LỜI MỞ ĐẦU
XuÊt khÈu lµ mét mòi nhän quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi
ngo¹i, lµ mét trong ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín do §¹i héi §¶ng lÇn thø VI
®Ò ra: “ Trong toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, mét nhiÖm vô cã ý nghÜa chiÕn
lîc cña toµn §¶ng, toµn d©n ta lµ ra søc t¨ng xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu”.
HiÖn nay, ®øng tríc xu thÕ toµn cÇu ho¸ còng nh bÊt kú mét doanh
nghiÖp nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng th× kh«ng thÓ kh«ng
cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ trêng níc ngoµi. DÖt
Minh Khai lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc ®øng ®©ud trong ngµnh c«ng
nghiÖp nhÑ Hµ Néi, chuyªn s¶n xuÊt kinh doanh hµng dÖt may. Trong
nh÷ng n¨m qua C«ng ty lu«n chó träng ph¸t triÓn n©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm, thay ®æi kiÓu d¸ng, mÉu m· phong phó…do ®ã s¶n phÈm kh«ng
nh÷ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng trong níc mµ chñ yÕu ngµy cµng
chiÕm lÜnh thÞ trêng quèc tÕ, t¹o dùng ®îc uy tÝn víi kh¸ch hµng truyÒn
thèng nh NhËt B¶n, EU… Víi nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh nh: kh¨n
b«ng, ¸o choµng t¾m, mµn tuyn…®· t¹o ra cho C«ng ty mét nguån doanh
thu ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu qua c¸c n¨m (thêi kú1995-2003) ®Òu
cã xu híng t¨ng, lîi nhuËn xuÊt khÈu lµ mét nguån thu chÝnh cña C«ng
ty.Tuy nhiªn trong bèi c¶nh tù do ho¸ th¬ng m¹i ngµy nay C«ng ty còng
vÊp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c ®èi thñ lín m¹nh trong ngµnh dÖt
may nh Trung Quèc…§©y lµ nh÷ng th¸ch thøc ®ßi hái C«ng ty cÇn cã
biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, t¨ng kim ng¹ch
xuÊt khÈu, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
Sau thêi gian thùc tËp t¹i phßng kÕ ho¹ch thÞ trêng ë C«ng ty cïng
víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc tÝch luü ë nhµ trêng, em ®· chän ®Ò tµi:
‘Nghiªn cøu thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may cña C«ng ty DÖt
Minh Khai thêi kú 1995-2003” lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt
nghiÖp.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp bao gåm c¸c phÇn sau:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu vµ ph©n tÝch thèng kª
ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
Ch¬ng II. VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch ho¹t
®éng xuÊt khÈu cña C«ng ty DÖt Minh Khai thêi kú (1995-2003)
Ch¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt
khÈu cña C«ng ty DÖt Minh Khai.
ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh ®îc nh÷ng thiÕu sãt,
1
em rÊt mong thÇy híng dÉn: PGS.TS Bïi Huy Th¶o chØ b¶o ®Ó em hoµn
thµnh tèt chuyªn ®Ò.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy!
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç ThÞ Thuý
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu vµ ph©n
tÝch thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu
I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu
1. Kh¸i niÖm
XuÊt khÈu hµng ho¸ ®îc coi lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc c¬ b¶n
cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®· xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi vµ ngµy cµng ph¸t
triÓn. Hµng ho¸ ®îc vËn chuyÓn qua biªn giíi quèc gia trong ®ã mét níc ®ãng vai trß xuÊt khÈu hµng ho¸ mét níc ®ãng vai trß nhËp khÈu
hµng ho¸. Nh vËy, xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng ho¸ cña quèc
gia nµy cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ së thanh to¸n b»ng tiÒn tÖ, tiÒn
tÖ cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét hoÆc c¶ hai quèc gia vµ c¸c bªn chñ thÓ
ph¶i cã quèc tÞch ë hai níc kh¸c nhau.
HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra
trªn mäi lÜnh vùc ®êi sèng, trong c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c nhau, tõ xuÊt
khÈu hµng ho¸ tiªu dïng cho ®Õn dÞch vô, t liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt
bÞ vµ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ cao. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng ®ã ®Òu mang
l¹i lîi Ých kinh tÕ cho c¸c quèc gia tham gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét
2
lÜnh vùc quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®èi víi bÊt kú mét
quèc gia nµo. Trong b¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng
ta t¹i §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng nhÊn m¹nh: “ NhiÖm vô æn ®Þnh vµ
ph¸t triÓn kinh tÕ trong chÆng ®êng ®Çu tiªn còng nh sù nghiÖp ph¸t triÓn
khoa häc-kü thuËt vµ c«ng nghiÖp ho¸ XHCN ë níc ta tiÕn hµnh nhanh
hay chËm, ®iÒu ®ã phô thuéc mét phÇn quan träng vµo viÖc më réng vµ
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i”. XuÊt khÈu lµ mét mòi nhän quan
träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµ mét trong ba ch¬ng tr×nh kinh tÕ
lín do §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®Ò ra: “ Trong toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ,
mét nhiÖm vô cã ý nghÜa chiÕn lîc cña toµn §¶ng, toµn d©n ta lµ ra søc
t¨ng xuÊt khÈu”. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy cµng ph¸t triÓn vµ lµ nh©n tè
c¬ b¶n thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ ®èi víi
c¸c níc cã nÒn kinh tÕ nhá vµ c«ng nghÖ l¹c hËu nh ë níc ta. Do ®ã mµ ë
níc ta hiÖn nay cã mét sè h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu nh sau:
1.1 XuÊt khÈu tù doanh
XuÊt khÈu tù doanh lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®éc lËp cña mét doanh
nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trªn c¬ së nghiªn cøu kü thÞ trêng
trong vµ ngoµi níc, tÝnh to¸n ®Çy ®ñ chi phÝ ®¶m b¶o kinh doanh xuÊt
khÈu cã l·i, ®óng ph¬ng híng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña quèc gia còng
nh quèc tÕ.
Trong xuÊt khÈu tù doanh, doanh nghiÖp ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm
tríc mäi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh. Do ®ã doanh nghiÖp ph¶i thËn träng trong
tõng chiÕn lîc tõ bíc nghiªn cøu thÞ trêng ®Õn viÖc ký kÕt hîp ®ång vµ
thùc hiÖn hîp ®ång v× doanh nghiÖp ph¶i tù bá vèn cña m×nh ra, chÞu mäi
chi phÝ vµ rñi ro cã thÓ x¶y ra.
1.2 XuÊt khÈu uû th¸c
XuÊt khÈu uû th¸c lµ ho¹t ®éng h×nh thµnh gi÷a mét doanh nghiÖp
trong níc cã nhu cÇu xuÊt khÈu mét sè lo¹i hµng ho¸ nhng kh«ng ®ñ ®iÒu
kiÖn ®Ó xuÊt khÈu ®· uû th¸c cho mét doanh nghiÖp cã chøc n¨ng giao
dÞch ngo¹i th¬ng tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi ®èi t¸c níc ngoµi ®Ó lµm thñ tôc
xuÊt khÈu hµng ho¸ theo yªu cÇu cña bªn uû th¸c vµ ®îc hëng mét kho¶n
thï lao gäi lµ phÝ uû th¸c.
Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu uû th¸c, doanh nghiÖp nhËn uû th¸c
kh«ng ph¶i bá vèn, kh«ng ph¶i xin h¹n ng¹ch (nÕu cã), kh«ng ph¶i
nghiªn cøu thÞ trêng tiªu thô do kh«ng ph¶i tiªu thô hµng mµ chØ ph¶i
®øng ra thay mÆt bªn uû th¸c t×m vµ giao dÞch víi b¹n hµng níc ngoµi, ký
3
hîp ®ång vµ lµm thñ tôc xuÊt khÈu hµng ho¸ còng nh thay mÆt bªn uû
th¸c khiÕu n¹i, ®ßi båi thêng víi bªn níc ngoµi khi cã tæn thÊt.
1.3 XuÊt khÈu liªn doanh
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ theo lo¹i nµy dùa trªn c¬ së liªn kÕt
kinh tÕ mét c¸ch tù nguyÖn gi÷a c¸c doanh nghiÖp nh»m phèi hîp kh¶
n¨ng ®Ó cïng nhau giao dÞch vµ ®Ò ra c¸c chñ tr¬ng, biÖn ph¸p cã liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu, thóc ®Èy ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn theo híng cã lîi nhÊt cho tÊt c¶ c¸c bªn, cïng chia l·i vµ cïng chÞu lç.
So víi h×nh thøc xuÊt khÈu tù doanh th× víi h×nh thøc nµy, doanh
nghiÖp Ýt ph¶i chÞu rñi ro h¬n do mçi doanh nghiÖp liªn doanh xuÊt khÈu
chØ gãp mét phÇn vèn nhÊt ®Þnh, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn
còng ph©n theo sè vèn gãp.
1.4 XuÊt khÈu ®æi hµng
XuÊt khÈu ®æi hµng lµ h×nh thøc xuÊt khÈu g¾n liÒn víi nhËp khÈu,
thanh to¸n theo h×nh thøc nµy kh«ng ph¶i dïng tiÒn mµ chuyÓn b»ng hµng
ho¸. Víi h×nh thøc xuÊt khÈu nµy th× hµng ho¸ nhËp vµ hµng ho¸ xuÊt ph¶i
t¬ng ®¬ng nhau vÒ gi¸ trÞ, ph¶i c©n b»ng vÒ gi¸ c¶, b¹n hµng b¸n vµ mua lµ
mét.
2. B¶n chÊt
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc biÓu hiÖn cña
ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ. Nã ®îc biÓu hiÖn th«ng qua trao
®æi hµng ho¸ dÞch vô cña mét níc nµy cho níc kh¸c vµ dïng tiÒn tÖ lµm
ph¬ng tiÖn trao ®æi.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu rÊt cÇn thiÕt v× nã më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng
cña níc nhËp khÈu vµ khai th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh cña níc xuÊt khÈu. Th¬ng m¹i quèc tÕ cho phÐp ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng tiªu dïng víi chÊt lîng vµ sè lîng, mÉu m· cao h¬n so víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong níc khi
thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp, kh«ng giao lu bu«n b¸n víi níc ngoµi.
Do ®ã, sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng t¨ng, thóc ®Èy
c¸c níc më réng quan hÖ trao ®æi mua b¸n víi nhau. ThÕ nhng, xÐt mét
c¸ch cô thÓ th× nguyªn nh©n c¬ b¶n vµ s©u xa cña viÖc trao ®æi mua b¸n
hµng ho¸ lµ xuÊt ph¸t tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn mµ mét níc cã
thÓ chuyªn m«n s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ h¬n vµ xuÊt khÈu ®Ó
®æi lÊy hµng nhËp khÈu tõ níc kh¸c nh»m môc ®Ých lîi nhuËn. Do ®ã hai
bªn cïng cã lîi do cã sù kh¸c nhau vÒ së thÝch vµ lîng cÇu ®èi víi hµng
4
ho¸ khi thùc hiÖn trao ®æi mua b¸n hµng ho¸. V× vËy, mÆc dï víi xuÊt
ph¸t ®iÓm thÊp vµ chi phÝ s¶n xuÊt hÇu nh lín h¬n tÊt c¶ c¸c mÆt hµng cña
c¸c quèc gia, níc ta vÉn cã thÓ duy tr× quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc ®ã.
V× thÕ, trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lu«n lµ môc tiªu chiÕn
lîc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n coi träng vµ ®Æt lªn
hµng ®Çu t¹i c¸c héi nghÞ cña §¶ng vµ Nhµ níc häp bµn.
3. Vai trß cña xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
XuÊt khÈu ®· ®îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng
kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy cho ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc më
réng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ cho nhu cÇu
nhËp khÈu, còng nh t¹o c¬ së cho ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng lµ mét môc
tiªu quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i. Nhµ níc ®· vµ ®ang thùc
hiÖn c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ híng theo xuÊt khÈu,
khuyÕn khÝch khu vùc t nh©n më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n
viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ, bëi
lÏ mçi quèc gia ®Òu cã mét lîi thÕ so s¸nh riªng cho nªn muèn kinh tÕ
ph¸t triÓn hä kh«ng thÓ kh«ng ®em b¸n c¸c s¶n phÈm cã lîi thÕ cña quèc
gia m×nh. §ã lµ c¸c vai trß sau:
3.1 XuÊt khÈu t¹o ra nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô
c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc.
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mang l¹i nguån thu ngo¹i tÖ lín nhÊt. XuÊt
khÈu quyÕt ®Þnh quy m« vµ t¨ng trëng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng t¹o ra nguån vèn chñ yÕu cho ho¹t nhËp khÈu m¸y
mãc thiÕt bÞ, khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn phôc vô cho qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nguån vèn nhËp khÈu chñ yÕu ®îc
h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh ®Çu t níc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî…tuy quan
träng nhng råi còng ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau.
Nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu, c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc lµ
xuÊt khÈu.
ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn, nhu cÇu nhËp khÈu lµ rÊt lín
nh»m tho¶ m·n cho nhu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n cho nªn
viÖc xuÊt khÈu Ýt h¬n nhËp khÈu lµ tÊt yÕu. Nhng viÖc nhËp khÈu nhiÒu nh
hiÖn nay chØ nªn kÐo dµi trong mét thêi gian ng¾n n÷a v× nÕu kh«ng nã sÏ dÉn
®Õn mÊt c©n b»ng trong c¸n c©n th¬ng m¹i. V× vËy, muèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt
5
th× chóng ta cÇn ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh»m t¹o thÕ v÷ng ch¾c cho sù ph¸t
triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
3.2 XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc
®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt l¹c
hËu, kh«ng ®ång bé th× vÊn ®Ò ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh»m t¹o thªm c«ng ¨n
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, t¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng, t¨ng thu ngo¹i
tÖ, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét chiÕn lîc ph¸t triÓn l©u dµi. §Ó thùc hiÖn
®îc chiÕn lîc l©u dµi ®ã chóng ta ph¶i nhËn thøc râ ®îc ý nghÜa cña viÖc xuÊt
khÈu hµng ho¸:
+Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã thÕ m¹nh cña
ta cã thÓ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, sö dông hîp lý c¸c nguån lùc, trao ®æi vµ
¸p dông ®îc c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trªn thÕ
giíi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt níc, t¹o ra n¨ng lùc
s¶n xuÊt míi vµ ®a ®Êt níc tiÕn nhanh vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiªp ho¸- hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt níc.
+Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng
®îc n©ng cao nªn hµng ho¸ cã chÊt lîng ngµy cµng cao, mÉu m· s¶n phÈm
ngµy cµng phong phó ®a d¹ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ trêng quèc tÕ. Cuéc
c¹nh tranh nµy ®ßi hái mçi quèc gia ph¶i lu«n lu«n tá chøc l¹i vµ c¶i tiÕn
s¶n xuÊt thÝch nghi víi thÞ trêng. Kh«ng nh÷ng thÕ nã ®ßi hái c¸c doanh
nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi hoµn thiÖn c«ng viÖc vµ ho¹ch ®Þnh ch¬ng tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh sao cho phï hîp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng lùc
s¶n xuÊt vµ æn ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung
cÊp ®Çu vµo vµ m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ níc
nhµ.
MÆt kh¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng lo¹t c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c ph¸t triÓn,
®ång thêi còng thóc ®Èy c¸c ngµnh dÞch vô hç trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh
ngµnh b¶o hiÓm, hµng h¶i, th«ng tin liªn l¹c quèc tÕ dÞch vô tµi chÝnh quèc
tÕ ®Çu t...XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh khai th¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn
thuËn lîi, ch¼ng h¹n nh nÕu ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu th× nã sÏ t¹o
®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c ngµnh nh: t¬ lôa, b«ng ®ay ph¸t triÓn theo ®ång thêi
thu hót ®îc mét sè lîng lao ®éng lín vµo lµm trong c¸c ngµnh ®ã. XuÊt
khÈu t¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn
lîi më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu t trë l¹i cho s¶n xuÊt, t¹o tiÒn ®Ò kinh tÕ
6
kü thuËt ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §iÒu ®ã chøng tá
xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¹o vèn ®a kü thuËt c«ng nghÖ níc
ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
3.3 XuÊt khÈu cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc
lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng.
ViÖt Nam lµ mét níc cã d©n sè ®«ng, c¬ cÊu d©n sè thuéc lo¹i d©n
sè trÎ, sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm tû lÖ lín trong tæng sè d©n cña
c¶ níc. Hµng n¨m, sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng ®îc bæ sung kho¶ng 1,52 triÖu ngêi. Mét ®Æc ®iÓm cña níc ta hiÖn nay lµ sè lao ®éng lµm viÖc
trong ngµnh n«ng nghiÖp rÊt nhiÒu nªn cã hiÖn tîng thÊt nghiÖp theo mïa
vô. Trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ë níc ta, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn
m«n cho ngêi lao ®éng nhê ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt trªn
thÕ giíi.
+Th«ng qua xuÊt khÈu, quy m« cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt
khÈu sÏ ®îc më réng, cã thªm nhiÒu ngµnh nghÒ míi tõ ®ã thu hót nhiÒu
lao ®éng vµo lµm viÖc víi thu nhËp cao vµ æn ®Þnh.
+ XuÊt khÈu t¹o ra nguån vèn ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng ho¸,
vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét
phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n.
+ XuÊt khÈu ph¸t triÓn lµ tiÒn ®Ò cho c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
kh¸c nh du lÞch, xuÊt khÈu søc lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®a lùc lîng lao ®éng
tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
3.4 XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy mèi quan hÖ kinh tÕ
®èi ngo¹i cña níc ta.
§Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
níc, §¶ng ta ®· chñ tr¬ng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc tÕ,
trong ®ã chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc, ®Èy m¹nh c¸c quan
hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. XuÊt khÈu lµ mét lÜnh vùc cña kinh tÕ ®èi ngo¹i nhng
cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c lÜnh vùc nh thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp, vay tÝn
dông quèc tÕ, hîp t¸c vµ triÓn khai c«ng nghÖ míi. Khi xuÊt khÈu hµng ho¸
ph¸t triÓn m¹nh th× nã còng thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh: ®Çu
t, tÝn dông, vËn t¶i quèc tÕ ph¸t triÓn theo. MÆt kh¸c, chÝnh c¸c ho¹t ®éng
kinh tÕ ®èi ngo¹i nªu trªn l¹i t¹o tiÒn ®Ò cho më réng xuÊt khÈu.
4. Nh÷ng ¶nh hëng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Õn nÒn kinh tÕ.
4.1 Nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc
7
§Ó ®a nÒn kinh tÕ héi nhËp víi thÞ trêng quèc tÕ th× ho¹t ®éng xuÊt
khÈu ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu. Nã lµ
®éng lùc cña ph¸t triÓn ®ång thêi trùc tiÕp tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn
®Ò thêi sù cña nÒn kinh tÕ. Nã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ trong níc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau:
+ XuÊt khÈu lµm t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ gãp phÇn vµo viÖc c¶i thiÖn
c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng lîng d÷ tr÷ ngo¹i hèi, t¨ng lîng nhËp m¸y mãc
thiÕt bÞ ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp níc nhµ.
+ XuÊt khÈu lµm t¨ng thu nhËp, ®¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ®ång
thêi t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng gãp phÇn vµo æn ®Þnh
x· héi.
+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c c¬ së vËt
chÊt kü thuËt ®ång thêi lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tÝch cùc
®a ®Êt níc tiÕn nhanh trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®Ëi ho¸ ®Êt níc.
+ XuÊt khÈu gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao tay nghÒ cho
ngêi lao ®éng.
4.2 Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc
Trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i th× bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ ®¹t ®îc
th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng béc lé nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc sau:
+ VÒ v¨n ho¸ b¶n s¾c d©n téc: Khi c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
ngµy cµng më réng th× sù trao ®æi giao lu v¨n ho¸ gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi
còng ®ång thêi x¶y ra. Do ®ã, nÒn v¨n ho¸ b¶n s¾c d©n téc cã nguy c¬ bÞ
mai mét.
+ VÒ an ninh chÝnh trÞ: Khi tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i
kh«ng chØ ®¬n thuÇn cã nh÷ng tÝnh to¸n kinh tÕ mµ cßn cã c¶ nh÷ng mu
toan chÝnh trÞ. Thùc tÕ ®· cã nh÷ng thÕ lùc thï ®Þch muèn th«ng qua chÝnh
s¸ch kinh tÕ mµ ©m mu tiÕn hµnh diÔn biÕn hoµ b×nh nh»m ph¸ ho¹i lËt ®æ
chÕ ®é níc ta.
II. HÖ thèng chØ tiªu thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu
1. Sù cÇn thiÕt x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu
HÖ thèng chØ tiªu thèng kª lµ mét tËp hîp nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh
c¸c mÆt, c¸c tÝnh chÊt quan träng nhÊt, c¸c mèi liªn hÖ c¬ b¶n gi÷a c¸c
mÆt cña tæng thÓ vµ mèi liªn hÖ cña tæng thÓ víi c¸c hiÖn tîng cã liªn
quan. HÖ thèng chØ tiªu ®îc h×nh thµnh tõ hai nguån:
8
+ Tõ nh÷ng tæng hîp theo nh÷ng biÓu hiÖn trùc tiÕp gi¸n tiÕp cña
chØ tiªu nghiªn cøu.
+ Tõ c¸c nhãm chØ tiªu ®îc x©y dùng cho nghiªn cøu riªng.
ViÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª cã t¸c dông nh sau: Lîng
ho¸ c¸c mÆt, c¬ cÊu, mèi liªn hÖ c¬ b¶n cña ®èi tîng nghiªn cøu tõ ®ã
nhËn thøc ®îc b¶n chÊt cô thÓ vµ tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng.
2. Nh÷ng nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª t×nh
h×nh xuÊt khÈu
Trªn thùc tÕ, c¸c hiÖn tîng mµ thèng kª nghiªn cøu ®Òu rÊt phøc
t¹p. §Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c chóng, cÇn ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng chØ
tiªu thèng kª theo c¸c nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh nãi chung, víi hÖ thèng chØ
tiªu thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu nãi riªng theo nh÷ng c¨n cø vµ yªu cÇu
sau:
2.1. Nh÷ng c¨n cø ®Ó x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu
C¨n cø vµo môc ®Ých nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò thùc tËp tèt
nghiÖp:’ Nghiªn cøu thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may’. Môc
®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc lùa chän chØ
tiªu thèng kª phï hîp ®Ó ph©n tÝch.
C¨n cø vµo tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm cña hiÖn tîng nghiªn cøu t×nh h×nh
xuÊt khÈu hµng dÖt may víi nh÷ng ®Æc trng riªng vèn cã cña ngµnh.
C¨n cø vµo kh¶ n¨ng thu thËp tæng hîp chØ tiªu thèng kª cña ng êi
nghiªn cøu. Víi néi dung ®Ò tµi trªn, c¸c chØ tiªu thèng kª cã thÓ lµ:
quy m« xuÊt khÈu, c¬ cÊu xuÊt khÈu, c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶
ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
2.2.Yªu cÇu cña hÖ thèng chØ tiªu
HÖ thèng chØ tiªu ph¶i cã kh¶ n¨ng nªu ®îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c bé
phËn, c¸c mÆt, gi÷a hiÖn tîng nghiªn cøu vµ c¸c hiÖn tîng cã liªn quan
trong ph¹m vi môc ®Ých nghiªn cøu, muèn vËy ph¶i dùa trªn c¸c nguyªn
t¾c sau:
+ §¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶- híng ®Ých
+ §¶m b¶o tÝnh hÖ thèng
+ §¶m b¶o tÝnh kh¶ thi
§èi víi ®Ò tµi vÒ xuÊt khÈu, ta ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch lý luËn vÒ
xuÊt khÈu vµ ph©n tÝch thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu ®Ó nghiªn cøu b¶n
chÊt cña hiÖn tîng.
9
Trong hÖ thèng chØ tiªu ph¶i cã chØ tiªu mang tÝnh chÊt chung nh
quy m« xuÊt khÈu, c¸c chØ tiªu mang tÝnh bé phËn vµ c¸c chØ tiªu nh©n tè
nh chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh»m ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ
hiÖn tîng nghiªn cøu.
Ph¶i ®¶m b¶o thèng nhÊt vÒ néi dung ph¬ng ph¸p vµ ph¹m vi tÝnh
to¸n cña c¸c chØ tiªu cïng lo¹i.
3. HÖ thèng chØ tiªu thèng kª xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp
3.1 ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« xuÊt khÈu( hiÖn vËt, gi¸ trÞ )
a. Lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ chØ tiªu hiÖn vËt chñ yÕu ¸p dông ®èi
víi c¸c hµng ho¸ lµ s¶n phÈm vËt chÊt, nã cho biÕt tæng lîng hµng ho¸
xuÊt khÈu trong mét n¨m hoÆc trong mét giai ®o¹n lµ bao nhiªu, ®¬n vÞ
tÝnh lµ s¶n phÈm, tÊn, chiÕc... §èi víi doanh nghiÖp dÖt may th× ®¬n vÞ
tÝnh cña lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu cã thÓ lµ bao nhiªu s¶n phÈm kh¨n quy
chuÈn, bao nhiªu v¶i tuyn khæ 1,8m… Trong thèng kª chØ tiªu lîng hµng
ho¸ xuÊt khÈu cã t¸c dông nh sau:
+ Lµ c¬ së ®Ó tÝnh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ xuÊt khÈu.
+ Lµ c¬ së ®Ó c©n ®èi t×nh h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
+ Lµ c¬ së ®Ó lËp vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
vµ kinh doanh ®èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm.
b. Kim ng¹ch xuÊt khÈu
Kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ chØ tiªu cho biÕt tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch
xuÊt khÈu trong mét n¨m hoÆc trong mét giai ®o¹n lµ bao nhiªu, ®¬n vÞ
tÝnh lµ VN§, USD… Kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi, nã ph¶n
¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu qua ®ã ®¸nh gi¸ ®îc tiÒm n¨ng kinh tÕ
cña doanh nghiÖp vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ®ã.
X i Pxk q xk
i 1
Trong ®ã:
Xi : TrÞ gi¸ xuÊt khÈu theo mÆt hµng i
Pxk : §¬n gi¸ mÆt hµng i theo møc gi¸ k
: Lîng hµng cña mÆt hµng i q xk theo møc gi¸ k
Trªn thùc tÕ, víi bÊt kú mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh
xuÊt khÈu nµo trªn th¬ng trêng ®Òu hiÓu râ: muèn tån t¹i vµ kinh doanh
cµng cã hiÖu qu¶ th× kim ng¹ch xuÊt khÈu ph¶i cµng lín.
3.2 C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu
10
Theo lý thuyÕt, tÇn sè khi biÓu hiÖn b»ng sè t¬ng ®èi gäi lµ tÇn
di
suÊt:
fi
f
i
Trong ®ã:
TÇn sè fi ( i= 1,n ) lµ sè lÇn lÆp l¹i cña c¸c lîng biÕn hay lµ sè ®¬n
vÞ trong tõng tæ.
Tæng sè ®¬n vÞ trong tõng tæ
n
f
i 1
i
TÇn suÊt nãi lªn tû träng cña tõng ®¬n vÞ tæng thÓ hay kÕt cÊu ®¬n
vÞ tæng thÓ.
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ thêng
ph©n lo¹i xuÊt khÈu theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Mçi tiªu thøc ph©n lo¹i
®¸p øng nh÷ng nhu cÇu qu¶n lý vµ nghiªn cøu kinh tÕ kh¸c nhau. Tuú
môc ®Ých nghiªn cøu, cã thÓ nghiªn cøu c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu theo
c¸c tiªu thøc thêng ®îc sö dông, ®ã lµ: c¬ cÊu xuÊt khÈu theo mÆt hµng,
c¬ cÊu xuÊt khÈu theo thÞ trêng, c¬ cÊu xuÊt khÈu theo ph¬ng thøc xuÊt
khÈu.
a. C¬ cÊu xuÊt khÈu theo mÆt hµng
§ã lµ toµn bé mÆt hµng xuÊt khÈu hiÖn cã trong danh môc hµng ho¸
cña ViÖt Nam mµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh th¬ng m¹i thùc hiÖn xuÊt
khÈu c¸c mÆt hµng nµy ra thÞ trêng níc ngoµi. Tû träng hµng ho¸ ph©n
theo mÆt hµng ®îc tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ.
Tõ c«ng thøc tÝnh kim ng¹ch xuÊt khÈu ë trªn ta cã:
m
X Xi
i 1
Trong ®ã:
X: Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
:
Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña X i mÆt hµng i
11
Do ®ã ta cã thÓ tÝnh tû träng cña hµng ho¸ nh sau:
d
Xi
X
b. C¬ cÊu xuÊt khÈu theo thÞ trêng (theo níc)
§ã lµ tªn c¸c níc lµ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh
doanh th¬ng m¹i trong thêi kú b¸o c¸o. ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh ®Ó xem
xÐt c¬ cÊu xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp sang c¸c níc ®Ó tõ ®ã t×m ra
nguån xuÊt khÈu nµo ®em l¹i nhiÒu lîi Ých lín nhÊt, thÞ trêng nµo lµ lín
nhÊt ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp.
C«ng thøc tÝnh kim ng¹ch xuÊt khÈu sang c¸c níc ( c¸c thÞ trêng)
X Xi
Trong ®ã:
X : Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
: Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang X i níc i
ChØ tiªu nµy cã thÓ tÝnh cho tõng doanh nghiÖp, nã cho biÕt ®©u lµ
thÞ trêng xuÊt khÈu chñ yÕu vµ sù thay ®æi cña nã qua c¸c n¨m.
Ta cã thÓ tÝnh tû träng xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trêng tõ c«ng thøc
tÝnh to¸n ë trªn nh sau:
d xpq
Trong ®ã:
X pq
X pq
pq
: tû träng xuÊt khÈu ph©n d x theo thÞ trêng
Tû träng nµy cho biÕt trÞ gi¸ mét thÞ trêng xuÊt khÈu cña níc ta
chiÕm bao nhiªu % trong tæng sè trÞ gi¸ xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trêng.
c. C¬ cÊu xuÊt khÈu theo ph¬ng thøc xuÊt khÈu
HiÖn nay, ph¬ng thøc xuÊt khÈu chñ yÕu lµ hai h×nh thøc: xuÊt khÈu
trùc tiÕp vµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp. XuÊt khÈu trùc tiÕp cho c¸c siªu thÞ vµ
c¸c c«ng ty níc ngoµi. XuÊt khÈu gi¸n tiÕp th«ng qua sù ho¹t ®éng cña
12
c¸c c«ng ty th¬ng m¹i trung gian trong vµ ngoµi níc.
3.3 C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lu«n lµ môc tiªu phÊn ®Êu
cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu, nã cã ý
nghÜa rÊt lín nh : tËn dông vµ tiÕt kiÖm ®îc c¸c nguån lùc hiÖn cã, n©ng
cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp
trªn th¬ng trêng. C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ lµ chØ
tiªu t¬ng ®èi biÓu hiÖn quan hÖ so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ xuÊt khÈu víi chi phÝ
xuÊt khÈu (chØ tiªu hiÖu qu¶ thuËn) hoÆc cã thÓ lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi:
HQ=KQ-CP
C¸c c«ng thøc tæng qu¸t tÝnh c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ xuÊt khÈu ®Çy ®ñ
cã d¹ng:
H
KQ
CP
H'
CP
KQ
VÒ kÕt qu¶ xuÊt khÈu cã thÓ sö dông c¸c chØ tiªu sau:
a) ChØ tiªu lîi nhuËn xuÊt khÈu: §©y lµ chØ tiªu quan träng nhÊt ®èi
víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Lîi nhuËn xuÊt khÈu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh
phÇn gi¸ trÞ thÆng d hoÆc hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ doanh nghiÖp thu ®îc tõ
c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ trêng níc ngoµi.
* ChØ tiªu nµy ®îc m« t¶ theo c«ng thøc sau:
L·i kinh doanh= Doanh thu kinh doanh – Chi phÝ kinh doanh
( kinh doanh tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp )
* Néi dung kinh tÕ:
+ Lîi nhuËn thu ®îc tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
+ Lîi nhuËn thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: Khi mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ trong
níc chi ra cho hµng xuÊt khÈu th«ng qua quan hÖ ngo¹i tÖ ®em vÒ bao
nhiªu ®¬n vÞ ngo¹i tÖ.
+ Lîi nhuËn thu ®îc tõ ho¹t ®éng bÊt thêng: KÕt qu¶ xuÊt khÈu c¸c
kú tríc bá sãt kú nµy t×m ra.
Trong ba bé phËn trªn th× lîi nhuËn thu ®îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng lîi nhuËn xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp.
* T¸c dông:
Lîi nhuËn xuÊt khÈu lµ chØ tiªu quan träng vµ quyÕt ®Þnh sù tån t¹i,
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Nã lµ tiÒn ®Ò ®Ó duy tr× vµ t¸i s¶n
13
xuÊt më réng cña doanh nghiÖp, ®Ó c¶i thiÖn va n©ng cao møc sèng cña
ngêi lao ®éng, lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp lËp ra c¸c quü: quü khen thëng,
quü phóc lîi… Doanh nghiÖp cã lµm ¨n hiÖu qu¶ th× ®Êt níc míi giµu cã,
ph¸t triÓn. Ngîc l¹i lµm ¨n kÐm sÏ dÉn ®Õn thua lç vµ ph¸ s¶n.
b) Doanh thu xuÊt khÈu: lµ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu tiªu thô
cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu mµ doanh
nghiÖp ®· b¸n ra thu ®îc tiÒn trong kú b¸o c¸o.
* ChØ tiªu nµy cã néi dung kinh tÕ nh sau:
+ Gi¸ trÞ xuÊt khÈu s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô hoµn thµnh, ®·
tiªu thô ngay trong kú b¸o c¸o.
+ Gi¸ trÞ xuÊt khÈu s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô hoµn thµnh ®· giao
dÞch cho ngêi mua trong c¶ kú tríc vµ nhËn ®îc thanh to¸n trong kú b¸o
c¸o.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh:
Pij : gi¸ b¸n ®¬n vÞ s¶n phÈm i b¸n ë thêi ®iÓm j
DT
P Q
ij
ij
Qij : lîng s¶n phÈm i b¸n ë thêi ®iÓm j trong kú b¸o c¸o
Do tÝnh theo gi¸ b¸n thùc tÕ mµ chØ tiªu doanh thu xuÊt khÈu cña
c¸c doanh nghiÖp tÝnh theo møc ®é:
+ Doanh thu b¸n hµng thuÇn: lµ tæng doanh thu b¸n hµng sau khi ®·
trõ ®i thuÕ doanh thu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu vµ c¸c kho¶n
gi¶m trõ kh¸c ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o nh gi¶m gi¸ hµng b¸n, gi¸ trÞ
hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, c¸c kho¶n ®Òn bï söa ch÷a hµng ho¸ xuÊt khÈu h háng
cßn trong thêi h¹n b¶o hµnh.
c) Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) cña s¶n phÈm xuÊt khÈu.
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm vËt
chÊt vµ dÞch vô h÷u Ých do lao ®éng c«ng nghiÖp cña doanh nghiÖp xuÊt
khÈu lµm ra trong mét thêi kú.
* ý nghÜa cña chØ tiªu GO trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp:
+ Ph¶n ¸nh quy m« vÒ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu.
+ Lµ c¬ së tÝnh c¸c chØ tiªu VA vµ NVA cña doanh nghiÖp xuÊt
khÈu.
+ Lµ c¨n cø tÝnh c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña
doanh nghiÖp xuÊt kh©ñ.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh GO cña s¶n phÈm xuÊt khÈu còng gièng nh ph14
¬ng ph¸p tÝnh cña GO cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp chØ kh¸c ë châ
trong doanh nghiÖp xuÊt khÈu, nã chØ tÝnh cho s¶n phÈm xuÊt khÈu.
GO cña ho¹t ®éng s¶n khÈu tÝnh theo gi¸ sö dông cuèi cïng gåm
c¸c yÕu tè sau:
(+) Doanh thu thuÇn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp (gåm
doanh thu thuÇn b¸n s¶n phÈm hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ doanh thu thuÇn
cung cÊp dÞch vô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp).
(+) Trî cÊp cña Nhµ níc.
(+) Chªnh lÖch (cuèi kú trõ ®Çu kú) cña s¶n phÈm trung gian, c«ng
cô m« h×nh tù chÕ.
(+) Chªnh lÖch (cuèi kú trõ ®Çu kú) hµng göi b¸n.
(+) ThuÕ s¶n xuÊt kh¸c.
(=) Gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ c¬ b¶n.
(+) ThuÕ s¶n phÈm.
(=) Gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ s¶n xuÊt .
(+) Cíc vËn t¶i vµ phÝ th¬ng nghiÖp.
(=) Gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ sö dông cuèi cïng.
d) Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA)
Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong mét thêi kú, ®îc t¹o ra bëi hai
yÕu tè s¶n xuÊt cã vai trß tÝch cùc lµ lao ®éng sèng vµ t liÖu lao ®éng. V×
vËy chØ tiªu bao gåm gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o cña lao ®éng vµ gi¸ trÞ chuyÓn
dÞch( hay hoµn vèn) cña tµi s¶n cè ®Þnh.
§©y lµ chØ tiªu tÝnh theo ph¬ng ph¸p SNA, cã cÊu thµnh gi¸ trÞ:
VA=( V+M ) + C1
* ý nghÜa cña chØ tiªu nµy:
+ §¸nh gi¸ vai trß cña mçi yÕu tè trong hai yÕu tè tÝch cùc.
+ Xem xÐt mèi quan hÖ ph©n chia lîi Ých gi÷a ngêi lao ®éng (V)
víi doanh nghiÖp (l·i rßng) vµ nhµ níc (VAT).
+ Ph¶n ¸nh thµnh qu¶ lao ®éng cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ møc
®ãng gãp ®Ých thùc cña mçi doanh nghiÖp vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña nÒn
kinh tÕ.
+ §¶m b¶o sù c«ng b»ng hîp lý trong viÖc tÝnh to¸n thuÕ VAT.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh VA
ChØ tiªu ®îc tÝnh theo hai ph¬ng ph¸p cho s¶n phÈm xuÊt khÈu:
+ Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt
15
Gi¸ trÞ
gia t¨ng =
(VA)
Gi¸ trÞ
s¶n xuÊt (GO)
16
Chi phÝ
trung gian
(IC)
+ Ph¬ng ph¸p ph©n phèi
Gi¸ trÞ
Thu nhËp lÇn Thu nhËp lÇn
KhÊu hao
gia t¨ng = ®Çu cña lao + ®Çu cña doanh + TSC§
(VA)
®éng (V)
nghiÖp (M)
(C1)
Trong ®ã:
V- Thu nhËp lÇn ®Çu cña lao ®éng, gåm:
+ TiÒn l¬ng hoÆc thu nhËp theo ngµy c«ng cña ngêi lao ®éng (nhËn
díi h×nh thøc tiÒn mÆt vµ c¶ b»ng hiÖn vËt).
+ BHXH (gåm BHXH tr¶ thay l¬ng vµ phÇn ®ãng gãp cña doanh
nghiÖp vÒ BHXH vµ BHYT cho ngêi lao ®éng).
+ C¸c kho¶n thu nhËp ngoµi l¬ng hoÆc ngoµi thu nhËp theo ngµy
c«ng (nh chi ¨n tra, ca 3, chi l¬ng cho ngµy nghØ viÖc, båi dìng nghiÖp
vô) mµ doanh nghiÖp tr¶ trùc tiÕp cho ngêi lao ®éng).
M- Thu nhËp lÇn ®Çu cña doanh nghiÖp, gåm c¸c kho¶n:
+ ThuÕ s¶n xuÊt (trõ trî cÊp) gåm: thuÕ s¶n phÈm, thuÕ s¶n xuÊt
kh¸c.
+ L·i tr¶ tiÒn vay ng©n hµng (kh«ng kÓ chi phÝ dÞch vô ng©n hµng
®· tÝnh vµo IC) vµ phÇn thu trªn vèn (®èi víi c¸c DNNN).
+ Mua b¶o hiÓm nhµ níc (kh«ng kÓ BHXH, BHYT cho CBCNV).
+ ThuÕ thu nhËp (thuÕ lîi tøc).
+ PhÇn cßn l¹i lµ l·i rßng cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cña doanh
nghiÖp, dïng ®Ó chia cho c¸c chñ së h÷u vèn vµ trÝch lËp c¸c quü cña
doanh nghiÖp.
C1 - KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo s¶n xuÊt, kinh doanh c«ng
nghiÖp.
§Ó tÝnh ®îc VA theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc chi
phÝ trung gian.
* Chi phÝ trung gian ( IC )
Chi phÝ trung gian lµ chi phÝ sö dông ®èi tîng lao ®éng cho s¶n
phÈm trung gian ®Ó lµm ra s¶n phÈm cuèi cïng trong mét thêi kú vµ do ®ã
lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp, ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p SNA phôc vô cho viÖc x¸c ®Þnh chØ tiªu
gi¸ trÞ gia t¨ng. Chi phÝ trung gian cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu gåm toµn bé
chi phÝ vÒ vËt chÊt kh¸c (kh«ng kÓ khÊu hao vÒ TSC§) vµ chi phÝ vÒ dÞch
vô cho s¶n phÈm xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp.
-- Chi phÝ vËt chÊt kh¸c, gåm cã:
17
+ Nguyªn, vËt liÖu chÝnh;
+ VËt liÖu phô, bao b×;
+ Nöa thµnh phÈm mua ngoµi;
+ §iÖn n¨ng mua ngoµi;
+ Nhiªn liÖu, chÊt ®èt;
+ C«ng cô lao ®éng nhá;
+ VËt t ®a vµo söa ch÷a thêng xuyªn TSC§;
+ Dông cô b¶o vÖ s¶n xuÊt vµ phßng ch¸y ch÷a ch¸y;
+ Trang phôc b¶o hé lao ®éng;
+ Chi phÝ v¨n phßng phÈm;
+ Chi phÝ vËt chÊt kh¸c;
-- Chi phÝ dÞch vô, gåm cã:
+ C«ng t¸c phÝ;
+ TiÒn thanh to¸n c¸c hîp ®ång s¶n phÈm hay dÞch vô thuª ngoµi
mµ nguyªn, vËt liÖu do doanh nghiÖp cung cÊp;
+ TiÒn thuª nhµ cöa, m¸y mãc, thiÕt bÞ, kho, b·i;
+ TiÒn thuª söa ch÷a nhá, b¶o dìng TSC§;
+ TiÒn tr¶ c«ng ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cho CNVC;
+ TiÒn tr¶ cho sù hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ nghiªn cøu
khoa häc;
+ TiÒn chi cho dÞch vô ph¸p lý, t vÊn kinh doanh;
+ Cíc phÝ vËn t¶i vµ bu ®iÖn, lÖ phÝ b¶o hiÓm nhµ níc vÒ nhµ cöa,
tµi s¶n vµ an toµn s¶n xuÊt, kinh doanh, lÖ phÝ dÞch vô ng©n hµng;
+ Chi phÝ PCCC, b¶o vÖ an ninh vµ vÖ sinh khu vùc;
+ TiÒn thuª qu¶ng c¸o, th«ng tin, kiÓm to¸n;
+ TiÒn tr¶ cho c¸c dÞch vô kh¸c: in, sao, chôp tµi liÖu…
e) Gi¸ trÞ gia t¨ng thuÇn (NVA)
Gi¸ trÞ gia t¨ng thuÇn lµ chØ tiªu biÓu hiÖn phÇn gÝa trÞ míi s¸ng t¹o
cña lao ®éng sèng lµm ra trong kú cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh
nghiÖp. ChØ tiªu nµy nãi lªn vai trß cña lao ®éng trong viÖc t¹o ra nguån
thu nhËp cho c¸c ®èi tîng kh¸c nhau vµ sù ®ãng gãp cña lao ®éng doanh
nghiÖp vµo kÕt qu¶ lao ®éng chung cña nÒn kinh tÕ. V× vËy, NVA lµ c¬ së:
+ TÝnh chØ tiªu VA;
+ Nghiªn cøu quan hÖ thu nhËp gi÷a ngêi lao ®éng doanh nghiÖp
nhµ níc.
* Ph¬ng ph¸p tÝnh NVA
18
NVA ®îc tÝnh theo hai ph¬ng ph¸p:
+ Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt
GTGT thuÇn (NVA) = GTGT (VA) – KhÊu hao (C1)
+ Ph¬ng ph¸p ph©n phèi
Gi¸ trÞ gia
Thu nhËp lÇn
Thu nhËp lÇn
t¨ng thuÇn = ®Çu cña lao +
®Çu cña doanh
(NVA)
®éng (V)
nghiÖp (M)
VÒ chi phÝ xuÊt khÈu
a) Chi phÝ chung cho xuÊt khÈu:
C¸c chi phÝ nµy bao gåm phÇn chi phÝ cña c¬ quan xuÊt khÈu nh chi
phÝ vÒ lao ®éng, chi phÝ vÒ vèn, chi phÝ vÒ ®Êt ®ai…
* Chi phÝ vÒ lao ®éng:
+ Tæng sè giê- ngêi lµm viÖc trong kú
+ Tæng sè ngµy- ngêi lµm viÖc trong kú
+ Sè lao ®éng lµm viÖc b×nh qu©n trong kú
+ Tæng quü l¬ng
+ Tæng quü ph©n phèi lÇn ®Çu cho ngêi lao ®éng
* Chi phÝ vÒ vèn:
+ Tæng vèn cã b×nh qu©n trong kú
+ Vèn cè ®Þnh cã b×nh qu©n trong kú
+ Vèn lu ®éng cã b×nh qu©n trong kú
+ Tæng gÝa trÞ khÊu hao cã trong kú
+ Tæng chi phÝ s¶n xuÊt trong kú
+ Tæng chi phÝ trung gian trong kú
* Chi phÝ ®Êt ®ai:
+ Tæng diÖn tÝch mÆt b»ng cña doanh nghiÖp
+ Tæng diÖn tÝch sö dông vµo s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh
nghiÖp
* Chi phÝ cho c¸c chuyÕn ®i sang c¸c thi trêng níc ngoµi, nghiªn
cøu thÞ trêng ®Ó ph¸t triÓn vµ chØnh lý s¶n phÈm sao cho thÝch øng…
TÊt c¶ nh÷ng chi phÝ nµy ph¸t sinh bÊt chÊp khèi lîng b¸n lµ bao
nhiªu vµ ë møc ®é nµo ®ã ph¸t sinh tríc c¶ khi tiÕn hµnh xuÊt khÈu. Tuy
nhiªn chóng vÉn ph¶i ®îc bï ®¾p vµ do ®ã ph¶i ®îc gép vµo gi¸ b¸n cña
nhµ xuÊt khÈu.
Ngoµi chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu, doanh nghiÖp xuÊt
khÈu cßn ph¶i bá ra mét sè kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh kh¸c gäi lµ chi phÝ
19
xuÊt khÈu trùc tiÕp.
b) Chi phÝ xuÊt khÈu trùc tiÕp:
C¸c h¹ng môc chi phÝ nµy liªn quan trùc tiÕp ®Õn khèi lîng hµng
ho¸ xuÊt khÈu b¸n ra. C¸c kho¶n nµy bao gåm: hoa hång ®¹i lý, cíc phÝ
chuyªn chë, phÝ b¶o hiÓm, chi phÝ lËp chøng tõ vµ thu thËp chøng tõ xuÊt
khÈu, phÝ c¶ng b·i vµ dì hµng, thuÕ h¶i quan vµ c¸c kho¶n thuÕ kh¸c ®¸nh
vµo nhËp khÈu. Ngêi s¶n xuÊt kh«ng ph¶i g¸nh chÞu toµn bé tÊt c¶ c¸c
kho¶n chi phÝ nµy. Nh÷ng kho¶n phÝ nµo anh ta ph¶i gép vµo gi¸ b¸n cña
m×nh lµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn b¸n hµng vµ thanh to¸n mµ anh ta th¬ng lîng víi ngêi mua.
c) Chi phÝ Marketing xuÊt khÈu:
C¸c chi phÝ cho qu¶ng c¸o, khuÕch tr¬ng xuÊt khÈu vµ c¸c ho¹t
®éng hç trî marketing xuÊt khÈu kh¸c trªn thÞ trêng níc ngoµi còng sÏ
ph¸t sinh. Ngêi xuÊt khÈu sÏ ph¶i g¸nh chÞu hoµn toµn c¸c chi phÝ nµy
hoÆc chóng ®îc ph©n bæ mét phÇn cho ngêi ph©n phèi hoÆc ngêi mua níc
ngoµi.
Mét sè chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
Ngoµi chØ tiªu lîi nhuËn xuÊt khÈu ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu,
chóng ta cßn cÇn nghiªn cøu mét sè chØ tiªu kh¸c sau ®©y:
a) ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ cña xuÊt khÈu.
Sù tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi thu ®îc th«ng qua xuÊt khÈu phô thuéc
vµo mèi t¬ng quan cô thÓ gi÷a gi¸ trÞ quèc tÕ vµ gi¸ trÞ d©n téc cña hµng
ho¸ ®îc xuÊt khÈu.
HiÖu qu¶ cña viÖc xuÊt khÈu ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh sè
ngo¹i thu ®îc do XK (gi¸ trÞ quèc tÕ cña hµng ho¸) víi nh÷ng chi phÝ bá
ra cho viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ®ã (gi¸ trÞ d©n téc cña hµng ho¸).
Hx
Tx
Cx
Trong ®ã:
Hx: lµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cña viÖc xuÊt khÈu
Tx : lµ doanh thu (b»ng ngo¹i tÖ) tõ viÖc xuÊt khÈu ®¬n vÞ hµng ho¸,
dÞch vô (gi¸ quèc tÕ).
Cx : lµ tæng chi phÝ cña viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu, bao gåm
20
- Xem thêm -
.DOC 
63 
69 
149 
