Tài liệu CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ CÔNG CỤ THU THẬP DỮ LIỆU TRONG NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH

CÁC PHƢƠNG PHÁP VÀ CÔNG CỤ THU THẬP DỮ LIỆU TRONG NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH GS.TS. Lê Hoàng Ninh ThS. Nguyễn Hồng Hoa MỤC TIÊU Sau khi đọc xong chương này, học viên có khả năng: 1. Trình bày được các phương pháp và kỹ thuật thu thập dữ liệu 2. Nhận biết lợi ích của việc sử dụng kết hợp các kỹ thuật và phương pháp thu thập dữ liệu. 3. Trình bày các sai lệch trong quá trình thu thập dữ liệu và các kỹ thuật đảm bảo chất lượng nghiên cứu. 4. Các bước thiết kế sườn câu hỏi phỏng vấn và vấn đề y đức trong nghiên cứu định tính. Các phƣơng pháp và kỹ thuật thu thập dữ liệu - Phỏng vấn không cấu trúc (unstructure interview) - Phỏng vấn bán cấu trúc (semi-structure interview) - Phỏng vấn qua điện thoại (Telephone interview) - Quan sát (observation) Phỏng vấn sâu (In-dept interview) - Phương pháp phỏng vấn mặt đối mặt dựa vào sườn câu hỏi và các câu hỏi bán cấu trúc. - Khai thác sâu các thông tin theo chủ đề nghiên cứu, thu thập được nhiều thông tin ngoài luồng, chi phí ít. - Tiến hành phỏng vấn sâu đòi hỏi phải có 2 nghiên cứu viên: một người phỏng vấn và một người ghi chép tốc ký - Công cụ hỗ trợ: máy ghi âm, bút viết, giấy A4 Thảo luận nhóm trọng tâm (Focus group discussion) - Một nhóm thường bao gồm từ 6 đến 8 người. - Cần tổ chức ít nhất hai cuộc thảo luận. - Thảo luận nhóm tập trung hữu ích trong việc đánh giá nhu cầu, phát triển các can thiệp, thử nghiệm những ý tưởng hoặc chương trình mới. - Nhóm nghiên cứu: Người điều hành thảo luận, người lo khâu tổ chức; và thư ký - Công cụ hỗ trợ: máy ghi âm, bút, giấy A4 Liệt kê tự do (Listing free) Ví dụ 1: Anh chị hãy liệt các phương pháp phòng chống sốt xuất huyết cho trẻ kê ở gia đình mình Ví dụ 2: Anh chị hãy cho biết có bao nhiêu cơ sở giáo dục đào tạo ở địa phương mình? Phân loại nhóm (Categories) Ví dụ: Trong các phương pháp phòng chống sốt xuất huyết cho trẻ mà anh chị đã liệt kê ở trên, anh chị hãy phân nhóm các biện pháp nào dùng để diệt muỗi, các biện pháp nào dùng để diệt lăng quăng Phân hạng sử dụng thang điểm (Score) Ví dụ: Anh chị hãy cho điểm theo thứ tự từ cao đến thấp xếp loại chất lượng các cơ sở giáo dục trên địa bàn mình. Phương pháp xếp hạng theo thứ tự (Ranking) Pair - compare Apple Apple A Banana B B Melon M B M Guava G B M G Orange O O O O The first choice: O, B The second choice: M, G The third choice: A Banana Melon Guava Orange O Xây dựng bản đồ mô hình (Mapping) Lịch thời vụ (Seasonal calendar) Khuynh hướng thời gian (Time trend) Giảng đồ Venn và Giảng đồ mạng nhện Biểu đồ dòng chảy (Flow chart) Bảng ma trận (Matrix diagram) Tầm quan trọng của việc sử dụng kết hợp các phƣơng pháp và kỹ thuật thu thập dữ liệu - Tăng tối đa chất lượng dữ liệu thu thập - Hạn chế sai lệch thông tin - Đa dạng hình thức phỏng vấn Các sai lệch trong quá trình nghiên cứu - Công cụ thu thập dữ liệu khiếm khuyết - Sai lệch do nghiên cứu viên - Tác động cuộc phỏng vấn lên đối tượng nghiên cứu - Sai lệch do người viết báo cáo - Sai lệch chọn mẫu - Sai lệch nhớ lại/hồi tưởng Các kỹ thuật đảm bảo chất lƣợng dữ liệu 1. Tăng độ tin cậy bằng cách kiểm tra chéo thông 2. 3. 4. 5. tin theo các nguồn khác nhau, sử dụng nhiều phương pháp thu thập thông tin . Chọn ngẫu nhiên đối tượng, đảm bảo mẫu đại diện cho quần thể và có một số đặc điểm chung phù hợp nghiên cứu. Lựa chọn và chuẩn bị tốt đội ngũ nghiên cứu. Chuẩn bị tốt sườn câu hỏi phỏng vấn cho từng đối tượng Kiểm tra công cụ hỗ trợ nghiên cứu Các bƣớc thiết kế bản hƣớng dẫn phỏng vấn  Nội dung  Xây dựng các câu hỏi  Sắp xếp cấu trúc bản hướng dẫn  Xây dựng hình thức bản hướng dẫn  Tiến hành điều tra thử  Chỉnh sửa bản hướng dẫn hoàn chỉnh  Tiến hành điều tra thật Vấn đề y đức  Nói rõ mục đích nghiên cứu cho đối tượng phỏng vấn  Xem các câu hỏi liên quan chủ đề nghiên cứu có xâm phạm đến quyền tự do cá nhân  Người được phỏng vấn có quyền từ chối tham gia nghiên cứu hoặc dừng phỏng vấn bất cứ lúc nào. Họ có quyền không trả lời câu hỏi nào mà họ không muốn.  Tính bảo mật thông tin nghiên cứu  Tránh quan sat hành vi không được sự cho phép của đối tượng  Đảm bảo giá trị văn hóa, phong tục tập quán của đối tượng