Tài liệu Bài giảng-thiết kế nhà máy cơ khí

Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp Tr−êng ®¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp Khoa c¬ khÝ Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ Biªn so¹n: Th.S Ph¹m Ngäc Duy Dïng cho ®µo t¹o bËc ®¹i häc theo häc chÕ tÝn chØ ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y (Tµi liÖu l−u hµnh néi bé) ----Th¸i nguyªn – 2008---Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 1 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thiÕt kÕ c«ng tr×nh c«ng nghiÖp c¬ khÝ. 1.1. Kh¸i niÖm chung. 1.1.1. Ý nghÜa kinh tÕ, kü thuËt vµ x3 héi. - ThiÕt kÕ míi hoÆc c¶i t¹o c«ng tr×nh c¬ khÝ nãi chung vµ c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ nãi riªng nh»m ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm c«ng nghiÖp: M¸y mãc, trang thiÕt bÞ c«ng nghiÖp… Nh»m ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña c¸c ngµnh kinh tÕ. - ThiÕt kÕ míi hoÆc c¶i t¹o nhµ m¸y c¬ khÝ cßn gãp phÇn tËn dông cã hiÖu qu¶ søc s¶n xuÊt cña XH: Thu hót vµ sö dông søc lao ®éng d− thõa nh»m më réng s¶n xuÊt → t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp quèc d©n → c¶i thiÖn ®êi sèng XH. 1.1.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n. 1.1.2.1. Nguyªn t¾c x¸c lËp nhiÒu ph−¬ng ¸n kh¶ thi. - Khi x¸c lËp c¸c ph−¬ng ¸n cho mét ®Ò ¸n ph¶i xuÊt ph¸t tõ ba môc tiªu c¬ b¶n cÇn ph¶i ®¹t ®−îc: Kü thuËt, kinh tÕ, ®iÒu kiÖn tèi −u. - Giai ®o¹n lËp c¸c ph−¬ng ¸n ph¶i ®i tõ th« ®Õn tinh, ®i tõ b¶n vÏ ph¸c th¶o ®Õn b¶n vÏ tû mû vµ c¸c tÝnh to¸n cô thÓ → t¹o thµnh mét ph−¬ng ¸n cã møc ®é hoµn thiÖn cao nhÊt. - C¸c ph−¬ng ¸n ph¶i ®−¬c x¸c lËp râ rµng ®óng nguyªn lý ®Ó c¸c kh©u kiÓm tra, thay ®æi hoÆc bæ sung sau nµy ®−îc thuËn tiÖn. 1.1.2.2. Nguyªn t¾c thiÕt kÕ theo giai ®o¹n vµ theo tõng b−íc. §Ó tr¸nh c¸c c«ng viÖc kh«ng cÇn thiÕt: Lµm ®óp,nh÷ng tÝnh to¸n tØ mØ kh«ng cÇn thiÕt hoÆc thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ ph¶i thiÕt kÕ theo tõng giai ®o¹n, tõng b−íc tõ th« ®Õn tinh. ViÖc lùa chän c¸c giai ®o¹n hay c¸c b−íc thiÕt kÕ ph¶i dùa trªn c¸c phÐp t− duy logic. 1.1.2.3. Nguyªn t¾c trung thµnh víi ®Ò ¸n. - Thùc tÕ trong giai ®o¹n thiÕt kÕ ®Ò ¸n: Tõ ®Ö ®Ò ¸n ®Õn triÓn khai ®Ò ¸n vµ ®−a ®Ò ¸n trë thµnh hiÖn thùc. Cã rÊt nhiÒu nh÷ng thay ®æi vÒ KHKT t¸c ®éng ®Õn tÝnh kiªn ®Þnh cña ®Ò ¸n: Ph¶i ®−a tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo ¸p dông ngay trong ®Ò ¸n. Nh−ng còng cã nhiÒu tr−êng hîp khi ®−a KHKT vµo ¸p dông th× l¹i gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ do nh÷ng ¶nh h−ëng cña chóng tíi c¸c yÕu tè kh¸c l¹i kh«ng ®−îc xÐt hoÆc ch−a xÐt ®óng møc. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 2 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp Nh− vËy theo nguyªn t¾c nµy nh−ng thay ®æi vÒ ®Ò ¸n chØ nªn tiÕn hµnh nÕu sai sãt. ThiÕt kÕ ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng ph¶i l−u ý ®Õn nh÷ng t¸c ®éng tíi c¸c yÕu tè kh¸c khi cã sù thay ®æi nµy. 1.1.2.4. Nguyªn t¾c trËt tù vµ thèng nhÊt. Mét ®Ò ¸n bao giê còng lµ sù tæng hîp cña nhiÒu lÜnh vùc. §Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó t×m ®Õn ph−¬ng ¸n tèi −u → ph¶i cã sù phèi hîp lµm viÖc cña c¸c nhµ KH hoÆc nh÷ng chuyªn gia ë c¸c lÜnh vùc, ph¶i quy ®Þnh nh÷ng tiªu chuÈn chung thèng nhÊt c¸c thiÕt bÞ còng ph¶i ®−îc tiªu chuÈn ho¸. 1.1.2.5. Nguyªn t¾c lùa chän lêi gi¶i tèi −u th«ng qua kiÓm nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶. - Sau khi hoµn thµnh ®Ò ¸n thiÕt kÕ mét x−ëng, mét nhµ m¸y hay mét tæ hîp c«ng nghiÖp ph¶i ®Æt ra mét c©u hái: Víi môc tiªu ®` ®Æt ra th× c¸i g× cÇn ph¶i ®¹t ®−îc vµ ®` ®¹t ®−îc nh− thÕ nµo? - Víi mét ®Ò ¸n thiÕt kÕ c«ng tr×nh ë ®©y ph¶i cÇn ®−îc kiÓm nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ theo c¸c tiªu chuÈn: + TÝnh kinh tÕ cña thêi gian: Thêi gian thiÕt kÕ, triÓn khai ®Ò ¸n ng¾n nhÊt. + yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc: Ph¶i ®¶m b¶o an toµn, sö dông lao ®éng hîp lý. + §¶m b¶o môc tiªu vÒ quy ho¹ch kh«ng gian: Ph¶i ®¸p øng yªu cÇu sö dông diÖn tÝch tèi −u, ph¶i cã thÓ thay ®æi thÝch nghi nhanh khi cÇn. - Ph¶i ®¸nh gi¸ thiÕt kÕ ®Ò ¸n sau khi ®Ò ¸n ®i vµo lµm viÖc → ®−a ra kÕt luËn → gióp viÖc thiÕt kÕ nh÷ng ®Ò ¸n kh¸c sau nµy. 1.1.3. C¸c tr−êng hîp thiÕt kÕ. - C¨n cø vµo ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt vµ møc ®Çu t− vèn cho s¶n xuÊt mµ c«ng viÖc thiÕt kÕ c«ng tr×nh c«ng nghiÖp nãi chung vµ nhµ m¸y c¬ khÝ nãi riªng ®−îc ph©n ra nh÷ng tr−êng hîp: + ThiÕt kÕ c¶i t¹o nhµ m¸y, ph©n x−ëng, bé phËn s½n cã: Tr−êng hîp thay ®æi mÆt hµng, t¨ng s¶n l−îng hoÆc thay ®æi vÒ c«ng nghÖ → gäi lµ ®Ò ¸n c¶i t¹o. + ThiÕt kÕ nhµ m¸y, ph©n x−ëng, bé phËn hoµn toµn míi → gäi lµ lËp ®Ò ¸n míi. 1.1.4. Tæ chøc c«ng t¸c thiÕt kÕ. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 3 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp - ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ lµ mét c«ng viÖc tæng hîp phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã sù céng t¸c chÆt chÏ cña mét tËp thÓ c¸c chuyªn gia vÒ khoa häc kü thuËt, vÒ qu¶n lý kinh tÕ kü thuËt thuéc c¸c chuyªn m«n kh¸c nhau. TËp thÓ thiÕt kÕ nµy ph¶i ®−îc tæ chøc hîp lý theo c¬ chÕ thÝch hîp do mét chñ nhiÖm c«ng tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. Chñ nhiÖm c«ng tr×nh ph¶i lµ ng−êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ c¬ khÝ, chÕ t¹o vµ cã kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh tËp thÓ thiÕt kÕ: ph©n chia c«ng viÖc thiÕt kÕ hîp lý nhÊt theo tõng chuyªn m«n: Nhãm c¬ khÝ, nhãm kü thuËt ®iÖn, nhãm x©y dùng c«ng nghÖ ( ng−êi chñ nhiÖm c«ng tr×nh Ýt nhÊt ph¶i lµ mét kü s−). 1.2. Néi dung thiÕt kÕ, kü thuËt vµ tæ chøc cña c«ng tr×nh thiÕt kÕ. Nhµ m¸y c¬ khÝ lµ mét hÖ thèng kü thuËt phøc t¹p, ®−îc tæ chøc tèi −u tuú thuéc quy m« s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ, kü thuËt vµ x` héi nhÊt ®Þnh. V× vËy thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ cÇn nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, x` héi, tæ chøc. 1.2.1. Néi dung vÒ kinh tÕ. 1. X¸c ®Þnh ®−îc ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña m¸y: lo¹i s¶n phÈm, sè l−îng, gi¸ c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. 2. Dù trï nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu, n¨ng l−îng ®Ó m¸y ho¹t ®éng l©u dµi: VËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, ®iÖn, n−íc, lao ®éng... 3. Phèi hîp víi c¬ quan chøc n¨ng ®Ó lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh nhµ m¸y. 4. X¸c ®Þnh quy m«, cÊu t¹o cña nhµ m¸y: c«ng tr×nh lín, võa, nhá. 5. LËp kÕ ho¹ch dù kiÕn kh¶ n¨ng më réng ph¸t triÓn nhµ m¸y t−¬ng lai. 6. LËp ph−¬ng ¸n kinh doanh, liªn kÕt (hîp t¸c) víi c¸c xÝ nghiÖp kh¸c l©n cËn. 7. Gi¶i quyÕt cô thÓ vÊn ®Ò vèn ®Çu t−, x©y dùng nhµ m¸y, ®Çu t− thiÕt bÞ 8. Nghiªn cøu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®êi sèng, sinh ho¹t v¨n ho¸, phóc lîi ®èi víi lùc l−îng lao ®éng trong nhµ m¸y. 1.2.2. Néi dung kü thuËt cña c«ng t¸c thiÕt kÕ. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 4 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp 1. ThiÕt kÕ quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm (chÕ t¹o ph«i, gia c«ng c¬, nhiÖt, kiÓm tra chÊt l−îng, l¾p r¸p, b¶o qu¶n, bao gãi...). §©y lµ néi dung kü thuËt quan träng nhÊt. 2. X¸c ®Þnh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o mét s¶n phÈm vµ toµn bé s¶n l−îng. 3. X¸c ®Þnh chñng lo¹i vµ sè l−îng m¸y mãc thiÕt bÞ. 4. X¸c ®Þnh sè l−îng, tr×nh ®é c«ng nghÖ, c¸n bé kü thuËt vµ nh©n viªn phôc vô trong nhµ m¸y. 5. X¸c ®Þnh vÒ nhu cÇu n¨ng l−îng, nguyªn liÖu, vËn chuyÓn. 6. Nghiªn cøu, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vËn chuyÓn: VËn chuyÓn trong tõng ph©n x−ëng vµ vËn chuyÓn trong toµn bé nhµ m¸y. 7. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò vÖ sinh c«ng nghiÖp. 8. TÝnh to¸n nhu cÇu vÒ diÖn tÝch vµ bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng nhµ m¸y. 9. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kiÕn tróc nhµ x−ëng. 1.2.3. Néi dung tæ chøc cña c«ng t¸c thiÕt kÕ. VÒ ph−¬ng diÖn tæ chøc khi thiÕt kÕ cÇn nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò sau: 1. X¸c ®Þnh hÖ thèng l`nh ®¹o, qu¶n lý nhµ m¸y: C¸c phßng ban ph©n x−ëng. 2. Tæ chøc hÖ thèng qu¶n lý kü thuËt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt : phã gi¸m ®èc kü thuËt, phßng kü thuËt viªn, qu¶n ®èc ph©n x−ëng... 3. Nghiªn cøu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý lao ®éng, båi d−ìng tr×nh ®é cho c«ng nh©n c¸n bé. 4. Tæ chøc hÖ thèng b¶o vÖ nhµ m¸y. 5. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò sinh ho¹t v¨n ho¸, chÝnh trÞ, x` héi. 1.3. Tµi liÖu ban ®Çu. Nh÷ng tµi liÖu ban ®Çu cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh thiÕt kÕ nhµ m¸y: + Hîp ®ång thiÕt kÕ: Lµ v¨n b¶n ký kÕt tr¸ch nhiÖm gi÷a chñ c«ng tr×nh vµ tæ chøc thiÕt kÕ. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 5 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp + Gi¶i tr×nh vÒ c«ng tr×nh sÏ thiÕt kÕ – luËn chøng kinh tÕ, kü thuËt vÒ c«ng tr×nh. + C¸c b¶n vÏ s¶n phÈm gåm: b¶n vÏ l¾p s¶n phÈm, c¸c b¶n vÏ chi tiÕt c¬ khÝ. + C¸c tµi liÖu ®iÒu tra, kh¶o s¸t vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y. + C¸c v¨n b¶n liªn doanh, liªn kÕt, hîp t¸c s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm: hîp ®ång cung øng nguyªn vËt liÖu, hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm... Trong c¸c tµi liÖu ban ®Çu trªn th× luËn chøng kinh tÕ, kü thuËt lµ tµi liÖu ban ®Çu quan träng nhÊt. 1.3.1. LuËn chøng kinh tÕ, kü thuËt vÒ c«ng tr×nh ( dù ¸n kh¶ thi). - LuËn chøng nµy do chñ c«ng tr×nh kÕt hîp víi sù hç trî cña tËp thÓ c¸c chuyªn gia sÏ thiÕt kÕ c«ng tr×nh lËp lªn. Néi dung gåm: 1. Tªn chÝnh x¸c vµ tªn gäi t¾t ®−îc quèc tÕ ho¸ theo chøc n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y. 2. Lo¹i s¶n phÈm chÝnh, phô vµ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt c¬ b¶n. 3. S¶n l−îng hµng n¨m cña tõng lo¹i s¶n phÈm → quy m« s¶n xuÊt. 4. C¸c chøc n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh phô cña nhµ m¸y: b¶o hµnh s¶n phÈm, söa ch÷a... 5. Dù kiÕn vÒ më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt sau nµy. 6. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y. 7. Nh÷ng sè liÖu vµ chØ tiªu lµm c¬ së thiÕt kÕ nhµ m¸y: sè thiÕt bÞ, lao ®éng, diÖn tÝch cÇn, tæng vèn ®Çu → −íc tÝnh ®−îc gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. 8. Dù tÝnh vÒ chÕ ®é lao ®éng: sè ca s¶n phÈm/ ngµy; sè ngµy lµm viÖc/ 1 n¨m. 9. C¸c sè liÖu kinh tÕ kü thuËt: + N¨ng suÊt lao ®éng tÝnh cho mét ®¬n vÞ thiÕt bÞ s¶n xuÊt. + N¨ng suÊt lao ®éng tÝnh cho mét c«ng nh©n s¶n xuÊt. 10. Thêi h¹n ®−a c«ng tr×nh vµo ho¹t ®éng. 11. Thêi h¹n hoµn vèn ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh. 12. Ph−¬ng ¸n tæ chøc, qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y: Ph©n chia c¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ, ph©n c«ng thiÕt kÕ tõng chuyªn m«n. 1.3.2. X¸c ®Þnh ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt. C¬ së ®Ó s¶n xuÊt ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y: Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y 6 Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy - Quy m« cña c«ng tr×nh. ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp - D÷ liÖu ban ®Çu vÒ s¶n phÈm (gi¸ trÞ sö dông, nhu cÇu, ®é chÝnh x¸c chÕ t¹o) - Hîp ®ång thiÕt kÕ nhµ m¸y, luËn chøng kinh tÕ kü thuËt. Néi dung cña ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt ®èi víi mét nhµ m¸y c¬ khÝ: - MÆt hµng (lo¹i s¶n phÈm, gi¸ trÞ sö dông, ®Æc tÝnh kinh tÕ). - Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ t¹o. - S¶n l−îng Nck. 1.4. C¸c ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ. Tuú thuéc vµo quy m« s¶n xuÊt, tÝnh chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ cña tµi liÖu ban ®Çu, néi dung cña luËn chøng kinh tÕ kü thuËt vµ thêi gian cho phÐp thiÕt kÕ mµ lùa chän vµ sö dông ph−¬ng ph¸p cho phï hîp. Thùc tÕ cã hai ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ. 1.4.1. ThiÕt kÕ chÝnh x¸c. ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông ph−¬ng ph¸p: Khi tµi liÖu ban ®Çu ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, thêi gian ®Ó tiÕn hµnh thiÕt kÕ ®ñ hoÆc khi thiÕt kÕ nhµ m¸y cã quy m« s¶n xuÊt lín cã tÇm quan träng ®Æc biÖt víi nÒn kinh tÕ quèc d©n hoÆc quèc phßng. (s¶n xuÊt lo¹t lín, hµng khèi). Néi dung: - ThiÕt kÕ thö nghiÖm chÝnh x¸c quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm (chÕ t¹o chi tiÕt, l¾p r¸p s¶n phÈm). - X¸c ®Þnh thêi gian nguyªn c«ng vµ cho c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ(gia c«ng, l¾p r¸p). - X¸c ®Þnh khèi l−îng lao ®éng cho c¸c kh©u gia c«ng, l¾p r¸p. - X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ trang thiÕt bÞ dông cô, lao ®éng, vËt liÖu, n¨ng l−îng, diÖn tÝch. - X¸c ®Þnh sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc tr−ng cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y: Ggi¸. 1.4.2. ThiÕt kÕ gÇn ®óng. Khi ®iÒu kiÖn trªn kh«ng tho¶ m`n → chän thiÕt kÕ gÇn ®óng. Néi dung: - ThiÕt kÕ thö nghiÖm quy tr×nh c«ng nghÖ cho chi tiÕt ®iÓn h×nh ®¹i diÖn. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 7 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp - §Þnh møc thêi gian nguyªn c«ng vµ c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ cho chi tiÕt ®iÓn h×nh ®¹i diÖn. - X¸c ®Þnh khèi l−îng lao ®éng cÇn thiÕt cho c¶ sè l−îng c¸c lo¹i ®` quy ®æi ra lo¹i ®¹i diÖn ®iÓn h×nh. - X¸c ®Þnh vÒ nhu cÇu, trang thiÕt bÞ dông cô, vËt liÖu, n¨ng l−îng, diÖn tÝch cña nhµ m¸y. - X¸c ®Þnh sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc tr−ng cho n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ. 1.5. C¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ. ®Ó hoµn thµnh tõng khèi l−îng c«ng viÖc cô thÓ t¹o c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c¸c b−íc tiÕp theo ng−êi ra ph©n ra 2 giai ®o¹n: thiÕt kÕ kü thuËt vµ thiÕt kÕ thi c«ng. 1.5.1. ThiÕt kÕ kü thuËt. §©y lµ giai ®o¹n phøc t¹p nhÊt tèn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc nhÊt trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ, giai ®o¹n nµy cÇn ®i s©u nghiªn cøu quy tr×nh c«ng nghÖ, vÊn ®Ò vÖ sinh, an toµn lao ®éng... Cô thÓ: 1. ThiÕt kÕ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm phï hîp víi quy m« s¶n xuÊt: chÕ t¹o ph«i, gia c«ng c¬ khÝ, nhiÖt luyÖn, kiÓm tra, l¾p r¸p... 2. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l−îng c«ng nh©n cho m¸y. 3. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c nhu cÇu m¸y mãc, trang thiÕt bÞ, nh©n viªn, diÖn tÝch ph©n x−ëng vµ nhµ m¸y. 4. X¸c ®Þnh khèi l−îng vËn chuyÓn vµ ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 5. X¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n hÖ thèng kho tµng, c¸c c«ng tr×nh phô vµ phôc vô. 6. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng, nhiªn liÖu, n−íc, khÝ... x¸c ®Þnh ph−¬ng tiÖn. 7. X¸c ®Þnh biÖn ph¸p an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. 8. X¸c ®Þnh kiÕn tróc, kÕt cÊu nhµ x−ëng, bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng s¶n xuÊt. 9. X¸c ®Þnh hÖ thèng tæ chøc l`nh ®¹o, qu¶n lý nhµ m¸y. 10. X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vÒ kinh tÕ kü thuËt: G, Kvèn ®Çu t− ,Tthêi gian hoµn vèn. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 8 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy 1.5.2.ThiÕt kÕ thi c«ng. ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp Giai ®o¹n nµy thùc hiÖn sau khi cã kÕt qu¶ cña thiÕt kÕ kü thuËt: Néi dung thiÕt kÕ cña giai ®o¹n nµy lµ: lËp kÕ ho¹ch thi c«ng vµ lËp c¸c b¶n vÏ thi c«ng → cung cÊp tµi liÖu, b¶n vÏ cho viÖc thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh. C¸c b¶n vÏ thi c«ng cÇn hoµn thµnh trong giai ®o¹n nµy: 1. B¶n vÏ mÆt b»ng nhµ m¸y( x¸c ®Þnh râ ®é cao, kho¶ng c¸ch giíi h¹n gi÷a c¸c h¹n môc: nhµ x−ëng, hÖ thèng cÊp tho¸t n−íc, ®−êng x¸, s©n b`i...). 2. B¶n vÏ kiÕm tróc x©y dùng tõng h¹ng môc víi ®Çy ®ñ mÆt c¾t ngang, mÆt c¾t däc thÓ hiÖn hÖ thèng ®iÖn, n−íc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ... 3. B¶n vÏ kÕt cÊu c¸c chi tiÕt kiÕn tróc: khung, dÇm, bÖ... 4. B¶n vÏ mÆt b»ng l¾p ®Æt thiÕt bÞ c«ng nghÖ vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ phô. 1.6. M« h×nh tæng qu¸t cña qu¸ tr×nh thiÕt kÕ. 1.7. øng dông kü thuËt tin häc trong thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 9 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp CH¦¥NG II. ThiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ. 2.1. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y. 2.1.1. Tæng qu¸t vÒ ®Þa ®iÓm. - §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y rÊt quan träng víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y. §Þa ®iÓm hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c vµ sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt → n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y. - §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y cã ¶nh h−ëng rÊt lín → tr¹ng th¸i c©n b»ng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ x` héi cña mét vïng l`nh thæ. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i n»m ph¶i n»m trong quy ho¹ch dµi h¹n vÒ ph©n vïng kinh tÕ, ph©n vïng d©n c− cña trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng. V× vËy khi x©y dùng ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò sau: 1. VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc gia. 2.VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña vïng kinh tÕ. 3. VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn vÒ c«ng nh©n cña vïng kinh tÕ. 4. VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng. 2.1.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm. Khi lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y cÇn tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c: 1. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i gÇn nguån cung cÊp vËt t−, nguyªn liÖu, n¨ng l−îng, lao ®éng vµ nguån tiªu thô s¶n phÈm. 2. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i n»m trong quy ho¹ch ph©n vïng kinh tÕ, ph©n vïng d©n c− cña trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng. 3. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i lµ vïng cã ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn (khÝ hËu, ®Þa chÊt, thuû v¨n…) thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y (Ýt thiªn tai lò lôt, h¹n h¸n…). 4. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng. 5. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i thuËn lîi cho viÖc liªn doanh, liªn kÕt s¶n xuÊt trong vïng c«ng nghiÖp vµ vïng kinh tÕ. 6. Ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o: Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 10 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---+ §ñ diÖn tÝch ®Ó x©y dùng më réng. §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp + Nhµ m¸y ho¹t ®éng kh«ng g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn khu vùc xung quanh: ®éc h¹i, bôi, chÊn ®éng… + Kh«ng chiÕm nhiÒu diÖn tÝch canh t¸c, ch¨n nu«i. + §iÒu kiÖn ®Þa chÊt æn ®Þnh. 2.1.3. Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm. §Þa ®iÓm tèi −u ®−îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu chi phÝ øng víi ®Þa ®iÓm cô thÓ: Ki = KXi + T KVi Ki : Tæng chi phÝ. KXi : Chi phÝ x©y dùng nhµ m¸y. T : Thêi h¹n sö dông cña nhµ m¸y. KVi : Chi phÝ vËn chuyÓn hµng n¨m trong s¶n xuÊt. 2.1.4. Thñ tôc chung ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm. 1. LËp dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh. Chñ c«ng tr×nh dùa vµo luËn chøng kinh tÕ kü thuËt vÒ c«ng tr×nh ®Ó lËp ra dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh → tr×nh lªn c¬ quan hµnh ph¸p ®Þa ph−¬ng vµ quèc gia → duyÖt vµ ®Þnh h−íng vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng. 2. Kh¶o s¸t vÞ trÝ x©y dùng ®−îc c¬ quan hµnh ph¸p ®Þnh h−íng (th¨m dß kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, kinh tÕ kü thuËt, chÝnh trÞ, x` héi, m«i tr−êng…). So s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n vÒ ®Þa ®iÓm → chän ®Þa ®iÓm tèi −u. 3. LËp hå s¬ vµ x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng → tr×nh c¬ quan hµnh ph¸p quèc gia hoÆc cÊp tØnh. Hå s¬ gåm cã : + Tê tr×nh xin xÐt duyÖt ®Þa ®iÓm x©y dùng. + Dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh. + Gi¶i tr×nh vÒ c¸c ph−¬ng ¸n, ®Þa ®iÓm th«ng qua sè liÖu kh¶o s¸t. + B¶n ®å khu vùc vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng. + B¶n ®å ®Þa ®iÓm dù kiÕn. + C¸c v¨n b¶n x¸c nhËn tÝnh hîp lý cña ®Þa ®iÓm dù kiÕn do c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng lËp (viÖn quy ho¹ch, kiÕn tróc s−…). Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 11 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---2.2. S¬ ®å cÊu t¹o tæng qu¸t cña nhµ m¸y c¬ khÝ. ChÕ t¹o ph«i (A) Gia c«ng c¬ ChÕ t¹o dông cô (B) Kho ph«i liÖu (C) §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp L¾p r¸p NhiÖt luyÖn Söa ch÷a c¬ ®iÖn Kho b¸n thµnh phÈm Kho s¶n phÈm Khu vùc sinh ho¹t Tr¹m y tÕ C¸c phßng ban chøc n¨ng 2.3. ThiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng. 2.3.1. Tµi liÖu cÇn thiÕt. Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y cÇn cã nh÷ng tµi liÖu: 1. Tµi liÖu vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y. 2. Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt. 3. Tµi liÖu vÒ c¸c d©y truyÒn c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ. 4. S¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t cña nhµ m¸y (cña tõng ph©n x−ëng, bé phËn) 5. Nhu cÇu vÒ lao ®éng, vÒ ®iÖn, n−íc, khÝ, vÒ v¨n ho¸ x` héi, y tÕ. 6. D÷ liÖu vÒ nhµ m¸y cã s½n cã (tr−êng hîp c¶i t¹o më réng nhµ m¸y). 7. ThiÕt kÕ mÉu (®èi víi ch−¬ng tr×nh míi) 2.3.2. Nguyªn t¾c thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng. Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c: 1. Bè trÝ c¸c ph©n x−ëng, bé phËn phï hîp víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ vµ tæ chøc s¶n xuÊt ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ hîp lý khi vËn chuyÓn. 2. X¸c ®Þnh s¬ ®å bè trÝ tæng mÆt b»ng ph¶i thÝch hîp víi tõng ®Þa h×nh cô thÓ. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 12 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy VD: Khu ®Êt ch÷ nhËt PX1 ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp PX2 dßng vËn chuyÓn th¼ng Khu ®Êt h×nh vu«ng. 3. Ph©n nhµ m¸y thµnh c¸c khu vùc theo sù gièng nhau vÒ c«ng nghÖ, tÝnh chÊt s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn vÖ sinh c«ng nghiÖp, an toµn lao ®éng, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn. VD: khu chÕ t¹o ph«i, khu gia c«ng c¬ khÝ, khu l¾p r¸p, khu kiÓm tra… 4. Gi÷a c¸c ph©n x−ëng, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i cã kho¶ng c¸ch → gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn, ®¶m b¶o th«ng giã, chiÕu s¸ng tù nhiªn tèt, phßng chèng ch¸y næ. 5. Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng ph¶i chó ý khi më réng ph¸t triÓn cña nhµ m¸y th× vÉn ®¶m b¶o ®ñ diÖn tÝch. 6. TËn dông ®−êng giao th«ng cã s½n vµ hîp lý s¬ ®å vËn chuyÓn trong néi bé nhµ m¸y(®−êng vËn chuyÓn an toµn, kh«ng c¶n trë s¶n xuÊt, kh«ng c¾t nhau…). Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 13 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp 7. Chó ý bè trÝ hÖ thèng c©y xanh trong nhµ m¸y ®Ó c©n b»ng m«i tr−êng (lµm m¸t, t¨ng vÎ ®Ñp, khö ®éc h¹i, chèng xãi mßn, chèng ån…) 8. Bè trÝ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ m¸y: t−êng, cæng… hîp lý (cæng ra vµo ph¶i c¸ch xa c¸c ph©n x−ëng, kho b¸n thµnh phÈm → tr¸nh mÊt m¸t). 2.3.3. Tr×nh tù c«ng viÖc thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng. 1. Nghiªn cøu, ph©n tÝch c¸c tµi liÖu ban ®Çu, l−u ý ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa h×nh x©y dùng, lËp s¬ ®å tæng qu¸t cña nhµ m¸y thiÕt kÕ. 2. LËp c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng s¬ bé theo s¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t. 3. TÝnh to¸n thiÕt kÕ quy ho¹ch vÕ c«ng nghÖ cho c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh( x−ëng, bé phËn). 4. ThiÕt kÕ s¬ ®å vËn chuyÓn vËt liÖu hîp lý theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 5. Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c ph©n x−ëng theo s¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t vµ s¬ ®å vËn chuyÓn ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng. 6. XÐt nhu cÇu vÒ diÖn tÝch cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh (ph©n x−ëng, bé phËn). 7. Bè trÝ tõng h¹ng môc c«ng tr×nh theo c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng vµ nhu cÇu diÖn tÝch vµo ph¹m vi cña khu ®Êt. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 14 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp 8. X¸c ®Þnh diÖn tÝch dµnh ®Ó më réng sau nµy, diÖn tÝch c©y xanh. 9. LËp s¬ ®å quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y chÝnh x¸c theo c¸c ph−¬ng ¸n tæng mÆt b»ng s¬ bé ®` ®−îc ®iÒu chØnh. 10. So s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆy b»ng chÝnh x¸c → x¸c ®Þnh ph−¬ng ¸n tèi −u. 11. Hoµn thiÖn c¸c tµi liÖu vÒ thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y ®Ó tr×nh duyÖt. 2.4. Quy ho¹ch mÆt b»ng ph©n x−ëng s¶n xuÊt. 2.4.1. Nguyªn t¾c bè trÝ thiÕt bÞ. C¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ cÇn bè trÝ theo nguyªn t¾c: 1. Bè trÝ m¸y theo mèi quan hÖ vÒ c«ng nghÖ ®Ó ®¶m b¶o d©y truyÒn s¶n xuÊt hîp lý: + S¶n xuÊt ®¬n chiÕc lo¹t nhá: M¸y bè trÝ theo cïng kiÓu lo¹i gÇn nhau. + S¶n xuÊt hµng khèi: Bè trÝ m¸y theo d©y chuyÒn. 2. Bè trÝ nhiÒu m¸y trªn mét mÆt ph¼ng ph¶i ®¶m b¶o kháang c¸ch gi÷a c¸c m¸y, kho¶ng ch¸c gi÷a c¸c m¸y víi kÕt cÊu x©y dùng cña ph©n x−ëng: t−êng, cét… kho¶ng c¸ch gi÷a m¸y víi ®−êng vËn chuyÓn → ®¶m b¶o thuËn tiÖn, an toµn, ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh c«ng nghiÖp. 3. VÞ trÝ cña tõng m¸y ®Æt trong ph©n x−ëng hoÆc d©y truyÒn s¶n xuÊt cÇn ®−îc x¸c ®Þnh sao cho chi phÝ vËn chuyÓn trong s¶n xuÊt lµ Ýt nhÊt. 2.4.2. Quy ®Þnh vÒ bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng s¶n xuÊt. 1. VÞ trÝ cña c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ so víi ®−êng vËn chuyÓn. 2. Bè trÝ m¸y theo cÊu tróc d©y truyÒn c«ng nghÖ. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 15 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp 3. Bè trÝ ®¶m b¶o c¸c kho¶ng c¸ch an toµn theo quy ®Þnh. - Kho¶ng c¸ch gi÷a m¸y víi t−êng nhµ. - Kho¶ng c¸ch gi÷a m¸y víi ®−êng vËn chuyÓn. - Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y. 2.5. KÕt cÊu nhµ x−ëng. 1. Nhµ 1 tÇng. - KÝch th−íc tiªu chuÈn ( B, H) - Bè trÝ kÒ s¸t nhau. - ThiÕt bÞ n©ng chuyÓn → bè trÝ kÒ s¸t nhau. B H 2. Nhµ nhiÒu tÇng. - KÝch th−íc tiªu chuÈn (B,H) B H 2.6. KÝch th−íc nhµ x−ëng. Gåm c¸c kÝch th−íc: + ChiÒu réng cña nhµ x−ëng B. + ChiÒu cao cña ph©n x−ëng H. + BÒ réng gian B0 + B−íc cét t. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 16 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy + ChiÒu dµi nhµ x−ëng L ----o0o---- + §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp + + B0 + + + t L + + + + + + B Ch−¬ng III. ThiÕt kÕ ph©n x−ëng c¬ khÝ - Ph©n x−ëng c¬ khÝ lµ ph©n x−ëng s¶n xuÊt chÝnh cña nhµ m¸y c¬ khÝ, ®ãng vai trß chñ yÕu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y v×: + QuyÕt ®Þnh chÊt l−îng cña s¶n phÈm c¬ khÝ. + C¸c chi tiÕt c¬ khÝ hÇu hÕt ®−îc gia c«ng ë ph©n x−ëng c¬ khÝ. + Khèi l−îng lao ®éng trong ph©n x−ëng c¬ khÝ chiÕm kho¶ng 40% - 60% lao ®éng trong nhµ m¸y c¬ khÝ. - CÊu tróc cña ph©n x−ëng c¬ khÝ: + Bé phËn s¶n xuÊt: gian m¸y c¾t, nguéi, kiÓm tra chÊt l−îng. + Bé phËn phô: gian chuÈn bÞ ph«i, gian mµi dông cô, kho b¸n thµnh phÈm, kho thµnh phÈm. + Bé phËn phôc vô vµ sinh ho¹t: v¨n phßng, phßng sinh ho¹t. 3.1. Tµi liÖu ban ®Çu ®Ó thiÕt kÕ ph©n x−ëng c¬ khÝ. - Tµi liÖu ban ®Çu quan träng nhÊt ®Ó thiÕt kÕ ph©n x−ëng c¬ khÝ lµ ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña ph©n x−ëng c¬ khÝ. - Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña ph©n x−ëng c¬ khÝ ph¶i nªu ®−îc nh÷ng néi dung cÇn thiÕt sau: + MÆt hµng( kiÓu lo¹i, ®Æc tÝnh kü thuËt cña s¶n phÈm chÕ t¹o). + S¶n l−îng s¶n phÈm vµ träng l−îng cña s¶n phÈm. + Sè l−îng chi tiÕt c¸c lo¹i cã trong mét kÕt cÊu s¶n phÈm vµ s¶n l−îng cña chóng. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 17 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp + B¶n vÏ chung cña s¶n phÈm vµ côm bé phËn. + B¶n vÏ chÕ t¹o tõng chi tiÕt (®Çy ®ñ kÝch th−íc vµ yªu cÇu kü thuËt). + B¶n vÏ kª khai c¸c chi tiÕt tiªu chuÈn vµ chi tiÕt mua ngoµi. + C¸c v¨n b¶n hîp t¸c, liªn kÕt s¶n xuÊt(cung øng ph«i, n¨ng l−îng...) 3.2. C¸c b−íc thiÕt kÕ Nãi chung c«ng viÖc thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ cÇn tu©n theo c¸c b−íc sau: 1. ThiÕt kÕ vµ kiÓm nghiÖm qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng c¸c lo¹i chi tiÕt cña s¶n phÈm c¬ khÝ cÇn t¹o → ®Þnh møc thêi gian gia c«ng cho tõng lo¹i chi tiÕt. 2. X¸c ®Þnh tæng khèi l−îng lao ®éng. 3. X¸c ®Þnh sè l−îng m¸y c¾t cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt (s¶n l−îng m¸y, chñng lo¹i...). 4. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ dông cô c¾t. 5. X¸c ®Þnh cô thÓ vÒ nhu cÇu lao ®éng: c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c«ng nghÖ phô, lùc l−îng phôc vô, x¸c ®Þnh bËc thî, sè l−îng thî theo tõng bËc thî. 6. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ diÖn tÝch( diÖn tÝch s¶n xuÊt, diÖn tÝch phô, diÖn tÝch phôc vô sinh ho¹t). 7. Bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng. 8. X¸c ®Þnh kÕt cÊu nhµ x−ëng 4 thiÕt bÞ n©ng h¹, vËn chuyÓn. 9. X¸c ®Þnh c¸c sè liÖu ®Æc tr−ng kinh tÕ, kü thuËt : Kchi phÝ , Ggi¸ thµnh, Nn¨ng suÊt . gia c«ng 3.3. X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c¬ b¶n. 3.3.1. Sè l−îng m¸y. Sè l−îng m¸y cã thÓ tÝnh to¸n theo 2 ph−¬ng ph¸p: ph−¬ng ph¸p chÝnh x¸c vµ ph−¬ng ph¸p gÇn ®óng. a. Ph−¬ng ph¸p chÝnh x¸c. - Theo ph−¬ng ph¸p nµy sÏ tÝnh ®−îc sè l−îng m¸y cho tõng nguyªn c«ng → sau ®ã tÝnh tæng sè l−îng m¸y cÇn cho toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghÖ. + Sè l−îng m¸y tÝnh cho tõng nguyªn c«ng. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 18 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---- §¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp i lµ m¸y lo¹i i. mi lµ sè ca s¶n xuÊt/ 1 ngµy ®ªm Ci = Ti ∑ FMi .mi FMi tæng thêi gian lµm viÖc cña 1 m¸y lo¹i i trong 1 ngµy ®ªm. Ti∑ tæng thêi gian nguyªn c«ng thùc hiÖn m Ti ∑ = ∑ t .N j j / 60 (giê/ n¨m) J =1 m: sè lo¹i chi tiÕt gia c«ng trªn m¸y i Tj : thêi gian ®Þnh møc ®Ó gia c«ng 1 chi tiÕt lo¹i j (phót). Nj : s¶n l−îng cÇn chÕ t¹o cña chi tiÕt lo¹i j. Chó ý: Ci th−êng lµ sè thËp ph©n. - TH1: Gia c«ng kh«ng theo d©y truyÒn → Ci ®−îc quy trßn ®Ó ®¶m b¶o khèi l−îng gia c«ng vµ khai th¸c tèi ®a thêi gian lµm viÖc cña m¸y. Ci ®−îc quy trßn theo nguyªn t¾c sè häc. Vd Ci = 6.4 → Ci=6. Ci=6.7 → Ci = 7. - TH2 : Gia c«ng theo d©y chuyÒn: Ci ph¶i ®−îc quy trßn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña chuçi nguyªn c«ng → Ci quy trßn lÊy cao lªn. Vd Ci = 6.4 hoÆc Ci = 6.7 ®Òu lµm trßn = 7. b. Ph−¬ng ph¸p gÇn ®óng. 3.3.2. Sè l−îng lao ®éng Sè l−îng lao ®éng cÇn thiÕt cña ph©n x−ëng c¬ khÝ bao gåm nh÷ng thµnh phÇn: - C«ng nh©n s¶n xuÊt: + C«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh: thî ®øng m¸y, thî nguéi, thî kiÓm tra (x¸c ®Þnh theo c¸c lo¹i thî). + C«ng nh©n s¶n xuÊt phô : C«ng nh©n mµi dông cô, vËn chuyÓn, söa ch÷a. - Nh©n viªn phôc vô s¶n xuÊt: VÖ sinh c«ng nghiÖp, trùc... - Lùc l−îng gi¸n tiÕp: kü thuËt viªn, qu¶n lý, ®iÒu hµnh, v¨n th−. a. Sè thî ®øng m¸y. - Tuú theo ®iÒu kiÖn thiÕt kÕ ng−êi ta x¸c ®Þnh sè l−îng thî ®øng m¸y : + Theo ®Þnh møc gia c«ng cho tõng lo¹i m¸y. + Theo sè m¸y sö dông trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ. + Theo chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt. Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 19 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy ----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp - X¸c ®Þnh sè l−îng thî ®øng m¸y theo ®Þnh møc gia c«ng cho tõng lo¹i m¸y i T∑ i 1 RMi = FCi .K Mi FCi .K Mi m ∑ t .N j j / 60 J =1 Trong ®ã: RMi lµ sè c«ng nh©n cÇn ®øng m¸y lo¹i i T∑i lµ tæng thêi gian nguyªn c«ng thùc hiÖn trªn m¸y lo¹i i (giê/ n¨m) FCi lµ thêi gian lµm viÖc cña 1 m¸y lo¹i i / n¨m. KMi gi¸ trÞ tuú theo tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt. ` + Sx ®¬n chiÕc: KMi = 1. + Sx hµng lo¹t nhá KMi =1.1 – 1.3 + Sx lo¹t võa KMi = 1.3 – 1.5. + Sx lo¹t lín KMi = 1.5 – 1.8. + Sx hµng khèi KMi = 1.8 – 2.2 - X¸c ®Þnh sè l−îng thî ®øng m¸y theo sè m¸y sö dông lo¹i i - X¸c ®Þnh sè thî ®øng m¸y theo chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt. b. Thî nguéi TÝnh theo tû lÖ % so víi tæng sè l−îng thî ®øng m¸y cÇn RM∑ tuú thuéc d¹ng s¶n xuÊt: + D¹ng Sx ®¬n chiÕc läat nhá: 3 – 5 % + D¹ng Sx lo¹t lín hµng khèi: 1 – 3 % c. Thî kiÓm tra - TÝnh theo % tæng hai lo¹i thî ®øng m¸y vµ thî nguéi: 5 – 15 % d. BËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh (Bbq ). - BËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh ®−îc x¸c ®Þnh tuú theo quy s¶n xuÊt. + Sx ®¬n chiÕc lo¹t nhá Bbq = 4 – 4.5 + Sx lo¹t võa Bbq = 3.5 – 4. + Sx lo¹t lín – hµng khèi Bbq = 3.25 – 3.5. - Sè l−îng c¸c thµnh phÇn lao ®éng kh¸c tÝnh theo tû lÖ % so víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÝnh.( thî ®øng m¸y, thî nguéi, thî kiÓm tra) + Nh©n viªn phôc vô kho¶ng 2 – 3 % Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ 20 Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y