Tài liệu Một số giải pháp nhằm đảm bảo an toàn,an ninh trường học và phòng chống bạo lực học đường tại trường thcs&thpt bá thước

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ TRƯỜNG THCS & THPT BÁ THƯỚC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẢM BẢO AN TOÀN, AN NINH TRƯỜNG HỌC VÀ PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG TẠI TRƯỜNG THCS & THPT BÁ THƯỚC Người thực hiện: Hà Văn Ngợi Chức vụ: Phó Hiệu trưởng Đơn vị công tác: Trường THCS & THPT Bá Thước SKKN thuộc lĩnh vực: Quản lí THANH HOÁ NĂM 2019 Mục 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.5.1. 1.5.2. 1.5.3. 2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.3. 2.3.1. 2.3.2. 2.3.3. 2.3.4. 2.3.5. 2.3.6. 2.3.7. 2.3.8. 2.3.9. 2.4. 3. 3.1. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. MỤC LỤC Nội dung MỞ ĐẦU Lí do chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Những điểm mới của SKKN Can thiệp trước khi xảy ra hành vi bạo lực Can thiệp khi hành vi bạo lực học đường xảy ra  Tăng cường can thiệp hỗ trợ sau khi xảy ra hành vi bạo lực NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Cơ sở lý luận Thực trạng vấn đề BLHĐ tại các trường trong địa bàn và trường THCS & THPT Bá Thước trước khi áp dụng SKKN Thực trạng Nguyên nhân Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề phòng chống BLHĐ Xây dựng văn hoá nhà trường Giáo viên cần thay đổi Tâm lí giáo dục đồng hành với phương pháp dạy học Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội Nêu cao trách nhiệm của Hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm lớp Phong trào nhà trường “rộng” nhưng cần “sâu” Không một học sinh bị bỏ rơi Mỗi ngày một câu chuyện tử tế Nâng cao ý thức học sinh Hiệu quả của SKKN đối với công tác phòng chống BLHĐ tại nhà trường trong những năm vừa qua. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ Kết luận Kiến nghị Đối với nhà trường Đối với các tổ chức đoàn thể Đối với gia đình học sinh Đối với các cơ quan giáo dục trung ương và địa phương Đối với chính quyền các cấp Trang 1 1 2 2 2 2 2 3 4 5 5 6 6 9 10 10 11 11 11 12 12 13 13 13 14 15 15 15 15 16 16 16 16 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM ĐẢM BẢO AN TOÀN, AN NINH TRƯỜNG HỌC VÀ PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG TẠI TRƯỜNG THCS & THPT BÁ THƯỚC 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọ đề tài Trong thời gian gần đây, dư luận không khỏi bức xúc trước những cảnh bạo lực diễn ra trong môi trường giáo dục, với những hành vi bạo lực diễn ra với chiều hướng khác nhau, biểu hiện có sự thay đổi theo chiều hướng tiêu cực. Học sinh không chỉ đánh nhau bằng vũ lực của bản thân mà còn sử dụng các dụng cụ gây hậu quả nghiêm trọng, nhất là tình trạng nữ học sinh đánh nhau được phản ánh gần đây, đánh nhau hội đồng, làm nhục bạn, quay phim rồi tung lên mạng mang lại nhiều thông tin phản hồi tiêu cực từ phía dư luận xã hội. Theo số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) đưa ra gần đây nhất, trong một năm học, toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học (khoảng 5 vụ/ngày). Cũng theo thống kê của Bộ GD-ĐT, cứ khoảng trên 5.200 học sinh (HS) thì có một vụ đánh nhau; cứ hơn 11.000 HS thì có một em bị buộc thôi học vì đánh nhau; cứ 9 trường thì có một trường có học sinh đánh nhau. Đáng lo ngại hơn, theo thống kê của Bộ Công An mỗi tháng có hơn 1.000 thanh thiếu niên phạm tội. Trước kia: tội phạm giết người trong độ tuổi từ 30 đến dưới 45 chiếm số lượng cao nhất. Bây giờ giảm còn 34% so với 41% của độ tuổi 18 đến dưới 30 (độ tuổi từ 14 đến dưới 18 chiếm đến 17%). Hành vi bạo lực mang lại nhiều hậu quả cho chính bản thân các em gây hành vi bạo lực, gia đình, nhà trường và toàn xã hội. Việc tăng cường thiết chế giáo dục đối với trẻ em, đặc biệt các thiết chế trong trường học là rất quan trọng. Các giải pháp trước đây vẫn chưa mang lại hiệu quả cao, chưa tác động nhiều đến bản thân tâm lý của các em học sinh. Trong những năm gần đây, theo dư luận phản ánh ở nhiều nơi hành vi bạo lực học đường đang diễn ra cả trong và ngoài trường. Đặc biệt, có chiều hướng xấu cả về quy mô và hình thức ở từng vụ việc. Nhà trường và Ban giám hiệu đã có nhiều biện pháp khác phối hợp cùng gia đình học sinh, giáo dục ý thức học sinh và các cơ quan có chức năng nhằm hạn chế tình trạng trên nhưng hành vi bạo lực giữa các học sinh trong trường vẫn còn tồn tại. Câu hỏi đặt ra là: Thực trạng bạo lực trong trường THCS & THPT Bá Thước hiện nay như thế nào? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng trên? Gia đình, nhà trường và xã hội đã có những giải pháp như thế nào nhằm hạn chế tình trạng đó? Những giải pháp đó được nhìn nhận như thế nào từ phía gia đình, nhà trường và bản thân học sinh. Với tất cả những lý do trên tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Một số giải pháp nhằm đảm bảo an toàn, an ninh trường học, phòng chống bạo lực học đường tại Trường THCS & THPT Bá Thước”. Với trình độ nhận thức có hạn, kinh nghiệm làm công tác quản lí còn ít ỏi, chắc chắn sáng kiến kinh nghiệm của tôi còn có nhiều tồn tại, hạn chế, kính mong nhận được sự góp ý của Hội đồng khoa học các cấp, các thầy cô giáo và bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn. 1 1.2. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài là nhằm tìm kiếm giải pháp đảm bảo an toàn, an ninh trường học và phòng chống bạo lực học đường trong trường trung học cơ sở và trung học phổ thông Bá Thước. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu tổng kết về cách thức quản lí và các giải pháp đảm bảo an toàn, an ninh trường học, phòng chống bạo lực học đường trong trường trung học cơ sở và trung học phổ thông Bá Thước. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu; - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin; - Phương pháp thống kê và xử lí số liệu. 1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm Trong phạm vi sáng kiến này, tôi mạnh dạn đưa ra các giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề bạo lực học đường ở cả ba thời điểm: Trước – Trong - Sau khi xảy ra hành vi bạo lực, cụ thể: 1.5.1. Can thiệp trước khi xảy ra hành vi bạo lực: Ở giai đoạn này, can thiệp chủ yếu là việc phát hiện ra những em có nung nấu ý đồ thực hiện hành vi bạo lực học đường, từ đó đưa ra những cách can thiệp hợp lí. Giáo viên nên kịp thời quan sát và phát hiện ra những trường hợp có nguy cơ gây ra hành vi bạo lực và có các biện pháp can thiệp tâm lý. Nhà trường nên chú trọng việc loại bỏ và giảm bớt hành vi bạo lực học đường, phòng ngừa những hiện tượng tâm lí tiêu cực, cũng như những mầm mống của hành vi bạo lực học đường. Giáo viên trong nhà trường nên có ý thức tự bồi dưỡng khả năng quan sát và phát hiện ra những hành vi bất thường của học sinh. Người làm công tác quản lí trong nhà trường tăng cường tổ chức tập huấn định kỳ cho giáo viên và cán bộ công nhân viên trong nhà trường để nâng cao trình độ và kỹ năng phòng ngừa, can thiệp, giải quyết đối với hành vi bạo lực học đường. Giáo viên khi phát hiện ra học sinh có hành vi bất thường, nên trao đổi với phụ huynh học sinh và quan trọng hơn là phải nói chuyện với chính học sinh có vấn đề cũng như tìm hiểu thông tin từ những học sinh khác trong lớp. Từ đó, nên xác định giải quyết vấn đề từ đâu, nên giải quyết vấn đề tâm lí từ góc độ nào và tìm ra giải pháp phù hợp để tiến hành can thiệp phòng ngừa hành vi bạo lực. Phấn đoán diễn biến tình hình lớp, có biê ̣n pháp kịp thì các sự viê ̣c trong lớp, trong trường có thể xảy ra là mô ̣t viê ̣c làm rất cần thiết, từ đó đã ngăn chăn và giáo dục kịp thời những mâu thuẫn của các em tránh xảy ra các vụ bạo lực đáng tiếc, giúp các em hiểu và thông cảm, bỏ qua mâu thuẫn. Phụ huynh cũng phải đề cao cảnh giác và kịp thời phối hợp với nhà trường khi phát hiện ra con cái mình có những biểu hiện không bình thường. Phụ huynh là người giám hộ hợp pháp đầu tiên của mỗi học sinh, là những người trực tiếp hàng ngày chăm sóc và giáo dục trẻ. Bởi vậy, hơn ai hết phụ huynh có thể hiểu được tâm trạng cũng như cảm xúc của con cái mình một cách rõ ràng nhất. Một khi phát hiện ra có điều gì đó bất thường ở con cái, phụ huynh nên kịp thời tâm sự cùng con, cũng để xác định xem phán đoán của mình là đúng hay sai, đồng 2 thời phụ huynh cũng nên tích cực liên lạc với thầy cô giáo để mở rộng phạm vi hiểu biết của mình về con. Phụ huynh cũng nên chủ động tự nâng cao hiểu biết của mình về đặc điểm tâm lý lứa tuổi của trẻ vị thành niên, nâng cao nhận thức về các dấu hiệu của hành vi bạo lực học đường, học cách làm người bạn lớn của con cái, sẵn sàng cùng con trao đổi những vấn đề khúc mắc về tâm lý lứa tuổi, tình bạn, tình yêu,…Thái độ và cách tiếp cận của phụ huynh đối với những vấn đề khó khăn của con cái có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi của trẻ. Giáo viên cùng các tổ chức của nhà trương phải là người gần gũi với phụ huynh học sinh, tham mưu giúp các bâ ̣c cha mẹ, người giám hô ̣, chăm sóc các em kịp thời phát hiê ̣n trao dổi với nhà trường cùng nhau tìm giải pháp hợp lý để giúp các em không xảy ra những hành vi bạo lực. Học sinh nên học cách kiểm soát cảm xúc và hành vi của mình. Bản thân mỗi học sinh cũng cần chủ động nâng cao nhận thức của mình về hiện tượng bạo lực học đường, các em nên tìm hiểu về những nguyên nhân có thể dẫn đến hành vi bạo lực, các cách giải quyết mâu thuẫn mà không cần dùng đến vũ lực. Nếu bản thân có khuynh hướng bạo lực, thì nên chuyển hướng chú ý của mình sang việc khác, như tham gia các hoạt động đoàn thể, trò chuyện nhiều hơn với bố mẹ, thầy cô, bạn bè. Cũng có thể tìm ra cách giải tỏa bức xúc một cách phù hợp. Nếu cảm xúc được kiểm soát theo cách không phù hợp thì những bức xúc vẫn tồn tại như một trạng thái tâm lí nguy hiểm. Bởi vậy, các em không nên im lặng, nhẫn nhịn hay tự mình giải quyết những bực tức trong lòng, mà nên chia sẻ với những người có kinh nghiệm đă ̣c biê ̣t giáo viên chủ nhiê ̣m, tổng phụ trách đô ̣i cần gần gũi, nghe các em chia se để tìm ra hướng giải quyết tốt nhất. Gúp các em hiểu quy tắc sử lý “ Bốn cần, bốn không”: Ví dụ, các em có thể vận dụng quy tắc “Bốn cần, bốn không” khi gặp phải các tình huống dễ gây ra bạo lực. Khi bản thân bị quấy rối, xỉ nhục, lăng mạ, thậm chí bị đánh, nếu chỉ có một mình thì biết: cần tránh tạo thêm mâu thuẫn với đối phương, bản thân cần giữ bình tĩnh hoặc trong trường hợp bất khả kháng, cần khéo léo đáp ứng những yêu cầu của đối phương để tránh bị hại. Sau khi sự việc xảy ra cần lập tức nói cho thầy cô, bố mẹ và cơ quan công an biết. Khi đi học hay tan học không nên đi một mình ở những nơi vắng vẻ, những nơi thường xuyên xảy ra bạo lực, mà cần có bạn đi cùng và nên đứng ở những nơi đông người, nếu gặp khó khăn phải cùng nhau đoàn kết lại để giúp đỡ lẫn nhau. Khi có người xin bạn tiền hoặc có những lời nói dọa nạt thì không nên để ý mà giả vờ không nghe thấy, tiếp tục đi và tìm nơi đông người, không nên đôi co, lời qua tiếng lại với những kẻ lưu manh, côn đồ. Nếu bị hại, không được im lặng, nhẫn nhịn hay tự mình giải quyết. Để làm được viê ̣c này giáo viên phải kiên trì, bình tĩnh, tạo được niềm tin cho học sinh. 1.5.2. Can thiệp khi hành vi bạo lực học đường xảy ra                                 Khi hành vi bạo lực học đường xảy ra, nhà trường phải tiến hành can thiệp một cách dứt khoát, việc can thiệp nên tiến hành theo các trình tự sau : Khống chế người gây ra bạo lực học đường, bảo vệ người bị hại, trấn an người đứng xem; 3 Kịp thời thu thập thông tin, để cho người gây ra hành vi bạo lực học đường, người bị hại, và người đứng xem có thể kịp thời phản ảnh tình hình; Xử lí sự việc một cách kịp thời, công bằng, công khai; Nhanh chóng khôi phục lại tinh thần cho những đối tượng trực tiếp tham gia vào vụ việc. Nhà trường nên thành lập một bộ phận chuyên trách gồm các thầy giáo, cô giáo có kinh nghiêm để sử lý, can thiệp bạo lực học đường với những nhiệm vụ chính như sau: xác định kế hoạch can thiệp và tiến hành luyện tập để có thể kịp thời ứng phó, nhanh chóng đưa ra những phương án cụ thể để giải quyết vụ việc; liên lạc với phụ huynh học sinh cũng như những cơ quan chức năng liên quan để cùng nhau phối hợp can thiệp; kịp thời thu thập thông tin, chứng cứ, dựa theo trình tự cũng như trách nhiệm của mình để có thể nhanh chóng giải quyết và xử lý, giảm bớt những tổn thất về người và của. Đồng thời ngăn chăn những kẻ xấu lợi dụng quay clips tung lên mạng gây dư luâ ̣n không tốt ảnh hưởng đến cá nhân cũng như tạo dư luân không cần thiết. Sau khi giải quyết xong, cần nhanh chóng trấn an dư luận, cũng như tiến hành hỗ trợ tâm lí đối với người bị hại và người trực tiếp gây ra hành vi bạo lực. Mời những chuyên gia tâm lí cũng như cũng như những người làm công tác hỗ trợ tâm lí tham gia, dốc sức để khắc phục những vết thương tình cảm cho học sinh. Thông báo với gia đình và nhà trường, thông qua tình cảm cảm hóa học sinh. Nhận biết được sự việc, lường trước phạm vi ảnh hưởng của sự việc về người và của, dự đoán những hậu quả kéo theo. Tiếp theo, nên sử dụng biện pháp “cách li” tạm thời đối với những đối tượng vừa tham gia vào vụ việc, để ngăn chặn sự việc tiếp tục xảy ra, đồng thời cũng cho các em thời gian để tâm trạng ổn định trở lại. Sau khi ngăn chặn được sự việc ở bước đầu, các thầy cô nên tiếp xúc với gia đình của hai bên, thống nhất về phương án đền bù thiệt hại (nếu có), hai gia đình nên phối hợp với nhà trường để hòa giải sự việc theo phương án hợp lý nhất. 1.5.3. Tăng cường can thiệp hỗ trợ sau khi xảy ra hành vi bạo lực.            Tiến hành giúp đỡ về tâm lý ,hỗ trợ tâm lí dài hạn cho những học sinh trực tiếp tham gia vào vụ việc cũng như trấn an tâm lý cho học sinh và giáo viên toàn trường, tránh để tồn tại tâm lí tiêu cực cũng như cảm giác hoang mang, sợ hãi trong môi trường học đường. Đối với người bị hại, trước tiên nên giúp họ giải tỏa tâm lí sợ hãi, sau đó giáo viên chủ nhiệm phối hợp với phụ hhuynh và Tổng phụ trách đô ̣i tiến hành hỗ trợ tâm lí, tránh để em có tâm lý trả thù, giúp các em quay trở lại việc học bình thường, thầy cô và bạn bè nên hòa đồng, cảm thông mà đón nhận các em trở lại lớp học. Đối với người gây ra hành vi bạo lực, nhà trường và gia đình nên thống nhất đưa ra những hình phạt phù hợp với mục đích khiển trách, cảnh cáo giúp các em nhận ra lỗi lầm của mình, từ đó biết ăn năn, hối cải, xin lỗi người bị hại. Bạn bè, cha mẹ và thầy cô giáo không nên dùng những lời nói mang tính miệt thị đối với những học sinh này, mặt khác nên dành tình cảm khoan dung, độ lượng cho các em, để các em nhận thấy sự ấm áp của tình cảm gia đình, tình thầy trò, tình bè bạn. Các em cũng cần có sự can thiệp hỗ trợ về tâm lý để có thể quay trở lại môi trường học đường mà không còn ấp ủ những ý định tiếp tục gây ra những hành vi bạo lực. Dư luận học 4 đường cũng như sự quan tâm của thầy cô, cha mẹ và bạn bè có ảnh hưởng quyết định đến việc thay đổi thế giới quan và nhân sinh quan của các em đối với hành vi bạo lực. Đối với những sự việc có ảnh hưởng lớn, nhà trường nên tiến hành giải thích với toàn thể đội ngũ giáo viên trong nhà trường cũng như trấn an dư luận của học sinh toàn trường, tránh việc những học sinh tham gia bạo lực bị đem ra bàn tán sôi nổi. Sau khi sự việc xảy ra, người làm công tác quản lý nên để toàn thể đội ngũ giáo viên và học sinh trong nhà trường nhận thức được mối nguy hại của hành vi bạo lực học đường. Từ đó, thắt chặt hơn nữa công tác phòng ngừa và can thiệp đối với hành vi bạo lực học đường. 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận: Theo từ điển Bách khoa toàn thư, bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo lý, xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học. Bạo lực học đường bao gồm các hành vi bạo lực về thể chất, gồm đánh nhau giữa các học sinh hoặc các hình phạt thể chất của nhà trường; bạo lực tinh thần, bao gồm cả việc tấn công bằng lời nói; bạo lực tình dục, bao gồm hiếp dâm và quấy rối tình dục; các dạng bắt nạt bạn học; và mang vũ khí đến trường. Mặt khác, xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thông và giúp học sinh phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa… Trong sự nghiệp trồng người nội dung chủ yếu của việc vun đắp cho cái gốc nhân cách là vấn đề đạo đức “Học ăn học nói” nếu chúng ta chủ trương gắn giáo dục đạo đức phải tiến hành trong suốt cuộc đời. Đạo đức tồn tại trong một dạng ý thức hoạt động và giao lưu trong toàn bộ hoạt động, đời sống của con người, chúng ta khẳng định rằng đạo đức nảy sinh từ cuộc sống hiện thực, cái thiện cái ác nảy sinh từ quan hệ kinh tế, xã hội và liên quan đến việc phát triển văn hoá giáo dục thông qua các hoạt động mà đạo đức con người luôn luôn phát triển và hoàn thiện. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh “Việc xây dựng con người trong sự nghiệp giáo dục ngày nay là rất quan trọng”. Với tầm chiến lược có mục tiêu phương pháp như Bác đã từng dặn “Ta xây dựng con người cũng phải có định hướng rõ ràng…” Nếu như nhân cách là cái làm người này khác người kia thì đạo lý làm người là yếu tố để dân tộc ta trở thành chính mình. Sự phá vỡ đạo lý là một nguy cơ đối với sự tồn vong của dân tộc, của một nền văn hoá. Vậy giáo dục học sinh có thói quen sử dụng vũ lực không phải một sớm một chiều mà phải trải qua một quá trình nhận thức đạo đức không phải sẵn có mà phải được rèn luyện. “ Hiền dữ đâu phải là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên” ( Hồ Chủ Tịch) 5 Nhà trường là nơi có điều kiện giáo dục thế hệ trẻ nên thầy cô phải được trang bị đầy đủ tri thức về giáo dục đạo đức, giảng dạy có chất lượng, mặt khác phải cảm hoá được thế hệ trẻ. Thầy cô là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Xuất phát từ những vấn đề trên nên việc xây dựng kế hoạc quản lý giáo dục học sinh nói chung và phòng chống, ngăn ngừa bạo lực học đường nói riêng trong nhà trường là một yêu cầu của người làm công tác quản lí giáo dục. Nhiệm vụ của quản lý giáo dục học sinh giúp học sinh lĩnh hội được tư tưởng, nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức của xã hội. Giáo dục các em về tình cảm, lòng yêu thương con người, biết coi trọng mối quan hệ tình cảm, tôn trọng thầy cô, quan hệ mật thiết với người xung quanh. Từ đó giúp các em có ý thức được việc rèn luyện tư cách, phẩm chất đạo đức của bản thân qua lời nói việc làm… Bồi dưỡng tình cảm đạo đức tích cực và bền vững, rèn luyện thói quen hành vi đạo đức làm cho chúng trở thành bản tính tự nhiên của cá nhân và duy trì lâu bền các thói quen để ứng xử đúng đắn trong mọi hoàn cảnh. Xây dựng nếp sống văn hoá trong công tác quản lí giáo dục đạo đức học sinh có ý nghĩa quan trọng, việc hình thành nhân cách lối sống đạo đức cho các em thông qua đó các em ý thức được hành vi đạo đức của mình và vận dụng kiến thức đạt được để áp dụng vào điều kiện thực tế của đời sống xã hội và xây dựng mối quan hệ đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau trong sinh hoạt và trong học tập. 2.2. Thực trạng vấn đề bạo lực học đường tại các trường trong địa bàn và trường THCS & THPT Bá Thước trước khi áp dụng sáng kiến: 2.2.1. Thực trạng: Trong những năm gần đây, bạo lực học đường trở thành một vấn đề nhức nhối đối với nền giáo dục Việt Nam. Hiện tượng học sinh đánh nhau là một hiện tượng không mới, nhưng những hiện tượng đánh nhau của học sinh ở một số địa phương trong thời gian gần đây đã bộc lộ những tính chất nguy hiểm và nghiêm trọng. Điển hình là các vụ học sinh dùng hung khí đánh nhau trong trường học, trước cổng trường, học sinh nữ đánh nhau hội đồng, làm nhục bạn gây hậu quả nghiêm trọng và bức xúc trong dư luận. Đặc biệt, các vụ việc diễn ra thường được quay phim, chụp ảnh rồi tung lên mạng xã hội tạo nên những làn sóng dư luận trái chiều, bàng hoàng trước một thế hệ học trò ngỗ nghịch, ngang nhiên xúc phạm nhân phẩm người khác và bàng quan tới vô cảm trước nỗi đau của bạn bè. Trong khi đó, hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh của các lực lượng giáo dục chưa phát huy hết vai trò trong việc giáo dục đạo đức cho các em. Mạng xã hội phát triển, các trò chơi bạo lực trực tuyến tràn lan với các nhân vật hiếu chiến sẵn sàng đâm chém nhau đã ăn sâu vào trong trí não các em, đã gây ra không ít khó khăn cho việc giáo dục, quản lý của nhà trường. Số các em không nghe lời thầy cô, mải chơi không chịu học bài, sử dụng bạo lực trong giải quyết mối quan hệ bạn bè có chiều hướng gia tăng . Về phía gia đình, chưa chú ý đến học tập tu dưỡng của con cái, mải làm ăn kinh tế chỉ biết cho con tiền mà không biết con cái sử dụng như thế nào, vào mục đích gì, phó mặc việc giáo dục con cái cho nhà trường. Chính vì vậy, số học sinh trốn học đi chơi có chiều hướng thay đổi theo hướng tiêu cực. Đồ chơi mang tính bạo lực được bố mẹ mua cho từ nhỏ, nay có tiền sẵn bố mẹ cho ăn sáng lại tiếp tục 6 mua chơi như súng, kiếm, đao…Đặc biệt, nhiều gia đình còn trang bị điện thoại thông minh với nhiều ứng dụng cám dỗ cho các em. Mặt khác, hoàn cảnh gia đình một số học sinh trong gia đình bố mẹ luôn sử dụng bạo lực để giải quyết các mối quan hệ trong gia đình hoặc mối quan hệ giữa cha mẹ rạn nứt, bố mẹ li hôn, con cái không đủ đầy yêu thương và quan tâm của cha mẹ. Môi trường gia đình được cho là có ảnh hưởng nhiều nhất tới hành vi ở học sinh. Hành vi bạo lực của cha mẹ, tính hung hãn và hiếu chiến của họ đều được trẻ em quan sát và ghi dấu ấn khi chúng sống trong môi trường gia đình. Như vậy, môi trường gia đình, tính cách, hành vi của cha mẹ là yếu tố chủ yếu tác động và có ảnh hưởng rất lớn tới hành vi, nhân cách của trẻ ngay từ rất sớm, lúc mới sinh ra cho đến tuổi trưởng thành. Về mặt tâm lý, một số em bị sức ép như sức ép trong học tập, khi bị dồn nén các em không kiểm soát được cảm xúc đã bùng phát ra qua những hành động bạo lực. Nhiều em có cách cư xử nội tâm hoặc biểu lộ. Trong đó, cách cư xử nội tâm phản ánh sự rút lui, ức chế, lo lắng hay chán nản. Do ít bộc lộ ra bên ngoài, những học sinh này thường không được các thầy, cô giáo trong trường chú ý tới. Nhiều nghiên cứu cho thấy, một số yếu tố tâm lý cá nhân gắn liền với những mức độ gây hấn cao, và đây là dấu hiệu của các nguy cơ về bạo lực. Tác động trực tiếp từ lối sống của một bộ phận thanh niên hư từ nơi khác đến, cùng với cách giải quyết mâu thuẫn bằng vũ lực tràn lan trên mạng xã hội trong thời gian qua đã tác động tiêu cực đến suy nghĩ và hành động của các em. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, môi trường xung quanh và đời sống cộng đồng cũng tạo bối cảnh cho hành vi bạo lực học đường. Các cộng đồng có tỷ lệ tội phạm và sử dụng ma túy cao thường tác động xấu đến nhân cách trẻ và lối sống không lành mạnh đó len lỏi vào học đường. Công tác quản lý trong nhà trường hiện nay dường như vẫn còn thiên về hành chính và nặng thành tích. Những hoạt động giáo dục ngoại khóa chưa được quan tâm đúng mức, chưa đầu tư thỏa đáng. Phong trào “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tuy đã có tác động làm tốt dần môi trường giáo dục nhưng chưa thực sự đi vào chiều sâu. Hình thức xử lý học sinh vi phạm hiện nay chưa thực sự hiệu quả. Việc “Nghiêm trị” là cần thiết, nhưng phải xem xét hình thức kỷ luật sao cho vừa có tác dụng răn đe, vừa khiến cho các em cảm thấy được quan tâm thực sự. Mối quan hệ thầy – trò ngày nay dường như đang có những khoảng cách. Đôi khi, thầy cô không còn là “tấm gương sáng” cho học sinh noi theo. Thêm vào đó, sự phối hợp giữa nhà trường – gia đình và xã hội còn lỏng lẻo, thiếu chặt chẽ. Yếu tố môi trường trường học: Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra sự liên quan giữa môi trường trường học với hành vi bạo lực ở trường học. Đối với học sinh, thành tích học tập của các em tỉ lệ nghịch với hành động chống lại kỷ cương, quy định của nhà trường và xã hội. Thống kê tại các nhà trường trong khu vực cho thấy, một số đặc điểm của tình trạng bạo lực học đường như sau: 7 + Về độ tuổi đối tượng tham gia bạo lực học đường: Độ tuổi đối tượng tham gia đánh nhau từ 06 -10 tuổi chiếm 07%; từ 11- 14 tuổi chiếm 45%; từ 15 - 18 tuổi chiếm 48%. Như vậy, đối tượng tham gia đánh nhau phần lớn học sinh cuối cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. Đây là lứa tưổi mà đặc điểm tâm sinh lý các em có nhiều biến đổi, suy nghĩ bồng bột, thích tự mình giải quyết các mâu thuẫn, dễ bị bạn bè rủ rê lôi kéo. + Về hình thức tổ chức: Trước đây, BLHĐ chỉ xảy ra bình thường với các hình thức đơn giản như các hành động chửi bới hay xúc phạm lăng mạ, xỉ nhục hoặc chà đạp nhân phẩm, làm tổn thương về mặt tinh thần con người bằng những lời nói. Đa số các vụ đánh nhau đều có tổ chức nhóm (đánh hội đồng). Một số em trong nhóm còn sử dụng điện thoại di động để ghi hình vụ hành hung, sau đó đăng tải lên mạng Internet để làm nhục nạn nhân và để khoe thành tích của mình. Điều này cho thấy, Bạo lực học đường không chỉ là chuyện của mỗi học sinh, mà có tính chất lây lan theo nhóm bạn, đa số học sinh coi sự việc đánh nhau bình thường. + Về công cụ, phương tiện sử dụng trong BLHĐ: BLHĐ ngày trước thường sử dụng công cụ đánh đập tra tấn trực tiếp lên thân thể khiến sức khỏe bị tổn hại qua các hành động: Đấm, đá hoặc gậy gộc. Nhưng Bạo lực học đường hiện nay lại táo bạo hơn nhiều với những hung khí như dao, kéo khiến khả năng thương tích lớn hơn gây ra xây xát, chảy máu, tinh thần hoảng loạn, chấn động tâm lý… + Về giới tính: Nam giới chiếm 74%; Nữ giới chiếm 36%. Có khoảng hơn một nửa số em nữ khi được hỏi về vấn đề này thì thừa nhận là đã từng có hành vi đánh nhau với các bạn khác ở các mức độ khác nhau. + Về hậu quả: Trong số các vụ BLHĐ đã từng có hành vi hành hung người khác, hậu quả của vụ bạo lực thường gây nên tổn thương về tinh thần và thể chất, làm mất thiện cảm của mọi người đối với các em. Có gần 1/4 cho rằng, hành vi bạo lực không gây ra hậu quả gì. Các vụ BLHĐ xẩy ra từ nhiều lí do khác nhau như: Không ưa nên đánh (24%); bị khiêu khích nên đánh (16%); đánh vì lý do tình cảm (13,3%); Người khác nhờ đánh (20%) và chẳng có lý do gì cũng đánh (12%). BLHĐ gây quan ngại trong đời sống xã hội, các bậc phụ huynh có những cách bày tỏ thái độ khác nhau. Phần lớn phụ huynh hành động bằng cách “quát mắng và xử lý nóng như đánh, tát, quát mắng nhằm răn đe và không quan tâm đến hành vi đánh nhau của con. Trường hợp cha mẹ khuyên bảo nhẹ nhàng  như yêu cầu phải “xin lỗi bạn” còn ở mức hạn chế. Thống kê tại Trường THCS & THPT Bá Thước, cho thấy: NH: 2015 - 2016 NH: 2016 - 2017 NH: 2017 - 2018 Số vụ BLHĐ Tổng số: 08 vụ. Tổng số: 10 vụ. Tổng số: 09 vụ. (Số liệu do Đoàn Trong đó: Trong đó: Trong đó: TN và Ban nề nếp - Đánh nhau: 03 vụ - Đánh nhau: 04 vụ - Đánh nhau: 05 vụ cung cấp) - Bất hoà: 05 vụ - Bất hoà: 06 vụ - Bất hoà: 04 vụ 8 2.2.2. Nguyên nhân: Theo nghiên cứu, có nhiều nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường, cụ thể: Nguyên nhân từ bản thân học sinh Nguyên nhân đầu tiên co thể nói là do sự chuyển biến về tâm lý của bản thân đối tượng từ 12 - 17 tuổi, đây là giai đoạn hình thành nhân cách ở con người, cùng với đó là tâm lý không ổn định và cái tôi cá nhân quá cao (mà không biết sử dụng đúng cách) ở lứa tuổi ăn chưa đủ no lo chưa tới này khiến các em thấy bức bối và muốn giải thoát. Trong giai đoạn này chỉ cần những tác động kích thích xấu từ thế giới bên ngoài cũng khiến các em học theo. Do sự phát triển thiếu toàn diện, thiếu hụt về nhân cách, thiếu khả năng ứng xử của bản thân và sự non nớt trong kỹ năng sống, sai lệch trong quan điểm sống dẫn đến thái độ sai trong nhận thức và hành động. Các em chưa định hình được lý tưởng sống cho bản thân nên rất dễ sa đọa. Nguyên nhân từ môi trường gia đình Con người được sinh ra, nhưng tính cách, phẩm chất, đạo đước do giáo dục mà hình thành. Môi trường đầu tiên mà mỗi đứa trẻ tiếp xúc là gia đình. Ông bà, bố mẹ là những ảnh hưởng đầu tiên, quan trọng nhất đến việc hình thành tính cách, nhân cách và định hướng sống của con cái. Bởi vậy, cách giáo dục và môi trường sống trong mỗi gia đình đóng vai trò quyết định, ảnh hưởng đến việc đứa trẻ lớn lên như thế nào và sống ra sao. Do vậy, những thiếu sót trong môi trường gia đình được cho là một phần ảnh hưởng đến Bạo lực học đường. Việc học sinh chứng kiến tình trạng người bố nghiện rượu hay say xỉn và quát mắng người khác trong gia đình "bạo lực gia đình", lạm dụng thể chất trẻ em, lạm dụng tình dục trẻ em dạy cho trẻ rằng các hành động bạo lực là có thể chấp nhận, ở đây bạo lực gia đình gần như là cầu nối cho Bạo lực học đường. Từ những cách dạy con cái bằng hình thức kỷ luật thô bạo của cha mẹ đối với đứa trẻ đã ảnh hưởng đến tính cách của đứa trẻ và dần dần đứa trẻ ấy trở nên hung hăng hơn. Việc con cái tiếp xúc với môi trường văn hóa bao lực như phim ảnh, sách báo, game bạo lực, xem các phim bạo lực gây ra những tác động xấu tới nhiều học sinh, thúc đẩy sự gia tăng tính hung hăng ở trẻ và học sinh, sinh viên. Việc đối mặt với trừng phạt thân thể làm gia tăng nguy cơ hành động hung hãn ở trẻ vị thành niên. Sự áp đặt của bố mẹ và phản ứng ngược của trẻ em với những cách cư xử cưỡng bức cũng ảnh hưởng tới sự phát triển của hành vi hung hãn ở trẻ nhỏ ví dụ như: La hét, đánh đấm, bỏ đói, nhốt trong phòng kín...  gia đình có những hạn chế thiếu các kỹ năng nhận thức xã hội ảnh hưởng tới cách dạy bảo con cái. Nguyên nhân từ môi trường nhà trường Tại điều 5 Luật Giáo dục 2005 quy định các chủ thể giáo dục phải đảm bảo các yêu cầu sau: “Nội dung giáo dục phải bảo đảm tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại và có hệ thống; coi trọng giáo dục tư tưởng và ý thức công dân; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; phù hợp với sự phát triển về tâm sinh lý lứa tuổi của người học”. Như vậy, Luật Giáo dục quy định đối với tất cả các giáo viên, người làm công tác quản lý giáo dục. Đối với giáo viên bộ môn, trách nhiệm của họ không chỉ truyền đạt những kiến thức chuyên môn mà còn phải giáo dục đạo đức, lối sống, hình thành và phát triển phẩm chất nhân cách của người học, dạy chữ phải đi đôi với dạy người. Còn đối với 9 chủ nhiệm lớp, họ phải nắm được chất lượng toàn diện trên tất cả các mặt, không chỉ học mà còn là sự tu dưỡng, rèn luyện của các em học sinh. Tuy nhiên, do sự giáo dục của nhà trường còn nặng về kiến thức văn hóa, đôi khi lãng quên đi nhiệm vụ giáo dục con người “tiên học lễ, hậu học văn”. Mặt khác, cuộc sống thực dụng chạy theo đồng tiền của một phần xã hội đã làm cho những giá trị quan trọng của nhà trường, đạo đức của một bộ phận thầy cô giáo bị suy thoát. Nguyên nhân từ môi trường xã hội Môi trường xã hội hay môi trường lân cận và cộng đồng khu dân cư nơi gia đình những thanh thiếu niên sinh sống cũng nhiều nguyên nhân gay ra Bạo lực học đường. Đa số những vụ Bạo lực học đường thường xảy ra đối với những thanh thiếu niên sống trong khu cộng đồng dân cư có môi trường sống thiếu thốn, trình độ dân trí thấp, nghèo khổ, nhà cửa tồi tàn...; nhiều đối tượng nghỉ học sớm lang thang, chơi bời; nơi có nhiều tệ nạn xã hội, tỷ lệ tội phạm cao, có nhiều đối tượng nghiện hút ma tuý, cá độ bóng đá, cờ bạc, trò chơi bạo lực trên mạng"...  Khi tiếp xúc với các đối tượng xấu đó nhiều lần đã tác động xấu tới các em, dần dần đưa vào môi trường học đường và tác động qua lại ảnh hưởng đến những học sinh khác trong nhà trường... Qua sự phân tích trên cho thấy, tình hình Bạo lực học đường xảy ra có nhiều nhuyên nhân khác nhau. Do sự phát triển thể chất tâm lý lứa tuổi dễ nhiễm tính bạo lực của học sinh, sinh viên; sự xuống cấp đạo đức; chưa được trang bị và rèn luyện kỹ năng sống; sự thờ ơ, vô cảm và vô trách nhiệm của nhiều bậc làm cha làm mẹ đối với con cái; phương pháp giáo dục sai lầm của gia đình; phương pháp giáo dục, quản lý, môi trường giáo dục nhà trường; những yếu kém trong quá trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; hệ thống pháp luật về vấn đề Bạo lực học đường ở nước ta còn chưa hoàn chỉnh; tác động tiêu cực của các phương tiện thông tin giải trí hiện đại như game bạo lực, các trang web có nội dung bạo lực, các phương tiện truyền thông; ảnh hưởng tiêu cực từ mặt trái của việc hội nhập quốc tế… tất cả những vấn đề đó đã và đang đặt ra cho toàn xã hội phải có các biện pháp hữu hiệu để kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng này. Đã đến lúc thực hiện ngay các giải pháp toàn diện nhằm ngăn chặn tình trạng này. 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề phòng chống bạo lực học đường Xuất phát từ những nguyên nhân nêu trên, nhà trường đã áp dụng các giải pháp để giải quyết vấn đề phòng chống bạo lực học đường, cụ thể như sau: 2.3.1. Xây dựng văn hóa nhà trường. Xây dựng văn hoá nhà trường theo từng cấp độ, cụ thể: * Đối với cấp độ cá nhân: Cần xây dựng mô hình nhân cách văn hóa con người Việt nam theo hướng phát triển cân đối, hài hòa giữa tâm lực, trí lực và thể lực. Trong đó, lấy tâm lực làm nền tảng cho phát triển nhân cách. Khi thiếu kiến thức, kỹ năng do nhu cầu công việc người ra có thể học thêm và trau dồi để có được, nhưng khi thiếu đạo đức và lương tâm tối tăm thì sẽ rất khó để cải thiện được nhân cách. Do vậy, cần phải chú trọng đến giáo dục chữ “tâm” - lấy nó là cốt cách để làm người. Người có lương tâm trong sáng sẽ biết cảm nhận và có quan niệm đúng về cái đẹp, và người biết rung cảm 10 trước cái đẹp thì rất khó làm điều xấu. Văn hóa người Việt nam chúng ta có lối sống trọng tình, coi trọng lễ nghĩa, tôn sư trọng đạo. Như vậy, phát huy được mô hình nhân cách này cũng là phát huy lợi thế về bản sắc văn hóa người Việt. Mô hình nhân cách ấy phải được giáo dục cho mọi thành viên trong nhà trường mà trước hết phải chính là các thầy cô giáo. Hơn ai hết, người thầy sẽ là nhân tố ảnh hưởng trực tiếp nhân cách học trò. Tình yêu thương, sự tận tâm dạy bảo của người thầy sẽ là những bài học về đạo đức thiết thực nhất, là cách cảm hóa hữu hiệu nhất học trò của mình. * Đối với cấp độ tổ chức: Nhà trường cần xây dựng quy chế văn hóa dựa trên triết lý riêng của mình để khẳng định được phong cách, xác định hệ thống giá trị, chuẩn mực đạo đức của nhà trường. Theo đó, thống nhất và hướng dẫn hành vi ứng xử của mọi thành viên trong nhà trường theo các giá trị và chuẩn mực đã xác định. Đầu tư cơ sở vật chất phù hợp với mô hình văn hoá tổ chức nhà trường. Chính yếu tố vật chất cũng góp phần tạo nên ý thức con người, như không gian, trang thiết bị làm việc, trang phục... sẽ giúp họ dễ cảm nhận vì tính hữu hình của nó, khiến họ tin tưởng và gắn bó hơn với nhà trường. Tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường trong việc học tập, nghiên cứu và có cơ chế khuyến khích phù hợp trong việc thực hiện văn hóa nhà trường. 2.3.2. Giáo viên cần thay đổi. Giáo viên cần thay đổi mục tiêu, phương pháp giảng dạy, thói quen xấu để đạo đức nhà giáo tỏa sáng. Đây là điều kiện đặc biệt quan trọng xây dựng trường học an toàn, tích cực, thân thiện. Con đường để nhà giáo thay đổi là tự học, tự bồi dưỡng. Có rất nhiều thách thức do khó khăn về đời sống, áp lực công việc, nhưng muốn học sinh tiến bộ, trở thành những công dân tử tế của ngày mai, nhà giáo phải tự học, cập nhật kiến thức, thêm vốn sống, kỹ năng để thay đổi phương pháp, làm chủ thiết bị công nghệ. Có như thế, hoạt động giáo dục luôn mang đến sự năng động, tự tin, thoải mái cho học sinh.  2.3.3. Tâm lý giáo dục học đồng hành với phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học được triển khai nhiều thời gian qua, bước đầu tạo sự thay đổi. Tuy nhiên, phương pháp dạy học chỉ thẩm thấu đến những học sinh chủ động, những em lẽ ra cần được quan tâm khi áp dụng phương pháp mới thì lại đứng bên lề. Để phương pháp dạy học phát huy hiệu quả và phủ kín đến mọi đối tượng trong lớp, nhà giáo phải am hiểu tâm lý giáo dục. Có thể ví tâm lý giáo dục như con thuyền chở phương pháp dạy học đổi mới đến bờ thành công. 2.3.4. Phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Phải có sự định hướng của nhà trường, tiếp tục vun trồng ở gia đình và phát triển của xã hội (bao gồm cả chế tài) thì học sinh mới kỷ luật, trách nhiệm, khoan dung. Sự phối hợp phải trên tinh thần tự trọng, trách nhiệm, kịp thời chia sẻ thông tin. Do nhận thức, đùn đẩy trách nhiệm nên nội dung dạy học tại trường không được vận dụng tại gia đình và xã hội, hệ quả là sự định hướng bị... giậm chân tại chỗ.  11 Mặt khác, cần nhìn nhận lại cách giáo dục con trẻ của một số gia đình. Lâu nay chúng ta chỉ chú trọng đến kết quả học hành của con cái mà xem nhẹ việc các em nghĩ gì, cần gì, xử sự như thế nào với bạn bè. Thay vì để con cái có cuộc sống vật chất đầy đủ, cha mẹ hãy là những người bạn đồng hành trong cả chặng đường làm người của con cái, không nên tạo cho con cái một cái vỏ bọc quá cứng nhắc sẽ gây lên tâm lý, ỷ lại, dựa dẫm, chơi bời và hưởng thụ. Cần có thái độ phê phán lên án những hành vi thô bạo và phải có những biện pháp xử lí có tính chất răn đe, để làm gương cho người khác. Nhà trường cần chủ động trao đổi thông tin với gia đình các em học sinh và chính quyền địa phương để nắm tình hình, kịp thời có biện pháp quản lý và giáo dục học sinh. Giáo viên chủ nhiệm cần chủ động nắm chắc tình hình diễn biến tư tưởng của học sinh, không để các hành vi tiêu cực, bạo lực xảy ra. Với phương châm hành động “phòng” là chính, cùng với dạy học, nhà trường cần chú trọng coi trọng việc dạy các môn học giáo dục công dân, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, xây dựng môi trường sư phạm thân thiện, trang bị nhận thức đúng đắn cho học sinh để các em có hành động đẹp và biết yêu thương nhau. nêu cao trách Nhà trường chủ động phối hợp với các lực lượng liên quan phát động phong trào quần chúng đấu tranh trực diện với các hành vi Bạo lực học đường, bất cứ khi nào, nơi nào có hành vi Bạo lực học đường xảy ra, các lực lượng chức năng kịp thời ngăn chặn thông báo học sinh về nhà trường, gia đình để có biện pháp giải quyết nhằm góp phần hạn chế hậu quả tác hại xảy ra. Cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể và lực lượng Công an địa phương, các tổ Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ, Đội thanh niên xung kích, Đội cờ đỏ…cần đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất, nêu cao ý thức trách nhiệm, phát huy hết vai trò của mình trong phòng ngừa tình hình Bạo lực học đường. Cần chủ động sử dụng tốt biện pháp vận động quần chúng, tăng cường công tác tuyên truyền, vận động khu dân cư, khi phát hiện các mâu thuẫn cần kịp thời ngăn chặn, tránh gây hậu quả xấu. 2.3.5. Nêu cao trách nhiệm của hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm lớp. Để trường học an toàn, không xảy ra bạo lực học đường đòi hỏi hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được tình hình, xử lý tình huống một cách khéo léo, kịp thời, phù hợp tâm lý (phụ huynh, học sinh) và đúng quy định hiện hành. Trường học kỷ cương, tình thương, trách nhiệm phải là tâm niệm và hành động của hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm lớp trong mỗi ngày đến trường. Quản trị học đường hiện nay phụ thuộc rất nhiều vào hiệu trưởng - linh hồn của một nhà trường, giáo viên chủ nhiệm - hiệu trưởng của một lớp. Nếu thực hiện đúng chức trách được giao, nhà trường sẽ an toàn, nói không với bạo lực. 2.3.6. Phong trào trong nhà trường "rộng" nhưng cần "sâu" "Rộng" để đáp ứng, "sâu" để thay đổi, mọi người cùng thay đổi. Bên cạnh đó, "rộng" là định hướng, "sâu" là tư tưởng, triết lý, giá trị cao đẹp mà giáo dục vận dụng để xây dựng thế hệ trẻ khỏe khoắn, trung thực, trách nhiệm, khoan dung, sáng tạo. Chăm vào "rộng" mà nhẹ "sâu" là bệnh thành tích, đối phó, lẽ tất nhiên hiệu quả không đạt được như mong muốn. 12 2.3.7. Không một học sinh nào bị bỏ rơi. Nhìn lại những vụ bạo lực học đường xảy ra gần đây, những học sinh bị bỏ rơi, ít nhiều tham gia vào bạo lực. Yêu thương không thể tự có mà phải bắt đầu từ kỹ năng (mang tính tự phát), lâu dần thành thói quen. Lứa tuổi học sinh phổ thông hiếu động, bồng bột, thích thể hiện mình, muốn được quan tâm nhưng ngại chia sẻ về tình cảm, sự khó khăn đang đối mặt. Người thầy cần quan tâm đến từng học sinh, đặt ra yêu cầu thích hợp để học sinh tiến bộ. Mục tiêu đổi mới giáo dục đã nhấn mạnh, quá trình đổi mới phải mang đến sự thay đổi cho từng học sinh. 2.3.8. Mỗi ngày một câu chuyện tử tế. Những câu chuyện, bài học, hình ảnh về thầy trò, phụ huynh và của những ai hết lòng vì sự nghiệp giáo dục sẽ giúp nét đẹp học đường được tỏa sáng. Tiếng lành đồn xa, xã hội hiểu thêm, có niềm tin vào giáo dục, giúp thầy cô vững vàng trên bục giảng. Lúc ấy, mỗi tiết học, mỗi ngày đến trường, hoạt động của thầy và trò luôn là chuyện tử tế. 2.3.9. Nâng cao ý thức học sinh. Bản thân các em học sinh cần nâng cao nhận thức, ý thức về hành động và những hậu quả của hành động bạo lực đó. Trong tập thể lớp, cần tổ chức các nhóm bạn đồng hành tương tự như hình thức đôi bạn cùng tiến để nâng cao nhận thức hiểu biết tăng cường sự trao đổi khắc phục lẫn nhau cùng nhau học tập .Với những học sinh có cá tính mạnh có biểu hiện đầu gấu, thì phải khoanh vùng phối hợp cùng gia đình và nhà trường uốn nắn phải biết lôi kéo các em vào các phong trào của lớp, tạo sân chơi cho các em đỡ nhàn chán tránh sự phân biệt đối xử. Tổ chức nhiều sân chơi bổ ích để tạo sự gần gữi yêu thương con người. Tránh được sự thờ ơ vô cảm của mọi người trước những hành động bạo lực. Ở nước ta, trong những năm gần đây, dư luận xã hội lên tiếng khá nhiều về Bạo lực học đường, với những lo ngại về sự đa dạng và mức độ nguy hiểm của hành vi này. Thực chất, Bạo lực học đường không phải là một vấn đề mới, nhưng càng ngày, mức độ và tính chất của hành vi càng nguy hiểm, phức tạp hơn. Trên các phương tiện thông tin đại chúng liên tục đưa tin về các vụ giáo viên ngược đãi học sinh từ mẫu giáo cho đến đại học như: vụ việc “bảo mẫu” hành hạ dã man một cháu nhỏ tại cơ sở mầm non tư thục Phương Anh, quận Thủ Đức, TP HCM; Vụ tung clip giáo viên cầm dao kề vào cổ học sinh, vụ giáo viên dùng lời lẽ, từ ngữ thô tục để lăng mạ học sinh trong lớp học, sử dụng “cực hình” đối với học sinh… Đạo đức nghề nghiệp của giáo viên bị bỏ quên hay là do nhận thức chưa đúng, nghiệp vụ sư phạm còn yếu kém?. Đây là một câu hỏi lớn cần đặt ra cho không chỉ riêng ngành giáo dục mà toàn xã hội. Bên cạnh những bạo hành từ phía giáo viên thì trường hợp ngược lại cũng đã xảy ra nhiều như: Dọa đánh giáo viên vì không được dự thi tốt nghiệp; đánh thầy giáo vì bị thi lại môn; lăng mạ, đe dọa giáo viên vì bị ghi tên vào sổ đầu bài... Nhiều vụ xảy ra giữa học sinh với học sinh như: Vụ một nhóm nữ sinh ép bạn học phải quỳ gối, sau đó bắt bò đi dọc hành lang trường học và được quay video clip và tung lên mạng xã hội, gây xôn xao dư luận. 13 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với công tác phòng chống bạo lực học đường tại nhà trường trong những năm vừa qua.   Qua các kinh nghiê ̣m trên được áp dụng trong trường học THCS & THPT Bá Thước đã mang lại những hiê ̣u quả thâ ̣t đáng mừng, các em đã có những nhâ ̣n thức đúng đắn về tu dưỡng đạo đức và các hành vi về bạo lực học đường. Các em ít nhiều đã có kỹ năng kiềm chế, giải quyết, ứng xử trong những mâu thuẫn phát sinh khi tham gia các hoạt đô ̣ng trong, ngoài nhà trường để không xảy ra tình trạng đánh nhau hoă ̣c bạo lực. Năm học 2018 – 2019, nhà trường phát đô ̣ng phong trào phòng chống, ngăn chă ̣n, xử lý nghiêm minh vấn đề bạo lực học đường thì số vụ vi phạm bạo lực học đường giảm mạnh. Không còn các vụ đánh nhau, phụ huynh vào trường đã được chấn chỉnh. Trong năm học, học sinh ngoan, lễ phép hơn, biết chào người lớn tuổi, chia sẻ khó khăn với các thầy cô giáo và bạn bè. Biết xử lý các mâu thuẫn phát sinh, biết nhường nhịn nhau và biết nhờ các thầy cô giáo can thiê ̣p kịp thời. Hiê ̣n tượng phụ huynh vào trường gây rối không còn, thái đô ̣ người dân đối với thầy cô giáo được tôn trọng, tin tưởng. Nhờ những giải pháp, biện pháp trên hàng ngày, hàng tuần giáo viên chủ nhiệm, nhà trường nhận được nhiều thông tin của học sinh về nhiều mặt trong đó có những thông tin về hiện tượng học sinh mâu thuẫn có khả năng đánh nhau để nhà trường kịp thời can thiệp giải quyết. Với sự kiên quyết trong thực hiện các giải pháp trên, vì vậy trong những năm qua Trường THCS & THPT Bá Thước đã đạt được nhiều thành tích trên các mặt công tác: Tập thể cán bộ, giáo viên đoàn kết, thân ái, có trách nhiệm cao trong công tác giáo dục và giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Học sinh chăm học, ngoan hơn. Mặc dù vẫn còn những xích mích nho nhỏ nhưng không có hiện tượng “Bạo lực học đường” xảy ra. Môi trường giáo dục của nhà trường được tốt lên, cảnh quan được cải thiện rất nhiều, chất lượng dạy và học ngày càng tăng. Các phong trào thi đua được các cấp, các ngành và chính quyền địa phương đánh giá cao. Kết quả xếp loại về phẩm chất của học sinh Trường THCS & THPT Bá Thước cuối học kỳ I và Học kì II năm học 2018 – 2019 như sau: Năm học Tổng số HS Kết quả xếp loại hạnh kiểm Tốt SL Khá % SL TB Yếu % SL % SL % Cuối học kỳ I 657 469 71.39 118 17.96 57 8.68 13 1.98 Cuối học kỳ II 657 482 73.36 136 20.70 34 5.18 5 0.76 14 Thống kê về tình trạng BLHĐ tại Trường THCS & THPT Bá Thước sau khi áp dụng các giải pháp như đã trình bày ở trên trong năm học 2018 – 2019 đạt được kết quả như sau: Học kỳ I Họ kỳ II Tổng số : 03 vụ. Trong đó: Tổng số : 01 vụ. Trong đó: Số vụ BLHĐ - Đánh nhau: 0 vụ; - Đánh nhau: 0 vụ; - Bất hoà: 03 vụ . - Bất hoà: 01 vụ . Với những thành công đạt được. Tôi mạnh dạn đúc rút ra những kinh nghiê ̣m như đã nói trong đề tài nhằm chia sẻ với các đồng nghiê ̣p trong viê ̣c phòng chống, ngăn chă ̣n, xử lý bạo lực học đường để xây dựng “Trường học thân thiê ̣n, học sinh tích cực” hơn làm cho môi trường giáo dục ngày càng lành mạnh, an toàn. Từ đó giữ gìn kỷ cương, nâng cao chất lượng giáo dục, hoàn thành mục tiêu giáo dục của Đảng và Nhà nước. 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận: Trên đây là một số giải pháp, biện pháp của bản thân trong việc phòng chống “Bạo lực học đường” đã được tập thể giáo viên và học sinh nhà trường thực hiện đồng nhất từ đầu năm học 2018 - 2019, phong trào này được dư luận xã hội đồng tình và phối hợp giúp đỡ và động viên, vì vậy Trường THCS & THPT Bá Thước được đánh giá là một điểm sáng trong Ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Bá Thước, góp phần cho sự nghiệp Giáo dục ở địa phương ngày càng phát triển. Công tác giáo dục đạo đức HS nhất là HS chưa ngoan thường sử dụng vũ lực cần có sự quan tâm của Đảng, chính quyền các cấp, các ngành quản lý tốt sinh hoạt văn hoá cho lành mạnh. Công tác giáo dục cho thế hệ trẻ ngày nay vô cùng phức tạp đòi hỏi quản lý công tác giáo dục đạo đức học sinh đặc biệt HS chưa ngoan phải tiến hành thường xuyên liên tục. Phải linh hoạt năng động áp dụng nhiều biện pháp cho phù hợp với hoàn cảnh cụ thể với từng loại đối tượng. Có như vậy mới đào tạo cho xã hội lớp người mang đầy đủ nhân cách của con người Việt Nam : Nhân, nghĩa, dũng, lễ, trí, tín trong thời đại ngày nay. 3.2. Kiến Nghị Để phòng, chống “Bạo lực học đường” ngày càng hiệu quả, góp phần cho môi trường giáo dục ngày càng tốt hơn. 3.2.1. Đối với nhà trường: Cần có thái độ kiên quyết xử lý các hành vi mang tính bạo lực; Đẩy mạnh phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, xây dựng văn hóa ứng xử, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh; làm tốt công tác phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội. Mỗi thầy giáo, cô giáo phải là nhà tư vấn có uy tín cho học sinh tin tưởng và chia sẻ. Có thể tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa liên quan đến “kỹ năng quản lý cảm xúc và hành vi”, “kỹ năng giải quyết mâu thuẫn phi bạo lực”, giúp cho học sinh trao đổi và chia sẻ với nhau những kinh nghiệm hiệu quả của bản thân trong việc giải quyết những xung đột, cũng như làm thế nào để nào để đối mặt với khó khăn, khống chế cảm xúc và hành vi của mình một cách đúng đắn. 15 3.2.2. Đối với các tổ chức đoàn thể: Đoàn TNCS HCM cần phát huy vai trò trong giáo dục, định hướng lối sống lành mạnh cho thanh thiếu niên; có hình thức quan tâm cụ thể đến các em có hoàn cảnh đặc biệt như cha mẹ ly hôn, GĐ thường xuyên có bạo lực… 3.2.3. Đối với gia đình học sinh: Nhà trường nên thay đổi tư tưởng đã ăn sâu vào mỗi gia đình là chỉ chú trọng vào thành tích học tập của HS, mà thiếu quan tâm đến tâm tư, tình cảm của con em mình, phụ huynh HS cần thay đổi cách tiếp cận một cách phù hợp vào nội dung giáo dục gia đình, điều này sẽ nâng cao vai trò phòng chống hành vi BLHĐ của gia đình. Người làm công tác xã hội trong nhà trường cũng có thể tổ chức xây dựng những nhóm chia sẻ kinh nghiệm giáo dục gia đình trong tập thể phụ huynh HS, qua đó giúp cho các bậc phụ huynh có cơ hội chia sẻ những kinh nghiệm thành công cũng như những thất bại của mình trong giáo dục gia đình. Phối hợp với nhà trường chăm sóc, giáo dục con. Luôn quan tâm chăm sóc, động viên con kịp thời, tránh phó mặc cho nhà trường. 3.2.4. Đối với các cơ quan giáo dục trung ương và địa phương: Tổ chức hội thảo chuyên đề cho các trường về “công tác chủ nhiệm lớp”. Tổ chức cuộc thi phòng chống BLHĐ cho HS, mở các lớp về kỹ năng sống cho HS trong các dịp hè và các hoạt động ngoại khóa phong phú. 3.2.5. Đối với chính quyền các cấp: Cần có sự phối hợp các cấp các ngành, tạo sự đồng thuận giữa các lực lượng giáo dục, quản lý chặt chẽ ngăn chặn các loại văn hoá phẩm mang tính bạo lực, nghiêm cấm việc buôn bán các thứ đồ chơi có tính bạo lực. Đổi mới và thường xuyên thực hiện công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức trách nhiệm, phát hiện và ngăn chặn kịp thời các biểu hiện, hành vi bạo lực diễn ra trong xã hội và gia đình; quản lý tốt thanh thiếu niên trên địa bàn, đặc biệt là những đối tượng bỏ học và chưa có việc làm ổn định. Cần có các văn bản quy định để quản lý tốt hơn các dịch vụ vui chơi, đặc biệt là các quán Internet, các trò chơi mang tính bạo lực, quy định thời gian đóng cửa. Trong quá trình thực hiện, đúc rút và viết sáng kiến bản thân tôi đã rất cố gắng để sáng kiến mang tính khoa học và khả thi. Nhưng chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Rất mong được HĐKH các cấp và đồng nghiệp, góp ý để sáng kiến được hoàn thiện hơn, giúp tôi nâng cao năng lực công tác của bản thân, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng chống BLHĐ. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG Bá Thước, ngày 20 tháng 5 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. NGƯỜI VIẾT Hà Thị Thu Hà Văn Ngợi 16 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Chữ viết tắt BLHĐ GD-ĐT THCS & THPT SKKN SL HS TP HCM TNCS HCM TN NH GĐ HĐKH Nội dung Bạo lực học đường Giáo dục và Đào tạo Trung học cơ sở và trung học phổ thông Sáng kiến kinh nghiệm Số lượng Học sinh Thành phố Hồ Chí Minh Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Thanh niên Năm học Gia đình Hội đồng khoa học TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm – NXB Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh năm 2012; 2. Nghị định số 80/2017/NĐ-CP ngày 17 tháng 7 năm 2017 của Chính phủ quy định về môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đường. 3. Quyết định số 5886/QĐ-BGDĐT ngày 28 tháng 12 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành chương trình hành động phòng, chống bạo lực học đường trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên giai đoạn 2017-2021; 4. Chỉ thị số 993/CT-BGDĐT ngày 12/4/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực học đường trong các cơ sở giáo dục; 5. Công văn số 1141 /SGDĐT-CTTT ngày 14 tháng 5 năm 2019 của Sở Giáo dục và Đào tạo về việc tăng cường giải pháp phòng, chống bạo lực học đường trong các cơ sở giáo dục. 17