LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
Lêi nãi ®Çu
Tõ khi ®Êt n-íc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi
chñ nghÜa, nÒn kinh tÕ n-íc ta cã nhiÒu khëi s¾c, thu nhËp quèc d©n mçi n¨m
mét t¨ng cao, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi mçi n¨m mét gia t¨ng, ®ång thêi
nÒn kinh tÕ còng ho¹t ®éng s«i ®éng vµ khèc liÖt h¬n. Do ®ã ®Ó ®øng v÷ng
trong nÒn kinh tÕ mang ®Çy tÝnh c¹nh tranh khèc liÖt nµy lµ mét ®iÒu hoµn
toµn kh«ng hÒ ®¬n gi¶n ®èi víi mét ®¬n vÞ kinh doanh, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp ®· quen víi sù bao cÊp cña Nhµ n-íc. Tr-íc t×nh h×nh ®ã, nhiÒu
doanh nghiÖp ®· kh«ng trô næi vµ ®· bÞ ph¸ s¶n. Nh-ng bªn c¹nh ®ã vÉn cã
kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ ®øng v÷ng trong thÞ tr-êng mµ cßn ®-a
ra ®-îc nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu lµm t¨ng doanh thu hµng n¨m cho doanh
nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn, gãp phÇn thùc hiÖn tèt
c¸c chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ n-íc, thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng cña
n-íc nhµ. C«ng ty S¶n xuÊt Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu (PROSIMEX) – Bé
Th-¬ng m¹i lµ mét trong c¸c doanh nghiÖp ®ã. §©y lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc
ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Trong nh÷ng
n¨m qua C«ng ty ®· lu«n ph¸t triÓn vµ t¹o uy tÝn tèt víi c¸c b¹n hµng trong vµ
ngoµi n-íc, vµ nhËp khÈu ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù thµnh c«ng nµy cña
C«ng ty. Doanh thu b¸n hµng nhËp khÈu hµng n¨m chiÕm tû träng lín trong
tæng doanh thu cña toµn C«ng ty (70%) do ®ã nhËp khÈu lµ mét lÜnh vùc thùc
sù quan träng cña toµn C«ng ty.
§Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c t×nh h×nh vµ vai trß cña ho¹t ®éng nhËp
khÈu cña C«ng ty S¶n xuÊt Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu em xin chän ®Ò tµi:
"Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nhËp
khÈu hµng ho¸ t¹i C«ng ty S¶n xuÊt Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
(PROSIMEX) – Bé Th-¬ng m¹i" lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña
m×nh.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o NguyÔn ThÞ Thanh Hµ, ng-êi trùc
tiÕp h-íng dÉn em trong qu¸ tr×nh thùc tËp. Em còng xin c¶m ¬n c¸c c« chó
trong C«ng ty Prosimex, nh÷ng ng-êi ®· gióp ®ì em rÊt nhiÒu trong thêi gian
thùc tËp t¹i C«ng ty. Do h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng b¶n th©n vµ thêi gian nghiªn cøu
nªn chuyªn ®Ò nµy ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®-îc sù
chØ b¶o gãp ý vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi
nµy ®-îc hoµn thiÖn h¬n n÷a.
Hµ néi ngµy 31-5-2003
Sinh viªn
Chu Huy Ph-¬ng
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
Ch-¬ng I
Nh÷ng lý luËn c¬ së vÒ hiÖu qu¶ kinh
doanh nhËp khÈu.
I. Kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng nhËp khÈu trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng.
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu.
1.1. Kh¸i niÖm.
NhËp khÈu lµ kh©u c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng. NhËp khÈu lµ
ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. NhËp khÈu
kh«ng chØ lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ
bu«n b¸n trong mét nÒn kinh tÕ cã tæ chøc bªn trong vµ bªn ngoµi. NhËp khÈu
lµ thÓ hiÖn sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia víi nÒn kinh tÕ
thÕ giíi, ®Æc biÖt trong t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay xu h-íng liªn kÕt toµn cÇu
vµ khu vùc lµm cho møc ®é ¶nh h-ëng, t¸c ®éng cña tõng quèc gia ®èi víi
nhau vµ cña tõng khu vùc kinh tÕ thÕ giíi ngµy mét t¨ng.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia, v× vËy
nã phøc t¹p h¬n mua b¸n trong n-íc: Mua b¸n trung gian chiÕm tû träng lín;
®ång tiÒn thanh to¸n lµ ngo¹i tÖ, th-êng lµ ngo¹i tÖ m¹nh; hµng ho¸ ph¶i
chuyÓn qua biªn giíi, cöa khÈu cña quèc gia kh¸c; ho¹t ®éng bu«n b¸n ph¶i
tu©n theo nh÷ng tËp qu¸n, th«ng lÖ quèc tÕ còng nh- ®Þa ph-¬ng.
Môc tiªu cña ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ cã ®-îc hiÖu qu¶ cao tõ viÖc nhËp
khÈu vËt t- hµng ho¸... phôc vô cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng vµ n©ng cao
®êi sèng trong n-íc, ®ång thêi ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn liªn tôc, n©ng cao n¨ng
suÊt lao ®éng, b¶o vÖ c¸c ngµnh s¶n xuÊt ë trong n-íc, gi¶i quyÕt sù khan
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
hiÕm ë thÞ tr-êng néi ®Þa. MÆt kh¸c th«ng qua thÞ tr-êng nhËp khÈu ®¶m b¶o
sù ph¸t triÓn æn ®Þnh nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña mçi n-íc mµ kh¶
n¨ng s¶n xuÊt trong n-íc ch-a ®¶m b¶o nguyªn liÖu cho chóng, t¹o nh÷ng
n¨ng lùc míi cho s¶n xuÊt, khai th¸c thÕ m¹nh cña quèc gia m×nh, kÕt hîp hµi
hoµ cã hiÖu qu¶ nhËp khÈu vµ c¸n c©n thanh to¸n.
1.2. §Æc ®iÓm.
NhËp khÈu lµ ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Ho¹t
®éng bu«n b¸n ph¸t triÓn theo nh÷ng tËp qu¸n th«ng lÖ quèc tÕ, giao dÞch
bu«n b¸n gi÷a nh÷ng ng-êi cã quèc tÞch kh¸c nhau.
Th-¬ng m¹i quèc tÕ cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn quan hÖ chÝnh trÞ c¸c n-íc
nhËp khÈu vµ c¸c n-íc xuÊt khÈu, v× vËy ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ c¬ héi ®Ó
doanh nghiÖp cña c¸c n-íc kh¸c nhau cã mèi quan hÖ lµm ¨n l©u dµi, nhËp
khÈu lµ ho¹t ®éng l-u th«ng hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c quèc gia. V× vËy nã
th-êng xuyªn bÞ chi phèi bëi c¸c chÝnh s¸ch luËt ph¸p cña mçi quèc gia. Nhµ
n-íc qu¶n lý ho¹t ®éng nhËp khÈu th«ng qua c¸c c«ng cô nh-: ChÝnh s¸ch
thuÕ, h¹n ng¹ch, phô thu,... vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c quy ®Þnh danh môc
hµng ho¸ ®-îc phÐp nhËp khÈu.
2. Vai trß cña ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu.
NhËp khÈu lµ mét ho¹t ®éng quan träng cña ngo¹i th-¬ng. NhËp khÈu
t¸c ®éng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trong n-íc.
NhËp khÈu lµ mét nghiÖp vô cña ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng. Nã lµ viÖc
mua hµng ho¸ vµ dÞch vô tõ n-íc ngoµi vÒ phôc vô cho nhu cÇu trong n-íc
hoÆc t¸i s¶n xuÊt trong n-íc. NhËp khÈu thÓ hiÖn mèi liªn hÖ kh«ng thÓ thiÕu
gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
NhËp khÈu ®Ó bæ sung c¸c hµng ho¸ mµ trong n-íc kh«ng thÓ s¶n xuÊt
®-îc hoÆc s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu. NhËp khÈu cßn ®Ó thay thÕ,
nghÜa lµ nhËp khÈu vÒ nh÷ng hµng ho¸ mµ s¶n xuÊt trong n-íc sÏ kh«ng cã lîi
b»ng nhËp khÈu.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ n-íc ta, vai trß quan träng cña nhËp khÈu ®-îc
thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau:
- T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ
theo h-íng CNH, H§H.
- Bæ sung kÞp thêi nh÷ng mÆt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o ph¸t
triÓn kinh tÕ c©n ®èi æn ®Þnh.
- NhËp khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n. ë
®©y nhËp khÈu võa tho¶ m·n nhu cÇu trùc tiÕp cña nh©n d©n vÒ hµng tiªu
dïng, võa ph¶i ®¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho ng-êi
lao ®éng.
- NhËp khÈu cã vai trß tÝch cùc ®Õn thóc ®Èy xuÊt khÈu. Sù t¸c ®éng nµy
®-îc thÓ hiÖn ë chç nhËp khÈu t¹o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc hµng ho¸ xuÊt khÈu ViÖt Nam ra n-íc ngoµi,
®Æc biÖt lµ c¸c n-íc nhËp khÈu.
- NhËp khÈu t¹o thuËn lîi cho viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, lµm ®a d¹ng
ho¸ mÆt hµng, chñng lo¹i, mÉu m·, chÊt l-îng, quy c¸ch, cho phÐp tho¶ m·n
h¬n nhu cÇu trong n-íc.
§Ó ph¸t huy vai trß cña ho¹t ®éng nhËp khÈu cÇn ph¶i:
- Më réng sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµo c¸c ho¹t ®éng
d-íi sù qu¶n lý cña nhµ n-íc.
- Coi träng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi trong ho¹t ®éng nhËp khÈu, nghÜa lµ
kh«ng chØ ch¹y theo môc ®Ých lîi nhuËn mµ bá qua môc ®Ých kinh tÕ x· héi.
- §¶m b¶o nguyªn t¾c ngo¹i th-¬ng vµ quan hÖ kinh tÕ víi n-íc ngoµi.
Trong ho¹t ®éng cÇn ph¶i chó ý t¹o uy tÝn vµ kh«ng chØ víi c¸c n-íc trong
khu vùc vµ víi c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ gíi trªn c¬ së t«n träng, b×nh ®¼ng,
cïng cã lîi.
3. C¸c h×nh thøc nhËp khÈu:
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
3.1. NhËp khÈu uû th¸c.
NhËp khÈu uû th¸c lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu h×nh thµnh gi÷a mét doanh
nghiÖp trong n-íc cã vèn ngo¹i tÖ riªng vµ cã nhu cÇu nhËp khÈu mét sè lo¹i
hµng ho¸ nh-ng kh«ng cã quyÒn tham gia xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®· uû th¸c
cho doanh nghiÖp cã chøc n¨ng trùc tiÕp giao dÞch ngo¹i th-¬ng tiÕn hµnh
nhËp khÈu theo yªu cÇu cña m×nh. Bªn nhËn uû th¸c ®-îc h-ëng phÇn tr¨m
thï lao do hai bªn tho¶ thuËn gäi lµ phÝ uû th¸c.
Trong ho¹t ®éng nhËp khÈu nµy, doanh nghiÖp nhËn uû th¸c kh«ng ph¶i
bá vèn, kh«ng ph¶i xin h¹n ng¹ch, kh«ng ph¶i nghiªn cøu thÞ tr-êng tiªu thô
hµng nhËp khÈu mµ chØ ®øng ra ®¹i diÖn cho bªn uû th¸c ®Ó t×m c¸ch giao dÞch
víi b¹n hµng n-íc ngoµi khi cã tæn thÊt ph¸t sinh.
Khi nhËn uû th¸c th× doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu (nhËn uû th¸c) ph¶i
lËp hai hîp ®ång:
+ Mét hîp ®ång nua b¸n hµng ho¸ víi n-íc ngo¹i gäi lµ hîp ®ång
ngo¹i th-¬ng.
+ Mét hîp ®ång gi÷a hai bªn uû th¸c vµ bªn nhËn uû th¸c ®-îc gäi lµ
hîp ®ång néi th-¬ng.
Khi tiÕn hµng nhËn uû th¸c th× ®¹i diÖn c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp
khÈu chØ ®-îc tÝnh kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu chø kh«ng ®-îc tÝnh doanh sè,
kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT).
3.2. NhËp khÈu t¸i xuÊt.
Lµ ho¹t ®éng nhËp hµng nh-ng kh«ng ph¶i ®Ó tiªu dïng trong n-íc mµ
®Ó xuÊt khÈu sang n-íc thø ba nµo ®ã nh»m thu lîi nhuËn. Nh-ng hµng ho¸
nhËp khÈu vÒ nµy kh«ng ®-îc qua xö lý hay chÕ biÕn ë n-íc t¸i xuÊt. Nh- vËy
nhËp t¸i xuÊt lu«n thu hót cïng ba n-íc tham gia lµ n-íc nhËp khÈu, n-íc t¸i
xuÊt vµ n-íc xuÊt khÈu.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu t¸i xuÊt cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y:
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
+ Doanh nghiÖp t¸i xuÊt ph¶i tÝnh to¸n chi phÝ, ghÐp mèi b¹n hµng nhËp
vµ b¹n hµng xuÊt, ®¶m b¶o sao cho cã thÓ thu ®-îc sè tiÒn lín h¬n tæng chi
phÝ ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng.
+ Doanh nghiÖp n-íc t¸i xuÊt ph¶i lËp hai hîp ®ång: mét hîp ®ång xuÊt
khÈu vµ mét hîp ®ång nhËp khÈu, gi÷a chóng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi
nhau, hîp ®ång nhËp khÈu lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu; kh«ng
ph¶i chÞu thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®èi víi mÆt hµng kinh doanh nh-ng ph¶i chÞu
thuÕ VAT.
+ Doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®-îc tÝnh kim ng¹ch xuÊt
nhËp khÈu, doanh sè tÝnh trªn gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu.
+ Hµng ho¸ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chuyÓn qua n-íc t¸i xuÊt mµ cã thÓ
®-îc chuyÓn th¼ng tõ n-íc xuÊt khÈu sang n-íc nhËp khÈu (n-íc thø ba) cßn
gäi lµ ph-¬ng thøc chuyÓn khÈu nh-ng tiÒn tr¶ ph¶i lu«n do ng-êi t¸i xuÊt thu
cña ng-êi nhËp khÈu, chØ gi÷ l¹i phÇn chªnh lÖch gi÷a sè tiÒn xuÊt khÈu vµ sè
tiÒn nhËp khÈu. Ngoµi ra nhiÒu khi ng-êi t¸i xuÊt cßn thu ®ùoc nhiÒu lîi tøc
vÒ tiÒn hµng do thu nhanh tr¶ chËm.
§Ó ®¶m b¶o thanh to¸n, hîp ®ång t¸i xuÊt th-êng dïng th- tÝn dông
gi¸p l-ng ( Back to Back L/C).
3.3. NhËp khÈu ®æi hµng.
NhËp khÈu ®æi hµng cïng víi trao ®æi bï trõ lµ hai nghiÖp vô chñ yÕu
cña bu«n b¸n ®èi l-u. Nã lµ h×nh thøc nhËp khÈu g¾n liÒn víi xuÊt khÈu, thanh
to¸n ë ®©y kh«ng ph¶i b»ng tiÒn mµ b»ng hµng ho¸. Môc ®Ých ë ®©y kh«ng
ph¶i thu l·i tõ ho¹t ®éng nhËp khÈu mµ cßn nh»m ®Ó xuÊt ®-îc hµng ho¸, thu
l·i tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu ®æi hµng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y:
+ Ho¹t ®éng nµy rÊt cã lîi bëi cïng mét hîp ®ång mµ cã thÓ tiÕn hµnh
cïng ®ång thêi ho¹t ®éng nhËp vµ xuÊt, do ®ã cã thÓ thu l·i tõ c¶ hai ho¹t
®éng nµy.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
+ Hµng ho¸ xuÊt nhËp t-¬ng ®-¬ng nhau vÒ mÆt gi¸ trÞ, tÝnh quý hiÕm,
gi¸ c¶ vµ ®iÒu kiÖn giao hµng.
+ B¹n hµng b¸n còng lµ b¹n hµng mua.
+ Doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®-îc tÝnh c¶ kim ng¹ch nhËp
vµ kim ng¹ch xuÊt, doanh sè tiªu thô trªn c¶ hµng ho¸ xuÊt vµ hµng ho¸ nhËp.
+ BiÖn ph¸p ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ lµ:
- Dïng th- tÝn dông ®èi øng (Recipocal Letter of Credit): §©y lµ mét
lo¹i L/C mµ trong néi dung cña nã cã ®iÒu chØnh quy ®Þnh: L/C nµy chØ cã
hiÖu lùc khi ng-êi h-ëng më mét L/C kh¸c cã kim ng¹ch t-¬ng ®-¬ng.
- Ph¹t vÒ viÖc giao thiÕu hay giao chËm.
3.4. NhËp khÈu tù doanh.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu tù doanh lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu ®éc lËp cña mét
doanh nghiÖp xuÊt khÈu trùc tiÕp trªn c¬ së nghiªn cøu thÞ tr-êng trong n-íc
vµ ngoµi n-íc, tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña quèc gia
còng nh- quèc tÕ.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu tù doanh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y:
+ Doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé c¸c ho¹t
®éng cña m×nh. V× thÕ nã ®ßi hái ph¶i cã sù xem xÐt kü l-ìng mäi vÊn ®Ò tõ
kh©u nghiªn cøu thÞ tr-êng ®Çu vµo, ®Çu ra cho ®Õn viÖc ký kÕt thùc hiÖn hîp
®ång, b¸n hµng thu tiÒn vÒ... Trong hîp ®ång nµy, doanh nghiÖp ph¶i tù bá
vèn vµ ph¶i c©n nh¾c c¸c kho¶n thu chi ®Ó ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i.
+ Khi nhËp khÈu tù doanh, doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ®-îc tÝnh kim
ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ khi tiªu thô hµng ho¸ th× ®-îc tÝnh doanh sè vµ chÞu
thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT).
+ Th«ng th-êng doanh nghiÖp chØ cÇn lËp mét hîp ®ång ngo¹i th-¬ng
®Ó giao dÞch víi bªn n-íc ngoµi. Cßn c¸c hîp ®ång b¸n hµng trong n-íc th×
sau khi hµng vÒ sÏ lËp sau hoÆc b¸n víi h×nh thøc kh¸c nh- b¸n bu«n.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
3.5. NhËp khÈu liªn doanh.
Lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ trªn c¬ së liªn kÕt kinh tÕ mét c¸ch tù
nguyÖn gi÷a c¸c doanh nghiÖp (trong ®ã cã Ýt nhÊt mét doanh nghiÖp xuÊt
nhËp khÈu trùc tiÕp) phèi hîp cïng nhau ®Ó tiÕn hµnh giao dÞch vµ ®Ò ra c¸c
chñ tr-¬ng, biÖn ph¸p cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu, thóc ®Èy ho¹t
®éng nµy ph¸t triÓn theo h-íng cã lîi nhÊt cho c¶ hai bªn (c¸c bªn) cïng ph©n
chia lç l·i tuú theo tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn.
Ho¹t ®éng nhËp khÈu liªn doanh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y:
+ So víi nhËp khÈu tù doanh th× ë lo¹i h×nh nµy c¸c doanh nghiÖp Ýt
chÞu rñi ro h¬n bëi v× mçi doanh nghiÖp tham gia liªn doanh chØ ph¶i gãp mét
phÇn vèn nhÊt ®Þnh. QuyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn chØ ®-îc ph©n bæ
dùa trªn phÇn vèn gãp ®ã. Rñi ro (nÕu cã) sÏ ®-îc san sÎ cho c¸c bªn vµ nhthÕ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn ph¶i chÞu phÇn rñi ro Ýt h¬n. ViÖc ph©n chia
chi phÝ, lç l·i sÏ ®-îc dùa trªn phÇn vèn gãp vµ c¸c tho¶ thuËn gi÷a c¸c n-íc
víi nhau.
+ Trong nhËp khÈu liªn doanh, doanh nghiÖp ®øng ra nhËp khÈu sÏ
®-îc tÝnh kim ng¹ch nhËp khÈu, nh-ng khi tiªu thô hµng ho¸ th× ®-îc tÝnh
doanh sè trªn gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp theo tû lÖ vèn gãp cña m×nh ®ång thêi
chÞu mäi kho¶n thuÕ trªn phÇn doanh sè ®ã.
+ Doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ph¶i lËp ra hai hîp ®ång:
- Mét hîp ®ång ngo¹i th-¬ng mua hµng víi n-íc ngoµi.
- Mét hîp ®ång liªn doanh víi doanh nghiÖp kh¸c (kh«ng nhÊt thiÕt lµ
ph¶i Nhµ n-íc).
Sù ph©n chia nh- trªn ®©y lµ c¨n cø vµo chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËp
khÈu. NÕu quan t©m ®Õn h×nh thøc thanh to¸n trong ho¹t ®éng nµy th× cã thÓ
lµ mua b¸n thanh to¸n b»ng hµng. Mua b¸n tiÒn-hµng lµ c¸ch th«ng th-êng,
truyÒn thèng. Thanh to¸n b»ng hµng (cßn gäi lµ bu«n b¸n ®èi l-u) lµ mét h×nh
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
thøc cßn t-¬ng ®èi míi mÎ víi chóng ta vµ trong ph¹m vi ë ®©y còng nªn t×m
hiÓu h×nh thøc nµy.
3.6. Mét sè h×nh thøc kh¸c.
+ T¹m xuÊt t¸i nhËp (qua gia c«ng söa ch÷a ë n-íc ngoµi).
+ NhËn nguyªn vËt liÖu, giao s¶n phÈm gia c«ng quèc tÕ.
+ DÞch vô kiÓm tra vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ míi (thuª chuyªn gia).
II. HiÖu qu¶ kinh doanh vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸.
1. HiÖu qu¶ kinh doanh.
1.1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt hiÖu qu¶ kinh doanh.
1.1.1. Kh¸i niÖm:
Cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm hiÖu qu¶ kinh doanh. Cã
quan ®iÓm cho r»ng: "HiÖu qu¶ s¶n xuÊt diÔn ra khi x· héi kh«ng thÓ t¨ng s¶n
l-îng cña mét l-îng hµng ho¸ mµ kh«ng c¾t gi¶m s¶n l-îng cña mét lo¹i
hµng ho¸ kh¸c. Mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ n»m trong giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt cña nã". Thùc chÊt quan ®iÓm nµy ®· ®Ò cËp tíi khÝa c¹nh ph©n bæ cã
hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trªn gãc ®é nµy râ rµng ph©n
bæ c¸c nguån lùc kinh tÕ sao cho ®¹t ®-îc viÖc sö dông mäi nguån lùc trªn
®-êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt lµm cho nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ vµ râ rµng
xÐt trªn ph-¬ng diÖn lý thuyÕt th× ®©y lµ møc hiÖu qu¶ cao nhÊt mµ mçi nÒn
kinh tÕ cã thÓ ®¹t ®-îc trªn giíi h¹n n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
Mét sè nhµ qu¶n trÞ häc l¹i quan niÖm hiÖu qu¶ kinh doanh ®-îc x¸c
®Þnh bëi tû sè gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®-îc vµ chi phÝ ph¶i bá ra ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶
®ã. Manfred Kuhn cho r»ng: TÝnh hiÖu qu¶ ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy kÕt
qu¶ tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ chia cho chi phÝ kinh doanh.
Quan ®iÓm kh¸c l¹i cho r»ng: HiÖu qu¶ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã xuÊt
hiÖn vµ tån t¹i tõ x· héi chiÕm h÷u n« lÖ ®Õn x· héi x· héi chñ nghÜa. HiÖu
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
qu¶ kinh doanh thÓ hiÖn tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè cÇn thiÕt tham gia vµo
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo môc ®Ých nhÊt ®Þnh.
Trong nh÷ng h×nh th¸i x· héi cã quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau th× b¶n
chÊt cña ph¹m trï hiÖu qu¶ vµ nh÷ng yÕu tè hîp thµnh ph¹m trï hiÖu qu¶ vËn
®éng theo nh÷ng khuynh h-íng kh¸c nhau.
Trong x· héi t- b¶n, giai cÊp t- s¶n n¾m quyÒn së h÷u vÒ t- liÖu s¶n
xuÊt vµ do vËy quyÒn lîi vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ... ®Òu dµnh cho nhµ t- b¶n.
ChÝnh v× thÕ viÖc phÊn ®Êu t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh thùc chÊt lµ ®em l¹i lîi
nhuËn nhiÒu h¬n n÷a cho nhµ t- b¶n nh»m n©ng cao thu nhËp cho hä, trong
khi thu nhËp cña ng-êi lao ®éng cã thÓ thÊp h¬n n÷a. Do vËy, viÖc t¨ng chÊt
l-îng s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ ®Ó phôc vô trùc tiÕp ng-êi tiªu dïng mµ ®Ó thu
hót kh¸ch hµng nh»m b¸n ®-îc ngµy cµng nhiÒu h¬n vµ qua ®ã thu ®-îc lîi
nhuËn lín h¬n.
Trong x· héi x· héi chñ nghÜa, ph¹m trï hiÖu qu¶ vèn tån t¹i v× s¶n
phÈm s¶n xuÊt x· héi s¶n xuÊt ra vÉn lµ hµng ho¸. Do c¸c tµi s¶n ®Òu thuéc
quyÒn së h÷u cña Nhµ n-íc, toµn d©n vµ tËp thÓ, h¬n n÷a môc ®Ých cña nÒn
s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa còng kh¸c môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt t- b¶n chñ
nghÜa. Môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa lµ ®¸p øng ®ñ nhu cÇu
ngµy cµng t¨ng cña mäi thµnh viªn trong x· héi nªn b¶n chÊt cña ph¹m trï
hiÖu qu¶ còng kh¸c víi t- b¶n chñ nghÜa.
XÐt trªn b×nh diÖn c¸c quan ®iÓm kinh tÕ häc kh¸c nhau còng cã nhiÒu
ý kiÕn kh¸c nhau vÒ hiÓu nh- thÕ nµo vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh.
- Nhµ kinh tÕ häc Adam Smith cho r»ng: "HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ®¹t ®-îc
trong ho¹t ®éng kinh tÕ, lµ doanh thu tiªu thô hµng ho¸". Nh- vËy, hiÖu qu¶
®-îc ®ång nghÜa víi chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, cã thÓ
do t¨ng chi phÝ më réng sö dông nguån lùc s¶n xuÊt. NÕu cïng mét kÕt qu¶ cã
hai møc chi phÝ kh¸c nhau th× theo quan ®iÓm nµy doanh nghiÖp còng ®¹t hiÖu
qu¶.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
- Quan ®iÓm n÷a cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ tû lÖ so s¸nh t-¬ng
®èi gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ ®ã. ¦u ®iÓm cña quan ®iÓm
nµy lµ ph¶n ¸nh ®-îc mèi quan hÖ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ. Tuy nhiªn
ch-a biÓu hiÖn ®-îc t-¬ng quan vÒ l-îng vµ chÊt gi÷a kÕt qu¶ vµ ch-a ph¶n
¸nh ®-îc hÕt møc ®é chÆt chÏ cña mèi liªn hÖ nµy.
- Quan ®iÓm kh¸c n÷a l¹i cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ møc ®é
tho¶ m·n yªu cÇu cña quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi cho r»ng
quü tiªu dïng víi ý nghÜa lµ chØ tiªu ®¹i diÖn cho møc sèng cña mäi ng-êi
trong c¸c doanh nghiÖp lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh". Quan ®iÓm
nµy cã -u ®iÓm lµ ®· b¸m s¸t môc tiªu cña nÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa lµ
kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng-êi d©n. Nh-ng
khã kh¨n ë ®©y lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó ®o l-êng thÓ hiÖn t- t-ëng ®Þnh h-íng ®ã.
Tõ c¸c quan ®iÓm trªn cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t hiÖu qu¶ kinh
doanh lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc (nh©n tµi, vËt lùc,
tiÒn vèn...) ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu x¸c ®Þnh. Tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc chØ
cã thÓ ®-îc ®¸nh gia trong mèi quan hÖ víi kÕt qu¶ t¹o ra ®Ó xem xÐt xem víi
mçi sù hao phÝ nguån lùc x¸c ®Þnh cã thÓ t¹o ra ë møc ®é nµo. V× vËy, cã thÓ
m« t¶ hiÖu qu¶ kinh doanh b»ng c¸c c«ng thøc chung nhÊt sau ®©y:
K
H=
C
Trong ®ã:
H: HiÖu qu¶ kinh doanh
K: KÕt qu¶ ®¹t ®-îc
C: Hao phÝ nguån lùc cÇn thiÕt g¾n víi kÕt qu¶ ®ã.
HiÖu qu¶ kinh doanh theo kh¸i niÖm réng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n
¸nh nh÷ng lîi Ých ®¹t ®-îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp.
Nh- vËy cÇn ph©n ®Þnh sù kh¸c nhau vµ mèi liªn hÖ gi÷a "kÕt qu¶" vµ "hiÖu
qu¶".
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
BÊt kú hµnh ®éng nµo cña con ng-êi nãi chung vµ trong kinh doanh nãi
riªng ®Òu mong muèn ®¹t ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ h÷u Ých cô thÓ nµo ®ã, kÕt qu¶
®¹t ®-îc trong kinh doanh mµ cô thÓ lµ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, ph©n phèi l-u
th«ng míi chØ ®¸p øng ®-îc phÇn nµo tiªu dïng cña c¸ nh©n vµ x· héi. Tuy
nhiªn, kÕt qu¶ ®ã ®-îc t¹o ra ë møc ®é nµo, víi gi¸ nµo lµ vÊn ®Ò cÇn xem xÐt
v× nã ph¶n ¸nh chÊt l-îng cña ho¹t ®éng t¹o ra kÕt qu¶. MÆt kh¸c nhu cÇu tiªu
dïng cña con ng-êi bao giê còng cã xu h-íng lín h¬n kh¶ n¨ng t¹o ra s¶n
phÈm ®-îc nhiÒu nhÊt. V× vËy nªn khi ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh tøc lµ
®¸nh gi¸ chÊt l-îng cña ho¹t ®éng kinh doanh t¹o ra kÕt qu¶ mµ nã cã ®-îc.
Nh- vËy, hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ®¹i l-îng so s¸nh: So s¸nh gi÷a
®Çu vµo vµ ®Çu ra, so s¸nh gi÷a chi phÝ kinh doanh bá ra vµ kÕt qu¶ kinh
doanh thu ®-îc. §øng trªn gãc ®é x· héi, chi phÝ xem xÐt ph¶i lµ chi phÝ x·
héi, do cã sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè lao ®éng, t- liÖu lao ®éng vµ ®èi t-îng
lao ®éng theo mét t-¬ng quan c¶ vÒ l-îng vµ chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh
®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®ñ tiªu chuÈn cho tiªu dïng....
Tãm l¹i, hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶n ¸nh mÆt chÊt l-îng c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh, tr×nh ®é nguån lùc s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh
nghiÖp trong sù vËn ®éng kh«ng ngõng cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,
kh«ng phô thuéc vµo tèc ®é biÕn ®éng cña tõng nh©n tè.
1.1.2. B¶n chÊt.
Tõ kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ nªu ë trªn ®· kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt cña hiÖu
qu¶ kinh doanh lµ ph¶n ¸nh ®-îc tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc cña doanh
nghiÖp ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi vµ nã chÝnh lµ hiÖu qu¶ cña
lao ®éng x· héi ®-îc x¸c ®Þnh trong mèi t-¬ng quan gi÷a l-îng kÕt qu¶ h÷u
Ých cuèi cïng thu ®-îc víi l-îng hao phÝ lao ®éng x· héi bá ra. HiÖu qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn c¶ vÒ kh«ng
gian vµ thêi qian, c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l-îng. VÒ mÆt thêi gian, hiÖu
qu¶ mµ doanh nghiÖp ®¹t ®-îc trong tõng thêi kú, tõng giai ®o¹n kh«ng ®-îc
lµm gi¶m sót hiÖu qu¶ cña c¸c giai ®o¹n, c¸c thêi kú, chu kú kinh doanh tiÕp
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
theo. §iÒu ®ã ®ßi hái b¶n th©n doanh nghiÖp kh«ng ®-îc v× lîi Ých tr-íc m¾t
mµ quªn ®i lîi Ých l©u dµi. Trong thùc tÕ kinh doanh, ®iÒu nµy dÔ x¶y ra khi
con ng-êi khai th¸c sö dông nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i tr-êng vµ c¶
nguån lao ®éng. Kh«ng thÓ coi t¨ng thu gi¶m chi lµ cã hiÖu qu¶ khi gi¶m mét
c¸ch tuú tiÖn, thiÕu c©n nh¾c c¸c chi phÝ c¶i t¹o m«i tr-êng, ®¶m b¶o m«i
tr-êng sinh th¸i, ®Çu t- cho gi¸o dôc, ®µo t¹o nguån nh©n lùc....
HiÖu qu¶ kinh doanh chØ ®-îc coi lµ ®¹t ®-îc mét c¸ch toµn diÖn khi
ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn mang l¹i hiÖu qu¶ kh«ng ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶
chung ( vÒ mÆt ®Þnh h-íng lµ t¨ng thu gi¶m chi ). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tiÕt
kiÖm tèi ®a c¸c chi phÝ kinh doanh vµ khai th¸c c¸c nguån lùc s½n cã lµm sao
®¹t ®-îc kÕt qu¶ lín nhÊt.
1.2. Ph©n lo¹i hiÖu qu¶ kinh doanh.
2.1. HiÖu qu¶ kinh doanh c¸ biÖt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n.
HiÖu qu¶ kinh doanh c¸ biÖt lµ hiÖu qu¶ kinh doanh thu ®-îc tõ c¸c
ho¹t ®éng th-¬ng m¹i cña tõng doanh nghiÖp kinh doanh. BiÓu hiÖn chung
cña hiÖu qu¶ kinh doanh c¸ biÖt lµ lîi nhuËn mµ mçi doanh nghiÖp ®¹t ®-îc.
HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi mµ ho¹t ®éng kinh doanh ®em l¹i cho nÒn
kinh tÕ quèc d©n lµ sù ®ãng gãp cña nã vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®æi míi
c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, tÝch luü ngo¹i tÖ, t¨ng thu cho
ng©n s¸ch, gi¶i quyÕt viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
Gi÷a hiÖu qu¶ kinh doanh c¸ biÖt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cã quan hÖ
nh©n qu¶ vµ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n chØ cã thÓ
®¹t ®-îc trªn c¬ së ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiªp. Mçi doanh
nghiÖp nh- mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ, doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ sÏ
®ãng gãp vµo hiÖu qu¶ chung cña nÒn kinh tÕ. Ng-îc l¹i, tÝnh hiÖu qu¶ cña bé
m¸y kinh tÕ sÏ lµ tiÒn ®Ò tÝch cùc, lµ khung c¬ së cho ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp ®¹t kÕt qu¶ cao. §ã chÝnh lµ mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ
c¸i riªng, gi÷a lîi Ých bé phËn víi lîi Ých tæng thÓ. TÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn kinh
tÕ xuÊt ph¸t tõ chÝnh hiÖu qu¶ cña mçi doanh nghiÖp vµ mét nÒn kinh tÕ vËn
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
hµnh tèt lµ m«i tr-êng thuËn lîi ®Ó doanh nghiÖp ho¹t ®éng vµ ngµy mét ph¸t
triÓn.
V× vËy, trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh c¸c doanh nghiÖp ph¶i
th-êng xuyªn quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, ®¶m b¶o lîi Ých riªng
hµi hoµ víi lîi Ých chung. VÒ phÝa c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n-íc, víi vai trß
®Þnh h-íng cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt trong
kh¶ n¨ng cã thÓ cña m×nh.
2.2. HiÖu qu¶ chi phÝ bé phËn vµ hiÖu qu¶ chi phÝ tæng hîp.
Ho¹t ®éng cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng g¾n liÒn víi m«i tr-êng
kinh doanh cña nã nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò then chèt trong kinh doanh
nh-: Kinh doanh c¸i g×? Kinh doanh cho ai? Kinh doanh nh- thÕ nµo vµ chi
phÝ bao nhiªu?...
Mçi doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng vÒ tµi nguyªn, tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kü thuËt, tr×nh ®é
tæ chøc, qu¶n lý lao ®éng, qu¶n lý kinh doanh mµ Paul Samuelson gäi ®ã lµ
"hép ®en" kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. B»ng kh¶ n¨ng cña m×nh hä
cung øng cho x· héi nh÷ng s¶n phÈm víi chi phÝ c¸ biÖt nhÊt ®Þnh vµ nhµ kinh
doanh nµo còng muèn tiªu thô hµng ho¸ cña m×nh víi sè l-îng nhiÒu nhÊt.
Tuy nhiªn, thÞ tr-êng ho¹t ®éng theo quy luËt riªng cña nã vµ mäi doanh
nghiÖp khi tham gia v¯o thÞ trêng l¯ ph°i chÊp nhËn “luËt ch¬i” ®ã. Mét
trong nh÷ng quy luËt thÞ tr-êng t¸c ®éng râ nÐt nhÊt ®Õn c¸c chñ thÓ cña nÒn
kinh tÕ lµ quy luËt gi¸ trÞ. ThÞ tr-êng chØ chÊp nhËn møc hao phÝ trung b×nh x·
héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ hµng ho¸ s¶n phÈm. Quy luËt gi¸ trÞ ®·
®Æt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp víi møc chi phÝ c¸ biÖt kh¸c nhau trªn mét mÆt
b»ng trao ®æi chung, ®ã lµ gi¸ c¶ thÞ tr-êng.
Suy ®Õn cïng, chi phÝ bá ra lµ chi phÝ lao ®éng x· héi, nh-ng ®èi víi
mçi doanh nghiÖp mµ ta ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh th× chi phÝ
lao ®éng x· héi ®ã l¹i ®-îc thÓ hiÖn d-íi c¸c d¹ng chi phÝ kh¸c nhau: gi¸
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
thµnh s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt B¶n th©n mçi lo¹i chi phÝ nµy l¹i ®-îc ph©n
chia mét c¸nh tû mû h¬n. V× vËy, khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ
kh«ng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tæng hîp cña c¸c lo¹i chi phÝ trªn, ®ång thêi cÇn thiÕt
ph¶i ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña tõng lo¹i chi phÝ hay nãi c¸nh kh¸c lµ ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ cña chi phÝ bé phËn.
2.3. HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ t-¬ng ®èi.
ViÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ nh»m hai môc ®Ých c¬ b¶n:
Mét lµ, thÓ hiÖn vµ ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông c¸c d¹ng chi phÝ kh¸c
nhau trong ho¹t ®éng kinh doanh.
Hai lµ, ®Ó ph©n tÝch luËn chøng kinh tÕ cña c¸c ph-¬ng ¸n kh¸c nhau
trong viÖc thùc hiÖn mét nhiÖm vô cô thÓ nµo ®ã.
Tõ hai môc ®Ých trªn mµ ng-êi ta ph©n chia hiÖu qu¶ kinh doanh ra lµm
hai lo¹i:
HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi lµ l-îng hiÖu qu¶ ®-îc tÝnh to¸n cho tõng ph-¬ng ¸n
kinh doanh cô thÓ b»ng c¸nh x¸c ®Þnh møc lîi Ých thu ®-îc víi l-îng chi phÝ
bá ra.
HiÖu qu¶ t-¬ng ®èi ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸nh so s¸nh c¸c chØ tiªu hiÖu
qu¶ tuyÖt ®èi cña c¸c ph-¬ng ¸n víi nhau, hay chÝnh lµ møc chªnh lÖch vÒ
hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi cña c¸c ph-¬ng ¸n.
ViÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ t-¬ng
®èi (so s¸nh). Tuy vËy, cã nh÷ng chØ tiªu hiÖu qu¶ t-¬ng ®èi ®-îc x¸c ®Þnh
kh«ng phô thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi. Ch¼ng h¹n, viÖc so
s¸nh møc chi phÝ cña c¸c ph-¬ng ¸n kh¸c nhau ®Ó chän ra ph-¬ng ¸n cã chi
phÝ thÊp nhÊt thùc chÊt chØ lµ sù so s¸nh møc chi phÝ cña c¸c ph-¬ng ¸n chø
kh«ng ph¶i lµ viÖc so s¸nh møc hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi cña c¸c ph-¬ng ¸n.
2.4. HiÖu qu¶ tr-íc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi.
C¨n cø vµo lîi Ých nhËn ®-îc trong c¸c kho¶ng thêi gian dµi hay ng¾n
mµ ng-êi ta ph©n chia thµnh hiÖu qu¶ tr-íc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi. HiÖu qu¶
tr-íc m¾t lµ hiÖu qu¶ ®-îc xem xÐt trong mét thêi gian ng¾n. HiÖu qu¶ l©u dµi
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
lµ hiÖu qu¶ ®-îc xem xÐt trong mét thêi gian dµi. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh sao cho nã mang l¹i c¶ lîi Ých tr-íc m¾t còng
nh- l©u dµi cho doanh nghiÖp. Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých tr-íc m¾t vµ lîi Ých
l©u dµi, kh«ng ®-îc chØ v× lîi Ých tr-íc m¾t mµ lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých l©u dµi
cña doanh nghiÖp
2. Kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh nhËp khÈu.
Ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp, do ®ã quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh nhËp khÈu cña doanh
nghiÖp còng dùa trªn quan ®iÓm hiÖu qu¶ kinh doanh nãi chung, hay hiÖu qu¶
kinh doanh nhËp khÈu lµ møc ®é tiÕt kiÖm chi phÝ vµ møc t¨ng hiÖu qu¶ kinh
tÕ tÝnh riªng cho ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu hay nãi c¸ch kh¸c nã ph¶n
¸nh tr×nh ®é sö dông nguån nh©n lùc ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ
thÊp nhÊt.
Tõ kh¸i niÖm trªn cã thÓ ®-a ra c«ng thøc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh
nhËp khÈu:
- D¹ng thuËn:
HiÖu qu¶ kinh doanh nhËp khÈu = KÕt qu¶ ®Çu ra/Chi phÝ ®Çu vµo
ChØ tiªu nµy biÓu thÞ mçi ®¬n vÞ ®Çu vµo cã kh¶ n¨ng t¹o ra bao nhiªu
®¬n vÞ ®Çu ra.
- D¹ng nghÞch:
HiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu = Chi phÝ ®Çu vµo/KÕt qu¶ ®Çu ra
ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó cã mét ®¬n vÞ ®Çu ra cÇn bao nhiªu ®¬n vÞ ®Çu
vµo.
KÕt qu¶ ®Çu ra ®-îc ®o b»ng c¸c chØ tiªu nh- gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng,
doanh thu thuÇn, lîi tøc gép... YÕu tè ®Çu vµo bao gåm: lao ®éng, ®èi t-îng
lao ®éng, vèn kinh doanh...
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh nhËp khÈu lµ nÇn cao n¨ng suÊt lao
®éng x· héi vµ tiÕt kiÖm nguån lùc x· héi tÝnh riªng cho ho¹t ®éng nhËp khÈu.
§©y lµ hai mÆt cña mèi quan hÖ mËt thiÕt cña vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t
®éng nhËp khÈu, g¾n liÒn víi hai quy luËt t-¬ng øng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi
lµ quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ tiÕt kiÖm thêi gian. ChÝnh viÖc khan
hiÕm nguån lùc vµ viÖc sö dông chóng cã tÝnh chÊt c¹nh tranh nh»m tho¶ m·n
nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi ®Æt ra, yªu cÇu ph¶i khai th¸c, tËn dông
triÖt ®Ó vµ tiÕt kiÖm nguån lùc, ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu kinh doanh c¸c doanh
nghiÖp buéc ph¶i chó träng c¸c ®iÒu kiÖn néi t¹i, ph¸t huy n¨ng lùc, hiÖu n¨ng
cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm mäi chi phÝ.
V× vËy, yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu lµ
ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ nhÊt ®Þnh hoÆc ng-îc l¹i ®¹t kÕt qu¶ nhÊt
®Þnh víi chi phÝ tèi thiÓu. Chi phÝ ë ®©y ®-îc hiÓu theo nghÜa réng bao gåm
chi phÝ t¹o ra nguån lùc vµ chi phÝ sö dông nguån lùc, ®ång thêi bao gåm c¶
chi phÝ c¬ héi. Chi phÝ c¬ héi lµ gi¸ trÞ cña sù hy sinh c«ng viÖc lùa chän nµo
®ã ®· bá qua hay lµ gi¸ trÞ cña sù hy sinh c«ng viÖc kinh doanh kh¸c ®Ó thùc
hiÖn h¹ot ®éng kinh doanh nµy, chi phÝ c¬ héi ph¶i ®-îc bæ sung vµo chi phÝ
kÕ to¸n vµ lo¹i ra khái lîi nhuËn kÕ to¸n ®Ó thÊy râ lîi Ých kinh tÕ thùc sù.
C¸ch tÝnh nh- vËy sÏ khuyÕn khÝch c¸c nhµ kinh doanh lùa chän ph-¬ng
h-íng kinh doanh tèt nhÊt, c¸c mÆt hµng kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n.
3. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
3.1. Sù khan hiÕm nguån lùc ®ßi hái ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu nãi riªng.
Nh- chóng ta ®· biÕt, trong thùc tÕ mäi nguån lùc ®-a vµo s¶n xuÊt
kinh doanh ®Òu cã giíi h¹n. Kh«ng cã nguån lùc nµo lµ v« tËn, tÊt c¶ ®Òu lµ
h÷u h¹n. ChÝnh v× thÕ, nÕu chóng ta sö dông nguån nh©n lùc mét c¸ch l·ng
phÝ, kh«ng tiÕt kiÖm th× chóng sÏ nhanh chãng trë nªn c¹n kiÖt vµ biÕn mÊt.
Trong khi ®ã, d©n sè thÕ giíi ngµy cµng t¨ng lµm cho nhu cÇu tiªu dïng ngµy
cµng lín vµ kh«ng cã giíi h¹n. Do vËy, nguån lùc, cña c¶i ®· khan hiÕm nay
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
l¹i cµng khan hiÕm h¬n, trong ®iÒu kiÖn ®ã viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh lµ mét vÊn ®Ò hµng ®Çu ®èi víi bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh nµo. Mäi doanh nghiÖp khi b-íc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
®Òu ph¶i c©n nh¾c c¸c ph-¬ng ¸n kinh doanh, xem ph-¬ng ¸n nµo cã hiÖu qu¶
h¬n v× nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp nh- vèn, lao ®éng, kü thuËt ®-a vµo
s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu cã giíi h¹n, nÕu kh«ng tiÕt kiÖm ®Çu vµo ch¾c ch¾n
doanh nghiÖp sÏ ®i tíi thua lç, ph¸ s¶n.
§èi víi doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng nhËp khÈu th× nguån lùc
sö dông lµ l-îng ngo¹i tÖ bá ra, thêi gian vµ lao ®éng. NÕu kh«ng biÕt sö dông
mét c¸ch tiÕt kiÖm th× chi phÝ ®Çu vµo cho nhËp khÈu t¨ng lªn, dÉn ®Õn gi¸
t¨ng lµm cho doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt, tiªu thô. ChÝnh v×
vËy, ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ ®ång thêi vÉn mang l¹i lîi Ých x· héi, c¸c doanh
nghiÖp nhËp khÈu ph¶i t×m c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
nhËp khÈu sao cho ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt.
3.2. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu.
¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt cho phÐp doanh nghiÖp sö
dông c¸c nguån lùc ®Çu vµo mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi cho c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý diÔn ra mét c¸ch chÝnh x¸c, ®óng ®¾n. §iÒu
nµy cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng lùa chän nh÷ng ph-¬ng ¸n nhËp
khÈu, s¶n xuÊt kinh doanh tèi -u. Sù lùa chän ®óng ®¾n sÏ mang l¹i cho doanh
nghiÖp hiÖu qu¶ nhËp khÈu cao nhÊt, ®em l¹i nhiÒu lîi Ých nhÊt.
Sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt kh«ng chØ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao cho
ho¹t ®éng nhËp khÈu mµ c¶ lîi Ých c«ng céng. Ngµy nay, kÕt qu¶ cña t¨ng
tr-ëng kinh tÕ chÝnh lµ sù ¸p dông thµnh c«ng c¸c thµnh tùu cña cuéc c¸ch
m¹ng khoa häc kü thuËt ®ang diÔn ra víi tèc ®é nh- vò b·o, ®Æc biÖt lµ ®èi víi
c¸c n-íc Ch©u ¸ chËm ph¸t triÓn nh- ViÖt Nam.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa KT&KDQT
3.3. M«i tr-êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu.
Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ph¶i
chÊp nhËn c¹nh tranh víi nhau vµ nh÷ng ngµnh nghÒ nµo, thÞ tr-êng nµo cµng
cã møc lîi nhuËn cao th× c¹nh tranh cµng gay g¾t, quyÕt liÖt h¬n.
§èi víi ho¹t ®éng nhËp khÈu, møc ®é canh tranh cßn gay g¾t h¬n. C¸c
doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng nhËp khÈu kh«ng nh÷ng ph¶i c¹nh
tranh víi c¸c doanh nghiÖp trong cïng lÜnh vùc mµ cßn ph¶i c¹nh tranh víi
c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n-íc. §Æc biÖt, mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch thóc ®Èy
ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n-íc mµ n-íc ta ¸p dông lµ h¹n chÕ nhËp khÈu
nh÷ng hµng ho¸ mµ trong n-íc ®· s¶n xuÊt ®-îc. §©y lµ mét khã kh¨n khiÕn
c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu khã cã thÓ t¨ng cao khèi l-îng hµng nhËp khÈu.
§Ó c¹nh tranh thµnh c«ng, ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao ®ång thêi vÉn mang l¹i
lîi Ých x· héi, c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu kh«ng cßn con ®-êng nµo kh¸c lµ
ph¶i t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ nhËp khÈu, n©ng cao uy tÝn cña doanh
nghiÖp c¶ ë thÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc. Do vËy, ®¹t hiÖu qu¶ vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu lµ vÊn ®Ò quan t©m cña doanh nghiÖp vµ trë
thµnh ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng.
3.4. N©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
nhËp khÈu nãi riªng chÝnh lµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho
ng-êi lao ®éng .
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp
khÈu nãi riªng lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nÕu
hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nhËp khÈu kh«ng ngõng ®-îc n©ng cao th× kÕt qu¶ thu
®-îc ngµy cµng t¨ng, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ thu nhËp cña ng-êi lao ®éng còng
t¨ng theo. Khi ng-êi lao ®éng cã thu nhËp cao, hä sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó ch¨m lo
®Õn ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho b¶n th©n vµ gia ®×nh, mÆt kh¸c nhê cã thu
nhËp cao mµ ng-êi lao ®éng sÏ h¨ng say lµm viÖc h¬n lµm cho n¨ng suÊt lao
®éng ngµy cµng t¨ng. §iÒu ®ã sÏ gióp cho doanh nghiÖp ngµy cµng n©ng cao
- Xem thêm -
.PDF 
77 
208 
143 
