Tài liệu Báo cáo tổng hợp đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ tiêu chí tuyển chọn học sinh năng khiếu múa

Bé V¨n ho¸ - ThÓ thao vµ du lÞch Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé tiªu chÝ tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa Chñ nhiÖm ®Ò tµi : NGND TrÇn Quèc C−êng 6594 04/10/2007 Hµ Néi – 2007 Bé V¨n ho¸ - ThÓ thao vµ du lÞch Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé tiªu chÝ tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa Chñ nhiÖm ®Ò tµi : NGND TrÇn Quèc C−êng Nhãm t¸c gi¶ ®Ò tµi : Th¹c sÜ – NG¦T Vò D−¬ng Dòng Th¹c sÜ – NGUT TrÞnh Quèc Minh Th¹c sÜ – Nh¹c sÜ Vò Minh Vü Hµ Néi - 2007 1 danh môc nh÷ng ch÷ viÕt t¾t 1 BGD - §T Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o 2 C§ Cao ®¼ng 3 C§C¢ Cæ ®iÓn ch©u ©u 4 GS Gi¸o s− 5 GVHD Gi¸o viªn h−íng dÉn 6 GVTS Gi¸o viªn tuyÓn sinh 7 NG¦T Nhµ gi¸o −u tó 8 NGND Nhµ gi¸o nh©n d©n 9 NS¦T NghÖ sÜ −u tó 10 NSND NghÖ sÜ nh©n d©n 11 NXB Nhµ xuÊt b¶n 12 PGS Phã gi¸o s− 13 TCCB Tæ chøc c¸n bé 14 Th.s Th¹c sÜ 15 TS TiÕn sÜ 16 VHNT V¨n ho¸ - NghÖ thuËt 2 danh môc c¸c b¶ng vµ s¬ ®å B¶ng 1 Thèng kª kÕt qu¶ tuyÓn sinh vµ xÕp lo¹i häc tËp. Trang 58 Tiªu chuÈn c©n nÆng ®èi víi n÷ häc sinh móa B¶ng 2 Trang 82 Häc viÖn Móa M¸txc¬va Liªn Bang Nga. Tiªu chuÈn c©n nÆng ®èi víi nam häc sinh móa B¶ng 3 Trang 83 Häc viÖn Móa M¸txc¬va Liªn Bang Nga. B¶ng 4 B¶ng 5 B¶ng 6 KÕt qu¶ chung tuyÓn n¨ng khiÕu móa n¨m 2004 cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam (thang ®iÓm 10). KÕt qu¶ chung tuyÓn n¨ng khiÕu móa n¨m 2006 cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam (thang ®iÓm 10). §iÓm n¨ng khiÕu ©m nh¹c trong kú thi chung tuyÓn n¨m 2001 cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam (thang ®iÓm 10). Trang 88 Trang 89 Trang 94 Tæng hîp ®iÓm n¨ng khiÕu ©m nh¹c trong kú thi chung B¶ng 7 tuyÓn n¨m 2003 cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam Trang 95 (thang ®iÓm 10). B¶ng 8 B¶ng 9 B¶ng 10 Tæng hîp ®iÓm ©m nh¹c cña c¸c thÝ sinh tróng tuyÓn (®¹t yªu cÇu vÒ móa) cña Tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam. B¶ng c©n nÆng (W) t−¬ng øng víi chiÒu cao (H) theo chØ sè khèi c¬ thÓ. Tiªu chÝ tuyÓn chän ®é mÒm x−¬ng h«ng cã t¸c ®éng ngo¹i lùc. Trang 97 Trang 103 Trang 118 B¶ng 11 Biªn ®é cña ®é më. Trang 122 S¬ ®å Tiªu chÝ x¸c ®Þnh n¨ng khiÕu móa Trang 143 3 më ®Çu I. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ChÊt l−îng kh«ng tù nhiªn xuÊt hiÖn, kh«ng ®Õn tõ mét c«ng thøc, tõ mét tÊm b¶n ®å chØ dÉn hoÆc mét cuèn s¸ch mµ cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch cho nã. ChÊt l−îng gi¸o dôc, ®µo t¹o lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mçi tr−êng vµ ph¶i ®−îc tiÕp cËn th«ng qua mét qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ khoa häc, chÆt chÏ. X©y dùng kÕ ho¹ch h−íng tíi môc tiªu chÊt l−îng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò lín cña qu¶n lý chÊt l−îng tæng thÓ. Kh«ng cã mét kÕ ho¹ch, mét ®Þnh h−íng dµi h¹n th× nhµ tr−êng kh«ng thÓ cã chÊt l−îng gi¸o dôc - ®µo t¹o cao. ChÊt l−îng ®Çu vµo lµ mét kh©u quan träng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh ®µo t¹o nãi chung vµ ngµnh ®µo t¹o n¨ng khiÕu nãi riªng. §· tõ nhiÒu n¨m nay, t¹i tÊt c¶ c¸c c¬ së ®µo t¹o diÔn viªn móa trªn c¶ n−íc, vÊn ®Ò tuyÓn chän häc sinh cã ®iÒu kiÖn c¬ thÓ vµ n¨ng khiÕu móa lu«n lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña quy tr×nh ®µo t¹o. §iÒu kiÖn c¬ thÓ vµ n¨ng khiÕu móa lµ mét vÊn ®Ò nghÖ thuËt tiÒm Èn mµ trong ®ã chøa ®ùng nh÷ng c¬ së khoa häc. NÕu nh− giíi y häc ®· cã nhiÒu nç lùc nghiªn cøu nh»m ®¸nh thøc nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm Èn trong bé gien (gene) hay bé n·o con ng−êi víi hy väng t¹o ra nh÷ng siªu nh©n, nh÷ng thiªn tµi, th× vÊn ®Ò ph¸t hiÖn nh÷ng n¨ng khiÕu, tµi n¨ng bÈm sinh cïng nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nã lµ c«ng viÖc cña nhiÒu nhµ khoa häc trªn c¸c lÜnh vùc, trong ®ã cã lÜnh vùc nghÖ thuËt. Bëi v× ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu lµ ph¸t hiÖn ra nh÷ng dÊu hiÖu ®Æc biÖt vÒ mét thiªn h−íng nµo ®ã khi ®øa trÎ ch−a ®−îc tiÕp xóc mét c¸ch cã hÖ thèng trong lÜnh vùc ho¹t ®éng t−¬ng øng. H¬n thÕ n÷a n¨ng khiÕu lµ nh÷ng tiÒn ®Ò sinh häc cÇn thiÕt cho viÖc ph¸t triÓn tµi n¨ng. 4 Muèn ph¸t hiÖn ra nh÷ng n¨ng khiÕu, tµi n¨ng bÈm sinh cÇn cã nh÷ng tiªu chÝ, ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ còng nh− tuyÓn chän. Tiªu chÝ vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän lµ vÊn ®Ò cã mèi quan hÖ h÷u c¬, thËt khã kh¨n khi chØ cã nh÷ng tiªu chÝ chung chung, kh«ng cô thÓ vµ thiÕu nh÷ng c¬ së khoa häc, vµ cµng khã kh¨n h¬n khi x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng tiªu chÝ mµ thiÕu ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, tuyÓn chän. §· tõ nhiÒu n¨m nay vÊn ®Ò x©y dùng nh÷ng tiªu chÝ vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa trªn c¬ së khoa häc lµ mét ®ßi hái cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn v× hoµn c¶nh chñ quan, kh¸ch quan nµo ®ã mµ cho ®Õn nay vÉn ch−a cã sù nh×n nhËn vµ thèng nhÊt mét c¸ch khoa häc nh÷ng tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa. §· h¬n 45 n¨m qua vÊn ®Ò nµy vÉn chØ dõng l¹i ë trao ®æi, häc hái kinh nghiÖm lÉn nhau th«ng qua c¸c bµi viÕt, c¸c Héi th¶o chuyªn ngµnh. V× vËy chóng t«i chän “Tiªu chÝ tuyÓn chän häc sinh n¨ng khiÕu móa” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé. II . Môc ®Ých nghiªn cøu: 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn vµ n¨ng khiÕu móa. C¬ së khoa häc cña nã trong viÖc tuyÓn chän häc sinh móa. 2. HÖ thèng c¸c tiªu chÝ tuyÓn chän vµ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ ®ã. III. T×nh h×nh nghiªn cøu 1. Ngoµi n−íc: Nghiªn cøu mét sè tµi liÖu gi¶ng d¹y cña c¸c trung t©m ®µo t¹o nghÖ thuËt móa danh tiÕng nh− Nga, Ph¸p, Trung Quèc… chóng t«i nhËn thÊy bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè chung vÒ h×nh thøc, thÓ lùc, kh¶ n¨ng c¶m 5 thô ©m nh¹c, kh¶ n¨ng m« pháng móa… hÖ thèng c¸c yÕu tè riªng ®Òu phô thuéc vµo ®Æc tr−ng cña mçi lo¹i h×nh nghÖ thuËt vµ quan niÖm thÈm mü truyÒn thèng, phô thuéc vµo môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn nghÖ thuËt móa ë mçi quèc gia. V× vËy, nh÷ng tµi liÖu cña c¸c trung t©m ®µo t¹o móa ë n−íc ngoµi chØ mang tÝnh chÊt tham kh¶o. 2. Trong n−íc: ë mét vµi khÝa c¹nh, vÊn ®Ò nµy ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong c¸c Héi th¶o vÒ gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o móa. Nh−ng cho ®Õn nay vÉn ch−a cã mét tµi liÖu nµo nghiªn cøu nã mét c¸ch thÊu ®¸o vµ toµn diÖn trªn c¬ së khoa häc. IV. ®èi t−îng vµ Ph¹m vi nghiªn cøu Sinh lý häc tuæi häc ®−êng bËc Trung häc c¬ së, Trung häc phæ th«ng vµ c«ng t¸c tuyÓn sinh t¹i mét sè c¬ së ®µo t¹o diÔn viªn móa chuyªn nghiÖp ë ba miÒn: B¾c – Trung – Nam ViÖt Nam. Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn vµ n¨ng khiÕu móa. C¬ së khoa häc cña nã trong viÖc tuyÓn chän häc sinh móa, ®ång thêi x©y dùng hÖ thèng c¸c tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän. V. Nguån t− liÖu nghiªn cøu Chñ yÕu lµ nguån t− liÖu ®iÒn d· thùc ®Þa, quan s¸t ®¸nh gi¸ c«ng t¸c tuyÓn sinh vµ th«ng qua t− liÖu cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp kÕt hîp víi nh÷ng tµi liÖu cã liªn quan. VI. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn. Kh¶o s¸t, ®iÒu tra, pháng vÊn kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp, thèng kª, so s¸nh ®ång thêi sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu liªn ngµnh nh−: D©n téc häc, V¨n hãa häc, Di truyÒn häc, Sinh lý häc, Gi¶i phÉu häc… 6 VII. §ãng gãp khoa häc cña ®Ò tµi * Tõ nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ thÓ chÊt vµ n¨ng khiÕu móa ®−a ra nh÷ng nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ khoa häc lµm c¬ së cho nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn. * §Ò xuÊt, x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n, quy tr×nh tuyÓn chän ®iÒu kiÖn vµ n¨ng khiÕu móa trªn c¬ së khoa häc. * Lµ ®Ò tµi khoa häc mang tÝnh øng dông ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi vµ nghÖ thuËt trong lÜnh vùc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o diÔn viªn móa. * Nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n mang tÝnh khoa häc vµ hÖ thèng cña c«ng tr×nh gãp phÇn n©ng cao kiÕn thøc, n¨ng lùc cña c¸n bé tuyÓn sinh vµ chÊt l−îng ®µo t¹o nghÖ thuËt móa ë c¸c c¬ së ®µo t¹o chuyªn nghiÖp trªn c¶ n−íc. * §¸p øng nhu cÇu thÈm mü ngµy cµng cao cña kh¸n gi¶ víi nghÖ thuËt móa trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸ nghÖ thuËt vµ giao l−u v¨n ho¸ thÕ giíi, h−íng tíi môc tiªu x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn nghÖ thuËt móa ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. 7 Ch−¬ng I C¬ së lý thuyÕt n¨ng khiÕu móa V¨n ho¸ lµ mét hÖ gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ng−êi s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh øng xö víi tù nhiªn vµ x· héi. NghÖ thuËt lµ mét trong nh÷ng ®Ønh cao cña v¨n ho¸, nghÖ thuËt lµ mét dßng ch¶y liªn tôc ®Ó båi ®¾p nªn nh÷ng nÐt ®Æc s¾c cña c¸c nÒn v¨n hãa vµ v¨n minh nh©n lo¹i. Nãi ®Õn s¸ng t¹o nghÖ thuËt, kh«ng thÓ kh«ng bµn tíi kh¸i niÖm tµi n¨ng. Tµi n¨ng cã ba cÊp ®é: N¨ng khiÕu, tµi n¨ng vµ thiªn tµi. N¨ng khiÕu lµ nh÷ng dÊu hiÖu tiÒm Èn bªn trong vµ mang mét thiªn h−íng nhÊt ®Þnh vÒ mét lÜnh vùc nµo ®ã. N¨ng khiÕu cã tÝnh bÈm sinh, n¨ng khiÕu cã thÓ t¹o ra c¸c thÇn ®ång, nh−ng n¨ng khiÕu cã thÓ ®−îc ph¸t triÓn hoÆc bÞ lôi tµn. §Ó cã mét tµi n¨ng cÇn cã c¶ mét qu¸ tr×nh tõ chç ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu ®Õn nu«i d−ìng, ®µo t¹o, ph¸t triÓn n¨ng khiÕu. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tµi n¨ng ®−îc khai sinh trªn c¬ së cña di truyÒn sinh häc vµ di truyÒn v¨n hãa trong m«i tr−êng lÞch sö, x· héi nhÊt ®Þnh. Nhµ b¸c häc Nga P¸plèp ®· chØ ra r»ng sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tµi n¨ng ë con ng−êi phô thuéc vµo 3 yÕu tè c¬ b¶n: B¶n chÊt di truyÒn chñng lo¹i, ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng, gi¸o dôc cïng nh÷ng ¶nh h−ëng cña x· héi vµ lÞch sö. Ng−îc dßng lÞch sö, tõ thêi cæ ®¹i Hy L¹p c¸c nhµ triÕt häc coi tµi n¨ng nghÖ thuËt th¬ ca lµ “TiÕng nãi huyÒn bÝ” cña nµng th¬. Nhµ triÕt häc Hy L¹p S«c¬r¸t coi sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt lµ do mét søc m¹nh cña thÇn linh øng nhËp vµo con ng−êi. §Òc¸tt¬ nhµ triÕt häc ng−êi Ph¸p còng cho r»ng tµi n¨ng cña con ng−êi lµ tÆng vËt cña th−îng ®Õ. 8 Ngµy nay mü häc M¸cLªnin quan niÖm mét c¸ch khoa häc vÒ sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn tµi n¨ng trong nghÖ thuËt nh− sau: Tµi n¨ng vµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o lµ tµi s¶n v« gi¸, tµi n¨ng h×nh thµnh nhê n¨ng khiÕu ph¸t triÓn. N¨ng khiÕu lµ mÇm mèng quý hiÕm cÇn ®−îc ch¨m sãc vµ cÇn c¶ x· héi vun trång. Còng nh− c¸c ngµnh khoa häc tù nhiªn, khoa häc x· héi nãi chung vµ nghÖ thuËt nãi riªng viÖc ®Æt ra nh÷ng tiªu chÝ ®Ó tuyÓn chän vµ ®¸nh gi¸ tµi n¨ng lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt cña sù ph¸t triÓn. Tiªu chÝ lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt ph¶i ®¹t ®−îc trong qóa tr×nh kiÓm ®Þnh chÊt l−îng. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng nÕu nh÷ng tiªu chÝ ®ã ®−îc soi s¸ng trªn mét c¬ së khoa häc, cã tÝnh thùc tiÔn vµ øng dông cao th× sÏ mang l¹i nh÷ng thµnh tùu kh«ng chØ trong lÜnh vùc ®µo t¹o nh»m ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu vµ båi d−ìng tµi n¨ng mµ cßn ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Ng−îc l¹i nÕu nh÷ng tiªu chÝ trªn kh«ng mang tÝnh khoa häc vµ kh¶ thi th× sÏ cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn cña mét ngµnh, mét lÜnh vùc. V× vËy x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ nh»m cô thÓ hãa mét c¸ch khoa häc mang ®Þnh tÝnh, ®Þnh l−îng cña mét vÊn ®Ò lµ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c nhµ khoa häc thuéc nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã vÊn ®Ò x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän häc sinh móa cã thÓ coi lµ mét ®ãng gãp khoa häc trong lÜnh vùc ®µo t¹o diÔn viªn móa. Víi mong muèn viÖc tuyÓn chän häc sinh móa trong c¸c khoa móa vµ c¸c tr−êng móa sÏ cã chÊt l−îng ®Çu vµo cao h¬n, gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng cña qóa tr×nh ®µo t¹o. V× vËy khi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n vÒ thÓ chÊt vµ n¨ng khiÕu móa còng nh− nh÷ng tiªu chÝ vµ ph−¬ng ph¸p tuyÓn chän chóng t«i c¨n cø vµo kinh nghiÖm vµ thùc tÕ ®µo t¹o cña tr−êng Cao ®¼ng Móa ViÖt Nam, cña c¸c khoa móa trong c¸c tr−êng V¨n hãa nghÖ thuËt trªn c¶ n−íc ®ång thêi vËn dông, ®èi chiÕu víi nh÷ng c¬ së lý thuyÕt vÒ Gi¶i phÉu häc, Sinh lý häc, V¨n hãa häc… ®Ó soi s¸ng vÊn ®Ò cÇn 9 nghiªn cøu. H¬n thÕ n÷a tõ nh÷ng c¬ së khoa häc cña vÊn ®Ò chóng t«i quy chiÕu ng−îc l¹i víi nh÷ng tËp thÓ vµ c¸ nh©n häc sinh ®· ®−îc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o nay ®· trë thµnh nh÷ng tµi n¨ng nghÖ thuËt cña ®Êt n−íc. 1.1. H×nh thÓ Móa lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt tæng hîp bao gåm ©m nh¹c, héi häa, ¸nh s¸ng, trang phôc… §Æc tr−ng c¬ b¶n cña nghÖ thuËt móa lµ giµu tÝnh t¹o h×nh, giµu biÓu c¶m vµ ®−îc x©y dùng b»ng nh÷ng ®éng t¸c chuyÓn ®éng trong ©m nh¹c th«ng qua ph−¬ng tiÖn biÓu hiÖn lµ c¬ thÓ ng−êi diÔn viªn. Nãi mét c¸ch kh¸c móa lµ ®iªu kh¾c chuyÓn ®éng trong ©m nh¹c b»ng ph−¬ng tiÖn biÓu hiÖn lµ ng−êi diÔn viªn. Nh÷ng nhµ nghiªn cøu lÞch sö nghÖ thuËt cho r»ng nghÖ thuËt móa ph¸t sinh tõ buæi b×nh minh cña nh©n lo¹i. Tr−íc khi bÞ hÊp dÉn bëi c¸i ®Ñp cña nghÖ thuËt móa, trong mçi con ng−êi xuÊt hiÖn nhu cÇu cÇn biÓu hiÖn nh÷ng c¶m xóc cña m×nh b»ng cö chØ, ®éng t¸c tr−íc niÒm vui h©n hoan cña sù chiÕn th¾ng hoÆc tr−íc sù khiÕp sî nh÷ng lùc l−îng thiªn nhiªn thÇn bÝ… Mçi sù kiÖn, mçi hiÖn t−îng cña thiªn nhiªn ®Òu kÝch thÝch ãc s¸ng t¹o, sù vËn ®éng cña c¬ thÓ nh»m béc lé c¶m xóc. Móa thêi bÊy giê ®−îc xem nh− mét ©n ®øc cña thÇn linh ban tÆng cho loµi ng−êi, nã cã thÓ lµm cho kÎ thï, thó d÷ sî h·i, nã t¨ng lßng tù tin vµo chÝnh b¶n th©n… Cïng víi thêi gian nh÷ng Ých dông ban ®Çu ®· nh−êng chç cho nhu cÇu thÈm mü. NghÖ thuËt móa lµ nghÖ thuËt cña c¸i ®Ñp. NÐt ®Æc tr−ng cña c¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lµ tÝnh ®iÓn h×nh, nã hµm chøa nh÷ng nÐt chñ yÕu vµ ®Æc s¾c c¸i ®Ñp kh¸ch quan ngoµi cuéc sèng. C¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lµ mét cÊu t¹o hîp lý nh÷ng yÕu tè liªn quan cña mét thùc thÓ võa mang tÝnh kh¸i qu¸t võa mang tÝnh cô thÓ lµ h×nh t−îng nghÖ thuËt. Cho nªn mét mÆt nghÖ thuËt ph¶i 10 chó ý ®Õn chiÒu réng vµ chiÒu s©u cã ý nghÜa triÕt luËn vÒ cuéc sèng. MÆt kh¸c khi biÓu hiÖn ý nghÜa c¸i ®Ñp, nghÖ thuËt cßn chó ý ®Õn c¶ tÝnh vËt chÊt cña nã nh−: ©m thanh, mµu s¾c, ng«n tõ, khu«n mÆt, h×nh thÓ, sù vËn ®éng… TÊt c¶ ph¶i ®−îc chau chuèt tíi møc tinh tÕ vµ c¬ cÊu hãa theo mét thÓ thøc cã tÝnh thÈm mü cao ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu c¶m thô thÈm mü cña kh¸n gi¶. Nh− vËy c¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt lµ sù thèng nhÊt gi÷a néi dung ®Ñp vµ h×nh thøc ®Ñp. §ã lµ néi dung cña lý t−ëng sèng ®−îc chiÕu s¸ng mét c¸ch s©u s¾c vµ lÊp l¸nh, cã thÓ x©m nhËp ®Õn tËn cïng t©m hån con ng−êi, gãp phÇn ®Þnh h−íng hµnh ®éng cña con ng−êi. Cßn h×nh thøc ®Ñp lµ h×nh th¸i tæ hîp cÊu tróc vËt chÊt c¸i b¶n chÊt bªn trong cña néi dung b»ng mét ngo¹i h×nh cã søc cuèn hót mü c¶m. Nãi ®Ñp nh− móa, tr−íc hÕt lµ nãi ®Õn vÎ ®Ñp h×nh thÓ cña ng−êi diÔn viªn, ®ã lµ mét phÇn quµ tÆng cña th−îng ®Õ céng víi kÕt qu¶ lao ®éng nghÖ thuËt bÒn bØ, dÎo dai vµ s¸ng t¹o. Tõ vÎ ®Ñp h×nh thÓ céng víi sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt ®Ó h−íng tíi c¸i ®Ñp th¸nh thiÖn cña t©m hån lµ nhiÖm vô mµ ng−êi diÔn viªn móa ph¶i chuyÓn t¶i tíi kh¸n gi¶. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã ng−êi diÔn viªn móa ph¶i cã h×nh thÓ ®Ñp vµ tµi n¨ng móa, c¶ hai yÕu tè trªn ®Òu ®−îc b¾t ®Çu tr−íc hÕt tõ kh©u tuyÓn chän thÓ chÊt vµ n¨ng khiÕu móa. D¸ng ng−êi vµ chiÒu cao lµ yÕu tè ®Çu tiªn trong kh©u tuyÓn chän. Trong gi¶i phÉu vµ nghÖ thuËt t¹o h×nh tû lÖ dùa trªn c¬ së khoa häc so s¸nh c¸c bé phËn c¬ thÓ b»ng ph−¬ng ph¸p ®o, tõ ®ã Ên ®Þnh mÉu mùc vÒ sù c©n ®èi cña tÇm vãc con ng−êi. Nh−ng tû lÖ kh«ng h¼n lµ mét ®Þnh luËt, mùc th−íc thËt chÝnh x¸c tiªu biÓu cho mét d©n téc nµo. Tuy mçi d©n téc còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tÇm vãc kh¸c nhau, ng−êi ch©u ¸ kh¸c víi ng−êi ch©u ¢u, ch©u Phi, ch©u Mü… Tû lÖ 11 con ng−êi kh¸c nhau cßn do hoµn c¶nh sèng, khÝ hËu, ®Þa lý, m«i tr−êng, ngay c¶ trong cïng mét d©n téc, ë cïng mét vïng con ng−êi còng kh«ng gièng nhau vÒ tû lÖ, bëi vËy tû lÖ kh«ng h¼n nh− mét c«ng thøc, mét ®Þnh luËt hay mét mùc th−íc thËt chÝnh x¸c mµ nã chØ mang tÝnh kh¸i qu¸t, −íc lÖ mét c¸ch t−¬ng ®èi. Nãi nh− vËy kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ ®Ò ra nh÷ng tiªu chuÈn chung vÒ mét tû lÖ c¬ thÓ ®Ñp, mçi thêi ®¹i cã mét tiªu chuÈn hoµn h¶o riªng, th−êng th× ng−êi ta dïng ®Çu lµm ®¬n vÞ so s¸nh víi toµn bé c¬ thÓ. §¬n vÞ ®Çu ®−îc ®o tõ ®Ønh ®Çu ®Õn c»m ë mÆt tr−íc vµ tõ ®Ønh ®Çu ®Õn ngang g¸y ë mÆt sau cña c¬ thÓ. VÝ nh− thêi Hy L¹p tû lÖ ë ng−êi tr−ëng thµnh cã chiÒu cao 8 ®Çu gÇn nh− biÓu thÞ cña mét vÎ ®Ñp lý t−ëng vµ tû lÖ nµy ®−îc ¸p dông cho nghÖ thuËt t¹o h×nh. ë ViÖt Nam tû lÖ chung ®¹t kho¶ng trªn d−íi 7 ®Çu r−ìi ¸p dông cho c¶ nam lÉn n÷. §èi víi c«ng t¸c tuyÓn häc sinh ë ViÖt Nam còng ¸p dông tû lÖ nµy nh−ng ®ßi hái ®èi víi n÷ vai xu«i võa ph¶i, vai nam réng nh−ng kh«ng ngang, cæ cao vµ tay ch©n dµi. Tû lÖ cña ch©n ph¶i dµi h¬n th©n, ch©n tay dµi ®éng t¸c móa míi thanh tho¸t, t¹o h×nh míi v÷ng ch¾c, d¸ng nÐt míi dµi réng, bay bæng. Tuy nhiªn mçi x· héi l¹i cã nh÷ng chuÈn mùc kh¸c nhau vÒ c¬ thÓ móa, nÕu nh− ë ch©u ¢u ®ßi hái nam, n÷ móa tr−íc hÕt ph¶i cã chiÒu cao víi d¸ng vÎ thanh nh·, ch©n dµi, l−ng th¼ng, th× ë ch©u ¸ tr−íc hÕt lµ khu«n mÆt ®Ñp víi c¬ thÓ ®Çy ®Æn. Cã nh÷ng n−íc kh¸c l¹i chÊp nhËn sù ®a d¹ng vÒ h×nh thÓ vµ chiÒu cao. Con ng−êi ta ai còng yªu thÝch c¸i ®Ñp. C¸i ®Ñp th−êng dÔ c¶m nhËn vµ khã ®¸nh gi¸, tuy nhiªn c¸i ®−îc coi lµ duyªn d¸ng, ®¸ng yªu trong nÒn v¨n hãa nµy, cã thÓ bÞ coi lµ xÊu xÝ trong nÒn v¨n hãa kh¸c. Ch¼ng h¹n kh¸n gi¶ truyÒn thèng cña In®«nªxia sÏ thÊy ch−íng m¾t khi nh×n thÊy bê vai trÇn, l−ng trÇn, eo hë cïng nh÷ng ®éng t¸c rung vai l¾c ngùc trong nh÷ng ®iÖu 12 móa cña d©n da ®á, cña téc ng−êi T©y Nguyªn, Ch¨m ë ViÖt Nam, còng nh− vËy hä rÊt khã chÞu khi nh×n mét vò n÷ Balª v−¬n cÆp ch©n dµi, v× trong nghÖ thuËt móa In®«nªxia phô n÷ kh«ng thÓ hiÖn vÎ ®Ñp ®«i ch©n cña m×nh theo c¸ch Êy. Trªn thÕ giíi cã nhiÒu quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ khÝa c¹nh thÈm mü “hay” vµ “dë” vµ tÊt c¶ nh÷ng thµnh viªn cña céng ®ång ®Òu tu©n theo quy ®Þnh Êy. Vò n÷ Ên §é vµ Ai CËp ph¶i cã th©n h×nh ®Çy ®Æn. Sù ®Çy ®Æn cña bé ngùc, cÆp m«ng kh«ng chØ lµ biÓu t−îng cña søc sèng mµ cßn lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thÓ hiÖn vÎ ®Ñp cña nghÖ thuËt móa n−íc hä. VÎ ®Ñp lý t−ëng cña c¸c vò n÷ cæ ®iÓn trªn ®¶o JaVa lµ hiÖn th©n vÎ ®Ñp t©m linh cña ng−êi JaVa: DÞu dµng, kÝn ®¸o, khiªm nh−êng, ªm ®Òm nh− n−íc ch¶y. Kh¸c víi c¸c vò n÷ hiÕm khi nhÊc ch©n khái mÆt ®Êt, c¸c vò c«ng nam JaVa cã nhiÒu ®éng t¸c dµi, réng ®ßi hái chiÒu cao th©n thÓ vµ chiÒu dµi c¸nh tay. ë ViÖt Nam vãc d¸ng thon nhá, kháe m¹nh víi cÆp ch©n th¼ng, dµi kh«ng chØ lµ tiªu chÝ cña nghÖ thuËt móa mµ cßn lµ tiªu chÝ tuyÓn chän nh÷ng ng−êi ®Ñp trong c¸c cuéc thi. Theo ®iÒu tra cña chóng t«i c¸c thÝ sinh dù thi ng−êi ®Ñp ViÖt Nam n¨m 1990 cã chiÒu cao lµ 158,8 cm, n¨m 1992: 159,1 cm, n¨m 1993: 163,1 cm, n¨m 1994: 165,2 cm, n¨m 1995: 167,2 cm, n¨m 1996: 165,4 cm. Thêi gian gÇn ®©y c¸c thÝ sinh cã chiÒu cao tõ 1m63 – 1m72. Riªng chØ sè c©n nÆng (gr) chiÒu cao (cm) cña mét c« g¸i ViÖt Nam cã h×nh thÓ ®Ñp ph¶i ®¹t tõ 300 – 310 gr/1cm chiÒu cao míi lµ ®Ñp vµ chuÈn ph¶i ®¹t tõ 300 – 320 gr/1cm chiÒu cao míi kh«ng r¬i vµo thang suy dinh d−ìng (theo chØ sè BMI cña TiÓu ban dinh d−ìng ph©n lo¹i). Mét ng−êi ®Ñp hay ng−êi mÉu ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ®¹t chuÈn ph¶i cã vßng ngùc vµ vßng m«ng t−¬ng ®−¬ng cïng víi cÆp ch©n dµi vµ th¼ng. 13 §ã lµ m©u thuÉn vµ khã kh¨n trong kh©u tuyÓn chän ng−êi mÉu nãi chung vµ häc sinh móa nãi riªng v× hiÖn nay chiÒu cao trung b×nh cña nam ë n−íc ta lµ 164,8 cm vµ n÷ lµ 153,3 cm. 1.1.1. H×nh thøc C¸c nhµ khoa häc nãi r»ng, vÎ ®Ñp lu«n cã tiªu chuÈn cña nã, x−a nay phô n÷ ch©u ¸ th−êng m¬ −íc cã lµn da tr¾ng mÞn, m¸i tãc ®en dµi ãng ¶, c¸i miÖng nhá xinh x¾n, c¸i mòi däc dõa. C¸c phô n÷ Ên §é, Trung Quèc, ViÖt Nam ®· cã mét thêi gian dµi hµng thÕ kû −íc mong cã “khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn nÐt ngµi në nang”. Nãi vÒ c¸i ®Ñp cña ch©u ¸ c¸c chuyªn gia nghiien cøu vÒ vÎ ®Ñp con ng−êi cho r»ng nÐt ®Ñp ë khu vùc Trung §«ng lµ ®éc nhÊt v« nhÞ, ®ã lµ n¬i ph−¬ng §«ng gÆp ph−¬ng T©y, phô n÷ trung §«ng xinh ®Ñp víi nh÷ng nÐt cña ph−¬ng T©y vµ n−íc da ph−¬ng §«ng, nÐt ®Ñp cña hä g©y nªn sù thÝch thó, −a nh×n vÒ Ên t−îng ba chiÒu. ý kiÕn kh¸c l¹i cho r»ng nÕu nh− phô n÷ Mianma ®Ñp v× hä cã nÐt ®Ñp cña sù dÞu dµng th× phô n÷ Th¸i Lan ®Ñp v× hä thÓ hiÖn sù hÊp dÉn cña vÎ ®Ñp mét c¸ch thÇm kÝn. ThÕ nh−ng trong c«ng viÖc tuyÓn chän ng−êi ®Ñp còng nh− häc sinh móa, chóng ta ph¶i chÊp nhËn sù ®a d¹ng trong qu¸ tr×nh giao l−u v¨n hãa. Giê ®©y ch©u ¸ ®ang cã xu h−íng t×m kiÕm vÎ ®Ñp míi, c¸c c« g¸i Trung Hoa kh«ng cßn thÝch khu«n mÆt tr¸i xoan vµ c¸c thiÕu n÷ Ên §é kh«ng cßn t«n thê “khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn” cïng cÆp m«i dµy n÷a. C¸c c« g¸i trÎ cña ch©u ¸ ngµy nay l¹i muèn cã khu«n mÆt dµi, sèng mòi cao, miÖng h¬i réng, khu«n m¾t to víi ®«i l«ng mµy s¾c s¶o. 14 Ng−êi ViÖt Nam lu«n coi träng nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn, h−íng vÒ nh÷ng gi¸ trÞ céi nguån nh©n b¶n, ®ã lµ c¸i ®Ñp cña sù hµi hßa, thanh tó nh− nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ, nh− sù c©n b»ng ©m d−¬ng mµ trong ®ã nÐt ®Ñp cña ng−êi phô n÷ lµ hiÖn th©n cña triÕt lý sèng, cña ch©n gi¸ trÞ t©m hån vµ v¨n hãa ViÖt Nam. NÐt ®Ñp trªn khu«n mÆt cña ng−êi phô n÷ ViÖt Nam truyÒn thèng s¸ng ngêi sù hµi hßa, duyªn d¸ng, th¸nh thiÖn, thÓ hiÖn chiÒu s©u l¾ng ®äng cña t©m hån ViÖt. ë ViÖt Nam nÐt ®Ñp truyÒn thèng vÉn ®ang ®−îc t«n vinh, khu«n mÆt Hoa hËu ViÖt Nam n¨m 2004 NguyÔn ThÞ HuyÒn lµ mét vÝ dô, ®ã lµ nÐt ®Ñp cña khu«n mÆt tr¸i xoan víi cÆp mµy l¸ liÔu, sèng mòi däc dõa cïng c¸i miÖng c−êi xinh duyªn. Sù kÕt hîp gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c ®−êng nÐt hµi hßa cña khu«n mÆt vµ s¸ng lªn mét vÎ ®Ñp dÞu dµng, duyªn d¸ng ViÖt Nam. Sù bïng næ cña c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c trung t©m phÉu thuËt thÈm mü cïng sù réng më trong giao l−u v¨n hãa quèc tÕ ®· vµ ®ang gãp phÇn lµm thay ®æi quan niÖm vÒ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña phô n÷ Ch©u ¸. Giê ®©y ph−¬ng §«ng vµ ph−¬ng T©y h×nh nh− ®· t×m thÊy sù thèng nhÊt trong quan niÖm vÒ vÎ ®Ñp cña ng−êi phô n÷ sau bao thÕ kû c¸ch biÖt. 1.1.2. ThÓ lùc ThÓ lùc lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi con ng−êi mµ cßn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c vËn ®éng viªn, diÔn viªn xiÕc vµ móa. V× vËy trong c«ng t¸c tuyÓn sinh, thÓ lùc lµ mét yªu cÇu mµ thÝ sinh cÇn ph¶i cã ®Ó ®¸p øng nh÷ng ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®éng t¸c móa, bµi tËp móa, tiÕt môc móa lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thÓ chÊt vµ t©m lý, ho¹t ®éng trÝ tuÖ vµ thÓ lùc cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. V× vËy bªn c¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i n¾m v÷ng yÕu lÜnh, yªu 15 cÇu cña ®éng t¸c th× møc ®é ®¹t chuÈn cña ®éng t¸c cßn phô thuéc vµo c¸c tè chÊt thÓ lùc t−¬ng øng, nh− søc nhanh, søc m¹nh, søc bÒn, ®é dÎo. H¬n thÕ n÷a sù ph¸t triÓn cña c¸c tè chÊt thÓ lùc cßn phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña giíi tÝnh vµ løa tuæi, tøc lµ c¸c tè chÊt thÓ lùc kh¸c nhau sÏ ®¹t ®−îc c¸c kÕt qu¶ kh¸c nhau ë c¸c løa tuæi. ThÝ dô søc nhanh (sù nhanh nhÑn, ph¶n x¹) trong kho¶ng tõ 12 ®Õn 15 (± 1) tuæi ®èi víi nam vµ tõ 9 ®Õn 12 (± 1) ®èi víi n÷, ®é dÎo tèt nhÊt tõ 5 ®Õn 6 tuæi, tõ 8 ®Õn 12 tuæi gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ, tõ 12 ®Õn 15 tuæi ®é dÎo gi¶m dÇn, søc m¹nh b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ tuæi 16, 17 vµ tõ 18 ®Õn 20 tuæi lµ thêi ®iÓm cao cña sù ph¸t triÓn søc m¹nh, søc bÒn. ThÓ lùc n÷ yÕu h¬n nam còng cã c¬ së khoa häc cña nã, vµ ®· ®−îc c¸c nhµ gi¶i phÉu häc, sinh lý häc chøng minh qua c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nh− sau: Tim cña n÷ nhá, khèi l−îng tim trung b×nh 240 gam (so víi tim cña nam lµ 267 gam), lùc bãp cña tim n÷ kÐm h¬n tim nam thÓ hiÖn qua khèi l−îng m¸u mçi lÇn bãp, nh−ng nhÞp tim n÷ l¹i nhanh h¬n cña nam. HÖ x−¬ng cña n÷ nhá h¬n nam, lång ngùc hÑp, x−¬ng s−ên m¶nh vµ cÊu tróc cét sèng nhá, ®é dµi t−¬ng ®èi cña chi còng ng¾n h¬n. HÖ c¬ b¾p cña n÷ chØ chiÕm 30 – 35% khèi l−îng c¬ thÓ, trong khi ®ã cña nam chiÕm 40%, ng−îc l¹i tæ chøc mì cña n÷ l¹i ph¸t triÓn h¬n nam, ë tuæi tr−ëng thµnh søc m¹nh b¾p thÞt cña n÷ chØ b»ng 50% cña nam. Träng l−îng n÷ nãi chung nhÑ, phæi nhÑ vµ nhá h¬n nam, nhÞp thë nhanh h¬n. Nh− vËy tõ søc m¹nh cña hÖ x−¬ng, c¬ ®Õn chøc n¨ng h« hÊp, tuÇn hoµn cña n÷ ®Òu kÐm nam. §ã lµ lý do ng−êi ta gäi n÷ lµ ph¸i yÕu. ThÓ lùc vµ tÇm vãc ng−êi ViÖt Nam ®ang ë møc ®é khiªm tèn, thø nhÊt do chÕ ®é dinh d−ìng ch−a hîp lý, h¬n n÷a møc sèng cña chóng ta cßn thÊp, ®Æc biÖt lµ ë n«ng th«n vµ miÒn nói, t¹i thµnh phè thu nhËp cã cao h¬n nh−ng 16 cßn rÊt nhiÒu kho¶n trong ®êi sèng cÇn ®Õn sù tiÕt kiÖm. Thø hai v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ ta ch−a cã ®−îc phong trµo thÓ dôc thÓ thao trong céng ®ång. §¸nh gi¸ vÒ thÓ lùc con ng−êi, c¸c nhµ Sinh lý häc th−êng dùa vµo chiÒu cao, c©n nÆng, ¸nh m¾t, mµu da vµ sù linh ho¹t trong ho¹t ®éng sèng. ThÓ lùc tèt lµ cã biÓu hiÖn bªn ngoµi nh− c¬ b¾p, x−¬ng, da… lÉn bªn trong tim, phæi, gan, d¹ dµy, thÇn kinh… th«ng qua sù ®¸nh gi¸ trùc quan hoÆc kÕt luËn cña b¸c sÜ, thÓ lùc tèt ®−îc thÓ hiÖn qua søc m¹nh, søc nhanh, ®é bÒn trong ho¹t ®éng sèng. §èi víi mét häc sinh móa nÕu kh«ng cã thÓ lùc th× kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng kü thuËt quay, nh¶y, bª ®ì phøc t¹p, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc tiÕt tÊu nhanh trong c¸c ®iÖu móa s«i næi, bèc löa, ®Æc biÖt lµ trong kÞch móa. 1.2. §iÒu kiÖn c¬ thÓ NÕu nh− ®Æc tr−ng ng«n ng÷ cña héi häa lµ ®−êng nÐt, h×nh khèi, mµu s¾c, cña ©m nh¹c lµ ©m thanh tiÕt tÊu, giai ®iÖu th× t¹o h×nh vµ ®éng t¸c chÝnh lµ ®Æc tr−ng ng«n ng÷ cña nghÖ thuËt móa. TÝnh chuyªn nghiÖp, hµn l©m cña ®éng t¸c móa kh«ng chØ ®−îc thÓ hiÖn b»ng kh¶ n¨ng biÓu c¶m cña c¬ thÓ móa mµ cßn thÓ hiÖn th«ng qua kü thuËt móa trong c¸c ®éng t¸c quay, nh¶y, xoay, lËt, xo¹c bay ë trªn kh«ng hay trªn mÆt ®Êt gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng xóc c¶m vÒ c¸i ®Ñp, vÎ ®Ñp vµ tµi n¨ng s¸ng t¹o cña con ng−êi. Muèn thùc hiÖn ®−îc nh÷ng yªu cÇu trªn ng−êi häc sinh móa trong phÇn tuyÓn chän ph¶i cã ®iÒu kiÖn c¬ thÓ tèt. §iÒu kiÖn c¬ thÓ tèt lµ vÎ ®Ñp c©n ®èi cña th©n h×nh céng víi nh÷ng yÕu tè cña thÓ chÊt. Nh− vËy côm tõ ®iÒu kiÖn c¬ thÓ móa bao gåm c¶ hai yÕu tè h×nh thÓ vµ thÓ chÊt. Kh¸i niÖm h×nh thÓ bao gåm h×nh d¸ng víi nh÷ng chØ sè vÒ chiÒu cao, c©n nÆng, tû lÖ, ®−êng nÐt khu«n mÆt vµ nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi. Cßn 17 nh÷ng ®Æc tÝnh sinh häc vÒ n¨ng lùc vËn ®éng cña c¸c bé phËn c¬ thÓ ng−êi ta dïng kh¸i niÖm thÓ chÊt. ThÓ chÊt lµ nh÷ng yÕu tè chuyªn m«n t¸c ®éng cã môc ®Ých ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c phÈm chÊt thÓ lùc, ®Õn c¸c chøc n¨ng vËn ®éng cña con ng−êi vµ ®Õn c¸c thuéc tÝnh tù nhiªn cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc cña c¬ thÓ. TÝnh chÊt lÞch sö cña sù hoµn thiÖn thÓ chÊt thÓ hiÖn ë chç c¸c ®Æc ®iÓm quan träng cña nã nh−: dÊu hiÖu, chØ sè, cÊp ®é, biªn ®é… lu«n lu«n bÞ c¸c nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn sèng x· héi ë mçi giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ chi phèi. Do ®ã c¸c ®Æc ®iÓm Êy thay ®æi theo sù ph¸t triÓn cña x· héi. Tõ ®ã, râ rµng lµ kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã nh÷ng chØ sè kh«ng ®æi vµ ®o ®−îc mét c¸ch chÝnh x¸c vÒ sù hoµn thiÖn thÓ chÊt. C¸c chØ sè bªn ngoµi cña sù ph¸t triÓn thÓ chÊt bao gåm nh÷ng thay ®æi vÒ c¸c sè ®o, träng l−îng vµ tû lÖ c¬ thÓ, cßn ®Æc ®iÓm sù ph¸t triÓn thÓ chÊt vÒ mÆt chÊt l−îng ë mçi c¸ nh©n thÓ hiÖn tr−íc hÕt ë sù biÕn ®æi chøc n¨ng c¸c bé phËn c¬ thÓ theo c¸c thêi kú ph¸t triÓn cña løa tuæi. Nh− vËy sù ph¸t triÓn thÓ chÊt kh«ng chØ lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn mµ cßn lµ mét qu¸ tr×nh chÞu sù t¸c ®éng cña x· héi. Lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn bëi v× nã ph¸t triÓn theo c¬ së tù nhiªn, bÈm sinh di truyÒn vµ tu©n theo c¸c quy luËt tù nhiªn, nh− quy luËt thèng nhÊt gi÷a c¬ thÓ vµ m«i tr−êng, quy luËt t¸c ®éng qua l¹i gi÷a sù thay ®æi vÒ cÊu tróc chøc n¨ng c¬ thÓ, quy luËt l−îng ®æi dÉn ®Õn chÊt ®æi trong c¬ thÓ. Song sù t¸c ®éng gi÷a c¸c quy luËt tù nhiªn ®ã cßn phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn sèng x· héi vµ ho¹t ®éng cña con ng−êi, do ®ã sù ph¸t triÓn thÓ chÊt cã thÓ c©n ®èi, hµi hßa, hoÆc bÞ h¹n chÕ, kh«ng c©n ®èi, thiÕu hµi hßa. Víi ý nghÜa chung nhÊt, sù ph¸t triÓn thÓ chÊt con ng−êi lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ 18 biÕn ®æi theo quy luËt c¸c thuéc tÝnh vÒ h×nh th¸i, chøc n¨ng tù nhiªn cña c¬ thÓ d−íi ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng sinh th¸i vµ ®iÒu kiÖn sèng. Qu¸ tr×nh nµy phô thuéc kh«ng nh÷ng vµo quy luËt sinh häc mµ cßn phô thuéc vµo c¸c quy luËt cña cuéc sèng vµ x· héi. Khi n¾m v÷ng c¸c quy luËt kh¸ch quan ®ã cña sù ph¸t triÓn thÓ chÊt, th× vÒ mÆt nguyªn t¾c chóng ta cã ®Çy ®ñ nhËn thøc khoa häc vµ cã thÓ ®iÒu khiÓn ®Ó nã ph¸t triÓn hoµn thiÖn vµ hµi hßa c¸c h×nh th¸i chøc n¨ng cña c¬ thÓ, ®ång thêi cã thÓ ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng tiªu chÝ vÒ thÓ chÊt trªn c¬ së khoa häc. ThÓ chÊt móa vÒ c¬ b¶n bao gåm c¸c thµnh tè: §é mÒm, ®é më vµ søc bËt xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña nghÖ thuËt Móa ViÖt Nam chóng t«i tr×nh bµy ë ®©y c¸c vÊn ®Ò vÒ cÊu t¹o, vai trß, vÞ trÝ vµ tÝnh n¨ng cña c¸c thµnh tè nãi trªn tõ gãc ®é gi¶i phÉu häc vµ sinh lý häc ®ång thêi ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng cña nã ®Õn løa tuæi vµ giíi tÝnh. 1.2.1. §é mÒm Trªn s©n khÊu móa ViÖt Nam hiÖn nay cã c¸c h×nh th¸i móa D©n gian, móa TÝn ng−ìng, móa Cung ®×nh, móa S©n khÊu truyÒn thèng (móa Tuång) móa Cæ ®iÓn ch©u ¢u vµ móa HiÖn ®¹i ph−¬ng T©y. §Ó ®¸p øng ®−îc c¸c h×nh th¸i móa trªn trong c«ng t¸c ®µo t¹o nãi chung vµ c«ng t¸c tuyÓn sinh nãi riªng ®é mÒm lµ mét yÕu tè quan träng vµo lo¹i bËc nhÊt trong sù so s¸nh víi ®é më vµ søc bËt. Sù mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn lµ mét trong s¸u ®Æc ®iÓm cña móa ng−êi ViÖt. “… mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn ®−îc thÓ hiÖn ®Ëm nÐt trong nh÷ng ®éng t¸c cña phÇn th©n trªn cña c¬ thÓ, trong ®ã phÇn tay lµ quan träng. MÒm m¹i, uyÓn chuyÓn lµ sù ho¹t ®éng tæng hßa cña ®Çu, m×nh, ch©n, tay cïng chuyÓn ®éng trong mét kho¶nh kh¾c. §ã lµ nh÷ng b−íc ®i mÒm m¹i,