC-TTB 6. Đại học An Giang ĐHAG 7. Đảm bảo chất lượng ĐBCL 8. Dịch vụ hỗ trợ DVHT 9. Điểm trung bình ĐTB 10. Giảng viên GV 11. Hoạt động đào tạo HĐĐT 12. Năng lực chuyên môn giảng viên NLCMGV 13. Năng lực nghề nghiệp NLNN 14. Nghiên cứu khoa học NCKH 15. Phẩm chất trách nhiệm giảng viên PCTNGV 16. Phương pháp giảng dạy PPGD 17. Sinh viên SV 18. Sinh viên tốt nghiệp SVTN vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy trình xây dựng công cụ khảo sát .................................................................. 48 Bảng 2.2. Đặc điểm mẫu trong nghiên cứu khảo nghiệm lần 2 tại 4 trường ....................... 59 Bảng 2. 3. Kết quả phân tích nhân tố khám phá bằng phương pháp xoay Varimax............ 60 Bảng 2.4. Phân tích độ tin cậy của bộ công cụ dựa trên dữ liệu 4 trường ........................... 62 Bảng 2.5. Danh sách các trường đại học công lập được chọn trong nghiên cứu chính thức ....... 64 Bảng 2.6. Thống kê số lượng mẫu trong nghiên cứu chính thức của nhóm SV đang học ........ 65 Bảng 2.7. Đặc điểm mẫu nghiên cứu (nhóm SV đang học) ................................................ 66 Bảng 2.8. Thống kê số lượng mẫu trong nghiên cứu chính thức của nhóm SVTN............. 67 Bảng 3.1. Kết quả điểm trung bình (ĐTB) và độ lệch chuẩn (ĐLC) đánh giá .................... 69 Bảng 3.2. Kết quả ĐTB về kì vọng, đáp ứng, hài lòng của nhóm SV đang học ................. 71 Bảng 3.3. Kết quả ĐTB về kì vọng, đáp ứng, hài lòng của nhóm SVTN ........................... 72 Bảng 3.4. Kết quả đánh giá hài lòng với kết quả xếp loại học tập ...................................... 73 Bảng 3.5. Ma trận hệ số tương quan giữa hài lòng với định hướng NLNN của SV đang học.. 74 Bảng 3.6. Ma trận hệ số tương quan giữa hài lòng với định hướng NLNN của SVTN ...... 75 Bảng 3.7. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA (nhóm SV đang học) ........................ 76 Bảng 3.8. Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA (nhóm SVTN) .................................. 84 Bảng 3.9. Hệ số tương quan giữa thành tố kì vọng của SV với cấu trúc HĐĐT ĐH .......... 91 Bảng 3.10. Mối quan hệ giữa thành tố kiểu nhân cách của SV với cấu trúc HĐĐT ĐH .... 92 Bảng 3.11. Mối quan hệ giữa thành tố sự trải nghiệm của SV với cấu trúc HĐĐT ĐH ..... 94 Bảng 3.12. Mối quan hệ giữa thành tố kết quả học tập của SV với cấu trúc HĐĐT ĐH .... 95 Bảng 3.13. Mối quan hệ giữa TT MĐ ham thích HĐNK của SV với cấu trúc HĐĐT ....... 95 Bảng 3.14. Mối quan hệ giữa TT vùng miền nơi SV đang học với cấu trúc HĐĐT ĐH .... 96 Bảng 3.15. Mối quan hệ giữa TT ngành nghề SV đang học với cấu trúc HĐĐT ĐH ......... 97 vii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1. Mô hình chỉ số hài lòng khách hàng của Mỹ [theo: Lê Văn Huy, 2007] ............ 14 Hình 1.2. Mô hình chỉ số hài lòng của châu Âu [theo: Lê Văn Huy, 2007] ........................ 14 Hình 1.3. Mô hình chất lượng dịch vụ của Gronroos [theo: John B.Lyon, 2001] ............... 15 Hình 1.4. Mô hình chất lượng dịch vụ et al. [theo: Parasuraman, 1988] ............................. 16 Hình 1.5. Thuyết kỳ vọng của Victor Vroom ...................................................................... 37 Hình 1.6. Mô hình giả thuyết về cấu trúc sự hài lòng của SV ............................................. 46 Hình 2.1. Mô hình nghiên cứu chính thức cấu trúc sự hài lòng của SV đ/v HĐĐT ĐH ..... 64 Hình 3.1. So sánh ĐTB giữa kì vọng, đáp ứng, hài lòng của từng thành tố (SV đang học) 69 Hình 3.2. So sánh ĐTB giữa kì vọng, đáp ứng, hài lòng của từng thành tố (SVTN) .......... 72 Hình 3.3. Kết quả phân tích CFA (nhóm SV đang học) ...................................................... 79 Hình 3.4. Mức độ đáp ứng của các thành tố trong cấu trúc HĐĐT ĐH .............................. 80 Hình 3.5. Kết quả phân tích CFA (nhóm SVTN) ................................................................ 86 Hình 3.6. Mức độ đáp ứng của các thành tố trong cấu trúc HĐĐT đại học ........................ 87 Hình 3.7. Cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học ........................................... 99 viii MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong kinh tế thị trường, giáo dục là một loại dịch vụ, vì vậy sự hài lòng của sinh viên (SV) đối với nhà trường là mục tiêu cơ bản và là điều kiện sống còn của mỗi cơ sở giáo dục. Các trường đại học phụ thuộc nhiều vào SV, do đó cần phải hiểu nhu cầu hiện tại và kì vọng tương lai của họ để đáp ứng tốt hơn những gì mà họ mong đợi [Koviljka Banjecvic, Aleksandra Nastasic, 2010]. Đây được xem là tiêu chí cạnh tranh giữa các trường đại học với nhau [Kwek et al., 2010]. Sự hài lòng của SV đối với các cơ sở giáo dục có thể ảnh hưởng đến niềm tin của họ [Omar et al, 2009] và những dự định trong tương lai [Cronin & Taylor, 1992; Fornell, 1992 và Clemes et al, 2008]. Đồng thời việc làm tăng sự hài lòng của SV sẽ ảnh hưởng nhiều đến lợi nhuận kinh tế [Anderson et al, 1994]. Ngoài ra, sự hài lòng của SV là một chỉ số của trường để đo lường mức độ đáp ứng nhu cầu của SV, hiệu quả, thành công và sự sinh tồn của các trường. Đây cũng chính là bằng chứng về hiệu quả của cơ sở đào tạo, giúp hệ thống kịp thời có những điều chỉnh hợp lí để ngày càng tạo ra mức độ hài lòng cao hơn cho những đối tượng mà nó phục vụ [Upcraft & Schuh, 1996]. Như vậy, việc thỏa mãn nhu cầu của người học là điều kiện tạo cho họ thái độ tích cực, động cơ học tập và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong học tập, nghiên cứu và phát triển. Một nhà trường tốt là “nhà trường có chuẩn chất lượng cao, có mong đợi cao đối với người học và có môi trường học tập, giảng dạy tốt hay có văn hóa nhà trường tốt. Nhà trường như một tổ chức học tập có tính chất hoạt động của một bộ não. Nhà trường kiểu loại này luôn tìm kiếm vấn đề, tư duy và tìm cách cải tiến. Kiến thức có vai trò to lớn và được chia sẻ giữa các thành viên của nhà trường, gia đình học sinh và cộng đồng” [Gerald C.Ubben, Larry W.Hugies & Cynthia J.Norris, 2004]. Chính vì vậy, nhà trường cần tạo cho 1 SV môi trường thuận lợi nhất để học tập và nghiên cứu. Chất lượng giáo dục của trường được xác định theo: chất lượng của môi trường học tập và chất lượng đầu vào (chương trình, nội dung, giáo viên, cơ sở vật chất, tài chính, quản lí,…); chất lượng của quá trình (phương pháp dạy, phương pháp học, thời lượng,…); chất lượng đầu ra (năng lực của SVTN, khả năng tìm việc làm và tạo việc làm của SVTN,…). Việc xây dựng môi trường học tập trong trường đại học có chất lượng đáp ứng nhu cầu của SV là vấn đề cấp thiết mà các trường cần hướng tới. Chất lượng là sự thỏa mãn một yêu cầu nào đó. Thực vậy, trong sản xuất, chất lượng của một sản phẩm được đánh giá qua mức độ đạt được các tiêu chuẩn chất lượng đã đề ra của sản phẩm. “Chất lượng là tiềm năng của một sản phẩm hay dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu người sử dụng” [Tiêu chuẩn Pháp NFX 50 – 109 theo: Lê Đức Ngọc, 2004] hay “Chất lượng là tập hợp các đặc tính của một thực thể (đối tượng) tạo cho thực thể (đối tượng) đó khả năng thỏa mãn những nhu cầu đã nêu ra hoặc nhu cầu tiềm ẩn” [TCVN ISO 8402 theo: Lê Đức Ngọc, 2004]. Còn trong đào tạo, chất lượng đào tạo được đánh giá qua mức độ đạt được mục tiêu đào tạo đã đề ra đối với một chương trình đào tạo. Chất lượng đào tạo là kết quả của quá trình đào tạo được phản ánh ở các đặc trưng về phẩm chất, nhân cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành nghề của người tốt nghiệp, giá trị tương ứng với mục tiêu, chương trình theo ngành nghề cụ thể [Bùi Minh Hiền, 2006]. Như vậy, môi trường nhà trường là nơi tốt nhất để giáo dục, đào tạo con người, tạo nhận thức đúng đắn, phát huy nhân cách người học. Đây là nơi cung cấp tri thức, kỹ năng, năng lực nghề nghiệp, năng lực nghiên cứu cho người học; đồng thời là nơi củng cố, phát huy năng lực bản thân. Để đánh giá chất lượng môi trường nhà trường cần đánh giá cả đầu vào, quá trình và đầu ra bởi chất lượng là một quá trình. Xu thế phát triển của xã hội hiện nay đòi hỏi chúng ta tập trung vào đánh giá sản phẩm đầu ra. Sản 2 phẩm đầu ra được đánh giá ở nhiều yếu tố khác nhau nhưng yếu tố chủ đạo chính là sự hài lòng của các bên liên quan. Điều này được minh chứng cụ thể trong triết lý xây dựng các bộ tiêu chuẩn đánh giá từ cơ sở giáo dục đại học đến chương trình đào tạo đều nhắm đến đích là sự hài lòng của các bên liên quan (người học, nhà sử dụng lao động, phụ huynh, GV, cán bộ quản lý và xã hội). Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra nhu cầu cần đánh giá hài lòng của SV trong quá trình học tập tại trường, cụ thể: Mô hình quản lý chất lượng tổng thể (TQM – Total Quality management) là đỉnh cao của các mô hình quản lý chất lượng, trong đó xây dựng môi trường học tập có chất lượng cho người học được coi là giải pháp đầy đủ và hiệu quả nhất đối với mô hình này. Peter và Waterman (1982) cho rằng “quản lý chất lượng tổng thể gắn liền với phát triển văn hóa chất lượng của tổ chức, ở đó mỗi thành viên mang lại niềm vui cho khách hàng, tổ chức được thiết kế theo cấu trúc hướng tới khách hàng, coi khách hàng là thượng đế” [Peter & Waterman, 1982 theo: Nguyễn Tiến Dũng, 2013]. Xây dựng môi trường học tập trong trường đại học có chất lượng hướng đến đáp ứng nhu cầu SV là vấn đề cấp thiết mà các trường cần hướng đến. Chúng ta cần xác định chất lượng là sự đạt được các mục tiêu và đáp ứng được sự hài lòng của các bên có liên quan. Để đạt được điều này, chúng ta cần xây dựng một hệ thống phản hồi hiệu quả về chất lượng đào tạo của trường. Hướng dẫn tự đánh giá cấp chương trình của AUN đề cập đến yếu tố SV trong quá trình lấy ý kiến phản hồi, họ cho rằng: SV là đối tượng đầu tiên xét đoán chất lượng giảng dạy và học tập. Họ trải nghiệm phương pháp giảng dạy của thầy. Họ có ý kiến về các trang thiết bị [Hướng dẫn AUN – QA, 2004]. Mô hình hoạt động chất lượng trong giáo dục đại học theo mạng lưới chất lượng châu Á – Thái Bình Dương (APQN – Asia Pacific Quality Network) chỉ ra rằng ngoài các yếu tố đầu vào, quá trình, đầu ra thì cần xem 3 xét đến khía cạnh hài lòng của các bên có liên quan, trong đó sự hài lòng của SV được xem là tiêu chí tiên quyết. Mô hình đảm bảo chất lượng theo Quỹ quản lý chất lượng châu Âu (EFQM – European Foundation for Quality Management) cho rằng để đảm bảo chất lượng thì trọng số của yếu tố hài lòng chiếm đến 29% trong đó yếu tố hài lòng của khách hàng (SV) chiếm 20%. Trong văn bản hợp nhất số 06 quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường đại học hợp nhất Quyết định số 65/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01/11/2007 và Thông tư số 37/2012/TT-BGDĐT ngày 30/10/2012 tại tiêu chí 6.9 quy định “Người học được tham gia đánh giá chất lượng giảng dạy của giảng viên khi kết thúc môn học, được tham gia đánh giá chất lượng đào tạo của trường đại học trước khi tốt nghiệp” [Văn bản hợp nhất số 06/VBHN-BGDĐT, 2014]. Trong tiêu chuẩn 13 của Bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục trường thành viên và Khoa trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội (ban hành kèm theo Quyết định số 1165/QĐ-ĐBCL ngày 20/04/2011 của Giám đốc ĐHQGHN), quy định về đảm bảo chất lượng cần có “chỉ số giám sát đánh giá của người học” đối với các hoạt động chất lượng giáo dục đơn vị đào tạo đại học, đồng thời ở tiêu chuẩn 15 quy định về “Sự hài lòng của các bên liên quan” [Quyết định số 1165/QĐ-ĐBCL, 2011]. Qua tổng quan các nghiên cứu liên quan đến sự hài lòng của SV, có nhiều nghiên cứu đánh giá hài lòng nhưng các nghiên cứu này chỉ mới dừng lại ở việc thu thập thông tin về sự hài lòng. Qua phân tích cơ sở lí luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu trên, chúng tôi nhận thấy các nghiên cứu đã chỉ ra được nhu cầu cần đánh giá hài lòng của SV, các thành tố/tiêu chí/nội dung đánh giá sự hài lòng của SV đối với hoạt động đào tạo (HĐĐT), các thành tố tạo nên sự hài lòng của SV. Ngoài ra, một số tác giả đã nghiên cứu về các chiều cạnh khác nhau của sự hài lòng từ khái niệm, nguồn gốc cũng 4 như các hệ quả của nó. Tính khoa học của luận án là tìm ra cấu trúc sự hài lòng đối với HĐĐT. Vấn đề cấu trúc sự hài lòng của SV chưa được đánh giá: (1) dựa trên dữ liệu tổng thể của nhiều trường đại học mang đặc trưng khác nhau để tìm ra cấu trúc tổng thể sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học (xét ở cấp độ vĩ mô); (2) chưa xem xét để tìm ra các thành tố tạo nên cấu trúc sự hài lòng của SV; (3) tìm ra công cụ đánh giá mang đặc trưng của môi trường giáo dục Việt Nam và phù hợp với đối tượng SV Việt Nam. Kết quả đánh giá sẽ giúp các nhà quản lí giáo dục có những chiến lược, kế hoạch và lộ trình thực hiện cụ thể nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của trường và hướng đến “chất lượng là sự đáp ứng mục tiêu của nhà trường và sự hài lòng của các bên liên quan”. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích của nghiên cứu là xác định các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV để đánh giá chính xác sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học nhằm nâng cao sự hài lòng của người học hướng đến mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng đào tạo đại học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1.Khách thể nghiên cứu SV đại học hệ chính quy đang học tại các trường đại học công lập được chọn ngẫu nhiên trong quá trình nghiên cứu. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, tác giả có lựa chọn thêm một nhóm nhỏ khách thể là SVTN. Đây chính là cơ sở để so sánh mức độ HĐĐT đại học thật sự đáp ứng nhu cầu của SVTN cũng như định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp (NLNN) của họ với nhóm SV đang học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. 5 4. Câu hỏi nghiên cứu - Câu hỏi 1: Sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học được cấu thành từ những thành tố nào? - Câu hỏi 2: Mối quan hệ giữa các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học như thế nào? 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xác định cơ sở lí luận về cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học; - Khảo nghiệm khám phá/tìm hiểu các thành tố tạo nên sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học; - Đánh giá mối quan hệ giữa các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học; - Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng của SV dựa trên kết quả nghiên cứu. 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu - Về không gian của nghiên cứu: 15 trường đại học công lập trong cả nước được lựa chọn làm đối tượng khảo sát. - Về thời gian của nghiên cứu: thời gian thực hiện khảo sát là HKII (2012 – 2013) cho khảo nghiệm tại 4 trường đại học công lập và HKI (2013 – 2014) cho điều tra chính thức tại 15 trường đại học công lập trong cả nước. 7. Những luận điểm bảo vệ Cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học gồm 4 thành tố liên quan đến đặc điểm cá nhân của SV (1. Kì vọng của SV, 2. Kiểu nhân cách của SV, 3. Sự trải nghiệm của SV tại trường, 4. Ngành nghề SV đang học) trong mối quan hệ với 5 thành tố của HĐĐT đại học (1. Chương trình đào tạo, 2. Năng lực chuyên môn của GV, 3. Phẩm chất trách nhiệm của GV, 4. Cơ sở vật chất, 5. Dịch vụ hỗ trợ). 6 8. Những đóng góp của luận án 8.1. Về mặt lý luận - Xây dựng được mô hình hợp lý về cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Xác định các thành tố tạo nên cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Xác định mối quan hệ giữa các thành tố tạo nên cấu trúc sự hài lòng SV đối với HĐĐT đại học. 8.2. Về mặt thực tiễn - Xây dựng bộ công cụ đo sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Đánh giá thực trạng sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học tại các trường đại học công lập hiện nay. - Đánh giá một cách định lượng mối quan hệ giữa các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Đề xuất các nhóm giải pháp góp phần nâng cao chất lượng sự hài lòng của SV đối với HĐĐT. 8.3. Những điểm mới của luận án Kết quả nghiên cứu của luận án thuộc chuyên ngành Đo lường và đánh giá đã đem lại những điểm mới khi nghiên cứu “Cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học” gồm 3 điểm chính sau đây: - Mô tả được một cách định lượng các thành tố của cấu trúc hợp lý về HĐĐT đại học. - Xác định được không chỉ định tính mà cả định lượng các thành tố thuộc cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Đánh giá mối quan hệ giữa các thành tố thuộc cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. 7 - Đề xuất được các nhóm giải pháp nâng cao chất lượng từng thành phần của cấu trúc HĐĐT đại học góp phần nâng cao sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. 9. Phương pháp nghiên cứu 9.1. Phương pháp nghiên cứu định tính - Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa các tri thức chủ yếu trong các công trình nghiên cứu đã có trong và ngoài nước về sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học để xác định cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. - Tổng kết các kinh nghiệm quốc tế và trong nước liên quan đánh giá sự hài lòng của SV về HĐĐT của nhà trường và sự hài lòng của SV về chất lượng các dịch vụ được nhà trường cung cấp nhằm tham khảo và xác định thêm cơ sở để đề xuất, triển khai một số thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Phương pháp chuyên gia: tiến hành lấy ý kiến chuyên gia và các nhà quản lý thực tiễn thông qua phỏng vấn về các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. 9.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng - Phương pháp trưng cầu ý kiến: thu thập thông tin từ điều tra khảo sát thông qua phiếu hỏi để lấy ý kiến của SV tại 15 trường đại học công lập trong cả nước về các thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học và phỏng vấn một số CBQL đào tạo tại một số trường. - Phương pháp thống kê mô tả: làm rõ thực trạng về sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. - Phương pháp thống kê suy luận: xác định các thành tố tạo nên cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học và mối quan hệ giữa các thành tố của cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. 8 Trong phương pháp này, tác giả sử dụng phần mềm AMOS, SPSS, EXCEL để phân tích và đánh giá. Quy trình nghiên cứu của luận án: Bước Bước 1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Bước 2. Xây dựng cơ sở lý luận Bước 3. Triển khai khảo cứu mô hình nghiên cứu về cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học Phương pháp nghiên cứu - PP nghiên cứu lý thuyết - PP thu thập thông tin - PP chuyên gia - PP nghiên cứu lý thuyết - PP thu thập thông tin - PP chuyên gia Sản phẩm nghiên cứu - Hệ thống hóa lý luận liên quan đến nghiên cứu về: (1) quan niệm về hài lòng và về HĐĐT; (2) mô hình đánh giá trong nghiên cứu hài lòng; (3) thành tố trong cấu trúc sự hài lòng của SV. - Khung lý thuyết nghiên cứu - Mô hình cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học - Xây dựng bộ công cụ đo sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học - PP nghiên cứu - Bộ công cụ đo cấu trúc sự hài lòng định tính của SV đối với HĐĐT đại học - PP nghiên cứu - Mô hình cấu trúc sự hài lòng của SV định lượng đối với HĐĐT đại học - PP chuyên gia - Bộ công cụ đo cấu trúc sự hài lòng Bước 4. Đánh giá mô hình cấu trúc - PP nghiên cứu sự hài lòng của định lượng SV đối với - PP chuyên gia HĐĐT đại học của SV đối với HĐĐT đại học được điều chỉnh - Đánh giá cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT khi đưa vào thực tiễn - Giải pháp nâng cao sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học 9 10. Kết cấu luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận án bao gồm 3 chương: Chương I: Cơ sở lý luận về cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. Trong chương này, tác giả phân tích, đánh giá các nghiên cứu có liên quan đến sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. Trên cơ sở đó, tác giả hệ thống hóa lịch sử phát triển vấn đề nghiên cứu, xây dựng khung lý thuyết và đề xuất mô hình lý thuyết về cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học dựa trên các học thuyết và mô hình liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Chương II: Triển khai khảo nghiệm mô hình nghiên cứu cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học. Trong chương này, tác giả triển khai khảo nghiệm mô hình nghiên cứu cấu trúc sự hài lòng SV đối với HĐĐT đại học mà tác giả đề xuất trong chương I; đồng thời đánh giá độ tin cậy và độ giá trị của bộ công cụ đo để đưa ra mô hình cấu trúc hoàn chỉnh áp dụng vào thực tiễn. Chương III: Đánh giá mô hình cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học qua thực tiễn. Trong chương này, tác giả áp dụng mô hình lý thuyết đã điều chỉnh vào thực tiễn đồng thời đưa ra nhận định, đánh giá liên quan đến cấu trúc sự hài lòng của SV đối với HĐĐT đại học để xác định các thành tố cốt lõi trong cấu trúc sự hài lòng của SV. 10