Tài liệu Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng cuộc thi dạy học tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn

MỤC LỤC 1. MỞ ĐẦU.............................................................................................................1 1.1. Lý do chon đề tài..............................................................................................1 1.2. Mục đích nghiên cứu........................................................................................2 1.3. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................2 1.4. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................2 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.......................................................3 2.1. Cơ sở lý luận của dạy học tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn...............3 2.2. Thực trạng công tác tham dự thi dạy học tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.......................................................5 2.3.Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng cuộc thi Dạy học tích hợp dành cho giáo viên trung học và vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh trung học...........................................................6 2.3.1.Tăng cường sự quan tâm, lãnh,chỉ đạo của Đảng ủy.................................. ...6 2.3.2.Đẩy mạnh vai trò lãnh, chỉ đạo của Ban Giám hiệu.......................................7 2.3.3. Phát huy vai trò của Ban Chuyên môn, tổ, nhóm Chuyên môn…................8 2.3.4.Nêu cao vai trò của giáo viên Chủ nhiệm lớp................................................8 2.3.5. Nêu cao vai trò của Công đoàn, Đoàn thanh niên…………….....................9 2.3.6. Tích cực học hỏi, đúc rút kinh nghiệm của các đơn vị bạn.........................10 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường...........................................................................10 3. Kết luận và kiến nghị.........................................................................................12 TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................12 DANH MỤC SÁNG KIẾN ĐÃ ĐƯỢC GIẢI......................................................13 0 I. MỞ ĐẦU. 1.1. Lí do chọn đề tài. Hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã và đang thực hiện chủ trương đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá chất lượng giáo dục; gắn liền giáo dục trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống; góp phần hình thành năng lực giải quyết vấn đề của học sinh Trung học. Đối với giáo viên, việc dạy học theo chủ đề tích hợp khuyến khích giáo viên sáng tạo, thực hiện dạy học theo chủ đề, chủ điểm có nội dung liên quan đến nhiều môn học hay hoạt động giáo dục và gắn liền với thực tiễn góp phần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; tăng cường hiệu quả việc sử dụng thiết bị dạy học, tạo cơ hội giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo viên. Đối với học sinh, việc vận dụng kiến thức liên môn khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học hay hoạt động giáo dục khác nhau để giải quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh. Thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống; đẩy mạnh việc học tập theo phương châm “học đi đôi với hành”. Góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục; thúc đẩy sự tham gia của gia đình, cộng đồng vào công tác giáo dục. Ở trường THPT Quan Sơn 2 việc thực hiện Cuộc thi dạy học tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn ban đầu gặp nhiều khó khăn do điều kiện giáo viên còn non trẻ, ít kinh nghiệm giảng dạy, đặc biệt là kinh nghiệp dạy học tích hợp, học sinh hạn chế về nhận thức, kiến thức nhiều môn học bị hổng, mất gốc từ các cấp dưới, khả năng vận dụng kiến thức và kiến thức liên môn của học tập vào thực tiễn còn hạn chế nhiều, việc thực hiện “học đi đôi với hành” khó khăn. Bên cạnh đó các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học tích hợp kiến thức liên môn, phục vụ cho việc tìm hiểu Cuộc thi dạy học tích hợp dành cho giáo viên và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh còn thiếu thốn nhiều, đặc biệt là Công nghệ thông tin. Trong khi đó, mục tiêu giáo dục của ngành nói chung và của nhà trường nói riêng là phải tạo nên được một đội ngũ nhà giáo “vừa hồng vừa chuyên”, luôn sáng tạo, đổi mới về nội dung, phương pháp, hình thức, cách thức dạy học hiệu quả nhất, tạo ra được những sản phẩm con người luôn biết cách vận dụng kiến thức các môn học, các hoạt động giáo dục để giải quyết các tình huống thực tiễn một cách khoa học, hiệu quả, luôn linh hoạt trước các tình huống của cuộc sống để thích nghi và phát triển trở thành nguồn nhân lực phục vụ nhu cầu của công cuộc Công nghiệp hóa, hiện đại hóa quê hương, đất nước. 1 Trong quá trình theo dõi, nghiên cứu chúng tôi nhận thấy rằng việc tổ chức quản lý để nâng cao hiệu quả dạy học tích hợp kiến thức liên môn và tham gia cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên trung học” và “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh trung học” đã đem lại rất nhiều lợi ích thiết thực cho cả giáo viên và học sinh. Các tài liệu nghiên cứu về vấn đề này trên địa bàn và trong nhà trường chưa có hoặc chưa bàn sâu để cho chúng ta thêm kinh nghiệm giải quyết, khắc phục các tồn tại hạn chế. Từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm “ Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng Cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên” và “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh” ở trường THPT Quan Sơn 2, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa”. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng Cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên trung học” và “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh trung học” ở trường THPT Quan Sơn 2, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của huyện Quan Sơn nói chung và của trường THPT Quan Sơn 2 nói riêng. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Biện pháp quản lý công tác thi “Dạy học tích hợp dành cho giáo viên và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh trung học”. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. 1.4.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích - tổng hợp; phân loại và hệ thống hóa, cụ thể hóa các tài liệu lý luận có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài 1.4.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Quan sát sư phạm. - Điều tra. - Lấy ý kiến chuyên gia. - Tổng kết kinh nghiệm QLGD trong các năm học. - Nghiên cứu các sản phẩm hoạt động. 1.4.3. Nhóm phương pháp toán học: Xử lý và đánh giá các thông tin, số liệu thu thập được bằng định tính và định lượng. 2 II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của dạy học tích hợp và vận dung kiến thức liên môn. Dạy học tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn trong giai đoạn hiện nay đang là nhiệm vụ quan trọng của quá trình dạy và học. Trong đó, dạy học tích hợp liên môn năm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trên tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, giáo dục phổ thông nói chung, giáo dục trung học nói riêng trên phạm vi cả nước vừa gấp rút xây dựng và thực hiện Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa sau năm 2015, vừa triển khai thực hiện đổi mới đồng bộ cách tiếp cận các yếu tố: mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá chất lượng giáo dục trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Sau khi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên săn sàng đáp ứng mục tiêu đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp liên môn” là một trong những vấn đề cần ưu tiên. Trong qúa trình đó, nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục phổ thông hiện nay là: Tích cực triển khai Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XI ngày 04 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả nội dung các cuộc vận động, các phong trào thi đua của ngành bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả, phù hợp điều kiện từng địa phương, gắn việc đổi mới hoạt động giáo dục của nhà trường, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức, lố sống của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh tại mối cơ sở giáo dục; Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực và hiệu quả công tác quản lý đối với các cơ sở giáo dục trung học theo hướng tăng cường phân cấp quản lý, tăng quyền chủ động của nhà trường trong việc thực hiện kế hoạch giáo dục đi đôi với việc nâng cao năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ cán bộ quản lý; tạo điều kiện để các cơ sở giáo dục trung học chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện chương trình; xây dựng kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh thông qua việc điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giản; xây dựng các chủ đề tích hợp nội dung dạy học, đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ của từng cấp học phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng của học sinh; chú trọng giáo dục đạo đức và giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật; Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của 3 học sinh; tăng cường kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giả quyết các vấn đề thực tiễn. Đa dạng hóa các hình thức học tập, chú trọng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nghiên cứu khoa học của học sinh. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học; Đẩy mạnh đổi mới hình thức phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh, bảo đảm trung thực, khách quan; phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học tập với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của giáo viên với tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau của học sinh; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và xã hội; Tập trung phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục về năng lực chuyên môn, kỹ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh; năng lực đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá, tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo; quan tâm phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn, giáo viên cốt cán, giáo viên chủ nhiệm lớp; chú trọng đổi mới sinh hoạt chuyên môn; nâng cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp, của tổ chức Đoàn, Hội, Đội, gia đình và cộng đồng trong việc quản lý, phối hợp giáo dục toàn diện cho học sinh. Ở đây chúng ta cần hiểu rõ dạy học tích hợp là gì, dạy học tích hợp liên môn là gì để từ đó có định hướng rõ ràng cho giáo viên làm bài thi Dạy học theo chủ đề tích hợp và cho học sinh làm bài Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn. Dạy học tích hợp là lồng ghép các nội dung cần thiết vào các nội dung vốn có của một môn học(tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục pháp luật, giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển đảo, giáo dục sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn năng lượng, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông Dạy học tích hợp liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học để dạy học, tránh học sinh phải học nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình của môn học đó và không dạy lại ở các môn học khác. Nếu nội dung kiến thức liên môn cao hơn thì tách thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy riêng vào thời điểm phù hợp, song song với quá trình dạy học các môn học liên quan. Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn là việc học sinh vận dụng các kiến thực liên môn của nhiều môn học để giải quyết tình huống thực tiễn nào đó. Ví dụ như, vận dụng kiến thức của các môn Hóa, Sinh, Vật lý, Địa lý…để giải quyết tình huống ô nhiễm môi trường nào đó. Trong quá trình dạy học tích hợp liên môn cả giáo viên và học sinh đều có những ưu điểm cụ thể. Ưu điểm đối với giáo viên: trong quá trình dạy học môn học của mình, giáo viên vẫn thường xuyên phải dạy những kiến thức có liên quan đến các môn học khác và vì vậy có sự am hiểu về những kiến thức đó. Với việc đổi mới phương 4 pháp như hiện nay, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp. Giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học. Dạy học các chủ đề kiến thức liên môn không những giảm tải cho giáo viên trong việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kỹ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn. Ưu điểm đối với học sinh: chủ đề tích hợp liên môn có tính thực tiễn, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức máy móc, giúp học sinh không phải học nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Trên cơ sở Công văn số:4188/BGDĐT- GDTrH ngày 07/8/2014, Công văn số:3790/BGDĐT- GDTrH ngày 29/7/2017, Công văn số:3844/BGDĐT- GDTrH ngày 09/8/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo; Công văn số: 1526/SGDĐTGDTrH ngày 21/8/2014, Công văn số: 1539/SGDĐT- GDTrH ngày 19/8/2015, Công văn số: 1619/SGDĐT- GDTrH ngày 19/8/2016 của Sở giáo dục và Đào tạo về việc tổ chức cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên phổ thông” và “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh phổ thông” Từ cơ sở những nội dung trên đã giúp cho việc chỉ đạo, tổ chức cho giáo viên và học sinh tham gia thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” và “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn” hiệu quả. 2.2. Thực trạng công tác tham gia dự thi Dạy học tíc hợp và vận dụng kiến thức liên môn trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. a. Thực trạng về công tác dạy học tích hợp và tham gia cuộc thi dạy học tích hợp của giáo viên trường THPT Quan Sơn 2: - Những ưu điểm: Phần lớn giáo viên trẻ, nhiệt tình, tâm huyết với nghề, được đào tạo cơ bản, kiến thức chuyên sâu, có tính mô phạm cao, 80% giáo viên ở trong khu nhà công vụ của nhà trường, 100% giáo viên tích cực học hỏi, đúc rút sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy, giáo viên được tuyển dụng từ 2009 và các năm sau đó đề có bằng tốt nghiệp loại khá, giỏi. Tuy nhiên, kinh nghiệm tham gia cuộc thi dạy học tích hợp còn hạn chế, chất lượng bài thi chưa cao. - Những nhược điểm: Đa số giáo viên trẻ, kinh nghiệm giảng dạy gần như chưa có, đặc biệt là kinh nghiệm giảng dạy ở một trường THPT miền núi cao biên giới. Nhiều giáo viên còn mang nặng tính thanh niên, chưa thật chuyên tâm 5 nghiên cứu, học hỏi, đúc rút kinh nghiệm, một bộ phận chưa yên tâm công tác vì cho rằng điều kiện khó khăn, xa xôi, học sinh chưa có phong trào học tập. Một bộ phận luôn có tư tưởng thuyên chuyển về xuôi, nên trong công việc giảng dạy còn thờ ơ, mang nặng hình thức, đối phó. Trong giảng dạy tích hợp và tham gia cuộc thi dạy học tích hợp nhiều giáo viên chưa có kinh nghiệm làm bài, chất lượng thấp, một số giáo viên làm đối phó Bảng 2.1. Số lượng và chất lượng bài thi của giáo viên trước khi áp dụng sáng kiến Năm học Số lượng Chất lượng cấp trường Bài gửi cấp Đạt giải Sở cấp Sở Nhất nhì Ba KK 2014 - 2015 13 00 `00 03 05 08 3 KK b. Thực trạng về nhiệm vụ học tập và tham gia cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn của học sinh: - Những ưu điểm: Phần lớn học sinh đã có tinh thần học tập tích cực, chủ động, ham học hỏi, chuyên cần, thực hiện khá đầy đủ các yêu cầu của thầy cô về học bài cũ, làm bài tập và các nhiệm vụ học tập khác. Ngoài ra các em còn tích cực tham gia các hoạt động đoàn thể bổ trợ học tập, một số em học sinh đỗ đạt các trường Đại học, Cao đẳng, nhiều em trở thành con ngoan, trò giỏi, là tấm gương cho các em khác noi theo. Nhiều học sinh tham gia cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn tích cực - Những nhược điểm: Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế, các tác động của kinh tế, xã hội, do phong trào học tập, công tác quản lý của nhà trường, gia đình còn chưa chặt chẽ nên nhiều em học sinh còn ham chơi, chưa chịu khó học tập, thường xuyên bỏ học, trốn tiết để chơi điện tử, hoặc lấy lý do nào đó để nghỉ học. Vì vậy, nhiều em có kết quả học tập không tốt, không đủ điều kiện lên lớp, phải thi lại, rèn luyện lại. Nhiều học sinh chưa thật tích cực tham gia cuộc thi hoặc tham gia một cách đối phó. Bảng 2.2. Số lượng và chất lượng bài thi của học sinh trước khi áp dụng sáng kiến. Năm học Số lượng Chất lượng cấp trường Bài gửi cấp Đạt giải bài thi Sở cấp Sở Nhất nhì Ba KK 2014 - 2015 21 00 `00 02 04 06 3 KK 2.3. Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng Cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học ” ở trường THPT Quan Sơn 2, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa. 6 2.3.1.Tăng cường sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của Đảng ủy. Trong tất cả các cơ quan, đơn vị, đặc biệt là cơ quan, đơn vị sự nghiệp giáo dục, sự quan tâm, lãnh chỉ đạo của tổ chức Đảng đóng vai trò quyết định đến chất lượng và hiệu quả thực hiện kế hoạch, nhiệm vụ. Ở đâu có sự quan tâm, động viên, khích lệ, lãnh, chỉ đạo kịp thời, sát sao trong việc thực hiện thành công Nghị quyết của Chi bộ, Đảng bộ thì ở đó kế hoạch, nhiệm vụ cũng hoàn thành xuất sắc. Tại trường THPT Quan Sơn 2, Đảng ủy luôn quan tâm, động viên, khích lệ một cách kịp thời, thường xuyên, sự lãnh, chỉ đạo sát sao, toàn diện các kế hoạch, nhiệm vụ của nhà trường, trong đó có hoạt động Chuyên môn. Cuộc thi Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn của học sinh nằm trong chuỗi hoạt động Chuyên môn quan trọng của nhà trường. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các nhiệm kỳ đều chỉ rõ: Cần đặc biệt quan tâm, đầu tư, khuyến khích tham gia đầy đủ và có chất lượng các phong trào thi đua, các cuộc vận động. Mỗi cán bộ, đảng viên phải phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, xây dựng cho mình một kế hoạch hoạt động cụ thể trong mỗi chức trách, nhiệm vụ được phân công. Tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xây dựng Chương trình hành động và Bản đăng ký làm theo lời Bác hàng năm gắn với công việc của bản thân. Từ việc thực hiện nghị quyết đó mỗi cán bộ giáo viên nhà trường luôn tích cực tham gia đầy đủ và hiệu quả cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” và hướng dẫn học sinh tham gia cuộc thi “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn”. Sau ba năm tham gia cuộc thi, tuy là trường miền núi điều kiện mọi mặt khó khăn, giáo viên trẻ, thiếu kinh nghiệm, học sinh có mặt bằng chung thấp, nhận thức hạn chế nhưng cũng đã đạt được những thành tích đáng kể: đã đạt 01 giải nhì, 05 giải ba, 24 giải khuyến khích. 2.3.2. Đẩy mạnh vai trò lãnh, chỉ đạo của Ban Giám hiệu. Ban Giám hiệu ở các đơn vị trường học là người đại diện cho Chính quyền trong việc tổ chức triển khai, quán triệt và cụ thể hóa các Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp. Từ việc cụ thể hóa đó để xây dựng và thực hiện thành công các Chương trình công tác, kế hoạch, nhiệm vụ từng năm học. Ban Giám hiệu trường THPT Quan Sơn 2 luôn thực hiện tốt việc cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp thành các Chương trình công tác, các kế hoạch, nhiệm vụ. Trong đó, sự phân công nhiệm vụ trong Ban Giám hiệu đóng vai trò then chốt. Mỗi thành viên Ban Giám hiệu phụ trách các mảng công việc do Hiệu trưởng phân công, Ban Giám hiệu lãnh, chỉ đạo chung, Phó Hiệu trưởng phụ trách Chuyên môn phụ trách việc xây dựng kế hoạch, triển khai, hướng dẫn, tổ chức, thực hiện các cuộc thi trong đó có cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn” để gắn liền với hoạt động Chuyên môn của các tổ, nhóm, giáo viên. 7 Để Chuyên môn hoàn thành tốt kế hoạch, nhiệm vụ Hiệu trưởng nhà trường đã luôn quan tâm, khuyến khích về mặt tinh thần, đầu tư về vật chất, hàng năm các giáo viên và học sinh tham gia cuộc thi đều được khen thưởng kịp thời. 2.3.3.Phát huy vai trò của Ban Chuyên môn, tổ nhóm Chuyên môn. Ban Chuyên môn, tổ, nhóm Chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện thành công kế hoạch, nhiệm vụ năm học. Đối với cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” Ban Chuyên môn và tổ, nhóm chuyên môn giữ vai trò quan trọng trong việc tiếp thu hướng dẫn của cấp trên, xây dựng kế hoạch để tổ chức triển khai và thực hiện sao cho hiệu quả nhất. Ban Chuyên môn trực tiếp tham gia tập huấn, năm bắt chủ trương, hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo, tổ chức triển khai, hướng dẫn đến tổ nhóm Chuyên môn, xây dựng và thống nhất các chỉ tiêu đạt giải của giáo viên và học sinh. Các tổ nhóm Chuyên môn thực hiện đầy đủ các kế hoạch, nhiệm vụ từ Ban Chuyên môn để triển khai đến giáo viên và học sinh, cho giáo viên và học sinh đăng ký các đề tài của bài thi dạy học tích hợp và vận dụng kiến thức liên môn. Đối với bài dự thi của các em học sinh, do năng lực của học sinh còn hạn chế nên không yêu cầu tất cả học sinh tham gia, chỉ động viên, khuyến khích các em có năng lực, có niểm say mê tìm tòi, nghiên cứu cùng với sự cổ vũ, động viên và hướng dẫn của thầy cô. Đối với giáo viên thì yêu cầu toàn thể giáo viên tham gia vừa nêu cao tinh thần trách nhiệm, vừa là yêu cầu bắt buộc của việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, chính vì vậy tất cả giáo viên đều tham gia tích cực. 2.3.4. Nêu cao vai trò của giáo viên Chủ nhiệm lớp. Giáo viên Chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thành các kế hoạch, nhiệm vụ của lớp, góp phần hoàn thành kế hoạch, nhiệm vụ nhà trường. vì vậy, việc lựa chọn giáo viên để phân công Chủ nhiệm các lớp là rất quan trọng, nếu chọn được các giáo viên nhiệt tình, tâm huyết, trách nhiệm với lớp, yêu thương, tận tình giúp đỡ học sinh trong mọi hoạt động thì lớp luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ. Việc tham gia các cuộc thi, trong đó có cuộc thi “Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn” giáo viên Chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng cho sự thành công hay không thành công. Giáo viên Chủ nhiệm là người lựa chọn những học sinh có năng lực, có niềm đam mê, thích tìm tòi, nghiên cứu, khám phá vừa là người hướng dẫn học sinh cách tìm tòi, nghiên cứu, hướng dẫn các em cách nhận dạng vấn đề, đăng ký đề tài, xây dựng đề cương để hoàn thành bài thi. Giáo viên chủ nhiệm cũng là Giám khảo ban đầu để phê duyệt các bước làm bài khởi đầu, từ khi các em hình thành ý tưởng, đưa ra đề tài, xây dựng đề cương cho đến khi hoàn thành bài thi. Mỗi lớp không chỉ có một mà có vài đề tài nên giáo viên chủ nhiệm phải hướng dẫn cho từng nhóm đề tài khác nhau, vậy nên giáo viên Chủ nhiệm phải là người thật sự tận tình, yêu thương, 8 giúp đỡ học sinh, lấy trách nhiệm đặt lên hàng đầu, vì thành tích của lớp, của trường. 2.3.5. Nêu cao vai trò của Công đoàn, Đoàn thanh niên. Công đoàn và Đoàn thanh niên có vai trò quan trọng trong các hoạt động của nhà trường, đặc biệt là các hoạt động Chuyên môn. Đối với Công đoàn, đây là tổ chức chính trị, xã hội của cán bộ giáo viên, nhân viên, Công đoàn luôn là người đồng hành cùng Chuyên môn trong mọi hoạt động dạy học, trong việc tham gia các cuộc vận động và các phong trào thi đua hàng năm của nhà trường. Trong việc tham gia cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” Công đoàn luôn đồng hành cùng Chuyên môn từ xây dựng kế hoạch, triển khai, tổ chức thực hiện cho đến khi đánh giá, xếp loại bài thi. Công đoàn luôn lấy kết quả, thành tích của giáo viên tham gia cuộc thi để làm tiêu chí đánh giá, xếp loại đoàn viên trong thi đua cuối năm, vì vậy cũng góp phần thúc đẩy giáo viên tham gia tích cực. Đối với Đoàn thanh niên, đây là tổ chức chính trị của cả cán bộ giáo viên và học sinh nên việc phát huy vai trò của tổ chức Đoàn là rất quan trọng trong các hoạt động của nhà trường. Đối với cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” Đoàn thanh niên là người tham gia tích cực trong việc phát động phong trào dự thi ở các Chi đoàn – Lớp, lấy kết quả, thành tích, ý thức tham gia cuộc thi của cả đoàn viên giáo viên và của các Chi đoàn – Lớp làm tiêu chí xếp loại thi đua. Đoàn thanh niên xác định định lượng bằng việc chấm điểm các bài thi, nếu bài thi đạt giải cấp trường và được gửi dự thi cấp tỉnh được cộng 100 điểm vào điểm xếp loại cuối năm, nếu bài đạt giải cấp Sở ở giải khuyến khích là 200 điểm, giải ba là 300 điểm, giải nhì là 400 điểm, giải nhất là 500 điểm cùng với đó là phần thưởng của nhà trường, của Chuyên môn, của Chi đoàn – Lớp nên đã góp phần khích lệ tinh thần tham gia dự thi của đoàn viên thanh niên, vì vậy kết quả dự thi của đoàn viên thanh niên ngày được nâng lên. 2.3.6. Tích cực học hỏi, đúc rút kinh nghiệm của các đơn vị bạn. Trong quá trình thực hiện kế hoạch, nhiệm vụ, nếu chỉ bằng năng lực bản thân mà không có sự học hỏi, đúc rút kinh nghiệm từ các đơn vị bạn, đặc biệt là các đơn vị cùng có điều kiện hoàn cảnh, những đơn vị cùng khu vực thì việc hoàn thành tốt kế hoạch, nhiệm vụ là rất khó khăn. Trường trung học phổ thông Quan Sơn 2 những năm đầu tham gia cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” còn nhiều bỡ ngỡ ở cả thầy cô và học trò. Công tác xây dựng kế hoạch, tổ chức, triển khai gặp nhiều khó khăn, việc hướng dẫn giáo viên, học sinh làm bài dự thi chưa được cụ thể, rõ ràng, các khâu, các bước làm bài, nộp bài chưa có kinh nghiệm vì vậy kết quả rất thấp. Thời gian gần đây, nhờ việc tích cực học hỏi các đơn vị bạn như: Trường THPT Bá Thước, Hà Văn Mao, Cầm Bá Thước, 9 Quảng Xương 3…mà đã đúc rút được một vài kinh nghiệm trong tổ chức, triển khai, hướng dẫn vì vậy kết quả đã được nâng lên đáng kể, từ lúc chỉ đạt được vài giải khuyển khích, đến nay đã có giải ba, từ chỗ giáo viên, học sinh bỡ ngỡ trong làm bài, đến nay đã có nhiều thầy cô có kinh nghiệm cả làm bài thi Dạy học tích hợp và cả kinh nghiệm hướng dẫn học sinh làm bài vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. Đối với hoạt động giáo dục: Tuy sáng kiến kinh nghiệm đang còn nhiều hạn chế do bản thân chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác quản lý việc tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua, trong đó có cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” do nhiều điều kiện chủ quan cũng như khách quan: năng lực của bản thân, điều kiện nguồn nhân lực, điều kiện học sinh, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học... Nhưng với sự nhiệt tình, tâm huyết chịu khó học hỏi, đúc rút kinh nghiệm chúng tôi cũng đã tích lũy được một số kinh nghiệm trong quản lý việc tham gia các cuộc thi, trong đó có cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” thông qua các biện pháp trên. Từ đó đem đến những hiệu quả nhất định về việc nâng cao chất lượng cuộc thi góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng dạy học. Giáo viên ngày càng có nhiều kinh nghiệm làm bài thi và áp dụng vào việc giảng dạy, góp phần vững vàng về chuyên môn, nghiệp vụ, ngày càng tâm huyết với nghề, gắn bó với trường, lớp, yêu thương học sinh, hy sinh tuổi trẻ để gắn bó với vùng cao thân yêu. Học sinh ngày càng tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập, ngoan ngoãn, chuyên cần trong học tập, rèn luyện, biết vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn. Kết quả thu được chưa nhiều những cũng là nguồn động viên, khích lệ cho các năm tiếp theo. Bảng 2.3. Kết quả thi Dạy học tích hợp trước khi áp dụng sáng kiến Năm học Số lượng Chất lượng cấp trường Bài gửi cấp Đạt giải Sở cấp Sở Nhất nhì Ba KK 2014 - 2015 13 00 `00 03 05 08 3 KK Bảng 2.4. Kết quả thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn trước khi áp dụng sáng kiến. Năm học Số lượng Chất lượng cấp trường Bài gửi cấp Đạt giải bài thi Sở cấp Sở Nhất nhì Ba KK 2014 - 2015 21 00 `00 02 04 06 3 KK Bảng 2.5. Kết quả thi dạy học tích hợp sau khi áp dụng sáng kiến. 10 Năm học Số lượng bài thi Chất lượng cấp trường Nhất nhì Ba KK Bài gửi cấp Sở Đạt giải cấp Sở 1 nhì, 2 ba, 2 KK 1ba, 5 KK 2015 - 2016 15 00 00 05 05 10 2016 - 2017 19 00 `00 05 05 10 Bảng 2.6. Kết quả thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn sau khi áp dụng sáng kiến Năm học Số lượng Chất lượng cấp trường Bài gửi cấp Đạt giải bài thi Sở cấp Sở Nhất nhì Ba KK 2014 - 2015 21 00 `00 02 04 06 2016 - 2017 28 00 00 03 05 08 2 ba, 2 KK 1 ba, 4 KK Đối với bản thân: Sau khi nghiên cứu, thực hiện sáng kiến kinh nghiệm bản thân đã dần rút ra được những kinh nghiệm và những bài học bổ ích cho mình về công tác quản lý nói chung và quản lý các cuộc thi nói riêng. Từ việc được Hiệu trưởng phân công các chức trách, nhiệm vụ, đến việc xây dựng kế hoạch, triển khai tổ chức, phân công giáo viên thực hiện các kế hoạch, nhiệm vụ, phân bổ đến các lớp, việc đánh giá, xếp loại, tổng hợp các kết quả đạt được, công việc nào cần làm trước, công việc nào làm sau, hiệu quả của các công việc như thế nào, cần chỉnh sửa, bổ sung các nội dung nào...đều cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi làm thì sẽ hiệu quả. Đối với đồng nghiệp: Qua sáng kiến kinh nghiệm các đồng nghiệp của chúng tôi một phần đã góp ý, bổ sung cho chúng tôi thêm nhiều ý tưởng, giải pháp phù hợp và hiệu quả, qua đó cũng giúp họ có thêm được nhiều kiến thức, kinh nghiệm, cách làm trong công tác quản lý và tham gia thi để dần hoàn thiện bản thân và phát triển vươn lên. Đối với nhà trường: Sáng kiến kinh nghiệm mặc dù chưa thật hoàn chỉnh nhưng cũng đã góp phần không nhỏ vào việc quản lý nâng cao chất lượng các cuộc thi góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng dạy – học của nhà trường. Giúp nhà trường ngày càng đạt được những kết quả khả quan, ngày càng nhiều học sinh đỗ đạt vào Đại học, Cao đẳng, nhiều con ngoan trò giỏi, nhiều học sinh hiếu học biết vượt qua hoàn cảnh để khẳng định bản thân. III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 11 3.1. Kết luận: Trường THPT Quan Sơn 2 tham gia cuộc thi “Dạy học tích hợp và Vận dụng kiến thức liên môn” được 3 năm, trong năm học đầu tiên, khi chưa thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này chúng tôi nhận thấy hiệu quả của công tác này luôn đạt ở mức độ trung bình, cả giáo viên và học sinh đều có rất nhiều tiềm năng để nâng cao chất lượng nhưng chưa làm được, vì vậy chúng tôi luôn trăn trở, nghiên cứu, học hỏi, áp dụng các bài học, kinh nghiệm của các trường THPT bạn, đặc biệt là các trường THPT có cùng điều kiện trong khu vực, trên địa bàn miền núi. Sau khi đưa sáng kiến kinh nghiệm vào áp dụng, tuy có gặp khó khăn, đặc biệt là tình hình đội ngũ giáo viên luôn biến động, trình độ nhận thức của học sinh, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị thiếu thốn nhiều, nhưng với sự quyết tâm, đồng lòng của cả thầy cô và học sinh đần dần chúng tôi cũng đạt được những kết quả khả quan hơn(qua các số liệu trong các bảng phần 2.4). 3.2. Kiến nghị. - Với Sở GD & ĐT: Để thực hiện hiệu quả hơn nữa sáng kiến kinh nghiệm kính mong đồng chí lãnh đạo Sở GD & ĐT Thanh Hóa tham mưu, đề xuất, kiến nghị với cấp trên có những chính sách phù hợp, thu hút, ưu đãi hơn nữa đối với giáo viên công tác lâu năm ở vùng cao biên giới, đối với học sinh con em dân tộc thiểu số; Tiếp tục đầu tư xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng phục vụ công tác dạy – học; giao quyền sử dụng đất để nhà trường chủ động xây dựng khuôn viên và bảo vệ tài sản công cộng. - Với Huyện ủy – HĐND – UBND huyện Quan Sơn: Chỉ đạo các phòng ban, cơ quan chức năng tham mưu, đề xuất, hướng dẫn làm các thủ tục để giao quyền sử dụng đất, di dời đường điện cao thế ra khỏi khu vực nhà trường để đảm bào an toàn cho thầy và trò yên tâm tổ chức dạy học và tổ chức các hoạt động giáo dục. - Với đồng nghiệp và nhà trường: Qua quá trình thực hiện sáng kiến kinh nghiệm chúng tôi nhận thấy sáng kiến kinh nghiệm còn nhiều nhược điểm, hạn chế và vướng mắc. Kính mong các đồng chí và nhà trường tích cực góp ý kiến xây dựng và tạo các điều kiện thuận lợi để chúng tôi bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp và thực hiện đạt hiệu quả. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tài liệu hội thảo tập huấn đổi mới tổ chức và quản lý hoạt động giáo dục ở trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực học sinh – Bộ GD & ĐT. 2. Công văn số 3844/BGDĐT-GDTrH ngày 9/8/2016 của Bộ giáo dục về hướng dẫn tổ chức thi Dạy học tích hợp dành cho giáo viên trung học và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh trung học năm học 2016 – 2017. 12 3. Quản lý hoạt động dạy – học trong trường phổ thông – Nhà xuất bản Giáo dục. 4. Chỉ đạo chuyên môn trường trung học phổ thông – Nhà xuất bản giáo dục. 5. Các công văn hướng dẫn nhiệm vụ giáo dục trung học của Sở GD & ĐT Thanh Hóa. 6. Công văn số 1619/SGD ĐT-GDTrH ngày 19/8/2016 của Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hóa về hướng dẫn tổ chức thi Dạy học tích hợp dành cho giáo viên trung học và Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh trung học năm học 2016 – 2017. 7. Các kế hoạch, nhiệm vụ năm học 2016- 2017 của trường THPT Quan Sơn 2 Danh mục các đề tài SKKN mà tác giả đã được Hội đồng Cấp Sở GD&ĐT và các cấp cao hơn đánh giá đạt từ loại C trở lên. TT Tên sáng kiến Cấp đánh Kết quả Năm học giá, xếp loại đánh giá, xếp loại 1 Lồng ghép giáo dục bảo vệ và Sở GD - ĐT C 2005 - 2006 khai thác rừng hợp lý qua môn Địa lý ở trường THPT Quan Sơn 2 Hướng dẫn học sinh thực hành Sở GD - ĐT C 2006 - 2007 kỹ năng địa lý để vẽ biểu đồ trong các bài tập Địa lý ở trường THPT Quan Sơn 3 Một vài phương pháp ứng sử Sở GD - ĐT C 2007 – 2008 tình huống trong công tác Đoàn ở trường THPT Quan Sơn 4 Đổi mới phương pháp hướng Sở GD - ĐT B 2008 - 2009 dẫn học sinh ôn tập đạt kết quả cao trong kiểm tra, đánh giá qua môn Địa lý ở trường THPT Quan Sơn 5 Tăng cường tổ chức các hoạt Sở GD - ĐT C 2009 - 2010 động vui tươi, lành mạnh gắn với công tác Đoàn trong phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” 6 Một vài biện pháp quản lý Sở GD - ĐT C 2010 - 2011 nhằm xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết, vững mạnh về chuyên môn, nghiệp vụ ở 13 7 8 9 trường THPT Quan Sơn 2 Một số biện pháp tuyên truyền, Sở GD - ĐT giáo dục phòng, chống ma túy, HIV/AIDS ở trường THPT Quan Sơn 2 Một vài biện pháp quản lý Sở GD - ĐT nhằm nâng cao chất lượng dạy học các môn khoa học xã hội ở trường THPT Quan Sơn 2 Một vài biện pháp quản lý Sở GD - ĐT nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT Quan Sơn 2 C 2012 - 2013 C 2014 - 2015 C 2015 - 2016 XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ HIỆU TRƯỞNG Thanh Hóa, ngày 20 tháng 5 năm 2017 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Nguyễn Mạnh Cường Tạ Quốc Việt 14