HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
VANLATY KHAMVANVONGSA
C¶i c¸ch bé m¸y hµnh chÝnh nhµ níc cÊp trung ¬ng
ë Céng hßa d©n chñ nh©n d©n Lµo
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Chuyên ngành: Lý luận và Lịch sử Nhà nước và pháp luật
Mã số: 62 38 01 01
HÀ NỘI - 2015
Công trình được hoàn thành tại
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Trịnh Đức Thảo
Phản biện 1:.........................................................
.........................................................
Phản biện 2:.........................................................
.........................................................
Phản biện 3:.........................................................
.........................................................
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi...... giờ....... ngày...... tháng...... năm 20....
Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia và
Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cải cách bộ máy hành chính nhà nước nói chung và bộ máy hành chính nhà
nước (BMHCNN) cấp trung ương nói riêng, hiện nay luôn là sự quan tâm của
nhiều quốc gia trên thế giới kể cả các quốc gia phát triển và các quốc gia đang phát
triển và đặc biệt là các quốc gia trong quá trình chuyển đổi từ nền hành chính cai
trị sang nền hành chính phục vụ. Ở nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân
(CHDCND) Lào từ khi thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước do Đảng
Nhân dân cách mạng (NDCM) Lào khởi xướng và lãnh đạo. Vấn đề cải cách
BMHCNN nói chung và BMHCNN cấp trung ương nói riêng cũng luôn là sự
quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước Lào. Điều này được thể hiện qua các văn
kiện ở các kỳ Đại hội Đảng NDCM Lào. Hội nghị trung ương lấn thứ 5 khóa II đã
khẳng định: “Kiện toàn chính quyền là nhằm nâng cao hiệu lực của chính quyền
về quản lý nhà nước, quản lý kính tế và xã hội... Cần tiếp tục cải cách và kiện toàn
hệ thống chính quyền toàn bộ, làm cho nó đột phá từ trung ương xuống đến cấp cơ
sở. Cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương cần phải gọn nhẹ thực sự, có
hiệu quả, để làm việc quản lý, nghiên cứu, kiểm tra giám sát, xây dựng cán bộ và
công tác đối ngoại là chủ yếu”.
Thực hiện chủ trương của Đảng những năm qua công cuộc cải cách
BMHCNN nói chung và cải cách BMHCNN cấp trung ương nói riêng đã đạt được
những kết quả quan trọng như bộ máy ngày càng gọn hơn, từng bước hoạt động có
hiệu lực, hiệu quả hơn. Chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan cấu thành
BMHCNN được xác định rõ ràng cụ thể hơn... Điều đó đã góp phần vào thành tựu
đạt được trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh, môi
trường.... Tuy nhiên, trước yêu cầu mới của công cuộc đổi mới đất nước, cải cách
BMHCNN nói chung và BMHCNN cấp trung ương thời gian qua vẫn còn bộc lộ
nhiều hạn chế. Cụ thể là sự thể chế hóa các chủ trương của Đảng về cải cách
BMHCNN cấp trung ương còn chậm. Các văn bản pháp luật còn chồng chéo,
thiếu đồng bộ, chức năng, nhiệm vụ của một số Bộ, Ban, ngành còn chồng chéo,
thiếu tính cụ thể, minh bạch và rõ ràng. Cơ cấu tổ chức bộ máy còn cồng kềnh,
phức tạp, gây ra những tình trạng hoạt động không thông suốt, kém hiệu quả, lãng
phí. Không ít cán bộ, công chức vẫn chưa đáp ứng được trong cải cách tổ chức bộ
máy hành chính; việc bố trí, sắp xếp cũng như đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao
trình độ về chuyên môn, phẩm chất đạo đức cán bộ, công chức vẫn gặp nhiều khó
2
khăn, nhiều trường hợp không đúng tiêu chuẩn. Ngoài ra, còn diễn ra hiện tượng
tham ô, tham nhũng, quan liêu của một số cán bộ, công chức ở một số cơ quan và
hiện tượng “xin - cho” vẫn diễn ra khá trầm trọng ở một số lĩnh vực. Điều đó làm
giảm hiệu lực, hiệu quả của BMHCNN và giảm lòng tin của nhân dân đối với
chính quyền nhà nước, thực trạng này đòi hỏi phải có những giải pháp khắc phục
kịp thời. Đảng NDCM Lào đã chỉ rõ: “Nếu không quyết tâm cải cách kịp thời và
không tập trung lực lượng vào việc củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao
trình độ đội ngũ cán bộ và hoàn thiện lề lối làm việc cho tốt hơn thì chắc chắn rằng
chung ta không chỉ sẽ không thoàn thành nhiệm vụ chính trị thôi, mà còn sẽ làm
cho tình hình phức tạp thêm và làm cho sự tin cậy của quần chúng đối với chế độ
mới sẽ bị xói món cũng có thể”.
Bên cạnh đó để đáp ứng được yêu cầu đổi mới cũng như đòi hỏi của cải
cách hành chính nhà nước, xây dựng nhà nước pháp quyền trong điều kiện kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) và mở rộng hợp tác hội nhập
quốc tế ở nước CHDCND Lào hiện nay. Điều đó, đòi hỏi cần phải có sự cải cách
mạnh mẽ BMHCNN cấp trung ương ở Lào hiện nay theo hướng Đại hội IX Đảng
NDCM Lào đã xác định: “Các Bộ, cơ quan hành chính cấp trung ương cần thực
hiện chức năng quản lý vĩ mô là chủ yếu; Nhất là việc triển khai đường lối và Nghị
quyết của Đảng thành chương trình, đề án thuộc ngành cho kịp thời và chỉ đạo tổ
chức thực hiện thành hiện thực...”.
Để khắc phục những hạn chế cải cách BMHCNN thời gian qua hiện thực
hóa có hiệu quả chủ trương của Đảng NDCM Lào, đòi hỏi phải có sự nghiên cứu
bài bản, toàn diện cơ sở lý luận và thực tiễn cải cách BMHCNN nói chung và cải
cách BMHCNN cấp trung ương nói riêng.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, việc nghiên cứu đề tài “Cải cách bộ máy
hành chính nhà nước cấp trung ương ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào” là
cấp thiết có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn đối với CHDCND Lào hiện nay.
2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án
2.1. Mục đích của luận án
Trên cơ sở làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và đánh giá thực trạng việc cải
cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở nước CHDCND Lào, luận án
đề xuất các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm tiếp tục cải cách hoàn thiện bộ
máy hành chính nhà nước cấp trung ương của nước CHDCND Lào đáp ứng yêu
cầu đổi mới và phát triển của đất nước Lào.
3
2.2. Nhiệm vụ của luận án
- Nghiên cứu và làm sáng tỏ cơ sở lý luận về cải cách bộ máy hành chính
nhà nước cấp trung ương ở nước CHDCND Lào.
- Khái quát quá trình hình thành, phát triển và thực trạng của bộ máy hành
chính nhà nước cấp trung ương ở CHDCND Lào. Từ đó chỉ ra được những ưu
điểm, hạn chế và nguyên nhân của bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương
của Lào hiện hành.
- Nghiên cứu, đánh giá quá trình cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp
trung ương của nước CHDCND Lào từ khi nước Lào thực hiện đường lối đổi mới
đất nước đến nay. Từ đó chỉ ra được thành tựu, hạn chế và nguyên nhân trong quá
trình cải cách bộ máy hành chính nhà nước này.
- Đề xuất quan điểm và các giải pháp tiếp tục cải cách bộ máy hành chính
nhà nước cấp trung ương ở nước CHDCND Lào đến năm 2020.
3. Phạm vi nghiên cứu của luận án
- Về không gian nghiên cứu lý luận và thực tiễn cải cách bộ máy hành chính
nhà nước cấp trung ương ở CHDCND Lào có sự tham khảo kinh nghiệm của Việt
Nam, Trung Quốc, Thái Lan.
- Về thời gian, luận án nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển bộ máy
hành chính nhà nước cấp trung ương ở CHDCND Lào từ năm 1975 đến 2015 và
đánh giá thực trạng quá trình cải cách bộ máy hành chính cấp trung ương ở
CHDCND Lào từ đổi mới năm 1986 đến năm 2015. Đề xuất quan điểm và giải
pháp tiếp tục cải cách bộ máy hành chính này đến năm 2020.
4. Cơ sở lý luận, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận của luận án là quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng NDCM Lào về nhà nước và pháp luật,
về xây dựng nhà nước dân chủ nhân dân, về cải cách bộ máy nhà nước nói chung
và cải cách BMHCNN nói riêng.
Bên cạnh đó, tác giả luận án cũng sử dụng các quan điểm khoa học được rút
ra từ các công trình khoa học đã được công bố liên quan đến đề tài luận án trong
và ngoài nước Lào.
- Các phương pháp nghiên cứu chủ đạo của luận án là trên cơ sở phương
pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; luận án sử dụng các phương pháp
truyền thống như: phương pháp lịch sử - cụ thể, phân tích - tổng hợp, diễn giải -
4
quy nạp, so sánh, thống kê (được biểu hiện dưới biểu bảng và sơ đồ hóa) để phân
tích và làm rõ nội dung của luận án.
5. Đóng góp mới của luận án
Luận án là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu tương đối có hệ thống
và toàn diện của cải cách BMHCNN cấp trung ương dưới góc độ lý luận và lịch sử
nhà nước và pháp luật ở nước CHDCND Lào. Vì vậy, luận án có những đóng góp
khoa học mới sau:
- Luận án đã xây dựng được các khái niệm BMHCNN ở cấp trung ương,
cải cách BMHCNN ở Lào; chỉ ra được các đặc điểm của BMHCNN cấp trung
ương ở Lào.
- Xác định nội dung cải cách, các điều kiện bảo đảm của cải cách
BMHCNN cấp trung ương ở Lào.
- Luận án đã đánh giá, chỉ ra được những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân
BMHCNN và cải cách BMHCNN cấp trung ương hiện hành ở Lào.
- Luận án đề xuất được hệ thống quan điểm và các giải pháp tổng thể có tính
khả thi để tiếp tục đẩy mạnh cải cách BMHCNN cấp trung ương nhằm hoàn thiện
và đưa ra mô hình của BMHCNN cấp trung ương ở CHDCND Lào hiện nay.
6. Ý nghĩa khoa học của luận án
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung lý luận về chính quyền
cấp trung ương, về cải cách BMHCNN cấp trung ương trong môn học lý luận
chung về nhà nước và pháp luật.
Kết quả nghiên cứu của luận án còn có giá trị tham khảo, góp phần cải cách
có hiệu quả BMHCNN cấp trung ương nói riêng và thực tiễn cải cách bộ máy nhà
nước ở CHDCND Lào hiện nay nói chung. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của luận
án còn là tài liệu tham khảo có giá trị cho hoạt động tổng kết thực tiễn, nghiên cứu,
giảng dạy về bộ máy nhà nước nói chung và bộ máy hành chính nhà nước cấp
trung ương ở CHDCND Lào nói riêng.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận
án được kết cấu thành 4 chương, 10 tiết.
5
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Hiện nay, cải cách BMHCNN nói chung và BMHCNN cấp trung ương nói
riêng luôn là sự quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia
đang trong quá trình chuyển đổi. Để thực hiện cải cách thành công việc nghiên
cứu luận chứng cơ sở khoa học cũng luôn được sự quan tâm của các cơ quan, các
nhà khoa học trong nước Lào và cả ở nước ngoài.
Ở Lào vấn đề cải cách BMHCNN cấp trung ương đến nay rất ít công trình
nghiên cứu đến, Những năm gần đây, có một số công trình nghiên cứu đến bộ máy
nhà nước, đổi mới bộ máy chính quyển ở địa phương, ví dụ như:
- Pa Tha Na Souk Aloun (2007): “Đổi mới tổ chức, hoạt động của bộ máy
hành chính nhà nước của Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào”, Luận án tiến sĩ Luật
học, Trường Đại học Luật Hà Nội.
- Khăm Khoong Phôm Ma Păn Nha (2010): “Cơ sở lý luận và thực tiễn đổi
mới tổ chức bộ máy chính quyền cấp tỉnh ở nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
hiện nay”, Luận án tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ
Chí Minh.
- Phô xay Say Nha Sone (2011): “Cải cách bộ máy hành chính nhà nước
cấp huyện ở nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào hiện nay”, Luận án tiến sĩ Luật
học, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh.
Đối với công trình nghiên cứu ở nước Lào chủ yếu đề cập đến vấn đề cải
cách hành chính chung; hoặc là một bộ một cơ quan một địa phương; hoặc đi vào
từng nội dung cụ thể như: hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính, hiệu quả quản lý
hành chính, vai trò tổ chức hành chính, đổi mới bộ máy văn phòng, đơn vị hành
chính v.v.. Về công trình nghiên cứu BMHCNN cho đến nay, chưa có một công
trình nào nghiên cứu hoàn chỉnh và có hệ thống về cải cách BMHCNN cấp trung
ương ở CHDCND Lào.
Ở Việt Nam và Trung Quốc có nhiều công trình nghiên cứu về cải cách
hành chính, đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước, xây dựng nhà nước pháp quyền
XHCN trong đó đề cập vấn đề cải cách BMHCNN,
Riêng ở Việt Nam, cũng có nhiều công trình nghiên cứu phong phú với
nhiều tác giả viết liên quan nhà nước pháp quyền, bộ máy nhà nước, cải cách bộ
máy hành chính nhà nước, cải cách hành chính, hoàn thiện bộ máy chính quyền ở
6
từng địa phương cụ thể… đang là vấn đề cấp thiết được Đảng và Nhà nước Việt
Nam quan tâm và cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề này
trên các phương diện khác nhau. Các công trình nghiên cứu về bộ máy hành chính
đã góp phần giải đáp, những đòi hỏi cấp bách của thực tế đối với hệ thống
BMHCNN cấp trung ương, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền và sự
nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ở Việt Nam. Các công
trình nghiên cứu đã đề ra những giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách hành chính
nói chung và hoàn thiện BMHCNN cấp trung ương nói riêng nhằm thực hiện một
trong những nội dung của đổi mới, hoàn thiện bộ máy nhà nước pháp quyền
XHCN của dân, do dân và vì dân ở Việt Nam.
Tổng quan tình hình nghiên cứu của công trình khoa học công bố trong nước
và nước ngoài là sự khái quát hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến
đề tài nghiên cứu. Cụ thể trên cơ sở nghiên cứu những công trình có liên quan đến
Nhà nước pháp quyền, bộ máy nhà nước, cải cách bộ máy hành chính nhà nước và
BMHCNN cấp trung ương ở từng loại công trình: sách, đề tài khoa học, luận văn,
luận án và các bài đăng trên tạp chí, báo khoa học... Mặc dù vậy, tất cả các công
trình khoa học đã được công bố trong nước và nước ngoài trên đây là những tài liệu
tham khảo có giá trị cho việc nghiên cứu, viết và hoàn thiện luận án này.
Chương 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
CẤP TRUNG ƯƠNG Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ, CHỨC NĂNG CỦA BỘ MÁY
HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TRUNG ƯƠNG Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ
NHÂN DÂN LÀO
2.1.1. Khái niệm bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào
Theo quan điểm chung BMHCNN được hiểu là tổ chức bộ máy nhà nước
thực hiện quyền hành pháp hoặc tổ chức hành pháp mà có thẩm quyền, có chức
năng quản lý và giải quyết các vụ việc ở tầm vĩ mô, ở phạm vi cả nước theo
ngành, lĩnh vực của mình được giao cho, đều gọi là tổ chức bộ máy cấp trung
ương. “Tổ chức của hành pháp ở trung ương gồm cả: Thủ tướng và Chính phủ, Bộ
trưởng và bộ, các cơ quan khác ở trương ương”.
Hiến pháp sửa đổi năm 2003 đã quy định: Chính phủ là cơ quan hành chính
nhà nước, thống nhất quản lý thực hiện nhiệm vụ của nhà nước về mọi mặt (chính
7
trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại); Chính phủ gồm có
Thủ tướng, Phó thủ tướng, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ; Thủ tướng
Chính phủ là người đứng đầu Chính phủ và đại diện cho Chính phủ, lãnh đạo và
điều hành công việc của Chính phủ, các bộ, các cơ quan ngang bộ, tổng cục và cơ
quan khác thuộc Chính phủ; lãnh đạo và điều hành công việc của các tỉnh và thành
phố. Bên cạnh đó, Luật Chính phủ sửa đổi năm 2003 đã quy định: cơ cấu tổ chức
của Chính phủ gồm có Phủ Thủ tướng (hiện là Văn phòng Chính phủ), bộ, cơ
quan ngang bộ. Ngoài ra, Chính phủ có thể thành lập, giải thể, chia tách, sáp nhập
các cơ quan khác thuộc Chính phủ. Có thế thấy rằngChính phủ đóng vị trí quan
trọng hệ thông cơ quan hành chính nhà nước; bởi Chính phủ là cơ quan hành
chính nhà nước cấp trung ương, là trung tâm chủ yếu trong việc thực hiện quyền
hành pháp ở trung ương, nhất là các bộ, cơ quan ngang bộ; mà đó là cơ quan, tổ
chức tham mưu, sự nghiệp, chuyên môn để giúp Chính phủ hoàn thành tốt chức
năng, nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, còn tồn tại một số cơ quan, tổ chức ở trung
ương và hoạt động do quy định của Chính phủ.
Từ những phân tích nêu trên có thể hiểu BMHCNN cấp trung ương Nhà
nước CHDCND Lào là hệ thống các bộ phận cơ cấu của Chính phủ và tổ chức, cơ
quan khác thuộc Chính phủ, bao gồm các bộ, cơ quan ngang bộ và tổ chức, cơ
quan khác ở trung ương, đồng thời các nhân sự của các cơ quan đó từ Thủ tướng,
phó thủ tướng, các thành viên Chính phủ; thủ trưởng và phó thủ trưởng của cơ
quan khác thuộc Chính phủ và tất cả cán bộ, công chức ở trung ương; được xây
dựng trên cơ sở của pháp luật và các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Nhà
nước CHDCND Lào nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý của BMHCNN
cấp trung ương và góp phần tăng cường xây dựng BMHCNN vững mạnh, có hiệu
lực, hiệu quả và hiện đại theo hướng xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do
dân, vì dân ở CHDCND Lào.
2.1.2. Đặc điểm của bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở
Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Thứ nhất, là bộ phận cấu thành hệ thống cơ quan thực hiện quyền hành
pháp, là bộ phận cấu thành hệ thống cơ quan hành chính nhà nước thực hiện quyền
quản lý nhà nước ở nước CHDCND Lào.
Thứ hai, quản lý nhà nước trên phạm vi cả nước mà được phê chuẩn do
Quốc hội; chịu trách nhiệm trước Quốc hội và Chủ tịch nước, có chức năng trong
việc quản lý nhà nước, điều hành và thực hiện nhiệm vụ mọi mặt.
Thứ ba, Thủ tướng, phó thủ tướng và các thành viên khác của Chính phủ
được bổ nhiệm, bãi nhiệm do Chủ tịch nước sau Quốc hội phê chuẩn.
8
2.1.3. Vai trò của bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào
Chính phủ là bộ phận quan trọng trong bộ máy nhà nước, là cơ quan hành
chính nhà nước cấp trung ương và đóng vài trò trung tâm của bộ máy nhà nhà
nước nói chung và BMHCNN nói riêng. Chính phủ với tổ chức và hoạt động liên
tục điều hành và quản lý mọi mặt của đời sống xã hội, Chính phủ cũng là tổ chức
mang quyền lực đầu tiên người dân dể nhận ra nhất.
- BMHCNN cấp trung ương có vai trò là cơ quan tổ chức thực hiện chủ
trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước đi vào đời
sống xã hội và đứng ở vị trí trọng tâm của bộ máy nhà nước trong hệ thống chính
trị ở Lào.
- BMHCNN cấp trung ương là bộ phận trong hệ thống cơ quan hành chính
và là cỗ máy có khả năng vận hành để thực hiện quyền hành pháp cũng như vai trò
trong việc thực hiện quản lý hành chính ở cấp quốc gia.
- BMHCNN cấp trung ương đóng vai trò là bộ máy thực thi pháp luật, mọi
tổ chưc và hoạt động của BMHCNN ở trung ương đứng trên cơ sở của luật pháp
với tư cách là cơ quan bảo vệ và phục vụ cho lợi ích chung, hoạt động mang tính
chất quyền lực nhà nước
- BMHCNN cấp trung ương có vai trò giữ gìn ổn định nước, bảo vệ trật tự,
an toàn, an ninh cũng như bảo vệ môi trường bên vững cho xã hội nhằm nâng cao
chất lượng đồi sống của nhân dân, cung cấp các dịch vụ công và đáp ứng nhu cầu
phục vụ người dân một cách hài lòng và tốt nhất.
2.1.4. Chức năng, nhiệm vụ của bộ máy hành chính nhà nước cấp trung
ương ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Chức năng và nhiệm vụ của BMHCNN cấp trung ương nói chung và của
Chính phủ nói riêng được quy định trong văn bản pháp luật nhất là trong một số
điều, một số nội dung theo Luật Hành chính sửa đổi năm 2003, như:
- Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước, được Quốc hội phê chuẩn và
chịu trách nhiệm trước Quốc hội và Chủ tịch nước, có chức năng quản lý một cách
thống nhất thực hiện nhiệm vụ của nhà nước mọi mặt: về chính trị, kinh tế, văn
hóa - xã hội, xây dựng và sử dụng nguồn nhân lực, sử dụng và bảo vệ nguồn tài
nguyên thiên nhiên, môi trường và tài nguyên khác; bảo vệ và giữ gìn trật tự quốc
phòng - an ninh và công tác đối ngoại.
9
- Về nhiệm vụ của Chính: Thực hiện Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc
hội, pháp lệnh và sắc lệnh của Chủ tịch nước, tổ chức tuyên truyền pháp luật, giáo
dục việc tôn trọng pháp luật, quy định các biện pháp bảo vệ quyền và lợi ích chính
đáng của nhân dân; xây dựng chiến lược cho việc phát triển kinh tế - xã hội và cho
năm tài chính trình Quốc hội xem xét và thông qua...
2.2. KHÁI NIỆM, MỤC TIÊU, YÊU CẦU, NỘI DUNG, CÁC ĐIỀU KIỆN
BẢO ĐẢM CỦA CẢI CÁCH BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP
TRUNG ƯƠNG Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
2.2.1. Khái niệm cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương
ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Ở Việt Nam và Lào BMHCNN là một trong bốn yếu tố của nền hành chính
nhà nước (thể chế hành chính; bộ máy hành chính; đội ngũ cán bộ, công chức
hành chính; chế độ tài chính công). Cải cách bộ máy hành chính cấp trung ương là
một trong những nội dung cải cách bộ máy hành chính trong nền hành chính nhà
nước và nội dung cải cách cũng đòi hỏi đồng bộ với các yếu tố khác của nền hành
chính nhà nước. Ở CHDCND Lào, cải cách BMHCNN có nghĩa là củng cố, tăng
cường hiểu lực của chính quyền về quản lý nhà nước, quản lý kinh tế và xã hội;
làm cho các bộ phận hành chính trong sạch, có chất lượng để bảo đảm cho quyền
làm chủ tập thể của nhân dân lao động được chấp hành, coi trọng nhất là lĩnh vực
trực tiếp thực hiện về chủ quyền. Qua phân tích trên, cải cách BMHCNN cấp
trung ương được hiểu là quá trình thay đổi có chủ đích về cơ cấu tổ chức bộ máy,
xác định lại vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, phạm vi và mối
quan hệ trong hệ thống tổ chức hành chính, gắn với đổi mới đội ngũ cán bộ, công
chức nhà nước cấp trung ương nhằm bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý hành
chính nhà nước vì lợi ích chính đáng của Nhà nước, của xã hội, của công dân và
đảm bảo quyền con người.
2.2.2. Mục tiêu cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở
Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Cải cách BMHCNN cấp trung ương ở CHDCND Lào phải đáp ứng mục tiêu
chung của cải cách hành chính là xây dựng một nền hành chính tập trung, thống
nhất, thông suốt từ trung ương đến địa phương; đủ năng lực, quyền lực; trong sạch,
từng bước hiện đại hóa; chủ động phục vụ nhân dân; chịu trách nhiệm về mọi hoạt
động của mình; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý hành chính nhà nước
đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền định hướng XHCN ở Lào và tiến
tới dân giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, thịnh vượng.
10
2.2.3. Yêu cầu cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở
Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Một là, cải cách BMHCNN cấp trung ương phải đáp ứng chuyển đổi sang
kinh tế hàng hóa và tiếp tực xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Hai là, cải cách BMHCNN cấp trung ương ở Lào phải xuất phát từ yêu cầu
xây dựng nhà nước dân chủ nhân dân và hướng tới nhà nước pháp quyền của dân,
do dân và vì dân, xây dựng nền hành chính vững mạnh hiện đại, bộ máy nhà nước
tinh gọn, hợp lý, có hiệu quả.
Ba là, cải cách BMHCNN cấp trung ương ở Lào phải xuất phát từ nhu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và yêu cầu hội nhập quốc tế của
Lào hiện nay.
2.2.4. Nội dung cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở
Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Để cải cách BMHCNN ở cấp trung ương đủ năng lực hoạt động theo chức
năng, nhiệm vụ của mình, phải bảo đảm thực hiện các nội dung sau:
- Xác định và đổi mới cơ cấu tổ chức BMHCNN cấp trung ương:
- Đổi mới thể chế liên quan với tổ chức và hoạt động tổ chức bộ máy hành
chính nhà nước
- Xác định biên chế nhân sự bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương
2.2.5. Các điều kiện bảo đảm cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp
trung ương ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
Để cải cách hành chính nhà nước cấp trung ương ở CHDCND Lào đạt được
hiệu quả và đạt mục đích đề ra thì cần có một số điều kiện bảo đảm sau đây:
- Điều kiện về chính trị - hành chính
- Điều kiện về pháp luật
- Điều kiện về kinh tế
- Điều kiện về văn hóa - xã hội
2.3. CẢI CÁCH BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TRUNG
ƯƠNG MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GỚI VÀ NHỮNG GIÁ TRỊ THAM KHẢO
CHO CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
2.3.1. Kinh nghiệm cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung
ương một số nước trên thế giới
- Kinh nghiệm của Việt Nam
Cải cách BMHCNN cấp trung ương, nhất là cải cách bộ máy Chính phủ ở
Việt Nam có thể nhìn xem hai vấn đề quan trọng sau đây:
11
Thứ nhất, về chủ trương, chính sách và công tác cải cách
Thứ hai, về cải cách tổ chức bộ máy Chính phủ từng giai đoạn (2002 đến nay).
+ Cơ cấu tổ chức bộ máy Chính phủ khóa XI (2002-2007)
+ Cơ cấu tổ chức bộ máy Chính phủ khóa XII (2007-2011)
+ Cơ cấu tổ chức bộ máy Chính phủ khóa XIII (2011-2016)
- Kinh nghiệm của Trung Quốc
Trung Quốc tiến hành sáu cuộc cải cách hành chính với quy mô và đã trải
qua 6 giai đoạn cải cách BMHCNN. Trong gai đoạn (2008-2013), với mục tiều
trọng điểm là xác định rõ hơn chức năng, nhiêm vụ, tiếp tục đẩy mạnh cải cách
hành chính, xây dựng mô hình Chính phủ phục vụ, thúc đẩy xây dựng XHCN ở
Trung Quốc. nhằm giúp cho việc hoàn hiện thể chế kinh tế thị trưởng XHCN ở
Trung Quốc, thúc đẩy điều tiết phát triển kinh tế xã hội, giúp đi sâu cải cách hơn
thể chế quản lý hành chính, nhằm ứng phó với yêu cầu mới của kinh tế thị trường,
quốc tế hóa, từ do thúc đẩy xây dựng XHCN sau khi Trung Quốc chính thức gia
nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2001.
- Kinh nghiệm của Thái Lan
Cải cách hành chính nhà nước ở Thái Lan, có sự thay đổi khá rõ ràng kể tù
1980 đến nay, cải cách tổ chức BMHCNN tập trung vào đổi mới tổ chức và hoạt
động có hiệu quả, có chất lượng phục vụ; hoàn thiện chức năng cùng với chuyển
giao quyền, nhiệm vụ cho đơn vị ở vùng địa và địa phương nhiều hơn. Sau khi
khủng hoảng kinh tế năm 1997, Thái Lán đã tập trung cải cách Chính phủ nhất là
giai đoạn cải cách năm 2002, nhằm hướng tới cải cách “hành chính thời đại mới”
và giải quyết những vấn đề pháp lý mà liên quan.
2.3.2. Những giá trị tham khảo
2.3.2.1. Những giá trị tham khảo cho cải cách bộ máy hành chính nhà
nước nói chung
Thứ nhất, nhiều quốc gia đều nhận thức rõ tầm quan trọng của việc cải cách
BMHCNN nhất là tổ chức bộ máy của Chính phủ đối với việc nâng cao hiệu lực,
hiệu quả hoạt động các cơ quan hành pháp.
Thứ hai, cải cách bắt đầu từ tư duy, đổi mới nhận thức.
Thứ ba, Nhà nước cần ban hành đầy đủ và đồng bộ các văn bản pháp luật
làm cơ sở pháp lý để thống nhất việc cải cách BMHCNN.
Thứ tư, cần tổ chức và làm đúng theo chương trình đặt ra, làm từng bước một
và không ngừng cải cách. Nhiều nước bắt đầu cải cách từ trung ương, Chính phủ.
Thứ năm, cần thiết kế mô hình tổ chức BMHCNN gắn với bản chất nhà
nước, truyền thống lịch sử và các điều kiện thực tế nhất là vấn đề toàn cầu hóa, hội
nhập và mở rộng hợp tác trong khu vực và thế giới.
12
Thứ sáu, tôn trọng và không ngừng tăng trưởng hiệu quả công tác hành
chính nhà nước cũng như nâng cao khả năng nghiên cứu, trao đổi những bài học
kinh nghiệm với các nước bạn bè.
2.3.2.2. Những giá trị tham khảo cho cải cách bộ máy hành chính nhà
nước cấp trung ương
Một là, vấn đề cải cách kiện toàn BMHCNN nhất là cấp trung ương như tổ
chức và hoạt động của Chính phủ rất là quan trọng và vấn đề phức tạp. Nước
Cộng hòa XHCN Việt Nam và Trung Quốc đã qua nhiều giai đoạn cải cách và
đang hoàn thiện một cách nhanh chóng và vững mạnh, công tác cải cách
BMHCNN gắn với lý luận và pháp luật.
Hai là, cơ cấu tổ chức BMHCNN cấp trung ương cần phù hợp với mô hình
quyền hành pháp, vai trò quản lý nhà nước, quản lý vĩ mô. Ở Cộng hòa XHCN
Việt Nam, do sự phát triển của kinh tế-xã hội, tổ chức BMHCNN như bộ đã
chuyển hóa theo hướng bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực nhiều hơn.
Ba là, cải cách BMHCNN cấp trung ương phải gắn với việc chuẩn bị đội
ngũ cán bộ, công chức đủ năng lực, được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ, có
kiến thức quản lý nhà nước. Ở Việt Nam đã có nhiều tiến bộ, thành tựu trên lĩnh
vực này, còn ở CHDCND Lào đây là vấn đề bức xúc, còn thiếu nhiều cán bộ,
công chức chứ chưa nói đến việc đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán
bộ, công chức và cần phải quan tâm thích đáng đến vấn đề này.
Chương 3
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN VÀ THỰC TRẠNG
CẢI CÁCH BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TRUNG ƯƠNG
Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
3.1. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA BỘ MÁY HÀNH
CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TRUNG ƯƠNG Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN
DÂN LÀO
3.1.1. Khái quát bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở nước
Lào trước năm 1975
3.1.2. Bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở Cộng hòa Dân
chủ Nhân dân Lào (năm 1975)
Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc được triệu tập; Đại hội đã quyết định
xóa bỏ chế độ quân chủ phong kiến, thiết lập nhà nước mới nước CHDCND Lào
ngày 02/12/1975. Đại hội đã quyết đính thiết lập tổ chức bộ máy nhà nước mới,
nhất trí thành lập Hội đồng nhân dân tối cao (Quốc hội) do Hoàng thân Xu Pha Nu
Vông là chủ tích, gồm có 49 đại biểu; về bộ máy có 3 Ủy ban và 1 văn phòng.
13
Quyết định thành lập Hội động Bộ trưởng (Chính phủ) do ông Kay Son Phôm Vi
Hản là Chủ tịch (Thủ tướng), cơ cấu tổ chức bộ máy của chính phủ gồm có 12 bộ
và 4 cơ quan ngang bộ; có 39 thành viên trong chính phủ.
Theo Luật tổ chức Hội đồng bộ trưởng ngày 30/7/1978; Luật tổ chức Hội
đồng nhân dân và Ủy ban chính quyền nhân dân các cấp ngày 31/7/1978. Hai luật
này là cơ sở pháp lý quan trọng đối với tổ chức và hoạt động của bộ máy chính
quyền nhà nước ở Lào. Theo đó:
Ở trung ương: bộ máy lập pháp tổ chức Hội đồng nhân dân tối cao (Quốc
hội) và bộ máy hành pháp tổ chức Hội đồng Bộ trưởng (Chính phủ);
Còn ở địa phương có 4 cấp gồm: Một là, Tỉnh; Hai là, Huyện; Ba là, Xã và
Bốn là, Bản - Làng. Bên cạnh đó, ở địa phương đã tổ chức Hội đồng nhân dân và
Ủy ban nhân dân được lập thành 3 cấp:
Hội đồng nhân dân
Ủy ban nhân dân
- Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố; - Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố;
- Hội đồng nhân dân huyện;
- Ủy ban nhân dân huyện;
- Hội đồng nhân dân xã.
- Ủy ban nhân dân xã.
Đối với BMHCNN ở trung ương, Chính phủ được tổ chức theo hình thức
Hội đồng Bộ trưởng “Hội đồng Bộ trưởng là cơ quan lý hành chính cao nhất và tổ
chức thực thị đường lối chính sách của Đảng và pháp luật nhằm xây dựng XHCN,
quản lý mọi hoạt động toàn diện về mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc
phòng, an ninh và đối ngoại”. Về cơ cấu bộ máy của Hội đồng Bộ trưởng gồm bộ,
cơ quan ngang bộ và cho phép Hội đồng Bộ trưởng có thẩm quyền thành lập cơ
quan thuộc Hội đồng Bộ trưởng trong trường hợp cần thiết; trong đó, Bộ quy định
là cơ quan quản lý nhà nước cấp trung ương, lãnh đạo một ngành hoặc nhiều
ngành hay lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc và có Bộ trưởng phụ trách công việc
của Bộ. Hội động Bộ trưởng hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng NDCM Lào
trên các nguyên tác tập trung dân chủ; Kế hoạch hóa chủ trương đường lối của
Đảng, có sự tham gia của nhân dân lao động trong quản lý nhà nước và xã hội.
3.2. THỰC TRẠNG CẢI CÁCH BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
CẤP TRUNG ƯƠNG Ở CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
3.2.1. Cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở Cộng
hòa Dân chủ Nhân dân Lào năm 1975 - 1991 (trước khi có Hiến pháp)
3.2.1.1. Cải cách bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương từ năm 1975
đến 1986 (trước đổi mới)
- Các văn kiện của Đảng và văn bản pháp luật của Nhà nước đề cập đến cải
cách BMHCNN cấp trung ương.
Hội nghị trung ương 4 (khóa II) năm 1977 chỉ rõ về tầm quan trọng của việc
xây dựng bộ máy chính quyền nhà nước là chính quyền vững mạnh có nghĩa là
14
Đảng vững mạnh và Hội nghị Trung ương 5 (khóa II) tháng 2 năm 1978 đã tiếp
tục nhấn mạnh về vấn đề xây dựng BMHCNN. Đứng trước mắt tình hình mới, Bộ
Chính trị ra Nghị quyết số 10/BCT, ngày 20/06/1981 về củng cố tổ chức và lề lối
làm việc để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ của Đảng trong giai đoạn mới.
- Thực trạng tổ chức BMHCNN cấp trung ương (Hội đồng Bộ trưởng)
Về bộ máy của Hội đồng bộ trưởng gồm có 14 bộ, 6 Ủy ban nhà nước trong
đó có 3 bộ và 2 Ủy ban thành lập mới; ngoài ra có một số đơn vị trực thuộc Hội
đồng bộ trưởng. Trong giai đoạn này, sau khi cuộc cải cách nhiều lần đến năm
1985 bộ máy chính phủ đã tăng lên tới 26 bộ và cơ quan ngang bộ, cấp cục/vụ
tăng lên 270 vụ (năm 1975 có 179 vụ), ngoài ra còn một số đơn vị tổ chức thuộc
Chính phủ. Bên cạnh bộ máy của Chính phủ, số lượng cán bộ tại các bộ, cơ quan
cũng đã tăng nhanh “từ năm 1976 chỉ có 35,000 người và lên tới 81,500 người
(năm 1980).
3.2.1.2. Cải cách bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương từ năm 1986
đến 1991 (từ đổi mới đến có Hiến Pháp năm 1991)
- Các văn kiện của Đảng và văn bản pháp luật của Nhà nước đề cập đến cải
cách BMHCNN cấp trung ương.
CHDCND Lào đã bắt đầu công cuộc đổi mới đất nước từ Đại hội Đảng lần
thứ IV năm 1986. Trên cơ sở tư duy mới, Đại hội đã đề ra đường lối đổi mới và
nhiệm vụ cơ bản đi lên XHCN; Sau cuộc bầu cử đại biểu hội đồng nhân dân các
cấp, Hội nghị Trung ương 6 khóa IV năm 1988, tiếp tục nhấn mạnh tăng cường
hiệu lực của bộ máy nhằm bảo đảm các nghị quyết của Đảng cần phải kiên quyết
củng cố bộ máy hành chính gọi nhẹ, vững mạnh và có hiệu quả, giảm bớt khâu
trung gian. Muốn như vậy, cần phải giảm bộ máy tổ chức cấp trung ương, sắp xếp
lại bộ máy cấp tỉnh để phát huy năng lực cho cấp huyện và cơ sở...
- Thực trạng tổ chức BMHCNN cấp trung ương (Hội đồng Bộ trưởng)
Bước sang giai đoạn đổi mới (năm 1986). BMHCNN được cải cách đi lại
nhiều lần. Cuối năm 1987, BMHCNN ở trung ương lên tới 32 bộ và cơ quan
ngang bộ, có 303 vụ; cán bộ công chức cũng tăng theo lên tới 106,000 người. Bộ
Chính trị ra Quyết định số 37/BCT, ngày 24/8/1988 về việc củng cố và sắp xếp
các cơ quan cấp trung ương. Trong đó đã sáp nhập, tách ra và thành lập một số bộ,
cơ quan. Sang đến đầu thập kỷ 90, cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính được sắp
xếp lại, củng cố, kiện toàn một cách đáng kể; Về “số lượng bộ, cơ quan ngang bộ
giảm từ 23 bộ còn 18 bộ và từ 279 vụ còn 112 vụ; Còn cán bộ công chức cũng
giảm từ 106,000 người xuống đến 76,000 người (trừ các vụ của Bộ Quốc phòng
và Bộ An ninh).
15
3.2.2. Cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương ở Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào từ năm 1991 đến nay
3.2.2.1. Cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương từ Hiến
Pháp năm 1991 đến năm 2003
- Các văn kiện của Đảng và văn bản pháp luật của Nhà nước đề cập đến cải
cách BMHCNN cấp trung ương.
+ Văn bản của Đảng: ra Nghị quyết số 21/BCT, ngày 08/05/1993 về phương
châm và nguyên tắc quản lý theo ngành dọc; Thông tư của Ban Cải cách bộ máy
trung ương số 08/BCTW, ngày 19/01/1994 về hướng dẫn một số vấn đề đối với
việc thực hiện Nghị quyết số 21/BCT; Ban Cải cách bộ máy trung ương và đưa ra
tài liệu sơ bộ về phương hướng và biện pháp tiếp tục cải cách bộ máy, ngày
16/01/1996. Nghị quyết Trung ương 6 (khóa VI) về việc củng cố hệ thống quyền
lực nhà nước và công tác cán bộ, ngày 18/02/1998.
+ Văn bản của nhà nước: ban hành luật về Quốc hội, luật về Chính phủ, luật
về Tổ chức tòa án nhân dân, luật về Tổ chức viện kiểm sát nhân dân. Ngoài ra,
chính phủ đã ra Nghị định số 171/Ttg, ngày 11/10/1993 về quy chế công chức và
một số chính sách đối với cán bộ, công chức đồng thời ra văn bản khác trong lĩnh
vực hành chính. Nghị định số 220/Ttg, ngày 19/11/1998 về sự quan hệ (liên
ngành) của các Bộ và Ủy ban ngang bộ đối với Phủ tủ tướng.
- Thực trạng tổ chức BMHCNN cấp trung ương
Sau khi Hiến pháp năm 1991ban hành. Về cơ quan thực hiện quyền hành
pháp ở trung ương, không tổ chức Hội đồng bộ trưởng như trước và tổ chức bộ
máy của Chính phủ đã sắp xếp lại cho tinh gọn, hợp lý hợn. Cơ cấu tổ chức của
chính phủ (Khóa III) chỉ còn 16 bộ, cơ quan ngang bộ và 108 Vụ. Nhìn chung, giai
đoạn này, về cơ bản tổ chức BMHCNN từ trung ương đến địa phương được củng
cố, kiện toàn và từng bước theo pháp luật nhất là sau khi luật Chính phủ được ban
hành năm 1995, số lượng bộ máy của Chính phủ vẫn giữ nguyên 16 bộ và cơ quan
ngang bộ, phần lớn tập trung củng cố bộ máy trong nội bộ.
Về cán bộ công chức hành chính nhà nước
Bên cạnh đó, cán bộ công chức cũng được sắp xếp gắn chặt cùng với cải
cách tổ chức bộ máy. Số lượng của đội ngũ cán bộ công chức đã giảm đáng kể và
đến năm 1999 chỉ có 83,000 người. Hơn nữa, số lượng các cán bộ công chức lãnh
đạo cấp thứ trưởng hoặc tương đương hầu hết các bộ, Ủy ban đã giảm xuống chỉ
16
còn 2-3 người (giai đoạn năm 1982-1990 trung bình 1 bộ có 2-5 thứ trưởng, có lúc
tới 8 thứ trưởng).
3.2.2.2. Cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung ương theo Hiến
Pháp sửa đổi năm 2003 đến nay
- Các văn kiện của Đảng và văn bản pháp luật của Nhà nước đề cập đến cải
cách BMHCNN cấp trung ương.
Để đáp ứng yêu cầu mới và bảo đảm trong công tác tổ chức bộ máy nhà,
Bộ Chính trị đã ra Nghị quyết số 118/BCT, ngày 15/12/2003 về việc tiếp tục
củng cố tổ chức bộ máy của cơ quan hành chính nhà nước. Ngoài ra, Chính phủ
đã ban hành một số văn bản dưới luật mà liên quan trực tiếp với tổ chức và hoạt
động của BMHCNN, như: Thông tư số 01/THQ, ngày 08/01/2008 về dự thảo
chức năng của bộ, cơ quan ngang bộ và các bộ máy giúp việc; Quyết định số
67/TTg, ngày 22/07/2011 về việc sắp xếp tổ chức bộ máy tại các bộ, cơ quan cấp
Trung ương để bảo đảm cho cuộc cải cách tổ chức bộ máy đi theo hướng chỉ đạo
và nhằm đáp ứng mô hình bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực và quản lý vĩ mô.
Quyết định số 104/TTg, ngày 04/09/2012 về việc quản lý cán bộ, công chức theo
các ngành ở địa phương;
- Thực trạng tổ chức BMHCNN cấp trung ương
- Giai đoạn năn 2002-2006 Chính phủ (khóa V): Chính phủ khóa V gồm có
16 bộ và cơ quan (13 bộ, 3 cơ quan ngang bộ) và 190 vụ; còn có một số cơ quan
thuộc Chính phủ: 06 tổng cục và 1 cục.
- Giai đoạn năn 2006-2011 Chính phủ (khóa VI):
Chính phủ bao gồm 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ; có 10 Tổng cục và tương
đương thuộc chính phủ. Số lượng các cục/vụ lên tới 206 cục/vụ (trừ Bộ Quốc
phòng và Bộ An ninh), so với giai đoạn năm 2001-2005 tăng lên 40 vụ. Bên cạnh
đó, ở địa phương một số phòng chuyên môn của ngành theo chiều dọc đã được
nâng tầm lên cấp sở như: Sở ngoại giao, Sở du lịch, Sở thể thao, Sở khoa học và
công nghệ.
- Giai đoạn năn 2011-2016 Chính phủ (khóa VII):
Cơ cấu tổ chức và Thành viên của Chính phủ khóa VII gồm 21 bộ, cơ quan
ngang bộ (18 bộ và 3 cơ quan ngang bộ); Trong đó, thành lập mới 4 bộ và 1 cơ
quan ngang bộ, đồng thời thêm tên gọi của một số bộ và chuyển đổi Phủ thủ tướng
sang mô hình mới thành Văn phòng Thủ tướng Chính phủ.
17
Về cán bộ công chức hành chính cấp trung ương
Số lượng của cán bộ công chức đã tăng dần theo yêu cầu thực tế của công
việc một cách hợp lý. Đến năm 2011, “cán bộ công chức tổng số là 120.651
người, tăng 21% so với năm 2005; trong đó ở trung ương là 19.496 người, trung
bình là 16,16% của tổng số tất cả cán bộ công chức
3.2.3. Đánh giá chung những kết quả và nguyên nhân đã đạt được
3.2.3.1. Những kết quả đã đạt được
Qua quá trình củng cố, kiện toàn bộ máy hành chính nhà nước cấp trung
ương ở CHDCND Lào từ năm 1975 đến nay. Nhìn chung, bộ máy tổ chức đã dần
được hoàn thiện từng bước một, đạt được kết quả bước đầu trong sự nghiệp xây
dựng và phát triển đất nước từng giai đoạn.
3.2.3.2. Nguyên nhân của những kết quả
Từ thành tựu của cuộc cải cách BMHCNN cấp trung ương ở nước CHDCND
Lào trong những năm qua mà là do một số nguyên nhân sau:
+ Ban Chấp hành trung ương Đảng NDCN Lào đã coi trọng và chủ động
trực tiếp chỉ đạo một cách chặt chẽ, thường xuyên đối với công tác tổ chức và cán
bộ nói chung, cũng như BMHCNN cấp trung ương nói riêng.
+ Có chủ trương đường lối, Nghị quyết, chỉ thị của Đảng làm căn cứ và đã
thường xuyên được sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư trung ương và Đảng
ủy các cấp.
+ Đã triển khai đường lối, Nghị quyết, chỉ thị của Đảng thành Hiến pháp,
pháp luật và cụ thể hóa sang các văn bản pháp lý, đồng thời xây dựng kế hoạch,
chương trình để thực thị. Điều đó đã làm cơ sở trong công tác xây dựng và cải
cách tổ chức BMHCNN.
+ Có tổ chức ban phụ trách công tác cải cách tổ chức, là Ban Cải cách bộ
máy tổ chức Chính phủ; trong đó, thành lập Ban Cải cách bộ máy tổ chức cấp bộ,
ngành và cấp địa phương. Ban Cải cách bộ máy tổ chức Chính phủ ấy có nhiệm
vụ giúp Trung ương Đảng và Chính phủ nghiên cứu toàn diện và trực tiếp chỉ đạo,
hướng dẫn về vấn đề cải cách BMHCNN.
+ Có sự phối hợp, thống nhất giữa Ban Tổ chức trung ương Đảng, Bộ Nội
vụ và Ban Cải cách bộ máy tổ chức Chính phủ thường xuyên, liên tục.
+ Có sự tham gia, hợp tác ở trong và ngoài nước và được sự giúp đỡ, hỗ trợ
về mặt chuyên môn, kỹ thuật và vốn để góp phần trong quá trình củng cổ, cải cách
hành chính nhà nước ở Lào.
18
3.2.4. Hạn chế trong cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung
ương ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào và nguyên nhân
3.2.4.1. Hạn chế trong cải cách bộ máy hành chính nhà nước cấp trung
ương ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
- Về mặt pháp lý
+ Việc triển khai chủ trương đường lối, Nghị quyết, chỉ thị của Đảng còn
hạn chế, chưa kịp thời; còn một số văn bản chưa phản ảnh được hết những tinh
thần của Nghị quyết, chỉ thị của Đảng hoặc chưa cụ thế hóa.
+ Thể chế hóa văn bản dưới luật có nhiều vấn đề khó khăn; Việc thực hiện,
tuyên truyền phổ biến pháp luật còn chậm chạm ảnh hướng đến một số trường hợp
thiếu thống nhất trong việc thực thi pháp luật trong lĩnh vực hành chính nhà nước.
+ Luật về Chính phủ đã sửa đổi được hơn 10 năm nhiều điều không còn phù
hợp nữa. Không ít văn bản liên quan với bộ, ngành do Chính phủ, Thủ tướng ban
hành mà vẫn còn nhiều chỗ chưa cụ thể, chưa rõ ràng.
+ Dưới góc độ pháp lý cho thấy: Có một số bộ, cơ quan, đơn vị hành chính
các cấp chưa có địa vị pháp lý rõ nét và đầy đủ. Hiện tượng Xin - Cho để hình
thành bộ phận này, bộ phận khác trong bộ, cơ quan còn tồn tại.
- Về tổ chức bộ máy
+ Dù cơ cấu tổ chức BMHCNN về cơ bản là phù hợp, ổn định và được sắp
xếp theo hướng thu tinh gọn, hợp lý và chuyển dần sang mô hình bộ quản lý đa
ngành, đa lĩnh vực nhiều hơn. Nhưng bên trong nội bộ của tổ chức các cấp chưa
thực sự vững mạnh, tính minh bạch và hiệu lực, hiệu quả cũng chưa cao, thậm chí
một số cơ quan tổ chức còn thiếu sự tin cậy, tín nhiệm đối với xã hội.
+ Về cấu thành tổ chức của bộ, cơ quan ngang bộ; Hiện nay, có một số bộ
thành lập Tổng cục/Tổng vụ, tức là địa vị trên cấp vụ mà có tên gọi khác nhau,
nhưng chưa quy định rõ ràng trong Pháp luật.
+ Còn nhiều cơ quan tổ chức cũng chưa xác định chính xác được về chức
năng nhiệm vụ, phạm vi, trách nhiệm và nhất là vị trí, phân loại tổ chức và hệ
thống mạng lưới tổ chức. Còn nhiều cơ quan, đơn vị chưa sắp xếp được sẽ sắp vào
loại hình như thế nào trong hệ thống tổ chức mà thực hiện quyền hành pháp;
- Về cán bộ công chức
+ Một bộ phần cán bộ, công chức chưa chú trọng chỉ đạo việc củng cố cải
cách bộ máy hành chính; chưa nghiên cứu triển khai cụ thể,.
- Xem thêm -