Môc lôc
Lêi më ®Çu...........................................................................................................................................1
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ tÝn dông vµ chÊt l-îng tÝn dông........3
1.1. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM)...........................3
1.1.1. Ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng cña NHTM....................................3
1.1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.............................................................3
1.1.1.2. C¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng.................................................................7
1.1.2. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i....................................12
1.1.2.1. TÝn dông – Sù cÇn thiÕt cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh
tÕ...........12
1.1.2.2. C¸c lo¹i h×nh thøc tÝn dông..........................................................................14
1.2. ChÊt l-îng tÝn dông cña ng©n hµng th¬ng m¹i........................................17
1.2.1. Kh¸i niÖm...................................................................................................17
1.2.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l-îng tÝn dông...............................................19
1.2.2.1. Ho¹t ®éng tÝn dông xÐt ë gãc ®é ho¹t ®éng cña ng©n hµng....................19
1.2.2.2.ChÊt l-îng tÝn dông ng©n hµng d-íi gãc ®é häat ®éng cña doanh
nghiÖp...................................................................................................................21
1.2.3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông ng©n hµng......................21
1.2.3.1. C¸c nh©n tè thuéc vÒ ng©n hµng.............................................................22
1.2.3.2. Nh©n tè thuéc vÒ doanh nghiÖp...............................................................23
1.2.3.3. C¸c nh©n tè kh¸ch quan kh¸c.................................................................24
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp
võa vµ nhá t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT T©y Hµ Néi....................................................26
2.1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ Chi nh¸nh vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.....26
2.1.1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ Chi nh¸nh.........................................................26
2.1.1.1. Sù h×nh thµnh NHNo&PTNT ViÖt Nam vµ Chi nh¸nh NHNo & PTNT
T©y Hµ Néi ..........................................................................................................26
2.1.1.2. C¬ cÊu tæ chøc cña Chi nh¸nh NHNo&PTNT T©y Hµ Néi...................27
2.1.1.3. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch kinh doanh t¹i Chi nh¸nh
NHNo&PTNT T©y Hµ Néi .................................................................................32
2.1.2. Thùc tr¹ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá..............................................36
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
2.2. Thùc tr¹ng chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá...39
2.2.1. Cho vay theo d- nî....................................................................................39
2.2.1.1. D- nî tÝn dông ®Õn /06/2004 .................................................................39
2.2.1.2. D- nî tÝnh ®Õn hÕt 31/12/2004................................................................41
2.2.2. ChÊt l-îng tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá....................42
2.3. §¸nh gi¸ vÒ chÊt l-îng tÝn dông cña Chi nh¸nh víi doanh nghiÖp võa vµ
nhá........................................................................................................................43
2.3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc............................................................................43
2.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n...............................................................45
2.3.2.1. Nh÷ng h¹n chÕ.........................................................................................45
2.3.2.2. Nh÷ng nguyªn nh©n.................................................................................46
Ch-¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp
võa vµ nhá t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT T©y Hµ Néi....................................................49
3.1. §Þnh h-íng ph¸t triÓn tÝn dông cña Chi nh¸nh........................................49
3.1.1. §¸nh gi¸ chung vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh n¨m 2004.................49
3.1.1.1. Tæng nguån vèn ®Õn 31/12/2004.............................................................49
3.1.1.2. D- nî ®Õn 31/12/2004.............................................................................50
3.1.1.3. KÕt qña tµi chÝnh.....................................................................................50
3.1.2. §Þnh h-íng môc tiªu gi¶i ph¸p n¨m 2005...............................................51
3.1.2.1.§Þnh h-íng chung.....................................................................................51
3.1.2.2. C¸c chØ tiªu chñ yÕu n¨m 2005...............................................................51
3.1.2.3. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn.........................................................................52
3.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông trong doanh nghiÖp võa vµ
nhá.......................................................................................................................53
3.2.1. C«ng t¸c huy ®éng vèn..............................................................................53
3.2.2 .C«ng t¸c tÝnh dông ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh.............................53
3.2.3. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ phÇn....................................................................54
3.2.4. T¨ng c-êng c«ng t¸c kiÓm tra kiÓm to¸n néi bé......................................54
3.3. Mét sè kiÕn nghÞ víi NHNo&PTNT ViÖt Nam.........................................54
3.3.1. KiÕn nghÞ víi NHNo&PTNT ViÖt Nam....................................................54
3.3.2. KiÕn nghÞ víi Ng©n hµng Nhµ níc...........................................................55
3.3.3 KiÕn nghÞ víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc......................
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
2
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
KÕt luËn.........................................................................................................57
Lêi nãi ®Çu
Víi bÊt cø mét quèc gia nµo, bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo th× vèn lu«n lµ
yÕu tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ.
Tõ mét n-íc n«ng nghiÖp l¹c hËu s¶n xuÊt kh«ng ®ñ tiªu dïng, qua gÇn 15
n¨m ®æi míi ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng b-íc v-¬n lªn, b-íc ®Çu kh¼ng ®Þnh
®-îc uy tÝn, chinh phôc ®-îc mäi thÞ tr-êng, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng lín, æn ®Þnh
gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn chÝnh tr-êng quèc tÕ. HiÖn nay víi c¬ chÕ
më cöa, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh ®¼ng theo ph¸p luËt.
NhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp ra ®êi vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cïng víi nã lµ sù
c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n-íc còng nh- n-íc ngoµi ®ßi
hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ vµ më réng
s¶n xuÊt.
Theo dù tÝnh trong t-¬ng lai th× nhu cÇu vèn ngµy cµng t¨ng nh»m ®¸p øng
yªu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra n¨ng lùc míi, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña c¸c doanh nghiÖp. §Ó ho¹t ®éng kinh doanh ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh
®-îc trªn thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Çu t- mét l-îng vèn kh«ng nhá,
mµ vèn tù cã cña doanh nghiÖp chØ ®¸p øng ®-îc phÇn nµo nhu cÇu vèn cña hä.
§Æc biÖt lµ ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá do vèn tù cã Ýt nªn nhu cÇu vÒ vèn lµ
rÊt cÊp thiÕt. V× vËy ng©n hµng chÝnh lµ n¬i mµ c¸c doanh nghiÖp nµy t×m ®Õn ®Ó
gi¶i quyÕt c¸c kh©u vÒ vèn.
TÝn dông cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc sö
dông vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá
nãi riªng. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m qua, vÊn ®Ò tÝn dông ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp võa vµ nhá gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i nh-: sù an toµn, chÊt
l-îng, hiÖu qu¶... ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò chÊt l-îng cña c¸c kho¶n tÝn dông. §©y lµ
mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c ng©n hµng trong ®ã cã Chi nh¸nh NHNo&PTNT
T©y Hµ Néi. N©ng cao chÊt l-îng tÝn dông lu«n lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt vµ quan
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
3
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
träng ®èi víi c¸c ng©n hµng, v× chÊt l-îng tÝn dông liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸
tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng.
ChÝnh v× lý do ®ã m¯ em ®± chän ®Ò t¯i: “Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng
tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT
T©y Hµ Néi ” víi môc ®Ých nghiªn cøu c²c vÊn ®Ò lý luËn v¯ tiÔn ®Ó nãi nªn ®îc
tÇm quan träng vÒ chÊt l-îng cña c¸c kho¶n tÝn dông.
Bµi viÕt ®-îc chia lµm 3 phÇn:
Ch-¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ chÊt l-îng tÝn dông
Ch-¬ng II : Thùc tr¹ng chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp võa vµ nhá t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT T©y Hµ Néi
Ch-¬ng III : Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng tÝn dông ®èi víi
doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT T©y Hµ Néi
Do tr×nh ®é lÝ luËn còng nh- kinh nghiÖm thùc tiÔn cßn h¹n chÕ nªn
chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®-îc ý kiÕn
®ãng gãp cña thÇy gi¸o vµ c¸c anh, chÞ trong Chi nh¸nh ®Ó chuyªn ®Ò ®-îc hoµn
thiÖn vµ ®Çy ®ñ h¬n.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
4
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ tÝn dông vµ chÊt
l-îng tÝn dông
1.1. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i (NHTM)
1.1.1. Ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng cña NHTM.
1.1.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn.
LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t
triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn
vµ ®ßi hái sù ph¸t triÓn cña ng©n hµng; ®Õn l-ît m×nh, sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng
ng©n hµng trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
NghÒ ng©n hµng b¾t ®Çu víi nghiÖp vô ®æi tiÒn hoÆc ®óc tiÒn cña c¸c thî
vµng. ViÖc l-u hµnh nh÷ng ®ång tiÒn riªng cña mçi quèc gia hoÆc vïng l·nh thæ
kÕt hîp víi th-¬ng m¹i vµ giao l-u quèc tÕ t¹o ra yªu cÇu ®óc vµ ®æi tiÒn t¹i c¸c
cöa khÈu hoÆc trung t©m th-¬ng m¹i. Ng-êi lµm nghÒ ®óc tiÒn, ®æi tiÒn, thùc
hiÖn kinh doanh tiÒn tÖ b»ng c¸ch ®æi ngo¹i tÖ lÊy b¶n tÖ vµ ng-îc l¹i. Lîi nhuËn
thu ®-îc lµ chªnh lÖch gi¸ mua-b¸n.
Ng-êi lµm nghÒ ®æi tiÒn th-êng lµ ng-êi giµu, tr-íc ®ã cã thÓ ®· lµm nghÒ
cho vay nÆng l·i. Hä th-êng cã kÐt tèt ®Ó cÊt gi÷ ®¶m b¶o an toµn. Do yªu cÇu cÊt
tr÷ tiÒn cña c¸c l·nh chóa, c¸c nhµ bu«n... nhiÒu ng-êi lµm nghÒ ®æi tiÒn thùc
hiÖn lu«n c¶ nghiÖp vô cÊt tr÷ hé. Thùc hiÖn cÊt tr÷ hé lµm t¨ng thu nhËp, t¨ng
kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ lo¹i tiÒn, t¨ng qui m« tµi s¶n cña ng-êi kinh doanh tiÒn tÖ.
ViÖc cÊt tr÷ hé nhiÒu ng-êi kh¸c lµ ®iÌu kiÖn ®Ó thùc hiªn thanh to¸n hé vµ thanh
to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Víi nh÷ng -u ®iÓm cña m×nh thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt ®¨ thu hót c¸c th-¬ng gia göi tiÒn nhiÒu h¬n.
Trong ®IÒu kiÖn l-u th«ng tiÒn kim lo¹i (b¹c hoÆc vµng) c¸c chñ cöa
hµngvµng b¹c võa ®æi tiÒn, thanh to¸n hé, võa ®óc tiÒn. Nh÷ng ng©n hµng lo¹i
nµy gäi lµ ng©n hµng cña nh÷ng thî vµng.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
5
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
NghÒ ng©n hµng còng ®-îc b¾t ®Çu tõ ng-êi cho vay nÆng l·i. Mét sè
ng-êi cho vay nÆng l·i ®· thùc hiÖn c¶ nghiÖp vô ®æi tiÒn, gi÷ hé tiÒn vµ thanh
to¸n hé.
C¸c ng©n hµng ®Çu tiªn dïng vèn tù cã ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng cña hä,
nh-ng ®iÒu ®ã kh«ng kÐo dµi. Tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn, c¸c chñ ng©n hµng nhËn
thÊy th-êng xuyªn cã ng-êi göi tiÒn vµo vµ cã ng-êi lÊy tiÒn ra, xong tÊt c¶ ng-êi
göi ®Òu kh«ng cïng rót tiÒn mét lóc nªn ®· t¹o ra sè d- th-êng xuyªn ë ng©n
hµng. Do tÝnh chÊt v« danh cña tiÒn, chñ ng©n hµng cã thÓ sö dông t¹m thêi mét
phÇn tiÒn göi cña kh¸ch ®Ó cho vay. Ho¹t ®éng cho vay t¹o lªn lîi nhuËn lín cho
ng©n hµng, do vËy c¸c ng©n hµng ®Òu t×m c¸ch më réng thu hót tiÒn göi ®Ó cho
vay b»ng c¸ch tr¶ l·i cho ng-êi göi tiÒn. B»ng c¸ch cung cÊp c¸c tiÖn Ých kh¸c
nhau mµ ng©n hµng huy ®éng ®-îc ngµy cµng nhiÒu tiÒn göi, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó më
réng cho vay vµ h¹ l·i suÊt cho vay.
Tãm l¹i, ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ.
C¸c ng©n hµng cã thÓ ®-îc ®Þnh nghÜa qua c¸c chøc n¨ng, c¸c dÞchv ô hoÆc vai
trß mµ chóng thùc hiÖn trong nÒn kinh tÕ. VÊn ®Ò lµ ë chç c¸c yÕu tè trªn ®ang
kh«ng ngõng thay ®æi. Thùc tÕ, rÊt nhiÒu tæ chøc tµi chÝnh-bao gåm c¶ c¸c c«ng
ty chøng kho¸n, c«ng ty m«i giíi chóng kho¸n, quü t-¬ng hç vµ c«ng ty b¶o
hiÓm hµng ®Çu ®Òu ®ang cè g¾ng cung cÊp c¸c dÞch vô cña ng©n hµng. Ng-îc l¹i
ng©n hµng ®ang ®èi phã víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh (c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi
ng©n hµng) b»ng c¸ch më réng ph¹m vi cung cÊp dÞch vô vÒ bÊt ®éng s¶n vµ m«i
giíi chøng kho¸n, tham gia c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm, ®Çu t- vµo quü t-¬ng hç vµ
thùc hiÖn nhiÒu dÞch vô m«i giíi kh¸c.
C¸ch tiÕp cËn thËn träng nhÊt lµ cã thÓ xem xÐt c¸c tæ chøc nµy trªn
ph-¬ng diÖn nh÷ng lo¹i h×nh mµ chóng cung cÊp. Ng©n hµng lµ c¸c tæ chøc tµi
chÝnh cung cÊp danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt ®Æc biÖt lµ tÝn dông,
thanh to¸n vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt kú tæ chøc kinh
doanh nµo trong nÒn kinh tÕ. Mét sè ®Þnh nghÜa dùa trÖn c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
6
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
VÝ dô, LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông cña n-íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
ghi “ Ho³t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô ng©n hµng
víi néi dung th-êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi vµ sö dông sè tiÒn vay nµy ®Ó cÊp tÝn
dông vµ cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n.
H×nh thøc ng©n hµng ®Çu tiªn- ng©n hµng cña c¸c thî vµng, hoÆc
ng©n hµng cña nh÷ng kÎ cho vay nÆng l·i- thùc hiÖn cho vay víi c¸c c¸ nh©n,
chñ yÕu cña c¸c ng-êi giµu nh-: quan l¹i, ®Þa chñ... nh»m môc ®Ých phôc vô tiªu
dïng. NhiÒu chñ ng©n hµng lín cßn më réng cho vay ®èi víi vua chóa, nh»m
tµi trî mét phÇn cho chi tiªu trong chiÕn tranh. H×nh thøc cho vay chñ yÕu lµ
thÊu chi- tøc lµ cho kh¸ch hµng chi nhiÒu h¬n sè tiÒn göi t¹i ng©n hµng, mét
h×nh thøc cho vay cã nhiÒu rñi ro. Do lîi nhuËn tõ cho vay rÊt cao, nhiÒu chñ
ng©n hµng ®· l¹m dông -u thÕ cña chøng chØ tiÒn göi (l-u th«ng thay vµng b¹c),
ph¸t hµnh tiÒn göi khèng ®Ó cho vay. Thùc tr¹ng nµy ®· ®Èy nhiÒu ng©n hµng
®Õn chç mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ph¸ s¶n.
Sù sôp ®æ cña c¸c ng©n hµng g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng thanh to¸n, ¶nh
h-ëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng mua b¸n. H¬n n÷a l·i suÊt cao nªn nh÷ng nhµ bu«n
kh«ng thÓ sö dông nguån vay nµy. Tr-íc t×nh h×nh ®ã nh÷ng nhµ bu«n tù thµnh
lËp ng©n hµng gäi lµ ng©n hµng th-¬ng m¹i. Nh- vËy ng©n hµng th-¬ng m¹i ®-îc
h×nh thµnh xuÊt ph¸t tõ t- b¶n th-¬ng nghiÖp, vµ g¾n liÒn víi qóa tr×nh lu©n
chuyÓn cña t- b¶n th-¬ng nghiÖp. Ng©n hµng th-¬ng m¹i còng thùc hiÖn c¸c
nghiÖp vô truyÒn thèng cña ng©n hµng nh- huy ®éng tiÓ göi, thanh to¸n, cÊt tr÷
hé vµ cho vay. Tuy nhiªn, ®IÓm kh¸c biÖt gi÷a ng©n hµng th-¬ng m¹i vµ c¸c nhµ
bu«n vay d-íi h×nh thøc chiÕt khÊu th-¬ng phiÕu. §©y lµ c¸c kho¶n cho vay ng¾n
h¹n, dùa trªn qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn cña hµng ho¸ víi l·i suÊt ph¶i thÊp h¬n lîi
nhuËn t¹o ra do sö dông tiÒn vay. §Ó ®¶m b¶o an toµn, ng©n hµng th-¬ng m¹i ban
®Çu kh«ng cho vay ®èi víi nguêi tiªu dïng, kh«ng cho vay trung vµ dµi h¹n,
kh«ng cho vay ®èi víi nhµ n-íc.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
7
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
Sù ph¸ s¶n cña nhiÒu ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· g©y tæn thÊt lín cho ng-êi
göi tiÒn lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn h×nh thµnh ng©n hµng tiÒn göi . Ng©n hµng nµy
kh«ng cho vay, chØ thùc hiÖn gi÷ hé, thanh to¸n hé ®Ó lÊy chi phÝ. §ång thêi t¹i
mçi n-íc, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ ®· h×nh thµnh nªn nhiÒu lo¹i ng©n
hµng kh¸c nhau nh- ng©n hµng tiÕt kiÖm, ng©n hµng ph¸t triÓn, ng©n hµng ®Çu t-,
ng©n hµng trung -¬ng (ng©n hµng Nhµ N-íc)... t¹o nªn hÖ thèng c¸c ng©n hµng.
Trong ®ã trõ ng©n hµng trung -¬ng cã chøc n¨ng x©y dùng vµ qu¶n lý chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ quèc gia, c¸c ng©n hµng cßn l¹i dï cã mèt sè nghiÖp vô kh¸c nhau song
®Òu cã ®¾c ®iÓm lµ kinh doanh tiÒn tÖ vµ tÝn dông.
Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghÖ, ho¹t ®éng ng©n hµng ®· cã
nh÷ng b-íc tiÕn rÊt nhanh. Tr-íc hÕt ®ã lµ sù ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng vµ
c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng, Tõ c¸c ng©n hµng t- nh©n, qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp
trung vèn trong ng©n hµng ®· dÉn ®Õn h×nh thµnh ng©n hµng cæ phÇn. Qu¸ tr×nh
gia t¨ng vai trß qu¶n lÝ nhµ n-íc ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng ®· t¹o ra c¸c ng©n
hµng thuéc së h÷u nhµ n-íc; ng©n hµng liªn doanh, c¸c tËp ®oµn ng©n hµng ph¸t
triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 20. NhiÒu nghiÖp vô truyÒn thèng vÉn
®-îc gi÷ bªn c¹nh nh÷ng nghiÖp vô míi ngµy cµng ph¸t triÓn. Ng©n hµng th-¬ng
m¹i tõ chç chØ cho vay ng¾n h¹n lµ chñ yÕu ®· më réng cho vay trung vµ dµi h¹n,
cho vay ®Ó ®Çu t- vµo bÊt ®éng s¶n. NhiÒu ng©n hµng më réng cho vay tiªu dïng,
kinh doanh chøng kho¸n, cho thuª... C¸c h×nh thøc huy ®éng còng ngµy cµng
phong phó. C¸c lo¹i h×nh tiÒn göi kh¸c nhau ®ù¬c ®-a ra nh»m ®¸p øng tèi ®a
nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Bªn c¹nh c¸c h×nh thøc huy ®éng tiÒn göi, c¸c ng©n
hµng ®É më réng c¸c h×nh thøc vay nh- vay ng©n hµng trung -¬ng, vay c¸c ng©n
hµng kh¸c. C«ng nghÖ ng©n hµng ®ang gãp phÇn lµm thay ®æi c¸c ho¹t ®éng c¬
b¶n cña ng©n hµng. Thanh to¸n ®iÖn tö thay thÕ dÇn thanh to¸n thñ c«ng, ®Èy
nhanh tèc ®é, tÝnh thuËn tiÖn an toµn trong thanh to¸n. C¸c lo¹i thÎ ®ang thay thÕ
dÇn tiÒn giÊy vµ dÞch vô ng©n hµng 24 giê, dÞch vô ng©n hµng ®ang t¹o ra c¸c tiÖn
Ých ngµy cµng lín cho d©n chóng.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
8
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng kh«ng nh÷ng lµm gia t¨ng sè l-îng
c¸c ng©n hµng mµ cßn lµm t¨ng qui m« cña mçi ng©n hµng. TÝch tô vµ tËp trung
vèn ®· t¹o ra c¸c c«ng ty ng©n hµng cùc lín víi sè vèn tù cã hµng tû ®« la Mü,
tæng tµi s¶n hµng tr¨m tû ®« la Mü, ®ñ søc tµi trî cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ
dÞch vô mòi nhän toµn cÇu.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ng©n hµng ®· t¹o ra mèi liªn hÖ rµng buéc ngµy
cµng chÆt chÏ, sù phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng lín gi÷a c¸c ng©n hµng. C¸c ho¹t
®éng ng©n hµng xuyªn quèc gia vµ ®a quèc gia ®· vµ ®ang ®-îc thóc ®Èy h×nh
thµnh c¸c hiÖp héi, c¸c tæ chøc liªn kÕt c¸c ng©n hµng nh»m t¹o ra nh÷ng chÝnh
s¸ch nh»m thèng nhÊt trong ®iÒu hµnh vµ vËn hµnh hÖ thèng ng©n hµng trong mçi
quèc gia, khu vùc vµ quèc tÕ.
LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng còng ®· chøng kiÕn nhiÒu khñng
ho¶ng vµ ho¶ng lo¹n ng©n hµng trong mçi quèc gia, khu vùc vµ thÕ giíi, g©y tæn
thÊt rÊt lín cho nÒn kinh tÕ vµ mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ. Cã thÓ nãi c¸c vô sôp ®æ
ng©n hµng còng lµ mét kh©u tÊt yÕu trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn ng©n hµng. C¸c
nhµ qu¶n lý ®· vµ ®ang kh«ng ngõng c¶i tiÕn chÝnh s¸ch qu¶n lý ®Ó qu¶n lý sù
sôp ®æ vµ më ®-êng cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc ng©n hµng.
1.1.1.2. C¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng
Ng©n hµng lµ mét doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô cho c«ng chóng vµ
doanh nghiÖp. Thµnh c«ng cña ng©n hµng phô thuéc vµo n¨ng lùc x¸c ®Þnh c¸c
dÞch vô tµi chÝnh mµ x· héi cã nhu cÇu, thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®ã mét c¸ch cã
hiÖu qu¶.
a). Mua, b¸n ngo¹i tÖ.
Mét trong nh÷ng dÞch vô ng©n hµng ®Çu tiªn ®-îc thùc hiÖn lµ trao ®æi
(mua, b¸n) ngo¹i tÖ: Mua, b¸n mét lo¹i tiÒn nµy lÊy mét lo¹i tiÒn kh¸c vµ h-ëng
phÝ dÞch vô.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
9
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
b). NhËn tiÒn göi.
Cho vay ®-îc coi lµ ho¹t ®éng sinh lêi cao, do ®ã c¸c ng©n hµng ®· t×m
mäi c¸ch ®Ó huy ®éng ®-îc tiÒn. Mét trong nh÷ng nguån quan träng lµ c¸c kho¶n
tiÒn göi thanh to¸n vµ tiÕt kiÖm cña kh¸ch hµng. Ng©n hµng më dÞch vô nhËn tiÒn
göi ®Ó b¶o qu¶n hé ng-êi cã tiÒn víi cam kÕt hoµn tr¶ ®óng h¹n. Trong cuéc c¹nh
tranh ®Ó t×m vµ dµnh ®-îc c¸c kho¶n tiÒn göi, c¸c ng©n hµng ®· tr¶ l·i cho tiÒn
göi nh- lµ phÇn th-ëng cho kh¸ch hµng vÒ viÖc s½n sµng hy sinh nhu cÇu tiªu
dïng tr-íc m¾t vµ cho phÐp ng©n hµng sö dông t¹m thêi ®Ó kinh doanh. Trong
lÞch sö ®· cã nh÷ng kû lôc vÒ l·i suÊt, ch¼ng c¸c ng©n hµng Hy L¹p ®· tr¶ l·i suÊt
16% mét n¨m ®Ó thu hót c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm nh»m môc ®Ých cho vay ®èi víi
c¸c chñ tÇu ë §Þa Trung H¶i víi l·i suÊt gÊp ®«i hay gÊp ba l·i suÊt tiÕt kiÖm.
Nh v©y, khi cung cÊp dÞch vô nhËn tiÒn göi ng©n h¯ng thu “phÝ” gi²n tiÕp th«ng
qua thu nhËp cña ho¹t ®éng sö dông tiÒn göi ®ã.
c). Cho vay.
* Cho vay th-¬ng m¹i.
Ngay ë thêi kú ®Çu, c¸c ng©n hµng ®· chiÕt khÊu th-¬ng phiÕu mµ thùc tÕ
lµ cho vay®èi víi ng-êi b¸n (ng-êi b¸n chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i thu cho ng©n hµng
®Ó lÊy tiÒn tr-íc). Sau ®ã ng©n hµng cho vay trùc tiÕp ®èi víi kh¸ch hµng (lµ
ng-êi mua), gióp hä cã vèn ®Ó mua hµng dù tr÷ nh»m më réng s¶n xuÊt kinh
doanh.
* Cho vay tiªu dïng
Tronggiai ®o¹n ®Çu hÇu hÕt c¸c ng©n hµng kh«ng tÝch cùc cho vay ®èi víi
c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh b¬Ø v× hä tin r»ng c¸c kho¶n cho vay tiªu dïng rñi ro vì nî
t-¬ng ®èi cao. Sù gia t¨ng thu nhËp cña ng-êi tiªu dïng vµ sù c¹nh tranh trong
cho vay ®· h-íng c¸c ng©n hµng tíi ng-êi tiªu dïng nh- lµ mét kh¸ch hµng tiÒm
n¨ng. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2, tÝn dông tiªu dïng ®· trë thµnh mét trong
nh÷ng lo¹i h×nh tÝn dông t¨ng tr-ëng nhanh nhÊt ë c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
10
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
*Tµi trî cho dù ¸n.
Bªn c¹nh cho vay truyÒn thèng lµ cho vay ng¾n h¹n, c¸c ng©n hµng ngµy
cµng trë nªn n¨ng ®éng trong viÖc tµi trî trung, dµi h¹n: Tµi trî x©y dùng nhµ
m¸y, ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ cao. Mét sè ng©n hµng cßn cho vay ®Ó ®Çu tvµo ®Êt.
d). B¶o qu¶n tµi s¶n hé
C¸c ng©n hµng thùc hiÖn viÖc l-u gi÷ vµng, c¸c giÊy tê cã gi¸ vµ tµi s¶n
kh¸c cho kh¸ch hµng trong kÐt ( v× vËy cßn gäi lµ dÞch vô cho thuª kÐt). Ng©n
hµng th-êng gi÷ hé nh÷ng tµi s¶n tµi chÝnh, giÊy tê cÇm cè, hoÆc nh÷ng giÊy tê
quan träng kh¸c cña kh¸ch hµng víi nguyªn t¾c an toµn, bÝ mËt, thuËn tiÖn. DÞch
vô nµy ph¸t triÓn cïng vêi nhiÒu dÞch vô kh¸c nh- mua b¸n hé c¸c giÊy tê cã gi¸
cho kh¸ch, thanh to¸n l·i hoÆc cæ tøc hé...
e) .Cung cÊp c¸c tµi kho¶n giao dÞch vµ thùc hiÖn thanh to¸n.
Khi kh¸ch hµng göi tiÒn vµo ng©n hµng, ng©n hµng kh«ng chØ b¶o qu¶n mµ
cßn thôc hiÖn c¸c lÖnh chi tr¶ cho kh¸ch hµng. Thanh to¸n qua ng©n hµng ®· më
®Çu cho thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, tøc lµ ng-êi göi tiÒn kh«ng cÇn ph¶i ®Õn
ng©n hµng ®Ó lÊy tiÒn mµ chØ cÇn viÕt phiÕu chi tr¶ cho kh¸ch, kh¸ch hµng mang
giÊy ®Õn ng©n hµng sÏ nhËn ®-îc tiÒn. C¸c tiÖn Ých cña thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt (an toµn, nhanh chãng, chÝnh x¸c, tiÕtkiÖm chi phÝ) ®· gãp phÇn rót ng¾n
thêi gian kinh doanh vµ n©ng cao thu nhËp cho kh¸ch hµng. Khi ng©n hµng më
chi nh¸nh, ph¹m vi thanh to¸n qua ng©n hµng ®-îc më réng, cµng t¹o nhiÒu lîi
Ých h¬n. §iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch kh¸ch hµng göi tiÒn vµo ng©n hµng ®Ó nhê
ng©n hµng thanh to¸n hé. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, bªn
c¹nh c¸c thÓ thøc thanh to¸n nh- sÐc, uû nhiÖm chi, nhê thu, L/C, ®· ph¸t triÓn
c¸c h×nh thøc thanh to¸n míi b»ng ®iÖn, thÎ...
f). Qu¶n lý ng©n quü.
C¸c ng©n hµng më tµi kho¶n vµ gi÷ tiÒn cña phÇn lín c¸c doanh nghiÖp vµ
c¸ nh©n. Nhê ®ã, ng©n hµng th-êng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhiÒu kh¸ch
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
11
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
hµng. Do cã kinh nghiÖm trong qu¶n lý ng©n quü vµ kh¶ n¨ng trong viÖc thu
ng©n, nhiÒu ng©n hµng ®· ccung cÊp cho kh¸ch hµng dÞch vô qu¶n lý ng©n quü,
trong ®ã ng©n hµng ®ång ý qu¶n lý viÖc thu chi cho mét c«ng ty kinh doanh vµ
tiÕn hµnh ®Çu t- phÇn thÆng d- tiÒn mÆt t¹m thêi vµo c¸c chøng kho¸n sinh lêi vµ
tÝn dông ng¾n h¹n cho ®Õn khi kh¸ch hµng cÇn tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n.
g). Tµi trî c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh phñ
Kh¶ n¨ng huy ®éng vµ cho vay víi khèi l-îng lín cña ng©n hµng ®· trë
thµnh träng t©m chó ý cña c¸c chÝnh phñ. Do nhu cÇu chi tiªu lín vµ th-êng lµ
cÊp b¸ch trong khi thu kh«ng ®ñ, chÝnhphñ c¸c n-íc ®Òu muèn tiÕp cËn víi c¸c
kho¶n cho vay cña ng©n hµng. Ngµy nay, chÝnh phñ dµnh quyÒn cÊp phÐp ho¹t
®éng vµ kiÓm so¸t c¸c ng©n hµng. C¸c ng©n hµng ®-îc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp
víi ®iÒu kiÖn lµ hä ph¶i cam kÕt thùc hiÖn víi møc ®é nµo ®ã c¸c chÝnh s¸ch cña
chÝnh phñ vµ tµi trî cho ChÝnh phñ. C¸c ng©n hµng th-êng mua tr¸i phiÕu ChÝnh
phñ theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn tæng l-îng tiÒn göi mµ ng©n hµng huy ®éng
®-îc.
h). B¶o l·nh
Do kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng cho mét kh¸ch hµng rÊt lín vµ do
ng©n hµng n¾m gi÷ tiÒn göi cña kh¸ch hµng, nªn ng©n hµng cã uy tÝn trong b¶o
l·nh cho kh¸ch hµng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nghiÖp vô b¶o l·nh ngµy cµng
®a d¹ng vµ ph¸t triÓn m¹nh. Ng©n hµng th-êng b¶o l·nh cho kh¸ch hµng cña
m×nh mua chÞu hµng ho¸ vµ trang thiÕt bÞ, ph¸t hµnh chøng kho¸n, vay vèn cña tæ
chøc tÝn dông kh¸c ...
i). Cho thuª thiÕt bÞ trung vµ dµi h¹n (Leasing)
Nh»m ®Ó b¸n ®-îc c¸c thiÕt bÞ, ®Æc biÖt lµ c¸c thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ lín. NhiÒu
h·ng s¶n xuÊt vµ th-¬ng m¹i ®· cho thuª. Cuèi hîp ®ång thuª kh¸ch hµng cã thÓ
mua( do vËy cßn gäi lµ hîp ®ång thuª mua). RÊt nhiÒu ng©n hµng tÝch cùc cho
kh¸ch hµng quyÒn lùa chän thuª c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cÇn thiÕt th«ng qua hîp
®ång thuª mua, trong ®ã ng©n hµng mua thiÕt bÞ vµ cho kh¸ch hµng thuª víi ®iÒu
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
12
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
kiÖn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ tíi h¬n 70% hoÆc100% gi¸ trÞ cña tµi s¶n cho thuª. Do
vËy cho thuª cña ng©n hµng còng cã nhiÒu ®iÓm gièng nh- cho vay vµ ®-îc xÕp
vµo tÝn dông trung vµ dµi h¹n.
j). Cung cÊp dÞc vô uû th¸c vµ t- vÊn.
Do ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh, c¸c ng©n hµng cã rÊt nhiÒu chuyªn
gia vÒ qu¶n lÝ tµi chÝnh. V× vËy, nhiÒu c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp ®· nhê ng©n hµng
qu¶n lý tµi s¶n vµ qu¶n lý ho¹t ®éng tµi chÝnh hé. DÞch vô uû th¸c ph¸t triÓn sang
c¶ uû th¸c vay hé , uû th¸c cho vay hé, uû th¸c ph¸t hµnh, uû th¸c ®Çu t-... ThËm
chÝ, c¸c ng©n hµng ®ãng vai trß lµ ng-êi ®-îc uû th¸c trong di chóc, qu¶n lý tµi
s¶n cho kh¸ch hµng ®· qua ®êi b»ng c¸ch c«ng bè tµi s¶n, b¶o qu¶n c¸c tµi s¶n cã
gi¸. NhiÒu kh¸ch hµng cßn coi ng©n hµng nh- mét chuyªn gia t- vÊn vÒ tµi chÝnh.
Ng©n hµng s½n sµng t- vÊn vÒ ®Çu t-, vÒ qu¶n lý tµi chÝnh, vÒ thµnh lËp, mua b¸n,
s¸p nhËp doanh nghiÖp.
k). Cung cÊp dÞch vô m«i giíi vµ ®Çu t- chøng kho¸n
NhiÒu ng©n hµng ®ang phÊn ®Êu cung cÊp ®ñ c¸c dÞch vô tµi chÝnh cho
phÐp kh¸ch hµng tho¶ m·n mäi nhu cÇu. §©y lµ mét trong nh÷ng lý do chÝnh
khiÕn c¸c ng©n hµng b¾t ®Çu b¸n c¸c dÞch vô m«i giíi chøng kho¸n, cung cÊp cho
kh¸ch hµng c¬ héi mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ c¸c chøng kho¸n kh¸c. Trong mét
vµi tr-êng hîp c¸c ng©n hµng tæ chøc ra c«ng ty chøng kho¸n hoÆc c«ng ty m«i
giíi chøng kho¸n ®Ó cung cÊp dÞch vô m«i giíi.
l). Cung cÊp c¸c dÞch vô b¶o hiÓm.
Tõ nhiÒu n¨m nay, c¸c ng©n hµng ®· b¸n b¶o hiÓm cho kh¸ch hµng, ®iÒu
®ã ®¶m b¶o viÖc hoµn tr¶ trong tr-êng hîp kh¸ch hµng bÞ chÕt, bÞ tµn phÕ hay gÆp
rñi ro trong ho¹t ®éng, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. Ng©n hµng liªn doanh víi c«ng
ty b¶o hiÓm con, ng©n hµng cung cÊp dÞch vô tiÕt kiÖm g¾n víi b¶o hiÓm nh- tiÕt
kiÖm an sinh, tiÕt kiÖm h-u trÝ...
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
13
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
m). Cung cÊp c¸c dÞch vô ®¹i lý
NhiÒu ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕt lËp chi nh¸nh
hoÆc v¨n phßng ë kh¾p mäi n¬i. NhiÒu ng©n hµng (th-êng ng©n hµng lín) cung
cÊp dÞch vô ng©n hµng ®¹i lý cho c¸c ng©n hµng kh¸c nh- thanh to¸n hé, ph¸t
hµnh hé c¸c chøng chØ tiÒn göi, lµm ng©n hµng ®Çu mèi trong ®ång tµi trî.
1.1.2. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th-¬ng m¹i
1.1.2.1. TÝn dông – Sù cÇn thiÕt cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ.
- TÝn dông ®-îc coi lµ mèi quan hÖ vay m-în lÉn nhau gi÷a ng-êi cho vay
vµ ng-êi ®i vay trong ®iÒu kiÖn cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt
®Þnh. Hay nãi mét c¸ch kh¸c: TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh mèi
quan hÖ kinh tÕ mµ trong ®ã mçi c¸ nh©n hay mét tæ chøc nh-êng quyÒn sö dông
mét khèi l-îng gi¸ trÞ hoÆc hiÖn vËt cho mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc kh¸c víi
nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh vÒ thêi gian hoµn tr¶, l·i suÊt, c¸ch thøc vay m-în vµ
thu håi.
Trong quan hÖ mua b¸n chÞu, th«ng th-êng gi¸ b¸n chÞu hµng ho¸ cao h¬n gi¸
b¸n trao tiÒn ngay, phÇn chªnh lÖch nµy chÝnh lµ l·i cña hµng ho¸ ®em b¸n chÞu.
Quan hÖ mua b¸n chÞu chØ diÔn ra gi÷a c¸c ®¬n vÞ liªn quan trùc tiÕp víi nhau. V×
vËy nã kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vay m-în ngµy cµng t¨ng cña nÒn s¶n xuÊt
hµng ho¸. MÆt kh¸c, do ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vèn trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, x·
héi th-êng xuyªn xuÊt hiÖn hiÖn t-îng thõa vèn t¹m thêi ë c¸c tæ chøc c¸ nh©n
nµy vµ nhu cÇu thiÕu vèn ë c¸c tæ chøc c¸ nh©n kh¸c. HiÖn t-îng thõa thiÕu vèn
ph¸t sinh do cã sù chªnh lÖch vÒ thêi gian sö dông vèn cña tæ chøc hay c¸ nh©n
®ã. Trong khi ®ã sè l-îng c¸c kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu ë c¸c tæ chøc c¸ nh©n
trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i ®-îc tiÕn hµnh liªn tôc. VËy ®Ó kh¾c
phôc t×nh tr¹ng nµy th× chØ cã ng©n hµng – mét tæ chøc chuyªn kinh doanh tiÒn
tÖ míi cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt ®-îc nh÷ng m©u thuÉn ®ã.
VËy tÝn dông ng©n hµng lµ g×?
“ TÝn dông ng©n h¯ng l¯ quan hÖ tÝn dông b»ng tiÒn tÖ mµ mét bªn lµ ng©n hµng
– mét tæ chøc chuyªn kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ víi mét bªn lµ tÊt c¶ c¸c
tæ chøc, c¸ nh©n trong x· héi, trong ®ã ng©n hµng gi÷ vai trß võa lµ ng-êi ®i vay,
võa l¯ ngêi cho vay”.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
14
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
Víi t- c¸ch lµ ng-êi ®i vay : ng©n hµng huy ®éng mäi nguån vèn t¹m thêi nhµn
rçi trong x· héi b»ng h×nh thøc nhËn tiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc
c¸ nh©n hoÆc ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi, tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn trong x·
héi
Víi t- c¸ch lµ ng-êi cho vay: Ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu cho c¸c doanh nghiÖp,
tæ chøc, c¸ nh©n khi cã nhu cÇu thiÕu vèn cÇn ®-îc bæ sung trong ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng. Víi vai trß nµy, ng©n hµng ®· thùc hiÖn chøc n¨ng
ph©n phèi l¹i vèn, tiÒn tÖ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt x· héi.
§©y lµ h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, nã lu«n ®¸p øng
nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ mét c¸ch linh ho¹t ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi.
Cã thÓ thÊy râ h¬n kh¸i niÖm vÒ tÝn dông ng©n hµng qua vÝ dô sau :
Víi lîi thÕ vÒ du lÞch ViÖt Nam ®ang ngµy cµng thu hót nhiÒu du kh¸ch n-íc
ngo¯i “trë th¯nh ®iÓm ®Õn cða thiªn niªn kû míi”, do vËy sè lîng kh²ch du lÞch
®Õn ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn. NÕu biÕt tËn dông c¬ héi nµy th× viÖc x©y dùng nªn
kh¸ch s¹n kh«ng nh÷ng ®em l¹i lîi nhuËn cho chÝnh b¶n th©n mµ cßn ®em l¹i sù
ph¸t triÓn cho nÒn kinh tÕ. Nh-ng ®Ó x©y dùng ®-îc kh¸ch s¹n ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh
tranh th× cÇn cã l-îng vèn rÊt lín mµ nguån vèn cña chÝnh b¶n th©n th× khã cã
thÓ ®¸p øng. Trong khi ®ã cã mét sè ng-êi kh¸c cã mãn tiÕt kiÖm do tÝch luü
®-îc trong nhiÒu n¨m, t¹m gäi lµ l-îng tiÒn nhµn rçi. NÕu hai bªn gÆp ®-îc nhau
vµ bªn ®èi t¸c s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu vèn th× kÕ ho¹ch sÏ trë thµnh hiÖn thùc.
Tuy nhiªn, kh¶ n¨ng gÆp mÆt gi÷a hai bªn cã x¶y ra kh«ng? Trong nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng, hµng ngµy hµng giê kh«ng biÕt x¶y ra bao nhiªu mèi quan hÖ nh- vËy.
Nã ®· h×nh thµnh nªn: mét bªn lµ nh÷ng ng-êi cã tiÒn tÝch luü, cã kh¶ n¨ng cung
cÊp vµ phÝa bªn kia lµ nh÷ng ng-êi cã nhu cÇu vay cho ®Çu t- ph¸t triÓn. Nh- vËy
n¶y sinh vÊn ®Ò lµ lµm nh- thÕ nµo ®Ó hä cã thÓ t×m gÆp ®-îc nhau vµ lµm thÕ
nµo ®Ó cïng mét lóc tho¶ m·n ®-îc nhu cÇu vèn ®a d¹ng vµ to lín trong khi c¸c
nguån tiÕt kiÖm cßn ®ang n»m ph©n t¸n trong x· héi. Kh«ng ph¶i bÊt k× ai còng
cã kh¶ n¨ng hoÆc ®Çu t- vay vèn trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh, ngoµi ra khi giao dÞch
trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh ®ßi hái chi phÝ vÒ tiÒn b¹c vµ thêi gian rÊt lín. Do ®ã c¸c
ng©n hµng th-¬ng m¹i víi chøc n¨ng c¬ b¶n lµ trung gian tµi chÝnh, ho¹t ®éng
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
15
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
nh- mét chiÕc cÇu nèi liÒn gi÷a kh¶ n¨ng cung øng vµ nhu cÇu vÒ vèn tiÒn tÖ
trong x· héi ®· c¬ b¶n gi¶i quyÕt ®-îc nh÷ng vÊn ®Ò nÈy sinh trªn. §ång thêi víi
t- c¸ch lµ mét trung gian, tÝn dông ng©n hµng ®ãng vai trß lµ ng-êi m«i giíi gi÷a
mét bªn lµ ng-êi cã tiÒn cho vay vµ mét bªn lµ ng-êi cã nhu cÇu vay vèn. Th«ng
qua c¬ chÕ thÞ tr-êng b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kinh tÕ n¨ng ®éng vµ ¸p dông c¸c
ph-¬ng ph¸p kÜ thuËt theo h-íng hiÖn ®¹i tiªn tiÕn, ng©n hµng cã kh¶ n¨ng thu
hót hÇu hÕt nh÷ng nguån vèn tiÒn tÖ tiÕt kiÖm dù tr÷ trong x· héi ®Ó chuyÓn giao
®óng n¬i, ®óng lóc phï hîp víi nhu cÇu vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh
nhê cã tÝn dông ng©n hµng mµ nh÷ng ®ång tiÒn t¹m thêi nhµn rçi ®· trë thµnh
tiÒn ho¹t ®éng, biÕn nh÷ng ®ång tiÒn ph©n t¸n thµnh nguån vèn tËp trung phôc
vô cho nhu cÇu kinh doanh. Qua ®ã thóc ®Çy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh gióp
cho nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn.
1.1.2.2. C¸c lo¹i h×nh thøc tÝn dông
TÝn dông cho vay tån t¹i d-íi rÊt nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu tªn gäi. Tuy nhiªn,
c¨n cø vµo mét sè c¸c tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó ph©n chia tÝn dông ng©n hµng. D-íi
®©y lµ mét sè c¸ch ph©n chia mµ Ng©n hµng th-êng sö dông khi ph©n tÝch vµ
®¸nh gi¸.
a). Ph©n lo¹i theo thêi h¹n tÝn dông.
Theo c¸ch nµy tÝn dông ng©n hµng ®-îc ph©n lµm 3 lo¹i:
- TÝn dông ng¾n h¹n: lµ kho¶n tÝn dông d-íi 1 n¨m vµ ®-îc sö dông ®Ó
bæ sung sù thiÕu hôt t¹m thêi vèn l-u ®éng cña doanh nghiÖp, nã cã thÓ
®-îc vay cho nh÷ng sinh ho¹t c¸ nh©n.
- TÝn dông trung h¹n: lµ kho¶n tÝn dông cã thêi h¹n tõ 1-3 n¨m. lo¹i tÝn
dông nµy th-êng dïng ®Ó cung cÊp, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn vµ
biÕn ®æi kü thuËt, më réng vµ x©y dùng c«ng tr×nh nhá cã thêi h¹n thu
håi vèn nhanh.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
16
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
- TÝn dông dµi h¹n: lµ kho¶n tÝn dung cã thêi gian tõ 3 n¨m trë lªn. Lo¹i
tÝn dông nµy dïng ®Ó cung cÊp vèn cho x©y dùng c¬ b¶n nh-: §Çu tx©y dùng c¸c xÝ nghiÖp míi, c¸c c«ng tr×nh thuéc c¬ së h¹ tÇng, c¶i tiÕn
vµ më réng s¶n xuÊt cã quy m« lín
TÝn dông trung vµ dµi h¹n ®-îc ®Çu t- ®Ó h×nh thµnh vèn cè ®Þnh vµ mét
phÇn bæ sung cho vèn l-u ®éng.
b). Ph©n lo¹i theo môc ®Ých:
Theo tiªu thøc nµy th× tÝn dông ng©n hµng ®-îc ph©n chia rÊt ®a d¹ng vµ phong
phó:
- Cho vay bÊt ®éng s¶n: lµ lo¹i cho vay liªn quan ®Õn viÖc mua s¾m vµ x©y
dùng bÊt ®éng s¶n, nhµ ë, ®Êt ®ai, bÊt ®éng s¶n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp
th-¬ng m¹i vµ dÞch vô.
- Cho vay c«ng nghiÖp vµ th-¬ng m¹i: lµ cho vay ng¾n h¹n ®Ó bæ xung vèn
l-u ®éng cho c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc nµy.
- Cho vay N«ng nghiÖp: lµ lo¹i cho vay ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt
nh- ph©n bãn, thuèc trõ s©u, gièng c©y trång, con gièng, lao ®éng, ...
- Cho vay c¸ nh©n: lµ lo¹i cho vay ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng nhmua s¾m c¸c vËt dông ®¾t tiÒn. Ngµy nay Ng©n hµng cßn cho vay ®Ó trang tr¶i
c¸c kho¶n chi phÝ th«ng th-êng cña ®êi sèng th«ng dông d-íi tªn gäi lµ tÝn dông
tiªu dïng vµ ph¸t hµnh thÎ tÝn dông lµ mét vÝ dô.
- Thuª mua vµ c¸c lo¹i tÝn dông kh¸c.
c). Ph©n lo¹i theo c¨n cø ®¶m b¶o.
- Cho vay kh«ng b¶o ®¶m: lµ lo¹i cho vay kh«ng cÇn tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm
cè hoÆc sù b¶o l·nh cña ng-êi thø ba. ViÖc cho vay chØ dùa trªn uy tÝn. §èi vãi
nh÷ng kh¸ch hµng tèt, trung thùc trong kinh doanh, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh m¹nh,
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
17
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
qu¶n trÞ cã hiÖu qu¶ th× Ng©n hµng cã thÓ cÊp tÝn dông mµ kh«ng ®ßi hái nguån
thu nî bæ xung.
- Cho vay cã b¶o ®¶m: lµ lo¹i cho vay ®-îc Ng©n hµng cung cÊp víi ®iÒu
kiÖn ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc cÇn cã b¶o l·nh cña bªn thø ba. §èi víi kh¸ch
hµng kh«ng cã uy tÝn cao ®èi víi Ng©n hµng, khi vay vèn ®ßi hái ph¶i cã b¶o
®¶m. Sù b¶o ®¶m nµy c¨n cø ph¸p lý ®Ó Ng©n hµng cã thªm mét nguån thø hai,
bæ xung cho nguån thu nî thø nhÊt thiÕu ch¾c ch¾n nh»m bï l¹i kho¶n tiÒn vay
trong tr-êng hîp ng-êi vay kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî.
d). Ph©n lo¹i theo ®èi t-îng tÝn dông
Theo tiªu thøc nµy th× tÝn dông ®-îc chia lµm 2 lo¹i
-
TÝn dông l-u ®éng: lo¹i nµo ®-îc cÊp ph¸t ®Ó h×nh thµnh vèn l-u ®éng
cña c¸c tæ chøc kinh tÕ nh- cho vay ®Ó dù tr÷ hµng ho¸ ®èi víi xÝ
nghiÖp, th-¬ng nghiÖp, bï ®¾p vèn l-u ®éng thiÕu hôt t¹m thêi.
* Lo¹i nµy ®-îc chia lµm 2 lo¹i:
+ Cho vay dù tr÷ hµng ho¸, cho vay chi phÝ s¶n xuÊt.
+ Cho vay ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî d-íi h×nh thøc chiÕt khÊu kú
phiÕu, víi thêi h¹n cho vay lµ ng¾n h¹n.
- TÝn dông vèn cè ®Þnh: lµ lo¹i tÝn dông ®-îc cÊp ph¸t ®Ó h×nh thµnh tµi
s¶n cè ®Þnh. Lo¹i nµy th-êng ®-îc ®Çu t- ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh,
c¶i tiÕn vµ ®æi míi kü thuËt, më réng s¶n xuÊt, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh
míi. Thêi h¹n cho vay ®èi víi lo¹i nµy lµ trung vµ dµi h¹n.
e). Ph©n lo¹i theo ph-¬ng thøc hoµn tr¶ tiÒn vay.
Theo c¸ch nµy th× kho¶n cho vay cã thÓ ®-îc hoµn tr¶ theo hai c¸ch. C¸ch
thø nhÊt lµ tr¶ mét lÇn c¶ vèn gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n. Hai lµ kho¶n tiÒn vay sÏ
®-îc tr¶ lµm nhiÒu lÇn theo nhiÒu kú.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
18
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
f). Ph©n lo¹i theo xuÊt xø vèn vay.
Cã lo¹i do ng©n hµng trùc tiÕp cho vay, cã lo¹i cho vay gi¸n tiÕp tøc lµ ng©n
hµng mua l¹i nî tõ chñ nî kh¸c.
g). Ph©n lo¹i theo h×nh thøc gi¸ tù cã .
Mét lµ cho vay b»ng tiÒn, ®©y lµ lo¹i cho vay chñ yÕu cña c¸c ng©n hµng
®-îc thùc hiÖn b»ng c¸c kü thuËt kh¸c nhau.
Hai lµ cho vay b»ng tµi s¶n - lo¹i nµy ®-îc ¸p dông phæ biÕn d-íi h×nh thøc
tµi trî thuª mua.
h). Ph©n lo¹i theo thµnh phÇn kinh tÕ.
- TÝn dông ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh.
- TÝn dông ®èi víi thµnh phÇn kinh tª ngoµi quèc doanh.
1.2. ChÊt l-îng tÝn dông cña ng©n hµng th-¬ng m¹i
1.2.1. Kh¸i niÖm
TÝn dông lµ ho¹t ®éng tµi trî cña ng©n hµng cho kh¸ch hµng (cßn ®-îc gäi
lµ tÝn dông ng©n hµng).
TÝn dông (credit) xuÊt ph¸t tõ ch÷ la tinh credo (tin t-ëng, tÝn nhiÖm).
Trong thùc tÕ cuéc sèng thuËt ng÷ tÝn dông ®-îc h-ëng theo nhiÒu nghÜa kh¸c
nhau: ngay c¶ trong quan hÖ tµi chÝnh, tïy theo tõng bèi c¶nh cô thÓ mµ thuËt ng÷
tÝn dông néi dung riªng. Trong quan hÖ tµi chÝnh, tÝn dông cã thÓ hiªu theo c¸c
nghÜa sau:
+ XÐt trªn gãc ®é dÞch chuyÓn quü cho vay tõ chñ thÓ thÆng d- tiÕt kiÖm
sang chñ thÓ thiÕu hôt tiÕt kiÖm th× tÝn dông ®-îc coi lµ ph-¬ng ph¸p dÞch chuyÓn
quü tõ ng-êi cho vay sang ng-êi ®i vay.
+ Trong quan hÖ tµi chÝnh cô thÓ, tÝn dông lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n trªn
c¬ së hoµn tr¶ gi÷a hai chñ thÓ. Nh- mét c«ng ty c«ng nghiÖp hoÆc th-¬ng m¹i
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
19
Líp Ng©n hµng 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp
TrÞnh Do·n Bé
b¸n hµng tr¶ chËm cho mét c«ng ty kh¸c, trong tr-êng hîp nµy ng-êi b¸n hµng
chuyÓn giao hµng cho bªn mua vµ sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh theo tháa thuËn
bªn mua ph¶i tr¶ tiÒn cho bªn b¸n. Phæ biÕn h¬n c¶ lµ giao dÞch cña ng©n hµng vµ
c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n thÓ hiÖn d-íi h×nh
thøc cho vay, tøc lµ ng©n hµng cÊp tiÒn vay cho bªn ®i vay vµ sau mét thêi h¹n
nhÊt ®Þnh ng-êi ®i vay ph¶i thanh to¸n vèn gèc vµ l·i.
TÝn dông lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n (tiÒn hoÆc hµng hãa) gi÷a bªn cho vay
(ng©n hµng vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c) vµ bªn ®i vay ( c¸ nh©n, doanh
nghiÖp vµ c¸c chñ thÓ kh¸c), trong ®ã bªn cho vay chuyÓn giao tµi s¶n cho bªn ®i
vay sö dông trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh theo tháa thuËn, bªn ®i vay cã tr¸ch
nhiÖm hoµn tr¶ v« ®iÒu kiÖn vèn gèc vµ l·i cho bªn cho vay khi ®Õn h¹n thanh
to¸n.
Tõ kh¸i niÖm trªn, b¶n chÊt cña tÝn dông lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n trªn c¬
së hoµn tr¶ vµ cã ®Æc tr-ng sau:
+ Tµi s¶n giao dÞch trong quan hÖ tÝn dông ng©n hµng bao gåm hai h×nh
thøc lµ cho vay (b»ng tiÒn) vµ cho thuª (bÊt ®éng s¶n vµ ®éng s¶n). Trong nh÷ng
n¨m 1960 trë vÒ trø¬c ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hang chØ cã cho vay b»ng
tiÒn. XuÊt ph¸t tõ tÝnh ®Æc thï ®ã mµ nhiÒu lóc thuËt ng÷ tÝn dông vµ cho vay
®-îc coi lµ ®ång nghÜa v¬i nhau. Tõ nh÷ng n¨m 1970 trë l¹i ®©y, dÞch vô cho
thuª vËn hµnh vµ cho thuª tµi chÝnh ®· ®-îc ng©n hµng hoÆc c¸c ®Þnh chÕ tµi
chÝnh cung cÊp cho kh¸ch hµng. §©y lµ mét s¶n phÈm kinh doanh cña ng©n hµng,
mét h×nh thøc tÝn dông b»ng tµi s¶n thùc.
+ XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c hoµn tr¶, v× vËy ng-êi cho vay chuyÓn giao tµi
s¶n cho ng-êi ®i vay sö dông ph¶i cã c¬ së ®Ó tin r»ng ng-êi ®i vay sÏ tr¶ ®óng
h¹n. §©y lµ yÕu tè hÕt søc c¬ b¶n trong qu¶n trÞ tÝn dông. Trong thùc tÕ khi mét
sè nh©n viªn tÝn dông khi xÐt duyÖt cho vay kh«ng dùa trªn c¬ së ®¸nh gi¸ møc
®é tÝn nhiÖm vÒ kh¸ch hµng mµ l¹i chó träng ®Õn c¸c ®¶m b¶o, chÝnh quan ®iÓm
nµy ®· lµm ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng tÝn dông.
Khoa Ng©n Hµng – Tµi ChÝnh
20
Líp Ng©n hµng 43A
- Xem thêm -
.PDF 
60 
6026 
27 
