Tài liệu Nghiên cứu ảnh hưởng của hoạt động du lịch tới môi trường nước khu vực ven bờ bắc hồ núi cốc thành phố thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------ NGUYỄN THỊ THU HIỀN NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH TỚI MÔI TRƯỜNG NƯỚC KHU VỰC VEN BỜ BẮC HỒ NÚI CỐC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP Thái Nguyên - 2011 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------ NGUYỄN THỊ THU HIỀN NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH TỚI MÔI TRƯỜNG NƯỚC KHU VỰC VEN BỜ BẮC HỒ NÚI CỐC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG MÃ SỐ: 60 85 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP Người hướng dẫn khoa học: TS. Dư Ngọc Thành Thái Nguyên – 2011 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CẢM ƠN Được sự đồng ý của Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, khoa Sau đại học và thầy giáo hướng dẫn khoa học TS. Dư Ngọc Thành, tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của hoạt động du lịch tới môi trường nước khu vực ven bờ Bắc Hồ Núi Cốc thành phố Thái Nguyên”. Để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo TS. Dư Ngọc Thành, sự giúp đỡ của lãnh đạo và cán bộ Ban quản lý khu du lịch vùng Hồ Núi Cốc cùng toàn thể các công nhân viên trong khu du lịch Hồ Núi Cốc. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Dư Ngọc Thànhthầy giáo hướng dẫn khoa học cùng toàn thể các thầy cô, cán bộ khoa Tài Nguyên và Môi trường, khoa Sau đại học, trường Đại học Nông lâm – Đại học Thái Nguyên. Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo cùng các cán bộ Ban quản lý khu du lịch vùng Hồ Núi Cốc, toàn thể công nhân viên làm việc tại khu du lịch Hồ Núi Cốc; các bạn bè đồng nghiệp và những người thân trong gia đình đã động viên khuyến khích và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như hoàn thành luận văn. Do thời gian có hạn, năng lực còn hạn chế nên bản luận văn không thể tránh khỏi những thiết sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp để bản luận văn của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày..... tháng.... năm 2011 Tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Bản luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát và phân tích từ thực tiễn dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Dư Ngọc Thành. Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ cho một học vị nào, phần trích dẫn tài liệu tham khảo đều được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày..... tháng.... năm 2011 Tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................2 2.1. Mục tiêu chung .....................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể .....................................................................................................2 3. Ý nghĩa của đề tài ....................................................................................................3 Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................4 1.1. Cơ sở lí luận về hoạt động du lịch .......................................................................4 1.1.1. Khái niệm du lịch ..............................................................................................4 1.1.2. Đặc trưng của ngành du lị ch .............................................................................5 1.2. Khái quát về mối quan hệ giữa phát triển du lịch và môi trường ........................6 1.2.1. Phát triển du lịch biển bền vững bảo vệ môi trường sinh thái ..........................6 1.2.2. Cải thiện hệ sinh thái ven biển ..........................................................................8 1.2.3. Điện mặt trời hỗ trợ phát triển du lịch, môi trường ........................................10 1.3. Ảnh hưởng của hoạt động du lịch đến môi trường sinh thái ..............................11 1.3.1. Các tác động tích cực của hoạt động du lịch đến môi trường .........................12 1.3.2. Các tác động tiêu cực của hoạt động du lịch đến môi trường .........................13 1.3.3. Các hoạt động du lịch tác động tới môi trường...............................................15 1.3.4. Các tác động tiềm năng của dự án phát triển du lịch ......................................16 1.4. Các yếu tố tác động đến chất lượng môi trường nước Hồ Núi Cốc ...................17 1.4.1. Các yếu tố tác động do điều kiện tự nhiên ......................................................17 1.4.1.1. Ảnh hưởng của yếu tố thuỷ văn ...................................................................17 1.4.1.2. Ảnh hưởng của yếu tố địa hình ....................................................................17 1.4.1.3. Ảnh hưởng của môi trường sinh học............................................................18 1.4.1.4. Ảnh hưởng do sói mòn bồi lắng ...................................................................18 1.4.2. Các yếu tố tác động do phát triển kinh tế xã hội khu vực ...............................18 1.4.2.1. Hoạt động công nghiệp ................................................................................18 1.4.2.2. Hoạt động nông - lâm - ngư nghiệp .............................................................19 1.4.2.3. Hoạt động dịch vụ, sinh hoạt, du lịch ..........................................................20 1.4.3. Ước tính thải lượng ô nhiễm đổ vào lưu vực Hồ Núi Cốc ..............................21 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....29 2.1. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................................29 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ......................................................................29 2.2.1. Địa điểm: .........................................................................................................29 2.2.2. Thời gian nghiên cứu ......................................................................................29 2.3. Các nội dung nghiên cứu....................................................................................29 2.4. Các phương pháp nghiên cứu .............................................................................30 2.4.1. Phương pháp thu thập, xử lí số liệu hiện có ....................................................30 2.4.2. Phương pháp điều tra, phỏng vấn....................................................................30 2.4.3. Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp số liệu điều tra ...........................30 2.4.4. Các phương pháp lấy mẫu, phân tích, đo đạc .................................................30 2.4.4.1. Vị trí thu mẫu và các thành phần đo đạc, phân tích .....................................30 2.4.4.2. Phương pháp thu mẫu và cố định mẫu .........................................................31 2.4.4.3. Phương pháp phân tích mẫu .........................................................................31 2.4.5. Phương pháp chuyên gia .................................................................................31 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................32 3.1. Tiềm năng du lịch sinh thái khu du lịch Hồ Núi Cốc ........................................32 3.1.1. Các điều kiện tự nhiên và tài nguyên du lịch tự nhiên ....................................32 3.1.1.1. Vị trí địa lý và địa hình ................................................................................32 3.1.1.2. Đặc điểm khí hậu .........................................................................................33 3.1.1.3. Điều kiện thủy văn .......................................................................................36 3.1.1.4. Đặc điểm thực vật ........................................................................................39 3.1.1.5. Đặc điểm thổ nhưỡng ...................................................................................40 3.1.2. Đặc điểm dân cư, phát triển kinh tế và tài nguyên du lịch nhân văn ..............40 3.1.2.1. Đặc điểm dân cư và sản xuất........................................................................40 3.1.2.3. Tài nguyên du lịch nhân văn .......................................................................45 3.1.3. Cơ sở hạ tầng trong khu vực ...........................................................................46 3.1.3.1. Hệ thống giao thông .....................................................................................46 3.1.3.2. Hệ thống cấp điện, mạng lưới thông tin liên lạc ..........................................47 3.1.3.3. Hệ thống cấp, thoát nước .............................................................................47 3.1.3.5. Hệ thống thu gom và xử lý chất thải rắn ......................................................48 3.2. Hiện trạng phát triển du lịch và môi trường khu du lịch Hồ Núi Cốc ...............49 3.2.1. Hiện trạng phát triển du lịch tại khu du lịch Hồ Núi Cốc ...............................49 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 3.2.2. Đánh giá tổng quan môi trường khu du lịch phía Bắc Hồ Núi Cốc ................52 3.2.2.1. Cơ sở lưu trú tại khu du lịch.........................................................................52 3.2.2.2. Cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí ......................................................................54 3.2.2.3. Cơ sở dịch vụ nhà hàng ................................................................................57 3.3. Đánh giá chất lượng môi trường và ý thức bảo vệ môi trường của khách tại khu du lịch Hồ Núi Cốc ..................................................................................58 3.3.1. Hiện trạng và diễn biến chất lượng môi trường nước mặt hồ Núi Cốc ..........58 3.3.1.1. Hiện trạng và diễn biến các yếu tố thủy lý nước mặt hồ Núi Cốc ...............58 3.3.1.2. Hiện trạng và diễn biến các yếu tố thủy hóa nước mặt hồ Núi Cốc ............61 3.3.1.3. Hiện trạng và diễn biến chỉ số sinh học Coliform nước mặt hồ Núi Cốc .....66 3.3.2. Đánh giá chất lượng môi trường nước thải khu vực hồ Núi Cốc...................67 3.3.2.1. Hiện trạng và diễn biến các yếu tố thủy lý trong nước thải .........................67 3.3.2.2. Hiện trạng và diễn biến các yếu tố thuỷ hóa trong nước thải ......................70 3.3.2.3. Hiện trạng và diễn biến chỉ số sinh học Coliform trong nước thải ................73 3.3.3. Hiện trạng phát sinh rác thải trên khu vực hồ Núi Cốc ...................................74 3.3.3.1. Nguồn phát sinh rác thải xuống hồ ..............................................................74 3.3.3.2. Thành phần rác thải nổi trên mặt hồ ............................................................75 3.3.4. Đánh giá ý thức bảo vệ môi trường của khách du lịch ...................................77 3.3.4.1. Kết quả điều tra đánh giá ý thức bảo vệ môi trường của khách du lịch .......77 3.3.4.2. Kết quả điều tra đánh giá ý thức bảo vệ môi trường của khách du lịch .......79 3.3.4.3. Kết quả phỏng vấn các nhân viên trong khu du lịch về ý thức bảo vệ môi trường của khách du lịch .........................................................................80 3.4. Giải pháp nâng cao chất lượng môi trường nước hồ Núi Cốc ...........................81 3.4.2. Các biện pháp chung về quản lý môi trường nước vùng hồ ...........................84 3.4.5. Biện pháp tuyên truyền giáo dục .....................................................................86 3.4.6. Giải pháp khoa học công nghệ ........................................................................86 3.4.7. Chương trình quan trắc môi trường ................................................................86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................88 1. Kết luận .................................................................................................................88 2. Kiến nghị ...............................................................................................................89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................90 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT IUIOTO : Hiệp hội các tổ chức du lịch quốc tế WTM : Tổ chức Du lịch Thế giới WHO : Tổ chức Y tế Thế giới CTC : Trung tâm tư vấn và chuyển giao công nghệ US-EPA : Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ COD : Nhu cầu oxy hóa học BOD5 : Nhu cầu oxy sinh hóa DO : Oxy hòa tan TSS : Hàm lượng chất rắn lơ lửng ĐVT : Đơn vị tính Nxb : Nhà xuất bản NĐ-CP : Nghị định Chính phủ NQ-TW : Nghị quyết/Trung ương QĐ-BTNMT : Quyết định/Bộ Tài nguyên và Môi trường TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam QCVN : Quy chuẩn Việt Nam UNEP : Chương trình môi trường Thế giới GDP : Tốc độ tăng trưởng kinh tế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Các sản phẩm công nghiệp chủ yếu của huyện Đại Từ ............................19 Bảng 1.2: Phân loại các nguồn ô nhiễm ....................................................................21 Bảng 1.3: Số liệu cơ bản và đơn vị thải lượng ô nhiễm (BOD) ................................22 Bảng 1.4: Kiểm kê nguồn ô nhiễm phát sinh trên lưu vực Hồ Núi Cốc (BOD) .......23 Bảng 1.5: Thải lượng ô nhiễm phát sinh trên lưu vực Hồ Núi Cốc (BOD) ..............23 Bảng 3.1: Đặc trưng địa hình lưu vực Hồ Núi Cốc ..................................................33 Bảng 3.2: Nhiệt độ trung bình tại Thái Nguyên ........................................................34 Bảng 3.3: Số giờ nắng tại Thái Nguyên ....................................................................34 Bảng 3.4: Tổng lượng mưa các tháng trong năm ......................................................35 Bảng 3.5: Tổng lượng bốc hơi các tháng trong năm .................................................35 Bảng 3.7: Các đặc trưng địa lý thuỷ văn các nhánh cấp 1 của lưu vực Sông Công phía thượng lưu đập Hồ Núi Cốc ................................................................37 Bảng 3.8: Dòng chảy năm ứng với tần suất P của Hồ Núi Cốc ................................38 Bảng 3.9: Phân phối dòng chảy trong năm của Hồ Núi Cốc ....................................39 Bảng 3.10: Hiện trạng dân số và tăng trưởng dân số vùng Hồ Núi Cốc ...................41 Bảng 3.11: Hiện trạng lao động vùng Hồ Núi Cốc ...................................................42 Bảng 3.12: Hiện trạng cơ cấu lao động vùng Hồ Núi Cốc .......................................42 Bảng 3.13: Hiện trạng dân số các dân tộc vùng Hồ Núi Cốc ...................................43 Bảng 3.14: Hiện trạng các chỉ tiêu kinh tế vùng Hồ Núi Cốc ..................................44 Bảng 3.15: Một số chỉ số phát triển ngành Du lịch Thái Nguyên giai đoạn 2005-2008 ..................................................................................................49 Bảng 3.16: Số lượng khách du lịch trong lưu vực giai đoạn 2000-2010 và ước tính cho năm 2020 .....................................................................................50 Bảng 3.17: Doanh thu Du lịch Hồ Núi Cốc ..............................................................52 Bảng 3.18: Tổng hợp một số cơ sở lưu trú của khu du lịch Hồ Núi Cốc .................53 Bảng 3.19: Số lượng tàu thuyền khu vực du lịch Hồ Núi Cốc .................................56 Bảng 3.20: Hệ thống nhà hàng trong khu du lịch Hồ Núi Cốc .................................57 Bảng 3.21: Kết quả phân tích các yếu tố thuỷ lý trong nước mặt hồ Núi Cốc ........58 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn viii Bảng 3.22: Diễn biến các yếu tố thuỷ lý qua các năm trong nước mặt Hồ Núi Cốc ...59 Bảng 3.23: Kết quả phân tích các yếu tố thuỷ hóa trong nước mặt hồ Núi Cốc ......61 Bảng 3.24: Diễn biến các yếu tố thủy hóa qua các năm nước trong mặt hồ Núi Cốc......61 Bảng 3.25: Kết quả phân tích hàm lượng Coliform trong nước mặt hồ Núi Cốc .....66 Bàng 4.26: Diễn biến hàm lượng Coliform qua các năm trong mặt nước hồ Núi Cốc ....66 Bảng 3.27: Kết quả phân tích các yếu tố thuỷ lý trong nước thải .............................67 Bảng 3.28: Tổng hợp so sánh hàm lượng các chỉ tiêu hóa lý trung bình của các mẫu nước thải sản xuất công nghiệp- dịch vụ trong lưu vực Hồ Núi Cốc................68 Bảng 3.29. Kết quả phân tích các yếu tố thuỷ hóa trong nước thải ..........................70 Bảng 3.30: Kết quả phân tích hàm lượng Coliform trong nước thải ..........................73 Bảng 3.31: Lượng chất thải ngành du lịch qua các năm ...........................................75 Bảng 3.32: Thành phần rác thải nổi ven bờ ..............................................................76 Bảng 3.33: Ý thức để rác của khách du lịch .............................................................80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn