Tài liệu Tài “ một số biện pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng may mặc ở tổng công ty dệt may việt nam”

Môc lôc Trang Lêi më ®Çu Ch-¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña 6 8 xuÊt khÈu hµng may mÆc trong doanh nghiÖp I. Kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt 8 khÈu II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi ViÖt Nam. 14 III. ThÞ tr-êng cho hµng may mÆc vµ xu h-íng nhËp khÈu 16 hµng may mÆc trªn thÕ giíi. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë 29 Tæng C«ng ty DÖt - May ViÖt Nam giai ®o¹n 1995-1998. I. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam. 29 II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty 42 DÖt- May thêi kú 1995-1998. III. ®¸nh gi¸ chung nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña ho¹t 61 ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam. Ch-¬ng III: Ph-¬ng h-íng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh 67 xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam trong thêi gian tíi. I. TriÓn väng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty 67 trong thêi gian tíi. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu vÒ phÝa Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam. 73 III. Mét sè kiÕn nghÞ ChÝnh phñ. KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 80 86 88 2 Lêi më ®Çu §Æc tr-ng quan träng cña t×nh h×nh thÕ giíi ngµy nay lµ xu h-íng quèc tÕ ho¸. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng ph¸t triÓn, mçi n-íc dï lín hay nhá ®Òu ph¶i tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng khu vùc vµ quèc tÕ. Ngµy nay kh«ng mét d©n téc nµo cã thÓ ph¸t triÓn ®Êt n-íc m×nh mµ chØ b»ng tù lùc c¸nh sinh. §Æc biÖt ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh- ViÖt Nam th× viÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr-ng quan träng nµy vµ øng dông vµo t×nh h×nh thùc tÕ ®Êt n-íc cã tÇm quan träng h¬n bao giê hÕt. ë n-íc ta, Khi x¸c ®Þnh nh÷ng quan ®iÓm lín vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho² VII cña §°ng ®± kh¼ng ®Þnh “kiªn tr× chiÕn l­îc h­íng m³nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong n-íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n-íc còng nh- cña tõng vïng, tõng nghµnh, tõng lÜnh vùc trong tõng thêi kú, kh«ng ngõng n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng trong n-íc, thÞ tr-êng khu vùc vµ thÞ tr­êng thÕ giíi” . Thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi do §¶ng khëi x-íng vµ l·nh ®¹o, trong nh÷ng n¨m qua th-¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu b-íc ®Çu quan träng, gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c nÒn kinh tÕ - x· héi n-íc ta vµ vÞ thÕ míi trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®-îc nhiÒu mèi quan hÖ ngo¹i giao víi nhiÒu n-íc, tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng theo h-íng ®a d¹ng ho¸, ®a ph-¬ng ho¸, tÝch cùc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tham gia c¸c tæ chøc th-¬ng m¹i quèc tÕ nh- ASEAN, AFTA, APEC . .. §iÒu nµy ®· ®¹c biÖt lµm cho lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ngay cµng trë nªn s«i ®éng. Trong sè 10 mÆt hµng cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, ph¶i kÓ ®Õn hµng dÖt may. Tuy ®øng ë vÞ trÝ thø hai, nh-ng ®©y lµ mÆt hµng cã nhiÒu lîi thÕ so s¸nh vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cao. H¬n n÷a, víi ®iÒu kiÖn t×nh h×nh n-íc ta hiÖn nay, tËp trung ph¸t triÓn hµng dÖt may lµ hoµn toµn phï hîp. Nh­ vËy, c° vÒ mÆt lý luËn v¯ thùc tiÔn, ®Ò t¯i “ Mét sè biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam” gãp 3 phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra quan träng vµ cÇn thiÕt. Trong ®Ò tµi nµy, t«i chØ tËp trung ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 - 1998, t×m ra nh÷ng thµnh c«ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ë Tæng C«ng ty . Trªn c¬ së ®ã, ®-a ra mét sè biÖn ph¸p kiÕn nghÞ nh»m më réng ho¹t ®éng vµ t¨ng c-êng hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. §Ò tµi chia lµm ba ch-¬ng : Ch-¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch-¬ng II : Thùc trang xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 - 1998. Ch-¬ng III : Ph-¬ng h-íng vµ gi¶i phÊp chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. Trong qu¸ tr×ng t×m hiÓu vµ hoµn thµnh ®Ò tµi, T«i ®· ®-îc sù chØ b¶o chi tiÕt cña thÇy gi¸o - MBA Bïi Anh TuÊn, sù gióp tËn t×nh cña c¸c b¸c, c¸c c« ë Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n vµ rÊt mong nhËn ®-îc ý kiÕn nhËn xÐt gióp t«i cã thÓ hoµn thiÖn kiÕn thøc chuyªn m«n cña m×nh. 4 ch-¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc trong doanh nghiÖp I. kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm : XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn th-¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n-íc ra n-íc ngoµi thu ngo¹i tÖ, qua ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ oán ®Þnh tõng b-íc n©ng cao møc sèng nh©n d©n. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng chÝnh lµ ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ ®Çu tiªn cña mét doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng nµy ®-îc tiÕp tôc ngay c¶ khi doanh nghiÖp ®· ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ l-u th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña n-íc nµy víi n-íc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nh- thÕ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu th«ng dông ë ViÖt Nam a/ XuÊt khÈu uû th¸c Trong ph-¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ cã hµng xuÊt khÈu lµ bªn uû th¸c giao cho ®¬n vÞ xuÊt khÈu gäi lµ bªn nhËn uû th¸c tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hoÆc mét sè l« hµng nhÊt ®Þnh víi danh nghÜa cña m×nh (bªn nhËn uû th¸c) nh-ng víi chi phÝ cña bªn uû th¸c. VÒ b¶n chÊt, chi phÝ tr¶ cho bªn nhËn uû th¸c chÝnh 5 lµ tiÒn thu lao tr¶ cho ®¹i lý. Theo nghÞ ®Þnh 64-H§BT, chi phÝ uû th¸c xuÊt khÈu kh«ng cao h¬n 1% cña tæng sè doanh thu ngo¹i tÖ vÒ xuÊt khÈu theo ®iÒu kiÖn FOB t¹i ViÖt Nam. ¦u nh-îc ®iÓm cña xuÊt khÈu uû th¸c: -¦u ®iÓm: C«ng ty uû th¸c xuÊt khÈu kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh, tr¸nh ®-îc rñi ro trong kinh doanh mµ vÉn thu ®-îc mét kho¶n lîi nhuËn lµ hoa hång cho xuÊt khÈu. Do chØ thùc hiÖn hîp ®ång uû th¸c xuÊt khÈu nªn tÊt c¶ c¸c chi phÝ tõ nghiªn cøu thÞ tr-êng, giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn hîp ®ång kh«ng ph¶i chi, dÉn tíi gi¶m chi phÝ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. -Nh-îc ®iÓm: do kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh nªn hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp kh«ng b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh. ThÞ tr-êng vµ kh¸ch hµng bÞ thu hÑp v× C«ng ty kh«ng cã liªn quan tíi viÖc nghiªn cøu thÞ tr-êng vµ t×m kh¸ch hµng. b/ XuÊt khÈu trùc tiÕp: Trong ph-¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th-¬ng, víi t- c¸ch lµ mét bªn ph¶i tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång ®ã. Hîp ®ång ký kÕt gi÷a hai bªn ph¶i phï hîp víi luËt lÖ quèc gia vµ quèc tÕ, ®ång thêi b¶o ®¶m ®-îc lîi Ých quèc gia vµ ®¶m b¶o uy tÝn kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i tiÕn hµnh c¸c kh©u c«ng viÖc: Giôc më L/C vµ kiÓm tra luËn chøng (nÕu hîp ®ång quy ®Þnh sö dông ph-¬ng ph¸p tÝn dông chøng tõ), xin giÊy phÐp xuÊt khÈu, chuÈn bÞ hµng ho¸ lµm thñ tôc h¶i quan, giao hµng lªn tµu, mua b¶o hiÓm, lµm thñ tôc thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i (nÕu cã). ¦u nh-îc ®iÓm cña h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp: -¦u ®iÓm: Víi ph-¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ kinh doanh chñ ®éng trong kinh doanh, tù m×nh cã thÓ th©m nhËp thÞ tr-êng vµ do vËy cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr-êng, gîi më, kÝch thÝch nhu cÇu. NÕu ®¬n vÞ tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh tèt sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao, tù kh¼ng ®Þnh m×nh vÒ s¶n 6 phÈm, nh·n hiÖu ... dÇn dÇn ®-a ®-îc uy tÝn vÒ s¶n phÈm trªn thÕ giíi. - Nh-îc ®iÓm: Trong ®iÒu kiÖn ®¬n vÞ míi kinh doanh ®-îc mÊy n¨m th× ¸p dông h×nh thøc nµy rÊt khã do ®iÒu kiÖn vèn s¶n xuÊt h¹n chÕ, am hiÓu th-¬ng tr-êng quèc tÕ cßn mê nh¹t, uy tÝn nh·n hiÖu s¶n phÈm cßn xa l¹ víi kh¸ch hµng c/ Gia c«ng hµng xuÊt khÈu. Gia c«ng hµng xuÊt khÈu lµ mét ph-¬ng thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn kh¸c (gäi lµ bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao ( gäi lµ chi phÝ gia c«ng). Tãm l¹i, gia c«ng xuÊt khÈu lµ ®-a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ nguyªn vËt liÖu) tõ n-íc ngoµi vÒ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ theo yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng, nh-ng kh«ng ph¶i ®Ó tiªu dïng trong n-íc mµ ®Ó xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ chªnh lÖch do ho¹t ®éng gia c«ng ®em l¹i. V× vËy, suy cho cïng, gia c«ng xuÊt khÈu lµ h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng, nh-ng lµ lo¹i lao ®éng d-íi d¹ng ®-îc sö dông(®-îc thÓ hiÖn trong hµng ho¸) chø kh«ng ph¶i d-íi d¹ng xuÊt khÈu nh©n c«ng ra n-íc ngoµi. Gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét ph-¬ng thøc phæ biÕn trong th-¬ng m¹i quèc tÕ. Ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn sÏ khai th¸c ®-îc nhiÒu lîi thÕ cña hai bªn: bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn nhËn gia c«ng. 3.VÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi mua b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn th-¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n-íc ra n-íc ngoµi thu ngo¹i tÖ, qua ®ã cã thÓ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ æn ®Þnh tõng b-íc n©ng cao møc sèng nh©n d©n. Do vËy, xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ ®ét biÕn cao hoÆc cã thÓ g©y thiÖt h¹i v× nã ph¶i ®èi ®Çu víi mét hÖ thèng kinh tÕ kh¸c tõ bªn ngoµi mµ chñ thÓ trong n-íc tham gia xuÊt khÈu kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®-îc. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ l-u th«ng hµng 7 ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña n-íc nµy víi n-íc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nhthÕ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy. §èi víi n-íc ta, nÒn kinh tÕ ®ang b-íc ®Çu ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn thÊp kÐm, kh«ng ®ång bé, d©n sè ph¸t triÓn nhanh nªn viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cùc kú quan träng. §¶ng vµ Nhµ n-íc ta chñ tr-¬ng ph¸t triÓn quan hÖ ®èi ngo¹i vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Æc biÖt h-íng m¹nh vµo xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ mét chñ ch-¬ng ®óng ®¾n phï hîp víi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. H¬n bao giê hÕt, xuÊt khÈu hµng ho¸ thùc sù cã vai trß quan träng, cô thÓ lµ: Thø nhÊt: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o nguån vèn ngo¹i tÖ quan träng ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu nhËp khÈu. Trong kinh doanh quèc tÕ, xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ chØ ®Ó thu ngo¹i tÖ vÒ, mµ lµ víi môc ®Ých ®¶m b¶o cho nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ dÞch vô kh¸c nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, t¨ng tr-ëng nÒn kinh tÕ vµ tiÕn tíi xuÊt siªu (xuÊt khÈu > nhËp khÈu), tÝch luü ngo¹i tÖ (thùc chÊt lµ ®¶m b¶o ch¾c ch¾n h¬n nhu cÇu nhËp khÈu trong t-¬ng lai). XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trong th-¬ng m¹i quèc tÕ võa lµ ®iÒu kiÖn, võa lµ tiÒn ®Ò cña nhau xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu vµ nhËp khÈu ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, tr¸nh ®-îc nguy c¬ tôt hËu víi thÕ giíi, ®ång thêi cßn t×m c¸ch ®uæi kÞp thêi ®¹i, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· ®Ò ra c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Trong ®ã nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt. Muèn nhËp khÈu, chóng ta ph¶i cã ngo¹i tÖ, cã c¸c nguån ngo¹i tÖ sau: - XuÊt khÈu hµng ho¸. dÞch vô. - ViÖn trî ®i vay, ®Çu t- .... - Liªn doanh ®Çu t- n-íc ngoµi víi ta. - C¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ: ng©n hµng, du lÞch ... 8 Cã thÓ thÊy r»ng, trong c¸c nguån trªn th× xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô lµ nguån quan träng nhÊt v×: nã chiÕm tû träng lín, ®ång thêi lµ kh¶ n¨ng b¶o ®¶m tr¶ ®-îc c¸c kho¶n ®i vay, viÖn trî ... trong t-¬ng lai. Nh- vËy c¶ vÒ dµi h¹n vµ ng¾n h¹n, xuÊt khÈu lu«n lµ c©u hái quan träng cho nhËp khÈu. Thø hai: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t huy ®-îc c¸c lîi thÕ cña ®Êt n-íc. §Ó xuÊt khÈu ®-îc, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu ph¶i lùa chän ®-îc nh÷ng ngµnh nghÒ, mÆt hµng cã tæng chi phÝ (chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ xuÊt khÈu) nhá h¬n gi¸ trÞ trung b×nh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. Hä ph¶i dùa vµo nh÷ng ngµnh hµng, nh÷ng mÆt hµng khai th¸c ®-îc c¸c lîi thÕ cña ®Êt n-íc c¶ vÒ t-¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi. VÝ dô nh- trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ta th× dÇu má, thuû s¶n, g¹o, than ®¸ lµ nh÷ng mÆt hµng khai th¸c lîi thÕ tuyÖt ®èi nhiÒu h¬n (v× chØ mét sè n-íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nµy). Cßn hµng may mÆc khai th¸c chñ yÕu lîi thÕ so s¸nh vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ. Tuy nhiªn, ph©n biÖt lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ so s¸nh chØ mang ý nghÜa t-¬ng ®èi. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu võa thóc ®Èy thai th¸c c¸c lîi thÕ cña ®Êt n-íc võa lµm cho viÖc khai th¸c ®ã cã hiÖu qu¶ h¬n v× khi xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cã ngo¹i tÖ ®Ó nhËp m¸y mãc, thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®-a n¨ng suÊt lao ®éng lªn cao. C¸c lîi thÕ cÇn khai th¸c ë n-íc ta lµ nguån lao ®éng dåi dµo, cÇn cï, gi¸ thuª rÎ, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®Þa thÕ ®Þa lý ®Ñp. Thø ba: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, ®Þnh h-íng s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Chóng ta biÕt r»ng cã hai xu h-íng xuÊt khÈu: xuÊt khÈu ®a d¹ng vµ xuÊt khÈu mòi nhän. XuÊt khÈu ®a d¹ng lµ cã mÆt hµng nµo xuÊt khÈu ®-îc th× xuÊt khÈu nh»m thu ®-îc nhiÒu ngo¹i tÖ nhÊt, nh-ng víi mçi mÆt hµng th× l¹i nhá bÐ vÒ quy m«, chÊt l-îng thÊp (v× kh«ng ®-îc tËp trung ®Çu t-) nªn kh«ng hiÖu qu¶. XuÊt khÈu hµng mòi nhän: Tu©n theo quy luËt lîi thÕ so s¸nh cña David Ricardo tøc lµ tËp trung vµo s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh 9 cã ®iÒu kiÖn nhÊt, cã lîi thÕ so s¸nh hay chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi ®ã, n-íc ta cã kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, trë thµnh "®éc quyÒn" mÆt hµng ®ã vµ thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. XuÊt khÈu mòi nhän cã t¸c dông nh- ®Çu cña mét con tµu, tuy nhá bÐ nh-ng nã cã ®éng c¬, do ®ã nã cã thÓ kÐo c¶ ®oµn tµu tiÕn lªn. HiÖn nay, ®©y lµ h-íng xuÊt khÈu chñ yÕu cña n-íc ta, cã kÕt hîp víi xuÊt khÈu ®a d¹ng ®Ó t¨ng thu ngo¹i tÖ. Vµ khi mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän ®em l¹i hiÖu qu¶ cao th× c¸c doanh nghiÖp sÏ tËp trung ®Çu t- ®Ó ph¸t triÓn ngµnh hµng ®ã, dÉn ®Õn ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng cã liªn quan. VÝ dô: Khi ngµnh may xuÊt khÈu ph¸t triÓn lµm cho ngµnh dÖt còng ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho ngµnh may dÉn ®Õn ngµnh trång b«ng, ®ay còng ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho ngµnh dÖt. H¬n n÷a, xu h-íng xuÊt khÈu lµ mòi nhän lµm thay ®æi c¬ cÊu c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ v× c¬ cÊu mét nÒn kinh tÕ chÝnh lµ sè l-îng c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ tû träng cña chóng so víi tæng thÓ. Râ rµng, tû träng ngµnh hµng mòi nhän lµ t¨ng lªn vµ t¨ng m¹nh cßn trong néi bé ngµnh ®ã th× nh÷ng kh©u, nh÷ng lo¹i s¶n phÈm -a chuéng trªn thÞ tr-êng thÕ giíi còng sÏ ph¸t triÓn h¬n. Tøc lµ xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµm thay ®æi c¬ cÊu ngµnh vµ c¶ c¬ cÊu trong néi bé mét ngµnh theo h-íng khai th¸c tèi -u lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n-íc. MÆt kh¸c, trªn thÞ tr-êng thÕ giíi yªu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô ë møc chÊt l-îng cao, c¹nh tranh gay g¾t. ChØ cã c¸c doanh nghiÖp ®ñ m¹nh ë mçi n-íc míi tham gia thÞ tr-êng thÕ giíi. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Toµn bé c¸c t¸c ®éng trªn lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn t¨ng tr-ëng theo h-íng tÝch cùc. §ã lµ ý nghÜa kinh tÕ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Thø t-: Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng, t¹o thu nhËp vµ t¨ng møc sèng. 10 VÒ ng¾n h¹n, ®Ó tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng xuÊt khÈu th× ph¶i cÇn thªm lao ®éng, cßn ®Ó xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th× ph¶i tËn dông ®-îc lîi thÕ lao ®éng nhiÒu, gi¸ rÎ ë n-íc ta. ChÝnh v× thÕ mµ chóng ta chñ tr-¬ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ cÇn nhiÒu lao ®éng nh- ngµnh may mÆc. Víi mét ®Êt n-íc h¬n 70 triÖu d©n, tû lÖ thÊt nghiÖp t-¬ng ®èi cao th× ®©y lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa rÊt lín trong ®iÒu kiÖn n-íc ta hiÖn nay. Thø n¨m: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu n©ng cao uy tÝn n-íc ta trªn thÞ tr-êng thÕ giíi t¨ng c-êng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®em l¹i ngo¹i tÖ, gãp phÇn lµm c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n, lµ mét trong bèn ®iÒu kiÖn ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ cña mét n-íc: GDP, l¹m ph¸p, thÊt nghiÖp vµ c¸n c©n thanh to¸n. Cao h¬n n÷a lµ xuÊt siªu, t¨ng tÝch luü ngo¹i tÖ, lu«n ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n víi ®èi t¸c, t¨ng ®-îc tÝn nhiÖm. Qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, hµng ho¸ ViÖt Nam ®-îc bÇy b¸n trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, khuyÕch tr-¬ng ®-îc tiÕng vang vµ sù hiÓu biÕt. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ h¬n, lµm tiÒn ®Ò thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c nh- dÞch vô du lÞch, ng©n hµng, ®Çu t-, hîp t¸c, liªn doanh .... Tãm l¹i : ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét chiÕn l-îc ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n-íc ta. II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi viÖt nam. Tr-íc khi t×m hiÓu vai trß cña xuÊt khÈu chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc nhiÖm vô cña chóng ®ã lµ: - Ph¶i biÕt khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ cña ®Êt n-íc, kÝch thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn. - Ph¶i gãp phÇn t¨ng tÝch luü, më réng s¶n xuÊt t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. - XuÊt khÈu lµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n th«ng qua viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp. 11 - Ph¶i biÕt khai th¸c nh÷ng thÞ tr-êng hiÖn cã vµ quan t©m tíi thÞ tr-êng ch-a ®-îc khai th¸c. - Lîi dông khèi l-îng mua hµng lín lao cña n-íc ngoµi. - T×m thÞ tr-êng cho s¶n phÈm khi l-îng b¸n gi¶m sót. - Më réng nÒn t¶ng b¸n hµng ®Ó tr¶i réng chi phÝ b¸n hµng. - Sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt thõa. - BiÕt ®-îc nh÷ng ph-¬ng ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn ®-îc sö dông ë n-íc ngoµi. - Theo dâi sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ cã s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ tr-êng. Ngoµi ra ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cßn ph¶i cã nhiÖm vô gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s²ch ®èi ngo³i cña §°ng v¯ Nh¯ n­íc: “§a d³ng ho² v¯ ®a ph­¬ng ho² quan hÖ quèc tÕ, t¨ng c­êng hîp t²c khu vùc “. §Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kÓ trªn th× c«ng t¸c xuÊt khÈu ph¶i nhËn râ c¸c vai trß quan träng sau: - Thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n-íc, ®©y lµ nguån vèn quan träng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nhËp khÈu vµ tÝch luü ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ThËt vËy, nhËp khÈu còng nh- vèn ®Çu t- cña mét n-íc th-êng dùa vµo ba nguån chñ yÕu lµ viÖn trî, ®i vay, xuÊt khÈu. Trong khi møc viÖn trî lµ bÞ ®äng vµ cã h¹n, cßn ®i vay sÏ t¹o thªm g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ th× xu h-íng ph¸t triÓn xuÊt khÈu ®Ó tù ®¶m b¶o vµ ph¸t triÓn ®-îc coi nh- mét chiÕn l-îc quan träng mµ hÇu hÕt c¸c n-íc ®Òu øng dông. - XuÊt khÈu lµ c«ng cô gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp trong n-íc; theo International Trade 1980-1990 ë Mü vµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cø xuÊt khÈu 1tû USD th× t¹o ®-îc 40 ngh×n viÖc lµm trong n-íc, cßn ë c¸c n-íc t- b¶n ®ang ph¸t triÓn kh¸c cã thÓ t¹o ra 45-50 ngh×n chç viÖc lµm. ë n-íc ta 12 nÒn c«ng nghiÖp cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp nªn xuÊt khÈu 1 tû USD th× sÏ t¹o ®-îc trªn 50 ngh×n chç lµm viÖc trong n-íc. - XuÊt khÈu lµm t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong n-íc vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn th«ng qua t¸c ®éng ng-îc chiÒu ®èi víi viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ ph-¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn. - Khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng, ph¸t huy c¸c lîi thÕ cña ®Êt n-íc, kÝch thÝch c¸c ngµnh lts ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« lÉn chiÒu s©u. §Æc biÖt lµ sù t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo h-íng ngµy cµng sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ ®Êt n-íc. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn gióp cã thªm nguån løc c«ng nghiÖp míi, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi. - T¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr-êng tiªu thô hµng ho¸ cña quèc gia. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu cßn cã vai trß t¨ng c-êng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c n-íc, n©ng cao ®Þa vÞ vµ uy tÝn cña ViÖt Nam trªn th-¬ng tr-êng quèc tÕ. Nhê cã nh÷ng hµng xuÊt khÈu mµ nhiÒu C«ng ty n-íc ngoµi biÕt ®Õn n¨ng lùc cña ta vµ s½n sµng thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n vµ ®Çu t-. Nh- vËy, xuÊt khÈu nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn; trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bªn trong cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh- vèn, kü thuËt, lao ®éng, nguyªn liÖu, thÞ tr-êng... III. thÞ tr-êng cho hµng may mÆc vµ xu h-íng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi. 1. VÒ thÞ tr-êng may mÆc ViÖt Nam. 1.1. thÞ tr-êng EU: ThÞ tr-êng EU víi d©n sè 340 triÖu lµ n¬i tiªu thô lín vµ ®a d¹ng c¸c lo¹i quÇn ¸o. Møc tiªu thô thÞ tr-êng nµy lµ kh¸ cao: 17 kg / ng-êi / n¨m. ë ®©y, ng-êi ta cã thÊy ®ñ lo¹i hµng ho¸ tõ c¸c n-íc nh- Mü, Trung Quèc, NhËt, Hång K«ng, §µi Loan. Hµng n¨m EU nhËp kho¶ng 63 tû USD quÇn ¸o võa qua h¹n ng¹ch mµ EU dµnh cho c«ng nghÖ lµ 22 ngh×n tÊn hµng dÖt may gi¸ 13 trÞ kho¶ng 450 triÖu USD vµ hiÖp ®Þnh ký cho giai ®o¹n tíi 1998-200 gi¸ trÞ sÏ t¨ng 40% vµ so víi gi¸ trÞ hiÖp ®Þnh cò (chi giai ®o¹n 1993-1997). §©y lµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vµ EU ký hiÖp ®Þnh bu«n b¸n dÖt may tõ n¨m 1992 trong ®ã cã h¹n ng¹ch gia c«ng thuÇn tuý (TPP). Cã nghÜa lµ kh¸ch hµng göi nguyªn phô liÖu tõ mét n-íc thø ba thuª gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt sang EU. Cßn nÕu kh¸ch hµng EU göi nguyªn phô liÖu tõ EU sang gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt ng-îc l¹i sang EU th× kh«ng tÝnh vµo h¹n ng¹ch. Qua 5 n¨m thùc hiÖn hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU s¶n xuÊt hµng may mÆc cña ViÖt Nam sang thÞ tr-êng nµy ®· cã b-íc tiÕn v÷ng ch¾c. N¨m 1993 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc ViÖt Nam vµo EU ®¹t ®-îc kho¶ng 250 triÖu USD, n¨m 1996 ®¹t 400 triÖu USD vµ dù kiÕn n¨m 1998 sÏ ®¹t 650 triÖu USD. B¶ng 5: Mét sè chñng lo¹i hµng ®¹t møc xuÊt khÈu cao cña ViÖt Nam vµo EU qua c¸c n¨m (§¬n vÞ: TriÖu chiÕc) Tªn hµng Chñng lo¹i 1995 1996 Jacket Cat 21 8,9 9,4 T- Shirt Cat 4 2,9 3,71 ¸o len Cat 5 1,65 1,81 QuÇn Cat 6 1,65 2,4 ¸o s¬ mi n÷ Cat 7 0,91 1,49 ¸o kho¸ch n÷ Cat 15 0,13 0,17 ¸o dµi n÷ Cat 26 0,19 0,39 V¸y ng¾n Cat 27 0,14 0,23 1997 11,7 (Nguån: Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.) Còng nh- c¸c n¨m tr-íc ®©y mÆt hµng ¸o Jacket lu«n chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu xuÊt khÈu may mÆc ®i EU vµ th-êng chiÕm 50% trong tæng kim ng¹ch. ChÊt l-îng hµng may mÆc ViÖt Nam ®· ®-îc kh¸ch hµng chÊp nhËn, chØ tÝnh riªng n¨m 1996 hµng dÖt-may ViÖt Nam ®· xuÊt sang tÊt c¶ c¸c n-íc EU víi gi¸ trÞ hµng tr¨m triÖu USD, ®øng ®Çu lµ §øc ( 150 triÖu USD), Ph¸p (60 triÖu USD), T©y Ban Nha ( 16 triÖu USD), BØ ( 10 triÖu USD), Thuþ §iÓn (7,5 triÖu USD), Bå §µo Nha ( 1,3 triÖu USD)... ThÞ tr-êng may mÆc EU cã tiÒm n¨ng vµ triÓn väng rÊt lín ®èi víi c¸c 14 doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®-îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh kh¸ nghiªm ngÆt khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng nµy nh-: - Kh«ng ®-îc mua b¸n, chuyÓn nh-îng h¹n ng¹ch ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã xuÊt xø tõ c¸c n-íc kh¸c vµo EU. - C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®-îc lîi dông thuÕ -u ®·i, gi¸ nh©n c«ng trong n-íc rÎ ®Ó b¸n hµng rÎ h¬n møc gi¸ hiÖn hµnh g©y bÊt lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cïng lo¹i hµng ®ã hoÆc c¸c mÆt hµng trùc tiÕp bÞ c¹nh tranh cña EU. Cã thÓ sÏ bÞ ¸p dông quy ®Þnh cô thÓ ®· ®-îc hai bªn tho¶ thuËn. - C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®-îc phÐp b¸n hµng cho n-íc thø ba ®Ó t¸i xuÊt vµo EU. - §èi víi hµng gia c«ng t¹i ViÖt Nam khi xuÊt sang EU ph¶i ghi râ phÝ gia c«ng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua t¹i ViÖt Nam ®Ó lµm c¨n cø gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµo EU. Trong hiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh râ danh môc hµng ho¸ vµ kim ng¹ch mµ ViÖt Nam ®-a vµo EU ( tæng céng 151 nhãm mÆt hµng víi 108 nhãm thoe h¹n ng¹ch vµ 43 nhãm tù do). H¹n ng¹ch n¨m tr-íc kh«ng dïng hÕt cã thÓ chuyÓn sang n¨m sau. §Æc biÖt trong hiÖp ®Þnh nµy cßn quy ®Þnh hµng n¨m ViÖt Nam vµ EU sÏ xem xÐt kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Ó níi láng h¹n ng¹ch cÊp cho ViÖt Nam. Bëi vËy, ®©y lµ thÞ tr-êng tiÒm n¨ng lín, c¸c doanh nghiÖp cña ta cÇn tu©n thñ tèt c¸c quy ®Þnh nµy, tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn quan hÖ bu«n b¸n gi÷a n-íc ta vµ céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u. 1.2. ThÞ tr-êng NhËt B¶n NhËt B¶n lµ mét thÞ tr-êng nhËp khÈu may mÆc lín thø ba thÕ giíi vµ ®©y lµ thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch. Nh-ng ®©y còng lµ mét thÞ tr-êng khã tÝnh víi nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe c¶ vÒ chÊt l-îng vµ gi¸ c¶, hä th-êng yªu cÇu kiÓm tra chÊt l-îng chi tiÕt vµ quan t©m nhiÒu tíi mÉu mèt. VÝ dô nh-: - §å lãt, tÊt: mèt chiÕm 70,5% - QuÇn ¸o n÷: 56,4%lµ mèt; 37,5% lµ gi¸ vµ cßn l¹i lµ phÈm chÊt. 15 - Comple nam: 50% lµ phÈm chÊt; 43,7% lµ mèt vµ cßn l¹i lµ gi¸ c¶. Víi d©n sè kho¶ng 120 triÖu ng-êi vµ møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi 26 ngh×n USD/n¨m th× nhu cÇu vÒ may mÆc lµ kh«ng nhá, hµng n¨m NhËt B¶n nhËp khÈu kho¶ng 7-8 tû USD hµng may mÆc. N¨m 1994 hµng may ViÖt Nam xuÊt sang NhËt xÊp xØ 130 triÖu USD, n¨m 1996 xuÊt sang NhËt chiÕm 90% kim ng¹ch cña m¶ng thÞ tr-êng kh«ng h¹n ng¹ch vµ ®¹t 500 triÖu USD. MÆt kh¸c, xuÊt sang NhËt th-êng lµ ¸o Jacket, quÇn ¸o s¬ mi do c¸c ®¬n vÞ phÝa B¾c gia c«ng, ¸o Kimono do c¸c ®¬n vÞ phÝa Nam thùc hiÖn. §©y tuy lµ thÞ tr-êng ®ßi hái cao song còng ®Çy høa hÑn, neus nh- ®Çu ttèt, n©ng cao ®-îc chÊt l-îng, mÉu m· phong phó, mµu s¾c ®a d¹ng, n¾m v÷ng thÞ hiÕu th× cã kh¶ n¨ng hµng may mÆc cña ta sÐ ph¸t triÓn m¹nh ë thÞ tr-êng nµy. 1.3. ThÞ tr-êng Hoa Kú vµ B¾c Mü Mü lµ thÞ tr-êng kh¸ hÊp dÉn, lý t-ëng cña ngµnh dÖt-may v× d©n sè Mü kh¸ ®«ng, hiÖn cã 253 triÖu ng-êi, ®a sè sèng ë thµnh thÞ cã møc thu nhËp quèc d©n cao. Do ®ã ng-êi Mü cã søc mua lín vµ nhu cÇu ®a d¹ng. Riªng hµng dÖt may nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 30-36 tû USD nh- n¨m 1996 lµ 34 tû USD. Nguån nhËp chñ yÕu lµ tõ c¸c n-íc Ch©u ¸: B¶ng 6: Mét sè nguån nhËp khÈu chÝnh vÒ hµng may mÆc t¹i Ch©u ¸ cña Hoa Kú. N-íc Gi¸ trÞ ( tû USD) Trung Quèc 6,1 Hång K«ng 5 Hµn Quèc 1,8 §µi Loan 2,3 C¸c n-íc ASEAN kh¸c 4,5 (Nguån: Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam.) Th¸ng 2/1994 Mü bá cÊm vËn víi ViÖt Nam, th¸ng 8/1994 Mü bá cÊm vËn viÖn trî vµ th¸ng 7/1995 Mü b×nh th-êng ho¸ mèi quan hÖ víi ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chóng ta ®ang mong chê ®-îc h-ëng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFNThe Most Favourel Nation) cho hµng nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn ch×a kho¸ ®Ó x©m nhËp thÞ tr-êng Mü. 16 Ph¶i nãi r»ng, thÞ tr-êng may mÆc B¾c Mü lµ mét miÕng måi bÐo bë, hÊp dÉn ngay bëi møc cÇu l¬n, tÝnh thêi trang, mÉu mèt vµ thÞ hiÕu thÓ hiÖn rÊt râ phong c¸ch cña ng-êi Mü; ®ã lµ sù phong phó vµ kh¸c biÖt. Song víi ViÖt Nam sù l¹c quan ®ã vÉn n»m trong nçi « ©u v× Mü ch-a dµnh cho ViÖt Nam MFN vµ nh- vËy hµng may ViÖt Nam qua Mü ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu cßn rÊt cao, tõ 40-49% gi¸ trÞ nhËp khÈu. Trong khi Trung Quèc vµ mét sè n-íc kh¸c ®-îc h-ëng quy chÕ nµy chØ ph¶i chÞu thuÕ 25%. ¦u thÕ c¹nh tranh ®· kh«ng tthuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c, ng©n hµng hai n-íc ch-a cã mèi quan hÖ b¹n hµng bang giao chÆt chÏ nªn viÖc thanh to¸n cßn lµ mét vÊn ®Ò bÊt cËp. Tr-êng hîp nµy ®· cã thùc tÕ khi cã mét C«ng ty Mü muèn tr¶ tiÒn cho C«ng ty may Ph-¬ng §«ng, hä kh«ng thÓ më L/C tõ Mü mµ ph¶i sang tËn ViÖt Nam yªu cÇu Vietcombank Thµnh phè Hå ChÝ Minh cho phÐp võa më võa nhËn tiÒn vµ hä ph¶i tr¶ b»ng tiÒn mÆt. Do nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn, kim ng¹ch hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü míi chØ lµ møc t-¬ng ®èi. N¨m 1994 ®¹t 2 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 5 triÖu, n¨m 1996 ®¹t 25 triÖu vµ n¨m 1997 ®¹t trªn 30 triÖu USD. §©y míi chØ lµ nh÷ng con sè rÊt nhá bÐ so víi nhu cÇu cña thÞ tr-êng Mü vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ta. VËy chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó tÝch cùc x©m nhËp ®-îc vµo thÞ tr-êng ®Çy triÓn väng nµy ®ang lµ c©u hái ®Æt ra lµ hÕt søc cÊp b¸ch cho nhiÒu nhµ qu¶n lý vµ c¶ phÝa doanh nghiÖp. 1.4. ThÞ tr-êng SNG vµ mét sè n-íc §«ng ¢u Trong nh÷ng n¨m tr-íc khi c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u tan vì th× tû träng kim ng¹ch cña ta vµo thÞ tr-êng nµy chiÕm vÞ trÝ kh¸ lín vµ ®ãng vai trß quan träng, xuÊt khÈu theo nh÷ng hiÖp ®Þnh hµng ®æi hµng. Qua thêi gian dµi ®ã nhµ xuÊt khÈu cña ta phÇn nµo n¾m b¾t ®-îc thÞ hiÕu, nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng ë khu vùc nµy vµ ng-êi tiªu dïng còng ®· phÇn nµo quen víi hµng may mÆc cña ta. Tuy nhiªn, kÓ tõ khi c¸c n-íc XHCN §«ng ¢u tan vì th× kim ng¹ch hµng may mÆc cña ta vµo thÞ tr-êng nµy gi¶m m¹nh. HiÖn nay, hµng may mÆc cña ta vµo thÞ tr-êng nµy chñ yÕu do c¸c th-¬ng gia bu«n theo tõng chuyÕn cßn vÒ phÝa doanh nghiÖp th× chØ møc thÊp do ch-a t×m ®-îc ph-¬ng thøc thanh to¸n hîp lý th©y thÕ cho ph-¬ng thøc hµng ®æi hµng tr-íc ®©y. Nh- vËy cã thÓ nãi, víi ViÖt Nam ®©y lµ thÞ tr-êng truyÒn thèng mµ mÊy 17 n¨m võa qua chóng ta ®Ó v-ît khái tÇm tay. CÇn nhanh chãng t×m ra gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó nèi l¹i quan hÖ víi thÞ tr-êng kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn nµy. C¸c doanh nghiÖp cÇn m¹nh d¹n triÓn khai ph-¬ng thøc thanh to¸n míi ph¸t huy lîi thÕ vèn cã cña ta trong nhiÒu n¨m qua trªn thÞ tr-êng nµy. 1.5. ThÞ tr-êng c¸c n-íc ASEAN ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ ®ang trªn tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA, bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi lín më ra còng cßn nhiÒu th¸ch thøc. Ph¶i tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ quan vµ hµng ho¸ ®-îc l-u chuyÓn tù do gi÷a c¸c n-íc ASEAN t¹o nªn sù c¹nh tranh gay g¾t ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam, buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nç lùc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, ¸p dông ph-¬ng thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ ph¶i t¹o ®-îc cho m×nh mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c vÒ mäi mÆt ®Ó trô v÷ng trªn th-¬ng tr-êng. S¶n phÈm cã ®-îc thÞ tr-êng chÊp nhËn hay kh«ng quyÕt ®Þnh ®Õn sù tèn t¹i cña C«ng ty. D-íi søc Ðp ®ã sÏ xo¸ bá ®i ®-îc c¸c C«ng ty lµm ¨n tr× trÖ. Tuy nhiªn vÒ phÝa ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu C«ng ty cÇn ph°i “lét x²c “. Bï l¹i, thÞ tr-êng ASEAN víi 430 triÖu d©n, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi hµng n¨m 1.608 USD, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n 6-8%/ n¨m, th× ®©y qu¶ lµ mét thÞ tr-êng lín cho hµng may mÆc. ASEAN cßn lµ mét thÞ tr-êng cã nÒn v¨n ho¸ t-¬ng ®ång lÉn nhau. Do ®ã thÞ hiÕu, lèi sèng còng t-¬ng ®èi gièng nhau, ®iÒu nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp may mÆc ViÖt Nam x©m nhËp dÕ rµng h¬n. 1.6. ThÞ tr-êng trong n-íc Chóng ta chñ yÕu chó träng ®Õn s¶n xuÊt hµng may xuÊt khÈu vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Song chóng ta ®· ®Ó l¹i kho¶ng trèng sau l-ng m×nh ®ã lµ thÞ tr-êng néi ®Þa. HiÖn nay, d©n sè ViÖt Nam trªn 75 triÖu ng-êi, chØ tÝnh khiªm tèn søc mua còng vµo kho¶ng 750 triÖu USD/n¨m (10 USD/ng-êi/n¨m). §©y lµ con sè kh«ng nhá cã søc hÊp dÉn ®èi víi bÊt kú nhµ ®Çu t- nµo. Thùc tÕ trªn thÞ tr-êng ViÖt Nam cßn nhiÒu mÆt hµng second-hand cña n-íc ngoµi, chøng tá r»ng nhu cÇu ®· v-ît kh¶ n¨ng cung cÊp trong n-íc. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mét mÆt t¨ng c-êng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, mét mÆt ph¶i chó ý ®Õn s¶n xuÊt hµng phôc vô nhu cÇu néi ®Þa. Nhµ 18 n-íc chØ cã biÖn ph¸p nh- giao chØ tiªu cho mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc ®¸p øng tiªu dïng trong n-íc. Tr¸nh bá trèng thÞ tr-êng ngay trong tÇm tay. Trªn ®©y lµ mét sè thÞ tr-êng lín mµ chóng ta ®· vµ ®ang cã ®-îc. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p vµ ®Þnh h-íng ®óng ®¾n ®Ó khai th¸c nã mét c¸ch triÖt ®Ó. MÆt kh¸c ph¶i t¨ng c-êng më réng vµ t×m kiÕm nh÷ng thÞ tr-êng ®ang bÞ bá ngá, ®©y còng lµ môc tiªu mµ chóng ta ®ang ®Æt ra. Ch¼ng h¹n sÏ t×m c¸ch tiÕp cËn thÞ tr-êng Trung CËn §«ng vµ Mü La Tinh lµ mét vÝ dô. 2. Xu h-íng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi. ThÞ tr-êng thÕ giíi sau nhiÒu n¨m vËn hµnh ®éc lËp nay ®· trë nªn cã tæ chøc vµ ®ang ho¹t ®éng trong sù rµng buéc chÆt chÏ c¸c thÓ chÕ sau: - C¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ nh- WTO. GSP. MFA, c¸c c«ng -íc vÒ lao ®éng, vÒ së h÷u trÝ tuÖ... - C¸c thÓ chÕ vÒ khu vùc: EU, NAPTA, ASEAN... - C¸c thÓ chÕ vÒ tµi chÝnh: WB,IMF, ADB vµ c¸c hiÖp ®Þnh liªn ng©n hµng. - C¸c hiÖp ®Þnh vÒ hµng ho¸ nh- vÒ cao su thiªn nhiªn, cµ phª, dÇu më , hµng dÖt may... - C¸c trung t©m giao dÞch: Sá giao dÞch hµng ho¸ ë Lu©n §«n, Paris, Singapore, Chicago... - C¸c c«ng héi vËn t¶i biÓn, tæ chøc hµng kh«ng quèc tÕ (ICAO), tæ chøc du lÞch quèc tÕ, c¸c tÝnh chÊt liªn l¹c viÔn th«ng quèc tÕ, c¸c m¹ng l-íi vµ trung t©m dÞch vô tiªu thô... Ho¹t ®éng cña c¸c thÓ chÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®· ®-a l¹i hiÖu qu¶ gióp cho th-¬ng m¹i quèc tÕ ®-îc æn dÞnh vµ ph¸t triÓn. Trong t-¬ng lai c¸c ®Þnh chÕ nµy sÏ kh«ng thÓ kh«ng tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµo c¸c ®Þnh chÕ thÕ giíi vµ khu vùc nãi trªn. Víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña thÞ tr-êng thÕ giíi nh- vËy ®· ¶nh h-ëng tíi viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi. Nh- khu vùc EU ®· cã 19 c¸c møc thuÕ -u ®·i ®èi víi hµng dÖt may cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng nµy. HiÖp ®Þnh c¸c n-íc EU ®· cã hiÖp ®Þnh vÒ hµng may mÆc víi tõng n-íc cô thÓ, d-íi c¸c quy ®Þnh c¸c s¶n phÈm DÖt may cña Trung Quèc. Víi c¸c ®Þnh chÕ nµy, nã t¹o ra sù c«ng b»ng gi÷a c¸c n-íc cã nÒn c«ng nghiÖp may ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh chung cña thÞ tr-êng thÕ giíi nh- hiÖn nay, t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam còng cã nhiÒu biÕn ®éng vµ næi lªn mét sè ®Æc ®iÓm sau: + N¨m 1997 ®· kÕt thóc hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU h¹n ng¹ch 22 ngh×n tÊn dÖt may ®¹t gi¸ trÞ 450 triÖu. GÇn ®©y, ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh trong lÜnh vùc nµy cho giai ®o¹n 1998-2000, ®iÒu ®ã sÏ më ra mét triÓn väng to lín vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña n-íc ta. + Quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú ®-îc c¶i thiÖn mét c¸ch c¬ b¶n, song quy chÕ tèi huÖ quèc cho ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét c©u hái ch-a chÝnh x¸c. NÕu chÕ ®é nµy ®-îc ¸p dông th× ®©y sÏ lµ c¬ héi lín vÒ thÞ tr-êng hµng dÖt may cho ViÖt Nam. + Kinh tÕ khu vùc ph¸t triÓn chËn l¹i : viÖc trao tr¶ Hång K«ng cho Trung Quèc vµo 1/7/1997 võa qua cã thÓ ¶nh h-ëng ®Õn kinh tÕ thÞ tr-êng khu vùc. HiÖn nay mét sè kh¸ch hµng Hång K«ng ®ang ®Æt gia c«ng hµng may mÆc t¹i ViÖt Nam nh- vËy sÏ Ýt nhiÒu bÞ biÕn ®éng. Bªn c¹nh ®ã cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ võa qua lµm ¶nh h-ëng nÆng nÒ tíi viÖc tiªu thô còng nhkh¶ n¨ng s¶n xuÊt trªn thÞ tr-êng c¸c mÆt hµng nãi chung vµ hµng may mÆc nãi riªng. + Tr-íc ®©y kh¸ch hµng EU tËp trung vµo thuª gia c«ng ¸o Jacket ba líp (cat 21) vµ s¬ mi (cat 8) t¹i ViÖt Nam. Thêi gian tíi xu h-íng chung lµ gi¶m cat 21 vµ cat 8, ®i vµo mét sè cat kh¸c nh- quÇn (cat 78), ¸o (cat 161). + XÝ nghiÖp may kh«ng ngõng c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, m¸y mãc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã mét sè xÝ nghiÖp liªn doanh s¶n xuÊt hµng 20