Tài liệu Nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi thiên lộc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG ------------- PHẠM BÁ TÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH SẢN PHẨM THỨC ĂN CHĂN NUÔI CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THỨC ĂN CHĂN NUÔI THIÊN LỘC Khánh Hòa - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG ------------- PHẠM BÁ TÌNH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANG SẢN PHẨM THỨC ĂN CHĂN NUÔI CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THỨC ĂN CHĂN NUÔI THIÊN LỘC LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN THỊ TRÂM ANH CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG KHOA SAU ĐẠI HỌC TS. LÊ KIM LONG Khánh Hòa - 2014 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản trị kinh doanh với đề tài: “Nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc” là sản phẩm nghiên cứu của tôi; số liệu và kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này chưa hề được công bố trên các nghiên cứu khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả Phạm Bá Tình ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tác giả muốn gửi lời cám ơn sâu sắc nhất đến Cô giáo hướng dẫn TS. Nguyễn Thị Trâm Anh đã tận tình hướng dẫn, tạo mọi điều kiện tốt nhất để giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tác giả chân thành cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo trong Khoa Kinh tế, Khoa Sau Đại Học của Trường Đại học Nha Trang đã tạo mọi điều kiện cần thiết để tác giả có thể triển khai và hoàn thành đề tài đúng tiến độ. Tác giả chân thành cảm ơn các cá nhân, đơn vị, tổ chức đã giúp đỡ tác giả có được những số liệu thống kê mới nhất chính xác nhất, giúp cho luận văn được hoàn thiện với sự trung thực nhất. Tác giả mong muốn nhận được sự hướng dẫn, đóng góp ý kiến của Quý Thầy, Cô để hoàn thiện luận văn và rút kinh nghiệm cho những lần nghiên cứu sau này. Trân trọng cảm ơn! Tác giả Phạm Bá Tình iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. ii MỤC LỤC.................................................................................................................. iii DANH MỤC VIẾT TẮT ............................................................................................ vi DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ .............................................................................. viii MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1 CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẠNH TRANH VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH ..................................................................................................................... .6 1.1 Khái niệm về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh .................................................... 6 1.1.1 Cạnh tranh....................................................................................................... 6 1.1.2 Năng lực cạnh tranh......................................................................................... 7 1.1.3 Lợi thế cạnh tranh............................................................................................ 8 1.2 Những nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh cho sản phẩm của doanh nghiệp.......................................................................................................................... 9 1.2.1 Các nhân tố khách quan................................................................................... 9 1.2.1.1 Môi trường vĩ mô...................................................................................... 9 1.2.1.2 Môi trường ngành ................................................................................... 10 1.2.2 Các nhân tố chủ quan .................................................................................... 11 1.2.2.1 Cơ cấu tổ chức ........................................................................................ 11 1.2.2.2 Năng lực tài chính................................................................................... 12 1.2.2.3 Năng lực sản xuất.................................................................................... 12 1.2.2.4 Năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D)............................................... 13 1.2.2.5 Năng lực Marketing ................................................................................ 13 1.3 Phương pháp phân tích đánh giá năng lực cạnh tranh cho sản phẩm của doanh nghiệp........................................................................................................................ 14 1.3.1 Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của M.Porter ..................................................... 14 1.3.1.1 Mức độ căng thẳng của sự cạnh tranh giữa các đối thủ trong ngành ........ 14 1.3.1.2 Mối đe doạ của những người gia nhập mới. ............................................ 16 1.3.1.3 Mối đe doạ của các sản phẩm thay thế. ................................................... 17 1.3.1.4 Sức mạnh của người mua. ....................................................................... 18 iv 1.3.1.5 Sức mạnh của người cung ứng. ............................................................... 19 1.3.1.6 Phân tích năng lực cạnh tranh theo ma trận SWOT ................................. 20 1.4. Cách thức để duy trì, củng cố và xây dựng năng lực cạnh tranh .......................... 22 1.4.1 Tập trung xây dựng các khối tổng thể của lợi thế cạnh tranh.......................... 22 1.4.2 Xác định các nguồn lực cần xây dựng và duy trì............................................ 23 1.5. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh trong kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi trên thế giới ............................................................................................... 24 1.5.1 Ngành thức ăn chăn nuôi của Mỹ với mục tiêu thể hiện sức mạnh của mình.. 24 1.5.2 Ngành thức ăn chăn nuôi của Thái Lan.......................................................... 25 1.5.3 Bài học rút ra cho kinh doanh ........................................................................ 27 CHƯƠNG II: ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH KINH DOANH SẢN PHẨM THỨC ĂN CHĂN NUÔI CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THỨC ĂN CHĂN NUÔI THIÊN LỘC.................................................................................................. 29 2.1 Giới thiệu tổng quan về Công ty Cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc .............. 29 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc......................................................................................................................... 29 2.1.2 Cơ cấu tổ chức tại Công ty Cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc ................. 30 2.1.3 Lĩnh vực hoạt động và ngành nghề kinh doanh.............................................. 31 2.2 Tổng quan về năng lực cạnh tranh tại công ty CP thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc .. 33 2.2.1 Về cơ cấu tổ chức .......................................................................................... 33 2.2.2 Về năng lực tài chính..................................................................................... 34 2.2.3 Về năng lực sản xuất ..................................................................................... 36 2.2.4 Năng lực nghiên cứu và phát triển sản phẩm.................................................. 38 2.2.5 Năng lực Marketing....................................................................................... 39 2.3 Phân tích năng lực cạnh tranh tại công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc.. 39 2.3.1 Phân tích theo mô hình năm áp lực cạnh tranh của Michael Porter ................ 39 2.3.1.1 Áp lực cạnh tranh từ phía các đối thủ cạnh tranh..................................... 39 2.3.1.2 Áp lực cạnh tranh từ phía nhà cung cấp................................................... 42 2.3.1.3 Áp lực cạnh tranh từ khách hàng............................................................. 46 2.3.1.4 Áp lực cạnh tranh từ phía các đối thủ tiềm ẩn.......................................... 47 2.3.1.5 Áp lực cạnh tranh từ các sản phẩm thay thế ............................................ 47 2.3.1.6 Tổng kết lại mô hình của ma trận Michael Porter .................................... 48 v 2.3.2 Phân tích năng lực cạnh tranh theo ma trận SWOT........................................ 48 2.3.2.1 Phân tích những điểm mạnh (S)................................................................. 48 2.3.2.2 Phân tích những điểm yếu ( W).............................................................. 56 2.3.3.3 Phân tích những cơ hội (O) ..................................................................... 62 2.3.3.4 Phân tích những thách thức ( T) .............................................................. 63 2.3.3.5 Lợi thế cạnh tranh của công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc...... 66 CHƯƠNG III : GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................... 69 3.1 Định hướng và mục tiêu phát triển của công ty trong thời gian tới. ...................... 69 3.1.1 Định hướng phát triển.................................................................................... 69 3.1.2 Mục tiêu phát triển ........................................................................................ 69 3.2 Giải pháp ............................................................................................................. 71 3.2.1 Giải pháp về nguồn nguyên liệu ........................................................................ 71 3.2.2 Giải pháp về Sản phẩm.................................................................................. 71 3.2.3 Giải pháp về Giá cả, chi phí sản xuất............................................................. 72 3.2.4 Giải pháp về Marketing- tiếp thị, và bán hàng ............................................... 73 3.3 Kiến nghị ............................................................................................................. 75 3.3.1 Kiến nghị với Nhà nước ................................................................................ 75 3.3.2 Kiến nghị với địa phương .............................................................................. 76 3.3.3 Kiến nghị với công ty .................................................................................... 77 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 80 PHỤ LỤC...................................................................................................................... vi DANH MỤC VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TẮT NGUYÊN NGHĨA 1 DN Doanh nghiệp 2 NVL Nguyên vật liệu 3 QĐ-UB Quyết định Ủy ban 4 TACN Thức ăn chăn nuôi vii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Đánh giá lợi thế cạnh tranh của công ty Cargill.......................................... 25 Bảng 1.2: Đánh giá năng lực cạnh tranh của công ty CP tập đoàn C.P của Thái Lan .. 27 Bảng 2.1: Kết quả điều tra về thực trạng cơ cấu tổ chức tại công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc ............................................................................................... 33 Bảng 2.2: Cơ cấu vốn sở hữu vốn điều lệ................................................................... 35 Bảng 2.3: Tổng nguồn vốn của công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc giai đoạn (2011-2013) ............................................................................................................. 35 Bảng 2.4: Phiếu điều tra đánh giá năng lực sản xuất tại Công ty ................................ 36 Bảng 2.5: Năng lực nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc ................................................................................................ 38 Bảng 2.6: Ma trận hình ảnh cạnh tranh công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc năm 2013 ................................................................................................................. 41 Bảng 2.7: Các nhà cung cấp nguyên liệu đầu vào của công ty Thiên Lộc................... 43 Bảng 2.8: Cơ cấu lao động qua các năm giai đoạn (2011-2013) ................................. 44 Bảng 2.9: Tình hình số nợ phải thu của Thiên Lộc trong giai đoạn (2010 -2013) ....... 46 Bảng 2.10: Danh mục các sản phẩm của Công ty…………………………………….49 Bảng 2.11: Tổng hợp ý kiến của khách hàng về chất lượng sản phẩm của Công ty và một số đối thủ cạnh tranh……………………………………………………………..51 Bảng 2.12: Đánh giá của khách hàng về chất lượng sản phẩm của Công ty và một số đối thủ cạnh tranh .................................................................................................... 53 Bảng 2.13: Đánh giá của khách hàng về màu sắc, mùi vị TACN của Công ty và một số đối thủ cạnh tranh .................................................................................................... 55 Bảng 2.14: Đánh giá của khách hàng về một số sản phẩm của Công ty...................... 57 Bảng 2.15: Giá bán một số sản phẩm của Công ty và một số đối thủ cạnh tranh ........ 58 Bảng 2.16: Kết quả sản xuất kinh doanh một số sản phẩm chủ yếu của công ty và đối thủ cạnh tranh .......................................................................................................... 60 Bảng 2.17: Đánh giá của khách hàng về hình thức, độ bền của sản phẩm tại công ty . 61 viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Sơ đồ 1.1: Mô hình 5 áp lực cạnh tranh ................................................ …….14 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý tại Công ty ....................................30 Sơ đồ 2.2: Quy trình sản xuất ........................................................................32 Hình 1.1: Lợi thế cạnh tranh của Porter ………………………………….22 Hình 1.2: Xây dựng các khối tổng thể của lợi thế cạnh tranh .........................23 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường, năng lực cạnh tranh quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Chính vì vậy, các doanh nghiệp luôn tìm cách để nâng cao năng lực cạnh tranh của mình, nhằm vươn tới một vị thế mà tại đó doanh nghiệp có khả năng chống chọi và tác động đến các lực lượng cạnh tranh một cách có hiệu quả. Ngành thức ăn chăn nuôi ở Việt Nam phát triển nhanh và mạnh từ đầu thập kỷ 90 đặc biệt từ năm 1994 đến nay. Do tác động tích cực của chính sách đổi mới, khuyến khích đầu tư trong và ngoài nước nên các nhà kinh doanh đã phát triển mạnh vào ngành công nghiệp này. Nhu cầu về thức ăn công nghiệp cho gia súc, gia cầm tăng bình quân 10-15% mỗi năm và năm 2003 đang ở mức xấp xỉ trên 8 triệu tấn. Trong khi sản lương thức ăn hiện mới chỉ đạt trên 3 triệu tấn/năm do vậy mới đáp ứng được khoảng 32-35% nhu cầu. Như vậy, tiềm năng phát triển ngành thức ăn công nghiệp là rất lớn. Cơ cấu, nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi cũng rất đa dạng về công suất thiết kế, nhỏ nhất là 120 tấn/năm và lớn nhất 540.000 tấn/năm. Gần 2/3 máy có công suất dưới 10.000 tấn/năm nhưng chỉ sản xuấy được 8,1% tổng số lượng thức ăn. có 12 nhà máy (8,7%) có công suất trên 100.000 tăn/năm nhưng sản xuất tới 58,6% tổng số công suất của toàn quốc. Những nhà máy này tuy có số lượng không nhiều nhưng lại chiếm ưu thế về vốn đầu tư mở rộng sản xuất, công nghệ tiên tiến và tính chuyên nghiệp trong kinh doanh cao nên đã làm tăng tỷ trọng sản lượng. Chỉ có số ít các nhà máy lớn chiếm tỷ trọng lớn lượng thức ăn gia súc nên không tránh khỏi hiện tượng độc quyền và điều này đã ảnh hưởng tới giá của thức ăn chăn nuôi. Ngành công nghiệp thức ăn chăn nuôi bị chi phối mạnh bởi một số công ty liên doanh và nước ngoài. Các công ty trong nước có năng lực cạnh tranh yếu hơn nhiều so với các công ty liên doanh và nước ngoài khác. Hiện nay, Việt Nam cũng đã có một số nhà máy chế biến thức ăn có quy mô lớn, dây chuyền hiện đại nhưng nhìn chung các công ty nhà máy tư nhân, quốc doanh trong nước vẫn còn yếu. Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay, cạnh tranh là điều không thể tránh khỏi giữa các doanh nghiệp cùng ngành, cạnh tranh ở đây được hiểu là cạnh tranh trên 2 mọi lĩnh vực của doanh nghiệp, vì thế việc chiếm lĩnh và cạnh tranh của các kênh phân phối là tất nhiên. Việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp với nhau đã dẫn tới tình trạng tranh chấp kênh, nó ảnh hưởng trực tiếp tới việc thiết lập kênh và các chính sách đối với đại lý của các doanh nghiệp. Công ty Cổ phần thức ăn chăn Thiên Lộc là một công ty còn rất non trẻ, trên thị trường hiện nay có rất nhiều đối thủ cạnh tranh lớn như Con Cò, Heo Vàng, AF, CP, DABACO... đều là những doanh nghiệp có uy tín trên thị trường và đều là những doanh nghiệp có quy mô tương đối lớn. Hệ thống kênh phân phối của những doanh nghiệp này hết sức rộng rãi vì vậy đã gây khá nhiều khó khăn cho công ty trong việc xây dựng hệ thống kênh phân phối, các kênh mà công ty sử dụng hầu hết là kênh một cấp và kênh trực tiếp và các kênh một cấp cũng thường là những kênh không kinh doanh các mặt hàng của các hãng lớn. Đối với ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi chi phí nguyên liệu chiếm trên 85% giá thành, trong năm 2012 giá nguyên liệu tăng cao, đặc biệt đối một số mặt hàng nguyên liệu nhập khẩu như: Khô đậu tương, Cám mỳ, cám gao, bột thịt, bột cá trong khi đó giá sản phẩm đầu ra của ngành chăn nuôi giảm khiến cho các doanh nghiệp kinh doanh thức ăn chăn nuôi gặp rất nhiều. Bên cạnh đó không chỉ gặp khó khăn bởi giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, mà các DN sản xuất TACN Việt Nam còn phải gồng mình cạnh tranh với các DN nước ngoài. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và PTNT, trong giai đoạn 2006-2011, các công ty TACN có vốn đầu tư nước ngoài và các công ty liên doanh chiếm khoảng 2425% trong tổng số nhà máy sản xuất TĂCN của cả nước, nhưng làm ra tới 60% tổng sản lượng trên thị trường. Trong năm 2011, 58 nhà máy của các công ty nước ngoài và liên doanh (chiếm 25,2% tổng số nhà máy trên cả nước) đã sản xuất 6,992 triệu tấn TĂCN, tương đương 60,8% tổng sản lượng của ngành TĂCN nước ta. Và trong số 60,8% thị phần này, có một vài nhà sản xuất nước ngoài và liên doanh chủ chốt đang nắm giữ hơn 30% tổng thị phần, ví dụ như CP Việt Nam, Proconco, Cargill Việt Nam, GreenFeed Việt Nam…Đặc biệt là, từ đầu năm đến nay, ngành TĂCN nước ta đã chứng kiến sự bành trướng của một số DN ngoại, đơn cử như Cargill Việt Nam (có vốn đầu tư từ Hoa Kỳ) đã đưa vào hoạt động một nhà máy mới, nâng tổng số nhà máy sản xuất TĂCN của DN này tại Việt Nam lên con số 9. Tiếp theo đó, CP Việt Nam và New Hope cũng cho biết, đến năm 2014 sẽ có thêm 6 nhà máy được đưa vào hoạt động. 3 Sở dĩ các DN sản xuất TĂCN trong nước bị lép vế trước các DN ngoại là do họ phải đối mặt với tình trạng chi phí nguyên liệu đầu vào tăng cao (chiếm hơn 70% tổng chi phí sản xuất); sự mất giá của đồng Việt Nam và lãi suất vay cao; chất lượng TĂCN của một số DN không đảm bảo như công bố trên bao bì… Trong khi đó, các DN nước ngoài được hưởng lợi về thuế, hỗ trợ từ công ty mẹ về giá nhập khẩu nguyên liệu và mua trả chậm. Sự tăng trưởng của ngành TĂCN phụ thuộc vào 2 yếu tố: tăng trưởng của ngành chăn nuôi và nguồn cung nguyên liệu đầu vào. Hiện nay, chỉ một số nguyên liệu chính sản xuất được trong nước như ngô, sắn, cám gạo, bột cá, tuy nhiên, việc sản xuất các nguyên liệu này vẫn còn hạn chế. Do đó, trong một vài năm tới, các nhà sản xuất TĂCN nước ta sẽ vẫn phải phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu. Từ những lý do trên, với mong muốn áp dụng những kiến thức học được từ nhà trường vào thực tiễn công tác trong lĩnh vực sản xuất thức ăn chăn nuôi, trước nhu cầu bức thiết của đơn vị về việc xác định năng lực cạnh tranh của mình trong hiện tại và thời gian sắp tới, đề tài “ Nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc” được hình thành. 2. Mục tiêu của đề tài - Hệ thống cơ sở lý luận về cạnh tranh, năng lực cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh và chiến lược cạnh tranh nhằm định hướng cho việc nâng cao năng lực cạnh tranh trong sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc. - Phân tích, đánh giá môi trường hoạt động của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc, qua đó đánh giá về năng lực cạnh tranh trong kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc. - Đề xuất giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm thức ăn chăn nuôi tại Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc đến năm 2020. 3. Câu hỏi nghiên cứu - Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc đang ở vị trí nào trong mối tương quan với các đối thủ cạnh tranh trong kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi? - Thực trạng năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc? 4 - Giải pháp cạnh tranh nào được chọn để nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm thức ăn chăn nuôi tại Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc? - Để thực hiện chiến lược cạnh tranh đã lựa chọn, Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc cần có chính sách gì? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu về năng lực cạnh tranh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc . - Phạm vi nghiên cứu: tập trung phân tích những yếu tố môi trường ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc, lợi thế cạnh tranh và năng lực cốt lõi của công ty từ năm 2007 đến năm 2013 và dự báo đến năm 2020 5. Phương pháp nghiên cứu Tác giả tiến hành nghiên cứu theo các phương pháp phân tích tổng hợp so sánh dựa trên số liệu thu thập từ hai nguồn cơ bản sau: - Thông qua, dữ liệu thứ cấp từ công ty, các báo cáo về hoạt động sản xuất, kinh doanh và các chính sách nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty để tác giả phân tích, đánh giá. - Thông qua số liệu khảo sát điều tra đánh giá của nhân viên công ty và khách hàng về sản phẩm, về những vấn đề cạnh tranh mà công ty đang triển khai. Mục đích là để có được đánh giá khách quan về thực trạng năng lực cạnh tranh của công ty và các vấn đề liên quan. Tác giả sử dụng phương pháp điều tra thông qua việc phát bảng câu hỏi. Bộ câu hỏi được xây dựng dựa theo ý kiến chuyên gia, có thử nghiệm, sàng lọc trước khi đưa ra bộ câu hỏi chính thức. Ngoài ra tác giả còn thực hiện các phương pháp nghiên cứu khác như suy luận kinh tế, thống kê mô tả. 6. Đóng góp của đề tài - Hệ thống hoá cơ sở lý luận liên quan đến năng lực cạnh tranh sản phẩm của một công ty. 5 - Đánh giá thực trạng các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc. - Về mặt thực tiễn giúp Ban Lãnh đạo công ty nhận diện được những năng lực cạnh tranh của đơn vị; có những giải pháp chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh trong kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi, từ đó giữ được khách hàng hiện tại, thu hút thêm khách hàng mới. - Đề tài mang tính khả thi, có thể vận dụng ngay vào thực tiễn kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi tại tại Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc. 7. Kết cấu nội dung của đề tài: Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, phần phụ lục, đề tài bao gồm: 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh Chương 2: Đánh giá năng lực cạnh tranh kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc Chương 3: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh kinh doanh sản phẩm thức ăn chăn nuôi của công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc đến năm 2020. 6 CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẠNH TRANH VÀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH 1.1 Khái niệm về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh 1.1.1 Cạnh tranh Cạnh tranh là một thuật ngữ đã được sử dụng từ khá lâu song trong những năm gần đây được nhắc đến nhiều hơn, nhất là ở Việt Nam. Bởi trong nền kinh tế mở hiện nay, khi xu hướng tự do hóa thương mại ngày càng phổ biến thì cạnh tranh là phương thức để đứng vững và phát triển của doanh nghiệp. Nhưng “cạnh tranh là gì” thì vẫn đang là một khái niệm chưa thống nhất, các nhà nghiên cứu đưa ra các khái niệm cạnh tranh dưới nhiều góc độ khác nhau. Theo diễn đàn cấp cao về cạnh tranh công nghiệp của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD: “Cạnh tranh là khả năng các doanh nghiệp, ngành, quốc gia và vùng tạo ra việc làm và thu nhập cao hơn trong điều kiện cạnh tranh quốc tế”. Định nghĩa trên đã cố gắng kết hợp cả hoạt động cạnh tranh của doanh nghiệp, của ngành và quốc gia. Ủy ban Cạnh tranh Công nghiệp của Mỹ đưa ra khái niệm cạnh tranh đối với một quốc gia như sau: “Cạnh tranh đối với một quốc gia thể hiện trình độ sản xuất hàng hóa dịch vụ đáp ứng được đòi hỏi của thị trường quốc tế, đồng thời duy trì và mở rộng được thu nhập thực tế của nhân dân nước đó trong những điều kiện thị trường tự do và công bằng xã hội”. Trong định nghĩa này, người ta đề cao vai trò của các điều kiện cạnh tranh là “tự do và công bằng xã hội”. Như vậy, xét trên góc độ vĩ mô, các khái niệm về cạnh tranh đều cho thấy mục tiêu chung của hoạt động cạnh tranh là thỏa mãn tối đa nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế, tạo việc làm và thu nhập cao cho nền kinh tế. Các nhà kinh tế của trường phái tư sản cổ điển quan niệm: “Cạnh tranh là một quá trình bao gồm các hành vi phản ứng. Quá trình này tạo ra cho mỗi thành viên thị trường một dư địa hoạt động nhất định và mang lại cho mỗi thành viên một phần xứng đáng so với khả năng của mình”. Theo quan niệm này cạnh tranh chủ yếu là cạnh tranh về giá, vì thế lý thuyết giá cả gắn chặt với lý thuyết cạnh tranh. 7 Khi nghiên cứu về cạnh tranh tư bản chủ nghĩa, Mác cũng đã đưa ra khái niệm về cạnh tranh: “Cạnh tranh tư bản là sự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản nhằm giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa nhằm thu lợi nhuận siêu ngạch”. Như vậy, cạnh tranh là hoạt động của các doanh nghiệp trong nền sản xuất hàng hóa với mục đích ganh đua, giành giật những điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ hàng hóa để thu lợi nhuận cao. Kế thừa những tính hợp lý và khoa học của các quan niệm về cạnh tranh trước đây, luận văn cho rằng để đưa ra một khái niệm đầy đủ cần chỉ ra được chủ thể cạnh tranh, tính chất, phương thức và mục đích của quá trình cạnh tranh. Theo đó, chúng ta có thể quan niệm “cạnh tranh là một quá trình kinh tế mà ở đó các chủ thể kinh tế (quốc gia, ngành hay doanh nghiệp) ganh đua với nhau để chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng cùng các điều kiện sản xuất và tiêu thụ sản phẩm có lợi nhất nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận”. Như vậy, về bản chất, cạnh tranh là mối quan hệ giữa người với người trong việc giải quyết lợi ích kinh tế. Bản chất kinh tế của cạnh tranh thể hiện ở mục đích lợi nhuận và chi phối thị trường. Bản chất xã hội của cạnh tranh bộc lộ đạo đức kinh doanh và uy tín kinh doanh của mỗi chủ thể cạnh tranh trong quan hệ với những người lao động trực tiếp tạo ra tiềm lực cạnh tranh cho doanh nghiệp và trong mối quan hệ với người tiêu dùng và đối thủ cạnh tranh khác. Cạnh tranh là một trong những quy luật của nền kinh tế thị trường, nó chịu nhiều chi phối của quan hệ sản xuất giữ vị trí thống trị trong xã hội, nó có quan hệ hữu cơ với các quy luật kinh tế khác như quy luật giá trị, quy luật lưu thông tiền tệ, quy luật cung cầu…, đây là một đặc trưng gắn với bản chất của cạnh tranh. Quy luật cạnh tranh chỉ ra cách thức làm cho giá trị cá biệt thấp hơn giá trị xã hội, do đó nó làm giảm giá cả thị trường, nó tạo ra sức ép làm gia tăng hiệu quả sử dụng các yếu tố sản xuất, nó chỉ ra ai là người sản xuất kinh doanh thành công nhất. 1.1.2 Năng lực cạnh tranh Trong quá trình nghiên cứu về cạnh tranh, người ta đã sử dụng khái niệm năng lực cạnh tranh. Năng lực cạnh tranh được xem xét ở các góc độ khác nhau như năng lực cạnh tranh quốc gia, năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh của 8 sản phẩm và dịch vụ... Ở luận văn này, sẽ chủ yếu đề cập đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là thể hiện thực lực và lợi thế của doanh nghiệp so với đối thủ cạnh tranh trong việc thoả mãn tốt nhất các đòi hỏi của khách hàng để thu lợi ngày càng cao hơn. Như vậy, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trước hết phải được tạo ra từ thực lực của doanh nghiệp. Đây là các yếu tố nội hàm của mỗi doanh nghiệp, không chỉ được tính bằng các tiêu chí về công nghệ, tài chính, nhân lực, tổ chức quản trị doanh nghiệp… một cách riêng biệt mà cần đánh giá, so sánh với các đối tác cạnh tranh trong hoạt động trên cùng một lĩnh vực, cùng một thị trường. Sẽ là vô nghĩa nếu những điểm mạnh và điểm yếu bên trong doanh nghiệp được đánh giá không thông qua việc so sánh một cách tương ứng với các đối tác cạnh tranh. Trên cơ sở các so sánh đó, muốn tạo nên năng lực cạnh tranh, đòi hỏi doanh nghiệp phải tạo ra và có được các lợi thế cạnh tranh cho riêng mình. Nhờ lợi thế này, doanh nghiệp có thể thoả mãn tốt hơn các đòi hỏi của khách hàng mục tiêu cũng như lôi kéo được khách hàng của đối tác cạnh tranh. (Lê Công Hoa, 2006). Thực tế cho thấy, không một doanh nghiệp nào có khả năng thỏa mãn đầy đủ tất cả những yêu cầu của khách hàng. Thường thì doanh nghiệp có lợi thế về mặt này và có hạn chế về mặt khác. Vấn đề cơ bản là, doanh nghiệp phải nhận biết được điều này và cố gắng phát huy tốt những điểm mạnh mà mình đang có để đáp ứng tốt nhất những đòi hỏi của khách hàng. Những điểm mạnh và điểm yếu bên trong một doanh nghiệp được biểu hiện thông qua các lĩnh vực hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp như marketing, tài chính, sản xuất, nhân sự, công nghệ, quản trị, hệ thống thông tin… Như vậy có thể thấy, khái niệm năng lực cạnh tranh là một khái niệm động, được cấu thành bởi nhiều yếu tố và chịu sự tác động của cả môi trường vi mô và vĩ mô. Một sản phẩm có thể năm nay được đánh giá là có năng lực cạnh tranh, nhưng năm sau, hoặc năm sau nữa lại không còn khả năng cạnh tranh nếu không giữ được các yếu tố lợi thế. 1.1.3 Lợi thế cạnh tranh Lợi thế cạnh tranh là giá trị mà doanh nghiệp mang đến cho khách hàng, giá trị đó vượt quá chi phí dùng để tạo ra nó. Giá trị mà khách hàng sẵn sàng để trả, và ngăn trở việc đề nghị những mức giá thấp hơn của đối thủ cho những lợi ích tương đương 9 hay cung cấp những lợi ích độc nhất hơn là phát sinh một giá cao hơn. (Michael Porter, 1985, trang 3). Khi một doanh nghiệp có được lợi thế cạnh tranh, doanh nghiệp đó sẽ có cái mà các đối thủ khác không có, nghĩa là doanh nghiệp hoạt động tốt hơn đối thủ, hoặc làm được những việc mà các đối thủ khác không thể làm được. Lợi thế cạnh tranh là nhân tố cần thiết cho sự thành công và tồn tại lâu dài của doanh nghiệp. Do vậy mà các doanh nghiệp đều muốn cố gắng phát triển lợi thế cạnh tranh, tuy nhiên điều này thường rất dễ bị xói mòn bởi những hành động bắt chước của đối thủ. 1.2 Những nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh cho sản phẩm của doanh nghiệp 1.2.1 Các nhân tố khách quan 1.2.1.1 Môi trường vĩ mô Thứ nhất, các nhân tố kinh tế Các nhân tố kinh tế của ảnh hưởng mạnh đến việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiêp. Các nhân tố kinh tế bao gồm: tốc độ phát triển kinh tế, tỷ giá hối đoái, lãi suất trên thị trường vốn,... Khi tốc độ phát triển kinh tế cao thu nhập của người dân tăng lên, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán của họ khi nhu cầu về hàng hóa thiết yếu và hàng hóa cao cấp tăng lên. Khi tỷ giá hối đoái tăng, giá trị đồng nội tệ giảm thì khả năng cạnh tranh của sản phẩm trong nước sẽ tăng lên ở cả thị trường trong nước cũng như thị trường nước ngoài do giá sản phẩm do giá sản phẩm sẽ giảm tương đối so với giá sản phẩm ở nước ngoài. Yếu tố lãi vay cũng ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của doanh nghiệp, nếu doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu lớn thì sẽ thuận lợi hơn trong cạnh tranh vì có năng lực tài chính mạnh hơn, không bị phụ thuộc vào ngân hàng. Thứ hai, các nhân tố về chính trị pháp luật Các nhân tố về chính trị pháp luật là nền tảng quy định các yếu tố khác của môi trường kinh doanh. Sự ổn định về chính trị- pháp luật sẽ tạo ra môi trường pháp lý ổn định giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong cạnh tranh đặc biệt trong thời đại mở của hội nhập. Môi trường chính trị pháp luật đầy đủ, đồng bộ và ổn định sẽ đảm bảo các quyết định quản trị đạt được tỷ lệ thành công cao. Thiếu môi trường pháp lý đầy đủ sẽ 10 dẫn tới cạnh tranh không lành mạnh, phi lý, nảy sinh tiêu cực trong trong hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp không duy trì được tính ổn định lâu dài. Thứ ba, các nhân tố khoa học công nghệ Trong giai đoạn khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão hiện nay thì khoa học công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với sức cạnh tranh của hàng hoá thông qua chất lượng, chi phí sản xuất. Doanh nghiệp có dây chuyền công nghệ hiện đại không có nghĩa là nó sẽ có lợi thế lâu dài trong cạnh tranh bởi chỉ một thời gian ngắn sau dây chuyền công nghệ đó có thể đã lạc hậu, đặc biệt trong các ngành về công nghệ thông tin. Do đó thời gian khấu hao máy móc phải được rút ngắn, doanh nghiệp phải luôn đổi mới công nghệ cho phù hợp. Sự phát triển của khoa học công nghệ còn giúp các doanh nghiệp có cơ hội có các công nghệ, kỹ thuật mới. Qua đó có thể trang bị, trang bị lại các cơ sở vật chất kỹ thuật của mình để tạo ra lợi thế trong cạnh tranh. Thứ tư, các nhân tố về văn hoá - xã hội Nhân tố văn hoá bao gồm: thói quen tiêu dùng, ngôn ngữ phong tục tập quán hay chuẩn mực đạo đức xã hội, cơ cấu dân số, phân hoá giàu nghèo,...Các nhân tố này bắt buộc các doanh nghiệp phải thay đổi hình thức, mẫu mã cũng như đặc tính, lợi ích của sản phẩm cho phù hợp với người tiêu dùng. Các nhân tố này ảnh hưởng mạnh đến năng lực cạnh tranh bởi không phải doanh nghiệp nào cũng có thể dễ dàng thay đổi được quy trình sản xuất, công nghệ. Phong tục tập quán cũng yêu cầu doanh nghiệp phải có những bước đi thích hợp khi xâm nhập thị trường mới. Giải quyết tốt vấn đề này sẽ giúp doanh nghiệp cạnh tranh tốt hơn so với các doanh nghiệp muốn xâm nhập hay chính đối thủ sẵn có của thị trường. 1.2.1.2 Môi trường ngành Đối với sự cạnh tranh trong môi trường ngành thì đối thủ cạnh tranh là yếu tố tác động trực tiếp đến khả năng duy trì vị thế của doanh nghiệp. Đó là lực lượng đe dọa trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Mỗi quyết định hành động của đối thủ đều có những tác động nhất định đến hoạt động và kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp luôn phải dự đoán hành động của đối thủ để chủ