Tài liệu Nghiên cứu đề xuất mô hình tổ chức tại ban quản lý đầu tư xây dựng công trình huyện bình chánh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI BÙI TRỌNG THỐNG NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH TỔ CHỨC TẠI BAN QUẢN LÝ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH HUYỆN BÌNH CHÁNH LUẬN VĂN THẠC SĨ TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI BÙI TRỌNG THỐNG NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH TỔ CHỨC TẠI BAN QUẢN LÝ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH HUYỆN BÌNH CHÁNH Chuyên ngành: Quản lý xây dựng Mã số: 60-58-03-02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Nguyễn Hữu Huế TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018 LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tác giả. Các kết quả nghiên cứu và các kết luận trong Luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dƣới bất kỳ hình thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu đã đƣợc thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Tác giả Luận văn Bùi Trọng Thống i LỜI CÁM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Hữu Huế là thầy hƣớng dẫn trực tiếp tác giả thực hiện Luận văn. Xin cám ơn các thầy đã dành nhiều công sức, trí tuệ, hƣớng dẫn, giúp đỡ trong thời gian tác giả thực hiện Luận văn. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến Trƣờng Đại học Thủy lợi, Khoa Công trình, Phòng Đào tạo Đại học và Sau đại học, Bộ môn Công nghệ và Quản lý xây dựng, các phòng ban của Trƣờng đã có những giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá trình thực hiện Luận văn. Tác giả xin cám ơn các bạn đồng nghiệp, bạn bè trong và ngoài nƣớc đã giúp đỡ, động viên tác giả nghiên cứu. Cuối cùng, tác giả xin cám ơn gia đình đã luôn động viên, khích lệ, là chỗ dựa vững chắc để tác giả hoàn thành việc nghiên cứu của mình. ii MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH ẢNH ...............................................................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................... vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................. viii MỞ ĐẦU ...........................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................2 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................................2 3.2. Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................................................2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................................2 5.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài ..............................................................................2 5.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ...............................................................................3 6. Kết quả đạt đƣợc của luận văn .................................................................................3 7. Nội dung của luận văn ..............................................................................................3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG ..............4 1.1 Khái quát về dự án và công tác quản lý dự án đầu tƣ xây dựng công trình ..........4 1.1.1 Dự án đầu tƣ xây dựng công trình...................................................................4 1.1.2 Quản lý dự án đầu tƣ xây dựng .....................................................................11 1.2 Công tác quản lý dự án trong và ngoài nƣớc .......................................................12 1.2.1 Quản lý chất lƣợng khảo sát, thiết kế xây dựng............................................12 1.2.2 Quản lý chất lƣợng trong quá trình thi công .................................................14 1.3 Mô hình và các hình thức quản lý dự án ..............................................................16 1.3.1 Mô hình tổ chức quản lý dự án......................................................................16 1.3.2 Các hình thức quản lý dự án ..........................................................................18 1.4 Chức năng và cơ cấu tổ chức của các ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng .........23 1.4.1 Chức năng của các ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng ...............................23 1.4.2 Cơ cấu tổ chức của các ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng.........................24 1.5 Kết luận chƣơng 1.................................................................................................25 iii CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TẾ CÁC MÔ HÌNH TỔ CHỨC BAN QUẢN LÝ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG ............................................................................... 26 2.1 Hệ thống văn bản pháp quy liên quan đến mô hình Ban quản lý dự án .............. 26 2.1.1 Hình thức tổ chức quản lý dự án đầu tƣ xây dựng........................................ 26 2.1.2 Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của các tổ chức quản lý dự án đầu tƣ xây dựng ................................................................................................................................. 27 2.1.3 Tổ chức và hoạt động của các tổ chức quản lý dự án đầu tƣ xây dựng ....... 29 2.2 Nội dung, vai trò của công tác quản lý dự án ...................................................... 37 2.2.1 Phân tích loại hình các tổ chức ban quản lý dự án ....................................... 37 2.2.2 Vai trò của Ban quản lý dự án trong quản lý chất lƣợng xây dựng công trình ................................................................................................................................. 46 2.3 Yêu cầu và nguyên tắc thiết lập mô hình tổ chức của Ban quản lý dự án........... 50 2.4 Các nhân tố ảnh hƣởng đến thiết lập mô hình tổ chức Ban quản lý dự án .......... 53 2.4.1 Các nhân tố luật pháp .................................................................................... 53 2.4.2 Các nhân tố về tổ chức .................................................................................. 54 2.4.3 Các nhân tố kinh tế ........................................................................................ 56 2.4.4 Nhân tố nguồn nhân lực ................................................................................ 56 2.5 Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ của Ban quản lý dự án .......................... 57 2.5.1 Các yêu cầu cơ bản đối với tổ chức và nhân sự của Ban quản lý dự án ...... 57 2.5.2 Cơ cấu tổ chức của Ban quản lý dự án.......................................................... 59 2.5.3 Chức năng và nhiệm vụ ban quản lý dự án ................................................... 60 2.6 Kết luận chƣơng 2................................................................................................. 62 CHƢƠNG 3 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH TỔ CHỨC TẠI BAN QUẢN LÝ ĐẦU TƢ XÂY DỰNG HUYỆN BÌNH CHÁNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ...................................................................................................................... 63 3.1 Giới thiệu về Ban quản lý dự án........................................................................... 63 3.1.1 Tổ chức bộ máy ............................................................................................. 63 3.1.2 Tổ chức nhân sự ............................................................................................ 63 3.2 Phân tích về Ban quản lý ĐTXDCT và thực trạng tại Ban quản lý ĐTXDCT huyện Bình Chánh thuộc Ủy ban nhân dân huyện Bình Chánh ................................ 64 3.2.1 Về Ban quản lý đầu tƣ xây dựng công trình cấp huyện................................ 64 3.2.2 Về Ban quản lý đầu tƣ xây dựng công trình huyện Bình Chánh.................. 68 iv 3.3 Đề xuất mô hình tổ chức cho Ban quản lý đầu tƣ xây dựng công trình huyện Bình Chánh .................................................................................................................77 3.3.1 Đề xuất mô hình tổ chức ...............................................................................77 3.3.2 Yêu cầu về trình độ chuyên môn, số lƣợng ..................................................79 3.4 Kết luận chƣơng 3.................................................................................................81 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................83 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..............................................................................................85 v DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1 Hình thức chủ đầu tƣ trực tiếp quản lý dự án ................................................. 20 Hình 1.2 Hình thức chủ nhiệm điều hành dự án ............................................................ 21 Hình 1.3 Hình thức chìa khóa trao tay ........................................................................... 22 Hình 2.1 Mô hình Ban quản lý dự án tổ chức quản lý dự án theo dạng chức năng ...... 39 Hình 2.2 Mô hình Ban quản lý dự án tổ chức quản lý dự án theo kết cấu tổ chức dạng dự án ................................................................................................................................ 41 Hình 2.3 Mô hình Ban QLDA tổ chức quản lý dự án theo kết cấu tổ chức dạng ma trận ......................................................................................................................................... 45 Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức Ban quản lý đầu tƣ xây dựng công trình huyện Bình Chánh 74 Hình 3.2 Đề xuất mô hình tổ chức cho Ban quản lý đầu tƣ xây dựng công trình huyện Bình Chánh ..................................................................................................................... 79 vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Yêu cầu năng lực của Ban QLDA và các bộ phận liên quan .........................34 Bảng 3.1 Nhân sự tại Ban quản lý đầu tƣ xây dựng công trình huyện Bình Chánh .....64 Bảng 3.2 Các công việc chuyên môn và số lƣợng cán bộ phụ trách .............................81 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ĐTXDCT Đầu tƣ xây dựng công trình QLDA Quản lý dự án HC-TH Hành chính – Tổng hợp KH – TV Kế hoạch – Tài vụ KH-KT Kế hoạch – Kỹ thuật KH - TH Kế hoạch – Tổng hợp TC - KT Tài chính – Kế toán PTNT Phát triển nông thôn UBND Ủy ban nhân dân WB Ngân hàng Thế giới viii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Huyện Bình Chánh là cửa ngõ phía Tây của thành phố Hồ Chí Minh với nhiều tuyến đƣờng giao thông quan trọng chạy qua là đƣờng cao tốc thành phố Hồ Chí Minh Trung Lƣơng, quốc lộ 1A, quốc lộ 50. Chính vì vậy, điều kiện để phát triển các mặt về kinh tế - xã hội có rất nhiều thuận lợi. Thực tế cho thấy trong nhiều năm trở lại đây, chất lƣợng sống của nhân dân trong huyện ngày một đƣợc nâng cao. Trong quy hoạch của huyện Bình Chánh đã xác định ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp - dịch vụ thƣơng mại - nông nghiệp là bƣớc đột phá thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong tƣơng lai. Hòa cùng xu thế chung đó thì việc đầu tƣ cơ sở hạ tầng các công trình xây dựng trong huyện cũng đƣợc các cấp từ thành phố tới địa phƣơng quan tâm tạo điều kiện với nguồn lực ngày một lớn. Trong những năm qua, Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh đã tiến hành quản lý xây dựng một số lƣợng lớn các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, từng bƣớc nâng cấp, cải thiện cơ sở hạ tầng huyện theo hƣớng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo cơ sở hạ tầng thuận lợi góp phần cải thiện và nâng cao đời sống nhân dân. Tuy nhiên, hiện trạng kết cấu hạ tầng huyện Bình Chánh còn nhiều hạn chế cần tiếp tục đầu tƣ xây dựng để đáp ứng nhu cầu giai đoạn hiện nay. Trong quá trình thực hiện công tác quản lý các dự án, năng lực của Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh còn có những tồn tại, hạn chế cần khắc phục nhƣ tiến độ thi công chậm; chất lƣợng công trình chƣa thực sự tốt; công tác thẩm định hồ sơ thiết kế và lựa chọn nhà thầu còn yếu kém; công tác quản lý nhân sự, vốn, an toàn lao động và mặt bằng trong quá trình thi công chƣa tốt; trình độ chuyên môn của một bộ phận cán bộ chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu nhiệm vụ. Việc tiến hành nghiên cứu phân tích mô hình tổ chức của Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh nhƣ: vị trí, chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn và mô hình tổ chức quản lý dự án để chỉ ra những ƣu, nhƣợc điểm và đề xuất đƣợc mô hình tổ chức mới phù hợp với các văn bản pháp lý hiện hành cũng nhƣ các nội dung công 1 việc mà Ban đảm nhận để phát huy mặt mạnh và khắc phục những mặt còn hạn chế là việc làm cần thiết và cấp bách. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu đề xuất mô hình tổ chức tại Ban quản lý đầu tư xây dựng huyện Bình Chánh” hƣớng đến việc xây dựng, tổ chức lại mô hình Ban giúp cho việc nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý trong tình hình mới. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất xây dựng mô hình tổ chức tại Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh nhằm nâng cao chất lƣợng quản lý dự án. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu mô hình tổ chức, cách thức hoạt động của Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh và tham khảo một số ban quản lý dự án quận huyện ở TP.HCM và tác động của nó đến chất lƣợng, tiến độ thi công các công trình mà Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh đang quản lý đầu tƣ xây dựng.. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Nghiên cứu tổng quan về cơ sở lý thuyết trên thế giới và trong nƣớc về mô hình hoạt động của các Ban quản lý dự án; - Tiếp cận thực tế, thu thập thông tin, xử lý số liệu, nghiên cứu thực tiễn và ý kiến các chuyên gia; - Nghiên cứu các quy định hiện hành để áp dụng với đối tƣợng và nội dung nghiên cứu trong điều kiện hiện nay theo mô hình phù hợp. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 5.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài Đánh giá đƣợc ƣu điểm và tồn tại, rút ra đƣợc bài học kinh nghiệm chung cho công tác tổ chức Ban quản lý dự án xây dựng. 2 5.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Đề tài đánh giá những ƣu, nhƣợc điểm; những thuận lợi, khó khăn, tồn tại ở Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh. Điều đó giúp cho Lãnh đạo Ủy ban nhân dân huyện; các phòng: đô thị, tài chính, nông nghiệp, giáo dục; các cán bộ thuộc Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh nắm bắt đƣợc thực trạng mô hình Ban QLDA đang hoạt động, vận hành ra sao, tác động của nó tới chất lƣợng, tiến độ thi công các công trình đầu tƣ xây dựng. 6. Kết quả đạt đƣợc của luận văn - Đánh giá đƣợc thực trạng và những ƣu, nhƣợc điểm về mô hình quản lý, hoạt động, vận hành của Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh. - Đề xuất mô hình tổ chức mới cho Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh phù hợp với các văn bản pháp lý hiện hành và các nội dung công việc mà Ban đảm nhận để phát huy mặt mạnh và khắc phục những mặt còn hạn chế. 7. Nội dung của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, Luận văn gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1 Tổng quan về quản lý dự án đầu tƣ xây dựng Chƣơng 2 Cơ sở lý luận các mô hình tổ chức ban quản lý đầu tƣ xây dựng Chƣơng 3 Phân tích thực trạng và đề xuất mô hình tổ chức tại Ban quản lý đầu tƣ xây dựng huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh 3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG 1.1 Khái quát về dự án và công tác quản lý dự án đầu tƣ xây dựng công trình 1.1.1 Dự án đầu tư xây dựng công trình - Dự án là một tổng thể các hoạt động phụ thuộc lẫn nhau nhằm tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ duy nhất trong khoảng thời gian xác định với sự ràng buộc về nguồn lực trong bối cảnh không chắc chắn. - Tổng thể các hoạt động: Dự án bao gồm nhiều công việc mà tất cả đều phải kết thúc bằng một sản phẩm giao nộp – sản phẩm, kế hoạch, báo cáo, hồ sơ tài liệu mà muốn có đều phải đòi hỏi những quyết định, điều hòa các mặt yêu cầu, các chi phí và sự chấp nhận rủi ro. - Các công việc lệ thuộc vào nhau: Vì tất cả đều đáp ứng một mối quan tâm sự thành công của dự án và do đó tất cả chỉ còn là những đóng góp cho một hệ thống rộng lớn, hƣớng đích hơn. Sự sắp xếp công việc trong dự án phải tôn trọng một logic về thời gian. - Các công việc và tổng thể các công việc cần đƣợc thực hiện trong một thời gian xác định. Dự án có điểm bắt đầu và thời gian kết thúc. - Các nguồn lực để thực hiện các công việc và tổng thể công việc là giới hạn. Mỗi dự án đều tiêu phí các nguồn lực. Các nguồn lực này càng bị ràng buộc chặt chẽ khi chi phí cho dự án là một số thành công then chốt. - Các hoạt động của dự án diễn ra trong môi trƣờng không chắc chắn. Môi trƣờng dự án không phải là môi trƣờng hiện tại mà là môi trƣờng tƣơng lai. Nhƣ vậy, dự án và các hoạt động đang tiến hành có những điểm chung. Cả hai đều do con ngƣời thực hiện và bị giới hạn về nguồn lực, cả hai đều đƣợc lên kế hoạch, thực hiện và kiểm tra. Sự khác biệt ở chỗ các hoạt động đang đƣợc tiến hành có tính chất lặp lại, còn dự án thì có thời hạn và là duy nhất. 1.1.1.1 Dự án - Một phƣơng thức hoạt động có hiệu quả: Hoạt động theo dự án là một hoạt động có kế hoạch, đƣợc kiểm tra để đảm bảo cho một tiến trình chung với các nguồn lực và 4 môi trƣờng đã đƣợc tính toán nhằm thực hiện những mục tiêu nhất định. Dự án là điều kiện, tiền đề của sự đổi mới và phát triển. - Những năm gần đây, số lƣợng các dự án tăng lên. Dự án sinh ra nhằm giải quyết những “ vấn đề “ trên con đƣờng phát triển của một doanh nghiệp, một quốc gia, một khu vực thậm chí trên phạm vi toàn cầu. Dự án cho phép hƣớng mọi sự nổ lực có thời hạn để tạo ra sản phẩm dịch vụ mong muốn. Nhu cầu muốn trở thành hiện thực phải thông qua hoạt động của con ngƣời. Hoạt động khôn ngoan là hoạt động theo dự án, những hoạt động đã đƣợc lên kế hoạch và đủ nguồn lực để đảm bảo sự thành công. (1) Tính hệ thống của một dự án - Những hoạt động trong một dự án có quan hệ và chi phối lẫn nhau. Một công việc không đƣợc thực hiện hoặc không thực hiện đúng tiến độ và chất lƣợng sẽ ảnh hƣởng không tốt đến các công việc khác và toàn bộ các công việc của dự án. - Mỗi dự án tồn tại một mục tiêu quy định hoạt động của toàn bộ dự án, tạo ra hạn định về các phƣơng diện của dự án. - Mỗi một dự án đều có quan hệ qua lại chặt chẽ với môi trƣờng. Nhƣ vậy, dự án không chỉ là một hệ thống kỹ thuật, mà nó còn là một hệ thống xã hội. Một hệ thống đƣợc đặc trƣng bởi các hoạt động của con ngƣời. Dự án là một hệ thống mở, có sự trao đổi qua lại với môi trƣờng. - Quan niệm dự án nhƣ một hệ thống có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà quản lý dự án. Một hệ thống muốn tồn tại và phát triển cần phải phù hợp với môi trƣờng, phải có cơ cấu hợp lý với những chức năng nhất định, phải đảm bảo đử đầu vào để có đƣợc những đầu ra mong muốn, trên hết phải có một cơ chế điều khiển thích ứng cho hệ thống. Phƣơng pháp phân tích cho hệ thống trở thành phƣơng pháp nghiên cứu đặc thù trong quản lý các dự án. (2) Đặc trưng của các phương pháp phân tích hệ thống trong quản lý dự án - Quan niệm dự án nhƣ là một hệ thống các hoạt động có mục đích và mục tiêu ở mọi giai đoạn khác nhau của dự án. - Các hoạt động trong một dự án cần đƣợc thực hiện chặt chẽ về thời gian, không gian và vật chất. 5 - Tính toán đầy đủ đến các yếu tố đảm bảo hiệu quả hoạt động của dự án trong thế vận động và biến đổi. (3) Các phương diện chính của dự án * Phƣơng diện thời gian: Chu trình của một dự án bao gồm nhiều giai đoạn khác nhau, thƣờng bao gồm ba giai đoạn chính: - Giai đoạn xác định, nghiên cứu và lập dự án: Đây là giai đoạn quyết định hành động hay không hành động, triển khai hay không triển khai dự án. Giai đoạn này mang tính chất nghiên cứu. Từ ý tƣởng xuất hiện do một yêu cầu nào đó đến việc luận chứng mọi khía cạnh để biến ý tƣởng thành thực tế là cả một công việc khó khăn phức tạp. Đối với những dự án đầu tƣ lớn, giai đoạn này giữ vị trí then chốt, đòi hỏi một đội ngũ chuyên gia giỏi, làm việc có trách nhiệm. Trong giai đoạn xác định, nghiên cứu và lập dự án, các công việc cần đƣợc tiến hành một cách thận trọng, không vội vã với các lý do: + Ảnh hƣởng quyết định đến sự thành bại của dự án. + Tính chất phức tạp của công việc + Kinh phí cho giai đoạn này chia nhiều. Gia tăng thời gian và kinh phí cho giai đoạn này là cần thiết , góp phần quan trọng làm giảm rủi ro cho dự án. + Khả năng tác động của các chủ thể quản lý tới các đặc tính cuối cùng sản phẩm dự án là cao nhất. Đối với các dự án đầu tƣ, giai đoạn một là giai đoạn chuẩn bị đầu tƣ gồm nghiên cứu đánh giá cơ hội đầu tƣ; Nghiên cứu và lập dự án tiền khả thi, khả thi và thẩm định, phê duyệt dự án ở các cấp quản lý. Sản phẩm của giai đoạn này là một bản dự án đã đƣợc các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Trong đầu tƣ, đó là luận chứng kinh tế - kỹ thuật hay dự án khả thi. - Giai đoạn triển khai thực hiện dự án: Trong thời gian này các nguồn lực đƣợc sử dụng, các chi phí phát sinh, đối tƣợng dự án đƣợc từng bƣớc hình thành. Yêu cầu đặt ra trong giai đoạn này là tiến hành công việc nhanh, đảm bảo chất lƣợng công việc và 6 chi phí trong khuôn khổ đã đƣợc xác định bởi vì các chi phí chủ yếu diễn ra ở giai đoạn này, chất lƣợng dự án phụ thuộc vào kết quả hoạt động trong giai đoạn này và đây là giai đoạn quyết định việc đƣa dự án vào khai thác sử dụng để thực hiện mục tiêu dự án. Đối với các dự án đầu tƣ giai đoạn này đƣợc gọi là giai đoạn thực hiện đầu tƣ. Nội dung của giai đoạn này bao gồm: + Xin giao hoặc thuê đất theo quy định của Nhà nƣớc (nếu có xây dựng) + Chuẩn bị mặt bằng xây dựng (nếu có xây dựng) + Tổ chức tuyển chọn tƣ vấn, khảo sát, thiết kế, giám định kỹ thuật và chất lƣợng công trình ( đấu thầu tuyển chọn tƣ vấn) + Thẩm định thiết kế công trình + Tổ chức đấu thầu, mua sắm thiết bị thi công, xây lắp. + Xin giấy phép xây dựng và giấy phép khai thác tài nguyên ( nếu có xây dựng) + Ký kết hợp đồng với nhà thầu để thực hiện dự án + Thi công xây lắp công trình Nghiệm thu công trình và thanh quyết toán: triển khai thực hiện dự án là kết quả một quá trình chuẩn bị và phân tích kỹ lƣỡng, song thực tế rất ít khi dự án đƣợc tiến hành nhƣ kế hoạch. Nhiều dự án đã không đảm bảo tiến độ thời gian và chi phí dự kiến, thậm chí một số dự án đã phải thay đổi thiết kế ban đầu do giải pháp kỹ thuật không thích hợp, do thiếu vốn, do những biến động về môi trƣờng trong dự án, đặc biệt là do hạn chế về mặt quản lý mà phổ biến là do thiếu cán bộ quản lý dự án, cơ cấu tổ chức, phân công trách nhiệm không rõ ràng, sự phối hợp kém hiệu quả giữa các cơ quan tham gia vào dự án. Những yếu kém trong quản lý thƣờng gây ra tình trạng chậm trễ thực hiện và chi phí vƣợt mức, giám sát thiếu chặt chẽ và kém linh hoạt, phản ứng chậm trƣớc những thay đổi trong môi trƣờng kinh tế - xã hội. - Giai đoạn khai thác dự án: Đây là giai đoạn hoạt động của dự án. Giai đoạn này đƣợc bắt đầu từ khi kết thúc thực hiện dự án đến hết thời kỳ hoạt động của dự án. Trong giai đoạn hoạt động, dự án bắt đầu sinh lợi. Đối với các dự án đầu tƣ theo nguyên tắc hoàn 7 trả trực tiếp, đây là thời kỳ sản xuất kinh doanh, thời kỳ thu hồi vốn. Đối với các dự án khác, đây là thời kỳ khai thác dự án. Thời kỳ này đóng vai trò quyết định cuối cùng của toàn bộ chu kỳ của dự án. Lợi ích của dự án chỉ đƣợc thực hiện ở gian đoạn này. Về phƣơng diện thời gian, dự án cần xem nhƣ một quá trình gồm ba giai đoạn kế tiếp và chi phối lẫn nhau. Mỗi giai đoạn đều có vị trí quan trọng, và đều diễn ra trong một thời gian xác định. Xuất phát từ yêu cầu về kết quả cuối cùng của dự án, giai đoạn đầu cần đƣợc tiến hành một cách thận trọng vì đây là việc đƣa ra một quyết định quản lý quan trọng. Giai đoạn hai cần đƣợc triển khai nhanh nhằm rút ngắn thời gian thực hiện, đƣa dự án vào khai thác nhằm mang lại hiệu quả. * Phƣơng diện kinh phí của dự án: Kinh phí của dự án là biểu hiện bằng tiền của các nguồn lực cần thiết cho hoạt động của dự án . Đối với các dự án đầu tƣ, phƣơng diện kinh phí của dự án là phƣơng diện tài chính mà trung tâm là các vấn đề vốn đầu tƣ và hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ. Vốn đầu tƣ cần đƣợc tính chính xác và quản lý chặt chẽ. Đủ kinh phí dự án mới đƣợc thực hiện và hoạt động theo tiến độ đề ra. Kinh phí của dự án luôn luôn là thành tố quan trọng tạo nên hiệu quả kinh tế của các dự án, đặc biệt là các dự án đầu tƣ. Đối với mỗi dự án , điều quan trọng không chỉ là việc xác định chính xác lƣợng kinh phí cần thiết mà còn cần xác định nguồn kinh phí của nó. Mỗi dự án có thể đƣợc đảm bảo bằng một , một số hoặc nhiều nguồn kinh phí khác nhau. Cơ cấu nguồn kinh phí là một nhân tố phản ánh khả năng an toàn của dự án. Phƣơng diện kinh phí cần đƣợc xem xét ở cả ba giai đoạn của dự án. Giai đoạn đầu xác định số lƣợng và nguồn kinh phí cần thiết cho các hoạt động của hai giai đoạn còn lại. Kinh phí cần thiết cho các hoạt động ở giai đoạn một của dự án chiếm tỷ lệ thấp so với hai giai đoạn sau, nhƣng tính chất hoạt động trong giai đoạn này có ý nghĩa quyết định, bởi vậy không cần quá hạn chế chi phí để ảnh hƣởng đến chất lƣợng hoạt động. Giai đoạn thực hiện dự án là giai đoạn chủ yếu kinh phí đƣợc đƣa vào để hoàn thành các hoạt động thực hiện dự án. Cần đặc biệt quan tâm đến quản lý kinh phí trong giai đoạn này. Giai đoạn ba, kinh phí đƣợc biểu hiện dƣới dạng chi phí khai thác dự án. Chi phí khai thác có tỷ lệ nhiều ít khác nhau tùy thuộc vào từng ngành. Đối với các dự án sản xuất kinh doành, kinh phí cho giai đoạn này là vốn lƣu động cần thiết. 8 * Phƣơng diện hoàn thiện của dự án: Phƣơng diện này của dự án đại diện cho những đầu ra mong muốn(kết quả cần đạt đƣợc theo hƣớng mục tiêu). Một cách chung nhất, đó là chất lƣợng hoạt động của dự án. Một cách cụ thể, đó có thể là lợi nhuận cao trong các hoạt động kinh doanh. Độ hoàn thiện của dự án là kết quả tổng hợp của cả ba giai đoạn: chuẩn bị, thực hiện và hoạt động. Bất cứ một hoạt động yếu kém nào trong cả ba giai đoạn đều ảnh hƣởng đến kết quả cuối cùng của dự án. Chất lƣợng hoạt động trong giai đoạn một đƣợc thể hiện ở chất lƣợng tập hồ sơ về dự án, ở giai đoạn hai là việc đảm bảo tiêu chuẩn chất lƣợng sản phẩm của dự án. Còn chất lƣợng hoạt động trong giai đoạn ba là kết quả cuối cùng của dự án – mục tiêu của dự án. Quan hệ giữa ba phƣơng diện chính của dự án: Mối quan hệ giữa ba phƣơng diện chính của dự án là mối quan hệ biện chứng có mâu thuẫn. Việc giải quyết mối quan hệ này luôn đặt ra cho các nhà quản lý dự án. Thời điểm , thời gian, các nguồn lực là những điều kiện quyết định mục tiêu của dự án. Ngƣợc lại, những đầu ra định hƣớng cho việc lựa chọn đầu vào. Một dự án với yêu cầu chất lƣợng, với những công việc phức tạp không thể thực hiện bằng đội ngũ những ngƣời thiếu kỹ năng và không có trách nhiệm. 1.1.1.2 Khái niệm dự án đầu tư Dự án đầu tƣ xây dựng là một tập hợp những đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lƣợng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời hạn nhất định. Dự án đầu tƣ xây dựng công trình bao gồm phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở. Theo Luật Xây dựng năm 2014 [1] thì Dự án đầu tƣ xây dựng là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành hoạt động xây dựng để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo công trình xây dựng nhằm phát triển, duy trì, nâng cao chất lƣợng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời hạn và chi phí xác định. Ở giai đoạn chuẩn bị dự án đầu tƣ xây dựng, dự án đƣợc thể hiện thông qua Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tƣ xây dựng, Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tƣ xây dựng hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tƣ xây dựng. 9 Trong đó: - Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tƣ xây dựng là tài liệu trình bày các nội dung nghiên cứu sơ bộ về sự cần thiết, tính khả thi và hiệu quả của việc đầu tƣ xây dựng, làm cơ sở xem xét, quyết định chủ trƣơng đầu tƣ xây dựng. - Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tƣ xây dựng là tài liệu trình bày các nội dung nghiên cứu về sự cần thiết, mức độ khả thi và hiệu quả của việc đầu tƣ xây dựng theo phƣơng án thiết kế cơ sở đƣợc lựa chọn, làm cơ sở xem xét, quyết định đầu tƣ xây dựng. - Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tƣ xây dựng là tài liệu trình bày các nội dung về sự cần thiết, mức độ khả thi và hiệu quả của việc đầu tƣ xây dựng theo phƣơng án thiết kế bản vẽ thi công xây dựng công trình quy mô nhỏ, làm cơ sở xem xét, quyết định đầu tƣ xây dựng. * Đặc trƣng dự án đầu tƣ xây dựng: - Dự án có mục đích, mục tiêu rõ ràng; - Dự án có chu kỳ riêng và thời gian tồn tại hữu hạn; - Dự án có liên quan đến nhiều bên và có sự tƣơng tác phức tạp giữa các bộ phận quản lí chức năng và quản lí dự án; - Sản phẩm của dự án mang tính đơn chiếc, độc đáo; - Dự án bị hạn chế bởi các nguồn lực; - Dự án luôn có tính bất định và rủi ro; - Tính trình tự trong quá trình thực hiện dự án; - Ngƣời ủy quyền riêng của dự án. * Phân loại dự án đầu tƣ xây dựng: - Theo quy mô và tính chất: dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội xem xét, quyết định về chủ trƣơng đầu tƣ; các dự án còn lại đƣợc phân thành 3 nhóm A, B, C; - Theo nguồn vốn đầu tƣ: + Dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc; 10