Tài liệu Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ở thị xã chí linh, tỉnh hải dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN NAM THẮNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN NAM THẮNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHÙNG THỊ HẰNG THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn “Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương” là công trình nghiên cứu của riêng tôi và chưa được công bố ở bất kì công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về bản luận văn này. Thái Nguyên, ngày 19 tháng 4 năm 2016 Tác giả luận văn Trần Nam Thắng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lí Giáo dục, Phòng Sau đại học của trường Đại học sư phạm Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy và tư vấn giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện luận văn. Tác giả bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với PGS. TS. Phùng Thị Hằng, cô giáo trực tiếp hướng dẫn, đã tận tình định hướng, chỉ dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả vượt qua những khó khăn trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo UBND thị xã Chí Linh; lãnh đạo, cán bộ chuyên viên Phòng GD&ĐT thị xã Chí Linh; Ban giám hiệu và giáo viên các trường trung học cơ sở thị xã Chí Linh; các bạn đồng nghiệp cùng gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong và hy vọng nhận được sự chỉ dẫn, góp ý từ các thầy cô giáo cùng bạn bè và đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 19 tháng 4 năm 2016 Tác giả Trần Nam Thắng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .............................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Giới hạn nghiên cứu ........................................................................................ 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ....................................................................................... 6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 6 1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 6 1.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................ 9 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 13 1.2.1. Quản lí ................................................................................................. 13 1.2.2. Quản lí giáo dục. .................................................................................. 16 1.2.3. Bồi dưỡng ............................................................................................ 17 1.2.4. Tích hợp, dạy học tích hợp .................................................................. 18 1.2.5. Năng lực, năng lực dạy học tích hợp ................................................... 19 1.2.6. Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho GV .................................... 22 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1.3. Một số vấn đề cơ bản về quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .......................................................................................... 23 1.3.1. Tầm quan trọng của việc quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .............................................................................. 23 1.3.2. Một số qui định chung về cấu trúc chương trình, chuẩn kiến thức kỹ năng, phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục của cấp học có liên quan đến công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .............................................................................. 24 1.4. Hiệu trưởng trường THCS với vai trò quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .............................................................. 30 1.4.1.Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng ............................................. 30 1.4.2. Nội dung quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ......................................................................................................... 31 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ............................................................... 34 Kết luận chương 1.............................................................................................. 35 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG ........................ 37 2.1. Khái quát chung về giáo dục THCS và đội ngũ GV, cán bộ quản lí các trường THCS ở Thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương ...................................... 37 2.1.1. Thực trạng giáo dục THCS.................................................................. 37 2.1.2. Thực trạng đội ngũ GV THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương .... 39 2.1.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lí các trường THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương......................................................................................... 42 2.2. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát ............................................ 42 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 42 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................ 43 2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lí số liệu ........................... 43 2.3. Thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS thị xã Chí Linh ........................................................................ 44 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 2.3.1. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương ............................................................ 44 2.3.2. Thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.................................. 51 2.4. Đánh giá chung về thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS và nguyên nhân thực trạng................... 60 2.4.1. Đánh giá chung .................................................................................... 60 2.4.2.Nguyên nhân ......................................................................................... 61 Kết luận chương 2.............................................................................................. 61 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG ........................ 63 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ............................................................... 63 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ........................................................................ 63 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa........................................................................... 63 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ........................................................................ 64 3.1.4. Đảm bảo tính hệ thống ........................................................................ 64 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi ........................................................................... 65 3.2. Một số biện pháp quản lí của Hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ................................................... 65 3.2.1. Tổ chức các hoạt động để nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .......................................................................................... 65 3.2.2. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS phù hợp với tình hình thực tiễn ..................................... 67 3.2.3. Tổ chức kiểm tra, đánh giá thực trạng năng lực DHTH của GV, phát hiện và tích cực hóa vai trò của đội ngũ GV cốt cán trong việc triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ..................... 69 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới nội dung bồi dưỡng, đa dạng hóa các hình thức tổ chức bồi dưỡng .............................................................................................. 72 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3.2.5. Chỉ đạo tăng cường sự phối hợp giữa các tổ chức trong và ngoài nhà trường để triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV THCS ................................................................................................................. 78 3.2.6. Đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng theo kế hoạch xây dựng ............................................................................................. 79 3.2.7. Tăng cường các điều kiện vật chất, trang thiết bị kĩ thuật phục vụ hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ............................. 81 3.2.8. Xây dựng cơ chế thi đua, khen thưởng nhằm tạo động lực cho GV trong việc triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ................................................................................................................. 82 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ................................................... 84 3.3.1. Quy trình khảo nghiệm ........................................................................ 84 3.3.2. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................... 85 Kết luận chương 3.............................................................................................. 92 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 94 1. Kết luận .......................................................................................................... 94 2. Khuyến nghị................................................................................................... 97 2.1. Với Sở GD&ĐT tỉnh Hải Dương ........................................................... 97 2.2. Với Uỷ ban nhân dân thị xã Chí Linh .................................................... 97 2.3. Với Phòng GD&ĐT thị xã Chí Linh ...................................................... 97 2.4. Với các trường THCS trên địa bàn thị xã Chí Linh ............................... 98 2.5. Với giáo viên THCS ............................................................................... 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 99 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 102 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa Viết tắt CBQL Cán bộ quản lí CBQLGD Cán bộ quản lí giáo dục CNH Công nghiệp hóa DHTH Dạy học tích hợp GD Giáo dục GD THCS Giáo dục trung học cơ sở GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HĐH Hiện đại hóa HS Học sinh NXB Nhà xuất bản QLGD Quản lí giáo dục SL Số lượng TB Trung bình THCS Trung học cơ sở ThS Thạc sĩ TS Tiến sĩ UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Qui mô phát triển số lượng HS THCS của thị xã Chí Linh trong 3 năm trở lại đây ................................................................................ 38 Bảng 2.2. Kết quả xếp loại hạnh kiểm HS THCS của thị xã Chí Linh trong 3 năm trở lại đây ................................................................................ 38 Bảng 2.3. Kết quả xếp loại Học lực HS THCS của thị xã Chí Linh trong 3 năm trở lại đây ................................................................................... 38 Bảng 2.4. Thống kê về trình độ đào tạo của đội ngũ GV THCS ở thị xã Chí Linh trong 3 năm trở lại đây ....................................................... 39 Bảng 2.5. Thống kê về thực trạng đội ngũ CBQL các trường THCS thị xã Chí Linh năm học 2014-2015........................................................... 42 Bảng 2.6. Đánh giá của các khách thể điều tra về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS.................... 44 Bảng 2.7. Đánh giá của khách thể điều tra về nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THCS .............................................. 45 Bảng 2.8. Đánh giá của khách thể điều tra về các hình thức bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ............................................... 48 Bảng 2.9. Đánh giá của các khách thể điều tra về kết quả hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .................................... 50 Bảng 2.10. Đánh giá của khách thể điều tra về việc lập kế hoạch quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ............. 52 Bảng 2.11. Đánh giá của khách thể điều tra về các biện pháp tổ chức triển khai và chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ......................................................................................... 53 Bảng 2.12. Đánh giá của khách thể điều tra về biện pháp kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THCS ................................................................................................. 55 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Bảng 2.13. Đánh giá của các khách thể điều tra về việc thực hiện các chức năng quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV của hiệu trưởng trường THCS ................................................................. 56 Bảng 2.14. Đánh giá của các khách thể điều tra về các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ................................................................................. 59 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý đã đề xuất ........................................................................................... 86 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý đã đề xuất ............................................................................................... 88 Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS .............................. 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 1.1. Mối liên quan của các chức năng quản lí ......................................... 15 Biểu đồ 3.1: Mức độ cần thiết của các biện pháp bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ........................................................... 87 Biểu đồ 3.2: Mức khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ....................................................................... 89 Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THCS...... 92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong bối cảnh đất nước ta đang bước vào một kỉ nguyên mới, kỉ nguyên đánh dấu một thời kì cả dân tộc đẩy mạnh CNH, HĐH nhằm thực hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”. Đại hội Đảng IX đã khẳng định nguồn nhân lực là nhân tố quyết định sự phát triển đất nước trong thời kì CNH, HĐH nên cần tạo chuyển biến cơ bản, toàn diện về GD&ĐT. Đại hội Đảng X tiếp tục chỉ rõ: “Giáo dục phải nhằm đào tạo những con người Việt Nam có lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có phẩm chất tốt đẹp của dân tộc, có năng lực, bản lĩnh để thích ứng với những biến đổi của xã hội trong kinh tế thị trường, những yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Giáo dục là nhân tố quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội của đất nước, chất lượng của giáo dục lại phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ nhà giáo. Đội ngũ nhà giáo là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Năng lực dạy học là một trong các năng lực cần thiết của của mỗi nhà giáo, có vai trò quan trọng trong việc quyết định chất lượng giáo dục. Một nhà giáo có năng lực dạy học tốt sẽ làm tốt các nội dung: Xây dựng kế hoạch dạy học; Bảo đảm kiến thức môn học; Bảo đảm chương trình môn học; Vận dụng các phương pháp dạy học; Sử dụng các phương tiện dạy học; Xây dựng môi trường học tập; Quản lí hồ sơ dạy học; Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh... Hiện nay cả nước đang tích cực thực hiện việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông nói chung và cấp THCS nói riêng, với mục tiêu hình thành những năng lực cần thiết cho học sinh. Các cấp quản lí giáo dục đã có những giải pháp đồng bộ để thực hiện được mục tiêu đó. Một trong những giải pháp đó là việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới với hướng tích hợp kiến thức ở một số môn học hiện tại. Để giảng dạy tốt các môn học thực hiện tích hợp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn đòi hỏi đội ngũ giáo viên phải có năng lực dạy học cần thiết, đó là năng lực dạy học tích hợp. Vì vậy việc bồi dưỡng để hình thành năng lực dạy học tích hợp cho GV là hết sức cần thiết để đáp ứng yêu cầu của đổi mới của GD. Ngành GD&ĐT của thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương trong những năm qua được sự quan tâm, đầu tư mọi mặt của các cấp lãnh đạo Đảng và Nhà nước, sự quan tâm ủng hộ của các tầng lớp nhân dân, cùng với sự phấn đấu không ngừng của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trên toàn thị xã. Từ lúc còn thiếu lớp thiếu GV nay đã có đủ và phát triển không ngừng, mạng lưới trường lớp được mở rộng đáp ứng đủ nhu cầu học tập của con em nhân dân. Đội ngũ GV trên địa bàn cơ bản đã đủ về số lượng, có sự nhận thức đúng đắn về các yếu tố tác động đến chất lượng đội ngũ, hầu hết đội ngũ GV đều có nhu cầu được học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ…Mặc dù vậy, đội ngũ GV hiện nay vẫn còn một số hạn chế về năng lực dạy học, một số GV vẫn còn lúng túng trong quá trình thực hiện dạy học tích hợp, từ việc chưa nắm được bản chất của dạy học tích hợp, chưa biết xây dựng chủ đề, chưa thiết kế được các kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp, chưa nắm vững phương pháp, cách thức dạy học tích hợp, chưa thực hiện tốt quá trình dạy học tích hợp ở trên lớp cũng như ở ngoài lớp học, đến năng lực giải quyết vấn đề cũng như các tình huống nảy sinh trong dạy học, năng lực gắn lí thuyết với thực hành,… còn hạn chế. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn vấn đề: “Bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương” làm đề tài luận văn để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương còn có một số hạn chế như: nội dung, phương thức, kết quả bồi dưỡng chưa đáp ứng được yêu cầu của đổi mới GD THCS. Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng này là do thiếu những biện pháp quản lí phù hợp với tình hình thực tiễn. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp quản lí có tính khoa học và tính khả thi thì sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS nói chung. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. 6. Giới hạn nghiên cứu Luận văn chỉ đi sâu nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lí của hiệu trưởng đối với hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu lí luận, văn bản có liên quan đến vấn đề tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS, chẳng hạn, nghiên cứu chủ trương của Đảng, Nhà nước, của Bộ GD&ĐT về chiến lược phát triển giáo dục nói chung và giáo dục THCS nói riêng… nhằm xây dựng khung lí thuyết cho đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Tiến hành quan sát các hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH của GV, các hình thức tổ chức hoạt động của nhà quản lí... nhằm thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.2. Phương pháp đàm thoại Trao đổi, trò chuyện, phỏng vấn một số cán bộ chuyên viên phòng GD&ĐT, CBQL và GV ở các trường THCS để phát hiện thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng năng lực DHTH của GV đồng thời làm sáng tỏ những thông tin thu nhận được từ phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phương pháp này được sử dụng với mục đích khảo sát nhu cầu, nhận thức, sự đánh giá của các khách thể điều tra về công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS của hiệu trưởng các trường THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương và nguyên nhân của thực trạng. Khách thể điều tra bao gồm: Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng, GV các trường THCS, cán bộ phòng GD&ĐT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. 7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phương pháp này được sử dụng với mục đích xin ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lí, các GV có nhiều kinh nghiệm dạy học về việc xây dựng và đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn viên THCS của hiệu trưởng các trường THCS, đồng thời kiểm tra tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Phương pháp này được sử dụng với mục đích đánh giá, tổng kết công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên THCS của Hiệu trưởng các trường THCS ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. 7.3. Các phương pháp bổ trợ: Sử dụng một số công thức toán thống kê để xử lí các kết quả nghiên cứu thực tiễn: tính trung bình cộng, tính phần trăm… 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và khuyến nghị; Tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở. Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Chương 3. Một số biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Trên thế giới, việc nghiên cứu, thử nghiệm và thực thi dạy học theo quan điểm tích hợp được bắt đầu từ những năm 60 của thế kỉ XX. Tuy nhiên, từ cuối những năm 90 trở lại đây, vấn đề nghiên cứu về một khoa học thống nhất trên quan điểm phân tích hệ thống và theo quan điểm tiếp cận tích hợp trong giáo dục nhằm hình thành và phát triển các năng lực cho người học mới thực sự được quan tâm. Tháng 9/1968, Hội đồng liên quốc gia về giảng dạy khoa học, với sự bảo trợ của UNESCO tổ chức tại Varna (Bungari) mang tên "Hội nghị tích hợp việc giảng dạy các khoa học" lần đầu tiên đã đặt ra hai vấn đề: Vì sao phải dạy học tích hợp các khoa học? Dạy học tích hợp các khoa học là gì? Đến Hội nghị phối hợp trong chương trình của UNESCO, Paris 1972 thì Dạy học tích hợp các khoa học được UNESCO định nghĩa là "một cách trình bày các khái niệm và nguyên lí khoa học cho phép diễn đạt sự thống nhất cơ bản của tư tưởng khoa học, tránh nhấn quá mạnh hoặc quá sớm sự sai khác giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau". Tiếp theo, UNESCO lại tổ chức Hội nghị đào tạo giáo viên để dạy học tích hợp các khoa học tháng 4/1973 tại Đại học tổng hợp Maryland và đi tới xác định khái niệm Dạy học tích hợp các khoa học còn bao gồm cả việc DHTH các khoa học với công nghệ học (technology). Về cá nhân các nhà khoa học nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề dạy học tích hợp có thể kể đến nhà lí luận giáo dục Pháp Xavier Roegiers. Ông có hai công trình có chất lượng khoa học cao, trong đó có một cuốn đã được dịch sang tiếng Việt. Trước 1996 có: "Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn triển các năng lực tích hợp ở nhà trường?" - Nguyên bản tiếng Pháp - người dịch: Đào Trọng Quang, Nguyễn Ngọc Nhị, NXB Giáo dục, 1996. Bốn năm sau đó, ông công bố công trình: "Một phương pháp sư phạm của hội nhập. Và tích hợp các kĩ năng có được trong giảng dạy". Phối hợp với Jean Marie De Ketele phiên bản De Boeck Đại học Bỉ, 2000 ("Une pe'dagogie de L'inte'gration. Compe'tences et inte'gration des acquis dans l'enseignement". Avec la collaboration de Jean Marie De Ketele. Editions De Boeck universite' Belgium, 2000). Theo Xavier Roegiers, sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập, trong đó toàn bộ quá trình học tập góp phần hình thành ở học sinh những năng lực cụ thể có dự tính trước những điều kiện cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập sau này hoặc nhằm hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động. Như vậy sư phạm tích hợp tìm cách làm cho quá trình học tập có ý nghĩa [dẫn theo 20]. Ngoài ra, Donald P. Cauchak, Paul D. Eggen trong mục: "Tích hợp các đơn vị chương trình học liên ngành và chuyên đề" thuộc công trình: "Học tập và phương pháp giảng dạy nghiên cứu", Công ty Allyn, 1998 (Integrating the Curriculum Interdisciplinary and thematic units thuộc công trình: "Learning and Teaching - Research based methods", Allyn company, 1998) cũng đã đặt ra và bước đầu giải quyết vấn đề dạy và học theo quan điểm sư phạm tích hợp [dẫn theo 20]. Các nhà khoa học trên thế giới đã phân chia tích hợp thành bốn loại: - Quan điểm tích hợp trong nội bộ môn học: ưu tiên tích hợp các nội dung trong nội bộ môn học. Quan điểm này duy trì các môn học riêng rẽ. - Quan điểm đa môn: Các môn học tiếp tục được tiếp cận một cách riêng rẽ và chỉ gặp nhau ở một số thời điểm trong quá trình giảng dạy và nghiên cứu. Phổ biến thường xuyên hơn cả là tích hợp các nội dung giáo dục khác vào chỗ thích hợp trong môn học thích hợp. Điều này được thực hiện dưới ba hình thức: bài mục riêng, lồng ghép và liên hệ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn - Quan điểm liên môn: Đề xuất những tình huống chỉ có thể tiếp cận một cách hợp lí qua sự soi sáng của nhiều môn học. Quan điểm này nhấn mạnh đến sự liên kết của nhiều môn làm cho chúng tích hợp với nhau để giải quyết một tình huống cho trước. Vì thế, quá trình học tập sẽ không rời rạc mà phải liên kết với nhau xung quanh những vấn đề phải giải quyết. - Quan điểm xuyên môn: Chủ yếu phát triển những kĩ năng mà học sinh có thể sử dụng trong tất cả các môn học, trong tất cả các tình huống. Có thể lĩnh hội các kĩ năng này trong từng môn học và có thể áp dụng ở mọi nơi. Những kĩ năng này gọi là kĩ năng xuyên môn [dẫn theo 20]. Ở một số nước trên thế giới, dạy học theo quan điểm tích hợp đã được ứng dụng từ những năm 80 của thế kỷ XX. Tích hợp có nơi được xem như nguyên tắc tổng quát của việc xây dựng cả hệ thống chương trình. Ví dụ chương trình Tiểu học ở Ma-lai-xi-a được gọi là: "The intergrated curriculum for Primary school" (Chương trình giảng dạy tích hợp cho trường Tiểu học) do Bộ GD&ĐT Ma-lai-xi-a công bố lần đầu năm 1997 [6]. Chương trình đã đưa ra 8 hướng tích hợp cụ thể như sau: " - Tích hợp nhiều kĩ năng trong một môn học. - Tích hợp nhiều kĩ năng trong một số môn học. - Hấp thụ kiến thức nội dung môn học khác qua các môn đang dạy. - Tích hợp các chuẩn mực đạo đức hoặc nghề nghiệp qua các môn học. - Những yếu tố cần được dạy qua toàn bộ các môn học, bao gồm ngôn ngữ, môi trường, khoa học và công nghệ, chủ nghĩa yêu nước, năng lực suy nghĩ và năng lực tìm tòi nghiên cứu. - Tích hợp chương trình chính khóa với ngoại khóa. Ở đây, nội dung các hoạt động ngoại khóa được nhấn mạnh lại trong các tình huống học tập ở lớp học chính thức. - Tích hợp kiến thức và thực tiễn. - Tích hợp kinh nghiệm quá khứ và những kinh nghiệm mới tiếp thu được của học sinh." Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn