Tài liệu Báo cáo tốt nghiệp phân tích hiệu quả hoạt động huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại ngân hàng tmcp việt á chi nhánh bình dương

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT KHOA KINH TẾ *********** BÁO CÁO TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT Á CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG Sinh viên thực hiện : Nguyễn Lê Bảo Vi Lớp : D17TC03 MSSV : 1723402010179 Khoá : 2017 - 2021 Ngành : Tài chính ngân hàng Giảng viên hướng dẫn: Th.S Võ Hoàng Oanh Bình Dương, tháng 12/2020 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT KHOA KINH TẾ *********** BÁO CÁO TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT Á CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG Sinh viên thực hiện : Nguyễn Lê Bảo Vi Lớp : D17TC03 MSSV : 1723402010179 Khoá : 2017 - 2021 Ngành : Tài chính ngân hàng Giảng viên hướng dẫn: Th.S Võ Hoàng Oanh Bình Dương, tháng 12/2020 i LỜI CAM ĐOAN Báo cáo tốt nghiệp với đề tài “PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT Á CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG” là công trình nghiên cứu của cá nhân em. Tất cả nội dung nghiên cứu, số liệu thu thập được tại Ngân hàng TMCP Việt Á- CN Bình Dương đều mang tính trung thực. Em xin cam đoan đây là sự thật và em xin chịu mọi trách nhiệm về công trình nghiên cứu của riêng mình. Bình Dương, ngày 12 tháng 12 năm 2020. Sinh viên thực hiện Nguyễn Lê Bảo Vi ii LỜI CẢM ƠN Trong bốn năm học tập dưới sự dìu dắt của thầy cô Khoa kinh tế tại Trường Đại học Thủ Dầu Một đã truyền đạt những kiến thức quý báu về xã hội cũng như kiến thức chuyên môn. Đây là khoản thời gian quý báu giúp em chuẩn bị hành trang kiến thức vào cuộc sống. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cô của Trường Đại Học Thủ Dầu Một đã truyền đạt những kiến thức cho em, đồng thời em xin chân thành cảm ơn Giảng viên trực tiếp hướng dẫn – Thạc sĩ Võ Hoàng Oanh đã đóng góp ý kiến giúp em hoàn thiện hơn bài báo cáo tốt nghiệp của mình. Em xin chúc quý thầy cô nhiều sức khỏe và niềm vui trong công tác giảng dạy. Em xin chân thành cảm ơn! iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. ii LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .................................................................. viii DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ ix LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................... 1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu: ....................................................................... 2 5. Ý nghĩa đề tài .......................................................................................... 3 6. Kết cấu đề tài .......................................................................................... 3 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHCN CỦA NHTM ................................................................................. 4 KHÁI QUÁT NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA HOẠT ĐỘNG HĐV ĐỐI VỚI KHCN CỦA NHTM ............................................... 4 1.1.1. Cơ sở lý thuyết của Ngân hàng thương mại ..................................... 4 1.1.1.1. Khái niệm ................................................................................... 4 1.1.1.2. Đặc điểm của Ngân hàng Thương mại ...................................... 4 1.1.2. Chức năng của Ngân hàng Thương mại........................................... 4 1.1.2.1. Chức năng trung gian tài chính .................................................. 4 1.1.2.2. Chức năng Trung gian thanh toán ............................................. 5 1.1.2.3. Chức năng tạo tiền ..................................................................... 5 1.1.3. Vai trò của NHTM ........................................................................... 6 1.1.4. Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng thương mại......................... 7 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN .. 9 1.2.1. Khái niệm, sự cần thiết và mục đích của hoạt động huy động vốn . 9 1.2.1.1. Khái niệm. .................................................................................. 9 1.2.1.2. Sự cần thiết và mục đích của hoạt động huy động vốn ............. 9 1.2.2. Phân loại huy động vốn từ Khách hàng cá nhân ............................ 10 1.2.2.1. Phân loại Huy động vốn .......................................................... 10 1.2.2.2. Các nguyên tắc huy động vốn Khách hàng cá nhân. ............... 11 iv 1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động Huy động vốn của khách hàng cá nhân của NHTM .................................................................................. 11 1.2.3.1. Yếu tố về tình hình kinh tế- xã hội trong nước........................ 12 1.2.3.2. Yếu tố về khách hàng .............................................................. 12 1.2.3.3. Yếu tố về lãi suất ..................................................................... 13 1.2.3.4. Yếu tố về công tác tổ chức quản lý của ngân hàng ................. 13 1.2.2.5. Yếu tố về đối thủ cạnh tranh .................................................... 14 1.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá hoạt động huy động vốn từ Khách hàng cá nhân của Ngân hàng Thương mại. .................................................................... 14 1.2.4.1. Phát triển quy mô hoạt động vốn từ Khách hàng cá nhân của Ngân hàng Thương mại. ....................................................................... 14 1.2.4.2. Lãi suất và chi phí vốn Huy động ............................................ 14 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ..................................................................... 15 0PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHCN TẠI NGÂN HANG TMCP VIỆT Á- CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG 19 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP VIỆT Á- CHI NHÁNH BINH DƯƠNG ....................................................................................................... 19 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ..................................................... 19 2.1.1.1. Quá trình thành lập và phát triển ............................................. 19 2.1.2. Hệ thống tổ chức của Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương. ...................................................................................................... 20 2.1.2.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức ................................................................ 20 2.1.2.2. Nhiệm vụ và chức năng của các phòng ban ............................ 20 2.1.3. Tình hình kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Viêt Á- Chi nhánh Bình Dương. ...................................................................................................... 22 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHCN TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT Á- CN BÌNH DƯƠNG ................................. 24 2.2.1. Thực trạng Huy động vốn của NH TMCP Việt Á- CN Bình Dương. .................................................................................................................. 24 2.2.1.1. Phân tích nguồn vốn huy động ................................................ 24 2.2.1.2. Phân tích các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động huy động vốn ............................................................................................................... 30 2.2.2. Các sản phẩm huy động tiền gửi cá nhân....................................... 32 2.2.2.1. Huy động vốn cá nhân qua hoạt động tiền gửi ........................ 32 2.2.1.2. Huy động vốn từ phát hành giấy tờ có giá............................... 33 v PHÂN TÍCH SWOT VỀ HOẠT ĐỘNG HĐV TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT Á- CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG ......................................... 33 2.3.1. Điểm mạnh( Strengths) .................................................................. 33 2.3.2. Điểm yếu( Weaknesses) ................................................................. 34 2.3.3. Cơ hội( Opportunities) ................................................................... 35 2.3.4. Thách thức( Threats) ...................................................................... 36 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT Á- CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG. .................................................................. 37 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HUY ĐỘNG VỐN CÁC KHCN CHO 5 NĂM TỚI TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT Á- CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG. ...................................................................................................... 37 CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO KHẢ NĂNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT Á- CHI NHÁNH BÌNH DƯƠNG. ...................................................................................................................... 37 3.2.1. Về công tác huy động vốn. ............................................................. 37 3.2.1.1. Không ngừng tìm kiếm khách hàng tiềm năng........................ 37 3.2.1.2. Đa dạng hóa sản phẩm huy động vốn ...................................... 38 3.2.1.3. Phát triển các dịch vụ đa dạng liên quan đến huy động vốn ... 39 3.2.2. Về phát triển nguồn nhân lực ......................................................... 40 3.2.2.1. Chú trọng công tác đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ. ...... 40 3.2.2.2. Xây dựng văn minh giao tiếp khách hàng ............................... 41 3.2.3. Về phát triển mạng lưới, cơ cấu tổ chức và trang bị cơ sơ vật chất. .................................................................................................................. 42 3.2.3.1. Xây dụng mở rộng mạng lưới chi nhánh. ................................ 42 3.2.3.2. Phát triển công nghệ và trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại ............................................................................................................... 42 3.2.4. Về xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách khách hàng. ........... 43 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN CHỨC NĂNG .... 44 3.3.1. Đối với nhà nước và NHNN .......................................................... 44 3.3.2. Đối với NH TMCP Việt Á – CN Bình Dương .............................. 44 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 46 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 47 vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VAB NH TMCP NHNN NHNN VN PGD HĐV LNST VHĐ VCSH ĐVKD CB- CNV TCKT NXB CSTT TGTT Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Á Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Ngân hàng Nhà Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phòng Giao Dịch Huy động vốn Lợi nhuận sau thuế Vốn huy động Vốn chủ sở hữu Đơn vị kinh doanh Cán bộ- Công nhân viên Tổ chúc kinh tế Nhà xuất bản Chính sách tiền tệ Tiền gửi thanh toán vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2. 1: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Việt Á- CN Bình Dương năm 2017- 2019 .............................................................. 22 Bảng 2. 2: Tỷ lệ nợ xấu tại NH CMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương giai đoạn năm 2017 – 2019 .................................................................................... 23 Bảng 2. 3: Tình hình biến động HĐV 2017-2019 .......................................... 24 Bảng 2. 4: Nợ phải trả và vốn nợ của VAB- Chi nhánh Bình Dương từ năm 2017-2019........................................................................................................ 26 Bảng 2. 5: Tình hình huy động vốn của Ngân hàng TMCP Việt Á Chi nhánh Bình Dương ..................................................................................................... 27 Bảng 2. 6: Chi phí trả lãi vốn huy động 2017-2019........................................ 30 Bảng 2. 7: Một số chỉ tiêu đánh giá mối quan hệ huy động vốn .................... 31 Bảng 2. 8: Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ............................. 32 viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2. 1: Logo của NH TMCP Việt Á .......................................................... 19 Hình 2. 2: Sơ đồ cơ cấu tổ chức NH TMCP Việt Á- CN Bình Dương .......... 20 Hình 2. 3: Quy mô nguồn vốn huy động theo thành phần kinh tế 2017-2019 27 Hình 2. 4: Vốn huy động theo loại tiền gửi qua 3 năm ................................... 28 Hình 2. 5: Huy động vốn theo kỳ hạn của VAB chi nhánh Bình Dương giai đoạn 2017-2019 ............................................................................................... 29 ix LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Về mặt kinh tế xã hội hiện nay thì vốn đang trở thành một vấn đề cấp thiết cho vấn đề tăng trưởng và phát triển nền kinh tế đất nước. Vốn là điều kiện tiền đề cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung và hoạt động kinh doanh tiền tệ nói riêng. Tuy nhiên, để huy động được vốn lớn từ nền kinh tế trong nước là một thách thức lớn đối với nền kinh tế Việt Nam nói chung và NHTM nói riêng. Hiện nay, điều kiện phát triển chưa tương xứng với nhu cầu rất lớn của nền kinh tế thì quá trình nhận và điều chuyển vốn trên thị trường chủ yếu được thực hiện qua hệ thống NHTM- nơi tích tụ, tập trung khơi tăng, tạo nguồn động lực cho sự phát triển nền kinh tế đất nước. Việc này cho thấy, tăng cường công tác huy động vốn, đảm bảo chất lượng và số lượng vốn luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu trong quá trình hoạt động ở bất kỳ một Ngân hàng Thương mại nào. Có thể thấy hoạt động huy động vốn luôn giữ vị trí quan trọng trong hệ thống Ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, việc huy động vốn của các ngân hàng thương mại gặp nhiều khó khăn đặc biệt là nguồn vốn từ khách hàng cá nhân do tình trạng cạnh tranh giữa các Ngân hàng TMCP ngày càng khốc liệt, các Ngân hàng TMCP đều thu hút nguồn vốn từ khách hàng cá nhân bằng nhiều hình thức khác nhau. Do vậy, đây là một vấn đề đang được các Ngân hàng quan tâm để duy trì và giữ vững vai trò, vị trí của mình, thật sự rất cần thiết. Xuất phát từ những lý do đó, đề tài: “Phân tích hiệu quả hoạt động huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương” sẽ làm sáng rõ hơn về vấn đề này. 2. Mục tiêu nghiên cứu Bài báo cáo được thực hiện với mục đích hệ thống hóa một số vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động huy động vốn cá nhân của NHTM. Sau đó, tác giả tìm hiểu, phân tích tình hình huy động vốn KHCN để đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động huy động vốn KHCN của Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương. 1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu về hoạt động huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương. Phạm vi nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu về tình hình huy động vốn đối với KHCN tại Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương. Về thời gian: Số liệu phân tích qua 3 năm: Từ 2017 đến 2019 Về không gian: Nghiên cứu hoạt động huy động vốn đối với KHCN tại Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương. 4. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp phân tích tổng hợp: Là phương pháp nghiên cứu, phân tích số liệu qua các năm của hoạt động huy động vốn. Phương pháp thu thập dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp bên trong về Ngân hàng Việt Á, Lịch sử hình thành, Cơ cấu tổ chức, Tình hình kinh doanh của Ngân hàng. Dữ liệu thứ cấp bên ngoài: Như một số thông tin về các sản phẩm huy động vốn và các vấn đề có liên quan đến hoạt động huy động vốn thu thập được các website, các bài luận văn và một số tài liệu do ngân hàng cung cấp. Phương pháp so sánh: Phương pháp so sánh số tuyệt đối: Số tuyệt đối là mức độ biểu hiện quy mô, giá trị của một chỉ tiêu tín dụng trong thời gian và địa điểm cụ thể. Nó có thể tính bằng số lượng đơn vị tiền tệ... Số tuyệt đối là cơ sở để tính các trị số khác. So sánh số tuyệt đối của các chỉ tiêu huy động vốn giữa kỳ kế hoạch và thực tế, giữa các khoản thời gian và không gian khác nhau để thấy được mức độ hoàn thành kế hoạch, quy mô phát triển của các chỉ tiêu huy động vốn. Phương pháp so sánh số tương đối: Số tương đối kết cấu: Là biểu hiện mối quan hệ tỷ trọng giữa mức độ đạt được của bộ phận chiếm trong mức độ đạt được của tổng thể về một chỉ tiêu huy động vốn nào đó. Số này cho thấy mối quan hệ, vị trí và vai trò của từng bộ phận trong tổng thể. 2 5. Ý nghĩa đề tài Ý nghĩa lý luận: Đề tài đã hệ thống về những lý luận chung về huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại NHTM một cách có hệ thống. Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài đã đưa ra biện pháp thực tế góp phần nâng cao khả năng hoạt động huy động vốn đối với KHCN tại Ngân hàng TMCP Việt Á- Chi nhánh Bình Dương. 6. Kết cấu đề tài Chương 1: Cơ sở lí thuyết về hoạt đông huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Á - Chi nhánh Bình Dương Chương 2: Phân tích thực trạng huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Á - Chi nhánh Bình Dương Chương 3: Một số giải pháp nâng cao khả năng hoạt động huy động vốn đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Á - Chi nhánh Bình Dương 3 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN ĐỐI VỚI KHCN CỦA NHTM KHÁI QUÁT NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA HOẠT ĐỘNG HĐV ĐỐI VỚI KHCN CỦA NHTM 1.1.1. Cơ sở lý thuyết của Ngân hàng thương mại 1.1.1.1. Khái niệm Theo Nguyễn Đăng Dờn (2011) trong Giáo trình Nghiệp vụ NHTM( 2011) , có nêu khái niệm: “Ngân hàng Thương mại là Ngân hàng thương mại (NHTM) là loại ngân hàng giao dịch trực tiếp với các công ty, xí nghiệp, tổ chức kinh tế và cá nhân, bằng cách nhận tiền gửi, tiền tiết kiệm, rồi sử dụng số vốn đó để cho vay, chiết khấu, cung cấp các phương tiện thanh toán và cung ứng dịch vụ ngân hàng cho các đối tượng nói trên. 1.1.1.2. Đặc điểm của Ngân hàng Thương mại NHTM có những đặc điểm sau: Ngân hàng chủ yếu kinh doanh bằng vốn của người khác chứ không phải chủ yếu bằng vốn chủ sở hữu. Được biết, vốn bằng tiền vừa là phương tiện, vừa là đối tượng trong quá trình kinh doanh và hoạt động kinh doanh của Ngân hàng có liên quan đến nhiều đối tượng khách hàng khác nhau và kinh doanh trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Kinh doanh Ngân hàng chịu nhiều rủi ro cả về sự đa dạng cũng như mức độ 1.1.2. Chức năng của Ngân hàng Thương mại Theo PGS.TS. Trầm Thị Xuân Hương (2018), trong Giáo trình NHTM NXB Kinh tế TP HCM (2018 ) đã nói lên được các chức năng của NHTM như sau: 1.1.2.1. Chức năng trung gian tài chính Trung gian tài chính là chức năng quan trọng nhất của NHTM, quyết định sự phát triển và mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Trong chức năng này NHTM đóng vai trò là một định chế tài chính trung gian đứng ra tập trung nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi từ các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế để điều chuyển cho các tổ chức và cá nhân có nhu cầu về vốn, góp phần đẩy nhanh tốc độ luân chuyển vốn, nâng cao điều tiết nguồn vốn cho nền kinh tế. Mặc khác, NHTM cũng là một chủ thể tham gia trên thị trường tài chính 4 bằng các hoạt động đầu tư sinh lời, cung cấp các dịch vụ tài chính khác cho các chủ thể trong nền kinh tế, như vậy NHTM cũng là một trong những chủ thể tham gia vào việc phân phối tài chính cho nền kinh tế. 1.1.2.2. Chức năng Trung gian thanh toán NHTM là người quản lý tiền trên tài khoản TGTT của khách hàng, do đó, NHTM thực hiện được chức năng trung gian thanh toán cho khách hàng. Trong chức năng này, NHTM đóng vai trò là một tổ chức trung gian thực hiện việc thanh toán, chi trả thay cho những khách hàng có nhu cầu thanh toán qua ngân hàng theo sự ủy nhiệm của khách hàng. Để thực hiện chức năng này, NHTM phải tổ chức mở tài khoản TGTT cho khách hàng, phát hành và quản lý các phương tiện thanh toán, tổ chức thực hiện thanh toán khi nhận được lệnh thanh toán của khách hàng. Chức năng trung gian thanh toán mang lại sự tiện lợi cho khách hàng trong hoạt động thanh toán đồng thời góp phần thu hút lượng tiền nhàn rỗi trong nền kinh tế, nâng cao uy tín thương hiệu ngân hàng trên thị trường. 1.1.2.3. Chức năng tạo tiền Trong chức năng này đòi hỏi phải có sự tham gia của nhiều ngân hàng, và cá nhân khách hàng. Khi kết hợp chức năng trung gian tín dụng và chức năng trung gian thanh toán, NHTM có khả năng tạo ra một lượng tiền trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng lớn hơn gấp nhiều lần so với lượng tiền gửi ban đầu của khách hàng. Lượng tiền ghi sổ do NHTM tạo ra phụ thuộc vào số tiền gửi ban đầu của khách hàng, số lượng ngân hàng tham gia vào quá trình tạo tiền và tỷ lệ dự trữ bắt buộc. Tác giả đã đưa ra công thức xác định khả năng tạo tiền của NHTM như sau: Trong đó: 𝑀𝑛 = 𝑀0 ∗(1−𝑞 𝑛 ) (1−𝑞) 𝑀𝑛 : Tổng khối lượng tiền ghi sổ tạo ra 𝑀𝑜 : Lượng tiền gửi ban đầu n: Số ngân hàng tham gia vào quá trình tạo tiền q: Tỷ lệ cho vay tối đa q: Tỷ lệ dự trữ bắt buộc Tuy nhiên khả năng tạo tiền của NHTM theo công thức trên chi đúng khi hội đủ các điều kiện như: Hệ thống ngân hàng tổ chức theo mô hình ngân hàng 5 2 cấp: tất cả các giao dịch đều thực hiện bằng hình thức thanh toán chuyển khoản và các NHTM phải đạt được tỷ lệ cho vay tối đa. Trên thực tế khó có thể phủ nhận được khả năng tạo tiền của NHTM, nhưng để tính toán được một tỷ lệ tạo tiền chính xác và khả năng tạo tiền ở mức tối đa, thì khó có thể xác định được. Vì hoạt động của NHTM chịu ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố và đặc biệt khi môi trường kinh tế thay đổi hoặc trước những điều chỉnh của việc điều hành chính sách tiền tệ của ngân hàng Trung Ương sẽ gây tác động đáng kể đến tình hình huy động vốn và cho vay của NHTM, điều này sẽ làm thay đổi khả năng tạo tiền của NHTM. Ngày nay trong kỹ thuật quản trị ngân hàng, ứng dụng khả năng tạo tiền được xem như là nghệ thuật trong việc kiểm soát khả năng cung ứng tiền trong lưu thông góp phần ổn định lưu thông tiền tệ. 1.1.3. Vai trò của NHTM Bất kỳ một quốc gia nào có nền kinh tế phát triển, đang phát triển, thậm chí chưa phát triển thì hoạt động ngân hàng cũng có tác dụng to lớn đến hoạt động của nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường, vai trò của ngân hàng được thể hiện như sau: Điều tiết nguồn vốn, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho nền kinh tế. Nhờ hoạt động của NHTM mà nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế được tập hợp lại thành nguồn vốn lớn phục vụ cho đời sống xã hội và phát triển kinh tế. NHTM trở thành kênh chu chuyển vốn quan trọng trong nền kinh tế, cung ứng vốn cho các chủ thể trong nền kinh tế, góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển. Tạo điều kiện thúc đẩy thị trường tài chính phát triển: hoạt động của NHTM vừa mang tính cạnh tranh nhưng cũng vừa có tác động hỗ trợ đến các hoạt động khác trong lĩnh vực tài chính như: thị trường chứng khoán, bảo hiểm... Khi NHTM ngày càng phát triển và hoàn thiện thì càng có nhiều dịch vụ hỗ trợ cho các hoạt động trên. Ngược lại, sự phát triển phong phú và đa dạng của các sản phẩm trên thị trường tài chính sẽ tác động đến sự phát triển của các sản phẩm kinh doanh của NHTM ngày càng phát triển, xuất hiện sự kết hợp và bản chéo sản phẩm của NHTM với các định chế tài chính khác như: công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán, công ty tài chính và quỹ đầu tư... góp phần gia tăng doanh số giao dịch trên thị trường tài chinh. Góp phần thực thi chính sách tiền tệ quốc gia: ngân hàng Trung Ương là cơ quan xây dựng và điều hành chính sách tiền tệ (CSTT), nhưng để thực thi CSTT ngân hàng trung ương phải sử dụng các công cụ như: dự trữ bắt buộc, lãi 6 suất, tái cấp vốn, thị trường mở... tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của NHTM, thay đổi tăng hoặc giảm khối lượng tiền tệ trong nền kinh tế, góp phần ổn định lưu thông tiền tệ của quốc gia, kiểm soát lạm phát. 1.1.4. Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng thương mại  Huy động vốn Ngân hàng kinh doanh tiền tệ dưới hình thức huy động, cho vay, đầu tư và cung cấp các dịch vụ khác. Huy động vốn là hoạt động tạo nguồn vốn cho NHTM đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của ngân hàng. Ngân hàng huy động vốn nhằm thực hiện cho vay và thực hiện các dịch vụ ngân hàng. Ngân hàng huy động các nguồn vốn khác nhau (tài sản nợ) bao gồm: Những khoản mà người dân gửi vào, những khoản ngân hàng đi vay các đối tượng khác trong nền kinh tế như ngân hàng Trung ương, các ngân hàng hay các tổ chức tài chính khác, vay trên thị trường vốn, thị trường tiền tệ…Đặc điểm của tiền gửi là chúng phải được thanh toán khi khách hàng yêu cầu ngay cả khi đó là tiền gửi có kỳ hạn nhưng chưa đến hạn. Quy mô tiền gửi rất lớn so với các nguồn khác. Tiền gửi là đối tượng phải dự trữ bắt buộc, do vậy chi phí tiền gửi thường cao hơn lãi trả cho tiền gửi. Bên cạnh đó, tiền vay chiếm tỷ trọng thấp hơn trong tổng nguồn và có vai trò quan trọng. Các khoản vay thường có thời hạn và quy mô xác định trước, do vậy tạo thành nguồn ổn định cho ngân hàng. Khác với nhận tiền gửi, ngân hàng không nhất thiết phải đi vay thường xuyên: ngân hàng chỉ đi vay lúc cần thiết; ngân hàng hoàn toàn chủ động quyết định khối lượng vay phù hợp với nhu cầu sử dụng. Nguồn vay có thể không phải chịu dự trữ bắt buộc.  Tài trợ cho nền kinh tế Tín dụng là loại tài sản chiếm tỷ trọng lớn nhất ở phần lớn các NHTM, phản ánh hoạt động đặc trưng của ngân hàng. Trong hoạt động tín dụng, mục tiêu chủ yếu của ngân hàng là kiếm được lợi nhuận, trên cơ sở phục vụ các nhu cầu tín dụng của cộng đồng. Ngân hàng cung cấp cho các đối tác những điều kiện cần thiết để họ thực hiện các hoạt động theo mục tiêu của họ và trên cơ sở đó tìm kiếm thu nhập. Đối tác của ngân hàng có thể là: các doanh nghiệp, các hộ gia đình, chính phủ…có nhu cầu sẽ nhận được sự tài trợ của ngân hàng nếu đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu của ngân hàng. Mối quan hệ giữa NHTM, người gửi tiền và người đi vay đều dựa vào lòng tin của nhau để giải quyết tình 7 trạng thừa hay thiếu vốn của các chủ thể nêu trên. Các hình thức tài trợ: cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng, tài trợ cho các dự án... Cho vay thương mại: ngân hàng có thể thực hiện chiết khấu thương phiếu mà thực tế là cho vay đối với người bán hoặc cho vay trực tiếp đối với khách hàng là người mua. Cho vay tiêu dùng: sự gia tăng thu nhập của người tiêu dùng và sự cạnh tranh trong cho vay đã hướng các ngân hàng tới người tiêu dùng như là khách hàng tiềm năng. Tài trợ cho các dự án: bên cạnh việc cho vay ngắn hạn, ngân hàng ngày càng trở nên năng động trong việc tài trợ trung, dài hạn. Tài trợ xây dựng nhà máy, phát triển công nghệ cao, cho vay bất động sản…  Thực hiện các dịch vụ ngân hàng Cung cấp các tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán: các tiện ích của thanh toán không dùng tiền mặt (an toàn, nhanh chóng, chính xác, tiết kiệm chi phí) đã góp phần rút ngắn thời gian kinh doanh và nâng cao thu nhập cho khách hàng. Cung cấp dịch vụ uỷ thác và tư vấn: Các cá nhân và doanh nghiệp nhờ ngân hàng quản lý tài sản và quản lý hoạt động tài chính hộ, tư vấn đầu tư, quản lý tài chính, thành lập, mua bán, sát nhập doanh nghiệp. Dịch vụ bảo lãnh: Ngân hàng bảo lãnh cho khách hàng của mình mua chịu hàng hoá trang thiết bị, phát hành chứng khoán, vay vốn của các tổ chức tín dụng khác. 8 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN 1.2.1. Khái niệm, sự cần thiết và mục đích của hoạt động huy động vốn 1.2.1.1. Khái niệm. Theo nghiên cứu của PGS.TS.Trầm Thị Xuân Hương(2018) trong Giáo trình Nghiệp vụ NHTM NXB Kinh tế TP HCM (2018 ): “Huy động vốn là hoạt động tạo nguồn vốn cho ngân hàng thương mại và có vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt đông của ngân hàng” 1.2.1.2. Sự cần thiết và mục đích của hoạt động huy động vốn Nguồn vốn huy động là nguồn vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn của ngân hàng, giữ vị trí quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng vì nó là nguồn chủ yếu được sử dụng để đáp ứng nhu cầu tín dụng cho nền kinh tế. Do vậy có thể nói hoạt động huy động vốn góp phần giải quyết đầu vào của NHTM. Ngân hàng luôn giữ lượng tiền mặt tại quỹ để đảm bảo khả năng thanh toán thường xuyên của ngân hàng. Tùy theo quy mô hoạt động của ngân hàng mà ngân hàng phải duy trì mức tồn quỹ là bao nhiêu để đảm bảo khả năng thanh toán hàng ngày của ngân hàng. Ngân hàng còn phải trích một khoản vốn cho lượng tiền dự trữ bắt buộc tại NHNN. Huy động vốn để thu hút nguồn vốn từ nơi thừa về nơi thiếu, đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư, thu hút các nguồn vốn nhàn rỗi. Trên cơ sở thu hút các nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư để đầu tư ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, là để giảm lượng tiền dư thừa trong lưu thông đồng thời góp phần tăng vòng quay của nguồn vốn. Sử dụng vốn để cho vay, đây là số vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng số sử dụng vốn của ngân hàng. Vì vậy ngân hàng phải xem xét từng đối tượng khách hàng để cho vay sử dụng đúng mục đích, sử dụng có hiệu quả, và phải đảm bảo khả năng thu hồi vốn cũng như lãi đúng hạn để duy trì hoạt động của ngân hàng. Sử dụng vốn để kinh doanh ngoại tệ, vàng bạc, đá quý khi được NHNN cho phép. Ngoài việc thu lợi nhuận từ khoản chênh lệch lãi suất cho vay và lãi suất huy động vốn thì ngân hàng còn cần vốn để đầu tư các lĩnh vực khác để tăng thêm lợi nhuận. Ngoài ra ngân hàng còn tham gia vào thị trường chứng khoán, thị trường hối đoái và can thiệp trên thị trường tiền tệ nhằm mục đích tăng thêm lợi nhuận. 9 Đối với khách hàng, việc huy động vốn của ngân hàng cung cấp cho họ một kênh tiết kiệm và đầu nhằm làm cho tiền của họ sinh lợi, tạo cơ hội cho họ có thể gia tăng tiêu dùng trong tương lai. Mặt khác hoạt động huy động vốn còn cung cấp cho khách hàng một nơi an toàn để họ cất giữ và tích lũy vốn tạm thời nhàn rỗi của mình. Đối với xã hội, hoạt động huy động vốn góp phần quản lý được lượng tiền lưu thông trong xã hội: định hướng đầu tư cho các ngành kinh tế, cho từng vùng, điều hòa vốn giữa những khách hàng có vốn và những khách hàng thiếu vốn. Ngoài ra, hoạt động huy động vốn còn góp phần tăng trưởng kinh tế và xóa đói giảm nghèo. 1.2.2. Phân loại huy động vốn từ Khách hàng cá nhân 1.2.2.1. Phân loại Huy động vốn Phân loại Huy động vốn của NHTM chủ yếu đa dạng về kỳ hạn và loại tiền huy động, có thể phân loại như sau :  Căn cứ theo thời gian có thể phân chia sản phẩm huy động vốn thành huy động vốn ngắn hạn, trung và dài hạn. Vốn ngắn hạn: là nguồn vốn có thời hạn dưới 12 tháng, là một nguồn vốn lớn chiếm tỷ trọng trong NHTM. Để thu hút khách hàng ngân hàng đã đưa ra nhiều kỳ hạn với nguồn vốn như 1, 3, 6, 9,12 tháng. Đây là nguồn vốn dễ là biến động đến lãi suất hay tỷ giá. Nguồn vốn ngắn hạn chủ yếu được dùng để cho vay hay đầu tư ngắn hạn nhưng do các ngân hàng có khả năng chuyển hoán kỳ hạn nên có thể dùng một phần trong nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn. Vốn trung hạn: là những nguồn vốn có thời hạn từ 12 đến 60 tháng. Thường thì loại hình này không được khách hàng ưa chuộng nên tỷ trọng trong tổng nguồn vốn là không lớn. Đây là nguồn vốn có tính ổn định cao hơn vốn ngắn hạn. Vốn dài hạn: là nguốn vốn có thời hạn trên 60 tháng. Vốn này chiếm tỷ trọng nhỏ trong NHTM. Và thường thì nguồn vốn này do có thời hạn dài, tính ổn định cao nên chi phí cũng đắt hơn các nguồn khác.  Căn cứ vào loại tiền thì huy động được chia thành huy động nội tệ và ngoại tệ 10