Tài liệu Luận văn hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại công ty tnhh vận tải và thương mại nguyễn lê

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HIỆU QUẢ SỬ SỤNG TÀI SẢN NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH VẬN TẢI VÀ THƢƠNG MẠI NGUYỄN LÊ SINH VIÊN THỰC HIỆN : PHẠM QUỲNH VÂN MÃ SINH VIÊN : A18739 NGÀNH : TÀI CHÍNH HÀ NỘI – 2015 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HIỆU QUẢ SỬ SỤNG TÀI SẢN NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH VẬN TẢI VÀ THƢƠNG MẠI NGUYỄN LÊ Giáo viên hƣớng dẫn Sinh viên thực hiện Mã sinh viên Ngành : TS. Trần Đình Toàn : Phạm Quỳnh Vân : A18739 : Tài chính HÀ NỘI - 2015 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận này, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Trần Đình Toàn đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết khóa luận tốt nghiệp. Em chân thành cảm ơn quý thầy, cô trong khoa Tài chín – Ngân hàng, Trường Đại Học Thăng Long đã tận tình truyền đạt kiến thức trong 4 năm học tập. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quí báu để em bước vào đời một cách vững chắc và tự tin. Em cũng chân thành cảm ơn Ban giám đốc Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê, các anh, chị làm việc tại phòng kinh doanh và các phòng ban khác đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ em trong thời gian em thực tập thực tập tại Công ty. Cuối cùng em kính chúc quý thầy, cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự nghiệp. Đồng kính chúc các anh, chị trong Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê luôn dồi dào sức khỏe, đạt được nhiều thành công tốt đẹp trong công việc. Em xin chân thành cảm ơn. Sinh viên Phạm Quỳnh Vân LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Phạm Quỳnh Vân Thang Long University Library MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÀI SẢN NGẮN HẠN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN NGẮN HẠN................................................ 1 1.1. Tổng quan về tài sản ngắn hạn .......................................................................1 1.1.1. Khái niệm tài sản ngắn hạn .......................................................................1 1.1.2. Phân loại tài sản ngắn hạn ........................................................................1 1.1.3. Đặc điểm, vai trò của tài sản ngắn hạn.....................................................4 1.1.4. Nguồn hình thành tài sản ngắn hạn .........................................................5 1.2. Chính sách quản lý tài sản ngắn hạn ............................................................. 5 1.2.1. Chính sách quản lý tiền mặt ......................................................................6 1.2.2. Chính sách quản lý các khoản phải thu. ..................................................6 1.2.3. Chính sách quản lý hàng tồn kho ............................................................. 7 1.3. Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn ................................................................ 8 1.3.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn.........................................8 1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn ......................9 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn ...........12 CHƢƠNG 2. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH VẬN TẢI VÀ THƢƠNG MẠI NGUYỄN LÊ ............................. 16 2.1. Tổng quát về Công ty TNHH Vận tải và Thƣơng mại Nguyễn Lê ...........16 2.1.1. Quá trình hình thành phát triển và cơ cấu tổ chức................................ 16 2.1.2. Hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty ...........................................17 2.1.3. Tổng quát về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh ........................18 2.2. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thƣơng mại Nguyễn Lê ......................................................................................20 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.2.4. Tổng quát về hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn ..................................23 Phân tích hiệu quả sử dụng tiền và các khoản tương đương tiền .........31 Phân tích hiệu quả sử dụng các khoản phải thu ....................................34 Phân tích hiệu quả sử dụng hàng tồn kho..............................................37 CHƢƠNG 3. NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY TNHH VẬN TẢI VÀ THƢƠNG MẠI NGUYỄN LÊ ....... 45 3.1. Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thƣơng mại Nguyễn Lê ......................................................................................45 3.1.1. Nâng cao hiệu quả sử dụng tiền và các khoản tương đương tiền .........45 3.1.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng các khoản phải thu ....................................46 3.1.3. Nâng cao hiệu quả sử dụng hàng tồn kho ..............................................46 3.2. Một số biện pháp khác nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thƣơng mại Nguyễn Lê .............................................47 3.2.1. Hoàn thiện cơ cấu vốn hợp lý cho Công ty .............................................47 3.2.2. Tăng cường chất lượng và trình độ cán bộ công nhân viên ..................48 3.2.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ bán hàng và sau bán hàng ......................49 3.2.4. Một số biện pháp phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh .........................50 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO Thang Long University Library DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt BCĐKT Tên đầy đủ Bảng cân đối kế toán BCKQKD SXKD TNHH Báo cáo kết quả kinh doanh Sản xuất kinh doanh Trách nhiệm hữu hạn TMBCTC Thuyết minh báo cáo tài chính DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ, CÔNG THỨC Trang Bảng 2.1. Báo cáo kết quả kinh doanh năm 2011 - 2013 ..............................................19 Bảng 2.2. Cơ cấu tài sản ngắn hạn năm 2011 – 2013 ...................................................24 Bảng 2.3. Vốn lưu động thường xuyên, vốn lưu động và vốn bằng tiền 2011 - 2013 ..26 Bảng 2.4. Cơ cấu nguồn vốn ngắn hạn năm 2011 - 2013 .............................................27 Bảng 2.5. Cơ cấu vốn lưu động thường xuyên năm 2011 – 2013 .................................28 Bảng 2.6. Chỉ tiêu phân tích tình hình sử dụng tài sản ngắn hạn năm 2011 – 2013 .....29 Bảng 2.7. Cơ cấu vốn bằng tiền năm 2011 – 2013........................................................32 Bảng 2.8. Chỉ tiêu phân tích hiệu quả sử dụng tiền và các khoản tương đương tiền năm 2011 – 2013 ...................................................................................................................33 Bảng 2.9. Cơ cấu các khoản phải thu ngắn hạn năm 2011 – 2013 ................................ 35 Bảng 2.10. Chỉ tiêu phân tích hiệu quả sử dụng khoản phải thu năm 2011 – 2013 ......36 Bảng 2.11. Cơ cấu hàng tồn kho năm 2011 – 2013 ......................................................38 Bảng 2.12. Chỉ tiêu phân tích hiệu quả sử dụng hàng tồn kho năm 2011 – 2013 .........39 Bảng 3.1. Cơ cấu lao động tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê ....48 Công thức 1.1. Hệ số thanh toán hiện hành .....................................................................9 Công thức 1.2. Hệ số thanh toán nhanh ...........................................................................9 Công thức 1.3. Hệ số thanh toán tức thời ......................................................................10 Công thức 1.4. Vòng quay các khoản phải thu.............................................................. 10 Công thức 1.5. Chu kỳ thu tiền ......................................................................................10 Công thức 1.6. Vòng quay hàng tồn kho .......................................................................11 Công thức 1.7. Chu kỳ lưu kho .....................................................................................11 Công thức 1.8. Hiệu suất sử dụng tài sản ngắn hạn ......................................................11 Công thức 1.9. Kỳ luân chuyển tài sản ngắn hạn .......................................................... 11 Công thức 1.10. Hệ số sinh lời của tài sản ngắn hạn .....................................................12 Đồ thị 2.1. Xu hướng biến động của doanh thu thuần năm 2011 – 2013......................20 Đồ thị 2.2. Xu hướng biến động của giá vốn hàng bán năm 2011 – 2013 ....................21 Đồ thị 2.3. Xu hướng biến động của lợi nhuận sau thuế năm 2011 – 2013 ..................22 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê ....16 Sơ đồ 2.2. Hoạt động sản xuất kinh doanh chung của Công ty.....................................17 Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Tài sản ngắn hạn là một bộ phận chiếm tỉ trọng không nhỏ và nắm giữ vai trò rất quan trọng trong quá trình SXKD của các doanh nghiệp Thương mại. Bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn tồn tại và phát triển đều cần phải quan tâm tới việc quản lý và sử dụng tài sản ngắn hạn sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Việc quản lý và sử dụng tài sản ngắn hạn ảnh hưởng lớn tới việc tăng hay giảm chi phí SXKD và giá thành sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả SXKD của doanh nghiệp. Quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn sẽ đem tới doanh thu, lợi nhuận giúp doanh nghiệp có thể chủ động hơn trước những biến động của môi trường kinh doanh. Do đó, vấn đề quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn là vấn đề cấp thiết của mọi doanh nghiệp trong nền kinh tế. Từ việc nhận thức tầm quan trọng của tài sản ngắn hạn với mỗi doanh nghiệp, sau một thời gian thực tập tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê, được sự ủng hộ và giúp đỡ từ lãnh đạo và các phòng ban trong Công ty, tác giả đã tiến hành nghiên cứu và thực hiện khóa luận tốt nghiệp với đề tài: “Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thƣơng mại Nguyễn Lê”. 2. Mục tiêu nghiên cứu Làm rõ cơ sở lý luận về việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn. Phân tích, đánh giá thực trạng sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê. Đưa ra giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê. 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê trong giai đoạn 2011 đến 2013. 4. Tổng quan nghiên cứu Để có thể hoàn thành tốt khóa luận, tác giả đã tiến hành tham khảo một số sách, khóa luận về đề tài “Hiệu quả sử dụng tài sản lưu động”. Tuy nhiên, tác giả sẽ chỉ đưa ra những điểm giống nhau và khác nhau được rút ra chủ yếu từ 3 tài liệu tham khảo sau đây: – Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty Thương mại Hà Nội – Hapro. – Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty CP Bidecons. – Nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty CP đầu tư và phát triển nhà. Thứ nhất về điểm chung của các bài tham khảo. Bài luận chủ yếu nhắc tới 3 phần đó là tổng quan về tài sản ngắn hạn, chính sách quản lý tài sản ngắn hạn và hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn trong doanh nghiệp. Trong đó gồm các nội dung như: – Tổng quan về tài sản ngắn hạn: gồm các khái niệm tài sản ngắn hạn, phân loại tài sản ngắn hạn, đặc điểm, vai trò của tài sản ngắn hạn. – Chính sách quản lý tài sản ngắn hạn như tiền và các khoản tương đương tiền , các khoản phải thu, hàng tồn kho, tài sản ngắn hạn khác. – Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn: gồm khái niệm hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn, các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn (khách quan, chủ quan) và các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn (chỉ tiêu về thanh toán, chỉ tiêu hoạt động và chỉ tiêu sinh lời). Thứ hai về nhứng điểm khác biệt, chủ yếu các bài tham khảo không khác nhau nhiều nhưng điểm khác biệt rõ ràng nhất là họ đưa ra 4 cách phân loại tài sản ngắn hạn khác nhau là: – – – – Theo khả năng chuyển đổi và đặc điểm kinh tế của từng nhóm. Theo qua trình tuần hoàn và chu chuyển vốn. Theo khả năng chuyển hóa thành tiền. Theo phạm vi sử dụng. Từ phần nghiên cứu tổng quan về đề tài trên, tác giả đã rút ra được 1 số lý thuyết dự định sử dụng trong kháo luận của mình. Về cơ bản tác giả sẽ sử dụng lý thuyết theo 3 phần chung. Tuy nhiên, trong các cách phân loại, tác giả chỉ chọn 2 cách phân loại tiêu biểu nhất là theo phạm vi sử dụng, theo khả năng chuyển hóa thành tiền, các chỉ tiêu tài chính về hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn cũng vậy. Ngoài ra còn có phân tích về nguồn hình thành tài sản ngắn hạn cũng sẽ được nhắc tới trong này. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Khóa luận có sử dụng một số phương pháp như phân tích, tổng hợp, khái quát… 6. Kết cấu khóa luận Chương 1: Cơ sở lý luận chung về tài sản ngắn hạn và hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn. Chương 2: Thực trạng hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn tại Công ty TNHH Vận tải và Thương mại Nguyễn Lê. Thang Long University Library CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÀI SẢN NGẮN HẠN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG TÀI SẢN NGẮN HẠN 1.1. Tổng quan về tài sản ngắn hạn 1.1.1. Khái niệm tài sản ngắn hạn Tài sản là yếu tố không thể thiếu của mọi quá trình SXKD, là nguồn gốc phát sinh doanh thu, chi phí và lợi nhuận. Có nhiều cách thức phân chia tài sản khác nhau nhưng cách thức thường được sử dụng trong nghiên cứu đó là phân chia tài sản dựa vào thời gian luân chuyển tài sản trong doanh nghiệp. Theo đó, tài sản bao gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn. Tài sản ngắn hạn là những tài sản thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp mà thời gian sử dụng, luân chuyển và thu hồi vốn dưới một năm hoặc trong 1 chu kỳ kinh doanh. Ngược lại, tài sản dài hạn là những tài sản thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp mà thời gian sử dụng, luân chuyển và thu hồi vốn trên 1 năm hoặc trong 1 chu kỳ kinh doanh. Đối với doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất thì giá trị các loại tài sản ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn, thường chiếm từ 25% đến 50% tổng giá trị tài sản của chúng. Vì vậy, việc quản lý và sử dụng hợp lý các loại tài sản ngắn hạn có ảnh hưởng rất quan trọng đối với việc hoàn thành các nhiệm vụ chung của doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động doanh nghiệp phải biết rõ số lượng, giá trị mỗi loại tài sản ngắn hạn là bao nhiêu cho hợp lý và đạt hiệu quả sử dụng cao. 1.1.2. Phân loại tài sản ngắn hạn Giá trị tài sản ngắn hạn thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản của doanh nghiệp, có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các hoạt động SXKD của doanh nghiệp diễn ra bình thường, liên tục. Vì vậy việc quản lý tài sản ngắn hạn muốn tiến hành khoa học và hiệu quả đòi hỏi phải nắm được thành phần và kết cấu tài sản ngắn hạn. Tuỳ theo yêu cầu quản lý và tính chất vận động của tài sản ngắn hạn mà có các cách phân loại khác nhau, người ta thường phân loại tài sản ngắn hạn theo 2 cách là theo phạm vi sử dụng và theo khả năng chuyển hóa thành tiền. a. Phân loại theo phạm vi sử dụng Tài sản ngắn hạn sử dụng trong hoạt động kinh doanh chính: gồm nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, sản phẩm dở dang, vật liệu bao bì đóng gói,… Nguyên vật liệu chính: gồm giá trị của những loại nguyên vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất là bộ phận cơ bản cấu thành nên sản phẩm. 1 Vật liệu phụ: là loại vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất thì nó chỉ có tác dụng phụ, có thể kết hợp với vật liệu chính làm thay đổi màu sắc, mùi vị, hình dạng bề ngoài của sản phẩm, tạo điều kiện để chế tạo sản phẩm được thực hiện bình thường, phục vụ nhu cầu công nghiệp, kỹ thuật. Nhiên liệu: là một loại vật liệu phụ nhưng có tác dụng cung cấp nhiệt lượng, tạo điều kiện cho quá trình chế tạo sản phẩm diễn ra bình thường. Phụ tùng thay thế: là những loại vật tư sản phẩm dùng để thay thế sửa chữa máy móc, thiết bị, phương tiện vật tư công cụ, dụng cụ sản xuất,… Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản: là những vật liệu và thiết bị được sử dụng cho công việc xây dựng cơ bản. Công cụ, dụng cụ lao động nhỏ: là những tư liệu lao động mà doanh nghiệp sử dụng trong quá trình tiến hành SXKD. Công cụ, dụng cụ lao động sử dụng trong doanh nghiệp được phân thành hai loại. – Công cụ, dụng cụ được phân bổ một lần (phân bổ 100%): đây là loại công cụ, dụng cụ khi xuất kho đem sử dụng, toàn bộ giá trị của chúng được phân bổ hết vào chi phí kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp, có giá trị nhỏ, phát huy tác dụng trong thời gian ngắn, không ảnh hưởng lớn đến tổng chi phí kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ kinh doanh. – Công cụ, dụng cụ được phân bổ nhiều lần: là loại công cụ, dụng cụ có giá trị lớn, thời gian sử dụng tương đối dài và hư hỏng có thể sửa chữa được. Bao bì, vật liệu đóng gói: là những tư liệu lao động mà doanh nghiệp sử dụng trong quá trình tiến hành SXKD, luôn đi cùng sản phẩm trong quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Sản phẩm dở dang: là những sản phẩm đang trong quá trình sản xuất xây dựng hoặc đang nằm trên các địa điểm làm việc đợi chế biến tiếp, chi phí trồng trọt dở dang, chi phí chăn nuôi dở dang, súc vật nhỏ và nuôi béo,… Bán thành phẩm tự chế: cũng là những sản phẩm dở dang nhưng khác ở chỗ nó đã hoàn thành giai đoạn chế biến nhất định. Tài sản ngắn hạn sử dụng trong hoạt động kinh doanh phụ: được dùng cho công tác sửa chữa. Căn cứ vào đặc điểm kinh tế và kỹ thuật sửa chữa được phân thành 2 loại: Sửa chữa thường xuyên và sửa chữa lớn tài sản lưu động. Ngoài ra tài sản ngắn hạn còn sử dụng trong hoạt động SXKD phụ như hoạt động cung cấp dịch vụ, lao vụ. Tài sản ngắn hạn sử dụng trong công tác quản lý doanh nghiệp: bao gồm cả công tác quản lý kinh doanh và công tác quản lý hành chính. Bao gồm có 3 loại: – Vật liệu cho văn phòng, cho phương tiện vận tải – Công cụ, dụng cụ văn phòng phẩm : giấy, bút, mực, bàn ghế,… 2 Thang Long University Library – Khoản tạm ứng : hội nghị, tiếp khách, đào tạo cán bộ,… Tài sản ngắn hạn sử dụng trong công tác phúc lợi: chủ yếu tài sản ngắn hạn dùng để đầu tư cho câu lạc bộ, công trình phúc lợi công cộng của doanh nghiệp, cho công nhân, nhân viên đi thăm quan, nghỉ mát, các hoạt động văn hóa nghệ… b. Phân loại theo khả năng chuyển hóa thành tiền Tiền và các khoản tương đương tiền: Vốn bằng tiền: là một bộ phận của vốn SXKD, được hình thành trong quá trình bán hàng và trong các mối quan hệ thanh toán. Vốn bằng tiền gồm: Tiền mặt tại quỹ, tiền gửi Ngân hàng và tiền đang chuyển. Hoạt động kinh doanh đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng tiền nhất định. Tiền là loại tài sản có tính thanh khoản cao nhất, có thể dễ dàng chuyển đổi thành các tài sản khác hoặc thanh toán các nghĩa vụ tài chính cho doanh nghiệp. Nó cho phép doanh nghiệp duy trì khả năng chi trả và phòng tránh rủi ro thanh toán. Các khoản tương đương tiền: gồm các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn có thời hạn thu hồi hoặc đáo hạn không quá ba tháng có khả năng chuyển đổi dễ dàng thành tiền, không có nhiều rủi ro trong chuyển đổi thành tiền. Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn: là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh tổng giá trị các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn (sau khi đã trừ đi dự phòng giảm giá chứng khoán đầu tư ngắn hạn), bao gồm đầu tư chứng khoán ngắn hạn, cho vay ngắn hạn và đầu tư ngắn hạn khác. Các khoản đầu tư ngắn hạn có thời hạn thu hồi vốn dưới một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh. Các khoản phải thu ngắn hạn: là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh các khoản phải thu khách hàng, khoản trả trước cho người bán, phải thu nội bộ, phải thu theo tiến độ kế hoạch hợp đồng xây dựng và các khoản phải thu khác tại thời điểm báo cáo có thời hạn thu hồi hoặc thanh toán dưới một năm hoặc trong một chu kỳ kinh doanh. Hàng tồn kho: là chỉ tiêu phản ánh toàn bộ trị giá hiện có các loại hàng tồn kho dự trữ cho quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Hàng tồn kho bao gồm: – Hàng tồn kho trong khâu dự trữ: bao gồm các vật tư dự trữ. Đây là các nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, vật đóng gói và công cụ dụng cụ phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. – Hàng tồn kho trong khâu sản xuất: bao gồm các sản phẩm dở dang. – Hàng tồn kho trong khâu tiêu thụ: bao gồm thành phẩm. Đây là giá trị những sản phẩm được sản xuất xong, đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và được nhập kho. Tài sản ngắn hạn khác: phản ánh tổng các khoản chi phí trả trước ngắn hạn, các khoản thuế phải thu và tài sản ngắn hạn khác tại thời điểm báo cáo. 3 1.1.3. Đặc điểm, vai trò của tài sản ngắn hạn a. Đặc điểm của tài sản ngắn hạn Tài sản ngắn hạn liên tục thay đổi hình thái biểu hiện trong suốt quá trình kinh doanh, chuyển hóa từ dạng vật chất sang tiền tệ và ngược lại. Mỗi loại hình doanh nghiệp khác nhau sẽ có hình thái tài sản ngắn hạn khác nhau. Tài sản ngắn hạn có thời gian luân chuyển ngắn, có tính thanh khoản cao. Tài sản ngắn hạn đáp ứng nhanh chóng sự biến động của doanh số và sản xuất vì các khoản đầu tư vào tài sản ngắn hạn có thể hủy bỏ tại bất cứ thời điểm nào mà không tốn quá nhiều chi phí. Trong quá trình SXKD, các tài sản ngắn hạn luôn chuyển hóa, vận động không ngừng làm quá trình SXKD diễn ra liên tục. b. Vai trò của tài sản ngắn hạn Tài sản ngắn hạn là một bộ phận không thể thiếu trong cơ cấu tài sản của doanh nghiệp. Để tiến hành các hoạt động SXKD, ngoài các tài sản dài hạn doanh nghiệp còn bỏ ra lượng tiền nhất định để mua sắm hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu…. Như vậy tài sản ngắn hạn là điều kiện đầu tiên để một doanh nghiệp có thể đi vào hoạt động SXKD. Ngoài ra tài sản ngắn hạn là điều kiện vật đảm bảo quá trình kinh doanh được tiến hành bình thường và liên tục. Lượng tài sản ngắn hạn có hợp lý đồng bộ thì mới không làm gián đoạn quá trình sản xuất. Tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp còn là công cụ phản ánh và đánh giá quá trình mua sắm, dự trữ, sản xuất và tiêu thụ của doanh nghiệp. Nhu cầu lượng hàng hóa, vật tư dự trữ ở các khâu nhiều hay ít phản ánh nhu cầu vốn lưu động nhiều hay ít. Tài sản ngắn hạn luân chuyển nhanh hay chậm phản ánh số hàng hóa vật tư tiết kiệm hay lãng phí, thời gian luân chuyển và mức độ luân chuyển có hợp lý và đạt yêu cầu hay không. Bởi vậy, thông qua sự vận động của tài sản ngắn hạn có thể đánh giá được tình hình dự trữ, tiêu thụ sản phẩm, tình hình sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp. Tài sản ngắn hạn có khả năng quyết định đến quy mô hoạt động của doanh nghiệp. Khi muốn mở rộng quy mô doanh nghiệp thì cần có thêm lượng vật tư hàng hóa nhất định để dự trữ và đưa vào sản xuất. Đặc biệt vốn bằng tiền còn giúp doanh nghiệp nắm được các cơ hội kinh doanh tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Tài sản ngắn hạn còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp thanh toán và duy trì khả năng thanh toán các khoản nợ đến hạn, giúp doanh nghiệp tránh khỏi tình trạng mất khả năng thanh toán và góp phần chặn đứng nguy cơ phá sản của doanh nghiệp. Vì vậy, có thể nói tài sản ngắn hạn góp phần quan trọng, giúp doanh nghiệp hoạt động một cách bình thường và ổn định. 4 Thang Long University Library 1.1.4. Nguồn hình thành tài sản ngắn hạn Trong doanh nghiệp, tài sản ngắn hạn được hình thành từ nhiều nguồn vốn khác nhau. Mỗi loại nguồn vốn sẽ có tính chất, đặc điểm, chi phí sử dụng khác nhau. Nguồn vốn của doanh nghiệp có thể chia làm 2 loại là nguồn vốn dài hạn và ngắn hạn. Nguồn vốn ngắn hạn (nguồn vốn tạm thời): là nguồn vốn có tính chất ngắn hạn, trong vòng một năm, bao gồm các khoản vay ngắn hạn của ngân hàng và các tổ chức tín dụng, khoản nợ ngắn hạn khác trong quá trình kinh doanh như nợ người cung cấp, nợ tiền lương của người lao động trong doanh nghiệp… Nguồn vốn dài hạn (hay còn gọi là nguồn vốn thường xuyên): là nguồn vốn mang tính chất ổn định mà doanh nghiệp có thể sử dụng dài hạn (lớn hơn một năm). Do tính chất ổn định nên nguồn vốn này thường sử dụng để hình thành tài sản dài hạn, đồng thời cũng hình thành một bộ phận tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp. Nguồn vốn dài hạn gồm vốn chủ sở hữu và khoản vay dài hạn tài trợ cho nhu cầu tài sản ngắn hạn. Trong đó, nguồn vốn lưu động thường xuyên: là nguồn vốn dài hạn được sử dụng để tài trợ cho tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp. Mỗi nguồn vốn có ưu nhược điểm riêng. Nguồn vốn ngắn hạn có thể sử dụng để tài trợ cho tài sản ngắn hạn rất đa dạng. Bên cạnh đó, tài trợ bằng nguồn vốn ngắn hạn thực hiện dễ dàng hơn so với nguồn vốn dài hạn vì điều kiện cho vay ngắn hạn ít khắt khe hơn, chi phí sử dụng nguồn vốn ngắn hạn thường thấp hơn so với nguồn vốn dài hạn và tính linh hoạt cao hơn, cho phép doanh nghiệp điều chỉnh cơ cấu vốn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, mức độ rủi ro doanh nghiệp phải đối mặt khi sử dụng nguồn vốn ngắn hạn cũng cao hơn. Ngược lại, nếu tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp được hình thành từ nguồn vốn dài hạn sẽ giúp doanh nghiệp giảm được rủi ro kinh doanh và đem lại sự an toàn cao khi sử dụng. Tuy vậy, chi phí sử dụng nguồn vốn dài hạn lại cao hơn so với nguồn vốn ngắn hạn. Tóm lại, các nhà tài chính doanh nghiệp cần cân nhắc kỹ việc huy động nguồn vốn nào là phù hợp để tài trợ cho tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp, nhằm hạn chế tối đa nhược điểm và tận dụng ưu điểm của các nguồn vốn vào hoạt động SXKD của doanh nghiệp. 1.2. Chính sách quản lý tài sản ngắn hạn Quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn có ảnh hưởng rất quan trọng đối với việc hoàn thành nhiệm vụ chung của doanh nghiệp. Chính sách quản lý tài chính doanh nghiệp được thể hiện như sau: 5 1.2.1. Chính sách quản lý tiền mặt Tiền mặt bao gồm tiền mặt tồn quỹ, tiền trên tài khoản của ngân hàng. Nó được sử dụng để trả lương, mua nguyên vật liệu, mua tài sản cố định, trả tiền thuế, trả các khoản nợ đến hạn… Tiền mặt là loại tài sản không sinh lãi, do vậy trong quản lý tiền mặt thì việc tối thiểu hóa lượng tiền phải giữ là mục tiêu quan trọng nhất. Quản lý tiền mặt đề cập đến việc quản lý tiền tại quỹ và tiền gửi ngân hàng. Thông thường, doanh nghiệp xác định lượng tiền mặt cần thiết dựa vào kinh nghiệm. Phương pháp này dựa vào số liệu thống kê của các năm trước để xây dựng kế hoạch tài chính cho từng giai đoạn trong mỗi niên độ SXKD của doanh nghiệp. Thông thường, người ta sử dụng tỷ lệ % doanh số bán trong một giai đoạn để xác định lượng tiền cần thiết. Nếu doanh số bán tăng thì lượng tiền cần thiết tương ứng giảm với một tỷ lệ % doanh số nhất định do giảm chi phí bán hang và chi phí sản xuất. Phương pháp này thường áp dụng trong điều kiện tình hình SXKD tương đối ổn định hoặc mang tính chu kỳ. Ngoài ra, các doanh nghiệp còn sử dụng 2 mô hình để quản lý tiền mặt là mô hình Baumol và mô hình Miller Orr. Khi muốn phân tích 2 mô hình trên đều cần phải có số liệu liên quan việc mua bán chứng khoán mà Công ty tác giả đang nghiên cứu hiện không tiến hành hoạt động này nên tác giả sẽ không phân tích 2 mô hình trên trong khóa luận của mình. 1.2.2. Chính sách quản lý các khoản phải thu `Các khoản phải thu của doanh nghiệp thường chịu tác động của các nhân tố như số lượng, giá cả hàng hoá, dịch vụ bán ra, sự thay đổi doanh thu theo mùa vụ, chính sách tín dụng thương mại của doanh nghiệp… Trong các nhân tố trên thì chính sách tín dụng thương mại của doanh nghiệp là quan trọng nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô các khoản phải thu cua doanh nghiệp. Trong quá trình cạnh tranh, các doanh nghiệp có thể sử dụng các chiến lược về sản phẩm, quảng cáo, giá cả, giao hàng và các dịch vụ hậu mãi… để cạnh tranh. Tín dụng thương mại có thể đem đến cho doanh nghiệp nhiều lợi thế nhưng cũng có thể gặp nhiều rủi ro trong kinh doanh. Chính sách tín dụng thương mại có các tác động: – Do thực hiện chính sách bán chịu nên khách hàng mua nhiều hàng hoá hơn, do đó làm tăng doanh thu và giảm chi phí tồn kho. – Tín dụng thương mại làm tăng lượng hàng hoá sản xuất ra, góp phần làm tăng hiệu quả sử dụng tài sản. – Khi cấp tín dụng thương mại cho khách hàng có thể làm tăng thêm chi phí đòi nợ, chi phí trả cho nguồn tài trợ để bù đắp cho thiếu hụt ngân quỹ. – Thời hạn cấp tín dụng càng dài thì rủi ro càng cao và lợi nhuận bị giảm đi. 6 Thang Long University Library Với những tác động trên, các nhà quản lý doanh nghiệp cần phải so sánh hiệu quả thu nhập và chi phí tăng thêm để xem có nên áp dụng chính sách thương mại hay không và áp dụng như thế nào là tốt nhất. Đầu tiên, để có thể thực hiện việc cấp tín dụng thì điều quan trọng nhất doanh nghiệp phải làm là phân tích khả năng tín dụng của khách hàng. Khả năng tín dụng của khách hàng được xây dựng thông qua các tiêu chuẩn như: phẩm chất, tư cách tín dụng, năng lực trả nợ, các tài sản có thể thế chấp, nguồn vốn kinh doanh của mỗi khách hàng… Nếu khả năng tín dụng của khách hàng phù hợp yêu cầu thì tín dụng thương mại có thể được cấp. Tiếp theo, doanh nghiệp cần phân tích đánh giá khoản tín dụng được đề nghị. Cũng như rất nhiều sự phân tích và sự lựa chọn khác nhau,việc phân tích đánh giá khoản tín dụng thương mại được đề nghị để quyết định xem có nên cấp hay không, thông thường người ta dựa vào việc tính NPV của luồng tiền. Sau đó doanh nghiệp cần quan tâm việc theo dõi các khoản phải thu. Để quản lý hiệu quả các khoản phải thu, nhà quản lý phải biết cách theo dõi các khoản phải thu, trên cơ sở đó có thể thay đổi chính sách tín dụng thương mại kịp thời. Thông thường người ta dựa vào các cách sau: – Kỳ thu tiền bình quân: Khi kỳ thu tiền bình quân tăng lên mà doanh số bán ra và lợi nhuận không tăng thì cũng có nghĩa là vốn của doanh nghiệp bị ứ đọng ở khâu thanh toán. Khi đó nhà quản lý phải có biện pháp can thiệp ngay. – Sắp xếp thời gian cho các khoản phải thu : Theo phương pháp này, nhà quản lý sắp xếp các khoản phải thu theo độ dài thời gian nợ để theo dõi và có biện phap thu nợ khi đến hạn. – Xác định các khoản phải thu: Theo phương pháp này, các khoản phải thu hoàn toàn không chịu ảnh hưởng bởi sự thay đổi theo mùa vụ của doanh số bán ra. Doanh nghiệp luôn có thể thấy nợ tồn đọng của khách hàng nợ doanh nghiệp. 1.2.3. Chính sách quản lý hàng tồn kho Tại cùng thời điểm khi doanh nghiệp được hưởng những lợi ích từ việc sử dụng hàng tồn kho do đó các chi phí có liên quan cũng phát sinh tương ứng, bao gồm: chi phí tồn chữ, chi phí thiệt hại do kho không có hàng , chi phí đặt hàng. Chi phí tồn trữ: bao gồm tất cả các chi phí lưu giữ hàng trong kho trong một khoảng thời gian xác định. Chi phí tồn trữ được tính bằng đơn vị tiền tệ trên mỗi đơn vị hàng lưu kho hoặc xác định bằng tỷ lệ phần trăm trên giá trị hàng lưu kho trong một chu kỳ. Các chi phí tồn trữ bao gồm: chi phí lưu giữ, chi phí bảo hiểm, chi phí bảo quản, chi phí thuế, chi phí đầu tư vào hàng tồn kho, chi phí hư hỏng hàng tồn kho và chi phí thiệt hại do hàng trong kho bị lỗi thời… 7 Chi phí thiệt hại: phát sinh khi hàng tồn kho hết xảy ra bất cứ khi nào doanh nghiệp không có khả năng giao hàng bởi vì nhu cầu hàng lớn hơn số lượng hàng sẵn có trong kho. Ví dụ, nguyên vật liệu trong kho hết thì chi phí thiệt hại sẽ bao gồm chi phí đặt hàng khẩn cấp và chi phí thiệt hại do doanh nghiệp ngừng sản xuất. Khi sản phẩm dở dang tồn kho bị hết thì doanh nghiệp bị thiệt hại do kế hoạch SXKD bị thay đổi, gây nên thiệt hại do ngưng trệ sản xuất và phát sinh chi phí. Khi thành phẩm, hàng hóa tồn kho hết có thể gây ra hậu quả là lợi nhuận bị mất trong ngắn hạn kho khách hàng mua sản phẩm của doanh nghiệp khác gây nên những mất mát tiềm năng trong dài hạn. Chi phí đặt hàng: bao gồm chi phí quản lý giao dịch, chi phí vận chuyển và chi phí giao nhận hàng hóa. Chi phí này được tính bằng đơn vị tiền tệ cho mỗi lần đặt hàng. Chi phí cho mỗi lần đặt hàng thường bao gồm các chi phí cố định và chi phí biến đổi, bởi vì một phần tỷ lệ chi phí đặt hàng thường biến động theo số lượng hàng mua. Mô hình được sử dụng để quản lý hàng tồn kho là mô hình EOQ. Tuy nhiên vì không đủ số liệu nên tác giả không tiến hành phân tích mô hình này trong khóa luận của mình. 1.3. Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn Trong nền kinh tế thị trường, việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn có ý nghĩa hết sức quan trọng trong công tác quản lý tài chính doanh nghiệp. Trong nhiều năm trở lại đây, tài sản ngắn hạn ở một số doanh nghiệp được sử dụng còn tùy tiện, kém hiệu quả. Do đó, việc sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn hiện nay luôn là yêu cầu mang tính cấp thiết đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. 1.3.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn Hiệu quả SXKD luôn là vấn đề mà các doanh nghiệp quan tâm, giúp doanh nghiệp có thể tồn tại lâu dài. Để đạt được hiệu quả đó đòi hỏi doanh nghiệp phải có nhiều cố gắng và có những chiến lược sách lược hợp lý từ khâu sản xuất cho đến khi sản phẩm được đến tay người tiêu dùng. Mục đích cuối cùng của họ bao giờ cũng là đạt được những mục tiêu họ đề ra. Tuy nhiên để đi đến mục đích cuối cùng thì vấn đề mà các doanh nghiệp đều phải quan tâm chú trọng đến chính là hiệu quả sử dụng vốn và tài sản trong doanh nghiệp. Hiệu quả sử dụng tài sản trong doanh nghiệp là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ, năng lực khai thác và sử dụng tài sản của doanh nghiệp vào hoạt động sản xuất và kinh doanh nhằm mục đích tối đa hoá lợi ích và tối thiểu hoá chi phí. Với mỗi doanh nghiệp có một sự cân đối về tài sản riêng mỗi loại tài sản cũng phải khác nhau, nếu như các doanh nghiệp về lĩnh vực chế biến hay công nghiệp nặng thì tài sản cố định chiếm một tỷ lệ rất cao trong tổng giá trị tài sản, ngược lại với các 8 Thang Long University Library doanh nghiệp lĩnh vực thương mại thì tài sản ngắn hạn lại chiếm đa số. Đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu thì tài sản ngắn hạn đóng một vai trò hết sức quan trọng, các nhà quản lý luôn phải cân nhắc làm sao sử dụng hiệu quả. Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn là kết quả đạt được cao nhất với mục tiêu mà doanh nghiệp đã đặt ra. Nghĩa là phải làm sao có được nhiều lợi nhuận từ việc khai thác và sử dụng tài sản ngắn hạn của doanh nghiệp vào hoạt động SXKD nhằm tối đa hoa lợi ích và tối thiểu hóa chi phí. 1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn Hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn là một phạm trù rộng, bao hàm nhiều mặt tác động khác nhau. Vì vậy, khi phân tích các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng tài sản ngắn hạn ta cần xem xét trên nhiều nhóm chỉ tiêu khác nhau. a. Các chỉ tiêu về khả năng thanh toán Đặc điểm của tài sản ngắn hạn có tính thanh khoản cao cho nên việc sử dụng hiệu quả tài sản ngắn hạn là sự lựa chọn đánh đổi giữa khả năng sinh lời với tính thanh khoản. Khi phân tích khả năng thanh toán của doanh nghiệp thì người ta thường sử dụng các chỉ tiêu sau đây: Hệ số thanh toán hiện hành: cho thấy doanh nghiệp có bao nhiêu tài sản có thể chuyển đổi thành tiền mặt để thanh toán các khoản nợ ngắn hạn từ đó đo lường khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Nếu hệ số thanh toán hiện hành giảm thì khả năng thanh toán giảm, đó là dấu hiệu báo trước những khó khăn về tài chính sẽ xảy ra. Nếu hệ số này cao, điều đó có nghĩa doanh nghiệp luôn sẵn sàng thanh toán các khoản nợ. Tuy nhiên, nếu hệ số này cao quá sẽ làm giảm hiệu quả hoạt động vì doanh nghiệp đầu tư quá nhiều vào tài sản ngắn hạn. Công thức 1.1. Hệ số thanh toán hiện hành Hệ số thanh toán nhanh: được tính toán trên cơ sở những tài sản lưu ngắn hạn có thể nhanh chóng chuyển đổi thành tiền, chúng còn được gọi là tài sản có tính thanh khoản bao gồm tất cả tài sản ngắn hạn trừ hàng tồn kho. Do đó, hệ số thanh toán nhanh cho biết khả năng hoàn trả các khoản nợ ngắn hạn không phụ thuộc vào hàng tồn kho. Công thức 1.2. Hệ số thanh toán nhanh Hệ số thanh toán tức thời: là chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn của doanh nghiệp bằng tiền và các chứng khoán ngắn hạn có thể chuyển đổi 9 nhanh thành tiền mặt. Chỉ tiêu này cho biết khả năng huy động các nguồn vốn bằng tiền để trả nợ vay ngắn hạn trong thời gian gần như tức thời. Công thức 1.3. Hệ số thanh toán tức thời Về các giới hạn này, nhiều nhà kinh tế cho rằng nhìn chung hệ số thanh hiện hành nên ở mức từ 2 đến 4, hệ số toán nhanh nên ở mức từ 1 đến 2 và hệ số thanh toán tức thời nên ở mức 0,5 tới 1 là hợp lý. Tuy nhiên trên thực tế, các hệ số này cao hay thấp còn tùy thuộc vào các yếu tố như là đặc điểm, tính chất kinh doanh, mặt hàng kinh doanh của mỗi ngành kinh doanh, cơ cầu, chất lượng của tài sản ngắn hạn…của mỗi doanh nghiệp. b. Các chỉ tiêu hoạt động Hệ số hoạt động còn gọi là hệ số hiệu quả hoặc hệ số luân chuyển là các hệ số đo lường khả năng hoạt động của doanh nghiệp. Để nâng cao hệ số hoạt động, các nhà quản trị phải biết những tài sản nào chưa sử dụng, không sử dụng hoặc không tạo ra thu nhập cho doanh nghiệp để sử dụng chúng sao cho có hiệu quả. Do đó, khi phân tích các chỉ tiêu hoạt động thì người ta thường sử dụng các chỉ tiêu sau đây: Vòng quay các khoản phải thu: Khoản phải thu là khoản bán chịu mà doanh nghiệp chưa thu tiền do thực hiện chính sách bán chịu và các khoản tạm ứng chưa thanh toán các khoản trả trước cho người bán… Vòng quay các khoản phải thu được sử dụng để xem xét việc khách hàng thanh toán các khoản nợ cho doanh nghiệp. Khi khách hàng thanh toán các khoản nợ đã đến hạn thì lúc đó các khoản phải thu đã quay được một vòng. Công thức 1.4. Vòng quay các khoản phải thu Chu kỳ thu tiền: Chỉ tiêu này cho ta biết tốc độ chuyển đổi nợ phải thu từ khách hàng thành tiền trong quỹ của doanh nghiệp là bao lâu. Chỉ tiêu này càng nhỏ thì tình hình kinh doanh của doanh nghiệp càng tốt và ngược lại. Công thức 1.5. Chu kỳ thu tiền Vòng quay hàng tồn kho: là tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả sử dụng hàng tồn kho của doanh nghiệp. Hàng tồn kho bình quân là bình quân số học của vật tư hàng hoá dự trữ đầu và cuối kỳ. Chỉ tiêu này quyết định thời điểm đặt hàng cũng như mức dự trữ an 10 Thang Long University Library