Tài liệu Tá phẩm annacarenina(q1)_735

ANNA CARENINA (phÇn 1) Anna Carenina LEV. Tolxtoi Anna Carenina tiÓu thuyÕt, tËp I nhÞ ca - D−¬ng t−êng dÞch nhµ xuÊt b¶n v¨n hãa th«ng tin Trung t©m v¨n hãa ng«n ng÷ ®«ng t©y http://ebooks.vdcmedia.com 1 LEV. Tolxtoi 2 Lêi giíi thiÖu Lev Tolxtoi (1828 - 1910) lµ mét trong nh÷ng nhµ v¨n cæ ®iÓn lín nhÊt n−íc Nga, ®∙ viÕt nhiÒu t¸c phÈm næi tiÕng: TruyÖn kÓ vÒ Xevaxtopol, Luyxerno, ChiÕn tranh vµ Hßa b×nh, Anna Carenina, C¸i chÕt cña Ivan Illitr, Phôc sinh, v.v...(1) Lenin ®∙ gäi Tolxtoi lµ "tÊm g−¬ng soi cña c¸ch m¹ng Nga". Trong Anna Carenina, chóng ta sÏ thÊy l¹i bøc tranh x∙ héi ch©n thùc vµ sinh ®éng cña c¶ mét giai ®o¹n lÞch sö n−íc Nga vµo gi÷a thÕ kû XIX, sau gi¶i phãng n«ng n«. Ngßi bót nghÖ thuËt ®iªu luyÖn, nghiªm kh¾c v¹ch trÇn bé mÆt xÊu xa cña chÕ ®é phong kiÕn chuyªn chÕ sa hoµng Nga; nh÷ng t− t−ëng, nguyÖn väng, −u ®iÓm, nh−îc ®iÓm cña n«ng d©n cïng phong trµo c¸ch m¹ng cña hä ®∙ gi¸n tiÕp vang déi vµo cuèn tiÓu thuyÕt. ChÝnh chñ nghÜa hiÖn thùc phª ph¸n cña Tolxtoi, c©y bót biÕt g¾n liÒn nghÖ thuËt víi thêi ®¹i ®Ó ph¶n ¸nh ®Êu tranh x∙ héi, ®∙ khiÕn Lenin viÕt nhiÒu bµi phª b×nh næi tiÕng vÒ Tolxtoi, ®Æt nÒn mãng cho khoa phª b×nh v¨n häc M¸c - Lenin. * * * Bèn n¨m sau khi viÕt xong ChiÕn tranh vµ Hßa b×nh, ngµy 19-31873, L. Tolxtoi l¹i h¹ bót viÕt dßng ®Çu tiªn cña cuèn tiÓu thuyÕt dµi Anna Carenina. Còng nh− nhiÒu nhµ v¨n håi ®ã, Tolxtoi chÞu ¶nh h−ëng cña Puskin. ¤ng nãi: "T«i häc tËp ®−îc nhiÒu ë Puskin, «ng lµ ng−êi cha cña t«i, ta nªn häc tËp «ng". §©y kh«ng ph¶i lµ ¶nh h−ëng bÒ ngoµi vÒ  (1) VÒ tiÓu sö cña t¸c gi¶, xin xem lêi giíi thiÖu cuèn ChiÕn tranh vµ Hßa b×nh. Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸, Hµ Néi, 1961. http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 3 c¸ch viÕt, giäng v¨n; còng kh«ng ph¶i lµ vay m−în, b¾t ch−íc cèt truyÖn nµy nä. Nh÷ng t¸c phÈm Puskin ®∙ kh¬i dËy tÊt c¶ søc lùc s¸ng t¸c s½n cã cña Tolxtoi, th«i thóc «ng lµm viÖc vµ gîi nhiÒu ý s¸ng t¸c tèt, míi. Nh©n ®äc truyÖn viÕt dë dang cña Puskin: Nh÷ng ng−êi kh¸ch häp mÆt trong biÖt thù, Tolxtoi n¶y ra ý ®Þnh viÕt Anna Carenina. Vµ «ng dùa vµo con g¸i Puskin lµ Mari Alecxandrovna Gactun lµm nguyªn mÉu, ®Ó t¶ vÎ mÆt, d¸ng ng−êi nh©n vËt Anna. B¾t tay vµo lµm, nhµ v¨n thùc ra chØ ®Þnh phãng bót viÕt, ch−a thÊy hÕt tÇm to lín cña cuèn truyÖn, dÇn dÇn sau nµy trong qu¸ tr×nh viÕt, nã míi ®ßi hái nhiÒu t©m søc. ¤ng còng ngõng bót nhiÒu lÇn v× bËn gióp vËn ®éng cøu tÕ n¹n d©n h¹n h¸n, hoÆc bËn viÕt cuèn Bµn vÒ gi¸o dôc quèc gia ®Ó tranh c∙i vÒ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc víi c¸c nhµ gi¸o ë Moxcva; «ng l¹i nhiÒu lÇn ch¸n n¶n, muèn bá dë cuèn truyÖn, v× thÊy m×nh viÕt kh«ng hay. §©y lµ qu∙ng ®êi sèng ªm Êm trong gia ®×nh, víi t×nh h×nh t− t−ëng æn ®Þnh vµ c«ng viÖc s¸ng t¸c phong phó nhÊt cña nhµ v¨n trong m«i tr−êng quý téc t¹i tr¹i Êp ë I¸txnaia Poliana. Håi trÎ, «ng tßng qu©n t¹i Capcad¬ vµ dù cuéc chiÕn tranh Nga - Thæ ë Cr−m. Nhê ®ã, «ng nh×n thÊu bé mÆt tr¸i cña chiÕn tranh ®Õ quèc tranh giµnh thÞ tr−êng vµ ®ång thêi còng thÊy râ tinh thÇn dòng c¶m, lßng yªu n−íc thËt sù cña binh lÝnh vµ thuû thñ b×nh th−êng. Lßng c¶m phôc sù vÜ ®¹i cña d©n téc Nga vµ c¨m ghÐt chÕ ®é n«ng n« khiÕn «ng tõ ®ã b¾t ®Çu chó ý tíi vÊn ®Ò d©n cµy. ¤ng ®i du lÞch nhiÒu n−íc ch©u ¢u nh− §øc, Ph¸p, Thôy SÜ, ý, BØ, Anh, vµ nhËn ra nhiÒu thèi n¸t cña chÕ ®é t− b¶n. NÕu Tolxtoi cßn t×m thÊy trong c¸c t¸c phÈm cña Voltaire, Diderot, Jean Jacques Rousseau, chót tÝnh chÊt tiÕn bé nµo ®ã trong thêi kú ®Çu chñ nghÜa t− b¶n thay thÕ chÕ ®é phong kiÕn mät ruçng cña thÕ kû XVII vµ XVIII ë Ph¸p, th× qua thùc tÕ x∙ héi c¸c n−íc T©y ¢u nöa sau thÕ kû XIX, «ng ®∙ tËn m¾t chøng kiÕn nh÷ng hiÖn t−îng thôt lïi, ph¶n ®éng, b¾t ®Çu lé râ kh«ng sao che giÊu cña chñ nghÜa t− b¶n trªn toµn thÕ giíi. Trë vÒ n−íc, Tolxtoi lÇn n÷a hiÓu thªm bé mÆt xÊu xa cña thùc tÕ x∙ héi Nga håi ®ã. ¤ng b¾t http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 4 ®Çu nghiªn cøu c¸ch d¹y häc cho b×nh d©n, viÕt s¸ch gi¸o khoa, vµ trong mét n¨m 1862, ®∙ më tíi 21 tr−êng häc cho ng−êi lín vµ trÎ em. Tr−íc ®ã, khi cßn ë Peterburg. Tolxtoi cã quen nhãm v¨n sÜ tiÕn bé trong t¹p chÝ Ng−êi ®−¬ng thêi nh− Trern−sevxki, Turghenev, Gontrarov, Necraxov, Oxtrovxki, vµ còng cã quen c¶ nh÷ng nhµ nghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt nh− Drudinin, Botkin vµ Amencov. Nh−ng víi c¶ hai nhãm chèng chäi nhau ®ã, Tolxtoi ®Òu kh«ng cïng chung quan ®iÓm vµ vÉn gi÷ ý kiÕn riªng vÒ ®êi sèng vµ nghÖ thuËt. TÊt c¶ c¸c sù viÖc nhµ v¨n theo dâi vµ tr¶i qua trong x∙ héi th−îng l−u ë Moxcva vµ Peterburg khi cßn lµ chµng thanh niªn −a ch¬i bêi phãng ®∙ng, mäi hiÓu biÕt vµ suy nghÜ vÒ n«ng d©n Nga khi trë vÒ tr«ng nom tr¹i Êp, mäi t×m tßi vµ mong muèn vÒ mét chÕ ®é x∙ héi thÝch hîp víi c¸c quan ®iÓm chÝnh trÞ, t− t−ëng, ®¹o ®øc riªng, tù rót ra khi nghiªn cøu triÕt häc, khoa häc, v¨n häc vµ tiÕp xóc víi c¸c trµo l−u t− t−ëng håi ®ã ë trong vµ ngoµi n−íc, mäi kinh nghiÖm giµ giÆn gom gãp sau hµng chôc n¨m s¸ng t¹o nghÖ thuËt, tÊt c¶ vèn liÕng d− dËt vµ nhiÒu mÆt ®ã ®ñ gióp Tolxtoi viÕt xong cuèn tiÓu thuyÕt lín Anna Carenina nµy. Th«ng qua cuéc ngo¹i t×nh Ðo le, chÊm døt b»ng c¸i chÕt téi lçi vµ bi th¶m cña Anna Carenina, cuéc sèng gia ®×nh lôc ®ôc cña Oblonxki, mèi t×nh tr¾c trë nh−ng h¹nh phóc cña Levin, cïng ®êi sèng t×nh c¶m phøc t¹p cña nhiÒu nh©n vËt kh¸c, nh− Betxi Tverxcaia, Lidia Ivanovna, Lida Mercalova, Xapho Stond, nhµ v¨n ®∙ ®Æt ra vÊn ®Ò t×nh yªu vµ h«n nh©n nh− mét sù viÖc c¸ nh©n vµ x∙ héi. Nh÷ng viÖc vµ ng−êi ®−îc t¶ tØ mØ, thùc vµ ®éng, tr×nh bµy cho ta thÊy c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ t×nh yªu, h«n nh©n, dÉn ®Õn c¸c viÖc lµm vµ kÕt qu¶ kh¸c nhau nh− thÕ nµo, c¸c nguån gèc x∙ héi s©u xa nµo quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt tèt, xÊu cña mèi t×nh trai g¸i trong chÕ ®é phong kiÕn vµ t− b¶n, cuèi cïng thùc chÊt cña h¹nh phóc cïng ®¹o ®øc yªu ®−¬ng theo nhµ v¨n hiÓu lµ ë ®©u? Nh©n dÞp nµy, Tolxtoi ph¬i trÇn nhiÒu mÆt xÊu xa cña ®êi sèng quý ph¸i, tõ lèi sèng xa hoa, l−êi biÕng, vî chång lõa dèi nhau, b¹n bÌ ghen ghÐt, x¶o tr¸, ®Õn thãi http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 5 quen sÜ diÖn h∙o, gi¶ nh©n gi¶ nghÜa, tranh giµnh ®Þa vÞ, bon chen luån cói, nhu nh−îc, ph¸ s¶n cña tÇng líp quý téc. Bªn c¹nh chñ ®Ò trªn, nhµ v¨n cßn ®−a ra nhiÒu vÊn ®Ò x∙ héi kh¸c, cã tÇm quan träng lín h¬n nhiÒu, chñ yÕu b»ng c¸ch th«ng qua nh©n vËt Levin: §ã lµ c¸c vÊn ®Ò lý t−ëng x∙ héi, c¸c ý kiÕn vÒ d©n téc, vÒ n«ng d©n, vÒ tæ chøc x∙ héi, c¬ cÊu kinh tÕ, gi¸o dôc, chÝnh trÞ, vÒ mäi sù thay ®æi ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn ®êi sèng nh©n d©n, vÒ triÕt häc, nghÖ thuËt vµ c¶ vÒ hßa b×nh, chiÕn tranh... Tãm l¹i, tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù nãng báng mµ bÊt cø ng−êi Nga nµo thêi ®ã, Ýt nhiÒu biÕt suy nghÜ vÒ vËn mÖnh n−íc nhµ, ®Òu ph¶i lo l¾ng tíi. NhiÒu vÊn ®Ò cÊp thiÕt nªu lªn ®ã ch−a ®−îc gi¶i quyÕt vµ kÕt luËn, hoÆc ®−îc gi¶i quyÕt vµ kÕt luËn theo lËp tr−êng riªng kh«ng Ýt sai tr¸i cña nhµ v¨n, nh−ng mäi vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra ®∙ lµ mét ph¸t hiÖn cã gi¸ trÞ lín lao, ph¶n ¸nh ®óng ®¾n c¸c m©u thuÉn x∙ héi chÝnh trong giai ®o¹n khñng ho¶ng trÇm träng cña n−íc Nga gia tr−ëng cò b¾t ®Çu tan r∙ mau chãng tr−íc sù x©m nhËp, chÌn Ðp cña chñ nghÜa t− b¶n. NhiÒu lý lÏ chÝnh cña "häc thuyÕt Tolxtoi" vÒ vÇn ®Ò chÕ ®é t− h÷u, ®¹o ®øc t− s¶n, lîi nhuËn, chÝnh quyÒn chuyªn chÕ vµ qu©n phiÖt, nghÖ thuËt vµ t«n gi¸o, mµ sau nµy t¸c gi¶ sÏ tr×nh bµy trong c¸c cuèn s¸ch lý luËn, nh− NghÖ thuËt lµ g×?, S¸m hèi, T«n gi¸o cña t«i, Lµm g×... ®∙ b¾t ®Çu ®−îc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp v¹ch ra trong cuèn tiÓu thuyÕt nµy. V.I. Lenin nhËn xÐt vÒ Tolxtoi nh− sau: "Mét mÆt th× chØ trÝch th¼ng tay chÕ ®é bãc lét cña t− b¶n, tè c¸o nh÷ng hµnh vi b¹o ng−îc cña chÝnh phñ, tè c¸o c¸c trß hÒ cña c«ng lý vµ cña hµnh chÝnh nhµ n−íc, v¹ch trÇn hÕt tÝnh chÊt s©u s¾c cña c¸c m©u thuÉn gi÷a t×nh tr¹ng cña c¶i ngµy cµng t¨ng thªm, v¨n minh ®¹t nhiÒu thµnh qu¶ vµ t×nh tr¹ng cïng khæ, man rî vµ ®au th−¬ng cña quÇn chóng c«ng nh©n còng ngµy cµng t¨ng thªm; mÆt kh¸c l¹i lµ ng−êi hiÒn tõ ®øng ra khuyªn r¨n "kh«ng nªn dïng b¹o lùc chèng l¹i ®iÒu ¸c"... Tolxtoi vÜ ®¹i lµ ë chç «ng ®∙ nãi lªn ®−îc nh÷ng t− t−ëng vµ nh÷ng t©m tr¹ng http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 6 ®∙ ®−îc h×nh thµnh trong hµng triÖu n«ng d©n Nga khi b¾t ®Çu cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n Nga"(1). Nh÷ng suy nghÜ cña nhµ v¨n vÒ ®êi sèng hµng ngµy, còng nh− nh÷ng t×m tßi ®Ó tr¶ lêi c¸c vÊn ®Ò x∙ héi lín cña thêi ®¹i ®Æt ra, ®−îc thÓ hiÖn b»ng nghÖ thuËt viÕt truyÖn cao tay. Víi søc lµm viÖc trung b×nh m−êi hai, m−êi ba giê mét ngµy, tõ ý ®Þnh ®Çu tiªn chØ lµ t¶ "mét ng−êi vî phô b¹c", qua nhiÒu lÇn bá dë, söa ch÷a, thay ®æi hoµn toµn so víi b¶n th¶o thø nhÊt, tiÓu thuyÕt Anna Carenina viÕt xong vµo th¸ng 7 n¨m 1877. Cuèn truyÖn v−ît ra ngoµi khu«n khæ mét tÊn th¶m kÞch ngo¹i t×nh vµ trë thµnh tÊm g−¬ng ph¶n chiÕu mét giai ®o¹n lÞch sö Nga, sau c¶i c¸ch n«ng n«, vµo gi÷a nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX, víi mäi m©u thuÉn x∙ héi nãng báng vµ phøc t¹p nhÊt. * * * Trªn trang më ®Çu cuèn truyÖn, cã ghi mét ®Ò tõ: "ViÖc b¸o o¸n thuéc vÒ ta, chÝnh ta l¹i ra ©n ®Òn bï l¹i", víi ngô ý: chóng ta kh«ng cã quyÒn ph¸n xÐt ng−êi ®êi, quyÒn ®ã thuéc vÒ Chóa. C©u nµy gãi ghÐm ý nghÜa khe kh¾t vÒ luËt ph¸p v« t×nh cña Chóa Trêi, nh−ng mÆt kh¸c tá râ tÊt c¶ lßng nh©n ®¹o, réng l−îng cña nhµ v¨n víi nh©n vËt chÝnh. ¤ng muèn che chë Anna tr−íc d− luËn bÊt c«ng cña mét x∙ héi −a sèng gi¶ dèi, quen chµ ®¹p con ng−êi; «ng kh«ng cho nã ®−îc quyÒn xÐt xö, v× chÝnh nã lµ nguån gèc g©y ra téi lçi. Vµ nÕu Anna lµ téi nh©n xóc ph¹m vµo ®¹o ®øc, trËt tù phong kiÕn th× ®ång thêi còng lµ n¹n nh©n cña lèi sèng gi¶ nh©n gi¶ nghÜa. Nãi vËy, kh«ng ph¶i Anna hoµn toµn kh«ng cã tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc m×nh lµm. Trong c¸i chÕt oan khiªn cña nµng ®∙ mang ý nghÜa tÝnh hËu qu¶ kh«ng tr¸nh khái cña viÖc lµm téi lçi, vÒ sù tù trõng ph¹t. Sau nh©n vËt Tachiana cña Puskin, Anna lµ mét h×nh ¶nh phô n÷ míi, tiÕn bé trong v¨n häc cæ ®iÓn Nga, ®∙ g¾ng gi¶i phãng c¸ tÝnh con ng−êi, vïng vÉy tho¸t khái ¸p bøc vµ nhôc nh∙ cña phong kiÕn  (1) V.I Lenin: Bµn vÒ v¨n häc nghÖ thuËt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, 1960, tr.124. http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 7 quý téc. Cïng víi Trern−sevxki, Turghenev, Necraxov, t¸c gi¶ Anna Carenina gãp phÇn vµo viÖc gi¶i phãng phô n÷, nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc tµn nhÉn nhÊt. MÆc dÇu chñ nghÜa x∙ héi cña Trern−sevxki lµ kh«ng t−ëng, «ng vÉn cho viÖc gi¶i phãng phô n÷ kh«ng ph¶i chØ ë mÆt t×nh yªu, mµ cßn ë trªn nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c: ®µn bµ ph¶i ngang hµng víi ®µn «ng vÒ mäi c«ng viÖc x∙ héi, cã quyÒn lao ®éng h÷u Ých, h−ëng thô vËt chÊt vµ chØ cã ®éc lËp vÒ kinh tÕ nh− vËy míi cã tù do vÒ tinh thÇn. TÇm t− t−ëng, Tolxtoi vÒ vÊn ®Ò nµy cã phÇn hÑp h¬n so víi nhµ c¸ch m¹ng d©n chñ. ¤ng chØ ®¸nh gi¸ cao vai trß ng−êi ®µn bµ trong gia ®×nh. Th¸i ®é ®ã ®−îc thÓ hiÖn ë nh©n vËt Natasa trong ChiÕn tranh vµ Hßa b×nh, nay l¹i thÓ hiÖn trong Anna Carenina, víi c¸c nh©n vËt Doli, Kitti. Cßn víi Anna, ý ®Þnh ®Çu tiªn cña nhµ v¨n lµ ph¶i phª ph¸n nghiªm kh¾c ng−êi ®µn bµ béi b¹c ®∙ ph¸ ho¹i nÒn mãng gia ®×nh. Nh−ng v× ®ßi hái hiÖn thùc vµ chèng l¹i trËt tù phong kiÕn, nhµ v¨n th¼ng th¾n ®∙ buéc ph¶i thay ®æi th¸i ®é víi nh©n vËt chÝnh trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c: cuèi cïng «ng ®∙ bµo ch÷a cho Anna, n¹n nh©n cña sù ®Ì nÐn, trãi buéc l¹c hËu. Anna, ng−êi sø gi¶ h¹nh phóc ®i dµn hßa cho gia ®×nh xÝch mÝch cña Doli, nh−ng trí trªu thay, ë ®ã nµng gÆp Vronxki vµ còng tõ ®ã b¾t ®Çu sù tan vì cña chÝnh gia ®×nh nµng. Anna lÊy Carenin kh«ng ph¶i v× t×nh yªu, mµ chØ do sù s¾p ®Æt cña bµ c« ®∙ t×m ®−îc cho m×nh mét «ng ch¸u rÓ m«n ®¨ng hé ®èi, ®ñ tiÒn tµi danh väng. Carenin yªu chiÒu vî theo thãi quen vî chång, nh−ng t©m hån c¨n cçi, t×nh c¶m kh« khan, lèi sèng tÎ nh¹t khu«n s¸o, tÝnh nÕt gi¶ dèi, −a sÜ diÖn, h¸m h− danh, céng víi ®Çu ãc th«ng minh l¹nh lÏo ®−îm mµu s¾c giÔu cît ®¸ng ghÐt cña «ng (nhÊt lµ víi ®µn bµ mµ ch−a bao giê «ng thùc t©m coi träng), tÊt c¶ t¹o cho Anna cuéc sèng gia ®×nh yªn æn nh−ng buån tÎ, sang träng nh−ng u uÊt. Nµng cè tù lõa dèi ®Ó sèng c¹nh ng−êi chång nh¹t nhÏo ngãt chôc n¨m trêi, víi bÒ ngoµi nh− mäi sù trªn ®êi ®Òu tèt ®Ñp! Thùc ra, Carenin kh«ng hÒ ®em h¹nh phóc ®Õn cho ng−êi vî xinh ®Ñp, hån hËu, thËm chÝ cßn chµ ®¹p lªn søc sèng tù nhiªn ë nµng. Vµ ®∙ ®Õn lóc tÝnh c¸ch ch©n thùc, sù cuång nhiÖt, khao kh¸t ®−îc yªu, ®−îc sèng tù do cña Anna kh«ng thÓ k×m h∙m n÷a vµ chØ cÇn tho¸ng gÆp Vronxki, mét ng−êi tr¸i ng−îc h¼n http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 8 víi chång, lµ nµng lËp tøc lao ®Çu vµo t×nh yªu, nh− thiªu th©n mª ¸nh löa, kh«ng tÝnh to¸n, mÆc kÖ c¶ lÔ gi¸o vµ d− luËn x∙ héi th−îng l−u. C¸i h¹nh phóc hîp ph¸p ®óng víi gi¸o lý nÒn ®¹o ®øc chÝnh thèng, ®¸ng ghen tÞ tr−íc con m¾t b¹n ®ång liªu, mµ Karenin t−ëng rÊt v÷ng ch¾c, phót chèc hãa ®å m∙ sôp ®æ tan tµnh, v× kh«ng ®−îc x©y dùng b»ng nguyªn liÖu t×nh c¶m thùc sù, Anna yªu say ®¾m, c«ng khai, nh− ®Ó tr¶ thï chång, ®Òn bï l¹i tÊt c¶ ®Ì nÐn t×nh c¶m, yªu th−¬ng gi¶ dèi mµ nµng ph¶i chÞu ®ùng trong cuéc h«n nh©n bÕ t¾c. TÊn bi kÞch còng b¾t ®Çu tõ ®Êy: nµng muèn tù do vµ th¼ng th¾n yªu, nh−ng vÊp ph¶i trë ng¹i lín lµ Carenin vµ x∙ héi th−îng l−u; nµng rÊt ghÐt gi¶ dèi nh−ng råi buéc ph¶i giam m×nh vµo vßng dèi tr¸. Anna lµ ng−êi vî xÊu sè, nh−ng l¹i lµ ng−êi mÑ rÊt yªu con. ChÝnh m©u thuÉn nµy lµm nµng chÞu nhiÒu cay ®¾ng, ®au khæ khi h−ëng h¹nh phóc t×nh yªu míi. Nµng ®µnh xa l×a ®øa con trai røt ruét ®Ó ®i víi Vronxki vµ biÕt ngay ng−êi yªu còng kh«ng sao hiÓu hÕt nçi lßng ng−êi mÑ xãt xa. M¸nh khoÐ cña Carenin vµ luËt lÖ x∙ héi chia rÏ mÑ con nµng, dån nµng vµo b−íc ®−êng cïng hoÆc ph¶i hy sinh quyÒn sèng yªu th−¬ng thùc sù, hoÆc ph¶i c¾t ®øt t×nh mÑ con. LÇn gÆp gì con trai khi ë n−íc ngoµi vÒ, võa vui s−íng võa ®au ®ín tuyÖt väng, tá râ thªm bé mÆt tinh thÇn ®»m th¾m cña nµng vµ t×nh c¶nh ®¸ng th−¬ng cña ®øa trÎ thiÕu t×nh mÑ. Nh÷ng giê phót yªu ®−¬ng vui s−íng nhÊt còng chØ lµ vui g−îng bÒ ngoµi, kh«ng hÒ trän vÑn, v× lßng nµng lu«n gi»ng xÐ gi÷a hai ng−êi: gi÷a con trai Xerioja vµ ng−êi t×nh Vronxki, nµng chØ cã quyÒn chän lÊy mét. Thùc ra, nÕu Anna muèn, nµng vÉn cã thÓ thu xÕp æn tho¶. ChÝnh «ng chång ch¼ng ®∙ ®−a ra tr−íc mét c¸ch dµn xÕp rÊt hîp víi ®¹o ®øc vµ thãi quen cña x∙ héi th−îng l−u ®Êy −? ¤ng s½n sµng lµm ng¬ (nÕu ch−a ph¶i hoµn toµn thõa nhËn) tr−íc sù ngo¹i t×nh, víi ®iÒu kiÖn dÔ dµng chØ cÇn vî gi÷ cho kÝn ®¸o vµ ®õng ®ßi ly dÞ, miÔn sao bÒ ngoµi g×n gi÷ ®−îc danh gi¸ «ng, g×n gi÷ ®−îc nÕp nhµ vµ tôc lÖ nhµ vua cïng ®¹o Chóa! §ã ch¼ng ph¶i sù viÖc th−êng thÊy trong c¶nh gia ®×nh r¾c rèi cña bao tæ Êm quý téc ®ã −? Nh÷ng Betxi Tverxcaia, Xapho Stond, Lida Mercalova kh«ng hÒ ¸y n¸y, buån rÇu trong nÕp http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 9 sèng quen dèi tr¸, cø ®µng hoµng ®i l¹i víi t×nh nh©n ë ngay gi÷a nhµ chång, lÊy ®ã lµm thó vui ch¬i lÊp lç trèng cho cuéc sèng rçng tuÕch, bª tha, tiªu biÓu cña giíi quý ph¸i ®ã sao. Nh−ng víi tÝnh t×nh trung hËu, nång nhiÖt, th¼ng th¾n, Anna ®∙ cao th−îng h¬n hä. Nµng c−¬ng quyÕt g¹t bá ý ®Þnh bØ æi vµ hÌn nh¸t cña chång. Tuy vÉn luyÕn tiÕc ®Þa vÞ x∙ héi m×nh, Anna vÉn c¶m thÊy lÎ loi trong x∙ héi ®ã; nã chØ thõa nhËn th«ng d©m, ngo¹i t×nh, cßn kÕt téi mäi mèi t×nh ch©n thùc, chÝnh ®¸ng. Sau bao n¨m sèng ngét ng¹t trong kh«ng khÝ ®¹o ®øc gi¶ dèi, nµng muèn xÐ toang mµn ®en dèi tr¸ «ng chång ®Þnh che phñ lªn ®êi nµng vµ vÞ ®¹i thÇn phu nh©n ®ã ®∙ ®ßi ly dÞ, ngang nhiªn bá chång bá con ®i theo ng−êi t×nh tr−íc m¾t mäi ng−êi. ë ®©y, viÖc lµm nµy cã ý nghÜa nh− mét sù næi lo¹n, mét sù khiªu khÝch chÝnh x∙ héi nµng xuÊt th©n. Vµ tÊt nhiªn nã sÏ kh«ng dung tha, nã sÏ cÊm cöa tõ bá nµng nh− ®øa con hoang. C¸c hä hµng, bÌ b¹n th©n nhÊt nh− Varia, BÐtxy còng kh«ng d¸m tiÕp nµng, mô Cataxova th× chöi c¹nh khoÐ. NÕu Anna cã gan chèng chäi, giµy xÐo lªn mäi lÔ nghi, sÜ diÖn cña bän cµnh vµng l¸ ngäc th× chóng còng kh«ng th−¬ng xãt g× mµ kh«ng phØ nhæ tr−íc khi nµng kÞp tù m×nh c¾t ®øt h¼n víi chóng. Mèi t×nh Anna víi Vronxki sÏ ®−îc coi lµ ®øng ®¾n, thËt sù tiÕn bé nÕu nµng qu¶ quyÕt ®Õn cïng lµm trßn viÖc tù gi¶i phãng. Nh−ng kh«ng, Anna kh«ng lµm ®−îc nh− vËy. Nµng ®∙ cã gan bá chång xa con, xa lu«n c¶ cuéc sèng tï tóng, gi¶ dèi. Trong cuéc t×nh duyªn míi mÎ vµ hoµn c¶nh sèng ®∙ thay ®æi, ®¸ng lÏ nµng ph¶i t×m thÊy lÏ sèng míi chÝnh ®¸ng, cao quý h¬n, ph¶i x©y dùng ®øng ®¾n cho mèi t×nh hai ng−êi ®−îc bÒn v÷ng vµ b¾t tay vµo lµm c«ng viÖc g× cã Ých cho gia ®×nh vµ x∙ héi, n©ng cao ý nghÜa cuéc sèng. Nh−ng råi môc ®Ých duy nhÊt cña Anna vÉn chØ lµ ®em tÊt c¶ cuéc ®êi phã mÆc cho sè mÖnh næi tr«i theo mèi t×nh phiªu l−u, l∙ng m¹n, tÇm th−êng. Nµng tù bu«ng th¶ trong cuéc sèng nhµn rçi, ®i rong ch¬i n−íc ngoµi, lµm duyªn lµm d¸ng víi ng−êi chung quanh, thËm chÝ kh«ng yªu th−¬ng ch¨m sãc c¶ ®øa con g¸i míi ®Î ®Ó g×n gi÷ s¾c ®Ñp vµ chiÒu theo mäi ý thÝch cña ng−êi t×nh, tÝnh to¸n gi»ng co trong viÖc ly h«n, do dù kh«ng d¸m c¾t ®øt h¼n víi x∙ héi cò. T×nh yªu ngµy cµng trë nªn Ých kû. Nµng b¾t ®Çu so s¸nh, ®ßi hái, o¸n giËn, ghen tu«ng. Nµng ch¹nh http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 10 nghÜ nçi lßng ®au khæ ph¶i xa con ®Ó d»n vÆt ng−êi t×nh, chØ muèn hoµn toµn ®éc chiÕm tÊt c¶ t− t−ëng, t×nh c¶m, thêi gian cña chµng, ®Ó chØ cã mçi viÖc lµ yªu quý, chiÒu chuéng nµng. Víi t©m lý ®ã, nÕu mÊt Vronxki lµ nµng sÏ mÊt hÕt. V× tù ®em c¶ ®êi m×nh phô thuéc vµo Vronxki, nh− c¸i bãng cã ®−îc nhê dËp theo c¸i h×nh, tù t−íc ®i quyÒn lîi vµ kh¶ n¨ng sèng tù do, ®éc lËp, cho nªn nµng cã ¶o t−ëng buéc ng−êi t×nh ph¶i hoµn toµn n« lÖ m×nh, ®Ó c©n b»ng gi¸ trÞ víi mÊt m¸t cña nµng. C¸i t×nh trë thµnh c¸i nî, yªu th−¬ng biÕn thµnh hên o¸n. Nµng kh«ng hÒ lµm c«ng viÖc g× cã Ých cho ®êi sèng riªng vµ chung, cµng chui ®Çu vµo mèi t×nh hÑp hßi, kh«ng ngõng ®ßi tho¶ m∙n t×nh c¶m vµ dôc väng th× cµng trë nªn xÊu tÝnh, nhá nhen, vÞ kû. Mèi t×nh cã thÓ nãi b¾t nguån tõ mét mong −íc cao th−îng, b»ng viÖc lµm can ®¶m, cuèi cïng còng trë thµnh tÇm th−êng, hÌn kÐm, kh«ng h¬n g× cuéc h«n nh©n ®Çu tiªn víi Carenin: Nµng vÉn kh«ng v−ît khái vßng tiªu cùc, tho¸i hãa cña b¶n chÊt giai cÊp xuÊt th©n vµ hoµn c¶nh sinh sèng. §ã lµ tÊn bi kÞch cña xung ®ét bªn trong con ng−êi nµng, nã ®iÓn h×nh cho m©u thuÉn bªn trong cña líp ng−êi trung thùc, muèn tiÕn lªn giµnh h¹nh phóc nh−ng kh«ng ®ñ søc chèng l¹i trë ng¹i chÝnh lµ x∙ héi th−îng l−u håi ®ã. Trong lÇn suýt chÕt v× sinh në, Anna ®∙ cã lóc c¶m ®éng v× chång tha thø. Nh−ng phót yÕu lßng ®ã chØ tho¶ng qua vµ nµng kh«ng thÓ nµo lµm lµnh víi cuéc sèng gi¶ dèi: ngay sau ®ã, nµng l¹i c¨m ghÐt Carenin nh− th−êng. MÆt kh¸c, nµng còng kh«ng bao giê yªn æn trong mèi t×nh míi vµ c¶m thÊy lÎ loi c¶ víi Vronxki. Nµng lo sî cho mèi t×nh, lu«n bÞ ®e do¹ cã c¸i g× ®¸ng sî trong ®ã. Nµng nghÜ ®Õn c¸i chÕt, thÊy chØ cã nã míi gi¶i tho¸t khái mäi nçi khæ ®au. Nµng nh− sîi d©y c¨ng th¼ng chØ chê ®øt phùt. C¶m gi¸c ®Þnh mÖnh cã tÝnh chÊt bi th¶m vµ viÖc ®o¸n tr−íc mét tai häa kh«ng tr¸nh khái lu«n ¸m ¶nh nµng. Nµng kh«ng hiÓu næi lùc l−îng gieo häa phóc ®ã n¶y sinh tõ ®©u, nªn kh«ng thÓ cã c¸ch nµo chèng chäi l¹i. Nµng ®∙ mÊt chång, mÊt con vµ mÊt c¶ chç ®øng trong x∙ héi. Nµng kh«ng cã lý t−ëng sèng nµo kh¸c ngoµi t×nh yªu víi Vronxki mµ b©y giê, theo nµng, nã ®∙ trë nªn mong manh, nh¹t nhÏo, hÕt hy väng. Cuéc ®êi dang dë dÉn nµng ®Õn ngâ côt hÕt lèi tho¸t, ngoµi lèi tho¸t cuèi cïng http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 11 lµ c¸i chÕt. H¬n n÷a, nµng ph¶i tr¶ thï, ph¶i v¹ch mét vÕt nh¬ lªn c¸i tr¸n ®¹o ®øc gi¶ dèi cña nhµ thê vµ x∙ héi. Nµng ph¶i lµm cho Vronxki v× nµng mµ ®iªu ®øng, hèi hËn: nÕu kh«ng trãi buéc ®−îc Vronxki b»ng thÓ x¸c th× nµng sÏ trãi buéc chµng b»ng mét kû niÖm vÜnh viÔn, b»ng tiÕc th−¬ng kh«ng g× xo¸ ®−îc. Vµ Anna ®∙ chÕt b»ng c¸i chÕt th¶m khèc. Trong khi huû ho¹i th©n m×nh, nµng huû ho¹i c¶ cuéc sèng t×nh c¶m cña ng−êi yªu mµ nµng ®∙ ®éc chiÕm, víi hy väng chµng sÏ kh«ng bao giê cßn yªu ai b»ng nµng. §©y lµ sù trõng ph¹t ng−êi vµ trõng ph¹t m×nh. C¶ x∙ héi th−îng l−u lÉn Carenin, Vronxki vµ c¸ nh©n ng−êi chÕt ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc nµy. TÊn trß ¸i t×nh ®∙ h¹ mµn, c¸i chÕt bÊt ®¾c kú tö cña ng−êi ®µn bµ b¹c phËn m∙i m∙i sÏ cßn lµm cho nhiÒu ng−êi ph¶i giËn, ph¶i th−¬ng. * * * Xoay quanh nh©n vËt Anna, nhµ v¨n cßn vÏ lªn mét lo¹t nhËn vËt kh¸c còng kh«ng kÐm s¾c nÐt. Tr−íc hÕt lµ Carenin. ¤ng lµ ng−êi cã nhiÒu ham muèn c«ng danh; b−íc ch©n ra khái nhµ tr−êng, «ng liÒn ®em hÕt t©m trÝ, nghÞ lùc giµnh lÊy ®Þa vÞ x∙ héi cao sang. VÒ chÝnh trÞ vµ tÝn ng−ìng, «ng thuéc phe b¶o thñ, tá ra th«ng minh, giao thiÖp réng, cã kinh nghiÖm tiÕn thñ trong ho¹n tr−êng. TÝnh nÕt vèn l¹nh nh¹t, nay l¹i chuyªn sèng b»ng lý trÝ tµn nhÉn, t©m hån «ng ngµy cµng kh« c»n. ¤ng lµ thø ng−êi quan liªu kiÓu mÉu trong c¶ viÖc n−íc lÉn viÖc nhµ, khèi ãc vµ tr¸i tim ph¸t triÓn kh«ng ®Òu, suy tÝnh rÊt m¸y mãc vµ xö sù rÊt bÊt nh©n. §©y lµ con ®Î cña n−íc Nga chuyªn chÕ, xa rêi ®êi sèng, ®èi ®Þch víi nh©n d©n. Trong viÖc c«ng, «ng thùc ra chØ lµ con rèi chuyªn nÆn ra c¸c thø giÊy tê v« dông. VÒ ®êi t−, «ng còng l¹i tá ra lµ ng−êi chång, ng−êi cha hÌn kÐm, mï qu¸ng. ¤ng chØ nghÜ ®Õn m×nh, kh«ng hÒ nghÜ ®Õn sè phËn Anna, ®Õn t©m t− t×nh c¶m nµng. ThËm chÝ «ng cßn tù bÞt m¾t, kh«ng d¸m ®i s©u vµo ®êi sèng tinh thÇn cña vî, coi ®ã lµ viÖc v« Ých, kh«ng t−ëng, nguy hiÓm. ¤ng l¶ng tr¸nh vµ phã mÆc cho t«n gi¸o. TÊt c¶ cè g¾ng chØ lµ vít v¸t sÜ diÖn, t×m mäi c¸ch che giÊu viÖc Anna ngo¹i t×nh ®Ó khái ¶nh h−ëng xÊu ®Õn viÖc th¨ng quan tiÕn chøc. Chñ nghÜa quan liªu thÊm s©u vµo mäi mÆt ®êi sèng, c¶ ®Õn viÖc d¹y con: «ng kh«ng b¾t ®Çu tõ http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 12 lßng yªu th−¬ng, t×m hiÓu ®øa trÎ mµ chØ dùa vµo mÊy trang gi¸o ®iÒu cña cuèn lý luËn s− ph¹m ®Ó d¹y con mét c¸ch m¸y mãc, th« thiÓn. ¤ng kh«ng hÒ yªu, kh«ng biÕt yªu vµ kh«ng thÓ yªu ai, kÓ c¶ vî con. ¤ng kh«ng cã lÊy mét ng−êi b¹n th©n. ¤ng sèng lÎ loi, co l¹i, nghi ngê, khinh b¹ch, víi tr¸i tim tª liÖt. Sù tµn nhÉn bÊt l−¬ng tá râ nhÊt trong viÖc «ng tõ chèi ly h«n Anna, quyÕt ®Þnh gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng cò, víi lý do ®Çy lßng "mé ®¹o" lµ ®Ó Anna cã dÞp "hèi c¶i" quay vÒ! Carenin ®¸nh b¹n víi n÷ b¸ t−íc Lidia Ivanovna. Tuy bÒ ngoµi cã vÎ tr¸i ng−îc víi lèi sèng bª tha, d©m ®∙ng cña Betxi Tverxcaia, nh−ng thùc chÊt cuéc sèng bªn trong bµ ta còng lµ c¶nh cïng héi cïng thuyÒn. Ng−êi ®µn bµ tµn xu©n ®Çy thÌm muèn xÊu xa, ®eo mÆt n¹ ®¹o ®øc, ®øng ra g×n gi÷ phong tôc, tÝn ng−ìng, biÕn chóng thµnh thø tiÕt h¹nh gi¶ dèi, mª tÝn dÞ ®oan. TÝnh chÊt khÈu phËt t©m xµ cña Lidia lé râ trong viÖc khuyªn Carenin kh«ng cho Anna gÆp l¹i con trai. ChÝnh x∙ héi hñ b¹i gióp cho bän v« l¹i, bÞp bîm nh− L¨ng®« thµnh c«ng. Tªn thÇy bãi nµy quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña cuéc sèng; nã nöa tØnh nöa mª g¹t bá viÖc xin ly h«n cña Anna, ®Èy nµng mau tíi c¸i chÕt. Carenin sî sù thùc nh− có sî ¸nh s¸ng. Ngän löa sèng hiu h¾t trong «ng tµn lôi dÇn, trËt tù gia ®×nh sôp ®æ, sù nghiÖp c«ng danh b¾t ®Çu thÊt thÕ, tÊt c¶ chØ cßn lµ ¶o t−ëng, vÒ cuèi cuèn truyÖn, «ng thËt sù chØ cßn lµ x¸c chÕt biÕt ®i. Vµ tai h¹i nhÊt, mØa mai nhÊt lµ ë chç chÝnh nh÷ng ng−êi nh− «ng l¹i lµ thµnh viªn tiªu biÓu cña x∙ héi th−îng l−u, nh÷ng kÎ cã quyÒn thÕ ë triÒu ®×nh, nh÷ng ng−êi n¾m vËn m¹ng sèng cßn cña c¶ mét d©n téc. Tuy kh«ng cã quan ®iÓm duy vËt lÞch sö, chØ ®øng trªn lËp tr−êng "®¹o ®øc vÜnh viÔn kh«ng thay ®æi", b»ng ngßi bót hiÖn thùc, Tolxtoi còng ®∙ th¼ng tay v¹ch trÇn ®¹o ®øc hñ b¹i cña chÕ ®é x∙ héi dùa trªn t− h÷u, ¸p bøc. Tuy nhiªn, nhµ v¨n kh«ng chØ t¶ sù c»n cçi, nghÌo nµn trong t©m hån Carenin. Trung thµnh víi t− t−ëng t«n gi¸o, «ng cè g¾ng chøng minh Carenin còng cã thÓ ®æi míi t©m hån, cã thÓ lµm nh÷ng viÖc cao th−îng. §ã lµ c¶nh Carenin ë bªn gi−êng bÖnh Anna, tha thø cho vî vµ dµn hßa víi Vronxki. ¤ng sung s−íng v× ®∙ tha thø vµ yªu http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 13 th−¬ng kÎ thï, ®óng nh− lêi Chóa tõng r¨n d¹y. Nguån gèc mäi ®au khæ trë thµnh nguån gèc cña vui vÎ th¶nh th¬i trong lßng. Nh−ng bªn c¹nh søc m¹nh tinh thÇn h−íng dÉn t©m hån «ng ®ã, cßn cã mét søc m¹nh kh¸c, s¬ ®¼ng h¬n, nh−ng còng kh«ng kÐm phÇn m¹nh mÏ, ®iÒu khiÓn ®êi «ng: «ng thÊy mäi ng−êi ng¹c nhiªn nh×n «ng, kh«ng hiÓu «ng vµ ®ang chê ®îi ë «ng mét hµnh ®éng g× ®ã. Râ rµng Tolxtoi ®∙ khÐo lÐo chøng minh mét gi¸o lý c¬ b¶n, cè h÷u cña ®¹o C¬ ®èc lµ tha thø cho kÎ thï. Nh−ng thùc ra, vai kÞch Carenin s¾m trong mét lóc ®ã rÊt g−îng g¹o. V× tha thø cho kÎ hÊp hèi cã lÏ cßn dÔ dµng h¬n tiÕp tôc o¸n giËn. Trªn con ®−êng ®æi míi tinh thÇn cña Carenin ®∙ hiÖn ra mét trë lùc, ®ã lµ søc m¹nh th« b¹o cña x∙ héi th−îng l−u. ViÖc tha thø cho vî lµm «ng trë thµnh ng−êi kh¸c th−êng, v−ît lªn trªn x∙ héi; nh−ng chung quanh, mäi ng−êi vÉn sèng nh− cò, kh«ng thõa nhËn "ch©n lý" cña Kinh Phóc ©m, kh«ng noi theo gi¸o lý C¬ ®èc, vÉn ¨n gian nãi dèi, cßn cã ¸c ý chÕ giÔu t×nh c¶m «ng. Carenin trë thµnh lÎ loi, nhôc nh∙. ThÕ lµ «ng ®µnh ®i ®Õn b−íc ®−êng cïng: «ng ®¸nh b¹n víi Lidia Ivanovna vµ hoµn toµn ph¸ s¶n vÒ tinh thÇn. H×nh t−îng Carenin rÊt thùc v× tu©n theo mäi quy luËt ph¸t triÓn bªn trong; vµ ®óng lµ mét ng−êi hÌn h¹, ®éc ¸c nh− vËy kh«ng thÓ tù m×nh ®æi míi tinh thÇn. Tr¸i h¼n víi Carenin, Vronxki lµ mét ng−êi trÎ tuæi, ®Ñp trai, kháe m¹nh, th¼ng th¾n, th«ng minh vµ nhÊt lµ ®¾m say, t¸o b¹o. Nhµ v¨n kh«ng thÓ x©y dùng nh©n vËt nµy c¸ch kh¸c ®−îc: v× nÕu anh ta kh«ng nh− thÕ th× lµm sao mét ng−êi ®µn bµ tµi s¾c ®Çy ®ñ nh− Anna l¹i cã thÓ míi gÆp lµ yªu ngay? Nh−ng c¸c ®øc tÝnh tèt ®ã chØ hîp riªng víi mÆt t×nh yªu kiÓu Anna vµ còng kh«ng sao thay ®æi ®−îc cuéc ®êi nµng, cøu nµng tho¸t khái c¸i chÕt tuyÖt väng. Vronxki thùc ra vÉn chØ lµ ng−êi xÊu, vÒ mäi mÆt t×nh c¶m, t©m hån, trÝ tuÖ ®Òu kh«ng s¸nh kÞp Anna. Nhµ v¨n t¶ nh©n vËt nµy cã kh¸c víi c¸c nh©n vËt ph¶n diÖn kh¸c nh−ng vÉn kh¸ râ nÐt. Vronxki chØ lµ ng−êi Ých kû, sèng v« dông, kh«ng cã lý t−ëng, môc ®Ých g× hÕt, tãm l¹i ®óng lµ ®øa con ®Î ®−îc nu«ng chiÒu cña x∙ héi quý téc. Vronxki vµ Anna ®Òu kh«ng gióp ®ì ®−îc g× cho nhau: hä kh«ng bï ®¾p nh÷ng phÇn thiÕu sãt trong b¶n th©n mçi ng−êi vµ do ®ã, dÇn http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 14 dÇn c¶m thÊy kh«ng cÇn nhau n÷a. Chµng c«ng tö bét kh«ng hÒ ®Õm xØa ®Õn lu©n lý, ®¹o ®øc, chØ biÕt ch¬i g¸i, ®¸nh b¹c, ®ua ngùa, r−îu chÌ ®µn ®óm víi chóng b¹n vµ thõa tiÒn, thõa thêi giê th× coi sãc tr¹i Êp, võa bãc lét lµm giµu võa ban ¬n c¶i l−¬ng cho n«ng d©n, coi ®ã còng lµ thø "mèt" míi. Chµng cã c¸ch thøc riªng ®èi xö víi ®êi: ph¶i rÊt thµnh thùc víi mäi ng−êi, trung thµnh víi bÌ b¹n, trõ víi ®µn bµ; kh«ng ®−îc lõa dèi ai, nh−ng cã thÓ lõa dèi ng−êi chång cã vî ®Ñp: s½n sµng quþt tiÒn c«ng thî may, nh−ng nhÊt thiÕt ph¶i tr¶ nî tiÒn cê b¹c bÞp; cã quyÒn lµm nhôc ng−êi, nh−ng kh«ng chÞu ®Ó ng−êi kh¸c lµm nhôc m×nh, chµng rÊt hiÕu th¾ng vµ cã thÓ hy sinh c¶ tÝnh mÖnh, tiÒn tµi, sù nghiÖp cho t×nh yªu, nh−ng ®õng ai x©m ph¹m ®Õn lèi sèng tù do cña chµng, dï lµ anh, lµ mÑ hay c¶ Anna n÷a. Bän chµng rÊt khinh nh÷ng ng−êi "cæ hñ" cßn kh− kh− «m mí lÔ gi¸o "lè bÞch". Hä chÕ giÔu tÊt c¶, tõ tÝnh nÕt trung thµnh, trinh tiÕt cña ®µn bµ, tÝnh tù träng g×n gi÷ cña ®µn «ng, ®Õn sù d¹y dç con c¸i, lµm viÖc cÇn cï. Mäi c¸i ®Òu sai tr¸i vµ v« lý, nh−ng l¹i thÝch hîp víi tÝnh h−ëng l¹c vÞ kû cña m×nh, nªn chµng cho th¸i ®é Êy lµ tuyÖt ®èi ®óng vµ yªn t©m, kiªu h∙nh sèng nh− vËy. Nh−ng Vronxki còng tá ra h¬n bän thanh niªn cïng lo¹i ë vµi ®iÓm nhá. Tho¹t ®Çu, chµng còng chØ coi viÖc ngo¹i t×nh víi Anna lµ trß tiªu khiÓn ®ang ®−îc thÞnh hµnh trong giíi quý ph¸i. Nh−ng sau ®ã, chµng ®∙ thËt lßng yªu, kh«ng nghe theo lêi khuyªn xÊu xa cña mÑ vµ anh. Chµng rÊt khæ t©m khi sa vµo hoµn c¶nh lu«n ph¶i dèi tr¸, tr¸i víi tÝnh nÕt thùc thµ cña m×nh. Chµng còng kh«ng ph¶i chØ hîm hÜnh mµ cßn biÕt nh×n thÊy thãi xÊu cña m×nh vµ cña giíi th−îng l−u. Trong khi ®−a mét hoµng th©n n−íc ngoµi ®i th¨m c¸c c¶nh ®Ñp ë Peterburg, chµng nh×n thÊy râ tÝnh t×nh vµ lèi sèng ®¸ng ng¸n cña mét ng−êi "rÊt kháe, rÊt s¹ch nh−ng rÊt ngèc vµ rÊt tù m∙n, cã thÕ th«i". Vµ chµng thÊy m×nh ®−îc soi ®Çy ®ñ vµo tÊm g−¬ng ®ã! Chµng hiÓu nh−ng kh«ng ®ñ søc thay ®æi con ng−êi m×nh. Lèi sèng cña Vronxki lµ lèi sèng ®Þa chñ lai c¨ng, xa l¹ víi d©n téc. Chµng lµ ng−êi Nga sèng trªn ®Êt n−íc Nga, nh−ng chung quanh toµn lµ ng−êi vµ vËt tõ n−íc ngoµi ®em vµo. Tõ m¸y mãc lµm ruéng, ®å ®¹c, s¸ch b¸o ®Õn c¶ ®å ch¬i trÎ con còng ®Òu mua ë n−íc ngoµi. http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 15 Nµo ngùa gièng Anh, hÇu phßng, vó nu«i ng−êi Ph¸p, qu¶n lý ng−êi §øc, nhµ th−¬ng kiÓu Mü, nãi chuyÖn b»ng tiÕng Ph¸p, ¨n ch¬i theo lèi Anh. Lèi sèng sÆc mïi t− s¶n gi÷a n¬i th«n quª phong kiÕn chØ râ ®Çu ãc sïng b¸i n−íc ngoµi mét c¸ch mï qu¸ng cña chñ nhµ. Tr−íc con m¾t bµ mÑ Doli ®«ng con, lèi sèng ®ã nh− diÔn ra trªn mét s©n khÊu hµo nho¸ng, mµu mÌ. Ngay trong ®êi sèng t©m t×nh, Vronxki còng b¾t ®Çu ®ãng kÞch. Chµng h¬i hèi hËn v× yªu Anna mµ mÊt c¶ tù do, nh−ng vÉn giÊu nçi bùc m×nh d−íi lêi lÏ dÞu dµng, lÞch sù. §èi víi chµng, t×nh yªu vÉn cßn mµu s¾c mét chiÕn th¾ng vµ khi h− vinh ®ã gi¶m dÇn th× chµng b¾t ®Çu ch¸n. Anna thÌm muèn h¹nh phóc thËt sù. Nµng yªu tha thiÕt v× mong ®ã lµ con ®−êng tho¸t khái mäi trãi buéc gi¶ dèi, ®éc ¸c cña giíi th−îng l−u. Nh−ng Vronxki kh«ng ph¶i lµ ng−êi cã thÓ ®¸nh gi¸ ®óng mong −íc ®ã. ChÝnh Levin, con ng−êi chÝnh trùc, ®∙ nhËn xÐt Anna lµ ng−êi ®µn bµ hiÕm cã, luyÕn tiÕc cho mét t©m hån, trÝ tuÖ tèt ®Ñp vµ lo ng¹i Vronxki kh«ng hiÓu hÕt nµng. §óng thÕ, Vronxki kh«ng hiÓu næi Anna v× vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng tinh thÇn, chµng ®Òu nghÌo nµn, hÌn yÕu h¬n; chµng kh«ng cã ®ßi hái vÒ ®êi sèng bªn trong ®øng ®¾n, kh«ng d¸m xa rêi giíi th−îng l−u, thËm chÝ cßn ®Çu hµng. Chµng ®∙ lÊy t×nh yªu lµm vinh quang, th× khi nã mÊt ®i, chµng còng thiÕu lÏ sèng. Chµng ®∙ mét lÇn tù tö hôt v× bÞ sØ nhôc vµ bÞ mÊt Anna. Sau khi nµng chÕt, viÖc chµng t×nh nguyÖn tßng qu©n ®i ®¸nh nhau ë Xerbi hoµn toµn ch¼ng ph¶i v× lßng yªu n−íc hay ý ®Þnh lµm chÝnh trÞ g× hÕt, mµ chØ lµ viÖc lµm tuyÖt väng, mét vô "tù s¸t" thø hai còng kh«ng kÐm phÇn "næi tiÕng" nh− c¸i chÕt cña Anna. * * * Cuèn truyÖn h×nh nh− chia lµm hai ®−êng d©y nh©n vËt riªng rÏ: mét bªn lµ Anna, Carenin, Vronxki, mét bªn lµ Kitti, Levin. Thùc ra, ngay ®Õn sè phËn riªng cña c¸c nh©n vËt kh¸c còng ®Òu ®−îc bè trÝ theo mét h−íng thèng nhÊt, ®Ó ®ãng gãp vµo viÖc tr×nh bµy vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trung t©m cuèn truyÖn: t×nh yªu vµ h«n nh©n, gia ®×nh h¹nh phóc hay bÊt h¹nh. Coznusev, mét ng−êi sèng xa thùc tÕ, chØ http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 16 chuyªn chói ®Çu vµo s¸ch vë vµ Varenca, mét c« g¸i ®øc h¹nh, mé ®¹o, c¶ hai cuèi cïng còng ph¶i tr¶i qua thö th¸ch víi vÊn ®Ò h«n nh©n. Tõ Betxi Tverxcaia, Lidia Ivanovna, ®Õn Xerpukhovxcoe ®Òu lu«n bµn ®Õn chuyÖn gia ®×nh, tuy kh«ng ph¶i lµ chuyÖn chÝnh. Råi c¸c gia ®×nh Xviajxki, Trerbaxki Lvov ®Òu ®−îc miªu t¶ ®Çy ®ñ. Lèi sèng trôy l¹c cña Oblonxki lµm gia ®×nh lôc ®ôc, lµm Doli, mét ng−êi vî chØ biÕt cã chång vµ con, ph¶i ®au khæ, ghen tu«ng. D−íi vÎ bÒ ngoµi ®Çy ®ñ, ªm Êm, gia ®×nh quý téc ®ã ®ang tan vì h¹nh phóc víi nh÷ng tóng thiÕu, xÝch mÝch vµ ch¸n ghÐt nhau. T×nh yªu khã ®i ®«i víi tÝnh Ých kû. H¹nh phóc chØ ®Õn víi nh÷ng ng−êi quªn m×nh mµ yªu. Trong chõng mùc nhÊt ®Þnh, cÆp vî chång Levin - Kitti cã lÏ ®¹t tíi h¹nh phóc ®ã. Hä lµ nh÷ng ng−êi thùc thµ, chÝn ch¾n vµ t×nh yªu cña hä còng ph¶i tr¶i qua nh÷ng lÇm l¹c, hèi hËn, ®au khæ. Hä yªu vµ träng nhau, trÇm lÆng nh−ng th¾m thiÕt, võa kh«ng ngõng t×m hiÓu nhau vµ lo l¾ng ®Õn bæn phËn mçi ng−êi. Kitti theo chång vÒ quª ë, g¾ng lµm quen víi lèi sèng cña chång vµ gióp ®ì chång lµm viÖc. Nµng hiÓu thÊu t×nh m¸u mñ cña Levin, hÕt lßng s¨n sãc ng−êi anh chång èm nÆng. Nh−ng quý h¬n c¶ lµ nµng hiÓu t©m hån chång, mét t©m hån nµng cho lµ "tÊt c¶ cho ng−êi kh¸c, kh«ng nghÜ g× ®Õn m×nh", nh−ng l¹i ®ang b¨n kho¨n ®i t×m lÏ sèng, t×m ch©n lý. Kitti lµ c« g¸i dÞu dµng, ng©y th¬, ®ang ao −íc t×nh yªu sÏ ®Òn ®¸p xøng ®¸ng cho s¾c ®Ñp t−¬i trÎ m×nh. TÊt c¶ nçi lßng nµng say s−a tin vµo mét h¹nh phóc gia ®×nh tèt ®Ñp. Vronxki ®∙ ph¸ ho¹i lßng tin ®ã, lµm nµng tõ ®ã nh×n ®êi chØ thÊy toµn xÊu xa. Khi d−ìng bÖnh ë suèi n−íc nãng, Kitti gÆp Varenca. Tho¹t ®Çu, nµng cho c« b¹n míi nµy lµ con ng−êi toµn vÑn, sèng cuéc ®êi kh¸c h¼n bän thanh niªn hêi hît. Nµng kh¸m ph¸ ra mét thÕ giíi hoµn toµn míi mÎ: ngoµi cuéc sèng b¶n n¨ng nµng vÉn sèng tõ tr−íc ®Õn nay, cßn cuéc sèng tinh thÇn kh¸c, cao th−îng vµ kú diÖu h¬n nhiÒu. Ng−êi ta ®i vµo cuéc sèng ®ã b»ng t«n gi¸o, kh¸c h¼n thø t«n gi¸o quen thuéc tõ nhá víi c¸c buæi lÔ ë nhµ thê hoÆc häc thuéc lßng Kinh th¸nh. Thø t«n gi¸o nµy cao siªu, huyÒn bÝ h¬n, g¾n liÒn víi c¸c t− t−ëng, t×nh c¶m cao th−îng, quªn m×nh ®Ó yªu th−¬ng kÎ kh¸c. Vµ Kitti ®∙ bÞ Varenca c¶m ho¸, b¾t ch−íc b¹n gióp ®ì kÎ nghÌo, s¨n sãc ng−êi èm, ®äc kinh Phóc ©m http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 17 cho hä nghe. ë ®©y, Tolxtoi muèn ®em lßng vÞ tha b¸c ¸i vµ ®¹o ®øc tù hoµn thiÖn b¶n th©n ®Ó chøng minh r»ng chØ cã t«n gi¸o míi cøu ta tho¸t khái mäi rµng buéc b¶n n¨ng cña x¸c thÞt vµ tiÕn tíi cuéc sèng tinh thÇn cao quý h¬n. Nh−ng còng chÝnh ngßi bót hiÖn thùc cña nhµ v¨n ®∙ giíi thiÖu Varenca lµ ng−êi thÕ nµo? §ã lµ mét c« g¸i cßn rÊt trÎ nh−ng kh«ng cã tuæi trÎ, gièng ®ãa hoa ®Ñp cßn nguyªn c¸nh nh−ng sím tµn óa vµ kh«ng h−¬ng th¬m, nhÊt lµ c« ta thiÕu niÒm h¨ng say ®Ëm ®µ, quyÕn rò tr−íc ®µn «ng. C« giµ tr−íc tuæi, chØ nghÜ ®Õn bæn phËn, kh«ng cã næi tiÕng c−êi. Cuéc sèng hoµn toµn lý trÝ ®∙ giÕt chÕt ®êi sèng t×nh c¶m b×nh th−êng. Lßng c« yªu th−¬ng mäi ng−êi kh«ng tù nhiªn, lu«n ph¶i cè g¾ng, g−îng g¹o: nã chØ che ®Ëy mét sù thùc lµ c« kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc t©m yªu th−¬ng theo mét t×nh c¶m trÇn thÕ gi÷a ng−êi víi ng−êi. TÊt nhiªn, víi tÝnh yªu ®êi nång nµn, Kitti kh«ng thÓ nµo trë thµnh mét tiÓu th− Varenca thø hai ®−îc. H¬n n÷a, con m¾t th«ng minh cña nµng còng bÊt chît thÊy, sau tÝnh t×nh "cao th−îng", cuéc ®êi "c¶m ®éng", lêi lÏ "dÞu dµng" cña Stan phu nh©n lµ nh÷ng dÊu hiÖu gi¶ dèi, bÞa ®Æt, gi¶o quyÖt cña bµ ta, lÊy thó vui tõ thiÖn lµm mét nguån an ñi, mét ®å trang søc. Kitti chØ sèng b»ng tr¸i tim mµ kh«ng thÓ sèng b»ng nguyªn t¾c gi¸o lý nh− hä, chØ thËt t©m yªu ng−êi mµ kh«ng thÓ lªn mÆt d¹y ng−êi, cøu ng−êi! Nµng sÏ cø lµ nµng, kh«ng thÓ ®ãng kÞch trªn s©n khÊu "thanh cao, tho¸t tôc" nh− Stan phu nh©n vµ còng kh«ng thÓ lµ mét Varenca kh« hÐo, c»n cçi. Qua lÇn thö th¸ch nµy, c¶ th©n thÓ lÉn tinh thÇn Kitti ®Òu kháe l¹i vµ nµng trë vÒ víi cuéc sèng thùc sù yªu ®êi, ®øng ngoµi mäi nguyªn t¾c gi¶ nh©n gi¶ nghÜa. Trong ch−¬ng lÔ c−íi Kitti, ng−êi ®äc thÊy râ sù ®ång t×nh cña nhµ v¨n víi sè phËn c¸c c« g¸i, khi −íc m¬ h¹nh phóc th−êng bÞ cuéc sèng tµn nhÉn ph¸ vì, nh− c¸c cuéc h«n nh©n cña nhiÒu ng−êi kh¸ch dù ®¸m c−íi lóc hä nhí l¹i qu¸ khø. Doli c¶m ®éng øa n−íc m¾t, t¹m quªn c¶nh nhµ tr−íc m¾t vµ nhí l¹i mèi t×nh ®Çu trong tr¾ng. Bµ cµng th−¬ng cho c¶nh sa ch©n lì b−íc cña Anna. Ng−êi ®µn bµ mang hy väng vµ h∙i hïng trong lßng, chÊm døt nh÷ng ngµy trÎ trung ®Ó b−íc vÒ nhµ chång, ®i vµo mét t−¬ng lai bÝ Èn, chÝnh m×nh còng http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 18 kh«ng râ cuéc sèng råi sÏ may rñi, tèt xÊu ra sao. §ã lµ ®iÒu ®¸ng th−¬ng th−êng x¶y ra cho ng−êi ®µn bµ trong x∙ héi cò. Trong tuÇn tr¨ng mËt, Levin thÇm tr¸ch Kitti lµ n«ng næi, hÌn män, ngoµi chuyÖn nhµ cöa, bÕp n−íc, v¸ may ra th× kh«ng biÕt ®Ó ý ®Õn mét c«ng viÖc g× ®øng ®¾n, nh− qu¶n lý tr¹i Êp, xem xÐt n«ng d©n, ch¬i nh¹c, ®äc s¸ch. Nh−ng chµng kh«ng hiÓu vî m×nh tù cho phÐp h−ëng vµi phót sung s−íng, an nhµn ®ã lµ ®Ó söa so¹n g¸nh v¸c nh÷ng nhiÖm vô rÊt nÆng nÒ: lµm chñ gia ®×nh, lµm vî, lµm mÑ. C¶ cuéc ®êi Doli còng hy sinh cho con c¸i: bµ ®em hÕt t©m søc ra nu«i nÊng d¹y dç, yªu th−¬ng chóng. Bµ kh«ng hiÓu næi, thËm chÝ cßn kinh ng¹c, khiÕp sî khi thÊy Anna kh«ng tù m×nh nu«i con vµ kh«ng d¸m ®Î n÷a, ®Ó g×n gi÷ s¾c ®Ñp, cã thêi giê chiÒu chuéng ng−êi t×nh. VÒ mÆt tinh thÇn, ng−êi mÑ b×nh th−êng ®ã h¬n h¼n bao nhiªu ng−êi ®µn bµ Ých kû kh¸c. C¶ hai chÞ em Doli vµ Kitti ®Òu lµ nh÷ng ng−êi cã n÷ tÝnh tèt ®Ñp, trung thµnh víi tr¸ch nhiÖm ng−êi vî, ng−êi mÑ. Nhµ v¨n ra søc ca ngîi nh÷ng con ng−êi ®∙ sinh ra vµ gi÷ g×n cuéc sèng trªn tr¸i ®Êt nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng nh©n vËt trªn cña Tolxtoi cã ®êi sèng tinh thÇn qu¸ eo hÑp. Hä kh«ng muèn b−íc ch©n ra khái ng−ìng cöa gia ®×nh, kh«ng ®ßi hái, lo l¾ng g× mäi quyÒn lîi kh¸c. Nhµ v¨n cho r»ng t©m t×nh mäi ng−êi ®µn bµ ®øng ®¾n chØ lµ "thê chång nu«i con". ¤ng phñ nhËn vai trß ng−êi ®µn bµ trong x∙ héi, mÆc dÇu vÉn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gia ®×nh víi quan niÖm nã lµ mét bé phËn chÝnh hîp thµnh x∙ héi. Dï sao Anna Carenina vÉn lµ cuèn tiÓu thuyÕt x∙ héi, kh«ng ph¶i tiÓu thuyÕt "gia ®×nh" kiÓu ch©u ¢u. * * * Trong mÊy dßng më ®Çu cuèn truyÖn, cã mét c©u: "Trong gia ®×nh, Oblonxki, mäi viÖc ®Òu rèi bÐt". §©y lµ chiÕc ch×a khãa më cho ta thÊy mäi mÆt ®êi sèng nh©n vËt vµ x∙ héi ph¶n ¸nh vµo truyÖn. Mäi gia ®×nh kh¸c cña Trerbaxki, Carenin, Levin... c¶ n«ng th«n gia tr−ëng n−íc Nga ®Òu rèi lo¹n, vïng vÉy chèng chäi sù lÊn ¸t cña chñ nghÜa http://ebooks.vdcmedia.com ANNA CARENINA (phÇn 1) 19 t− b¶n, gi¸ng xuèng ®Çu hä nh− mét tai v¹ kh«ng thÓ tr¸nh tho¸t. QuËn c«ng phu nh©n Trerbaxki lo cho t−¬ng lai Kitti; Doli lo cho gia ®×nh sa sót; Lidia Ivanovna tin vµo trß bãi to¸n... mäi ng−êi ®Òu lo sî, hoang mang tr−íc hiÖn t¹i bÊp bªnh, t−¬ng lai mï mÞt. Ngµy mai sÏ ra sao? Kh«ng ai d¸m nh×n th¼ng sù thËt, cè t×m quªn l∙ng trong r−îu, g¸i, cê b¹c, bãi to¸n... ChØ m×nh Levin ngµy ®ªm canh c¸nh lo cho cuéc sèng thay ®æi. Nh÷ng ®Þa chñ quý téc nh− chµng cßn gi÷ ®−îc tr¹i Êp, vÉn sèng theo thãi quen cò, nh−ng vÒ mäi mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, ®¹o ®øc, ®∙ c¶m thÊy bÞ lèi lµm ¨n sinh sèng cña chñ nghÜa t− b¶n tÊn c«ng. Tµn d− chÕ ®é n«ng n« nh−êng b−íc cho thêi kú tÝch luü nguyªn thuû cña chñ nghÜa t− b¶n tham lam, v« sØ víi ng−êi b¹n cïng ®−êng lµ ®ãi rÐt, nghÌo khæ cña nh©n d©n. Søc m¹nh ®ång tiÒn ph¸ háng nh©n phÈm, c¸ tÝnh, quan hÖ gi÷a ng−êi vµ ng−êi. TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc lÞch sö cô thÓ ®ã g¾n liÒn víi cuéc ®êi vµ c¾t nghÜa mäi t− t−ëng, t×nh c¶m, viÖc lµm cña Levin. §øng trªn miÕng ®Êt phøc t¹p cña mét ®Þa chñ, dùa vµo c¸c sù viÖc míi x¶y ra trong ®êi sèng, Levin lu«n suy nghÜ t×m ®−êng gi÷a x∙ héi ®ang ®Çy rÉy m©u thuÉn, khñng ho¶ng trÇm träng, kh«ng ngõng t¸c ®éng vµo cuéc sèng riªng t−. Lµ ng−êi th¼ng th¾n, rÊt nh¹y c¶m vµ ph¶n øng còng rÊt nhanh víi mäi thay ®æi trong ®êi sèng xung quanh, chµng lu«n bÊt m∙n víi hiÖn thùc, lu«n lo l¾ng t×m hiÓu ch©n lý vµ h¹nh phóc ë ®©u? TÊt c¶ chÆng ®−êng ph¸t triÓn vÒ tinh thÇn cña nh©n vËt lµ cuéc ®Êu tranh néi t©m gay go, phøc t¹p. T©m t− chµng lu«n bÞ giµy vß, hÕt nghi ngê, hoang mang råi l¹i hèi hËn, tù tr¸ch m×nh. Chµng khao kh¸t vµ cè g¾ng giµnh lÊy cuéc sèng sung s−íng h¬n, tèt ®Ñp h¬n, b»ng lao ®éng vµ ®Êu tranh, b»ng t×nh th−¬ng yªu vµ sù suy nghÜ. Chµng thùc t©m muèn rêi bá cuéc sèng Ých kû, tù t− tù lîi vµ t×m con ®−êng ®i vµo gÇn gòi víi nh©n d©n. Levin xãt xa cho tÇng líp quý téc ®ang chÕt lôi, khinh ghÐt bän con bu«n v« häc, tham lam, lõa läc. Nh÷ng «ng lín cã tiÕng mµ kh«ng cã miÕng nh− Oblonxki ph¶i ch×a tay ®ãn lÊy tói tiÒn cña c¸c «ng chñ míi "phÊt" nh− Riabinil. B¸n ®i khu rõng, Oblonxki lµ g∙ quý téc kh«ng biÕt thÑn, −a "sèng gÊp", thÝch a dua, bu«ng tr«i theo thêi thÕ, l−êi biÕng, hÌn yÕu, chØ quen ¨n ch¬i. Tuy lµ ng−êi th¼ng th¾n, nh−ng «ng http://ebooks.vdcmedia.com LEV. Tolxtoi 20 ta kh«ng cã tµi n¨ng g×, chuyªn cÇu c¹nh hä hµng, nÞnh hãt b¹n bÌ, luån cói kÎ giµu sang ®Ó cÇu chót danh vÞ, tiÒn tµi. C¶nh hoµng th©n Oblonxki, ng−êi nèi dâi dßng hä Rurits, ngåi ®îi hai giê liÒn t¹i phßng chê tªn t− s¶n Do th¸i Bongarinov ®Ó ngöa tay xin viÖc, ®ñ nãi râ «ng ta ®∙ ch«n vïi nèt sÜ diÖn quý téc vµ cói ®Çu tr−íc søc m¹nh ®ång tiÒn. Lµm sao Levin kh«ng lo l¾ng tr−íc nh÷ng sù viÖc ®ã ®−îc? Levin thÊy râ x∙ héi Nga ®∙ rèi lo¹n nh− thÕ nµo sau gi¶i phãng n«ng n«, thÊy râ nh÷ng ng−êi thay mÆt cho mét trËt tù kinh tÕ míi ®∙ lã ®Çu ra. VÊn ®Ò lo l¾ng nhÊt cña chµng lµ: n−íc Nga sÏ ph¸t triÓn theo con ®−êng nµo? Gi÷a c¸c "thµnh thÞ" vµ "c«ng x∙ n«ng th«n", ai sÏ th¾ng ai? C¬ së kinh tÕ nµo sÏ ®−îc x©y dùng ë n−íc Nga? Levin tin r»ng n−íc Nga sÏ tr¸nh ®−îc nanh vuèt chñ nghÜa t− b¶n, c¸c tªn Riabinil sÏ biÕn mÊt nÕu ®Þa chñ biÕt qu¶n lý tr¹i Êp hîp lý. Chµng chª tr¸ch c¸c quý téc b¸n rÎ ruéng ®Êt vµ c¶ nh÷ng ng−êi tæ chøc l¹i lèi s¶n xuÊt theo kiÓu t− b¶n; chµng muèn t×m ra mét h×nh thøc s¶n xuÊt kiÓu hîp t¸c gi÷a ®Þa chñ vµ n«ng d©n, ®iÒu hßa quyÒn lîi hai bªn. Vin vµo cí nÒn kinh tÕ tù nhiªn gi÷ vai trß chÝnh vµ v¨n minh thµnh thÞ tõ n−íc ngoµi mang vµo ®∙ g©y nhiÒu ¶nh h−ëng xÊu ë th«n quª, Levin cho r»ng n−íc Nga ®øng ngoµi quy luËt ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n. Quan ®iÓm nµy rÊt gÇn víi phe d©n tuý: hä còng cho chñ nghÜa t− b¶n kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ë Nga, tin r»ng n«ng d©n vµ n«ng th«n Nga cã b¶n tÝnh riªng biÖt x∙ héi chñ nghÜa"! Qua lêi lÏ Levin, nhµ v¨n chØ míi ph¶n ¸nh quan ®iÓm ®ã nh− mét niÒm hy väng mµ th«i, chø kh«ng ph¶i nh− mét t×nh h×nh cã thùc, v× râ rµng ®ång tiÒn ®∙ len lái vµo mäi mÆt ®êi sèng, kÓ c¶ kinh tÕ vµ n«ng nghiÖp cña n−íc Nga. Nh−ng nhµ v¨n còng kh«ng hiÓu næi mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a ®ång tiÒn vµ chÕ ®é t− b¶n. ¤ng nh¾m m¾t tr−íc sù thËt lµ chñ nghÜa t− b¶n ®∙ ®−îc x©y dùng trªn ®Êt n−íc Nga võa míi t¹m thêi æn ®Þnh. Levin m−în cí c¾t nghÜa tÝnh d©n téc cña n«ng d©n Nga ®Ó chøng minh c¸ch suy nghÜ cña chµng vÒ ®−êng lèi ph¸t triÓn riªng biÖt cña x∙ héi Nga: nµo n«ng d©n l¹c hËu, b¶o thñ, chèng l¹i mäi ®æi míi kü thuËt, c«ng cô, b¸m vµo lÒ thãi lµm ¨n cò kü. Ng−êi Nga cã c¸ch lµm ruéng riªng vµ do ®ã hä míi lµm trßn ®−îc nhiÖm vô r¶i ra trªn kh¾p ®Êt ®ai réng lín, hoang vu cña n−íc Nga. Chµng http://ebooks.vdcmedia.com