Ch−¬ng tr×nh khoa häc cÊp nhµ n−íc Kx.09
"nghiªn cøu ph¸t huy ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x∙ héi vµ gi¸ trÞ
lÞch sö - v¨n ho¸ 1000 n¨m th¨ng long - Hµ Néi, phôc vô ph¸t triÓn
toµn diÖn thñ ®«"
[ \
b¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi
"bµi häc kinh nghiÖm
trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
th¨ng long - Hµ Néi"
M∙ sè: KX.09.04
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: §¹i t¸, PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
C¬ quan chñ tr×: Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
Bé Quèc phßng
6924
17/7/2008
Hµ Néi - 2008
ban chñ nghiÖm ®Ò tµi:
§¹i t¸, PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
Chñ nhiÖm
Trung t−íng, TS NguyÔn Nh− Ho¹t
Thµnh viªn
Trung t−íng, TS NguyÔn V¨n Th©n
Thµnh viªn
ThiÕu t−íng, PGS, TS TrÞnh V−¬ng Hång Thµnh viªn
ThiÕu t−íng, TS NguyÔn §×nh ChiÕn
Thµnh viªn
§¹i t¸, TS Hoµng hoa ch©u
Thµnh viªn
§¹i t¸, PGS, TS V¨n ®øc Thanh
Th− ký Khoa häc
§¹i t¸ TrÞnh ngäc nghi
Th− ký
nh÷ng ng−êi tham gia thùc hiÖn:
1. §¹i t¸, PGS, TS Phïng V¨n ThiÕt, Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
2. Th−îng t¸, PGS, TS NguyÔn B¸ D−¬ng, Tr−ëng phßng, HVCTQS
3. §¹i t¸, TS NguyÔn Kh¾c §iÒu, Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
4. §¹i t¸, TS NguyÔn §×nh Minh, Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
5. §¹i t¸, TS NguyÔn §¨ng Thanh, Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
6. §¹i t¸, TS Vò Quang T¹o, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
7. §¹i t¸, TS NguyÔn Hïng Oanh, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
8. §¹i t¸, TS Nghiªm Xu©n M¹nh, Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
9. §¹i t¸ TS NguyÔn Ph−¬ng §«ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
10. §¹i t¸, TS NguyÔn Xu©n Tr−êng, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
11. §¹i t¸, TS NguyÔn V¨n Thanh, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
12. §¹i t¸, TS NguyÔn V¨n D−ìng, Phã Chñ nhiÖm Khoa, Häc viÖn CTQS
13. §¹i t¸, TS §µo Huy HiÖp, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
14. §¹i t¸, TS §µo Huy TÝn, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
15. §¹i t¸, TS NguyÔn TiÕn Dòng, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
16. §¹i t¸, TS NguyÔn Trung Th«ng, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
17. §¹i t¸, TS Bïi M¹nh Hïng, Phã Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
18. §¹i t¸, TS NguyÔn ChÝnh Lý, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn CTQS
19. §¹i t¸, TS Ph¹m Xu©n M¸t, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
20. §¹i t¸, Th.S §Æng §×nh TiÕn, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
21. §¹i t¸, TS NguyÔn Xu©n Tó, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
22. §¹i t¸, TS Cao Xu©n Trung, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn CTQS
23. §¹i t¸, TS TrÇn §¹i NghÜa, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
24. §¹i t¸ TS NguyÔn TiÕn Sü, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù.
25. Th−îng t¸, TS Tr−¬ng Quang Häc, Chñ nhiÖm Bé m«n, Häc viÖn CTQS
26. Th−îng t¸, TS §Æng ThÕ Vinh, Chñ nhiÖm Bé m«n, Häc viÖn CTQS
27. Th−îng t¸, TS NguyÔn §øc Ngäc, Häc viÖn CTQS
28. Th−îng t¸, TS Ph¹m §×nh Bé, Phßng §µo t¹o, Häc viÖn CTQS
29. Th−îng t¸, Th.S NguyÔn V¨n Mai, Phßng §µo t¹o, Häc viÖn CTQS
30. Th−îng t¸, Th.S NguyÔn Anh TÊn, Phßng §µo t¹o, Häc viÖn CTQS
31. Trung t¸, Th.S D−¬ng Quang HiÓn, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
32. Trung t¸, Th,S Chu Quý §«ng, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
33. ThiÕu t¸, Th.S NguyÔn Thanh T×nh, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
34. ThiÕu t¸ Vâ V¨n H¶i, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
35. §¹i uý, Th.S TrÇn §øc Long, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
36. §¹i uý L−¬ng Thanh H©n, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
37. §¹i uý Hoµng §×nh ChiÒu, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
38. §¹i t¸, PGS, TS Vò Nh− Kh«i, ViÖn KHXHNVQS
39. §¹i t¸, TS NguyÔn V¨n H÷u, ViÖn KHXHNVQS
40. §¹i t¸, TS D−¬ng V¨n L−îng, ViÖn KHXHNVqs
41. §¹i t¸, PGS, TS Lª §×nh Sü, ViÖn LÞch sö qu©n sù
42. §¹i t¸, PGS, TS NguyÔn Minh §øc, ViÖn LÞch sö qu©n sù
43. §¹i t¸ Cao H÷u Oanh, ViÖn LÞch sö qu©n sù
44. §¹i t¸ TrÇn H÷u Kh¶i, ViÖn LÞch sö qu©n sù
45. §¹i t¸, TS D−¬ng §×nh LËp, ViÖn LÞch sö qu©n sù
46. §¹i t¸, TS Lª V¨n Th¸i, ViÖn LÞch sö qu©n sù
47. Trung t¸, ThS Hoµng ThÞ Th¶o, ViÖn LÞch sö qu©n sù
48. ThiÕu uý Hµ Duy BiÓn, ViÖn LÞch sö qu©n sù
49. ThiÕu t−íng NguyÔn V¨n Ch−¬ng, Côc tr−ëng, Qu©n chñng PK-KQ
50. §¹i t¸, PGS, TS NguyÔn Ngäc Quý, Qu©n chñng PK-KQ
51. §¹i t¸ Nghiªm §×nh TÝch, Qu©n chñng PK-KQ
52. §¹i t¸ §ç C¨n, Bé chØ huy qu©n sù Hµ Néi.
53. §¹i t¸, TS NguyÔn Träng TuÊn, Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn KTQS
54. §¹i t¸, TS L−¬ng V¨n Kham, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn KTQS
55. ThiÕu t¸, TS NguyÔn Minh Th¾ng, Phã Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn KTQS
56. ThiÕu t¸, Th.S TrÇn V¨n RiÔn, Häc viÖn KTQS
57. §¹i t¸, TS Hµ Nguyªn C¸t, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn HËu cÇn
58. §¹i t¸, TS NguyÔn Ngäc Ba, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn HËu cÇn
59. §¹i t¸, ThS §µo V¨n Mõng, Chñ nhiÖm bé m«n, Häc viÖn KHQS
60 Th−îng t¸, ThS NguyÔn §×nh TØnh, Häc viÖn KHQS
61. Th−îng t¸, ThS NguyÔn Tr−êng S¬n, Häc viÖn Lôc qu©n
62. Th−îng t¸, TS NguyÔn V¨n Hoµ, Tr−êng SÜ quan Lôc qu©n 1
63. Th−îng t¸, ThS §ç V¨n Ngoan, Tr−êng SÜ quan Lôc qu©n 2
64. Th−îng t¸, ThS §inh Xu©n Khuª, Tr−êng SÜ quan Lôc qu©n 2
65. Th−îng t¸, ThS NguyÔn V¨n Hïng, Häc viÖn PK-KQ
66. §¹i t¸ Lª Kim, B¸o Qu©n ®éi nh©n d©n
67. NguyÔn Kh¾c Huúnh, Chuyªn viªn Bé Ngo¹i giao
68. Th−îng t¸, TS Mai V¨n HiÖn, Phã Chñ nhiÖm khoa, Häc viÖn An ninh
69. Th−îng t¸, ThS NguyÔn ThÕ BÝnh, ViÖn LÞch sö, Bé C«ng an
70. Th−îng t¸ TrÞnh V¨n Gi¶n, Bé C«ng an
71. Th−îng uý NguyÔn Mai Loan, Bé C«ng an
72. Th−îng uý, ThS TrÇn ThÞ Kim Oanh, Bé C«ng an
73. TS Lª V¨n Lùc, Tr−ëng phßng, Trung t©m §µo t¹o gi¶ng viªn LLCT, §HQG
74. ThS L· Thanh B×nh, Trung t©m §µo t¹o gi¶ng viªn LLCT, §HQG
75. NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Hoa, Trung t©m §µo t¹o gi¶ng viªn LLCT, §HQG
môc lôc
Trang
Më ®Çu
1
PhÇn thø nhÊt: C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn
9
Ch−¬ng1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi
9
1.1 TÇm quan träng cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
9
1.1.1. VÞ trÝ chiÕn l−îc qu©n sù cña Th¨ng Long- Hµ Néi
9
1.1.2. TÇm quan träng cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng
Long - Hµ Néi trong lÞch sö vµ hiÖn t¹i
15
1.2. Sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi - n¬i héi tô vµ to¶
s¸ng truyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n sù ViÖt Nam
19
1.2.1. TruyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n sù ViÖt Nam – hÖ gi¸ trÞ cèt lâi cña sù
nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
19
1.2.2. Mèi quan hÖ phæ biÕn - ®Æc thï gi÷a truyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n
sù ViÖt Nam víi hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ qu©n sù cña sù nghiÖp b¶o vÖ,
gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
23
Ch−¬ng2 TiÕp cËn khoa häc vµ hÖ thèng kh¸i niÖm, ph¹m trï c¬ b¶n trong
nghiªn cøu sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
27
2.1. Ph−¬ng ph¸p luËn tiÕp cËn vµ hÖ thèng kh¸i niÖm, ph¹m trï c¬ b¶n
2.1.1. Nh÷ng nguyªn t¾c ph−¬ng ph¸p luËn tiÕp cËn
2.1.2.
27
27
HÖ thèng kh¸i niÖm c¬ b¶n - c«ng cô khoa häc trong nghiªn cøu
sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
31
2.1.3. Bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö - ph¹m trï trung t©m trong tiÕp cËn khoa
häc sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
39
2.2. TiÕp cËn khoa häc vÒ b¶o vÖ Thñ ®« ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa
43
2.2.1. Môc tiªu, tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm b¶o vÖ Thñ ®«
43
2.2.2. Néi dung b¶o vÖ Thñ ®«
45
2.2.3. Ph−¬ng thøc b¶o vÖ Thñ ®«
47
2.2.4. TiÒm lùc vµ lùc l−îng b¶o vÖ Thñ ®«
49
PhÇn thø hai: lÞch sö vµ bµi häc kinh nghiÖm
Ch−¬ng3 Sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long – Hµ Néi trong thêi
®¹i phong kiÕn
3.1. Nh÷ng chiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu
3.1.1. ChiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu thêi kú tiÒn Th¨ng Long
3.1.2. ChiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu thêi kú tõ nhµ Lý ®Þnh ®« ®Õn tr−íc khi
thùc d©n Ph¸p x©m l−îc
3.1.3. ChiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu thêi kú chèng Ph¸p d−íi triÒu NguyÔn
3.2. Sù ®ãng gãp cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù
3.2.1. Sù ®ãng gãp cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù thêi kú
tiÒn Th¨ng Long
3.2.2. Sù ®ãng gãp cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù thêi kú
tõ nhµ Lý ®Þnh ®« ®Õn tr−íc khi thùc d©n Ph¸p x©m l−îc
3.2.3. Sù ®ãng gãp cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù thêi kú
chèng Ph¸p d−íi triÒu NguyÔn
3.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng
Long - Hµ Néi trong thêi ®¹i phong kiÕn
3.3.1. ThÊu suèt t− t−ëng cèt lâi "dÜ d©n vi b¶n" vµ ph¸t huy tÝnh chÊt chÝnh
nghÜa, nh©n ®¹o, nh©n v¨n cña chiÕn tranh toµn d©n
3.3.2. Th−êng xuyªn c¶nh gi¸c, n¾m v÷ng t×nh h×nh vµ so s¸nh lùc l−îng, x¸c
®Þnh quyÕt t©m chiÕn l−îc ®óng ®¾n
3.3.3. Liªn tôc t¹o thÕ, tranh thêi vµ chuyÓn lùc, chñ ®éng tiÕn c«ng ®Þch ®Ó b¶o
vÖ tõ xa vµ dèc toµn lùc gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
3.3.4. Kh«ng ngõng vËn dông vµ ph¸t triÓn s¸ng t¹o c¸ch ®¸nh truyÒn thèng cña
d©n téc phï hîp víi ®iÒu kiÖn Th¨ng Long - Hµ Néi
3.3.5. Ph¸t huy nh©n tè tinh thÇn nh»m nh©n béi søc m¹nh tæng hîp cña qu©n
vµ d©n Th¨ng Long - Hµ Néi
Ch−¬ng4 Sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Thñ ®« Hµ Néi thêi kú C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m vµ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p
4.1. Nh÷ng chiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu
4.1.1. ChiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu trong ®Êu tranh giµnh vµ gi÷ chÝnh
quyÒn c¸ch m¹ng
4.1.2. ChiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu trong cuéc kh¸ng chiÕn tr−êng kú
4.2. Sù ®ãng gãp cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù
4.2.1 C¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù tiªu biÓu
4.2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ sù ph¸t triÓn t− t−ëng qu©n sù
4.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Thñ ®«
Hµ Néi thêi kú C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m vµ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p
4.3.1. Th−êng xuyªn gi÷ v÷ng, t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña Trung −¬ng
§¶ng vµ ChÝnh phñ, cña §¶ng bé vµ chÝnh quyÒn thµnh phè Hµ Néi
53
53
54
54
57
64
70
70
72
83
85
85
88
91
94
97
101
102
102
109
114
114
118
128
128
4.3.2. Chñ ®éng, nh¹y bÐn chíp thêi c¬ giµnh chÝnh quyÒn trªn ®Þa bµn Thñ ®«,
ch©m ngßi vµ quyÕt ®Þnh th¾ng lîi Tæng khëi nghÜa trong c¶ n−íc
4.3.3. Nªu cao c¶nh gi¸c c¸ch m¹ng, khÐo ph©n ho¸ kÎ thï, kÕt hîp chèng thï trong
giÆc ngoµi, b¶o vÖ Trung −¬ng §¶ng vµ chÝnh quyÒn nh©n d©n
4.3.4. KÕt hîp nhuÇn nhuyÔn chñ nghÜa yªu n−íc víi chñ nghÜa anh hïng c¸ch
m¹ng, nªu cao ý chÝ "quyÕt tö cho Tæ quèc quyÕt sinh"
4.3.5. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nghÖ thuËt "chiÕn tranh nh©n d©n thµnh phè", võa
chiÕn ®Êu võa b¶o toµn vµ ph¸t triÓn lùc l−îng vò trang, b¸m trô chiÕn ®Êu
vµ phèi hîp víi chiÕn tr−êng c¶ n−íc
4.3.6 X¸c ®Þnh vµ vËn dông s¸ng t¹o nghÖ thuËt më ®Çu vµ kÕt thóc chiÕn
tranh t¹i Hµ Néi, ph¸t huy cao nhÊt hiÖu qu¶ ®èi víi cuéc kh¸ng
chiÕn trªn c¶ n−íc
Ch−¬ng5 Sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi thêi kú kh¸ng chiÕn chèng
Mü cøu n−íc
5.1. Nh÷ng chiÕn c«ng tiªu biÓu
131
133
135
137
141
144
145
5.1.1 ChiÕn c«ng tiªu biÓu trong chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø nhÊt
5.1.2. ChiÕn c«ng tiªu biÓu trong chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i lÇn thø hai
5.2. Sù ®ãng gãp cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù
145
153
161
5.2.1. C¸c tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù tiªu biÓu
5.2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ sù ph¸t triÓn t− t−ëng qu©n sù
5.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi thêi
kú kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n−íc
161
167
5.3.1. Lu«n lu«n n¾m v÷ng ©m m−u, thñ ®o¹n vµ kh¶ n¨ng cña ®Þch ®¸nh ph¸
Thñ ®« ®Ó t×m gi¶i ph¸p ®èi phã thÝch hîp, giµnh th¾ng lîi
5.3.2. B»ng mäi nç lùc ®Ó tæ chøc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c phßng kh«ng nh©n d©n
5.3.3. VËn dông s¸ng t¹o nghÖ thuËt qu©n sù cña chiÕn tranh nh©n d©n trong
chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n cña Mü, b¶o vÖ Thñ ®«
5.3.4. T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, n©ng cao vai trß
hÖ thèng chÝnh trÞ c¸c cÊp, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña nh©n d©n
Ch−¬ng6 Sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi thêi kú c¶ n−íc thèng nhÊt
®i lªn chñ nghÜa x· héi
6.1. Nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu
6.1.1. Thµnh tùu trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c lùc l−îng vò trang nh©n d©n
v÷ng m¹nh toµn diÖn
6.1.2. Thµnh tùu trong x©y dùng thÕ trËn quèc phßng - an ninh, gi÷ v÷ng æn ®Þnh
chÝnh trÞ
6.1.3. Thµnh tùu trong phßng, chèng "diÔn biÕn hßa b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ cña
c¸c thÕ lùc thï ®Þch
6.1.4. Thµnh tùu trong trong chuÈn bÞ tiÒm lùc tæng hîp s½n sµng ®¸nh th¾ng
chiÕn tranh x©m l−îc kiÓu míi cña ®Þch
171
171
172
176
178
182
183
183
185
187
189
6.2. Sù ph¸t triÓn t− t−ëng qu©n sù
6.2.1.
6.2.2.
6.2.3.
6.2.4.
VÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c lùc l−îng vò trang nh©n d©n
VÒ x©y dùng thÕ trËn quèc phßng – an ninh, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ
VÒ phßng, chèng "diÔn biÕn hßa b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ
VÒ chuÈn bÞ tiÒm lùc tæng hîp s½n sµng ®¸nh th¾ng chiÕn tranh x©m l−îc
kiÓu míi cña ®Þch
6.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cña sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi thêi
kú c¶ n−íc thèng nhÊt ®i lªn chñ nghÜa x· héi
6.3.1. §¸nh gi¸ ®óng ©m m−u, thñ ®o¹n míi cña ®Þch, dù b¸o nh÷ng t×nh huèng
chiÕn l−îc liªn quan ®Õn nhiÖm vô b¶o vÖ Thñ ®«
6.3.2. N©ng cao chÊt l−îng tæng hîp vµ søc m¹nh chiÕn ®Êu cña c¸c lùc l−îng vò
trang lµm nßng cèt thùc hiÖn nhiÖm vô qu©n sù - quèc phßng cña Thñ ®«
6.3.3. X©y dùng khu vùc phßng thñ chiÕn l−îc m¹nh, ®Þa bµn an toµn, c¬ së
chÝnh trÞ v÷ng ch¾c cña Thñ ®«
6.3.4. Gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng "®iÓm nãng" vµ bøc xóc x· héi liªn quan ®Õn
quèc phßng - an ninh trªn ®Þa bµn Thñ ®«
6.3.5. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a quèc phßng víi an ninh, gi÷a t¨ng c−êng quèc
phßng - an ninh víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña Thñ ®«
6.3.6. Ph¸t huy c¬ chÕ "§¶ng l·nh ®¹o, chÝnh quyÒn qu¶n lý, c¬ quan qu©n
sù ®Þa ph−¬ng lµm tham m−−" trong ho¹t ®éng cña c¬ quan qu©n sù
c¸c cÊp ë Thñ ®«
192
192
195
197
200
203
203
205
207
209
212
214
Ch−¬ng7 Tæng quan bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö - hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch sö
qu©n sù cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
216
7.1. Th−êng xuyªn x¸c ®Þnh vµ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng
chiÕn l−îc cña Th¨ng Long - Hµ Néi trong c¶ thêi b×nh vµ thêi chiÕn
216
7.2. Ph¸t huy −u thÕ sù kÕt hîp trùc tiÕp gi÷a trung −¬ng víi ®Þa
ph−¬ng së t¹i vµ sù liªn th«ng víi c¶ n−íc ®Ó b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi
224
7.3. Nªu cao tÝnh chÊt chÝnh nghÜa, nh©n ®¹o, nh©n v¨n cña chiÕn tranh
gi¶i phãng vµ chiÕn tranh b¶o vÖ ®Êt n−íc ®Ó t¹o −u thÕ chÝnh trÞ- tinh
thÇn trong b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
232
7.4. Dùa vµo −u thÕ "®Þa linh, nh©n kiÖt" vµ truyÒn thèng v¨n hiÕn ®Ó h×nh
thµnh vµ ph¸t huy søc m¹nh b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
237
7.5. VËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn nghÖ thuËt qu©n sù truyÒn thèng cña
d©n téc trong tiÕn tr×nh b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
242
7.6. Tõ "chiÕn tranh toµn d©n" ph¸t triÓn thµnh "chiÕn tranh nh©n d©n" "chiÕn tranh nh©n d©n thµnh phè" - "chiÕn tranh nh©n d©n Thñ ®«"
trong lÞch sö b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
247
PhÇn thø ba: bèi c¶nh thêi ®¹i
vµ ph¸t huy bµi häc kinh nghiÖm
259
Ch−¬ng 8 Bèi c¶nh thêi ®¹i - kinh nghiÖm vµ nh÷ng nh©n tè míi t¸c
®éng ®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi
259
8.1. Nh÷ng kinh nghiÖm vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ thñ ®« rót ra tõ thùc tiÔn cña
mét sè n−íc trong thêi ®¹i hiÖn nay
260
8.1.1. Kinh nghiÖm vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ thñ ®« rót ra tõ thùc tiÔn b¶o vÖ Tæ
quèc x· héi chñ nghÜa trong ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai
8.1.2 Kinh nghiÖm vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ thñ ®« rót ra tõ thùc tiÔn mét sè n−íc
®−¬ng ®¹i chèng chiÕn tranh c«ng nghÖ cao cña chñ nghÜa ®Õ quèc
8.1.3. Kinh nghiÖm vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ thñ ®« rót ra tõ thùc tiÔn mét sè n−íc
chèng "diÔn biÕn hoµ b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ, “c¸ch m¹ng s¾c mµu”
8.2. Dù b¸o nh÷ng nh©n tè míi vµ nh÷ng t×nh huèng chiÕn l−îc t¸c ®éng
®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong thêi ®¹i hiÖn nay
8.2.1. Nh÷ng nh©n tè míi t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong
thêi ®¹i hiÖn nay
8.2.2. Nh÷ng t×nh huèng chiÕn l−îc t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ
Néi trong thêi ®¹i hiÖn nay
Ch−¬ng 9 §Þnh h−íng gi¶i ph¸p vÒ ph¸t huy nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm
lÞch sö ®Ó b¶o vÖ thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú míi
9.1. NhËn thøc - gi¸o dôc bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö
9.1.1. Kh¼ng ®Þnh thùc chÊt vµ vai trß cña nhËn thøc - gi¸o dôc nh÷ng bµi häc kinh
nghiÖm lÞch sö trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
9.1.2. N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c gi¸o dôc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö
trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
9.2.
Ph¸t triÓn bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö
9.2.1. Tæng kÕt thùc tiÔn - ph¸t triÓn lý luËn, bæ sung nh÷ng gi¸ trÞ míi vµo lÞch
sö truyÒn thèng b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
9.2.2. T¨ng c−êng hîp t¸c víi quèc tÕ vµ trong n−íc nh»m ph¸t triÓn nh÷ng
bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng
Long - Hµ Néi
9.3. VËn dông s¸ng t¹o bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö
9.3.1. VËn dông s¸ng t¹o nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö nh»m x©y dùng
tiÒm lùc tæng hîp b¶o vÖ Thñ ®«
9.3.2. VËn dông s¸ng t¹o nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö nh»m phßng,
chèng "diÔn biÕn hoµ b×nh" vµ b¹o lo¹n lËt ®æ cña ®Þch, b¶o vÖ Thñ ®«
9.3.3. VËn dông s¸ng t¹o nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö nh»m s½n sµng
®¸nh th¾ng chiÕn tranh x©m l−îc cña ®Þch, b¶o vÖ Thñ ®«
KÕt luËn
260
265
273
277
277
284
290
290
290
293
297
297
299
302
302
308
311
318
céng hoµ x∙ héi chñ nghÜa viÖt nam
§éc lËp - Tù do - H¹nh phóc
-----------------Hµ Néi, ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2008
®Ò nghÞ c«ng nhËn kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò tµi
-----------------------------
1. Tªn ®Ò tµi: Bµi häc kinh nghiÖm trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng
Long - Hµ Néi, M· sè: KX.09.04
Thuéc Ch−¬ng tr×nh KH&CN träng ®iÓm cÊp Nhµ n−íc KX.09
“Nghiªn cøu ph¸t huy ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi vµ gi¸ trÞ lÞch sö - v¨n ho¸
1000 n¨m Th¨ng Long - Hµ Néi, phôc vô ph¸t triÓn toµn diÖn Thñ ®«"
2. C¬ quan chñ tr×: Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
3. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
4. Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi: tõ th¸ng 12 n¨m 2004 ®Õn th¸ng 11 n¨m 2007
(theo Hîp ®ång khoa häc sè 04-2004/H§-§TCT-KX 09, ngµy 25 th¸ng 12 n¨m 2004)
5. Ngµy nghiÖm thu cÊp nhµ n−íc: 27 thµng 1 n¨m 2008
(theo QuyÕt ®Þnh sè 3099/Q§-BKHCN ngµy 24 - 12 - 2007 cña Bé tr−ëng Bé Khoa häc vµ
C«ng nghÖ)
6. KÕt qu¶ nghiÖm thu cÊp nhµ n−íc: xuÊt s¾c
7. Danh s¸ch nh÷ng ng−êi tham gia thùc hiÖn chÝnh
STT
Ban chñ nhiÖm §Ò tµi
Chøc vô, C¬ quan
Tr¸ch nhiÖm
1
PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
Phã Gi¸m ®èc Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
Chñ nhiÖm §Ò tµi
2
TS NguyÔn Nh− Ho¹t
T− lÖnh Qu©n khu Thñ ®«
Thµnh viªn §Ò tµi
3
TS NguyÔn V¨n Th©n
T− lÖnh Qu©n chñng Phßng kh«ng – Kh«ng qu©n
Thµnh viªn §Ò tµi
4
PGS, TS TrÞnh V−¬ng Hång
ViÖn tr−ëng ViÖn LÞch sö qu©n sù ViÖt Nam
Thµnh viªn §Ò tµi
5
TS NguyÔn §×nh ChiÕn
Phã ViÖn tr−ëng ViÖn ChiÕn l−îc qu©n sù
Thµnh viªn §Ò tµi
6
TS Hoµng Hoa Ch©u
ChØ huy tr−ëng Bé chØ huy qu©n sù thµnh phè
Hµ Néi
Thµnh viªn §Ò tµi
7
PGS, TS V¨n §øc Thanh
Phã Tæng biªn tËp T¹p chÝ Gi¸o dôc lý luËn
chÝnh trÞ qu©n sù, Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
Th− ký khoa häc
8
TrÞnh Ngäc Nghi
Tr−ëng phßng Tæng kÕt chiÕn tranh, ViÖn LÞch
sö qu©n sù ViÖt Nam
Th− ký §Ò tµi
1
8. Danh s¸ch Chñ nhiÖm c¸c ®Ò tµi nh¸nh
STT
Tªn ®Ò tµi nh¸nh
NghiÖm thu
Chñ nhiÖm
1
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.01: "Nh÷ng vÊn ®Ò chung
vÒ sù nghiÖp gi¶i phãng, b¶o vÖ Th¨ng Long - Hµ
Néi trong lÞch sö vµ hiÖn t¹i"
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.02: "Bµi häc kinh nghiÖm
trong lÞch sö gi¶i phãng, b¶o vÖ Th¨ng Long - Hµ
Néi thêi kú phong kiÕn"
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.03: "Bµi häc kinh nghiÖm
trong c«ng cuéc gi¶i phãng, b¶o vÖ Hµ Néi thêi
kú C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m vµ kh¸ng chiÕn chèng
Ph¸p d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam"
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.04: "Bµi häc kinh nghiÖm
®¸nh th¾ng chiÕn tranh ph¸ ho¹i cña ®Õ quèc Mü,
b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi"
11-2006
XuÊt s¾c
PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi,
Häc viÖn ChÝnh trÞ qu©n sù
11-2006
XuÊt s¾c
PGS, TS TrÞnh V−¬ng Hång,
ViÖn LÞch sö qu©n sù
11-2006
Kh¸
TS NguyÔn Nh− Ho¹t,
Qu©n khu Thñ ®«
12-2006
XuÊt s¾c
TS NguyÔn V¨n Th©n,
Qu©n chñng Phßng kh«ng
– Kh«ng qu©n
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.05: "Bµi häc kinh nghiÖm
trong x©y dùng lùc l−îng vò trang nh©n d©n vµ nÒn
quèc phßng toµn d©n, lµm thÊt b¹i ©m m−u "diÔn biÕn
hßa b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ vµ chiÕn tranh x©m l−îc
kiÓu míi cña ®Þch, b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi"
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.06: "Tæng quan c¸c bµi
häc kinh nghiÖm lÞch sö trong sù nghiÖp gi¶i
phãng, b¶o vÖ Th¨ng Long - Hµ Néi"
12-2006
XuÊt s¾c
TS Hoµng Hoa Ch©u,
Bé CHQS thµnh phè Hµ
Néi
12-2006
XuÊt s¾c
PGS, TS V¨n §øc Thanh,
T¹p chÝ Gi¸o dôc lý luËn
chÝnh trÞ qu©n sù
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.07: "LuËn chøng c¬ së khoa
häc ph¸t huy gi¸ trÞ nh÷ng bµi häc lÞch sö phôc vô
sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú míi"
§Ò tµi nh¸nh KX.09.04.08: "§Þnh h−íng vµ gi¶i
ph¸p ph¸t huy gi¸ trÞ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm
lÞch sö phôc vô sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi
trong thêi kú míi"
12-2006
Kh¸
§¹i t¸ TrÞnh Ngäc Nghi,
ViÖn LÞch sö qu©n sù
12-2006
XuÊt s¾c
TS NguyÔn §×nh ChiÕn,
ViÖn ChiÕn l−îc qu©n sù
2
3
4
5
6
7
8
§Ò nghÞ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ra QuyÕt ®Þnh
- C«ng nhËn kÕt qu¶ thùc hiÖn §Ò tµi KX.09.04
- C«ng nhËn c¸c thµnh viªn chÝnh tham gia thùc hiÖn §Ò tµi KX.09.04
- C«ng nhËn Chñ nhiÖm c¸c ®Ò tµi nh¸nh cña §Ò tµi KX.09.04
Chñ nhiÖm ®Ò tµi
PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
2
b¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu næi bËt cña ®Ò tµi kx.09.04
"Bµi häc kinh nghiÖm trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi"
§©y lµ mét ®Ò tµi cã tÝnh cÊp thiÕt bëi sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
lu«n lµ tô ®iÓm s¸ng ngêi tiªu biÓu cho tinh thÇn bÊt khuÊt chèng ngo¹i x©m. §Ó lÞch sö sèng l¹i
trong ®êi sèng hiÖn thùc, ®ãng gãp kinh nghiÖm quý b¸u cho c¸c thÕ hÖ kÕ tiÕp, nèi kÕt m¹ch
nguån d©n téc tõ qu¸ khø tíi hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai, th× kh«ng chØ lµ l−îc kh¶o ®Çy ®ñ, hÖ thèng
c¸c chiÕn c«ng vµ sù kiÖn lÞch sö, c¸c tµi n¨ng, anh hïng, danh nh©n qu©n sù, mµ cßn ph¶i tæng
kÕt ®−îc c¸c bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö mang tÝnh quy luËt cho mçi thêi kú lÞch sö vµ xuyªn
suèt sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi, ®ång thêi ph¶i luËn chøng vµ ®Ò xuÊt
nh÷ng gi¶i ph¸p kh¶ thi, nh÷ng kiÕn nghÞ x¸c ®¸ng ®Ó ph¸t huy c¸c bµi häc ®ã trong thùc tiÔn
b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú míi, gióp chóng ta häc ®−îc c¸ch lµm hay, tr¸nh lÆp l¹i sai
lÇm tõ lÞch sö vµ chèng l¹i nh÷ng nhËn thøc sai lÇm, nh÷ng luËn ®iÖu ph¶n ®éng.
1. §©y lµ c«ng tr×nh ®Çu tiªn tæng kÕt mét c¸ch hÖ thèng, toµn diÖn, xuyªn suèt lÞch sö sù
nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi trªn nÒn t¶ng lý luËn vµ sù kh¸i qu¸t khoa häc
tæng hîp, tu©n thñ nguyªn t¾c ph−¬ng ph¸p luËn chung - duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö,
vµ ph−¬ng ph¸p luËn ®Æc thï v¨n ho¸ - lÞch sö - qu©n sù.
2. D−íi gãc ®é v¨n ho¸ qu©n sù, tËp trung lµm râ vÞ trÝ chiÕn l−îc qu©n sù cña Th¨ng
Long - Hµ Néi do nh÷ng nh©n tè nÒn gèc cña nã quy ®Þnh, tõ ®ã kh¼ng ®Þnh sù nghiÖp
b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong lÞch sö vµ
hiÖn t¹i. Lµm râ hÖ gi¸ trÞ cèt lâi cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
lµ truyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n sù ViÖt Nam, bao gåm: truyÒn thèng yªu n−íc, truyÒn
thèng nh©n ®¹o, nh©n v¨n, nghÖ thuËt qu©n sù d©n téc ®éc ®¸o. §i s©u luËn gi¶i mèi quan
hÖ phæ biÕn - ®Æc thï cña hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ qu©n sù cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi, lµ sù kÕt tinh tiªu biÓu nhÊt cña truyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n sù ViÖt
Nam, ®ång thêi chøa ®ùng nÐt riªng cña Th¨ng Long - Hµ Néi.
3. §Ò tµi x¸c ®Þnh hÖ thèng kh¸i niÖm, ph¹m trï c¬ b¶n trong tiÕp cËn: vÒ tªn gäi kh¸i
qu¸t Th¨ng Long- Hµ Néi vµ x¸c ®Þnh Vïng qu©n sù Th¨ng Long – Hµ Néi, vÒ ph©n kú
lÞch sö, ph©n ®Þnh gi÷a gi¶i phãng vµ b¶o vÖ, gi÷a chiÕn c«ng vµ sù kiÖn lÞch sö, x¸c ®Þnh
tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù, ph©n ®Þnh gi÷a kinh nghiÖm víi bµi häc
kinh nghiÖm vµ bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö, kh¼ng ®Þnh bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö lµ
ph¹m trï trung t©m trong tiÕp cËn khoa häc.
4. §Ò tµi ®−a ra quan niÖm khoa häc vÒ b¶o vÖ Thñ ®« ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa, ph©n tÝch
môc tiªu, tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, néi dung, ph−¬ng thøc, tiÒm lùc vµ lùc l−îng b¶o vÖ, ®ã lµ sù
2
nghiÖp do qu©n vµ d©n cïng mäi tæ chøc vµ hÖ thèng chÝnh trÞ cña c¶ n−íc vµ Thñ ®« tiÕn hµnh,
trong ®ã lùc l−îng vò trang lµm nßng cèt, d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng; sö dông vµ kÕt hîp ®a
d¹ng ph−¬ng thøc vò trang vµ phi vò trang; diÔn ra trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi,
trong c¶ thêi b×nh vµ thêi chiÕn, chèng l¹i ©m m−u vµ hµnh ®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch nh»m
b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®Þa bµn Thñ ®«, b¶o vÖ §¶ng, Nhµ n−íc, hÖ thèng chÝnh trÞ vµ nh©n d©n, gi÷
v÷ng thµnh qu¶ c¸ch m¹ng, b¶o ®¶m th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc vµ ph¸t triÓn
toµn diÖn Thñ ®« theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa.
5. §Ò tµi ®· gãp phÇn hÖ thèng ho¸ nh÷ng chiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu, tõ c¸c cuéc
kh¸ng chiÕn chèng TÇn, H¸n, Tuú, §−êng, Nam H¸n, Tèng, Nguyªn, Minh, Thanh, Ph¸p trong
thêi ®¹i phong kiÕn ®Õn nh÷ng chiÕn c«ng vµ sù kiÖn trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh nh− C¸ch
m¹ng Th¸ng T¸m vµ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ®¸nh th¾ng cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i trong
kh¸ng chiÕn chèng Mü, thµnh tùu cña qu©n vµ d©n Thñ ®« trong thêi kú c¶ n−íc thèng nhÊt ®i
lªn chñ nghÜa x· héi. §Ò tµi còng lµm s¸ng tá nh÷ng ®ãng gãp ®Æc s¾c vÒ thùc tiÔn vµ lý luËn
qu©n sù cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng xuyªn suèt lÞch sö b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
tõ thêi dùng n−íc ®Õn thêi ®¹i Hå ChÝ Minh, kh¸i qu¸t sù ph¸t triÓn t− t−ëng qu©n sù mang ý
nghÜa gi¸ trÞ v¨n ho¸ qu©n sù, lµm c¬ së ®Ó rót ra bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö.
6. §Ò tµi nghiªn cøu hÖ thèng bµi häc kinh nghiÖm mang gi¸ trÞ ®a tÇng. Trªn c¬ së bµi
häc kinh nghiÖm tõng thêi kú lÞch sö, §Ò tµi kh¸i qu¸t c¸c bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö xuyªn
suèt, cã tÝnh quy luËt víi tÝnh c¸ch hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch sö qu©n sù: Mét lµ, th−êng xuyªn
x¸c ®Þnh vµ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng chiÕn l−îc cña Th¨ng Long - Hµ Néi
trong c¶ thêi b×nh vµ thêi chiÕn. Hai lµ, ph¸t huy −u thÕ sù kÕt hîp trùc tiÕp gi÷a trung −¬ng
víi ®Þa ph−¬ng së t¹i vµ sù liªn th«ng víi c¶ n−íc ®Ó b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ
Néi. Ba lµ, nªu cao tÝnh chÊt chÝnh nghÜa, nh©n ®¹o, nh©n v¨n cña chiÕn tranh gi¶i phãng vµ
chiÕn tranh b¶o vÖ ®Êt n−íc ®Ó t¹o −u thÕ chÝnh trÞ - tinh thÇn trong b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng
Long - Hµ Néi. Bèn lµ, dùa vµo −u thÕ "®Þa linh, nh©n kiÖt" vµ truyÒn thèng v¨n hiÕn ®Ó h×nh
thµnh vµ ph¸t huy søc m¹nh b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. N¨m lµ, vËn dông
s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn nghÖ thuËt qu©n sù truyÒn thèng cña d©n téc trong tiÕn tr×nh b¶o vÖ,
gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. S¸u lµ, tõ "chiÕn tranh toµn d©n" ph¸t triÓn thµnh "chiÕn
tranh nh©n d©n" - "chiÕn tranh nh©n d©n thµnh phè" - "chiÕn tranh nh©n d©n Thñ ®«" trong
sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. §©y lµ nh÷ng bµi häc xuyªn suèt, ph¶n
¸nh tÝnh quy luËt vµ ph¸t huy t¸c dông chØ ®¹o nhËn thøc, ho¹t ®éng thùc tiÔn giµnh th¾ng
lîi, tr¸nh sai lÇm c¶ trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.
3
7. §Ò tµi ®Æt sù nghiªn cøu lÞch ®¹i cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi
trong sù tÝch hîp víi nghiªn cøu ®ång ®¹i vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn b¶o vÖ thñ ®« mét sè n−íc
trong thêi ®¹i ngµy nay: trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, trong chèng tiÕn c«ng x©m l−îc
b»ng vò khÝ c«ng nghÖ cao, trong chèng "diÔn biÕn hoµ b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ, "c¸ch m¹ng s¾c
mµu". §Ò tµi còng ®· dù b¸o nh÷ng nh©n tè míi trong vµ ngoµi n−íc cïng nh÷ng t×nh huèng
chiÕn l−îc t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong thêi ®¹i hiÖn nay.
8. §Æc biÖt, §Ò tµi lÇn ®Çu tiªn ®Ò xuÊt hÖ thèng ®Þnh h−íng gi¶i ph¸p ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n
ho¸ - lÞch sö qu©n sù nh»m b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi: Mét lµ, nhËn thøc - gi¸o dôc bµi häc kinh
nghiÖm lÞch sö. Hai lµ, ph¸t triÓn bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö. Ba lµ, vËn dông s¸ng t¹o bµi häc
kinh nghiÖm lÞch sö trong x©y dùng tiÒm lùc tæng hîp, trong phßng, chèng "diÔn biÕn hoµ
b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ, trong s½n sµng ®¸nh th¾ng chiÕn tranh x©m l−îc cña ®Þch, b¶o vÖ Thñ ®«..
9. Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu, §Ò tµi ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ c¬ b¶n, kh¶ thi vÒ 5 vÊn ®Ò: Mét
lµ, kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc, bao gåm thèng nhÊt nhËn thøc t− t−ëng, ph¸t huy søc m¹nh
tæng hîp, b¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn, tÝnh ®¹i chóng, tÝnh hiÖu qu¶ thùc tiÔn, tÝnh kÕ ho¹ch vµ tÝnh
hiÖu qu¶ ph¸p lý cña c«ng t¸c gi¸o dôc. Hai lµ, KiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c t− t−ëng - lý luËn, bao
gåm tæng kÕt thùc tiÔn, ph¸t triÓn lý luËn, ®Êu tranh t− t−ëng - lý luËn, kh¶o cøu nh÷ng nhµ
nghiªn cøu ng−êi n−íc ngoµi, x¸c lËp vµ thùc hiÖn nh÷ng ®Ò tµi khoa häc, x©y dùng vµ triÓn
khai "ChiÕn l−îc b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú míi". Ba lµ, kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c tæ
chøc thùc tiÔn, bao gåm thÓ chÕ ho¸ nh»m tæ chøc thùc hiÖn viÖc ph¸t huy gi¸ trÞ nh÷ng bµi
häc kinh nghiÖm trong thêi kú míi, lµm tèt c«ng t¸c b¶o tån di s¶n v¨n ho¸ - lÞch sö nh»m
ph¸t huy trªn thùc tÕ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö. Bèn lµ, kiÕn nghÞ vÒ nghiªn cøu vµ
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò míi ®Æt ra, bao gåm ®æi míi c¬ cÊu vµ tæ chøc biªn chÕ qu©n ®éi ®¸p
øng nhu cÇu t¸c chiÕn hiÖn ®¹i, x¸c ®Þnh Vïng qu©n sù Thñ ®«, ho¹ch ®Þnh ph−¬ng l−îc sö
dông kh«ng gian ngÇm nh»m b¶o vÖ Thñ ®«. N¨m lµ, kiÕn nghÞ vÒ triÓn väng më réng ph¹m
vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi, bao gåm tiÕp tôc më réng nhiÒu c«ng tr×nh, dù ¸n khoa häc, triÓn
khai nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò khoa häc qu©n sù hiÖn ®¹i.
Ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2008
chñ nhiÖm ®Ò tµi
PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
tãm t¾t néi dung nghiªn cøu, kÕt qu¶ míi, gi¸ trÞ khoa häc cña ®Ò tµi kx.09.04
"Bµi häc kinh nghiÖm trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi"
1. Víi môc ®Ých lµm râ nh÷ng chiÕn c«ng tiªu biÓu, ph©n tÝch nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c tµi
n¨ng, anh hïng qu©n sù trong c¸c thêi kú, tæng kÕt nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong lÞch sö b¶o vÖ,
gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi, tõ ®ã dù b¸o t×nh h×nh, ®Ò xuÊt hÖ thèng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy
nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch sö ®Ó b¶o vÖ thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú míi, §Ò tµi KX.09.04 ®· triÓn
khai thµnh c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu c¬ b¶n, tæ chøc nghiªn cøu 114 chuyªn ®Ò khoa häc, triÓn khai
thµnh 8 §Ò tµi nh¸nh, tæ chøc s−u tÇm, nghiªn cøu tµi liÖu, t− liÖu, kh¶o s¸t thùc tÕ trong vµ ngoµi n−íc,
®iÒu tra x· héi häc víi tæng sè 8273 phiÕu an-kÐt, tæ chøc hai cuéc Héi th¶o khoa häc cÊp ®Ò tµi, c¸c
cuéc héi th¶o cña ®Ò tµi nh¸nh, c¸c cuéc gÆp gì nh÷ng chøng nh©n cña lÞch sö.
2. Trong B¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, §Ò tµi ®−îc cÊu
tróc thµnh ba phÇn. PhÇn thø nhÊt: C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn. PhÇn thø hai: LÞch sö vµ bµi häc
kinh nghiÖm. PhÇn thø ba: Bèi c¶nh thêi ®¹i vµ ph¸t huy bµi häc kinh nghiÖm. Nh÷ng ®ãng gãp míi næi
bËt vÒ khoa häc cña §Ò tµi lµ:
§©y lµ c«ng tr×nh ®Çu tiªn tæng kÕt mét c¸ch hÖ thèng, toµn diÖn, xuyªn suèt lÞch sö sù nghiÖp b¶o
vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi trªn nÒn t¶ng lý luËn vµ sù kh¸i qu¸t khoa häc tæng hîp, tu©n thñ
nguyªn t¾c ph−¬ng ph¸p luËn chung - duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, vµ ph−¬ng ph¸p luËn ®Æc
thï v¨n ho¸ - lÞch sö - qu©n sù.
D−íi gãc ®é v¨n ho¸ qu©n sù, tËp trung lµm râ vÞ trÝ chiÕn l−îc qu©n sù cña Th¨ng Long - Hµ
Néi do nh÷ng nh©n tè nÒn gèc cña nã quy ®Þnh, tõ ®ã kh¼ng ®Þnh sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong lÞch sö vµ hiÖn t¹i. Lµm râ hÖ gi¸ trÞ cèt lâi
cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi lµ truyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n sù ViÖt Nam,
bao gåm: truyÒn thèng yªu n−íc, truyÒn thèng nh©n ®¹o, nh©n v¨n, nghÖ thuËt qu©n sù d©n téc ®éc
®¸o. §i s©u luËn gi¶i mèi quan hÖ phæ biÕn - ®Æc thï cña hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ qu©n sù cña sù nghiÖp
b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi, lµ sù kÕt tinh tiªu biÓu nhÊt cña truyÒn thèng v¨n ho¸ qu©n
sù ViÖt Nam, ®ång thêi chøa ®ùng nÐt riªng cña Th¨ng Long - Hµ Néi.
§Ò tµi x¸c ®Þnh hÖ thèng kh¸i niÖm, ph¹m trï c¬ b¶n trong tiÕp cËn: vÒ tªn gäi kh¸i qu¸t Th¨ng
Long- Hµ Néi vµ x¸c ®Þnh Vïng qu©n sù Th¨ng Long – Hµ Néi, vÒ ph©n kú lÞch sö, ph©n ®Þnh gi÷a
gi¶i phãng vµ b¶o vÖ, gi÷a chiÕn c«ng vµ sù kiÖn lÞch sö, x¸c ®Þnh tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch
sö qu©n sù, ph©n ®Þnh gi÷a kinh nghiÖm víi bµi häc kinh nghiÖm vµ bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö,
kh¼ng ®Þnh bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö lµ ph¹m trï trung t©m trong tiÕp cËn khoa häc.
§Ò tµi ®−a ra quan niÖm khoa häc vÒ b¶o vÖ Thñ ®« ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa, ph©n tÝch môc tiªu,
tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, néi dung, ph−¬ng thøc, tiÒm lùc vµ lùc l−îng b¶o vÖ, ®ã lµ sù nghiÖp do qu©n vµ d©n
cïng mäi tæ chøc vµ hÖ thèng chÝnh trÞ cña c¶ n−íc vµ Thñ ®« tiÕn hµnh, trong ®ã lùc l−îng vò trang lµm
nßng cèt, d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng; sö dông vµ kÕt hîp ®a d¹ng ph−¬ng thøc vò trang vµ phi vò trang;
diÔn ra trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, trong c¶ thêi b×nh vµ thêi chiÕn, chèng l¹i ©m m−u vµ
hµnh ®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch nh»m b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®Þa bµn Thñ ®«, b¶o vÖ §¶ng, Nhµ n−íc, hÖ
thèng chÝnh trÞ vµ nh©n d©n, gi÷ v÷ng thµnh qu¶ c¸ch m¹ng, b¶o ®¶m th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi
®Êt n−íc vµ ph¸t triÓn toµn diÖn Thñ ®« theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa.
§Ò tµi ®· gãp phÇn hÖ thèng ho¸ nh÷ng chiÕn c«ng vµ sù kiÖn tiªu biÓu, tõ c¸c cuéc kh¸ng chiÕn
chèng TÇn, H¸n, Tuú, §−êng, Nam H¸n, Tèng, Nguyªn, Minh, Thanh, Ph¸p trong thêi ®¹i phong kiÕn
®Õn nh÷ng chiÕn c«ng vµ sù kiÖn trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh nh− C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m vµ kh¸ng chiÕn
chèng Ph¸p, ®¸nh th¾ng cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, thµnh tùu cña qu©n vµ
d©n Thñ ®« trong thêi kú c¶ n−íc thèng nhÊt ®i lªn chñ nghÜa x· héi. §Ò tµi còng lµm s¸ng tá nh÷ng ®ãng
gãp ®Æc s¾c vÒ thùc tiÔn vµ lý luËn qu©n sù cña c¸c tµi n¨ng, anh hïng xuyªn suèt lÞch sö b¶o vÖ, gi¶i
phãng Th¨ng Long - Hµ Néi tõ thêi dùng n−íc ®Õn thêi ®¹i Hå ChÝ Minh, kh¸i qu¸t sù ph¸t triÓn t− t−ëng
qu©n sù mang ý nghÜa gi¸ trÞ v¨n ho¸ qu©n sù, lµm c¬ së ®Ó rót ra bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö.
§Ò tµi nghiªn cøu hÖ thèng bµi häc kinh nghiÖm mang gi¸ trÞ ®a tÇng. Trªn c¬ së bµi häc kinh
nghiÖm tõng thêi kú lÞch sö, §Ò tµi kh¸i qu¸t c¸c bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö xuyªn suèt, cã tÝnh quy
luËt víi tÝnh c¸ch hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch sö qu©n sù: Mét lµ, th−êng xuyªn x¸c ®Þnh vµ nhËn thøc
®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng chiÕn l−îc cña Th¨ng Long - Hµ Néi trong c¶ thêi b×nh vµ thêi chiÕn.
Hai lµ, ph¸t huy −u thÕ sù kÕt hîp trùc tiÕp gi÷a trung −¬ng víi ®Þa ph−¬ng së t¹i vµ sù liªn th«ng
víi c¶ n−íc ®Ó b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. Ba lµ, nªu cao tÝnh chÊt chÝnh nghÜa, nh©n
®¹o, nh©n v¨n cña chiÕn tranh gi¶i phãng vµ chiÕn tranh b¶o vÖ ®Êt n−íc ®Ó t¹o −u thÕ chÝnh trÞ - tinh
thÇn trong b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. Bèn lµ, dùa vµo −u thÕ "®Þa linh, nh©n kiÖt" vµ
truyÒn thèng v¨n hiÕn ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t huy søc m¹nh b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ
Néi. N¨m lµ, vËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn nghÖ thuËt qu©n sù truyÒn thèng cña d©n téc trong tiÕn
tr×nh b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. S¸u lµ, tõ "chiÕn tranh toµn d©n" ph¸t triÓn thµnh
"chiÕn tranh nh©n d©n" - "chiÕn tranh nh©n d©n thµnh phè" - "chiÕn tranh nh©n d©n Thñ ®«" trong sù
nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi. §©y lµ nh÷ng bµi häc xuyªn suèt, ph¶n ¸nh tÝnh
quy luËt vµ ph¸t huy t¸c dông chØ ®¹o nhËn thøc, ho¹t ®éng thùc tiÔn giµnh th¾ng lîi, tr¸nh sai lÇm
c¶ trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.
§Ò tµi ®Æt sù nghiªn cøu lÞch ®¹i cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi trong sù
tÝch hîp víi nghiªn cøu ®ång ®¹i vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn b¶o vÖ thñ ®« mét sè n−íc trong thêi ®¹i ngµy
nay: trong chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, trong chèng tiÕn c«ng x©m l−îc b»ng vò khÝ c«ng nghÖ cao,
trong chèng "diÔn biÕn hoµ b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ, "c¸ch m¹ng s¾c mµu". §Ò tµi còng ®· dù b¸o nh÷ng
nh©n tè míi trong vµ ngoµi n−íc cïng nh÷ng t×nh huèng chiÕn l−îc t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ Thñ
®« Hµ Néi trong thêi ®¹i hiÖn nay.
§Æc biÖt, §Ò tµi lÇn ®Çu tiªn ®Ò xuÊt hÖ thèng ®Þnh h−íng gi¶i ph¸p ph¸t huy gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch
sö qu©n sù nh»m b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi: Mét lµ, nhËn thøc - gi¸o dôc bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö.
Hai lµ, ph¸t triÓn bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö. Ba lµ, vËn dông s¸ng t¹o bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö
trong x©y dùng tiÒm lùc tæng hîp, trong phßng, chèng "diÔn biÕn hoµ b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ, trong s½n
sµng ®¸nh th¾ng chiÕn tranh x©m l−îc cña ®Þch, b¶o vÖ Thñ ®«..
Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu, §Ò tµi ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ c¬ b¶n, kh¶ thi vÒ 5 vÊn ®Ò: Mét lµ, kiÕn
nghÞ vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc, bao gåm thèng nhÊt nhËn thøc t− t−ëng, ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp, b¶o
®¶m tÝnh toµn diÖn, tÝnh ®¹i chóng, tÝnh hiÖu qu¶ thùc tiÔn, tÝnh kÕ ho¹ch vµ tÝnh hiÖu qu¶ ph¸p lý cña
c«ng t¸c gi¸o dôc. Hai lµ, KiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c t− t−ëng - lý luËn, bao gåm tæng kÕt thùc tiÔn, ph¸t
triÓn lý luËn, ®Êu tranh t− t−ëng - lý luËn, kh¶o cøu nh÷ng nhµ nghiªn cøu ng−êi n−íc ngoµi, x¸c lËp
vµ thùc hiÖn nh÷ng ®Ò tµi khoa häc, x©y dùng vµ triÓn khai "ChiÕn l−îc b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong
thêi kú míi". Ba lµ, kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c tæ chøc thùc tiÔn, bao gåm thÓ chÕ ho¸ nh»m tæ chøc thùc
hiÖn viÖc ph¸t huy gi¸ trÞ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong thêi kú míi, lµm tèt c«ng t¸c b¶o tån di
s¶n v¨n ho¸ - lÞch sö nh»m ph¸t huy trªn thùc tÕ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö. Bèn lµ, kiÕn nghÞ
vÒ nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò míi ®Æt ra, bao gåm ®æi míi c¬ cÊu vµ tæ chøc biªn chÕ
qu©n ®éi ®¸p øng nhu cÇu t¸c chiÕn hiÖn ®¹i, x¸c ®Þnh Vïng qu©n sù Thñ ®«, ho¹ch ®Þnh ph−¬ng l−îc
sö dông kh«ng gian ngÇm nh»m b¶o vÖ Thñ ®«. N¨m lµ, kiÕn nghÞ vÒ triÓn väng më réng ph¹m vi
nghiªn cøu cña ®Ò tµi, bao gåm tiÕp tôc më réng nhiÒu c«ng tr×nh, dù ¸n khoa häc, triÓn khai nghiªn
cøu nh÷ng vÊn ®Ò khoa häc qu©n sù hiÖn ®¹i.
3. §Ò tµi cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn: Gãp phÇn lµm s©u s¾c thªm lý luËn vÒ b¶o vÖ
Thñ ®« Hµ Néi vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa; cung cÊp c¬ së khoa häc chØ
®¹o ho¹t ®éng thùc tiÔn trong x©y dùng vµ b¶o vÖ Thñ ®«, ®Æc biÖt lµ ®Ó h×nh thµnh chiÕn l−îc
b¶o vÖ Thñ ®« trong thêi kú míi. KiÕn nghÞ mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n trong ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi,
chÝnh s¸ch quèc phßng - an ninh; trong x©y dùng chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p ph¸t huy gi¸ trÞ
truyÒn thèng lÞch sö ®Ó b¶o vÖ Thñ ®«. Trùc tiÕp ®ãng gãp kÕt qu¶ nghiªn cøu cho Ch−¬ng
tr×nh KX.09 trong viÖc lµm râ c¬ së khoa häc phôc vô sù ph¸t triÓn toµn diÖn Thñ ®«, ®ãng
gãp vµo di s¶n v¨n ho¸ tinh thÇn cña Thñ ®« v¨n hiÕn, ®ång thêi thiÕt thùc gãp phÇn vµo ho¹t
®éng chung Kû niÖm 1000 n¨m Th¨ng Long - Hµ Néi. Gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn
m«n cho c¸c nhµ khoa häc tham gia nghiªn cøu §Ò tµi; ®ång thêi dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o
trong nghiªn cøu khoa häc vµ ®µo t¹o ®¹i häc, sau ®¹i häc; gãp phÇn tuyªn truyÒn, gi¸o dôc
réng r·i nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng lÞch sö cña Th¨ng Long - Hµ Néi.
Ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2008
chñ nhiÖm ®Ò tµi
PGS, TS NguyÔn V¨n Tµi
1
më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Nghiªn cøu lÞch sö chÝnh lµ ngÉm vÒ qu¸ khø ®Ó phôc vô cho hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.
T¸i hiÖn bøc tranh lÞch sö sao cho ngµy cµng x¸c thùc h¬n, chi tiÕt h¬n, cã c¨n cø khoa
häc h¬n dÜ nhiªn lµ c«ng viÖc quan träng hµng ®Çu, song quan träng h¬n lµ kh«ng chØ
®¬n thuÇn m« t¶ l¹i nh÷ng sù kiÖn qu¸ khø, mµ ph¶i lµm sao ®Ó lÞch sö sèng l¹i trong
hiÖn thùc, ®ãng gãp kinh nghiÖm quý b¸u cho c¸c thÕ hÖ kÕ tiÕp, nèi kÕt m¹ch nguån
d©n téc tõ qu¸ khø tíi hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai b»ng viÖc ®óc rót hÖ gi¸ trÞ mang tÝnh b¶n
chÊt, tÝnh quy luËt. LÞch sö d©n téc ViÖt Nam lµ lÞch sö dùng n−íc ®i ®«i víi gi÷ n−íc,
trong ®ã cã c¶ c¸c cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng vµ chiÕn tranh b¶o vÖ ®Êt n−íc. §· cã
nh÷ng nhµ nghiªn cøu n−íc ngoµi cè g¾ng lý gi¶i nh÷ng nÐt ®éc ®¸o trong c¸c cuéc
chiÕn tranh Êy b»ng "bÝ mËt vÒ sù thiÖn chiÕn cña ng−êi ViÖt". Nh−ng râ rµng, c¸ch gi¶i
thÝch thuÇn qu©n sù Êy kh«ng thÓ ®¸p øng næi, v× lÞch sö gi÷ n−íc cña d©n téc ViÖt Nam
kh«ng chØ lµ lÞch sö qu©n sù, mµ lµ dßng ch¶y tæng hîp cña c¶ h×nh thÓ ®Êt n−íc vµ tè
chÊt con ng−êi, céng ®ång mµ trªn nÒn t¶ng nµy, nghÖ thuËt qu©n sù míi ph¸t huy ®−îc.
ChÝnh do vËy nªn viÖc nghiªn cøu vÒ lÞch sö d©n téc ViÖt Nam nãi chung vµ sù nghiÖp
b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi nãi riªng ph¶i b»ng lý luËn khoa häc tæng hîp,
®ång thêi lµ vÊn ®Ò mang ý nghÜa chÝnh trÞ vµ ®¹o lý s©u s¾c.
Th¨ng Long - Hµ Néi cã hµng ngh×n n¨m v¨n hiÕn vµ lµ n¬i "®Þa linh, nh©n kiÖt",
lu«n ®ãng vai trß quan träng trong lÞch sö tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc vµ con ng−êi
ViÖt Nam. D−íi gãc ®é nhÊt ®Þnh, hÇu nh− toµn bé lÞch sö thµnh v¨n cña d©n téc ta ®Òu
hiÖn diÖn ë ®©y - mét trong nh÷ng kinh ®« ®Çu tiªn vµ lµ quèc ®« qua hÇu hÕt c¸c thêi kú
lÞch sö cña ®Êt n−íc, lµ viªn ngäc s¸ng kh«ng nh÷ng trong cuéc ®Êu tranh bÒn bØ chèng
chÝnh s¸ch ®ång ho¸ cña ngo¹i bang, mµ cßn trong chiÕn ®Êu chèng l¹i nhiÒu ®éi qu©n
x©m l−îc hïng m¹nh. KÓ c¶ khi kh«ng lµ quèc ®«, th× sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi lu«n lµ ®iÓm héi tô vµ to¶ s¸ng nh÷ng nÐt ®Ñp v¨n ho¸ qu©n sù
truyÒn thèng cña d©n téc, thÓ hiÖn ë nhiÒu chiÕn c«ng hiÓn h¸ch mang ý nghÜa quyÕt
chiÕn chiÕn l−îc, cïng rÊt nhiÒu tµi n¨ng, anh hïng, nh©n vËt lÞch sö qu©n sù, vµ tÊt nhiªn,
n¬i ®©y còng diÔn ra nh÷ng sù biÕn mµ qua ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm h÷u Ých.
B−íc vµo thêi ®¹i míi, khi sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi ®−îc ®Æt
2
d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, th× thùc tiÔn cµng tá râ tÇm quan träng
cña sù nghiÖp Êy. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu thÊu ®¸o sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi kh«ng chØ lµ c¸ch lµm "bÊm ®óng huyÖt", ®i vµo m¾t xÝch chñ yÕu
nhÊt trong toµn bé lÞch sö ®Êu tranh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña d©n téc, mµ cßn cho phÐp
ng−êi nghiªn cøu cã nhiÒu d÷ liÖu lÞch sö nhÊt, ®ång thêi mang ý nghÜa ®ét ph¸ khÈu ®Ó
tiÕn tíi tæng kÕt toµn diÖn h¬n, s©u s¾c h¬n c¸c bµi häc kinh nghiÖm trong lÞch sö dùng
n−íc ®i ®«i víi gi÷ n−íc cña d©n téc ViÖt Nam.
Cïng víi viÖc nghiªn cøu theo tiÕn tr×nh lÞch ®¹i, sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi cßn ph¶i ®−îc nghiªn cøu theo l¸t c¾t ®ång ®¹i ®Ó ®−îc ®èi s¸nh
víi kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tiÔn c¸c n−íc trong thêi ®¹i hiÖn nay: c¶ vÒ b¶o vÖ thñ ®«
trong chiÕn tranh hay trong chèng "diÔn biÕn hoµ b×nh", b¹o lo¹n lËt ®æ vµ "c¸ch m¹ng
s¾c mµu"; c¶ nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ thµnh c«ng vµ tõ thÊt b¹i. §Æc biÖt, sù nghiÖp
®æi míi v× môc tiªu "d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh" trong
®iÒu kiÖn më cöa, héi nhËp quèc tÕ cña n−íc ta võa ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái cÊp thiÕt, võa
cung cÊp nh÷ng luËn chøng sèng ®éng ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ chiÕn l−îc cña Thñ ®« Hµ
Néi hiÖn nay. H¬n n÷a, nhu cÇu b¶o vÖ Thñ ®« Hµ Néi trong nh÷ng t×nh huèng chiÕn
l−îc míi cµng ®ßi hái ph¶i ®øng v÷ng trªn nÒn t¶ng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch sö qu©n
sù ®Ó cã nhËn thøc míi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong b¶o vÖ Thñ ®«.
Nghiªn cøu nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö trong sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng
Th¨ng Long - Hµ Néi cßn nh»m ®¸p øng nhu cÇu x· héi cÊp thiÕt trong ®êi sèng v¨n
ho¸ tinh thÇn nh©n d©n Thñ ®« vµ nh©n d©n c¶ n−íc lµ ®−îc hiÓu biÕt, häc tËp vÒ kinh
nghiÖm lÞch sö nh»m cñng cè ý chÝ tù lùc, tù c−êng, n©ng cao lßng tù hµo vµ tù t«n d©n
téc, häc nh÷ng kinh nghiÖm hay, tr¸nh lÆp l¹i nh÷ng sai lÇm tõ lÞch sö… nh»m vËn
dông, ph¸t huy truyÒn thèng vµo c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. ViÖc hiÓu biÕt
s©u s¾c lÞch sö b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi, n¾m v÷ng nh÷ng bµi häc kinh
nghiÖm trong sù nghiÖp Êy cßn ®¸p øng nhu cÇu chèng l¹i nh÷ng nhËn thøc sai lÇm,
nh÷ng luËn ®iÖu ph¶n ®éng cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch hßng xuyªn t¹c lÞch sö, phñ nhËn
gi¸ trÞ ch©n chÝnh cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi nãi riªng, lÞch
sö dùng n−íc ®i ®«i víi gi÷ n−íc cña d©n téc ViÖt Nam nãi chung.
Cïng víi ho¹t ®éng x· héi réng lín h−íng tíi Kû niÖm 1000 n¨m Th¨ng Long - Hµ
Néi, kÕt qu¶ nghiªn cøu nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö cña sù nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i
phãng vïng ®Êt nµy sÏ lµ mét ®ãng gãp thiÕt thùc vµ s©u s¾c. §©y lµ dÞp ®Ó giíi thiÖu
3
Th¨ng Long - Hµ Néi - Thñ ®« anh hïng, ngh×n n¨m v¨n hiÕn, "Thµnh phè v× hoµ b×nh"
víi bÌ b¹n thÕ giíi, trong ®ã cã hÖ gi¸ trÞ v¨n ho¸ - lÞch sö qu©n sù tiªu biÓu.
Víi c¸c lý do trªn, §Ò tµi khoa häc KX.09.04 "Bµi häc kinh nghiÖm trong sù
nghiÖp b¶o vÖ, gi¶i phãng Th¨ng Long - Hµ Néi" võa lµ vÊn ®Ò lý luËn - thùc tiÔn c¬ b¶n
vµ cÊp thiÕt, võa cã ý nghÜa l©u dµi vµ cã tÝnh øng dông thùc tiÔn cao, ®ång thêi tá râ
tr¸ch nhiÖm lín lao ®èi víi c¸c thÕ hÖ mai sau.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi
T×nh h×nh nghiªn cøu ë ngoµi n−íc:
§Ò tµi tham kh¶o nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn qu©n sù cã liªn
quan ®Õn gi¶i phãng, b¶o vÖ thñ ®« mét sè n−íc nh−: c¸c bµi viÕt cña C.M¸c vµ
Ph.¡ng-ghen vÒ chiÕn tranh Ph¸p – Phæ, néi chiÕn 1848 ë Ph¸p, C«ng x· Pa-ri 1871…;
c¸c bµi viÕt cña V.I.Lª-nin vÒ gi¶i phãng Xanh Pª-tÐc-bua trong C¸ch m¹ng Th¸ng
M−êi, vÒ b¶o vÖ Thñ ®« n−íc Nga X«-viÕt trong vßng v©y cña 14 n−íc ®Õ quèc; c¸c
c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ b¶o vÖ Thñ ®« M¸t-xc¬-va, b¶o vÖ Thñ ®« Pa-ri, gi¶i phãng
c¸c n−íc §«ng ¢u trong chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. §Ò tµi còng nghiªn cøu c¸c th«ng
tin khoa häc vÒ kinh nghiÖm cña Trung Quèc xö lý sù kiÖn Thiªn An M«n; vÒ nh÷ng sù
kiÖn b¹o lo¹n chÝnh trÞ, "c¸ch m¹ng nhung" ë Gru-di-a, U-crai-na, C−-r¬-g−-xtan…; vÒ
sù kiÖn sôp ®æ cña m« h×nh chñ nghÜa x· héi ë §«ng ¢u vµ Liªn X« (cò); vÒ c¸c cuéc
chiÕn ®Êu b¶o vÖ thñ ®« mét sè n−íc chèng tiÕn c«ng x©m l−îc b»ng vò khÝ c«ng nghÖ
cao ë Vïng VÞnh, Nam T−, ¸p-ga-ni-xtan, I-r¾c… §Ò tµi cßn tham kh¶o kÕt qu¶ nghiªn
cøu vµ ý kiÕn cña ng−êi n−íc ngoµi vÒ Thñ ®« Hµ Néi qua mét sè c«ng tr×nh kh¸c.
Trong chõng mùc nhÊt ®Þnh, c¸c c«ng tr×nh trªn cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých
cã thÓ tham kh¶o ®èi víi ®Ò tµi nh−: mèi quan hÖ gi÷a b¶o vÖ thñ ®« víi b¶o vÖ ®Êt n−íc
vµ cñng cè thÓ chÕ chÝnh trÞ; quan hÖ gi÷a c¬ së kinh tÕ – x· héi víi chiÕn tranh – qu©n
®éi; quan hÖ con ng−êi – vò khÝ trong chiÕn tranh; quan hÖ gi÷a quèc phßng vµ an ninh,
gi÷a néi lùc vµ ngo¹i lùc, gi÷a ph−¬ng thøc vò trang vµ phi vò trang; nh÷ng vÊn ®Ò vÒ
nghÖ thuËt qu©n sù, khoa häc – c«ng nghÖ vµ kü thuËt qu©n sù… trong b¶o vÖ thñ ®«.
T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc:
Nghiªn cøu vÒ lÞch sö ViÖt Nam vµ lÞch sö Th¨ng Long - Hµ Néi cã nhiÒu c«ng
tr×nh cña c¸c nhµ khoa häc nh− Phan Huy Lª, §inh Xu©n L©m, Hµ V¨n TÊn, TrÇn Quèc
- Xem thêm -
.PDF 
428 
67 
126 
