Tài liệu Luận văn hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần đại phú hoàng

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẠI PHÚ HOÀNG SINH VIÊN THỰC HIỆN : HÀ MINH ĐỨC MÃ SINH VIÊN : A19076 CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH HÀ NỘI – 2015 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẠI PHÚ HOÀNG Giáo viên hướng dẫn : Th.S Trần Thị Thùy Linh Sinh viên thực hiện : Hà Minh Đức Mã sinh viên : A19076 Chuyên ngành : Tài chính HÀ NỘI – 2015 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, đầu tiên em xin bày tỏ lòng biết chân thành nhất tới cô giáo hướng dẫn: Thạc sĩ Trần Thị Thùy Linh đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện và nghiên cứu đề tài. Em xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô giáo trong khoa Kinh tế Quản lý, các thầy cô giáo trường Đại học Thăng Long đã trang bị cho em những kiến thức và kinh nghiệm vô cùng quý báu làm điểm tựa rất quan trọng giúp em thực hiện một cách trọn vẹn đề tài khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo, cán bộ nhân viên công ty Cổ phần Đại Phú Hoàng và đặc biệt là chú Bình – Kế toán trưởng của công ty đã nhiệt tình cung cấp số liệu, tạo mọi điều kiện thuận lợi để bản thân có thể hoàn thiện được khóa luận tốt nghiệp đại học. Mặc đã có nhiều cố gắng, nhưng do thời gian có hạn, trình độ, kỹ năng của bản thân vẫn còn nhiều hạn chế nên chắc chắn khóa luận này vẫn còn có những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp, chỉ bảo, bổ sung thêm của thầy cô để bài khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2014 Sinh viên thực hiện Hà Minh Đức LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên thực hiện Hà Minh Đức Thang Long University Library MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP........................................................................................... 1 1.1. Khái quát về vốn lưu động trong doanh nghiệp.......................................... 1 1.1.1. Khái niệm vốn và vốn lưu động .............................................................. 1 1.1.1.1. Khái niệm vốn........................................................................................... 1 1.1.1.2. Khái niệm vốn lưu động ........................................................................... 2 1.1.2. Đặc điểm của vốn lưu động ..................................................................... 3 1.1.3. Phân loại về vốn lưu động ....................................................................... 4 1.1.3.1. Căn cứ vào quá trình tuần hoàn vốn......................................................... 4 1.1.3.2. Phân loại VLĐ theo hình thái biểu hiện................................................... 5 1.1.3.3. Căn cứ vào nguồn hình thành................................................................... 5 1.1.3.4. Căn cứ vào khả năng chuyển hóa thành tiền:........................................... 5 1.1.4. Vai trò của VLĐ đối với doanh nghiệp................................................... 6 1.1.5. Kết cấu của vốn lưu động và các thành phần của vốn lưu động.......... 6 1.1.5.1. Tiền mặt .................................................................................................... 7 1.1.5.2. Khoản phải thu.......................................................................................... 8 1.1.5.3. Hàng tồn kho............................................................................................. 8 1.1.5.4. Tài sản ngắn hạn khác............................................................................... 8 1.1.5.5. Vốn lưu động hình thành từ vốn chủ sở hữu ........................................... 9 1.1.5.6.Vốn lưu động được hình thành từ các khoản nợ, vốn nợ ......................... 9 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp ................................. 9 1.2.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp........... 9 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp ............................................................................................................... 10 1.2.2.1. Chỉ tiêu tổng hợp..................................................................................... 10 1.2.2.2. Các chỉ tiêu về từng bộ phận cấu thành vốn lưu động trong doanh nghiệp ............................................................................................................... 13 1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động: ............ 17 1.3.1. Những nhân tố khách quan.................................................................. 17 1.3.2. Những nhân tố chủ quan...................................................................... 18 Kết luận chương I ......................................................................................................... 21 CHƯƠNG 2.THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẠI PHÚ HOÀNG ................................................................ 22 2.1. Tổng quan về công ty cổ phần Đại Phú Hoàng.......................................... 22 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty .................................. 22 2.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức của công ty ...................................................... 23 2.2. Thực trạng sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng .. 25 2.2.1. Thực trạng tài sản – nguồn vốn............................................................ 25 2.2.2. Tình hình doanh thu – chi phí – lợi nhuận ......................................... 28 2.3. Phân tích hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng .................................................................................................................... 31 2.3.1. Phân tích chung cơ cấu vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng ............................................................................................................... 31 2.3.1.1.Chính sách quản lý vồn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng .31 2.3.1.2.Phân tích cơ cấu vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng...... 33 2.3.1.3.Phân tích cơ cấu nợ ngắn hạn tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng........ 38 2.3.2. Thực trạng hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn trong cơ cấu vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng giai đoạn 2011 - 2013 ................. 41 2.3.2.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán của công ty .................. 41 2.3.2.2. Nhóm chỉ tiêu về khả năng sinh lời của hoạt động sản xuất............... 43 2.3.3. Phân tích các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn lưu động của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng....................................................................................... 45 2.3.3.1. Phân tích thông qua các chỉ tiêu tổng hợp........................................... 45 2.3.3.2. Phân tích các bộ phận cấu thành vốn lưu động ................................... 49 2.4. Đánh giá chung tình hình tình hình quản lý vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng ................................................................................................ 55 2.4.1. Những kết quả đạt được........................................................................ 55 2.4.2. Những mặt còn hạn chế........................................................................ 55 CHƯƠNG 3.GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẠI PHÚ HOÀNG ........................................................ 58 3.1. Định hướng phát triển của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng ................... 58 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng .......................................................................................................... 59 3.2.1. Quản lý tiền và các khoản tương đương tiền........................................ 60 3.2.2. Quản lý các khoản phải thu................................................................... 60 3.2.3. Quản lý hàng tồn kho............................................................................. 63 3.2.4. Một số kiến nghị mang tính hỗ trợ nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động .................................................................................................... 64 Kết luật chương 3 ................................................................................................65 KẾT LUẬN PHỤ LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Thang Long University Library DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ BCTC Báo cáo tài chính DN Doanh nghiệp ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông GTGT Giá trị gia tăng GVHB Giá vốn hàng bán HTK Hàng tồn kho LNST Lợi nhuận sau thuế SXKD Sản xuất kinh doanh TSLĐ Tài sản lưu động TSNH Tài sản ngắn hạn VCSH Vốn chủ sở hữu VLĐ Vốn lưu động DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH, SƠ ĐỒ Bảng 2.1. Sự biến động về tài sản và nguồn vốn của công ty giai đoạn 2011 - 2013...26  Bảng 2.2. Tình hình doanh thu – chi phí – lợi nhuận của công ty giai đoạn 2011 – 2013 .......................................................................................................................................29  Bảng 2.3. Cơ cấu vốn lưu động .....................................................................................34  Bảng 2.4. Cơ cấu các khoản phải thu ............................................................................36  Bảng 2.5. Cơ cấu nợ ngắn hạn của công ty giai đoạn 2011 – 2013 ..............................38  Bảng 2.6. Khả năng thanh toán của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng...........................41  Bảng 2.7. Khả năng sinh lời của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng ...............................44  Bảng 2.8. Các chỉ tiêu tổng hợp phản ánh hiệu quả sử dụng vốn lưu động của công ty giai đoạn 2011 - 2013. ...................................................................................................46  Bảng 2.9. Chỉ tiêu tính toán mức tiết kiệm vốn lưu động của công ty..........................48  Bảng 2.10. Vòng quay tiền của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng .................................51  Bảng 2.11. Chỉ tiêu đánh giá khoản phải thu ................................................................51  Bảng 2.12. Chỉ tiêu đánh giá hàng tồn kho của công ty................................................53  Bảng 3.1. Mục tiêu sản xuất kinh doanh của công ty giai đoạn 2014 - 2015 ...............59  Bảng 3.2. Bảng xét cấp tín dụng cho khách hàng .........................................................62  Biểu đồ 2.1. Tình hình tiền và các khoản tương đương tiền tại công ty .......................50  Hình 2.1. Mô hình quản lý tài sản lưu động của công ty giai đoạn 2011 - 2013 ..........32  Sơ đồ 1.1. Phân loại VLĐ của doanh nghiệp ..................................................................4  Sơ đồ 2.1. Sơ đồ Cơ cấu tổ chức của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng ........................23  Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Để khởi sự và tiến hành hoạt động kinh doanh, bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng cần phải có một lượng vốn nhất định. Vốn là một tiền đề cần thiết không thể thiếu cho việc hình thành và phát triển sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp, bao gồm các luồng tiền tệ đi vào và đi ra khỏi doanh nghiệp, tạo thành sự vận động của các luồng tài chính trong doanh nghiệp. Sự vận động này cũng giống như sự lưu thông, tuần hoàn máu trong cơ thể, phải được duy trì đều đặn và thông suốt. Chính vì thế công tác quản trị tài chính doanh nghiệp được chú trọng hàng đầu trong quản trị doanh nghiệp, góp phần quản lý chặt chẽ, tăng hiệu quả sử dụng vốn và thúc đẩy doanh nghiệp phát triển. Nếu coi hoạt động của doanh nghiệp như một thực thể sống thì vốn lưu động của doanh nghiệp như dòng máu tuần hoàn để nuôi dưỡng giúp cho thực thể đó ra đời, tồn tại và phát triển. Vốn lưu động được ví như vậy có lẽ bởi sự tương đồng về tính tuần hoàn và sự cần thiết của vốn lưu động đối với “cơ thể” doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường, một doanh nghiệp muốn hoạt động thì không thể không có vốn lưu động. Vốn lưu động là một bộ phận cấu thành quan trọng của nguồn vốn doanh nghiệp, việc quản trị vốn lưu động cũng là một nhiệm vụ quan trọng với bất cứ doanh nghiệp nào muốn đạt hiệu quả cao trong sản xuất kinh doanh. Việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động sẽ giúp doanh nghiệp vừa tiết kiệm được chi phí trong sản xuất kinh doanh vừa nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và mang lại niềm tin cho khách hàng đối với doanh nghiệp, tạo được uy tín trên thương trường của doanh nghiệp đồng thời giúp doanh nghiệp đứng vững trên thị trường. Có thể nói rằng, việc quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động có ý nghĩa to lớn đối với sự tồn tại và phát triển của nền sản xuất nói chung và của mỗi doanh nghiệp nói riêng. Xuất phát từ nhận thức đó, qua thời gian thực tập tại công ty Cổ phần Đại Phú Hoàng em đã mạnh dạn chọn đề tài: Hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty Cổ phần Đại Phú Hoàng cho khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Cơ sở lý luận về vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động Phạm vi nghiên cứu: Thực trạng quản lý và sử dụng vốn lưu động tại công ty Cổ phần Đại Phú Hoàng trong giai đoạn 2011 – 2013 nhằm đưa ra một số biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn lưu động tại công ty này. 3. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu chủ yếu trong khoá luận là phương pháp phân tích, tổng hợp, giải thích dựa trên các số liệu được cung cấp và điều kiện thực tế của công ty. 4. Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, khóa luận này gồm có 3 chương như sau: Chương 1: Lý luận cơ bản về vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp. Chương 2: Thực trạng hiệu quả sử dụng vốn lưu động của công ty cổ phần Đại Phú Hoàng Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty cổ phần Đại Phú Hoàng. Thang Long University Library CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƯU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Khái quát về vốn lưu động trong doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm vốn và vốn lưu động 1.1.1.1. Khái niệm vốn Theo sự phát triển của lịch sử, các quan điểm về vốn xuất hiện và ngày càng hoàn thiện. Paul.A.Sammelson, nhà kinh tế học theo trường phái “ tân cổ điển” đã thừa kế quan niệm về các yêu tố sản xuất của trường phái cổ điển và chia các yếu tố đàu vào của quá trình sản cuất thành ba loại chủ yêu là: đất đai, lao động và vốn. Theo quan niệm của ông, vốn là các hàng hóa được sản xuất ra để phục vụ cho một quá trình sản xuất mới, là đầu vào cho hoạt động sản xuất của một doanh nghiệp như: máy móc, vật tư, đất đai… Ông không đề cập tới các tài sản tài chính trong quan niệm vốn của mình.Vốn biểu hiện mặt giá trị, nghĩa là vốn phải thể hiện giá trị của một loại hàng hóa, dịch vụ cụ thể, cho một loại tài sản nhất định. Trong cuốn sách “Lý thuyết Kinh tế học”[tr.72], nhà xuất bản thống kê của David Begg - Stanley Fischer - Rudiger Dornbusch cho rằng:“Vốn là một loại hàng hoá nhưng được sử dụng tiếp tục vào quá trình sản xuất kinh doanh tiếp theo”. Có hai loại vốn là vốn hiện vật và vốn tài chính.Vốn hiện vật là dự trữ các loại hàng hoá đã sản xuất ra các hàng hoá và dịch vụ khác. Vốn tài chính là tiền mặt, tiền gửi ngân hàng... Đất đai không được coi là vốn. Tiếp cận sâu hơn quan điểm của Sammelson, theo một số nhà tài chính thì vốn là tổng số tiền do những người có cổ phần trong công ty đóng góp và họ nhận được phần thu nhập chia cho các chứng khoán của công ty. Như vậy, các nhà tài chính đã chú ý đến mặt tài chính của vốn, làm rõ được nguồn vốn cơ bản của doanh nghiệp đồng thời cho các nhà đầu tư thấy được lợi ích của việc đầu tư, khuyến khích họ tăng cường đầu tư vào mở rộng và phát triển sản xuất. Quan điểm của tác giả Nguyễn Hải Sản trong cuốn “Quản trị tài chính doanh nghiệp” của nhà xuất bản Lao động[tr.20]:“Ngày nay trong nền kinh tế thị trường, vốn là một loại hàng hóa. Tuy nhiên nó có điểm khác vì người sở hữu có thể bán quyền sử dụng vốn trong một thời gian nhất định. Cái giá phải bỏ ra để có quyền sử dụng vốn được gọi là giá của vốn(lãi suất). Căn cứ theo công cụ kinh tế của vốn, vốn được chia thành: vốn cố định và vốn lưu động. Tóm lại, vốn là một phạm trù được xem xét, đánh giá và tiếp cận dưới những góc độ nghiên cứu khác nhau, trong những điều kiện lịch sử khác nhau. Tuy nhiên ta có thể hiểu khái quát: Vốn kinh doanh là toàn bộ những giá trị ban đầu hay các giá trị tích lũy 1 được cho các quá trình sản xuất tiếp theo của doanh nghiệp 1.1.1.2. Khái niệm vốn lưu động Vốn lưu động là một bộ phận của vốn kinh doanh ứng ra để hình thành nên tài sản lưu động nhằm đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được diễn ra thường xuyên, liên tục. Có nhiều quan điểm khác nhau khi đưa ra khái niệm về VLĐ nhưng bản chất về VLĐ đều giống nhau. Trong Quản trị TCDN – NXB tài chính 2007 – Trang 163 – 164) có viết: “Vốn lưu động là biểu hiện bằng tiền của tài sản lưu động” hay “VLĐ của doanh nghiệp là số tiền ứng trước về TSNH để đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra thường xuyên liên tục (Tài chính DN thương mại – NXB Thống kê 2005 – Trang 110 -111).” Trong cuốn “Tài chính doanh nghiệp” NXB Học viện Tài chính[tr.24], của tác giả Nguyễn Đình Kiệm và Bạch Đức Hiền có nêu khái niệm vốn lưu động như sau: “Vốn lưu động là số tiền ứng trước về tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn của doanh nghiệp để đảm bảo cho sản xuất kinh doanh được bình thường liên tục. Vốn lưu động luân chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một lần, tuần hoàn liên tục và hoàn thành tuần hoàn sau một chu kỳ sản xuất.” Mỗi một doanh nghiệp muốn tiến hành sản xuất kinh doanh, ngoài tài sản cố định còn phải có các tài sản lưu động. Tùy theo loại hình doanh nghiệp mà cơ cấu của tài sản lưu động khác nhau. Tuy nhiên đối với doanh nghiệp sản xuất nói chung hay doanh nghiệp xây dựng nói riêng tài sản lưu động được cấu thành bởi hai bộ phận là tài sản lưu động sản xuất và tài sản lưu thông.  Tài sản lưu động sản xuất bao gồm những tài sản ở khâu dự trữ sản xuất như nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, nhiên liệu...và tài sản ở khâu sản xuất như bán thành phẩm, sản phẩm dở dang, chi phí chờ phân bổ...  Tài sản lưu thông của doanh nghiệp bao gồm sản phẩm hàng hóa chưa được tiêu thụ (hàng tồn kho), vốn bằng tiền và các khoản phải thu. Để đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh được tiến hành thường xuyên, liên tục đòi hỏi doanh nghiệp cần có một lượng tài sản lưu động nhất định. Do vậy, để hình thành nên tài sản lưu động, doanh nghiệp cần bỏ vốn đầu tư vào loại tài sản này, số vốn đó được gọi là vốn lưu động. Trong bài khóa luận này, em sẽ bám sát khái niệm vốn lưu động theo quan điểm trong cuốn “Tài chính doanh nghiệp” NXB Học viện Tài chính của tác giả Nguyễn Đình Kiệm và Bạch Đức Hiền đã nêu ở phần trên. 2 Thang Long University Library 1.1.2. Đặc điểm của vốn lưu động Vốn lưu động của doanh nghiệp thường xuyên chuyển hóa qua nhiều hình thái khác nhau tạo thành sự tuần hoàn của vốn lưu động. Trong doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vốn lưu động chuyển hóa thành nhiều hình thái khác nhau. Đầu tiên, khi tham gia vào quá trình sản xuất vốn lưu động thể hiện dưới trạng thái sơ khai là tiền tệ, qua các giai đoạn nó dần chuyển thành sản phẩm dở dang hay bán thành phẩm. Giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh vốn lưu động được chuyển hóa thành các sản phẩm cuối cùng. Khi sản phẩm này được bán trên thị trường thì sẽ thu về tiền tệ hay hình thái ban đầu của vốn lưu động. Như vậy, sự vận động của vốn lưu động trong doanh nghiệp sản xuất được mô tả như sau: T – H. . .SX. . .H’ – T’ Tuy nhiên trong các loại hình kinh doanh khác nhau lại có một quy trình chuyển hóa vật chất khác nhau. Đặc biệt, trong doanh nghiệp thương mại, vốn lưu động chỉ vận động qua hai giai đoạn. Khi mua hàng, vốn lưu động được chuyển từ tiền thành hàng hóa dự trữ. Và khi bán hàng, vốn lưu động chuyển từ hàng hóa dự trữ chuyển về hình thái ban đầu và kết thúc chu kỳ. Sự vận động trên được mô tả như sau: T – H - T’ Vốn lưu động chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất, giá trị của nó được dịch chuyển toàn bộ một lần vào giá trị sản phẩm và được hoàn lại toàn bộ sau khi doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, cung ứng được dịch vụ, thu được tiền bán hàng về. Như vậy: Vốn lưu động hoàn thành một vòng chu chuyển sau một chu kỳ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Nhưng, quá trình sản xuất kinh doanh diễn ra liên tục. Có nghĩa là chu kỳ sản xuất kinh doanh này kết thúc sẽ được kế tiếp bởi chu kỳ sản xuất kinh doanh khác. Cụ thể như sau: Quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra liên tục, thường xuyên; các giai đoạn vận động của vốn lưu động của vốn lưu động đan xen vào nhau nên cùng một thời điểm VLĐ thường tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau trong khâu sản xuất và lưu thông. Số VLĐ cần thiết cho một doanh nghiệp thương mại, dịch vụ hay sản xuất phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như đặc điểm, chu kỳ kinh doanh và tình hình tiêu thụ của doanh nghiệp. Qua đó, điều khác biệt lớn nhất giữa VLĐ và Vốn cố định là: Vốn cố định chuyển dần giá trị của nó và sản phẩm thông qua mức khấu hao, còn VLĐ chuyển toàn bộ giá trị của nó vào giá trị sản phẩm theo chu kỳ sản xuất, kinh doanh. 3 1.1.3. Phân loại về vốn lưu động Muốn quản lý tốt VLĐ, doanh nghiệp trước hết phải phân loại được các bộ phận cấu thành của VLĐ, trên cơ sở đó đề ra các chính, biện pháp quản lý phù hợp cho từng loại. Dưới đây là sự phân loại theo một số tiêu thức: Sơ đồ 1.1. Phân loại VLĐ của doanh nghiệp (Nguồn:Giáo trình”Thống kê doanh nghiệp”, TS.Chu Văn Tuấn,NXB Tài chính) 1.1.3.1. Căn cứ vào quá trình tuần hoàn vốn  Theo cách phân loại này VLĐ của doanh nghiệp được chia thành ba loại: + VLĐ dự trữ trong khâu sản xuất: Giá trị của các khoản nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, động lực, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ. + VLĐ trong khâu sản xuất: Các khoản giá trị sản phẩm dở dang, bán thành phẩm, các khoản phí chờ kết chuyển. + VLĐ trong khâu lưu thông: Bao gồm các khoản giá trị thành phẩm, vốn bằng tiền (kể cả vàng bạc, đá quý...); các khoản vốn đầu tư ngắn hạn (đầu tư chứng khoán ngắn hạn, cho vay ngắn hạn...) các khoản thế chấp, ký 4 Thang Long University Library cược, ký quỹ ngắn hạn; các khoản vốn trong thanh toán (các khoản phải thu, các khoản tạm ứng...) Như vậy, cách phân loại này cho thấy vai trò và sự phân bố của VLĐ trong từng khâu của quá trình sản xuất kinh doanh. Từ đó có biện pháp điều chỉnh cơ cấu VLĐ hợp lý sao cho có hiệu quả sử dụng cao nhất. 1.1.3.2. Phân loại VLĐ theo hình thái biểu hiện  Theo cách này có thể chia thành bốn loại: + Vốn vật tư, hàng hóa: Là các khoản vốn có hình thái biểu hiện bằng hiện vật cụ thể như nguyên, nhiên, vật liệu, sản phẩm dở dang, bán thành phẩm, thành phẩm + Vốn bằng tiền: Bao gồm các khoản vốn tiền tệ như tiền mặt tồn quỹ, tiền gửi ngân hàng, các khoản vốn trong thanh toán, các khoản đầu tư chứng khoán ngắn hạn… + Các khoản phải thu, phải trả: Các khoản phải thu là các khoản mà doanh nghiệp phải thu của khách hàng và các khoản phải thu khác. Các khoản phải trả là các khoản vốn mà doanh nghiệp phải thanh toán cho khách hàng theo các hợp đồng cung cấp, các khoản phải nộp cho ngân sách nhà nước hoặc thanh toán tiền công cho người lao động. + VLĐ khác: Bao gồm các khoản dự tạm ứng, chi phí trả trước, cầm cố, ký quỹ, ký cược... Như vậy, cách phân loại này giúp cho các doanh nghiệp xem xét, đánh giá mức tồn kho dự trữ và khả năng thanh toán của doanh nghiệp. 1.1.3.3. Căn cứ vào nguồn hình thành  VLĐ được hình thành từ VCSH + Vốn ngân sách cấp hoặc có nguồn gốc từ ngân sách cấp (đối với các doanh nghiệp nhà nước) + Vốn cổ phần, liên doanh... + Vốn bổ sung từ kết quả kinh doanh  VLĐ được hình thành từ vốn nợ: Gồm vốn vay ngắn hạn và các khoản nợ hợp pháp như nợ thuế, nợ cán bộ công nhân viên, nhà cung cấp... Qua cách phân loại này giúp doanh nghiệp lựa chọn đối tượng huy động vốn tối ưu để có được số vốn ổn định đáp ứng cho nhu cầu sản xuất, kinh doanh. 1.1.3.4. Căn cứ vào khả năng chuyển hóa thành tiền:  Vốn bằng tiền  Vốn các khoản phải thu  Hàng tồn kho 5  Vồn tài sản lưu động khác: Tạm ứng, chi phí trả trước, thế chấp, ký cược, ký quỹ ngắn hạn... Nhận xét: Mỗi cách phân loại cho ta hiểu rõ thêm về vốn theo từng khía cạnh. Mỗi loại vốn đều có ưu nhược điểm riêng đòi hỏi phải được quản lý sử dụng hợp lý và chặt chẽ. Đồng thời, mỗi loại vốn sẽ phát huy tác dụng trong những điều kiện khác nhau trong một cơ cấu vốn thích hợp. Trong luận văn này em sẽ phân tích các thành phần của vốn lưu động dựa vào cách phân loại theo khả năng chuyển hóa thành tiền. 1.1.4. Vai trò của VLĐ đối với doanh nghiệp Để tiến hành sản xuất, ngoài TSCĐ như máy móc, thiết bị, nhà xưởng... doanh nghiệp phải bỏ ra một lượng tiền nhất định để mua sắm hàng hóa, nguyên vật liệu... phục vụ cho quá trình sản xuất. Như vậy vốn lưu động là điều kiện đầu tiên để doanh nghiệp đi vào hoạt động hay nói cách khác vốn lưu động là điều kiện tiên quyết của quá trình sản xuất kinh doanh. Ngoài ra vốn lưu động còn đảm bảo cho quá trình tái sản xuất của doanh nghiệp được tiến hành thường xuyên, liên tục. Vốn lưu động còn là công cụ phản ánh đánh giá quá trình mua sắm, dự trữ, sản xuất, tiêu thụ của doanh nghiệp. Vốn lưu động còn có khả năng quyết định đến quy mô hoạt động của doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường doanh nghiệp hoàn toàn tự chủ trong việc sử dụng vốn nên khi muốn mở rộng quy mô của doanh nghiệp phải huy động một lượng vốn nhất định để đầu tư ít nhất là đủ để dự trữ vật tư hàng hóa. Vốn lưu động còn giúp cho doanh nghiệp chớp được thời cơ kinh doanh và tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Vốn lưu động còn là bộ phận chủ yếu cấu thành nên giá thành sản phẩm do đặc điểm luân chuyển toàn bộ một lần vào giá trị sản phẩm. Giá trị của hàng hóa bán ra được tính toán trên cơ sở bù đắp được giá thành sản phẩm cộng thêm một phần lợi nhuận. Do đó, vốn lưu động đóng vai trò quyết định trong việc tính giá cả hàng hóa bán ra. Tóm lại, vốn lưu động có một vị trí rất quan trọng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy, việc sử dụng vốn lưu động như thế nào cho hiệu quả sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.5. Kết cấu của vốn lưu động và các thành phần của vốn lưu động Kết cấu VLĐ phản ánh quan hệ tỷ lệ giữa các thành phần vốn lưu động trong tổng số vốn lưu động của doanh nghiệp. VLĐ là một bộ phận của vốn sản xuất kinh doanh, vấn đề tổ chức quản lý, sử dụng vốn lưu động có hiệu quả sẽ quyết định đến sự tăng trưởng và phát triển của doanh nghiệp, nhất là trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện nay. Doanh nghiệp sử dụng vốn lưu động có hiệu quả, điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp tổ chức được tốt quá trình mua sắm dự trữ vật tư, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, phân bổ hợp 6 Thang Long University Library lý vốn trên các giai đoạn luân chuyển để vốn luân chuyển từ loại này thành loại khác, từ hình thái này sang hình thái khác, rút ngắn vòng quay của vốn. Để quản lý và sử dụng vốn lưu động được tốt cần phải phân loại vốn lưu động. Có nhiều cách phân loại vốn, mỗi cách phân loại có tác dụng riêng phù hợp với yêu cầu của công tác quản lý. Thông qua các phương pháp phân loại giúp cho nhà quản trị tài chính doanh nghiệp đánh giá tình hình quản lý và sử dụng vốn của những kỳ trước, rút ra những bài học kinh nghiệm trong công tác quản lý kỳ này để ngày càng sử dụng hiệu quả hơn vốn lưu động. Cũng như từ các cách phân loại trên doanh nghiệp có thể xác định được kết cấu vốn lưu động của mình theo những tiêu thức khác nhau. Trong các doanh nghiệp khác nhau thì kết cấu vốn lưu động cũng không giống nhau. Việc phân tích kết cấu vốn lưu động của doanh nghiệp theo các tiêu thức phân loại khác nhau sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn những đặc điểm riêng về số vốn lưu động mà mình đang quản lý và sử dụng. Từ đó xác định đúng các trọng điểm và biện pháp quản lý vốn lưu động có hiệu quả hơn phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp.  Các nhân tố ảnh hưởng đến kết cấu vốn lưu động. Có ba nhóm nhân tố chính ảnh hưởng tới kết cấu VLĐ của doanh nghiệp: + Các nhân tố về mặt cung ứng vật tư như: khoảng cách giữa doanh nghiệp với nơi cung cấp; khả năng cung cấp của thị trường; kỳ hạn giao hàng và khối lượng vật tư được cung cấp mỗi lần giao hàng; đặc điểm thời vụ của chủng loại vật tư cung cấp. + Các nhân tố về mặt sản xuất như: đặc điểm, kỹ thuật, công nghệ sản xuất của doanh nghiệp; mức độ phức tạp của sản phẩm chế tạo; độ dài của chu kỳ sản xuất; trình độ tổ chức quá trình sản xuất. + Các nhân tố về mặt thanh toán như: phương thức thanh toán được lựa chọn theo các hợp đồng bán hàng; thủ tục thanh toán; việc chấp hành kỷ luật thanh toán giữa các doanh nghiệp. 1.1.5.1. Tiền mặt Tiền mặt tại quỹ của doanh nghiệp bao gồm: Tiền Việt Nam, ngoại tệ, vàng, bạc, kim khí quý, đá quý. Mọi nghiệp vụ thu, chi bằng tiền mặt và được bảo quản tiền mặt tại quỹ do thủ quỹ của doanh nghiệp thực hiện. Mục đích của việc giữ tiền là thanh toán tiền hàng, trả cổ tức, nộp thuế...Việc dự trữ tiền mặt nhằm đảm bảo nguồn chi trong ngắn hạn như tận dụng việc giá cả nguyên vật liệu đang xuống thấp mua nguyên vật liệu với giá rẻ hơn giúp giảm chi phí trong sản xuất kinh doanh, ngoài ra còn giúp doanh nghiệp phòng tránh rủi ro có thể gặp phải trong quá trình sản xuất kinh doanh khi cần chi ngay. Việc tích trữ tiền mặt còn có mục đích ký quỹ để vay ngân hàng: Là khoản tiền ngân hàng yêu cầu doanh nghiệp hay khách hàng vay để lại trong tài khoản gửi để chi trả phí dịch vụ và đề phòng rủi ro cho ngân hàng. 7 Trong doanh nghiệp tiền mặt thường phát sinh hai khoản thu và chi tiền mặt. Phần thu: Bao gồm các khoản thu từ việc sản xuất kinh doanh, tiền đi vay, tiền vốn góp tăng thêm... Phần chi: Bao gồm các khoản mua nguyên vật liệu, trả lương - thưởng cho nhân viên, nộp thuế cho nhà nước... 1.1.5.2. Khoản phải thu Khoản phải thu là số tiền khách hàng nợ doanh nghiệp do mua chịu hàng hóa, dịch vụ. Các khoản phải thu bao gồm: các khoản phải thu khách hàng, phải thu nội bộ, thế chấp, ký quỹ, ký cược, tạm ứng, trả trước… Đối với bất kỳ công ty nào dù hoạt động trong lĩnh vực sản xuất hay thương mại, các khoản phải thu luôn là khoản mục không thể thiếu trong cơ cấu vốn lưu động, thậm chí chiếm tỷ trọng khá lớn. Các khoản phải thu có tác dụng kích thích bán hàng, giúp công ty tăng doanh thu và lợi nhuận nhưng mặt khác nó cũng ẩn chứa nhiều nguy cơ vì vậy quản trị các khoản phải thi luôn có vai trò quan trọng đối với mỗi công ty. Bán chịu hàng hóa là một hình thức doanh nghiệp cấp tín dụng cho khách hàng và là nguyên nhân phát sinh các khoản phải thu. Để công tác quản lý các khoản phải thu được dễ dàng và thuận tiện cho việc theo dõi, đạt hiệu quả cao doanh nghiệp nên áp dụng chính sách tín dụng hợp lí. Các doanh nghiệp cũng cần quan tâm đến việc theo dõi khoản phải thu, đây là một nội dung quan trọng trong quản lý các khoản phải thu. Thực hiện tốt công việc này sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể kịp thời thay đổi các chính sách tín dụng thương mại phù hợp với tình hình thực tế. 1.1.5.3. Hàng tồn kho Hàng tồn kho là các loại vật tư, hàng hóa mà doanh nghiệp dự trữ để sản xuất hoặc bán bao gồm: nguyên vật liệu trong kho, nguyên liệu, thành phẩm dở dang, bán thành phẩm… Vai trò của hàng tồn kho: giúp cho doanh nghiệp chủ động trong dự trữ và sản xuất, đảm bảo cho quá trình sản xuất được điều hòa lien tục, chủ động trong tiếp thị và tiêu thụ sản phẩm. Quản trị hàng tồn kho là tính lượng dự trữ tối ưu sao cho chi phí tồn kho là nhỏ nhất. Chi phí tồn kho bao gồm: Chi phí lưu kho là chi phí liên quan đến chi phí bốc xếp hàng vào kho, chi phí hao hụt mất mát, chi phí bảo quản và khấu hao thiết bị khác… Chi phí đặt hàng gồm phí đặt hàng và vận chuyển. Các chi phí khác như chi phí phát sinh do giảm doanh thu, gián đoạn sản xuất… 1.1.5.4. Tài sản ngắn hạn khác Tài sản ngắn hạn khác bao gồm chi phí trả trước ngắn hạn, thuế GTGT được 8 Thang Long University Library khấu trừ, Thuế và các khoản khác phải thu của nhà nước và tài sản ngắn hạn khác. Đây là các tài khoản không nằm trong tài khoản ngắn hạn như tiền mặt, hàng tồn kho, phải thu ngắn hạn, đầu tư tài chính ngắn hạn nhưng vẫn nằm trong mục tài sản ngắn hạn của bảng cân đối kế toán. Việc phân tích tài sản ngắn hạn khác sẽ nằm trong chương 2 của bài khóa luận. 1.1.5.5. Vốn lưu động hình thành từ vốn chủ sở hữu Nguồn vốn chủ sở hữu là số vốn của các chủ sở hữu mà doanh nghiệp không phải cam kết thanh toán. Nguồn vốn chủ sở hữu do chủ doanh nghiệp và các nhà đầu tư góp vốn hoặc hình thành từ kết quả kinh doanh, do đó nguồn vốn chủ sở hữu không phải là một khoản nợ. Đối với công ty là một doanh nghiệp cổ phần, chủ sở hữu của công ty là các cổ đông. 1.1.5.6. Vốn lưu động được hình thành từ các khoản nợ, vốn nợ Vốn lưu động của công ty chủ yếu được hình thành từ nợ ngắn hạn, bao gồm các khoản chính là phải trả người bán và người mua trả tiền trước. Hai khoản này phát sinh do doanh nghiệp chiếm dụng tạm thời của khách hàng và người bán nguyên vật liệu cho công ty, giúp doanh nghiệp có thêm một nguồn vốn ngắn hạn phục vụ sản xuất kinh doanh. 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp Trong nền kinh tế chuyển đổi sang cơ chế thị trường có sự điều tiết vĩ mô của nhà nước, do vậy hoạt động kinh doanh của mỗi doanh nghiệp phải linh hoạt để dễ dàng đáp ứng với cơ chế mới giúp các doanh nghiệp có thể cạnh tranh một cách khốc liệt trên thương trường. Điều này khiến cho vấn đề quản lý hiệu quả sử dụng VLĐ của mỗi doanh nghiệp trở nên quan trọng và cần thiết. Nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ là một trong số nhiều biện pháp doanh nghiệp cần phải đạt được đề thực hiện mục tiêu gia tăng giá trị của doanh nghiệp so với các đối thủ cạnh tranh. 1.2.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp Khái niệm về hiệu quả: Hiệu quả có nghĩa khi ta sử dụng một nguồn nhân lực, nguồn vốn bằng tiền, một đồ vật, hay bất kỳ một sự vật nào đó đem lại lợi ích gần như tối đa đối với cá thể sử dụng thì có nghĩa công việc đó đã đem lại hiệu quả. Hiệu quả sử dụng VLĐ của doanh nghiệp là tiêu chí phản ánh kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, được thể hiện bằng mối quan hệ so sánh giữa kết quả kinh doanh với VLĐ mà doanh nghiệp đã đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết quả thu được càng cao so với chi phí bỏ ra thì hiệu quả sử dụng vốn càng càng cao. (Nguồn: Nguyễn Đình Kiệm – Bạch Đức Hiền (2006) – Tài chính doanh nghiệp– NXB Học viện Tài chính – trang 73) 9 Đặc trưng cơ bản nhất của vốn lưu động là sự luân chuyển liên tục trong suốt quá trình sản xuất kinh doanh và chuyển toàn bộ giá trị một lần vào sản phẩm trong chu kì kinh doanh. Do vậy, khi đánh giá về hiệu quả sử dụng vốn lưu động, người ta chủ yếu đánh giá về tốc độ luận chuyển của nó. Tốc độ luân chuyển của vốn lưu động nhanh hay chậm nói lên tình hình tổ chức các mặt công tác, mua sắm, dự trữ, sản xuất và tiêu thụ của doanh nghiệp hợp lý hay không, các khoản vật tư dự trữ sử dụng tốt hay không, các khoản phí tổn trong sản xuất kinh doanh cao hay thấp, tiết kiệm hay không tiết kiệm. Ngoài mục tiêu sử dụng cho mua sắm, dự trữ, vốn lưu động còn được sử dụng trong thanh toán. Bởi vậy, hiệu quả sử dụng vốn lưu động còn thể hiện ở khả năng đảm bảo lượng vốn lưu động cần thiết để thực hiện thanh toán, đảm bảo đầy đủ vốn lưu động trong thanh toán sẽ giúp doanh nghiệp tự chủ hơn trong kinh doanh, tạo uy tín với bạn hàng và khách hàng. 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp Để đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ của doanh nghiệp ta có thể dựa vào các chỉ tiêu tài chính để có sự phân tích, đánh giá một cách khách quan tình hình sử dụng vốn qua các năm hoạt động của công ty, cùng với đó là so sánh các chỉ tiêu này với các doanh nghiệp trong và ngoài nước để đưa ra những nhận định chính xác và hiệu quả nhất. 1.2.2.1. Chỉ tiêu tổng hợp a, Chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán Khả năng thanh toán ngắn hạn: Đây là tỷ số đánh giá khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn bằng việc sử dụng các tài sản ngắn hạn. Hệ số này cho biết một đồng nợ ngắn hạn được đẳm bảo bằng bao nhiêu đồng tài sản ngắn hạn. Nếu chỉ tiêu này >= 1 thì doanh nghiệp có đủ khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn và tình hình tài chính là bình thường hoặc khả quan. Ngược lại, nếu hệ số thanh toán ngắn hạn < 1, doanh nghiệp không bảo đảm đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn. Hệ số này lớn hay nhỏ hơn còn phụ thuộc vào đặc điểm ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp. Chẳng hạn đối với doanh nghiệp thương mại, TSNH thường chiếm tỷ trọng lớn hơn trong tổng tài sản nên hệ số này tương đối cao. Do đó, khi đánh giá khả năng thanh toán nợ ngắn hạn cần phải dựa vào hệ số trung bình của doanh nghiệp cùng ngành. Tuy nhiên, hệ số này chỉ phản ánh một cách tạm thời tình hình thanh toán của doanh nghiệp vì tài sản ngắn hạn bao gồm cả các khoản phải thu và hàng tồn kho. Chính vì vậy để đánh giá chính xác hơn về khả năng thanh toán của doanh nghiệp, ta cần xét thêm một số chỉ tiêu khác. Chỉ tiêu này nhằm đánh giá mối quan hệ giữa tài sản lưu động với các khoản nợ gắn hạn. Hệ số thanh toán thể hiện mức độ đảm bảo của tài sản lưu động đối 10 Thang Long University Library