Tài liệu Skkn phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường thpt

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Trong chương trình giáo dục phổ thông, môn Lịch sử giữ một vị trí rất quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức và truyền thống cho học sinh. Qua môn học giáo dục hình thành phâm chất, ć lòng yuu nưcc ǹnng nàn, yuu gNXH,, iiêt suy nghyê đô ̣c lâ ̣p, hành đô ̣ng tâ ̣p thê, và ć tổ chức, nhâ ̣n ro kêt quả hoạt đô ̣ng cua mình, phát triên tối đa tinh th̀n chu đô ̣ng đáp ứng yuu c̀u xây dựng và iảo vu ̣ tổ quốc XH,gN. Dạy học tốt iô ̣ môn Lịch sử nh̀m ǵp ph̀n vào thực hiu ̣n mục tiuu chiên lực cua Đảng về đào tạo thê hu ̣ tr̉, tiêp tục sự nghiu ̣p cách mạng cua cha anh, đưa đất nưcc phát triên và hội nhập. Trong đ́, những tri thức lịch sử địa phương ć ý nghyêa rất quan trọng. Thực tê, tình yuu nưcc iắt đ̀u từ tình yuu quu hương. Nhà văn hoá XHô viêt Ilyu-Eren-iua từng ńi: "Lòng yêu nước bắt đầu từ lòng yêu những vật tầm thường nhất, yêu các cây trồng trước nhà, yêu cái phố nhỏ đổ ra bờ sông .v..v”. “Quê hương nghĩa nặng tình cao”( ,̀n ghí Minh) mà đi xa ai cũng nhc, khổ đau lại càng muốn về. Thật vậy! Một con người yuu Tổ quốc thiêt tha thì càng yuu quu hương mình sâu sắc, càng yuu quu hương thì càng yuu Tổ quốc và ngực lại. Quu hương và Tổ quốc tác động lẫn nhau, iổ sung cho nhau làm phong phú tình cảm cua mỗi con người. ghính vì thê mà trong sự hình thành nhân cách cua học sinh, lịch sử địa phương ć ý nghyêa rất quan trọng. Đặc iiệt trong giai đoạn hiện nay, Đất nưcc đang trun đường đổi mci, những mặt trái cua cơ chê thị trường tác động và ít nhiều làm x́i mòn đạo đức xã hội, làm méo ḿ nhân cách cua học sinh và thê hệ tr̉. Thì việc hình thành cho học sinh sự hiêu iiêt về lịch sử địa phương, về những giá trị và truyền thống quu hương, giáo dục lòng tự hào và ý thức trách nhiệm xây dựng quu hương càng trở nun iức thiêt. Nhận thức đực t̀m quan trọng cua những giá trị lịch sử quu hương ć ý nghyêa to lcn trong việc giáo dục tư tưởng đạo đức hình thành những phâm chất cua con người mci Việt Nam trong thời kì gN, và hội nhập, trong những năm qua Bộ giáo dục đã ć sự quan tâm và chỉ đạo thực hiện hiệu quả thông qua các đ̣t tập huấn dạy học lịch sử di sản và danh nhân địa phương đ̀nng thời thực hiện chỉ đạo các địa phương tự chu xây dựng chương trình tăng thời lựng giảng dạy lịch sử di sản và danh nhân địa phương. gông tác 1 dạy học di sản không chỉ dừng lại trong iộ môn Lịch sử mà còn triên khai trong các môn học xã hội Văn, Địa… Thê nhưng, trong thực tê ở trường T,PT ph̀n lịch sử địa phương chưa thực sự đực coi trọng xứng đáng vci vai trò cua ń vì số tiêt phân phối cua Bộ rất ít – mỗi khối chỉ phân phối 1 đên 2 tiêt. Vấn đề dạy lịch sử địa phương là chưa hiệu quả vì còn nhiều kh́ khăn: Mâu thuẫn giữa việc tăng thời lựng lịch sử địa phương - di sản và danh nhân trong chương trình tự chu vci chương trình chung. Việc tăng quá nhiều lịch sử địa phương là đ̀nng nghyêa phải cắt giảm chương trình nội dung lịch sử dân tộc và thê gici do số tiêt phân phối chương trình không tăng lun nun rất kh́ thực hiện iởi ń ảnh hưởng đên chương trình chung cua iộ giáo dục đào tạo quy định; tài liệu giảng dạy chưa ć tính hệ thống; không ć nội dung trong các kì thi… Vì thê mà cả giáo viun và học sinh đều không coi trọng, thậm chí còn cắt xén nun không ć hiệu quả. ,ọc sinh h̀u như lơ mơ hoặc không hiêu gì về lịch sử quu hương mình, ć đôi lúc học sinh ngỡ ngàng, lúng túng khi iất cḥt một ai đ́ hỏi hay ńi về sự kiện lịch sử quu hương mình. Đ́ là một thực tê đáng iùnn. Đặc iiệt ở ,à Tyênh, một vùng đất địa linh nhân kiệt vci iề dày truyền thống văn h́a, truyền thống cách mạng anh hùng qua mọi thời kỳ cua lịch sử dân tộc. ǵ nhiều sự kiện lịch sử điên hình, nhiều người con ưu tú cua Đảng, cua cách mạng, nhiều di tích lịch sử tiuu iiêu cho lịch sử đất nưcc một thời kỳ và nhiều danh nhân văn h́a, nhiều dòng họ khoa iảng thì sự thiêu hụt đ́ lại càng đáng iùnn hơn. Đ́ thực sự là sự trăn trở, là trách nhiệm cua những giáo viun giảng dạy lịch sử. Nhiệm vụ đặt ra cho giáo viun dạy lịch sử ở trường T,PT, ngoài trang iị cho học sinh hệ thống những kiên thức cơ iản lịch sử dân tộc và lịch sử thê gici đê hình thành thê gici quan khoa học, phâm chất đạo đức chính trị cho học sinh còn c̀n thiêt phải trang iị cho học sinh những hiêu iiêt sâu sắc về lịch sử và truyền thống quu hương. Qua đ́, giáo dục lòng tự hào về quu hương dân tộc, hình thành lòng yuu nưcc, truyền thống quu hương cách mạng, ìni dưỡng các năng lực tư duy hành động và thái độ ứng xử đúng đắn trong cuộc sống xã hội; giúp học sinh hiêu đực sự phát triên ḥp quy luật cua tự nhiun và xã hội, vận dụng sáng tạo những hiêu iiêt vào hoạt động thực tiễn, xây dựng ý thức trách nhiệm xây dựng quu hương giàu đẹp. 2 Đê khắc phục những kh́ khăn và thực hiện tốt yuu c̀u nhiệm vụ dạy học hiệu quả nội dung lịch sử địa phương thì giáo viun không thê không đổi mci phương pháp. ghỉ ć đổi mci phương pháp theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn, đa dạng h́a các hình thức dạy học lịch sử địa phương mci ć thê nâng cao hiêu iiêt cua các em về những gì đã xảy ra trong quá khứ trun mảnh đất quu hương mình, những truyền thống tốt đẹp, đê tự hào, đê sống cao đẹp hơn và phấn đấu xây dựng cho quu hương xứng đáng vci t̀m v́c lịch sử cua ń. Đ̀nng thời ǵp ph̀n năng cao chất lựng hiệu quả lịch sử dân tộc, hoàn thành tốt mục tiuu giáo dục – đào tạo, c̀n thiêt về lịch sử quu hương. XHuất phát từ suy nghyê đ́ và trong thực tiễn giảng dạy tôi đã thực hiện ć hiệu quả. Trong phạm vi ć thê, tôi chọn đề: “Phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường THPT hiện hành”, đê làm đề tài nghiun cứu vci mong muốn nh̀m ǵp thum một vài ý kiên về iiện pháp đê nâng cao hơn nữa chất lựng dạy và học môn lịch sử ở trường T,PT. Qua đ́ ǵp ph̀n nâng cao chất lựng, hiệu quả giáo dục truyền thống cách mạng, định hưcng nghề nghiệp, xây dựng quu hương. gùng các iộ môn khác thực hiện thành công mục tiuu và sự nghiệp đổi mci giáo dục cua Đảng và Nhà nưcc theo hưcng phát huy tính tích cực, chu động, sáng tạo cua học sinh - Nghị quyêt số 29 - NQ/TW ngày 4/11/2013 ,ội nghị TW 8 kh́a XHI về đổi mci căn iản và toàn diện “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; Khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới trí thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thành học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học…”. “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lí luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường gắn với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” II. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1. Mục đích nghiên cứu 3 Đề tài đực lựa chọn thực hiện nh̀m xác định phương pháp Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường THPT hiện hành. Tìm ra hưcng đi hiệu quả nhất cho việc đổi mci phương pháp dạy học môn Lịch sử hiện nay, đặc iiệt là giảng dạy lịch sử địa phương trong chương trình lịch sử T,PT. Đ̀nng thời chia s̉ kinh nghiệm dạy học lịch sử địa phương cua iản thân cùng đ̀nng nghiệp. Qua đ́ giáo viun và các đơn vị tổ chuyun môn Lịch sử tham khảo, iổ sung, sáng tạo không ngừng, nâng cao năng lực chuyun môn, nghiệp vụ sư phạm. Từ đ́ áp dụng trong thực tiễn giảng dạy cả chính kh́a và nội kh́a đê hưcng dẫn học sinh, hình thành cho các em kyê năng và phương pháp học iộ môn theo hình thức trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn. 2. Nhiệm vụ nghiên cứu. Nhiệm vụ chung cua đề tài là ǵp ph̀n không ngừng cải tiên và nâng cao chất lựng hiệu quả việc dạy học lịch sử địa phương, các di sản và danh nhân địa phương ở trường phổ thông. Nâng cao hơn nữa vị thê và phát huy hêt giá trị cua môn Sử trong sự nghiệp tr̀nng người đào tạo con người phù ḥp vci thời đại. Nhiệm vụ cụ thê là xây dựng đực nội dung dạy học và khắc phục những kh́ khăn học sinh dễ mắc phải khi tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Taọ ra những trải nghiệm mci làm cho học sinh nắm iài một cách dễ dàng mà sâu sắc. Trang iị, rèn luyện cho học sinh kyê năng tự học, tự trải nghiệm và sáng tạo, giảm áp lực cho học sinh. ,ình thành đực tình cảm, niềm tin, ý thức trách nhiệm đối vci quu hương, đất nưcc. Từ đ́ phát huy đực tính tích cực tự giác, thôi thúc học sinh ć những hành động tích cực ǵp ph̀n xây dựng quu hương, đất nưcc. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI CỦA ĐỀ TÀI 1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài thuộc lyênh vực phương pháp dạy học ở cấp trung học phổ thông, cụ thê là “Phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường THPT hiện hành”, đối vci đối tựng học sinh khối 10; khối 11; khối 12, trong trường T,PT hiện hành đã đực trang iị kiên thức cơ iản ć hệ thống về lịch sử thê gici và dân tộc, ć khả năng hoạt động thực tiễn và tư duy sáng tạo và vận dụng đực kiên thức liun môn đê giải quyêt vấn đề thực tiễn ć hiệu quả. 4 2. Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi nội dung thực hiện nghiun cứu cua đề tài là Lịch sử địa phương huyện gan Lộc qua các thời kì lịch sử g̀nm các di sản và danh nhân địa phương, các truyền thống tự hào cua vùng địa linh nhân kiệt nổi tiêng là đất học, đất cách mạng và đất thơ… Đề tài tập trung nghiun cứu “Phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường THPT hiện hành”. Sưu t̀m, chọn lọc những hình ảnh, iài hát, câu hỏi, thiêt kê các hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn phù ḥp nội dung và yuu c̀u học tập cua học sinh đối vci môn học. Từ đ́, kêt ḥp hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn phù ḥp trong từng nô ̣i dung cua tiêt học, từng đối tựng học sinh đê định hưcng phát triên phâm chất, năng lực cho học sinh. . Đối tựng hưcng dẫn thực hiện là học sinh iậc T,PT, cụ thê là lcp 11 và 12. Về mặt kiên thức và tư duy lí luận đã ć khả năng thực hiện phương pháp một cách độc lập ć hiệu quả vì các em đực trang iị kiên thức cơ iản về lịch sử dân tộc và thê gici ở cấp học dưci. gác em đã ć khả năng tư duy độc lập và hoạt động thực tiễn. Do đ́, giáo viun ć thê thực hiện dễ dàng, hiệu quả phương pháp này đê thiêt thực đổi mci phương pháp dạy học theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và rèn kyê năng, giúp học sinh hình thành những phâm chất và phát triên năng lực toàn diện. Từ thực tiễn đ́, trong năm học 2016-2017 và 2017-2018 tôi cùng tổ chuyun môn đã nghiun cứu tìm tòi, học hỏi, sáng tạo, áp dụng tích cực phương pháp này trong quá trình dạy học chính kh́a và ngoại kh́a đê nâng cao hiệu quả chất lựng dạy học Lịch sử địa phương hình thành và phát triên phâm chất, năng lực cho học sinh. Đ̀nng thời kiêm chứng, so sánh nhận thức cua các em qua kiêm tra, thi cử thấy đực một số kêt quả như mong muốn. Việc học cua học sinh trở nun nhẹ nhàng và khoa học không còn lo lắng và nặng nề vci việc học lịch sử. Nhận thức, nhìn nhận và đánh giá cua học sinh về những kiên thức lịch sử địa phương khá vững vàng, sâu sắc. Bài thuyêt minh về các di sản thê hiện tốt hơn và tự tin. Từ đ́ rút ra kinh nghiệm đê thực hiện ngày càng tốt hơn. Ǵp ph̀n hoàn thành mục tiuu và nhiệm vụ dạy học và giúp học sinh nâng cao lòng yuu quu hương đất nưcc và lý tưởng cách mạng, sống ć mục tiuu. 5 Trong phạm vi đề tài này tôi trình iày một số phương pháp cụ thê về phương pháp dạy học Lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn. - Thứ nhất: ,ình thức dạy nội kh́a ở không gian lcp học kêt ḥp trải nghiệm ở thực tê di sản nh̀m vận dụng kiên thức liun môn vào việc thuyêt minh di sản và chăm śc di tích. - Thứ hai: Ngoại kh́a vci hình thức tổ chức tổ chức trong khuôn viun nhà trường nh̀m giáo dục đạo đức, lòng yuu nưcc tự hào và ngoại kh́a ngoài khuôn viun lcp học ở địa đơn vị mô hình kinh tê ở địa phương theo kiêu dạy học dự án ǵp ph̀n xây dựng kyê năng và hưcng nghiệp. IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Nghiun cứu nắm vững tinh th̀n Nghị quyêt Trung ương 29 - đổi mci giáo dục căn iản toàn diện. - Nghiun cứu cơ sở lý luận và thực tiễn cua việc phát triên phâm chất và năng lực trong môn Lịch sử mà đặc iiệt là LSĐP theo hưcng hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn. - Nghiun cứu cơ sở phương pháp luận về phương pháp dạy học theo hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn; chu trương, đường lối, chính sách cua Đảng và Pháp luật cua Nhà nưcc về giáo dục ńi chung, Lịch sử ńi riung. - Nghiun cứu lý thuyêt: Đọc và nghiun cứu, phân tích, tổng ḥp các tài liệu về Giáo dục học, các tài liệu chuyun khảo, tài liệu lịch sử, phương pháp dạy học lịch sử, chương trình, sách giáo khoa lịch sử phổ thông, các công trình nghiun cứu về đổi mci PPD, ìng việc sử dụng hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn, tài liệu định hưcng phát triên phâm chất, năng lực cua người học. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiên hành dạy học ć đối chứng một hoạt động TNST và tích ḥp liun môn trong chương trình đê rút ra những kêt luận khái quát và đề xuất một số iiện pháp sư phạm. + Khảo sát ý kiên giáo viun về vấn đề dạy học ìng hoạt động trải nghiệm sáng tạo, khảo sát ý kiên học sinh sau tiêt học. + Tiên hành kiêm tra 15 phút sau iuổi học. - Phương pháp thống ku toán học: Sử dụng phương pháp thống ku xác suất toán học 6 đê xử lý kêt quả thực nghiệm sư phạm đối vci hai nh́m: Đối chứng và thực nghiệm nh̀m rút ra kêt luận khái quát, chứng minh tính khả thi cua đề tài. - Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp nghiun cứu cua phép iiện chứng duy vật: Lôgic, phân tích, tổng ḥp, so sánh, lập luận ... đê giải quyêt nội dung đề tài. - Tổ chức dạy thực nghiệm, khảo sát sau đ́ đánh giá, rút kinh nghiệm trong tổ chuyun môn. V. GIẢ THIẾT KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI. Nêu sử dụng“Phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường THPT ”, thì giáo viun sẽ khai thác tốt hơn về nội dung và học sinh nắm sâu sắc hơn các tri thức lịch sử địa phương, ǵp ph̀n ìni dưỡng phâm chất, phát triên năng lực toàn diện cho học sinh. Sẽ mở ra hưcng đi mci trong việc nâng cao chất lựng hiệu quả dạy học lịch sử địa phương ńi riung và iộ môn Lịch sử ńi chung. Đ̀nng thời ǵp ph̀n to lcn trong việc giáo dục đạo đức tư tưởng hình thành những phảm chất cho đoàn viun thanh niun. VI. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI Đề tài hoàn toàn mci ở phương pháp tổ chức và thiêt kê nội dung phương pháp tổ chức dạy học lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn. Điêm mci cua đề tài là: - XHây dựng ở ph̀n nội kh́a các hoạt động trải nghiệm sáng tạo vận dụng kiên thức liun môn đê thực hành trải nghiệm thực tiễn tại di tích. ,ọc sinh sẽ vận dụng kiên thức liun môn Văn, Sử, cả tiêng Anh đê đ́ng vai làm hưcng dẫn viun du lịch thuyêt minh di sản, danh nhân và hoạt động thực tiễn công ích, chăm śc di tích. - ,oạt động ngoại kh́a đực thực hiện trong đổi mci sinh hoạt chào cờ, tổ chức theo chu đề trong nhiều không gian. + Thứ nhất, gắn kiên tvci giáo dục đạo đức, nâng cao ý thức trách nhiệm cua đoàn viun, thanh niun đối vci đất nưcc và hoàn thiện iản thân. + Thứ hai, hoạt động trải nghiệm dạy học dự án, ngoài phạm vi ngoài nhà trường nh̀m mục đích giáo dục hưcng nghiệp cho học sinh, đặc iiệt là học sinh lcp 12. - Kêt ḥp sử dụng hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn đê thiêt kê iài giảng lịch sử địa phương ở trường T,PT giúp giáo viun ć thê tham khảo, sử dụng 7 một cách sáng tạo, hiệu quả trong dạy học và thông qua kêt quả thực nghiệm ć đối chứng đê kiêm chứng tính khả thi cua đề tài. VII. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Thực hiện đề tài này đã ǵp ph̀n tháo gỡ kh́ khăn cho giáo viun và các tổ chuyun môn về việc giải quyêt nâng cao chất lựng dạy học lịch sử địa phương và hiệu quả dạy học lịch sử dân tộc thê gici, nâng cao chất lựng các kì thi Quốc gia. Đ́ng ǵp giáo viun về những hình thức tổ chứ dạy học thiêt thực và hiệu quả lịch sử di sản và danh nhân. Phương pháp này giúp học sinh trút đực gánh nặng về việc học và ghi nhc lịch sử như cũ. Đ̀nng thời cũng không còn lúng túng và iỡ ngỡ trưcc những vấn đề lịch sử quu hương và trả lời những câu hỏi lịch sử địa phương. Từ đ́ nâng cao chất lựng và hiệu quả môn học và nâng cao lòng tự hào, tự tin. Về phía giáo viun, nhất là những giáo viun tr̉ chưa ć nhiều kinh nghiệm thì đề tài là tài liệu hỗ tṛ trong quá trình tổ chức dạy học lịch sử địa phương hiệu quả, tổ chức các hoạt động ngoại kh́a, chuyun đề chào cờ đ̀u tháng… rất thiêt thực đê nâng cao năng lực chuyun môn và nghiệp vụ. PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ THỰC HIỆN ĐỀ TÀI. 1. Cơ sở lí luận 1.1. Một số khái niệm - Khái niệm lịch sử địa phương Theo cách hiêu tổng quát: “Địa phương” là những gì không phải hay trái lại vci “gả nưcc”, “Quốc gia”, “Trung ương”. Theo cách hiêu cụ thê: “Địa phương” là những vùng riung l̉ cua đất nưcc, ć những mối liun hệ vci cả nưcc và là iộ phận cấu thành cua đất nưcc, nhưng chúng ć những nét riung tạo nun sắc thái đặc iiệt cua vùng mình. Từ nhận thức đ́, ta ć thê hiêu đực LSĐP là lịch sử cua các địa phương, như lịch sử cua các làng, xã, huyện, tỉnh hay khu vực, vùng, miền…ń còn iao hàm cả lịch sử cua các đơn vị sản xuất, chiên đấu, các cơ quan, xí nghiệp,…XHét về phạm vi địa lí và lịch sử, 8 các tổ chức và đơn vị này đều thuộc phạm vi địa phương, song về mặt chuyun môn, kỷ thuật ć thê xêp vào dạng lịch sử chuyun ngành. Như vậy iản thân LSĐP rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và thê loại. - Khái niêm ̣ hoạt động trải nghiệm sáng tạo ,oạt động TNST là hoạt động giáo dục, trong đ́ từng cá nhân học sinh đực trực tiêp hoạt động thực tiễn trong môi trường nhà trường cũng như môi trường gia đình và xã hội dưci sự hưcng dẫn và tổ chức cua các nhà giáo dục, qua đ́ phát triên tình cảm, đạo đức, phâm chất nhân cách, các năng lực…, từ đ́ tích lũy kinh nghiệm riung cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo cua cá nhân mình. - Khái niệm giáo dục qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo Là phương pháp dạy học cho học sinh tiêp xúc trực tiêp vci các iuổi tham quan, dã ngoại ở di tích, nhà thờ, các iuổi ngoại kh́a, các cuộc thi tìm hiêu… nh̀m giáo dục học sinh truyền thống yuu nưcc, tự hào dân tộc . Qua đ́ giáo dục các em ý thức iảo vệ di sản, phát triên trí tuệ, rèn luyện kỹ năng sống đ̀nng thời ǵp ph̀n đổi mci phương pháp dạy học, thực hiện đa dạng h́a hình thức tổ chức dạy học. - Khái niệm dạy học tích hợp liên môn Dạy học tích ḥp liun môn là dạy học những nội dung kiên thức liun quan đên hai hay nhiều môn học. "Tích ḥp" là ńi đên phương pháp và mục tiuu cua hoạt động dạy học còn "liun môn" là đề cập tci nội dung dạy học. Đã dạy học "tích ḥp" thì chắc chắn phải dạy kiên thức "liun môn" và ngực lại, đê đảm iảo hiệu quả cua dạy liun môn thì phải ìng cách và hưcng tci mục tiuu tích ḥp. 1.2. Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương Lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc ć một mối quan hệ iiện chứng không thê tách rời, ǹm trong cặp phạm trù "cái chung và cái riung".Tri thức lịch sử địa phương là iiêu hiện cụ thê, sinh động và đa dạng cua tri thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là một iộ phận cấu thành lịch sử dân tộc. Ńi cách khác, lịch sử dân tộc đực hình thành trun nền tảng khối lựng tri thức lịch sử địa phương đã đực khái quát và tổng ḥp ở mức độ cao. ghúng ta đều iiêt r̀ng, iất cứ một sự kiện, hiện tựng lịch sử nào xảy ra đều mang tính chất địa phương, vì ń gắn vci một vị trí không gian cụ thê cua một địa phương nhất 9 định dù r̀ng các sự kiện đ́ ć tính chất, quy mô và mức độ ảnh hưởng khác nhau. ǵ những sự kiện, hiện tựng chỉ ć tác dụng ảnh hưởng ở một phạm vi nhỏ hẹp nhưng cũng ć những sự kiện, hiện tựng mà tác động cua ń vựt ra khỏi khung gici địa phương, mang ý nghyêa quốc gia, thậm chí là ý nghyêa quốc tê. Mặt khác, tìm hiêu về lịch sử địa phương không chỉ là việc riung cua các nhà nghiun cứu mà còn là nhu c̀u cua mỗi con người. Từ thời cổ đại, XHi-xu-rông - một chính trị gia nổi tiêng cua Rô- ma cổ đã ńi: “Lịch sử là th̀y dạy cua cuộc sống”. ghính vì lẽ đ́, sự hiêu iiêt về lịch sử dân tộc còn iao hàm cả sự am tường c̀n thiêt về lịch sử địa phương, hiêu iiêt về quu hương, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn cua mình, hiêu từ mối quan hệ giữa lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc. Những năm g̀n đây, hoạt dộng nghiun cứu, iiun soạn, giảng dạy và học tập Lịch sử địa phương đực đây mạnh trun cả nưcc ńi chung và địa iàn ,à Tyênh ńi riung. Việc giảng dạy lịch sử địa phương trong các nhà trường ć tác dụng trực tiêp và quan trọng đê nâng cao chất lựng giảng dạy lịch sử dân tộc cua người giáo viun, làm cho iài giảng sinh động hơn, ć sức truyền cảm, gây thum hứng thú học tập cho học sinh, tạo đực những iiêu tựng lịch sử, giúp học sinh hiêu sâu sắc hơn các khái niệm, các hiện tựng trong iài học Lịch sử dân tộc. Tri thức lịch sử địa phương còn ć ý nghyêa sâu sắc trong việc giáo dục cho người học lòng tự hào chân chính về những truyền thống tốt đẹp cua quu hương, địa phương nơi cư trú, khơi dậy tình yuu quu hương xứ sở cho các em. 1.3. Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ghúng ta đã nhận thức ro vị trí, ý nghyêa cua iài học lịch sử địa phương. Bài học càng ć tác dụng khi đực hỗ tṛ ìng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn, một hình thức tổ chức dạy học ở trường phổ thông. Trong công tác TNST và tích ḥp liun môn, hoạt động cua th̀y và trò đực tiên hành chu yêu ngoài giờ học trun lcp, nhưng nội dung và chu đề hoạt động phải đạt đực mục đích giáo dưỡng, giáo dục, phát triên như ở iài học trun lcp, nhưng đực thực hiện trun cơ sở và phương tiện khác. Nhiệm vụ cua hoạt động TNST mang tính tổng ḥp, làm sâu sắc và phong phú kiên thức cua học 10 sinh về các mặt khác nhau cua cuộc sống xã hội, ǵp ph̀n gây hứng thú trong học tập lịch sử. Vì vậy, dạy học lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn tuy là hoạt động chu yêu ngoài lcp, nhưng công tác TNST ć tác dụng như một iài nội kh́a trong việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triên học sinh. Một cách cụ thê, hoạt động TNST và tích ḥp liun môn trong dạy học lịch sử địa phương chú ý đên việc làm phong phú kiên thức, giáo dục tình cảm, đạo đức phâm chất cua học sinh, giáo dục tinh th̀n tập thê, ý thức cộng đ̀nng trách nhiệm, yuu thích lao động, rèn luyện tính kỷ luật và tinh th̀n tương thân tương ái. Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn còn ć tác dụng giáo dục lcn đối vci học sinh. Dạy học tích ḥp là định hưcng dạy học trong đ́ giáo viun tổ chức, hưcng dẫn đê học sinh iiêt huy động tổng ḥp kiên thức, kyê năng thuộc nhiều lyênh vực khác nhau nh̀m giải quyêt các nhiệm vụ học tập, đời sống; thông qua đ́ hình thành những kiên thức, kyê năng mci; phát triên đực những năng lực c̀n thiêt, nhất là năng lực giải quyêt vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống.Trong hoạt động TNST và tích ḥp liun môn, những cá tính, phâm chất, ý thức khuynh hưcng cua học sinh iộc lộ ro ràng. Bởi vì những hoạt động TNST và tích ḥp liun môn trong học tập lịch sử địa phương ở trường phổ thông đực thực hiện phù ḥp vci những đặc điêm tâm lý lứa tuổi, trình độ cua học sinh, vci nhiều hình thức phong phú, iổ ích. Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn còn ǵp ph̀n phát triên toàn diện học sinh. Nêu iài học trun lcp là hình thức iắt iuộc cua việc học tập, tuân thu nghium ngặt chương trình đã quy định về thời gian, nội dung…thì hoạt động TNST và tích ḥp liun môn lại mở ra một khả năng rộng lcn đê hình thành các th́i quen, kyê năng về trí tuệ và thực hành cho học sinh trong học tập lịch sử địa phương. gác em ć thê tự chọn và tham gia một cộng tác ḥp vci sở thích và trình độ cua mình. Tính chất tự nguyện trong việc tham gia hoạt động TNST và tích ḥp liun môn đã phát huy năng lực nhận thức độc lập, làm nảy sinh và phát triên hứng thú cua học sinh. Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn iuộc học sinh sẽ phải huy động nhiều mảng kiên thức khác nhau như Văn, Sử, Địa lí… 11 đê giải quyêt một vấn đề về di sản hoặc danh nhân.Từ đ́ giúp các em ć một hệ thống kiên thức liun môn vững chắc, tạo hứng thú hơn trong học tập. 1.4. Một số vấn đề về dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường THPT a. Mục tiêu, đặc điểm của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tich hợp liên môn - Mục tiêu của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn nh̀m hình thành và phát triên phâm chất nhân cách, các năng lực tâm lý – xã hội...; giúp học sinh tích luỹ kinh nghiệm riung cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo cua cá nhân mình, làm tiền đề cho mỗi cá nhân tạo dựng đực sự nghiệp và cuộc sống hạnh phúc sau này. Mục tiuu cua dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn phù ḥp đáp ứng mục tiuu chương trình giáo dục phổ thông mci: ghương trình giáo dục phổ thông nh̀m tạo ra những con người Việt Nam phát triên hài hoà về thê chất và tinh th̀n, ć những phâm chất cao đẹp, ć các năng lực chung và phát huy tiềm năng cua iản thân, làm cơ sở cho việc lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời. Mục tiuu chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông nh̀m phát triên nhân cách công dân trun cơ sở phát triên hài hoà về thê chất và tinh th̀n; duy trì, tăng cường và định hình các phâm chất và năng lực đã hình thành ở cấp trung học cơ sở, ć kiên thức, kỹ năng phổ thông cơ iản đực định hưcng theo lyênh vực nghề nghiệp phù ḥp vci năng khiêu và sở thích; phát triên năng lực cá nhân đê lựa chọn hưcng phát triên, tiêp tục học lun hoă ̣c iưcc vào cuô ̣c sống lao đô ̣ng. - Đặc điểm của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn + Trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn là dấu hiệu cơ iản cua hoạt động. + Nội dung cua hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích ḥp liun môn mang tính tích ḥp và phân h́a cao. + ,oạt động TNST và tích ḥp liun môn dưci nhiều hình thức đa dạng. 12 + ,oạt động TNST và tích ḥp liun môn đòi hỏi sự phối ḥp, liun kêt giữa các môn học (từ 2 môn trở lun) và nhiều lực lựng giáo dục trong và ngoài nhà trường. b. Quan niệm về phương pháp dạy học lịch sử địa phương theo hướng hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn trong trường phổ thông Tổ chức dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn là các hoạt động giáo dục thực tiễn ć liun môn đực tiên hành song song vci hoạt động dạy học trong nhà trường phổ thông. ,oạt động dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn là một iộ phận cua quá trình giáo dục, đực tổ chức chu yêu ngoài giờ học các môn văn h́a ở trun lcp và ć mối quan hệ iổ sung, hỗ tṛ cho hoạt động dạy học. Thông qua các hoạt động thực hành, những việc làm cụ thê và các hành động cua học sinh, hoạt động dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn là các hoạt động giáo dục ć mục đích, ć tổ chức đực thực hiện trong hoặc ngoài nhà trường nh̀m phát triên, nâng cao các tố chất và tiềm năng cua iản thân học sinh, nuôi dưỡng ý thức sống tự lập, đ̀nng thời quan tâm, chia s̉ tci những người xung quanh. Thông qua việc tham gia vào các hoạt động học tập TNST và tích ḥp liun môn, học sinh đực phát huy vai trò chu thê, tính tích cực, chu động, tự giác, liun môn và sáng tạo cua iản thân. gác em đực chu động tham gia vào tất cả các khâu cua quá trình hoạt động: Từ thiêt kê hoạt động đên chuân iị, thực hiện và đánh giá kêt quả hoạt động phù ḥp vci đặc điêm lứa tuổi và khả năng cua iản thân. gác em đực trải nghiệm, đực iày tỏ quan điêm, ý tưởng, đực đánh giá và lựa chọn ý tưởng hoạt động, đực thê hiện, tự khẳng định iản thân, đực tự đánh giá và đánh giá kêt quả hoạt động cua iản thân, cua nh́m mình và cua iạn iè,…Từ đ́, hình thành và phát triên cho các em những giá trị sống và các năng lực c̀n thiêt. ,oạt động dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn về cơ iản mang tính chất cua hoạt động tập thê trun tinh th̀n tự chu, vci sự nỗ lực giáo dục nh̀m phát triên khả năng sáng tạo và cá tính riung cua mỗi cá nhân trong tập thê. Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn ć nội dung rất đa dạng và mang tính tích ḥp, tổng ḥp kiên thức, kyê năng cua nhiều môn học, nhiều lyênh vực học tập và giáo dục như: rèn luyện kyê năng viêt, giáo dục đạo đức, giáo dục trí tuệ, giáo dục kyê năng sống, giáo dục giá trị sống, giáo dục nghệ thuật thâm myê, giáo dục thê 13 chất, giáo dục lao động, giáo dục an toàn giao thông, giáo dục ý thức iảo vệ di sản, danh nhân, giáo dục lòng yuu nưcc, lòng tự hào truyền thống cua quu hương... Nội dung giáo dục cua dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn thiêt thực và g̀n gũi vci cuộc sống thực tê, đáp ứng đực nhu c̀u hoạt động cua học sinh, giúp các em vận dụng những hiêu iiêt cua mình vào trong thực tiễn cuộc sống một cách dễ dàng, thuận ḷi. Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn ć thê tổ chức theo các quy mô khác nhau như: theo nh́m, theo lcp, theo khối lcp, theo trường hoặc liun trường vci nhiều hình thức như nội kh́a và ngoại kh́a. Tuy nhiun, tổ chức theo quy mô nh́m và quy mô lcp vci hình thức vừa nội kh́a và ngoại kh́a ć ưu thê hơn về nhiều mặt như đơn giản, không tốn kém, mất ít thời gian, học sinh tham gia đực nhiều hơn và ć nhiều khả năng hình thành, phát triên các năng lực cho học sinh hơn. Dạy học lịch sử địa phương theo hưcng TNST và tích ḥp liun môn ć khả năng thu hút sự tham gia, phối ḥp, liun kêt nhiều lực lựng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: Giáo viun chu nhiệm, giáo viun iộ môn, cán iộ Đoàn, ian giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, Đoàn Thanh niun gộng sản ,̀n ghí Minh… c. Các hình thức tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo có thể thực hiện trong nhà trường phổ thông ,ình thức tổ chức hoạt động TNST trong trường phổ thông rất phong phú và đa dạng. gùng một chu đề, một nội dung giáo dục nhưng hoạt động TNST ć thê tổ chức theo nhiều hình thức hoạt động khác nhau, tùy theo lứa tuổi và nhu c̀u cua học sinh, tùy theo điều kiện cụ thê cua từng lcp, từng trương, từng địa phương. Mỗi hình thức hoạt động trun đều mang ý nghyêa giáo dục nhất định. Dưci đây là một số hình thức tổ chức cua hoạt động TNST trong nhà trường phổ thông: Hoạt động câu lạc bộ (CLB) gâu lạc iộ là hình thức sinh hoạt ngoại kh́a cua những nh́m học sinh cùng sở thích, nhu c̀u, năng khiêu,… dưci sự định hưcng cua những nhà giáo dục nh̀m tạo môi trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các học sinh vci nhau và giữa học sinh vci th̀y cô giáo, vci những người lcn khác. ,oạt động cua gLB tạo cơ hội đê học sinh đực chia s̉ những kiên thức, hiêu iiêt cua mình về các lyênh vực mà các em quan tâm, qua đ́ phát 14 triên các kyê năng cua học sinh như: kyê năng giao tiêp, kyê năng lắng nghe và iiêu đạt ý kiên, kyê năng trình iày suy nghyê, ý tưởng, kyê năng viêt iài, kyê năng chụp ảnh, kyê năng ḥp tác, làm việc nh́m, kyê năng ra quyêt định và giải quyêt vấn đề,… gLB là nơi đê học sinh đực thực hành các quyền tr̉ em cua mình như quyền đực học tập, quyền đực vui chơi giải trí và tham gia các hoạt động văn h́a, nghệ thuật; quyền đực tự do iiêu đạt; tìm kiêm, tiêp nhận và phổ iiên thông tin,… Thộng qua hoạt động cua các gLB, nhà giáo dục hiêu và quan tâm hơn đên nhu c̀u, nguyện vọng mục đích chính đáng cua các em. gLB hoạt động theo nguyun tắc tự nguyện, thống nhất, ć lịch sinh hoạt định kì và ć thê đực tổ chức vci nhiều lyênh vực khác nhau như: gLB học thuật; gLB thê dục thê thao; gLB văn h́a nghệ thuật; gLB vo thuật; gLB hoạt động thực tê; gLB trò chơi dân gian… Tổ chức trò chơi Trò chơi là một loại hình hoạt động giải trí, thư giãn; là ḿn ăn tinh th̀n nhiều iổ ích và không thê thiêu đực trong cuộc sống con người ńi chung, đối vci học sinh ńi riung. Trò chơi là hình thức tổ chức các hoạt động vui chơi vci nội dung kiên thức thuộc nhiều lyênh vực khác nhau, ć tác dụng giáo dục “chơi mà học, học mà chơi”. Trò chơi ć thê đực sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau cua ,ĐTNST như làm quen, khởi động, dẫn nhập vào nội dung học tập, cung cấp và tiêp nhận tri thức; đánh giá kêt quả, rèn luyện các kyê năng và cung cố những tri thức đã đực tiêp nhận,… Trò chơi giúp phát huy tính sáng tạo, hấp dẫn và gây hứng thú cho học sinh; giúp học sinh dễ tiêp thu kiên thức mci; giúp chuyên tải nhiều tri thức cua nhiều lyênh vực khác nhau; tạo đực ìu không khí thân thiện; tạo cho các em tác phong nhanh nhẹn,… Tổ chức diễn đàn Diễn đàn là một hình thức tổ chức hoạt động đực sử dụng đê thúc đây sự tham gia cua học sinh thông qua việc các em trực tiêp, chu động iày tỏ ý kiên cua mình vci đông đảo iạn iè, nhà trường, th̀y cô giáo, cha mẹ và những người lcn khác ć liun quan. Diễn đàn là một trong những hình thức tổ chức mang lại hiệu quả giáo dục thiêt thực. Thông qua diễn đàn, học sinh ć cơ hội iày tỏ suy nghyê, ý kiên, quan niệm hay những câu hỏi, đề xuất cua mình về một vấn đề nào đ́ ć liun quan đên nhu c̀u, hứng thú, nguyện vọng cua các em. Đây cũng là dịp đê các em iiêt lắng nghe ý kiên, học tập lẫn nhau. Vì vậy, diễn đàn như một sân chơi tạo điều kiện đê học sinh đực iiêu đạt ý kiên cua mình một cách 15 trực tiêp vci đông đảo iạn iè và những người khác. Diễn đàn thường đực tổ chức rất linh hoạt, phong phú và đa dạng vci những hình thức hoạt động cụ thê, phù ḥp vci từng lứa tuổi học sinh. Mục đích cua việc tổ chức diễn đàn là đê tạo cơ hội, môi trường cho học sinh đực iày tỏ ý kiên về những vấn đề các em quan tâm, giúp các em khẳng định vai trò và tiêng ńi cua mình, đưa ra những suy nghyê và hành vi tích cực đê khẳng định vai trò và tiêng ńi cua mình, đưa ra những suy nghyê và hành vi tích cực đê khẳng định mình. Qua các diễn đàn, th̀y cô giáo, cha mẹ học sinh và những người lcn ć liun quan nắm iắt đực những iăn khoăn, lo lắng và mong đ̣i cua các em về iạn iè, th̀y cô, nhà trường và gia đình,… tăng cường cơ hội giao lưu giữa người lcn và tr̉ em, giữa tr̉ em vci tr̉ em và thúc đây quyền tr̉ em trong trường học. Giúp học sinh thực hành quyền đực iày tỏ ý kiên, quyền đực lắng nghe và quyền đực tham gia,… đ̀nng thời giúp các nhà quản lí giáo dục và hoạch định chính sách nắm iắt, nhận iiêt đực những vấn đề mà học sinh quan tâm từ đ́ ć những iiện pháp giáo dục và xây dựng chính sách phù ḥp hơn vci các em. Sân khấu tương tác Sân khấu tương tác (hay sân khấu diễn đàn) là một hình thức nghệ thuật tương tác dựa trun hoạt động diễn kịch, trong đ́ vở kịch chỉ ć ph̀n mở đ̀u đưa ra tình huống, ph̀n còn lại đực sáng tạo iởi những người tham gia. Ph̀n trình diễn chính là một cuộc chia s̉, thảo luận giữa những người thực hiện và khán giả, trong đ́ đề cao tính tương tác hay sự tham gia cua khán giả. Mục đích cua hoạt động này là nh̀m tăng cường nhận thức, thúc đây đê học sinh đưa ra quan điêm, suy nghyê và cách xử lí tình huống thực tê gặp phải trong iất kì nội dung nào cua cuộc sống. Thông qua sân khấu tương tác, sự tham gia cua học sinh đực tăng cường và thúc đây, tạo cơ hội cho học sinh rèn luyện những kyê năng như: kyê năng phát hiện vấn đề, kyê năng phân tích vấn đề, kyê năng ra quyêt định và giải quyêt vấn đề, khả năng sáng tạo khi giải quyêt tình huống và khả năng ứng ph́ vci những thay đổi cua cuộc sống,… Thực địa, tham quan, dã ngoại Thực địa, tham quan, dã ngoại là một hình thức tổ chức học tập thực tê hấp dẫn đối vci học sinh. Mục đích cua tham quan, dã ngoại là đê các em học sinh đực đi thăm, tìm 16 hiêu và học hỏi kiên thức, tiêp xúc vci các di tích lịch sử, văn h́a, công trình, nhà máy… ở xa nơi các em đang sống, học tập, giúp các em ć đực những kinh nghiệm thực tê, từ đ́ ć thê áp dụng vào cuộc sống cua chính các em. Nội dung tham quan, dã ngoại ć tính giáo dục tổng ḥp đối vci học sinh như: giáo dục lòng yuu thiun nhiun, quu hương, đất nưcc, giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống lịch sử, truyền thống cua Đảng, cua Đoàn, cua Đội Thiêu niun Tiền phong ,̀n ghí Minh. gác lyênh vực tham quan, dã ngoại ć thê đực tổ chức ở nhà trường phổ thông là: Tham quan các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn h́a; Tham quan các công trình công cộng, nhà máy, xí nghiệp; Tham quan các cơ sở sản xuất, làng nghề; Tham quan các Viện iảo tàng; Dã ngoại theo các chu đề học tập; Dã ngoại theo các hoạt động nhân đạo… Lao động công ích Lao động công ích là hình thức hoạt động mang tính tập thê cao. ǵ thê đực tổ chức trong khuôn viun nhà trường hoặc làng x́m như: Vệ sinh vườn trường, sân trường lcp học; vệ sinh đường làng ngo x́m, tr̀nng và chăm śc vườn hoa, chăm śc và iảo vệ di tích lịch sử, các công trình công cộng, di sản văn h́a… Tuy nhiun việc lao động công ích phải xuất phát từ việc làm cua mỗi cá nhân, cái tâm cua mỗi người ǵp sức mình đê tham gia xây dựng, tu iổ công trình công trình công cộng vì ḷi ích chung cua cộng đ̀nng nh̀m iảo t̀nn các công trình, iiêt yuu quý giá trị lao động cũng như ć những hành động c̀n thiêt đê iảo vệ, phòng chống khắc phục hành động chưa đúng đắn. Hội thi / cuộc thi ,ội thi/cuộc thi là một trong những hình thức tổ chức hoạt động hấp dẫn, lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả cao trong việc tập ḥp, giáo dục, rèn luyện và định hưcng giá trị cho tuổi tr̉. ,ội thi mang tính chất thi đua giữa các cá nhân, nh́m hoặc tập thê luôn hoạt động tích cực đê vươn lun đạt đực mục tiuu mong muốn thông qua việc tìm ra người/đội thắng cuộc. ghính vì vậy, tổ chức hội thi cho học sinh là một yuu c̀u quan trọng, c̀n thiêt cua nhà trường, cua giáo viun trong quá trình tổ chức ,ĐTNST. Mục đích tổ chức hội thi/cuộc thi nh̀m lôi cuốn học sinh tham gia một cách chu động, tích cực vào các hoạt động giáo dục cua nhà trường; đáp ứng nhu c̀u về vui chơi 17 giải trí cho học sinh; thu hút tài năng và sự sáng tạo cua học sinh; phát triên khả năng hoạt động tích cực và tương tác cua học sinh, ǵp ph̀n ìni dưỡng cho các em động cơ học tập tích cực, kích thích hứng thú trong quá trình nhận thức. ,ội thi/cuộc thi ć thê đực thực hiện dưci nhiều hình thức khác nhau như: Thi vẽ, thi viêt, thi tìm hiêu, thi đố vui, thi giải ô chữ, thi tiêu phâm, thi thời trang, thi kê chuyện, thi chụp ảnh, thi kê chuyện theo tranh, thi sáng tác iài hát, hội thi học tập, hội thi thời trang, hội thi học sinh thanh lịch,… ć nội dung giáo dục về một chu đề nào đ́. Nội dung cua hội thi rất phong phú, iất cứ nội dung giáo dục nào cũng ć thê đực tổ chức dưci hình thức hội thi/cuộc thi. Điều quan trọng khi tổ chức hội thi là phải linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức thực hiện, tránh máy ḿc thì cuộc thi mci hấp dẫn. Tổ chức sự kiện Tổ chức sự kiện trong nhà trường phổ thông là một hoạt động tạo cơ hội cho học sinh đực thê hiện những ý tưởng, khả năng sáng tạo cua mình, thê hiện năng lực tổ chức hoạt động, thực hiện và kiêm tra giám sát hoạt động. Thông qua hoạt động tổ chức sự kiện học sinh đực rèn luyện tính tỉ mỉ, chi tiêt, đ̀u ́c tổ chức, tính năng động, nhanh nhẹn, kiun nhẫn, ć khả năng thiêt lập mối quan hệ tốt, ć khả năng làm việc theo nh́m, ć sức khỏe và niềm đam mu. Khi tham gia tổ chức sự kiện học sinh sẽ thê hiện đực sức iền cũng như khả năng chịu đực áp lực cao cua mình. Ngoài ra, các em còn phải iiêt cách xoay xở và ứng ph́ trong mọi tình huống iất kì xảy đên. gác sự kiện học sinh ć thê tổ chức trong nhà trường như: Lễ khai mạc, lễ nhập học, lễ tốt nghiệp, lễ kỉ niệm, lễ chúc mừng,…; gác iuổi triên lãm, iuổi gici thiệu, hội thảo khoa học, hội diễn nghệ thuật; gác hoạt động đánh giá thê lực, kiêm tra thê hình, thê chất cua học sinh; Đại hội thê dục thê thao, hội thi đấu giao hữu; ,oạt động học tập thực tê, du lịch khảo sát thực tê, điều tra học thuật; ,oạt động tìm hiêu về di sản văn h́a, về phong tục tập quán; ghuyên đi khám phá đất nưcc, trải nghiệm văn h́a nưcc ngoài… Hoạt động giao lưu Giao lưu là một hình thức tổ chức giáo dục nh̀m tạo ra các điều kiện c̀n thiêt đê cho học sinh đực tiêp xúc, trò chuyện và trao đổi thông tin vci những nhân vật điên hình trong các lyênh vực hoạt động nào đ́. Qua đ́, giúp các em ć tình cảm và thái độ phù ḥp, ć đực những lời khuyun đúng đắn đê vươn lun trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện 18 nhân cách. ,oạt động giao lưu ć một số đặc trưng sau: - Phải ć đối tựng giao lưu. Đối tựng giao lưu là những người điên hình, ć những thành tích xuất sắc, thành đạt trong các lyênh vực nào đ́, thực sự là tấm gương sáng đê học sinh noi theo, phù ḥp vci nhu c̀u hứng thú cua học sinh. - Thu hút sự tham gia đông đảo và tự nguyện cua học sinh, đực học sinh quan tâm và hào hứng. - Phải ć sự trao đổi thông tin, tình cảm hêt sức trung thực, chân thành và sôi nổi giữa học sinh vci người đực giao lưu. Những vấn đề trao đổi phải thiêt thực, liun quan đên ḷi ích và hứng thú cua học sinh, đáp ứng nhu c̀u cua các em. Vci những đặc trưng trun, hoạt động giao lưu rất phù ḥp vci các ,ĐTNST theo chu đề. ,oạt động giao lưu dễ dàng đực tổ chức trong mọi điều kiện cua lcp, cua trường. Hoạt động chiến dịch ,oạt động chiên dịch là hình thức tổ chức không chỉ tác động đên học sinh mà tci cả các thành viun cộng đ̀nng. Nhờ các hoạt động này, học sinh ć cơ hội khẳng định mình trong cộng đ̀nng, qua đ́ hình thành và phát triên ý thức “mình vì mọi người, mọi người vì mình”. Việc học sinh tham gia các hoạt động chiên dịch nh̀m tăng cường sự hiêu iiêt và sự quan tâm cua học sinh đối vci các vấn đề xã hội như vấn đề môi trường, an toàn giao thông, an toàn xã hội,… giúp học sinh ć ý thức hành động vì cộng đ̀nng; tập dựt cho học sinh tham gia giải quyêt những vấn đề xã hội; phát triên ở học sinh một số kyê năng c̀n thiêt như kyê năng ḥp tác, kyê năng thu thập thông tin, kyê năng đánh giá và kyê năng ra quyêt định. Mỗi chiên dịch nun mang một chu đề đê định hưcng cho các hoạt động như: ghiên dịch giờ trái đất; ghiên dịch làm sạch môi trường xung quanh trường học; ghiên dịch ứng ph́ vơi iiên đổi khí hậu; ghiên dịch iảo vệ môi trường, iảo vệ rừng ngập mặn; ghiên dịch làm cho thê gici sạch hơn; ghiên dịch tình nguyện hè, ghiên dịch ngày thứ 7 tình nguyện… Đê thực hiện hoạt động chiên dịch đực tốt c̀n xây dựng kê hoạch đê triên khai chiên dịch cụ thê, khả thi vci các ngùnn lực huy động đực và học sinh phải đực trang iị trưcc một số kiên thức, kyê năng c̀n thiêt đê tham gia vào chiên dịch. Hoạt động nhân đạo ,oạt động nhân đạo là hoạt động tác động đên trái tim, tình cảm, sự đ̀nng cảm cua 19 học sinh trưcc những con người ć hoàn cảnh đặc iiệt kh́ khăn. Thông qua hoạt động nhân đạo, học sinh iiêt thum những hoàn cảnh kh́ khăn cua người nghèo, người nhiễm chất độc da cam, tr̉ em m̀n côi, người tàn tật, khuyêt tật, người già cô đơn không nơi nương tựa, người ć hoàn cảnh đặc iiệt kh́ khăn, những đối tựng dễ iị tổn thương trong cuộc sống,… đê kịp thời giúp đỡ, giúp họ từng iưcc khắc phục kh́ khăn, ổn định cuộc sống, vươn lun hòa nhập vci cộng đ̀nng. ,oạt động nhân đạo giúp các em học sinh đực chia s̉ những suy nghyê, tình cảm và giá trị vật chất cua mình vci những thành viun trong cộng đ̀nng, giúp các em iiêt quan tâm hơn đên những người xung quanh từ đ́ giáo dục các giá trị cho học sinh như: tiêt kiệm, tôn trọng, chia s̉, cảm thông, yuu thương, trách nhiệm, hạnh phúc,… ,oạt động nhân đạo trong trường phổ thông đực thực hiện dưci nhiều hình thức khác nhau như: ,iên máu nhân đạo; XHây dựng quỹ ung hộ các iạn thuộc gia đình nghèo, ć hoàn cảnh kh́ khăn; Têt vì người nghèo và nạn nhân chất độc da cam; Quyun ǵp cho tr̉ em mổ tim trong chương trình “Trái tim cho em”; Quyun ǵp đ̀n dùng học tập cho các iạn học sinh vùng cao; Tổ chức trung thu cho học sinh nghèo vùng sâu, vùng xa… 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Thực trạng dạy và học Lịch sử ở trường THPT Bộ môn Lịch sử ở trường T,PT ć vai trò quan trọng trong việc cung cấp cho học sinh những kiên thức cơ iản, khách quan, ć hệ thống về lịch sử xã hội loài người (lịch sử dân tộc Việt Nam) từ khi xuất hiện đên nay, ǵp ph̀n ìni dưỡng lòng yuu nưcc, yuu độc lập dân tộc gắn liền vci chu nghyêa xã hội, tinh th̀n đoàn kêt dân tộc vci hội nhập quốc tê, ý thức ǵp ph̀n xây dựng và iảo vệ tổ quốc xã hội chu nghyêa, niềm tự hào, niềm tin tưởng vào sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt cua Đảng cộng sản Việt Nam và thắng ḷi cua công cuộc đổi mci đất nưcc, rèn những kyê năng c̀n thiêt, những thao tác tư duy cơ iản. Những năm g̀n đây, iộ môn Lịch sử ở trường T,PT đã ć nhiều thay đổi tích cực về nội dung, phương pháp dạy học. Ph̀n lcn giáo viun hiện nay ở các trường đã nhận thức đực việc c̀n phải đỏi mci phương pháp dạy học lịch sử theo hưcng tích cực lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực, chu động, sáng tạo cua học sinh trong quá trình học tập. Nhiều phương pháp dạy học mci đực giáo viun tiên hành trong quá trình giảng dạy như: dạy học dự án, thảo luận nh́m, dạy học nuu vấn đề…đã mang lại kêt quả tốt, 20