Tài liệu Bệnh ung thư là gì - giáo dục sức khỏe phòng chống ung thư

Beänh ung thö laø gì? Nguyeãn Chaán Huøng TAØI LIEÄU GIAÙO DUÏC SÖÙC KHOEÛ PHOØNG CHOÁNG UNG THÖ 1 ÑAËT VAÁN ÑEÀ  Muoán phoøng choáng ung thö, moïi ngöôøi phaûi bieát beänh ung thö laø gì?  Vaøi thaäp nieân vöøa qua, thaønh quaû nghieân cöùu ôû nhieàu lónh vöïc ñaõ ñem laïi söï hieåu bieát raát saâu roäng veà ung thö.  Caùc phöông thöùc xöû trí hôïp lyù hôn, ña dieän hôn vaø hieäu quaû hôn.  Moät taøi lieäu giaùo duïc söùc khoeû thaät caàn thieát vôùi caùc yeáu caàu deã hieåu, chính xaùc, ñaày ñuû vaø caäp nhaät. 2 Ung Thö laø gì? 3 Vaøi loaïi carcinoâm thöôøng gaëp Beänh baïch caàu maùu Phoåi Vuù (phuï nöõ) Ruoät giaø Gan Boïng ñaùi Coå töû cung Tuyeán tieàn lieät (ñaøn oâng) Ung thö haïch lymphoâm Vaøi loaïi sarcoâm Caùc loaïi ung thö Bieåu moâ Carcinoâm Trung moâ Sarcoâm Moâ lymphoâ Lymphoâm Maùu Môõ Xöông Cô 4 Beänh baïch caàu Söï taê n g tröôû n g bình thöôø n g Caùc teá baøo cheát troùc khoûi lôùp ngoaøi maët Teá baøo di chuyeån Teá baøo phaân ñoâi ôû lôùp caên baûn Lôùp bì 5 Caùc khoái böôùu Lôùp moâ beân döôùi 6 Söï tích luõy caùc ñoät bieán gen Söï tích luõy caùc ñoät bieán gen NHIEÀU ÑOÄT BIEÁN DAÃN ÑEÁN UNG THÖ Teá baøo bình thöôøng Ñoät bieán moät Ñoät bieán hai Ñoät bieán ba Ñoät bieán 4 hoaëc sau nöõa Caùc teá baøo aùc tính 7 Maïch maùu 1. Caùc teá baøo ung thö xaâm laán moâ xung quanh vaø caùc maïch maùu 2. Caùc teá baøo ung thö theo doøng tuaàn hoaøn ñeán caùc nôi xa 3. Caùc teá baøo ung thö laïi xaâm laán vaø taêng tröôûng ôû vò trí môùi SÖÏ DI CAÊN 8 Söï taêng tröôûng cuûa ung thö 1cm Soá teá baøo ung thö 1kg 10 12 1g 109 Töû vong (neáu khoâng ñieàu trò) 1cm Thôøi gian Thôøi kyø tieàn ung thö Phoøng ngöøa Giaùo duïc truyeàn thoâng caùc yeáu toá nguy cô Ung thö tieàn laâm saøng Thôøi kyø khoâng trieäu chöùng Phoøng ngöøa thöù caáp Phaùt hieän vaø ñieàu trò toån thöông tieàn ung thö Thuoác laù, röôïu, thöùc aên, tia naéng Ung thö laâm saøng Trieäu chöùng ban ñaàu chaån ñoaùn laâm saøng Caùc trieäu chöùng baùo ñoäng Phaùt hieän sôùm Phaùt hieän vaø ñieàu trò ung Ñieàu trò rieâng leû phoái hôïp 9 phaãu trò, xaï trò, hoaù trò thö “nín laëng” Lieäu phaùp ña moâ thöùc phaãu±xaï±hoaù Caù c böôù u laø n h vaø böôù u aù c AÙc (ung thö) Laønh AÊn lan caùc moâ laân caän Nhaäp vaøo doøng maùu vaø lan traøn (di caên) ñeán nhieàu vò trí khaùc nhau 10 Phaùt hieän vaø chaån ñoaùn ung thö 11 Caùc trieäu chöùng baùo ñoäng ung thö 1. Coù söï thay ñoåi thoùi quen cuûa ruoät vaø boïng ñaùi. 2. Moät choã lôû loeùt khoâng chòu laønh. 3. Chaûy maùu hoaëc tieát dòch (öùa nöôùc, öùa chaát nhôøn hoaëc maùu) baát thöôøng. 4. Moät choã daøy leân hoaëc moät cuïc ôû vuù hoaëc ôû nôi naøo ñoù trong cô theå. 5. AÊn khoâng tieâu hoaëc nuoát khoù. 6. Coù thay ñoåi roõ raøng tính chaát cuûa moät “muït ruoài duyeân” 7. Ho dai daúng hoaëc khaøn tieáng 12 Ung thö sôùm coù theå khoâng coù trieäu chöùng gì 13 HÖÔÙNG DAÃN ÑEÅ RAØ TÌM VAØ PHAÙT HIEÄN CAÙC LOAÏI UNG THÖ Vò trí ung thö Coå töû cung Caùc trieäu chöùng Caùc xeùt nghieäm raø tìm/phaùt hieän Dính maùu sau giao hôïp Khaùm phuï khoa Xeùt n ghieäm Pap Soi coå töû cung 14 HÖÔÙNG DAÃN RAØ TÌM ÑEÅ PHAÙT HIEÄN CAÙC LOAÏI UNG THÖ Vò trí ung thö Caùc trieäu chöùng Caùc xeùt nghieäm raø tìm/phaùt hieän Vuù Moät cuïc khoâng ñau Öùa dòch nuùm vuù moät beân Öùa maùu Ngöùa lôõ nuùm vuù/ quaàng vuù Noùng da vuù Nuùm vuù bò luùm hay leäch Thay ñoåi bôø vuù Da vuù phuø neà vaø ñoû leân Haïch trong naùch Töï khaùm vuù Baùc só khaùm tuyeán vuù Nhuõ aûnh Sieâu aâm Thöû teá baøo (FNA) 15 Xeùt nghieäm Pap Nhuõ aûnh Pap bình thöôøng Pap baát thöôøng 16 Caùc xeùt nghieäm maùu PSA, CEA, AFP 17 Caù c daá u hieä u sinh hoï c ung thö Ñaàu coå SCC Phoåi CEA SCC/NSE Cyfra 21-1 Gan AFP Maùu ß2-microglobulin Ñaïi-tröïc traøng CEA CA 19 -9 CA 50 Tuyeán tieàn lieät PSA PAP Tinh hoaøn ß-hCG, AFP, SP-1 Thaàn kinh trung öông 5-HIAA Tuyeán giaùp CEA Calcitonin Thyroglobulin Thöïc quaûn SCC Vuù CEA, CAÏ-15-3, MCA, ER, PR Bao töû CEA, CA 72-4 CA 50 Tuïy taïng CA 19-9 Elastase Buoàng tröùng CEA CA 125 AFP ß-hcG Coå töû cung 18 SCC Tìm maùu trong phaân(FOPT) 19 Sinh thieá t Bình thöôøng Ung thö Raát nhieàu teá baøo ñang phaân ñoâi Nhaân to dò daïng Theå tích teá baøo chaát nhoû so vôùi nhaân Maãu moâ Caùc teá baøo treân kính hieån vi Maát caùc tieâu chuaån bieät hoùa teá baøo bình thöôøng Caùc teá baøo xeáp voâ traät töï Bôø böôùu khoâng ñeàu 20