Tài liệu Thực trạng phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở chi nhánh bảo việt thanh xuân của bảo việt

Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ MỤC LỤC MỤC LỤC ................................................................................................................. 1 LỜI NÓI ĐẦU ........................................................................................................... 3 CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ và THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ .................................................................. 6 1.1 Khái quát chung về bảo hiểm phi nhân thọ ........................................................... 6 1.1.1 Khái niệm và đặc trưng của bảo hiểm phi nhân thọ ............................................ 6 1.1.1.1 Khái niệm....................................................................................................... 6 1.1.1.2 Đặc trưng của bảo hiểm phi nhân thọ. ............................................................ 7 1.1.2.Các loại hình bảo hiểm phi nhân thọ: ............................................................... 12 1.1.2.1 Bảo hiểm tài sản: .......................................................................................... 12 1.1.2.2 Bảo hiểm trách nhiệm dân sự:....................................................................... 13 1.1.2.3 Bảo hiểm con người phi nhân thọ: ................................................................ 14 1.2 Thị trường bảo hiểm và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ .................................. 16 1.2.1 Thị trường bảo hiểm ........................................................................................ 16 1.2.1.1 Khái niệm..................................................................................................... 16 1.2.1.2 Đăc điểm của thị trường bảo hiểm ............................................................... 18 1.2.1.3 Một số quy luật chung của thị trường bảo hiểm ........................................... 23 1.2.2 Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ:................................................................... 25 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ CHI NHÁNH THANH XUÂN BẢO VIỆT HÀ NỘI ....................................................... 27 2.1 Khái quát về quá trình hình thành và phát triển của Bảo Việt Hà Nội và chi nhánh bảo hiểm Thanh Xuân. ............................................................................................. 27 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Bảo Việt Hà Nội và chi nhánh bảo hiểm Thanh Xuân ............................................................................................................. 27 2.1.2 Cơ cấu tổ chức của công ty.............................................................................. 28 2.2 Thực trạng chung thị trường bảo hiểm phi nhân thọ và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ chi nhánh bảo hiểm Thanh Xuân Bảo Việt Hà Nội..................................... 31 2.2.1 Thực trạng chung của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ .................................. 31 1 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ 2.2.2 Thực trạng phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ chi nhánh bảo hiểm Thanh Xuân Bảo Việt Hà Nội. ................................................................................. 38 2.2.2.1 Các sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ chi nhánh bảo hiểm Thanh Xuân Bảo Việt Hà Nội đang triển khai ..................................................................................... 38 2.2.2.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh Thanh Xuân giai đoạn 2005 2007......................................................................................................................... 40 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG HOẠT ĐỘNG CỦA CHI NHÁNH THANH XUÂN BẢO VIỆT HÀ NỘI TRONG NĂM TỚI..................................................... 56 CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ................................................. 58 BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ................................................................................. 58 4.1. Kiến nghị với cơ quan Nhà nước ....................................................................... 58 4.1.1 Nhanh chóng triển khai có hiệu quả Luật kinh doanh bảo hiểm ....................... 59 4.1.2 Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý ................................................................... 60 4.1.3 Hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh bảo hiểm ..................................................... 62 4.2. Giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh công ty ........................................... 63 4.2.1 Nâng cao thái độ phục vụ của nhân viên ......................................................... 63 4.2.2 Nâng cao năng lực công nghệ. ........................................................................ 64 4.2.3 Phát triển nhiều sản phảm mới. ....................................................................... 64 4.2.4 Phát triển kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm qua các đại lý và môi giới bảo hiểm......................................................................................................................... 66 4.2.5 Công ty cũng cần thiết lập một hệ thống tư vấn bảo hiểm miễn phí: ................ 75 4.2.6 Các giải pháp Marketing. ................................................................................ 75 4.2.7 Công tác tuyển dụng và đào tạo đội ngũ cán bộ, công nhân viên ...................... 80 4.2.8 Chính sách khen thưởng và kỷ luật .................................................................. 81 4.2.9 Công tác tuyên truyền quảng cáo ..................................................................... 82 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 84 2 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ LỜI NÓI ĐẦU Rủi ro luôn luôn thường trực trong cuộc sống của con người. Để phòng ngừa và hạn chế những tác hại của những rủi ro đó đem lại đối với con người, bảo hiểm phi nhân thọ đã ra đời. Mục đích của bảo hiểm phi nhân thọ là sự đảm bảo cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp an tâm về tài chính và tinh thần khi không may gặp rủi ro. Sự ra đời của bảo hiểm phi nhân thọ đã đáp ứng nhu cầu và sự đòi hỏi cấp thiết của nhiều đối tượng tham gia, cũng như nhiều đối tượng bảo hiểm, đồng thời có tác dụng lớn trong việc phát triển thị trường bảo hiểm nói chung và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng. Từ thực tế nêu trên, để hiểu rõ hơn về quá trình phát triển của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ em chọn đề tài : “Thực trạng phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở chi nhánh Bảo Việt Thanh Xuân của Bảo Việt Hà Nội” để nghiên cứu. Nghiên cứu đề tài này cho chúng ta thấy được một cách tổng quan về thị trường bảo hiểm thay đổi qua các năm. Đó là: khả năng cung cấp và đổi mới sản phẩm bảo hiểm của các doanh nghiệp và cầu về loại hình bảo hiểm nào được lựa chọn nhiều, từ đó hiểu rõ hơn về tác động của cung cầu trong việc đưa ra giá sản phẩm bảo hiểm và tác động đến doanh thu và thị phần của doanh nghiệp; chính sự tác động đó sẽ dẫn tới việc lựa chọn cạnh tranh hay liên kết giữa các doanh nghiệp bảo hiểm với nhau. Ngoài ra, nghiêm cứu thị trường bảo hiểm cũng giúp cho các doanh nghiệp bảo hiểm xác định trường mục tiêu của mình để đề ra những chiến lược kinh doanh, chiến lược marketting, 3 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ chiến lược giá cả, chiến lược phân phối..., bên cạnh đó trong quá trình nghiên cứu thị trường doanh nghiệp có thể phát hiện ra những khúc thị trường chưa được khai thác và có khả năng sinh lời cao để khai thác tạo doanh thu và mở rộng thị trường của mình. Do vậy, nghiên cứu về thị trường bảo hiểm là rất cần thiết. Kết cấu để tài được chia làm bốn chương, ngoài phần mở đầu và kết luận, tài liệu tham khảo. Chương 1: Một số vấn đề lý luận về bảo hiểm phi nhân thọ và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Chương 2: Thực trạng thị trường bảo hiểm phi nhân thọ và kết quả hoạt động của chi nhánh Bảo Việt Thanh Xuân Bảo Việt Hà Nội Chương 3:Phương hướng hoạt động của chi nhánh Thanh Xuân Bảo Việt Hà Nội trong năm 2008 Chương 4: Một số giải pháp phát triển bảo hiểm phi nhân thọ Phạm vi nghiên cứu là ở văn phòng bảo hiểm Thanh Xuân của Bảo Việt Hà Nộ trong thị trường bảo hiểm Việt Nam. Phương pháp nghiên cứu em sử dụng là tổng hợp, so sánh, phân tích các số liệu thu thập được để đưa ra ý kiến cá nhân. Em xin chân thành cảm ơn thầy Hà Văn Sỹ đã nhiệt tình giúp đỡ để em có thể hoàn thành bản chuyên đề. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến 4 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ các anh chị phòng Bảo Việt Thanh Xuân của Bảo Việt Hà Nội đã tạo điều kiện để em hoàn thành nhiệm vụ. Trong quá trình thực hiện khóa luận do trình độ còn nhiều hạn chế nên không khỏi có những thiếu sót, em rất mong nhận được sự góp ý từ thầy cô và các bạn. Em xin chân thành cảm ơn. 5 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ và THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ 1.1 Khái quát chung về bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.1 Khái niệm và đặc trưng của bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.1.1 Khái niệm a. Bảo hiểm là gì? Chúng ta đã từng nghe nói nhiều về bảo hiểm, nhưng không phải ai hiểu đúng ý nghĩa hoạt động đó. Nội dung của phần này sẽ giải thích thế nào là bảo hiểm. “ Bảo hiểm là một sự thỏa thuận hợp pháp thông qua đó một cá nhân hay tổ chức ( Người tham gia bảo hiểm) chấp nhận đóng góp một khoản tiền nhất định ( Phí bảo hiểm) cho tổ chức khác (Người bảo hiểm) để đổi lấy những cam kết về những khoản bồi thường hoặc chi trả khi có sự kiện quy định trong hợp đồng xảy ra.” - Thỏa thuận hợp pháp về chủ thể tham gia ký kết hợp đồng và hợp pháp về các nội dung ký kết trong hợp đồng. Ví dụ các điều kiện bảo hiểm, mức phí phù hợp với quy định của pháp luật. Các bên tham gia ký kết hợp đồng phải có đầy đủ tư cách pháp lý. - Người tham gia bảo hiểm và người bảo hiểm đại diện cho cả cá nhân hoặc tổ chức ( hội, nhóm, công ty…có đăng ký chính thức). Ở Việt Nam, chỉ có các công ty có đăng ký và được cấp phép thì mới được kinh doanh bảo hiểm. Bởi vậy, người bảo hiểm ở đây chỉ bao gồm các công ty bảo hiểm. 6 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ b. Bảo hiểm phi nhân thọ: Bảo hiểm phi nhân thọ là một trong hai loại hình bảo hiểm thương mại. Bảo hiểm nhân thọ là loại hình bảo hiểm qua đó công ty bảo hiểm cam kết sẽ trả một số tiền thỏa thuận khi có sự kiện quy định xảy ra liên quan đến sinh mạng và sức khỏe của con người. Thì “ Bảo hiểm phi nhân thọ là các nghiệp vụ bảo hiểm thương mại khác không phải là bảo hiểm nhân thọ, là loại hình bảo hiểm qua đó công ty bảo hiểm cam kết sẽ chi trả bồi thường khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra liên quan đến tổn thất về vật chất và tai nạn con người, trách nhiệm của người tham gia bảo hiểm” 1.1.1.2 Đặc trưng của bảo hiểm phi nhân thọ. a. Đặc điểm chung: Bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng và bảo hiểm nói chung có đặc trưng là ngành dịch vụ đặc biệt. Nó đặc biệt bởi: - Sản phẩm của bảo hiểm là sản phẩm vô hình: thế nào là sản phẩm vô hình? Sản phẩm bảo hiểm, về bản chất là một dịch vụ, một lời hứa, một lời cam kết mà công ty bảo hiểm đưa ra với khách hàng. Khách hàng đóng phí để đổi lấy những cam kết bồi thường hoặc chi trả trong tương lai. Khác với sản phẩm vật chất mà người mua có thể cảm nhận được qua cac giác quan, người mua sản phẩm bảo hiểm không thể chỉ ra mầu sắc, hình dáng, kích thước hay mùi vị của sản phẩm. Họ cũng không thể 7 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ cảm nhận được bằng các giác quan như cầm nắm, sờ mó, ngủi hoặc nếm thử… Để khắc phục những khó khăn đó, cũng là để củng cố lòng tin của khách hàng, các doanh nghiệp bảohiểm tìm cách tăngtính hữu hình của sản phẩm: chú ý những lợi ích có liên quan đến dịch vụ: sử dụng những người nổi tiếng, có uy tín tuyên truyền dịch vụ; phát triển hệ thống đại lý chuyên nghiệp; xây dựng uy tín của công ty bảo hiểm; tăng cường vai trò quan trọng của hoạt động marketing. Như vậy, lòng tin và chất lượng dịch vụ khách hàng chính là chìa khóa để bán sản phẩm bảo hiểm - Bảo hiểm có chu trình kinh doanh ngược: Khác với chu trình sản xuất hàng hóa thông thường, khi giá cả được quyết định sau khi đã biết được chi phí sản xuất ra hàng hóa đó. Như vậy, các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa hữu hình phải bỏ vốn ra trước, mua các máy móc, nguyên vật liêu, thuê nhân công thì mới sản xuất ra sản phẩm và thực hiện quy trình đưa sản phẩm đến người tiêu dùng, khi sản phẩm đó bán được doanh nghiệp mới thu tiền về, trong khoản tiền này bao gồm cả vốn doanh nghiệp bỏ ra và lãi doanh nghiệp nhận được. Còn doanh nghiệp bảo hiểm không phải bỏ vốn trước, họ nhận phí bảohiểm trước của người tham gia bảo hiểm đóng góp và thực hiện nghĩa vụ sau với bên được bảo hiểm khi xảy ra sự cố bảo hiểm. Do vậy, không thể tính được chính xác hiệu quả của một sản phẩm bảohiểm vào thời điểm bán sản phẩm. Thông thường, hợp đồng bảo hiểm được coi là có hiệu lực ngay sau khi có sự chấp nhận của Người bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm 8 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ đã đóng phí bảo hiểm đầy đủ theo hợp đồng. Phí bảo hiểm mà khách hàng đóng khi ký hợp đồng chính là giá bán một hợp đồng bảo hiểm. Ví dụ, công ty bảo hiểm B bán bảo hiểm tai nạn con người. Người tham gia bảo hiểm đóng phí để mua dịch vụ bảo hiểm vào ngày đầu năm. Công ty bảohiểm B có ngay doanh thu từ đầu năm. Các hợp đồng bảo hiểm này sẽ kết thức vào ngày cuối năm, khi đó trách nhiệm của các công ty bảo hiểm B trước các tổn thất – theo như thỏa thuận trong hợp đồng – sẽ chấm dứt. Đến ngày cuối năm, công ty bảo hiểm B mới có thể tính được chi phí triển khai dịch vụ bảo hiểm này. Tương tự như vậy là chi phí hoạt động của công ty. Chu trình kinh doanh của bảo hiểm có đặc điểm là công ty bảo hiểm định giá bán dịch vụ của mình trước khi tính toán được chi phí mình bỏ ra. Đặc điểm này ảnh hưởng rất lớn đến quyết định đưa loại sản phẩm nào ra thị trường. Nếu một sản phẩm đưa ra được đông đảo người mua chấp nhận, công ty bảo hiểm sẽ thu về một khoản tổng phí bảo hiểm rất lớn. Khi rủi ro xảy ra cho một số khách hàng nào đó, công ty bảo hiểm có đủ khả năng chi trả mà không bị bội chi. Ngược lại, nếu chỉ có một số ít khách hàng chấp nhận, tổng phí thu được nhỏ bé. Công ty bảo hiểm sẽ dễ rơi vào tình trạng thu không đủ chi nếu như nhóm khách hàng đó có tỷ lệ rủi ro quá cao trong khoảng thời gian các hợp đồng bảo hiểm còn có hiệu lực. Mặt khác, chu trình kinh doanh ngược còn có tác dụng chi phối trách nhiệm đề phòng hạn chế tổn thất của người được bảo hiểm khi họ đã được một hợp đồng bảo hiểm bảo vệ. Bởi lẽ nếu tổn thất xảy ra ít, giá bán của các hợp đồng bảo hiểm năm sau đó sẽ được giảm đi ( hay nói 9 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ cách khác, khách hàng sẽ được giảm phí), ngược lại, nếu tỷ lệ tổn thất lớn, khách hàng sẽ phải trả phí cao hơn vào những năm sau. - Tâm lý người mua hàng không mưốn tiêu dùng dịch vụ này: Người mua bảo hiểm không mong muốn có sự kiện rủi ro xảy ra để được nhận quyền lợi bảo hiểm dù rằng quyền lợi đó có thể nhiều hơn gấp bội lần so với số phí phải đóng. Quá trình mua sản phẩm bảo hiểm chịu sự chi phối của các yếu tố tâm lý. Do chi phối bởi những tập tục, quan niệm có thể mang nặng yếu tố tâm linh, nên nói chung người mua không muốn nói đến rủi ro, không muốn thấy cụ thể những hậu quả của rủi ro có thể được bảo hiểm, điểm hình nhất trong bảo hiểm tử vong hay thương tật. Nhưng ngược lại, người mua coi việc mua một sản phẩm bảo hiểm như một chiếc bùa hộ mệnh, giúp họ yên tâm hơn về mặt tinh thần đồng thời có sự đảm bảo về mặt vật chất khi điều không may xảy ra. Người bán cũng dễ bị ý nghĩ chiều lòng, thỏa mãn nhu cầu của khách hàng mà thiếu sự cân nhắc cần thiết cho việc lực chọn và đánh giá những rủi ro có thế đảm nhận. Trong khi tiến hành giao dịch chào bán dịch vụ, cán bộ bảo hiểm phải chú ý tới đặc điểm này để thuyết phục khách hàng khi họ nói không quan tâm đến rủi ro và không mong muốn rủi ro xảy ra đối với họ. Bởi lẽ, tất cả đều không mong muốn những tai nạn, tổn thất xảy ra. Mặt khác, bảo hiểm là tấm lá chắn cho những điều không mong muốn này. Thông qua thực tế tình hình thiên tai, tai nạn, cũng như giải quyết bồi thường tổn thất tại địa phương, để minh chứng về lợi ích của bảo hiểm và sự cần thiết tham gia bảo hiểm. 10 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ b. Đặc điểm riêng: Ngoài những đặc điểm chung của bảo hiểm đã đề cập ở trên, bảo hiểm phi nhân thọ còn có những đặc điểm riêng cơ bản sau: - Thứ nhất: Hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ là một hợp đồng có thời hạn bảohiểm thường là một năm hoặc ngắn hơn ( như bảo hiểm cho một chuyến hoạt động từ A đến B hoặc một chuyến du lịch ngắn ngày…) - Thứ hai: Hợp đồng bảo hiểm phi nhân thọ chỉ bồi thường và chi trả tiền bảo hiểm khi có rủi ro được bảo hiểm xảy ra trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực - Thứ ba: Phí bảo hiểm phi nhân thọ được tính cho thời hạn bảo hiểm, thông thường phí tính cho từng năm bảo hiểm hoặc từng chuyến. Phí bảo hiểm cho những năm tiếp theo sẽ có sự thay đổi. Phí bảo hiểm phi nhân thọ còn phụ thuộc mức độ rủi ro. Ví dụ với điều khoản bảo hiểm nếu Người tham gia bảo hiểm giới hạn phạm vi bảo hiểm một vài rủi ro không tham gia thì phí bảo hiểm được xem xét giảm đi, ngược lại nếu mở rộng bảo hiểm thêm một số rủi ro phụ khác thì phí bảo hiểm sẽ tăng lên. Hoặc cùng một thời gian đi du lịch là 2 ngày nhưng nếu tới khu du lịch có mức độ rủi ro lớn hơn, như vùng núi rừng nguy hiểm thì phí bảo hiểm cao hơn. - Thứ tư: Trừ các nghiệp vụ bảo hiểm con người phi nhân thọ, còn các nghiệp vụ khác như tài sản, trách nhiệm dân sự giữa Người bảo hiểm, Người được bảo hiểm và Người thứ ba có liên quan tới rủi ro bảo hiểm đều có mối quan hệ về quyền lợi và trách nhiệm bồi thường thiệt hại. 11 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ 1.1.2.Các loại hình bảo hiểm phi nhân thọ: 1.1.2.1 Bảo hiểm tài sản: Bảo hiểm tài sản là thể loại bao gồm những nghiệp vụ có đối tượng là tài sản có thể tính được giá trị bằng tiền. Có nhiều loại tài sản: những tài sản hữu hình, tồn tại dưới hình thể vật chất ( như nhà cửa, phương tiện vận chuyển, hàng hóa…) và tài sản vô hình ( như phát minh, sáng chế, bản quyền, giọng hát…) Bảo hiểm thiệt hại do hậu quả tài sản được bảo hiểm bị tổn thất. Thực tế, khi tài sản bảo hiểm bị tổn thất thì hậu quả để lại không chỉ thiệt hại đối với chính tài sản đó mà còn làm ngưng trệ, dẫn tới thiệt hại kinh doanh sản xuất và thiệt hại tài chính do phải giải quyết hậu quả tổn thất. * Các nghiệp vụ của loại hình bảo hiểm tài sản: - Bảo hiểm hàng hóa vận chuyển - Bảo hiểm thân tàu thủy - Bảo hiểm xây dựng lắp đặt - Bảo hiểm hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí - Bảo hiểm cháy - Bảo hiểm tiền gửi tiền cất trữ trong kho và trong quá trình vận chuyển - Bảo hiểm vật chất các phương tiện - Bảo hiểm trong nông nghiệp 12 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ 1.1.2.2 Bảo hiểm trách nhiệm dân sự: “ Trách nhiệm dân sự” là gì? Trong Bộ Luật dân sự nước ta không có định nghĩa. Song với nghĩa rộng có thể hiểu, trách nhiệm dân sự là trách nhiệm phát sinh do vi phạm nghĩa vụ dân sự. * Nghĩa vụ trách nhiệm dân sự thường có 2 loại: - Trách nhiệm dân sự trong hợp đồng: Đây là trách nhiệm nghĩa vụ mà các bên đã cam kết thỏa thuận trong một hợp đồng. Ví dụ: Hợp đồng vận chuyển hàng hóa từ cảng A đến cảng B. Hợp đồng vận chuyển hành khách ( vé là hợp đồng ). Hợp đồng thuê thuyền viên làm việc trên tàu. - Trách nhiệm dân sự ngoài hợp đồng: Đây là trách nhiệm phát sinh do pháp luật quy định mà người gây ra thiệt hại phải chịu trách nhiệm bồi thường. Ví dụ: lái xe ô tô đâm vào nhà dân, đâm phải người đang đi trên hè phố. Do đóng cọc móng nhà làm rung nứt đổ nhà bên cạnh. * Trách nhiệm dân sự là một loại trách nhiệm pháp lý, do đó nó mang đặc tính chung của trách nhiệm pháp lý. + Thứ nhất, được coi là biện pháp cưỡng chế bắt buộc phải thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm đã thỏa thuận ( trong hợp đồng). + Thứ hai, có nghĩa vụ thực hiện trách nhiệm theo quy định của luật pháp vì đã có những hành vi vi phạm pháp luật. 13 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ Thông thường thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm này bằng 2 hình thức tự nguyện tham gia thương lượng thỏa thuận và hình thức cưỡng chế của luật pháp tòa án. * Các nghiệp vụ của bảo hiểm trách nhiệm: - Bảo hiểm trách nhiệm của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba - Bảo hiểm trách nhiệm pháp lý của người vận chuyển trong ngành hàng không dân dụng - Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ doanh nghiệp - Bảo hiểm trách nhiệm công cộng và trách nhiệm sản phẩm .... 1.1.2.3 Bảo hiểm con người phi nhân thọ: * Đặc điểm chủ yếu: Mặc dù cùng là loại hình bảo hiểm con người, nhưng bảo hiểm con người phi nhân thọ trong bảo hiểm thương mại có những đặc điểm chủ yếu sau đây: Hậu quả của những rủi ro mang tính chất thiệt hại vì rủi ro bảo hiểm ở đây là tai nạn, bệnh tật, ốm đau thai sản liên quan đến thân thể và sức khỏe của con người. Những rủi ro ở đây khác với 2 sự kiện “ sống”, “chết” trong bảo hiểm nhân thọ và vì thế tính chất rủi ro được bộc lộ khá rõ còn tính chất tiết kiệm không được thể hiện. Người được bảo hiểm thường được quy định trong một khoảng tuổi nào đó, các công ty bảo hiểm không chấp nhận bảo hiểm cho những người có độ tuổi quá thấp hoặc quá cao. Bởi vì ở độ tuổi quá thấp hoặc 14 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ quá cao tình trạng rủi ro diễn biến phức tạp, xác suất rủi ro cao, việc kiểm soát và quản lý rủi ro rất khó thực hiện. Chẳng hạn ở nước ta, các công ty bảo hiểm không chấp nhận bảo hiểm cho những em bé dưới 12 tháng tuổi và những người trên 65 tuổi. Nhưng ở nước Anh lại quy định khác, những đứa trẻ dưới 3 tuổi và những người trên 65 tuổi không được các công ty bảo hiểm chấp nhận bảo hiểm. So với bảo hiểm nhân thọ, thời hạn bảo hiểm con người phi nhân thọ ngắn hơn và thường là 1 năm như: bảo hiểm tai nạn 24/24, bảo hiểm trợ cấp nằm viện phẫu thuật…Thậm chí có nghiệp vụ bảo hiểm thời hạn chỉ trong vài ngày, vài giờ đồng hồ như: bảo hiểm tai nạn hành khách. Do đó, phí bảo hiểm thường nộp một lần khi ký kết hợp đồng bảo hiểm. Các nghiệp vụ bảo hiểm con người phi nhân thọ thường được triển khai kết hợp với các nghiệp vụ bảo hiểm khác trong cùng một hợp đồng bảo hiểm. Chẳng hạn: bảo hiểm tai nạn được lồng ghép trong bảo hiểm nhân thọ hỗn hợp…Việc triển khai kết hợp này làm cho chi phí khai thác, chi phí quản lý…của công ty bảo hiểm giảm đi từ đó có điều kiện giảm phí bảo hiểm. Ở hầu hết các nước trên thế giới, trong giai đoạn đầu của sự phát triển ngành bảo hiểm, bảo hiểm con người phi nhân thọ được triển khai sớm hơn bảo hiểm nhân thọ, họ vừa triển khai vừa rút kinh nghiệm, đến khi điều kiện kinh tế đã chín muồi mới tổ chức triển khai bảo hiểm nhân thọ. Chính vì vậy, bảo hiểm con người phi nhân thọ được coi là loại hình bảo hiểm bổ sung hữu hiệu nhất cho các loại hình bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Ở Việt Nam, hầu hết các nghiệp vụ bảo hiểm con người phi 15 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ nhân thọ đều ra đời trong những năm cuối thập kỷ 80 và đầu thập kỷ 90, mãi đến năm 1996 mới tổ chức triển khai bảo hiểm nhân thọ. * Các nghiệp vụ bảo hiểm con người phi nhân thọ Bảo hiểm con người phi nhân thọ được triển khai rất đa dạng và linh hoạt tùy theo tình hình cụ thể ở từng nước và ngay trong phạm vi một nước, cũng có sự khác nhau giữa các thời kỳ, giữa các công ty bảo hiểm về một số nội dung cơ bản như: phạm vi bảo hiểm, phí bảo hiểm và số tiền bảo hiểm, thủ tục trả tiền bảo hiểm… Điều này cũng thật dễ hiểu vì bảo hiểm thương mại là hoạt động mang tính kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận. Tuy nhiên trong quá trình ký kết hợp đồng hoặc triển khai một sản phẩm mới đều phải tuân thủ khung pháp lý của mỗi nước. - Bảo hiểm tai nạn con người 24/24 - Bảo hiểm tai nạn hành khách - Bảo hiểm trợ cấp nằm viện phẫu thuật - Bảo hiểm học sinh 1.2 Thị trường bảo hiểm và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ 1.2.1 Thị trường bảo hiểm 1.2.1.1 Khái niệm Thị trường bảo hiểm là nơi mua bán các sản phẩm bảo hiểm. Sản phẩm bảo hiểm là loại sản phẩm dịch vụ đặc biệt; là loại sản phẩm vô hình không thể cảm nhận được hình dáng, kích thước, màu sắc...sản phẩm bảo hiểm là sản phẩm không được bảo hộ bản quyền; là sản phẩm mà người mua không mong đợi sự kiện bảo hiểm xảy ra đối với mình để 16 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ được bồi thường hay trả tiền bảo hiểm ( trừ bảo hiểm hưu trí và bảo hiểm nhân thọ)... Tham gia vào thị trường bảo hỉem có người mua, tức là khách hàng; người bán và các tổ chức trung gian. Người mua- khách hàng là những cá nhân hay tổ chức có tài sản, trách nhiệm dân sự trước pháp luật, tính mạng hoặc thân thể có thể gặp rủi ro cần bảo hiểm thi mua các dịch vụ (sản phẩm) bảo hiểm hoặc trực tiếp hoặc thông qua các tổ chức trung gian bảo hiểm. Khách hàng bao gồm khách hàng hiện tại và khách hàng tiềm năng củâ một loại sản phẩm. Khách hàng hiện tại là khách hàng đang tham gia vào quá trình mua và sử dụng sản phẩm đó. Khách hàng tiềm năng là khách hàng có thể tham gia vào quá trình mua và sử dụng sản phẩm đó trong tương lai. Khách hàng tiềm năng phải thỏa mãn các điều kiện: + Có nhu cầu về sản phẩm; + Có khả năng tài chính; + Là đối tượng thỏa mãn các điều kiện của sản phẩm; + Người mà các nhà bảo hiểm có thể tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với họ. Những người hội đủ các điều kiện trên mới có thể trở thành khách hàng tiềm năng. Người bán là các doanh nghiệp bảo hiểm. theo tính chất sở hữu, doanh nghiệp bảo hiểm có thể chia ra doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần, doanh nghiệp liên doanh... Theo quy mô tổ chức, có thể chia ra tổng công ty, công ty... Các doanh nghiệp bảo hiểm bán các sản 17 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ phẩm bảo hiểm nhân thọ hoặc phi nhân thọ trực tiếp hoặc thông qua các tổ chức trung gian. Tổ chức trung gian là cầu nối giữa người mua với người bán. Tổ chức trung gian gồm các công ty (hoặc hãng) môi giới và đại lý bảo hiểm. Công ty ( hoặc hãng) môi giới và đại lý bảo hiểm có đặc trưng về tổ chức và chức năng khác nhau. 1.2.1.2 Đăc điểm của thị trường bảo hiểm a. Đặc trưng cơ bản của thị trường bảo hiểm Thị trường bảo hiểm cũng như các thị trường khác, đều có những đặc trưng chung, đó là:  Cung, cầu về các loại sản phẩm luôn biến động Cung về bảo hiểm do các doanh nghiệp bảo hiểm thực hiện. các doanh nghiệp ngày một nhiều và luôn đưa ra thị trường những sản phẩm mới thích ứng với thị trường. Sản phẩm bảo hiểm ngày một nhiều và luôn gắn liền với sự phát triển của khoa học kỹ thuật của nền kinh tế, của quá trình hội nhập và toàn cầu hóa... Điều đó chứng tỏ sản phẩm bảo hiểm không dừng lại ở số ban đầu mà luôn được cải tiến, hoàn thiện và sáng chế, phát minh ra cái mới. Cầu về bảo hiểm của dân cư, của các tổ chức xã hội, của doanh nghiệp...cũng không ngừng tăng lên. Khi nền kinh tế phát triển thì các tổ chức kinh tế xã hội cũng phát triển theo; đời sống vật chất và tinh thần của dân cư cũng được cải thiện... do đó, nhu cầu đa dạng về dịch vụ bảo hiểm cũng tăng lên. 18 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ Cung cầu về sản phẩm bảo hiểm phát triển song hành. Cầu tăng thì cung tăng và ngược lại. Ở đây, không có hiện tượng mất cân đối giữa cung và cầu; không có hiện tượng khủng hoảng thừa.  Giá cả của sản phẩm phụ thuộc vào nhiều yếu tố Giá cả của bảo hiểm thực chất là phí bảo hiểm. phí bảo hiểm là số tiền mà người mua- khách hàng nộp cho doanh nghiệp bảo hiểm trên cơ sở thỏa thuận giữa người mua và người bán về một dịch vụ bảo hiểm nào đó. Phí bảo hiểm được thỏa thuận giữa người mua và người bán, cũng có thể xem đó là giá chấp nhận của thị trường về dịch vụ ( hay sản phẩm) bảo hiểm. phí bảo hiểm bao gồm phí thuần và phụ phí ( hoặc phí hoạt động trong bảo hiểm nhân thọ). Phí bảo hiểm được tính toán trên cơ sở số tiền bảo hiểm (số tiền người mua chấp nhận với người bán – người bảo hiểm đưa ra) với tỷ lệ phí bảo hiểm (R). Phí bảo hiểm luôn thay đổi theo thời gian. Bởi vì, mỗi thời gian có xác suất rủi ro khác nhau, mức độ thiệt hại khác nhau; điều kiện bảo hiểm cũng thay đổi theo nhận thức của con người... Mặt khác, những chính sách quản lý của Nhà nước như chính sách thuế, lãi suất, hợp tác và liên kết... cũng ảnh hưởng đến chi phí quản lý, đến chính sách đầu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm... Như vậy, phí bảo hiểm (giá bảo hiểm) phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Ngoài những yếu tố trên, phí bảo hiểm còn phụ thuộc vào quy luật cung cầu của thị trường; quy luật cạnh tranh. 19 Khóa luận tốt nghiệp Chuyên ngành bảo hiểm Giáo viên hướng dẫn: Th.S Hà Văn Sỹ  Cạnh tranh và liên kết diễn ra liên tục Thị trường bảo hiểm cũng như các thị trường khác, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp để tranh giành khách hàng, để thu nhiều lợi nhuận diễn ra liên tục, gay go, quyết liệt. Cạnh tranh diễn ra trên nhiều khía cạnh, thủ thuật. Do đặc điển của sản phẩm bảo hiểm là dễ bắt chước, không bảo hộ bản quyền nên các doanh nghiệp bảo hiểm “đổ xô” vào những sản phẩm mà thị trường chấp nhận ( ngoài việc tung vào thị trường những sản phẩm mới) bằng cách cải tiến để hoàn thiện sản phẩm đó hơn các doanh nghiệp khác; bằng cách tuyên truyền quảng cáo sâu rộng, hấp dẫn để thu hút khách hàng và đặc biệt giảm chi và tăng tỷ lệ hoa hồng để giành giật khách hàng, chiếm lĩnh thị trường... Thực tế sôi động đó đã chứng minh khi thị trường bảo hiểm Việt Nam có nhiều doanh nghiệp của các thành phần kinh tế tham gia. Cùng với cạnh tranh là liên kết. cạnh tranh càng mạnh thì liên kết càng phát triển. liên kết thường diễn ra giữa các doanh nghiệp mới, còn yếu về tiềm lực để tạo ra sức mạnh cạnh tranh; liên kết giữa các doanh nghiệp có thế mạnh để hòa hoãn, cùng phát triển tránh gây thiệt hại cho nhau... Liên kết còn diễn ra giữa các doanh nghiệp nhỏ với doanh nghiệp lớn để tăng sức mạnh cho doanh nghiệp nhỏ, để đảm bảo an toàn trong cạnh tranh và cũng để tăng thêm đồng minh cho doanh nghiệp lớn. Liên kết còn là nhu cầu của thị trường bảo hiểm mới hình thành và phát triển trong điều kiện thị trường thế giới đã ổn định, có tiềm lực. Liên kết cũng là xu hướng của hội nhập và toàn cầu hóa. Thị trường bảo hiểm Việt Nam tuy mới hình thành và phát triển, nhưng cạnh tranh cũng diễn ra gay gắt giữa các doanh nghiệp với đủ thủ 20