Tài liệu Luận văn thúc đẩy xuất khẩu hàng hoá của vn trong điều kiện thực hiện lộ trình afta cept

Môc lôc Lêi Më dÇu...............................................................................................................3 Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)........5 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ AFTA nãi riªng................................................................................................................5 1.1. C¬ së cña héi nhËp kinh tÕ .................................................................5 1.2. T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tª ®èi víi ViÖt Nam..................6 2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA ).................................................................................................................9 2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn......................................................9 2.2. Sù ra ®êi vµ nh÷ng môc tiªu chÝnh cña AFTA..................................10 2.3. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ AFTA-CEPT ...........................................11 3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸c thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia AFTA..................................................................................................................16 3.1. Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña c¸c níc ASEAN ®ang cã xu híng t¨ng nhanh. Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA sÏ t¹o ra thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc 16 3.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA-CEPT ...........................................................................................18 Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT......................................................................................20 1. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña ViÖt Nam víi AFTA-CEPT .................20 1.1. C¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ ®Ó thùc hiÖn CEPT/ AFTA cña ViÖt Nam..20 1.2. VÒ tæ chøc..........................................................................................20 1.3. VÒ lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ tæng thÓ..................................................21 1.4. C¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan.............................................................23 1.5. Trong lÜnh vùc h¶i quan.....................................................................24 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT ..............................................................................................27 2.1. T×nh h×nh kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ 1986 ®Õn nay.............................27 2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu theo mÆt hµng...................................................29 2.3. T×nh h×nh xuÊt khÈu theo thÞ trêng....................................................31 2.4. Nh÷ng t¸c ®éng khi tham gia AFTA tíi xuÊt khÈu cña ViÖt Nam...33 3. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tõ khi tham gia AFTA-CEPT ®Õn nay..........................................................................................35 3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc.......................................................................35 3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n........................................................35 Ch¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA - CEPT...........................................................................37 1. Quan ®iÓm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.........................................................37 2. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT.................................................................37 2.1. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸....................................38 2.2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng n©ng cao tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn..................................................................................................39 2.3. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vµ cung cÊp th«ng tin..........40 3. Mét sè kiÕn nghÞ víi nhµ níc ...................................................................41 3.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch........................................................41 3.2. Thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn quèc gia cña ViÖt Nam, ®¸p øng ®îc vµ hµi hoµ víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ.................................................................46 1 KÕt luËn...................................................................................................................48 Tµi liÖu tham kh¶o.................................................................................................49 2 LỜI MỞ ĐẦU §Êt níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸-HiÖn ®¹i ho¸. Toµn ®¶ng, toµn d©n ta ®ang gia søc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, tõng bíc n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. Trong thêi ®¹i ngµy nay, më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu cña mçi quèc gia trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Khi tham gia héi nhËp, më cöa chóng ta sÏ tËn dông ®îc sù hç trî vÒ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi, thóc ®Èy qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu, n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, héi nhËp, më cöa còng cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh theo ®ßi hái cña kinh tÕ thÞ trêng tøc lµ ph¶i tiÕn hµnh tù do ho¸ th¬ng m¹i, gi¶m bít sù can thiÖp cña nhµ níc ®Ó nÒn kinh tÕ dÇn dÇn ®îc ®iÒu tiÕt bëi c¸c quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. HiÖn nay trªn thÕ giíi ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ víi nh÷ng tho¶ thuËn th¬ng m¹i khu vùc nh: EU ë T©y ¢u, NAFTA ë B¾c Mü ra ®êi lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi ®µ t¨ng trëng cña ASEAN. ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN tõ n¨m 1995 vµ b¾t ®Çu thùc hiÖn ch¬ng tr×nh héi nhËp AFTA tõ n¨m 1996. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn ë møc thÊp h¬n, l¹i ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng th¸ch thøc lín trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña m×nh víi AFTA.§Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu níc ta cÇn ph¶i tËn dông tèi ®a nh÷ng lîi thÕ mµ qu¸ tr×nh héi nhËp vµo AFTA mµ quan träng nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc gi¶m thuÕ quan xuÊt khÈu CEPT vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ nh÷ng bÊt lîi do CEPT mang l¹i. V× vËy, viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i cña c¸c níc thµnh viªn ASEAN theo ch¬ng tr×nh x©y dùng khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp ®Ó ViÖt Nam héi nhËp AFTA thµnh c«ng vµ t¨ng cêng h¬n n÷a qu¸ tr×nh xuÊt khÈu vµ c¸c níc ASEAN lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay. Do ®ã, em chän ®Ò tµi ®Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Th¬ng M¹i "Thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTACEPT". MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nhng do thêi gian cã h¹n cïng víi n¨ng lùc vµ hiÒu biÕt cßn h¹n chÕ nªn b¶n ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. KÝnh mong c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c b¹n quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó b¶n ®Ò ¸n ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Th¬ng M¹i vµ c¸c b¹n bÌ cïng líp. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn trùc tiÕp , tËn t×nh, tû mØ cña c« giao TS. Phan Tè Uyªn cïng sù gióp ®ì cña c¸c b¹n bÌ trong nhãm ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò ¸n ®óng thêi h¹n. 3 Sinh Viªn Th©n ThÕ Cêng 4 Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ AFTA nãi riªng. 1.1. C¬ së cña héi nhËp kinh tÕ . Ngµy nay, c¸c quèc gia trªn hµnh tinh chóng ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· tõng bíc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh»m tõng bíc tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, nh»m ®a l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn. ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ sù biÓu hiÖn râ nÐt cña hai xu híng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc s«i ®éng vµ ®Æc biÖt quan träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.  Khu vùc ho¸ kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc chñ yÕu cña nã. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra ë nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau víi xu híng toµn cÇu ho¸ ®i ®«i víi xu híng khu vùc ho¸. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ h×nh thµnh mét thÞ trêng thÕ giíi thèng nhÊt, mét hÖ thèng tµi chÝnh tÝn dông toµn cÇu, lµ viÖc ph¸t triÓn vµ më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ theo chiÒu s©u, lµ sù më réng giao lu kinh tÕ vµ khoa häc – c«ng nghÖ gi÷a c¸c níc trªn quy m« toµn cÇu, lµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi cã tÝnh chÊt toµn cÇu nh vÊn ®Ò d©n sè, tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i… Trong khi ®ã, khu vùc ho¸ kinh tÕ chØ diÔn ra trong mét kh«ng gian ®Þa lý nhÊt ®Þnh díi nhiÒu h×nh thøc nh khu vùc mËu dÞch tù do, ®ång minh( liªn minh ) thuÕ quan, ®ång minh tiÒn tÖ, thÞ trêng chung, ®ång minh kinh tÕ … nh»m môc ®Ých hîp t¸c vµ hç trî lÉn nhau cïng ph¸t triÓn, tõng bíc xo¸ bá nh÷ng c¶n trë trong viÖc di chuyÓn t b¶n, lùc lîng lao ®éng, hµng ho¸ dÞch vô… tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn nh÷ng di chuyÓn nãi trªn gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong khu vùc. ë c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn ( hay cßn gäi lµ c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ) th× xu híng tham gia vµo héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc vµ b¶o hé mËu dÞch ngµy cµng gia t¨ng. ViÖc tham gia m¹nh mÏ vµ réng r·i vµo c¸c khèi liªn kÕt kinh tÕ trong khu vùc, tõng bíc tiÕn tíi sù nhÊt thÓ ho¸ cao th«ng qua c¸c v¨n b¶n, hiÖp ®Þnh ®· kü kÕt ®· ®a l¹icho c¸c quèc gia trong liªn minh sù æn ®Þnh, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn, c¸c thµnh viªn ®îc hëng u ®·i vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ… T×nh h×nh nµy trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t¬ng lai ®ang ®Æt ra cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi nãi chung vµ c¸c quèc gia §«ng nam ¸ nãi riªng nh÷ng c¬ héi vµ nh÷ng th¸ch thøc míi. Cho ®Õn nay ®· h×nh thµnh hµng chôc khèi liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u Mü Latinh, ch©u Phi, ch©u ¸. 5 Sù liªn kÕt gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, ngoµi môc ®Ých hîp t¸c hç trî nhau ph¸t triÓn cßn nh»m môc tiªu chèng l¹i c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. ViÖc h×nh thµnh c¸c khu vùc liªn kÕt vµ sù héi nhËp cña tõng quèc gia vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng khu vùc liªn kÕt vµ h×nh thøc liªn kÕt. Cô thÓ lµ c¸c liªn kÕt sau : + Khu vùc mËu dÞch tù do hay khu bu«n b¸n tù do. + Liªn minh thuÕ quan. + ThÞ trêng chung. + Liªn minh tiÒn tÖ + Liªn minh kinh tÕ. 1.2. T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tª ®èi víi ViÖt Nam. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan trong thÕ giíi ngµy nay. §èi víi c¸c níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) th× héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ con ®êng tèt nhÊt ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c níc kh¸c vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Nh vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam kh«ng cßn lµ “héi nhËp” hay “kh«ng héi nhËp” mµ ph¶i lµ héi nhËp nh thÕ nµo ®Ó tËn dông tèt c¬ héi, gi¶m th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng khã cã thÓ dù ®o¸n tríc ®îc. Tríc ®©y, tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu chØ lan to¶ trong ph¹m vi biªn giíi cña tõng quèc gia, nã g¾n c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , kinh doanh riªng rÏ l¹i víi nhau, h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ quèc gia vµ lµm xuÊt hiÖn phæ biÕn c¸c lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ quèc gia. Qua ®ã quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ, h×nh thµnh nªn së h÷u hçn hîp. Tõ ®ã, viÖc ®¸p øng yªu cÇu vÒ quy m« lín cho s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng thuËn lîi h¬n. t×nh h×nh nµy ®ßi hái sù tham gia ngµy cµng lín cña chÝnh phñ c¸c quèc giacã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Bëi lÏ, nh÷ng níc nµy lµ nh÷ng níc cã thÕ m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý… Ngµy nay, mét mÆt do sù ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña nã vît ra khái ph¹m vi biªn giíi quèc gia, lan to¶ sang c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. MÆt kh¸c tù do th¬ng m¹i còng ®ang trë thµnh xu híng tÊt yÕu vµ ®îc xem lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy bu«n b¸n giao lu gi÷a c¸c quèc gia, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng cña mäi quèc gia. V× vËy hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch theo híng më cöa , gi¶m vµ tiÕn tíi dì bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc lu chuyÓn c¸c nguån lùc vµ hµng ho¸ tiªu dïng gi÷a c¸c quèc gia. Cã thÓ nãi sù héi nhËp cña nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc ®ang ®a l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau cho c¶ ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng trong c¸c níc thµnh viªn. §Æc biÖt lµ ViÖt Nam th× më cöa vµ héi nhËp víi c¸c níc 6 trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi ®ang lµ xu thÕ tÊt yÕu. ChÝnh sù héi nhËp nµy ®· ®em l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu lîi Ých ®¸ng kÓ. Cô thÓ: Mét lµ, t¹o lËp quan hÖ mËu dÞch míi gi÷a c¸c níc thµnh viªn, më réng h¬n n÷a kh¶ n¨ng xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam víi c¸c níc, c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy mµ tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ViÖt Nam ®îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. ChÝnh viÖc t¹o lËp mËu dÞch tù do héi nhËp khu vùc ®· lµm t¨ng thªm phóc lîi th«ng qua thay thÕ c¸c ngµnh, tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cã chi phÝ cao b»ng nh÷ng ngµnh cã chi phÝ thÊp h¬n cña nh÷ng quèc gia nhËn ®îc sù u ®·i. Còng trong ®iÒu kiÖn nµy, lîi Ých cña ngêi tiªu dïng còng ®îc t¨ng lªn nhê hµng ho¸ cña c¸c níc thµnh viªn ®a vµo ViÖt Nam lu«n nhËn ®îc sù u ®·i. Do ®ã, hµng ho¸ h¹ xuèng lµm cho ngêi d©n ë níc chñ nhµ cã thÓ mua ®îc khèi lîng hµng ho¸ lín h¬n víi chi phÝ thÊp h¬n Hai lµ, héi nhËp khu vùc cßn gãp phÇn chuyÓn híng mËu dÞch, sù chuyÓn híng nµy diÔn ra phæ biÕn khi h×nh thµnh liªn minh thuÕ quan v× khi ®ã c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong liªn minh sÏ trë nªn thuËn lîi h¬n, hÊp dÉn h¬n tríc ngay c¶ trong trêng hîp mét níc nµo ®ã trong liªn minh tiÕn hµnh nhËp khÈu hµng ho¸ cña c¸c quèc gia ngoµi liªn minh víi gi¸ thÊp h¬n, nhng nay ®îc thay thÕ b»ng viÖc nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c níc trong liªn minh mµ gi¸ c¶ l¹i cao h¬n( do ®îc hëng chÝnh s¸nh u ®·i thuÕ quan…) chÝnh nh÷ng u ®·i nµy gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong liªn minh ®· ®a tíi sù chuyÓn híng mËu dÞch nãi trªn ( tøc lµ thay thÕ nh÷ng ngêi cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i cã chi phÝ thÊp h¬n nhng kh«ng ®îc hëng c¸c chÝnh s¸ch u ®·i b»ng nh÷ng ngêi cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm víi chi phÝ cao h¬n ( kÐm hiÖu qu¶ ) nhng ®îc hëng sù u ®·i cña khèi. Ba lµ, héi nhËp vµo khu vùc, thùc hiÖn tù do ho¸ Th¬ng M¹i t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc tiÕp thu vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý…tõ c¸c quèc gia kh¸c trong liªn minh. VÒ l©u dµi tù do ho¸ Th¬ng M¹i gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng trëng kinh tÕ, tù do ho¸ Th¬ng M¹i gióp t¨ng trëng kinh tÕ b»ng hai c¸ch: t¨ng xuÊt khÈu vµ t¨ng n¨ng suÊt cËn biªn cña 2 yÕu tè s¶n xuÊt lµ vèn vµ lao ®éng. Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých kinh tÕ chñ yÕu trªn ®©y, còng cÇn ph¶i thÊy r»ng viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc víi c¸c h×nh thøc liªn kÕt ®a d¹ng tõ thÊp ®Õn cao ®ang ®Æt ra cho níc ta nh÷ng thö th¸ch míi cÇn ph¶i øng xö cho phï hîp víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ Th¬ng M¹i. Nh÷ng thö th¸ch ®ã lµ : -Ph¶i nhanh chãng ®iÒu chØnh l¹i c¸c c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ trªn c¬ së xo¸ bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ Th¬ng M¹i nh thuÕ quan, hµng rµo phi thuÕ quan, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng, c¬ cÊu gi¸ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. VÊn ®Ò viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp. 7 -C¶i c¸ch hÖ thèng tµi kho¸, ®Æc biÖt lµ nh÷ng trêng hîp thuÕ quan mËu dÞch cã tû träng ®¸ng kÓ trong nguån thu ng©n s¸ch vµ do ®ã lµm n¶y sinh nh÷ng kho kh¨n trong qua tr×nh c©n ®èi ng©n s¸ch cña chÝnh phñ. -CÇn ph¶i thiÕt lËp khu«n khæ ph¸p lý chung ( luËt ch¬i chung) ®èi víi c¸c níc thµnh viªn. Tríc hÕt, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan tíi c¸c quy ®Þnh thuÕ quan, h¶i quan, chuÈn mùc lao ®éng, m«i trêng sinh th¸i, chÊt lîng s¶n phÈm… -VÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong x· héi vµ gi÷a c¸c níc trong néi bé khu vùc. Nh vËy, viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ c¸c níc trong khu vùc, h×nh thµnh c¸c d¹ng liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lu«n ®a l¹i cho ViÖt Nam nh÷ng thuËn lîi vµ nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau. V× vËy, chóng ta cÇn tÝnh to¸n c©n nh¾c, lùa chän ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp trong qu¸ tr×nh héi nhËp nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA ). 2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Ngµy 28/7/1995 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc thø 7 cña hiÖp héi c¸c níc §«ng nam ¸ ASEAN. Sù kiÖn träng ®¹i nµy ®¸nh dÊu mét thµnh c«ng to lín cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, ®¸nh ®Êu mét bíc ph¸t triÓn míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo céng ®ång quèc tÕ vµ liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ. Víi 7 thµnh viªn vµ víi sè d©n 430 triÖu ngêi, diÖn tÝch 3,5 triÖu km2, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 1680 USD. ASEAN lµ cöu ngâ cña §«ng Nam ¸, lµ n¬i héi tô c¸c giao lu kinh tÕ quèc tÕ vµ ®ang trë thµnh khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt cña ch©u ¸ còng nh trªn toµn thÕ giíi. KÓ tõ ngµy 1/1/1993 c¸c níc ASEAN cïng nhau tho¶ thuËn cïng nhau x©y dùng khèi mËu dÞch tù do ASEAN- AFTA mét thÞ trêng chung réng lín trong long §«ng nam ¸. §Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan h÷u hiÖu chung( CEPT ), thùc hiÖn gi¶m thuÕ quan vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan trong kho¶ng thêi gian lóc ®Çu dù ®Þnh lµ 15 n¨m sau ®ã rót xuèng 109 n¨m b¾t ®Çu tõ 1/1/1993 cã ý nghÜa quan träng vµ t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn nÒn kinh tÕ mçi quèc gia. Môc tiªu cña ch¬ng tr×nh nµy lµ ®Õn n¨m 2003 gi¶m thuÕ quan ®èi víi c¸c hµng ho¸ s¶n xuÊt trong néi bé khèi xuèng tíi møc 0-5%. Héi nghÞ cÊp cao cña ASEAN lÇn thø 5 võa qua ®· ®Ò ra yªu cÇu cè g¾ng hoµn thµnh môc tiªu vµo n¨m 2000. Thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã AFTA sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng cêng kh¶ n¨ng canh tranh cña ASEAN trong viÖc thu hót ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi vµ ngîc l¹i, cñng cè vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ trong khu vùc vµ ®a tíi sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng h¬n n÷a cña mçi thµnh viªn, ®iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi c¶ trªn cÊp ®é toµn cÇu vµ trªn cÊp ®é khu vùc. 8 ATFA ra ®êi cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi c¸c níc. Tuy thÕ, sù ra ®êi cña AFTA còng lµ kÕt qu¶ phøc hîp gi÷a sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi sau : - VÒ nh©n tè bªn trong : Do Sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ trong hai thËp kû qua ®· lµm t¨ng nhanh chãng quy m« bu«n b¸n lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, phÇn xuÊt khÈu néi ®Þa cña nh÷ng nhãm níc nµy ®· t¨ng kho¶ng 20%, ch¼ng h¹n vµo n¨m 1980 hµng chÕ t¹o cña Singapo chØ chiÕm 15,3% trong tæng sè hµng xuÊt khÈu néi bé cña ASEAN th× ®Õn n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 60,2%, cïng lóc ®ã In®«nªsia còng t¨ng tõ 13,3% lªn ®Õn 46,6%, Th¸i Lan tõ 29,1% t¨ng lªn 48,3%... cã thÓ nãi nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ASEAN cã tÝnh híng ngo¹i vµ ®ang rÊt cÇn t×m kiÕm thÞ trêng xuÊt khÈu . §iÒu nµy cµng ®îc thóc ®Èy nhanh h¬n nhê sù t¸c ®éng tÝch cùc cña t¨ng trëng kinh tÕ khu vùc ®èi víi c¸c chiÕn lîc phi ®iÒu chØnh vµ biÖn ph¸p tù do ho¸ th¬ng m¹i. ChÝnh phñ c¸c níc ASEAN còng nhËn thÊy râ sù trë ng¹i cña chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch trong chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ ®i ®Õn ®Ò xuÊt mét khu vùc mËu dÞch tù do ho¸ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc thµnh viªn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. - VÒ nh©n tè bªn ngoµi, Do sù chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ trêng cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi tiªu biÓu nh: Trung Quèc, c¸c níc §«ng ¢u, lµm cho c¸c quèc gia ASEAN ngµy cµng cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh h¬n trong viÖc thu hót ®Çu t níc ngoµi vµ c¹nh tranh th¬ng m¹i. Do sù c¹nh tranh cña nhiÒu tæ chøc hîp t¸c cña c¸c khu vùc nh EU, NAFTA. Nãi c¸ch kh¸c, søc Ðp cña chñ nghÜa khu vùc cïng sù xuÊt hiÖn cña c¸c khèi EU, NAFTA vµ nhiÒu yÕu tè lµm gi¶m ®i lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c níc ASEAN ®ßi hái c¸c níc ASEAN ph¶i cã sù thèng nhÊt ®Ó ®i ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh chãng bu«n b¸n néi bé vµ tù do ho¸ quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a khu vùc víi c¸c khèi liªn minh kinh tÕ kh¸c. 2.2. Sù ra ®êi vµ nh÷ng môc tiªu chÝnh cña AFTA. AFTA(ASEAN Free Trade Area) lµ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ quan träng vµ ®¸ng chó ý nhÊt cña ASEAN, ®îc thµnh lËp t¹i héi nghÞ thîng ®Ønh ASEAN lÇn thø 4 t¹i Singapore theo s¸ng kiÕn cña ThaiLand, Th¸ng 2 n¨m 1992. Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA chØ gåm cã nh÷ng thµnh viªn cña hiÖp héi c¸c níc §«ng nam ¸ (ASEAN), 7 thµnh viªn cña AFTA lµ : Singapore, ThaiLand, Philipine, Malaysia, Indonesia, Brunei, ViÖt Nam. Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA lín h¬n khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA ) vµ liªn minh ch©u ¢u(EU) vÒ sè d©n vµ diÖn tÝch nhng thÊp h¬n vÒ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 10-15 lÇn. Khu vùc mËu dÞch tù do AFTA lµ n¬i thu hót sù chó ý cña c¸c liªn minh kinh tÕ thÕ giíi, c¸c c«ng ty, c¸c tËp ®oµn ®a quèc gia còng nh c¶ céng ®ång quèc tÕ, AFTA sÏ lµ khèi mËu dÞch "h¹t nh©n" cña diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ th¸i b×nh d¬ng ( APEC), AFTA cã mét vÞ trÝ quan träng víi nh÷ng môc tiªu sau ®©y 9 - Thùc hiÖn tù do ho¸ Th¬ng M¹i ASEAN b»ng viÖc lo¹i bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong néi bé khu vùc. - Thu hót ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi vµo ASEAN b»ng c¸ch t¹o dùng ASEAN thµnh mét thÞ trêng thèng nhÊtvµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t quèc tÕ. - Lµm cho ASEAN thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ ®ang thay ®æi, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn trong xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i toµn cÇu. Th«ng qua viÖc thµnh lËp AFTA c¸c níc ASEAN muèn t¹o ra mét thÞ trêng mµ trong ®ã : + Mét hµng rµo thuÕ quan ®îc xo¸ bá. + ThuÕ suÊt ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chØ tõ 0-5%. + Ph¬ng thøc ®Ó tiÕn hµnh gi¶m thuÕ lµ ch¬ng tr×nh CEPT. Tãm l¹i, AFTA ra ®êi ®· trë thµnh mét bé phËn hîp thµnh cña xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i réng lín h¬n ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng vµ toµn cÇu. Do ®ã, t¹o lËp AFTA cho ASEAN còng chÝnh lµ t¹o lËp khu vùc më, mét sù thÝch øng míi cho sù ph¸t triÓn cña ASEAN trong xu thÕ khu vùc hãa, toµn cÇu ho¸. AFTA sÏ lµm t¨ng khèi lîng bu«n b¸n trong néi bé ASEAN còng nh gi÷a c¸c níc ASEAN víi c¸c níc ngoµi khu vùc. Theo nghiªn cøu cña mét nhãm chuyªn gia do ASC chØ ®Þnh th× AFTA cã thÓ sÏ lµm cho tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c níc ASEAN sÏ t¨ng tõ 1,5% ( §èi víi Singapore) ®Õn 5%( §èi víi Th¸iLand) vµ tronng kho¶ng 1,5 -5% ®èi víi c¸c níc kh¸c. 2.3. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ AFTA-CEPT . AFTA cã c¸c néi dung chÝnh sau : 1/ Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT). 2/ Thèng nhÊt vµ c«ng nhËn tiªu chuÈn hµng ho¸ gi÷a c¸c níc thµnh viªn 3/ C«ng nhËn viÖc cÊp giÊy x¸c nhËn xuÊt xø hµng ho¸ cña nhau. 4/ Xo¸ bá nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ ®èi víi ngo¹i th¬ng. 5/ TiÕn hµnh ho¹t ®éng t vÊn vÜ m«. Trong nh÷ng yÕu tè trªn CEPT ®îc coi lµ yÕu tè cèt lâi v× th«ng qua viÖc gi¶m thuÕ quan, dì bá dÇn c¸c hµng rµo phi thuÕ quan...ngêi ta sÏ x¸c lËp ®îc nÒn th¬ng m¹i tù do trong néi bé khèi. Kh«ng ph¶i tíi thêi ®iÓn nµy, nhu cÇu liªn kÕt kinh tÕ trong lÜnh vùc th¬ng m¹i cña ASEAN míi ®îc ®Æt ra. Tríc ®ã, tõ n¨m 1997, mét ch¬ng tr×nh nh»m thóc ®Èy mËu dÞch gi÷a c¸c níc thµnh viªn ®· ®îc ®a vµo thùc hiÖn víi tho¶ thuËn u ®·i th¬ng m¹i (Preferentoal Trading Arrangements-PTA). Kh¸c víi PTA, quan hÖ th¬ng m¹i ASEAN theo CEPT trong m«i trêng c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan dÇn ®îc lo¹i bá hoµn toµn. * Nh÷ng quy ®Þnh chung cña CEPT. Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT ) ®îc ký kÕt gi÷a c¸c níc ASEAN n¨m 1992 lµ c¬ chÕ chÝnh ®Ó thùc hiÖn AFTA. Môc tiªu cña CEPT lµ 10 gi¶m møc thuÕ quan trong Th¬ng M¹i néi bé ASEAN xuèng cßn 0-5%, ®ång thêi lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh lîng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan. CEPT ¸p dông víi s¶n phÈm chÕ t¹o, kÓ c¶ s¶n phÈm c¬ b¶n vµ s¶n phÈm n«ng s¶n. Tuy nhiªn, chØ cã nh÷ng s¶n phÈm cã Ýt nhÊt 40% gi¸ trÞ xuÊt sø cña ASEAN (cña riªng mét níc hoÆc nhiÒu níc ASEAN céng l¹i) vµ ph¶i lµ c¸c s¶n phÈm ®îc ®a vµo danh môc ®îc gi¶m thuÕ vµ ®îc héi ®ång AFTA x¸c nhËn C¸c s¶n phÈm ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ gåm 4 kho¶n môc : 1- Danh môc c¸c x¶n phÈm víi tiÕn tr×nh gi¶m nhanh vµ gi¶m thêng(IL) 2- Danh môc c¸c s¶n phÈm t¹m thêi cha gi¶m thuÕ(TEL) 3- Danh môc hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn. Nh¹y c¶m (UAPS) 4- Danh môc lo¹i trõ hoµn thµnh ( EL ). Theo CEPT, tiÕn tr×nh c¾t gi¶m ®îc quy ®Þnh cô thÓ cho c¸c s¶n phÈm trong tõng danh môc trõ c¸c s¶n phÈm thuéc danh môc lo¹i trõ hoµn toµn lµ nh÷ng s¶n phÈm kh«ng thuéc diÖn c¾t gi¶m thuÕ quan( gåm c¸c s¶n phÈm cã ¶nh hëng tíi an ninh, quèc phßng vµ an toµn x· héi chiÕm díi 5% tæng sè m· thuÕ cña ASEAN ). TiÕn tr×nh c¾t gi¶m b×nh thêng cña c¸c s¶n phÈm thuéc danh môc c¾t gi¶m c¸c thuÕ suÊt trªn 20% sÏ ®îc gi¶m xuèng cßn 20% vµo 1/1/1998 vµ tiÕp tôc gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/2003. C¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt díi 20% sÏ ®îc gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/2000. §èi víi tiÕn tr×nh nhanh, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt trªn 20% sÏ gi¶m 0-5% vµo 1/1/2000, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt díi 20% sÏ ®îc gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/1998. C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn thuéc danh môc c¾t gi¶m ngay sÏ b¾t ®Çu ®îc c¾t gi¶m tõ 1/1/1996 ®Õn 1/1/2003 sÏ cã møc thuÕ suÊt 0-5%. C¸c s¶n phÈm trong danh môc lo¹i trõ t¹m thêi còng ®îc chuyÓn sang danh môc c¾t gi¶m ( mçi n¨m 20% s¶n phÈm). §Ó gi¶m thuÕ trong vßng 5 n¨m tõ 1/1/1996 ®Õn 1/1/2000. thêi h¹n chuyÓn sang danh môc c¾t gi¶m ®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha chÕ biÕn thuéc danh môc TEL lµ tõ 1/1/1998 ®Õn 1/1/2003 mçi n¨m 20%. Tuy nhiªn, mçi níc cã thÓ gi¶m thuÕ trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau. Nhng thêi ®iÓm hoµn thµnh thuÕ lµ 1/1/2003. C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn thuéc danh môc nh¹y c¶m sÏ ®îc xenm xÐt riªng vµ b¾t ®Çu c¾t gi¶m tõ 1/1/2001 hoÆc chËm nhÊt lµ 1/1/2003 víi møc thuÕ cuèi cïng lµ 0-5% trõ mét sè mÆt hµng n«ng s¶n ®îc coi lµ nh¹y c¶m cao cha thèng nhÊt ®îc gi÷a c¸c níc ASEAN. Tuy nhiªn sau mét sè n¨m thùc hiÖn CEPT, c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®· ®Ò xuÊt ra mét lÞch tr×nh gi¶m thuÕ linh ho¹t, nghÜa lµ c¸c níc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ theo hai kªnh ®ång tuyÕn víi c¸c quy tr×nh r¹ch rßi cho c¸c thuÕ suÊt cÇn c¾t gi¶m qua tõng thêi kú mµ cã thÓ tuú theo ®Æc ®iÓm c¬ cÊu thuÕ cña níc m×nh ®Ó x©y dùng lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ thÝch hîp, miÔn sao gi¶m nhanh thuÕ quan xuèng cßn 0-5% tríc n¨m 2003, sím h¬n cµng tèt. HiÖn nay, Héi ®ång 11 AFTA ®· chÊp nhËn ®Ò xuÊt ®ã nh mét s¸ng kiÕn nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ viÖc t¹o dùng mét khu vùc tù do ho¸ th¬ng m¹i ASEAN tríc thêi h¹n. Trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ cÊu c¸c Danh môc, t¹i Héi ®ång AFTA lÇn thø 8, c¸c níc ASEAN ®· khuyÕn nghÞ viÖc ®Èy nhanh h¬n n÷a tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA b»ng c¸ch më réng c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ cã thuÕ suÊt tõ 0-5% vµo n¨m 2003 vµ tèi ®a ho¸ sè c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt gi¶m tíi 0% vµo n¨m 2003. 12 B¶ng: TriÓn väng thùc hiÖn CEPT cña 6 níc thµnh viªn cò trong ASEAN Môc tiªu ®Æt ra Níc thµnh viªn Brun©y Ind«nªxia Malaixia Philippin Xingapo Th¸i Lan 100% tæng sè dßng thuÕ 60% tæng sè dßng thuÕ c¾t gi¶m cã thuÕ 0- cã thuÕ suÊt b»ng 0% 5%vµo n¨m 2002, víi vµo n¨m 2003 mét sè linh ho¹t. §Õn 2002 sÏ ®¹t 99,75% 80,8% §Õn 2002 sÏ ®¹t 99,08% 54,6% §Õn 2002 sÏ ®¹t 91,0% 60,2% §Õn 2002 sÏ ®¹t 96,5% 0,07% §· ®¹t 100% 100% §Õn 2002 sÏ ®¹t 94,8% 47,87% Nguån : T¹p chÝ Nghiªn cøu §«ng Nam ¸ 2/2002.  C¬ chÕ trao ®æi nhîng bé cña CEPT Khi vËn dông CEPT, chóng ta kh«ng ®îc quªn ®iÒu kiÖn bæ sung cho c¬ chÕ gi¶m thuÕ theo CEPT. §ã lµ c¸c u ®·i theo CEPT gi÷a c¸c quèc gia ASEAN sÏ ®îc trao ®æi trªn nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i. Muèn ®îc hëng nhîng bé vÒ thuÕ quan khi xuÊt khÈu hµng ho¸ trong khèi, mét s¶n phÈm cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn sau: + S¶n phÈm ®ã ph¶i n»m trong Danh môc gi¶m thuÕ cña c¶ níc xuÊt khÈu vµ níc nhËp khÈu vµ ph¶i cã møc thuÕ quan nhËp khÈu nhá h¬n hoÆc b»ng 20%. + S¶n phÈm ®ã ph¶i cã trong ch¬ng tr×nh gi¶m thuÕ quan ®îc Héi ®ång AFTA th«ng qua. + S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cña khèi ASEAN, tøc lµ ph¶i tho¶ m·n yªu cÇu hµm lîng suÊt xø tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN Ýt nhÊt lµ 40%. C«ng thøc tÝnh hµm lîng ASEAN nh sau: Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm bé phËn, c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo nhËp khÈu + lµ ®Çu vµo kh«ng x¸c tõ c¸c níc kh«ng ph¶i ®Þnh ®îc xuÊt xø lµ thµnh viªn ASEAN x 100% < 60% Gi¸ FOB Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo nhËp khÈu tõ c¸c níc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn ASEAN tÝnh theo gÝa CIF t¹i thêi ®iÓm nhËp khÈu. 13 Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu, bé phËn c¸c s¶n phÈm lµ ®Çu vµo kh«ng x¸c ®Þnh ®îc xuÊt xø tÝnh theo gi¸ b¾t ®Çu tríc khi ®a vµo chÕ biÕn trªn l·nh thæ cña níc xuÊt khÈu lµ thµnh viªn cña ASEAN. NÕu mét s¶n phÈm cã ®ñ c¶ ba ®iÒu kiÖn trªn sÏ ®îc hëng mäi u ®·i mµ quèc gia nhËp khÈu ®a ra (s¶n phÈm ®îc sö dông u ®·i hoµn toµn). NÕu s¶n phÈm tho¶ m·n c¸c yªu cÇu trªn trõ viÖc cã møc thuÕ nhËp khÈu b»ng hoÆc thÊp h¬n 20% (tøc lµ s¶n phÈm ®ã cã thuÕ suÊt 20%) th× s¶n phÈm ®ã chØ ®îc hëng thuÕ suÊt CEPT cao h¬n 20% tríc ®ã hoÆc thuÕ suÊt MFN, tuú thuéc thuÕ suÊt nµo nhá h¬n. C¸c ®iÒu kiÖn trªn ®a ra nh»m ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng hîp lý vÒ c¬ héi tiÕp cËn th¬ng m¹i gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang c¹nh tranh trong c¸c quèc gia ASEAN. Chóng còng gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸c quèc gia nhanh chãng ®a c¸c s¶n phÈm vµo Danh môc gi¶m thuÕ. C¸c s¶n phÈm thuéc Danh môc gi¶m thuÕ theo CEPT vµ c¸c s¶n phÈm ®ñ ®iÒu kiÖn hëng u ®·i thuÕ quan cu¶ c¸c níc trªn kh¸c sÏ ®îc ghi râ trong tµi liÖu híng dÉn trao ®æi nhîng bé theo CEPT (CCEM) xuÊt b¶n hµng n¨m cña mçi níc. 14 3. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸c thøc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia AFTA. 3.1. Nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Çu t cña c¸c níc ASEAN ®ang cã xu híng t¨ng nhanh. Sù tham gia cña ViÖt Nam vµo AFTA sÏ t¹o ra thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc Cô thÓ : * T¨ng cêng quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc - ViÖc tham gia vµo ch¬ng tr×nh nµy lµ ®iÒu kiªn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam t¨ng nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ th¬ng m¹i, thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. - Tham gia AFTA còng lµ bíc ®i c¬ b¶n ®Ó ViÖt Nam tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ cã quy m« réng lín h¬n nh diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Th¸i B×nh D¬ng APEC, tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. AFTA, APEC, WTO . N©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ nhÊt lµ trong ®µm ph¸n ®a ph¬ng. * Më réng thÞ trêng u ®·i. - ASEAN lµ thÞ trêng réng lín víi kho¶ng trªn 530 triÖu d©n sÏ lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay, kho¶ng 30% kim ng¹ch nhËp khÈu lµ tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN. C¸c mÆt hµng ®îc nhµ níc u tiªn nhËp khÈu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho nhu cÇu x· héi. Khi tham gia AFTA vµ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh CEPT th× c¸c mÆt hµng nµy sÏ ®îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu xuèng 0-5%. Nh vËy, luång hµng nhËp khÈu ®îc më réng nhanh chãng, ASEAN ¶nh hëng rÊt lín thµnh phÈm cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt sö dông nguyªn liÖu nhËp khÈu tõ c¸c níc ASEAN . - Do c¬ cÊu danh môc hµng ho¸ tham gia CEPT bao gåm c¶ n«ng s¶n th« vµ n«ng s¶n chÕ biÕn, nÕu ViÖt Nam t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n th× sù c¾t gi¶m thuÕ sÏ trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mÆt hµng nµy ®Ó xuÊt khÈu sang c¸c níc trong khu vùc vµ ngoµi khu vùc. - Mét trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ s¶n phÈm ®îc hëng quy chÕ hÖ thèng u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña Mü lµ “ trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu cho phÐp nhËp ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã ph¶i díi 65% toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®ã khi vµo l·nh thæ h¶i quan cña Mü” vµ “trÞ gi¸ mét s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ë hai hoÆc trªn hai níc lµ héi viªn cña mét HiÖp héi kinh tÕ, Liªn minh thuÕ quan khu vc mËu dÞch tù do th× ®îc coi s¶n phÈm cña mét níc”. V× vËy, viÖc ViÖt Nam gia nhËp AFTA t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam cã thÓ nhËp nguyªn liÖu cña c¸c níc ASEAN kh¸c ®Ó s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm ®ã vÉn ®îc hëng GSP. * Thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. Tham gia vµo AFTA, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t tõ nh÷ng níc thõa vèn vµ ®a d¹ng cã sù dÞch chuyÓn m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm 15 lîng kü thuËt cao, sö dông Ýt nh©n c«ng nh: Singapo, Malaysia, Th¸i Lan. ViÖt Nam còng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt cao ë c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c níc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao, tranh thñ nguån vèn vµ nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña c¸c níc trong khu vùc ®Ó khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt níc, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, phôc vô c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §ã còng lµ c¸ch “®i t¾t, ®ãn ®Çu” phï hîp cña chóng ta. * ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Tham gia AFTA sÏ t¹o søc Ðp vµ ®éng lùc ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®æi míi c¬ cÊu tæ chøc, c¸ch thøc s¶n xuÊt, ph¬ng ph¸p qu¶n lý ®Ó n©ng cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng søc c¹ch tranh nÒn kinh tÕ tõ ®ã cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô t¹o nªn c¬ cÊu kinh tÕ thÝch hîp. Trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang ASEAN hiÖn nay, tû träng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn míi chØ ®¹t 18%, n«ng s¶n thùc phÈm 48%, nhiªn liÖu 34%. Trong ®ã träng t©m u ®·i cña ch¬ng tr×nh CEPT l¹i lµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. ViÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh CEPT sÏ lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng n©ng cao tû träng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, gi¶m dÇn tû träng c¸c mÆt hµng th«, s¬ chÕ. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam tæ chøc l¹i s¶n xuÊt theo m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ híng tíi xuÊt khÈu. KÕt luËn Nh÷ng thuËn lîi vµ lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan nhng nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu lµ nh÷ng yÕu tè b¾t nguån tõ chÝnh néi lùc nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy chøng tá r»ng, trong qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam rÊt dÔ bÞ tæn th¬ng, trë thµnh th¸ch thøc to lín ®ßi hái chóng ta ph¶i vît lªn nh÷ng tr× trÖ, ¸ch t¸ch cña chÝnh m×nh ®Ó t×m ra c¸ch ®i hîp lý ®Ó chiÕn th¾ng trong cuéc ch¹y ®ua vµ c¹nh tranh kinh tÕ vÒ l©u dµi ®Ó c¸c liªn kÕt gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN ®îc bÒn chÆt h¬n trªn c¬ së b×nh ®¼ng hai bªn cïng cã lîi . 3.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®Æt ra cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA-CEPT . Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. C¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c m×nh mµ tham gia vµo lÜnh vùc kh¸c nhau, níc ta tham gia vµo AFTA bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn gÆp kh«ng it nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i, cô thÓ lµ : - Tham gia vµo AFTA lµ thõa nhËn tù do ho¸ Th¬ng M¹i, tù do ho¸ lu chuyÓn hµng ho¸ trong khu vùc. §©y lµ nh÷ng viÖc lµm mµ níc ta cha thùc hiÖn bao giê, b¾t ®Çu tham gia AFTA ë tr×nh ®é kinh tÕ thÊp, c¸c níc ASEAN ®Òu ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao, do ®ã ta ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n. hiªn t¹i søc c¹nh tranh cña hµng 16 ho¸ ViÖt Nam cßn rÊt yÕu, yÕu toµn diÖn nÕu so s¸nh vÒ mÆt gi¸ c¶ vµ chÊt l îng. Hµng nhËp ngo¹i nhËp vµo sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng rÊt nhhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng kh«ng c¹nh tranh ®îc, s¶n xuÊt ra kh«ng ai tiªu thô. Tiªu biÓu lµ c¸c ngµnh DÖt may, DÇy dÐp, §iÖn gia dông…Tríc søc Ðp cña thÞ trêng do hµng rµo thuÕ quan gi¶m ®ßi hái chóng ta ph¶i ®iÒu chØnh s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kÜ thuËt ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi. - Tham gia AFTA t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸, ®¬n gi¶n thñ tôc nhËp khÈu th× gi¸ c¶ hµng ho¸ sÏ gi¶m. HiÖn nay hµng ho¸ ViÖt Nam cßn chÞu nhiÒu lo¹i thuÕ kh¸c nhau, nhiÒu chi phÝ kh¸c kh«ng cÇn thiÕt ®· gãp phÇn ®Èy gi¸ lªn. do ®ã, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ViÖt Nam thêng cao h¬n rÊt nhiÒu so víi gi¸ c¶ hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c lµ thµnh viªn cña ASEAN. VÊn ®Ò tríc m¾t lµ ta ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ CEPT th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, cã lîi vÒ gi¸ c¶ khi xuÊt khÈu sang ASEAN. - §Ó héi nhËp vÒ kinh tÕ vµ mËu dÞch víi ASEAN, mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®Æt ra cho ViÖt Nam lµ x©y dùng mét chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ níc thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o tù do ho¸ th¬ng m¹i nhng kh«ng lµm mÊt ®i chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ th¬ng m¹i, xo¸ bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, quan niªu,kh«ng hiÖu qu¶, cÇn cã sù nghiªn cøu c¸c hiÖp ®Þnh, ch¬ng tr×nh hîp t¸c trong ASEAN tËn dông nh÷ng c¬ héi tèt ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ phï hîp víi t×nh h×nh vµ chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc … - tham gia afta, ViÖt Nam sÏ ¶nh hëng ®Õn nguån thu ng©n s¸ch nhng thùc sù kh«ng ¶nh hëng lín, trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cã tíi 57% mÆt hµng hiÖn cã møc thuÕ tõ 0-5%, trong ®ã h¬n mét nöa lµ thuÕ suÊt 0%. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trªn thùc tÕ hÇu nh chóng ta ®· hoµn tÊt viÖc c¾t gi¶m råi, sè mÆt hµng cã miÒn thuÕ ®Õn 20% chØ chiÕm tû träng 1721% Tãm l¹i, nh×n tæng thÓ vµo sù ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ níc th× AFTA sÏ t¹o nªn sù hÉng hôt trong ng©n s¸ch nhµ níc. ViÖt Nam tham gia AFTA-CEPT chóng ta cÇn ý thøc râ nh÷ng thuËn lîi, c¬ héi vµ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc®Ó ®Ò ra nh÷ng quyÕt s¸ch thÝch hîp víi ®êng lèi ®æi míi cña ®Êt níc, n©ng cao hiÖu qu¶ héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. 17 Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn lé tr×nh AFTA-CEPT 1. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cam kÕt cña ViÖt Nam víi AFTA-CEPT . 1.1. C¸c ho¹t ®éng chuÈn bÞ ®Ó thùc hiÖn CEPT/ AFTA cña ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh CEPT ®îc c¸c níc thµnh viªn tho¶ thuËn vµ ký kÕt tõ n¨m 1992, song viÖc thùc hiÖn thùc sù chØ b¾t ®Çu tõ th¸ng 01/01/1994. Nh vËy, c¸c níc ASEAN cã kho¶ng thêi gian lµ 2 n¨m ®Ó chuÈn bÞ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan.Cßn ®èi víi ViÖt Nam, c«ng viÖc nghiªn cøu chuÈn bÞ cho viÖc gia nhËp thùc hiÖn HiÖp ®Þnh CEPT thùc sù ®îc b¾t ®Çu tõ gi÷a n¨m 1995. Thêi gian chuÈn bÞ nh vËy lµ rÊt bÞ ®éng, nhÊt lµ nÕu liªn hÖ víi thêi gian chóng ta ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc tæ chøc c¸c Bé ngµnh cã liªn quan nghiªn cøu, x©y dùng c¸c Danh môc hµng ho¸. Theo ch¬ng tr×nh CEPT ®Ó tr×nh lªn Ban th ký ASEAN vµo th¸ng 12/1995. Tuy nhiªn, ®îc sù quan t©m chØ ®¹o kÞp thêi cña ChÝnh phñ, cïng sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan, chóng ta ®· hoµn thµnh nh÷ng nghÜa vô bíc ®Çu cña mét thµnh viªn ASEAN tham gia AFTA. 1.2. VÒ tæ chøc. ViÖt Nam lµ níc tham gia sau, tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn thÊp xa so víi c¸c níc ASEAN kh¸c vµ hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ cßn non yÕu, mÆt kh¸c thuÕ nhËp khÈu cßn lµ nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch, nªn viÖc x©y dùng vµ ®a ra danh môc hµng ho¸ c¾t gi¶m thuÕ, danh môc c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c néi dung hîp t¸c h¶i quan ®Ó thùc hiÖn CEPT …Ngoµi yªu cÇu ph¶i phï hîp víi hiÖp ®Þnh CEPT, vÒ nguyªn t¾c ®Òu ph¶i cè g¾ng ®¹t ®îc c¸c môc tiªu sau: - Kh«ng g©y ¶nh hëng lín ®Õn nguån thu ng©n s¸ch - KÐo dµi ®Õn møc cã thÓ sù b¶o hé hîp lý ®èi víi s¶n xuÊt trong níc ®Ó cã thªm thêi gian chuÈn bÞ ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc cña AFTA. - T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. - Tranh thñ u ®·i ®Ó më réng thÞ trêng cho xuÊt khÈu vµ thu hut ®Çu t níc ngoµi. Trªn c¬ së c¸c môc tiªu ®Æt ra. ViÖt Nam ®· tõng bíc thùc hiÖn CEPT . Cô thÓ vÒ tæ chøc : - Ngµy 15/11/1995 t¹i Héi nghÞ Bé trëng kinh tÕ ASEAN (AEM), ViÖt Nam ®· c«ng bè Danh môc gi¶m thuÕ ®ît mét ¸p dông tõ 01/01/1996. - Ngµy 10/02/1995, t¹i Héi nghÞ Héi ®ång AFTA, ViÖt Nam ®· c«ng bè nguyªn t¾c lµ cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ cho toµn bé qu¸ tr×nh 1996-2006. 18 - Ngµy 18/12/1995, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 91/CP quy ®Þnh viÖc c¶i c¸ch thuÕ quan, thùc hiÖn CEPT. - Ngµy 02/04/1996 Bé Tµi chÝnh thµnh lËp c¬ quan AFTA quèc gia cña ViÖt Nam víi chøc n¨ng lµ c¬ quan ®Çu mèi cña ViÖt Nam thùc hiÖn, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn AFTA. - Còng trong n¨m 1996, ViÖt Nam c«ng bè Danh môc thùc hiÖn gi¶m thuÕ CEPT trong n¨m 1997. - Ngµy 12/03/1998, Danh môc hµng ho¸ ViÖt Nam thùc hiÖn CEPT do Bé Tµi chÝnh x©y dùng ®· ®îc ChÝnh phñ th«ng qua vµ ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh sè 15/1998/ N§-CP. - §Çu n¨m 1998, Bé Tµi chÝnh c«ng bè 1.717 mÆt hµng tham gia CEPT n¨m 1998, ®ång thêi chuÈn bÞ Danh môc thuÕ n¨m 1999, xem xÐt ®Ó gi¶m bít mét sè mÆt hµng trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi. - N¨m 2000, Bé Tµi chÝnh ®· c«ng bè lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan tæng thÓ cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn CEPT/AFTA cho giai ®o¹n n¨m 2001-2006. 1.3. VÒ lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ tæng thÓ. Phï hîp víi quy ®Þnh cña ASEAN, c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Æc thï cña ViÖt Nam, ViÖt Nam nh×n chung kh«ng ¸p dông tiÕn tr×nh c¾t gi¶m nhanh. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm hiÖn ®ang cã thuÕ suÊt trong kho¶ng tõ 0-5% tøc lµ ®· tho¶ m·n môc tiªu cña CEPT, ta cã thÓ xÕp vµo lo¹i thùc hiÖn tiÕn tr×nh c¾t gi¶m nhanh. Trong 2 n¨m 1996-1997, ViÖt Nam sÏ kh«ng thùc hiÖn c¾t gi¶m mµ chØ ®a c¸c s¶n phÈm ®¹t môc tiªu cña CEPT ( cã thuÕ suÊt 5% trë xuèng) vµo thùc hiÖn hiÖp ®Þnh. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã thuÕ suÊt cao h¬n 5% trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan híng thùc hiÖn bíc c¾t gi¶m ®Çu tiªn thùc tÕ chØ b¾t ®Çu tõ 1998 ®Ó ®¶m b¶o cho nguån thu vµ hç trî mét phÇn cho s¶n xuÊt trong níc. Trong 2 n¨m 1996-1997, ViÖt Nam thùc hiÖn bíc 2 cña c¶i c¸ch thuÕ, trong ®ã ®èi víi chÝnh s¸ch thuÕ ¸p dông cho hµng nhËp khÈu, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn viÖc ph©n tÝch 2 lo¹i thuÕ lµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hiÖn còng ®¸nh trªn hµng nhËp khÈu ra khái thuÕ nhËp khÈu hiÖn nay, tríc khi tiÕn hµnh viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu thùc sù tõ 1998 . Do ®ã, møc thuÕ nhËp khÈu ph¶i gi¶m trªn phÇn thuÕ nhËp khÈu cßn l¹i sÏ lµ thÊp so víi møc ph¶i gi¶m nÕu kh«ng cã sù ph©n tÝch hai lo¹i thuÕ trªn. Cã thÓ nãi ViÖt Nam thùc hiÖn rÊt ngiªm tóc vµ rÊt thËm träng viÖc gi¶m thuÕ quan, ®Ó tr¸nh ¶nh hëng tíi nguån thu ng©n s¸ch vµ lµm gi¶m ®îc gi¸ hµng nhËp khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn kinh doanh vµ tiªu dïng trong níc cßn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ®îc hëng møc thuÕ u ®·i khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang c¸c níc ASEAN. 19 C¸c Danh môc hµng ho¸ thùc hiÖn CEPT cña ViÖt Nam ®îc x©y dùng tu©n theo nguyªn t¾c chØ ®¹o cña Uû ban Thêng vô Quèc héi vµ c«ng bè víi c¸c níc ASEAN ngµy 10/12/1995 t¹i phiªn häp lÇn thø 8 cña Héi ®ång AFTA cô thÓ nh sau: B¶ng 3: Danh môc hµng ho¸ trong khu«n khæ CEPT cña ViÖt Nam n¨m 1995 Danh môc hµng Sè nhãm mÆt hµng chÞu Tû lÖ % ho¸ thuÕ Gi¶m thuÕ ngay 1633 54,1 Lo¹i trõ t¹m thêi 1189 39,5 Lo¹i trõ hoµn toµn 65 5,5 Nh¹y c¶m 26 0,9 Tæng 3013 100 Nguån: Ban th ký ASEAN §Õn th¸ng 02/1998, c¸c Danh môc trong khu«n khæ CEPT cña ViÖt Nam thay ®æi do viÖc ph©n lo¹i hµng ho¸ vµo c¸c Danh môc thùc hiÖn CEPT vµ thùc hiÖn thèng nhÊt biÓu thuÕ quan. 20