Tài liệu Luận án tiến sĩ xây dựng chiến lược phát triển xi măng việt nam đến năm 2020 thực trạng và các giải pháp thực hiện

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Trong nhöõng naêm saép tôùi, vieäc ñaàu tö xaây döïng cuûa xaõ hoäi noùi chung vaø vieäc phaùt trieån cô sôû haï taàng hoaøn chænh noùi rieâng, ôû nöôùc ta ñöôïc coi laø moät trong nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát ñeå duy trì toác ñoä taêng tröôûng beàn vöõng, laø phaûi ñi tröôùc moät böôùc nhaèm taïo ñoäng löïc phaùt trieån cho caùc ngaønh saûn xuaát khaùc vaø laø phöông thöùc haáp thuï toát nhaát voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Ngaønh Coâng nghieäp Xi maêng laø moät ngaønh coâng nghieäp vaät lieäu cô baûn vaø ñöôïc coi laø “baùnh myø cuûa ngaønh xaây döïng”. Noù chieám vò trí quan troïng trong vieäc goùp phaàn xaây döïng cô sôû haï taàng xaõ hoäi, ñoùng goùp ngaân saùch lôùn cho quoác gia, giaûi quyeát nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng. Xuaát phaùt töø caùc quan ñieåm treân, trong nhieàu naêm qua, vieäc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp xi maêng ñöôïc Nhaø nöôùc raát quan taâm vaø ñaàu tö phaùt trieån. Saûn löôïng saûn xuaát vaø nhu caàu tieâu thuï xi maêng taêng bình quaân haøng naêm trong giai ñoaïn 2000 – 2010 töø 9 – 15% (nguồn: Hiệp Hội xi măng Việt Nam - VNCA). Ñeán năm 2011, saûn löôïng saûn xuaát xi maêng cuûa Vieät Nam ñaõ ñaït tôùi 63,14 trieäu taán/naêm vaø saûn löôïng tieâu thuï ñaït hôn 60,2 trieäu taán (Nguồn: Tổng Công ty Công nghiệp xi măng Việt Nam – VICEM). Maët khaùc, Nhaø nöôùc ñaõ ban haønh nhieàu chính saùch, quy hoaïch ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam, taïo moâ i tröôøng caïnh tranh laønh maïnh nhaèm loâi keùo caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia. Hiện nay, ngaønh Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam coù nhieàu loaïi hình doanh nghieäp: Doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp lieân doanh coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp tö nhaân. Nhưng, trong suốt thôøi kyø töø 2000 ñeán 2008, löôïng xi maêng do Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam (goïi taét laø VICEM) tieâu thuï chieám töø 39% ñeán -1- 49% thò phaàn xi maêng toaøn quoác (Nguoàn: VNCA). Vaø Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam ñaõ thöïc hieän toát vai troø chuû ñaïo cuûa moät Toång coâng ty nhaø nöôùc trong vieäc ñieàu phoái thò tröôøng xi maêng Vieät Nam hoaït ñoäng oån ñònh, bình oån giaù caû, goùp phaàn ñaùp öùng nhu caàu xi maêng treân phaïm vi toaøn quoác. Nhöng, keå töø naêm 2009, VICEM phaûi thöôøng xuyeân ñöông ñaàu vôùi söï bieán ñoåi ngaøy caøng nhanh cuûa moâi tröôøng saûn xuaát - kinh doanh vaø söï caïnh tranh ngaøy caøng quyeát lieät, ñaëc bieät vôùi toác ñoä phaùt trieån nhanh cuûa khoái Lieân doanh vaø khoái tö nhaân trong ngaønh. Trong thôøi gian qua, beân caïnh nhöõng noã löïc raát lôùn ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, Toång coâng ty Coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam cuõng ñang phaûi ñoái maët vôùi nhieàu khoù khaên nhö: naêng suaát thaáp; chi phí saûn xuaát cao; suaát ñaàu tö döï aùn saûn xuaát cao; moâi tröôøng saûn xuaát chöa ñöôïc khaéc phuïc trieät ñeå, v.v ... Ngoaøi ra Toång coâng ty Coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam coøn phaûi tìm ra moät chieán löôïc phaùt trieån daøi haïn phuø hôïp nhaèm duy trì vò theá cuûa mình treân thò tröôøng. Nhu caàu veà xaây döïng chieán löôïc daøi haïn caøng caáp baùch hôn vì keå töø naêm 2009 ñeán nay, thò phaàn cuûa Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam ñaõ giaûm xuoáng döôùi 40% vaø ñeán thôøi ñieåm hieän nay, VICEM vaãn thieáu söï ñaàu tö cho moät chieán löôïc phaùt trieån laâu daøi. Ñieàu naøy daãn ñeán khoâng chæ thò phaàn chieám ñöôïc trong toång dung löôïng thò tröôøng giaûm suùt, maø coøn laøm giaûm ñi hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc, boû lôõ caùc cô hoäi kinh doanh vaø ngaøy caøng khoù khaên hôn trong vieäc ñoái phoù vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng kinh doanh vaø dieãn bieán caïnh tranh treân thò tröôøng. Xuaát phaùt töø nhaän thöùc treân vaø vôùi mong muoán ñöôïc ñoùng goùp vaøo chieán löôïc phaùt trieån ngaønh Xi maêng Vieät Nam noùi chung vaø cuûa Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam noùi rieâng, toâi maïnh daïn choïn ñeà taøi cuûa luaän aùn laø “Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020”. -2- 2. Toång quan tình hình nghieân cöùu lieân quan ñeán ñeà taøi cuûa luaän aùn 2.1. Tình hình nghieân cöùu treân theá giôùi lieân quan ñeán ñeà taøi Töø naêm 1970 ñeán nay, ñaõ coù nhieàu nhaø kinh teá, nhaø quaûn lyù vaø caùc nhaø xaõ hoäi nghieân cöùu veà chieán löôïc vaø xaây döïng chieán löôïc cho moät toå chöùc. Ñieån hình laø caùc coâng trình ñöôïc theá giôùi ñaùnh giaù cao nhö: Garry D.Smith, Danny R.Arnol, Bobby G. Bizell: ‘Chieán löôïc vaø saùch löôïc kinh doanh’, NXB Thoáng keâ – naêm 1997; Richard Kumh: ‘Hoaïch ñònh chieán löôïc theo quaù trình (naêm 2003); Fred R. David: ‘Khaùi luaän veà quaûn trò chieán löôïc’ , NXB Thoáng keâ – naêm 2006; Cynthia A. Mongomery: ‘Chieán löôïc vaø saùch löôïc kinh doanh (naêm 2007), ...Nhìn chung, caùc coâng trình nghieân cöùu treân theá giôùi ñaõ laøm saùng toû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán khaùi nieäm veà chieán löôïc, veà quy trình xaây döïng chieán löôïc cuûa moät toå chöùc, noäi dung cô baûn cuûa moät chieán löôïc, caùc coâng cuï giuùp phaân tích söï aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng, quaù trình xaây döïng caùc phöông aùn chieán löôïc, choïn löïa chieán löôïc phuø hôïp... Ñaây laø nhöõng vaán ñeà lyù thuyeát raát boå ích lieân quan raát nhieàu ñeán cô sôû lyù thuyeát chung cho ñeà taøi nghieân cöùu cuûa luaän aùn naøy. Taùc giaû ñaõ ñoïc tham khaûo, heä thoáng vaø chaét loïc laïi caùc keát quaû nghieân cöùu, caùc kieán thöùc ñeå öùng duïng vaø laøm roõ theâm quan ñieåm cuûa mình khi xaây döïng moät chieán löôïc cuï theå taïi Toång Coâng ty Coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam. Vì vaäy, luaän aùn naøy mang naëng tính öùng duïng töø nhöõng kieán thöùc, lyù thuyeát chung cuûa caùc coâng trình nghieân cöùu treân theá giôùi vaøo vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån cho moät ñoái töôïng cuï theå: Toång Coâng ty Coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020. 2.2. Tình hình nghieân cöùu trong nöôùc lieân quan ñeán ñeà taøi Töø naêm 1990 ñeán nay, ñaõ coù nhieàu baøi baùo, taïp chí, saùch vaø giaùo trình nghieân cöùu vaø trình baøy caùc vaán ñeà lieân quan ñeán chieán löôïc vaø xaây döïng chieán löôïc cuûa moät toå chöùc nhö: ‘Chieán löôïc vaø chính saùch kinh doanh’- NXB lao ñoäng xaõ hoäi -3- (naêm 2006) cuûa Nguyeãn Thò Lieân Dieäp vaø Phaïm Vaên Nam; ‘Quaûn trò chieán löôïc toaøn caàu hoùa kinh teá ‘– NXB Thoáng keâ (naêm 2007) cuûa Ñaøo Duy Huaân; ‘Quaûn trò chieán löôïc’ – NXB Thoáng keâ (naêm 2007) cuûa Nguyeãn Ñaêng Khoâi vaø Ñoàng Thò Thanh Phöông,.....Ñaëc bieät, gaàn ñaây coù nhieàu luaän aùn tieán syõ vaø thaïc syõ choïn ñeà taøi lieân quan ñeán xaây döïng chieán löôïc nhö: - Nguyeãn Maïnh Phöông vôùi ñeà taøi : ”Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Coâng ty TNHH moät thaønh vieân coâng trình giao thoâng coâng chaùnh ñeán naêm 2015” (naêm 2011) - Traàn Nguyeân Vuõ vôùi ñeà taøi: ”Xaây döïng chieán löôïc kinh doanh cuûa coâng ty TNHH saûn xuaát – Thöông Maïi – Dòch vuï Hoàng Höng” (naêm 2011) Nhìn chung, ñaây laø caùc coâng trình nghieân cöùu caùc vaán ñeà lyù thuyeát lieân quan ñeán chieán löôïc, quaù trình xaây döïng chieán löôïc doanh nghieäp vaø quaù trình öùng duïng ñeå xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån cho moät doanh nghieäp cuï theå trong töøng giai ñoaïn khaùc nhau. Nhöng chöa coù nghieân cöùu naøo ñeà caäp ñeán vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån treân goùc ñoä cho moät Toång Coâng ty, noùi chung vaø cho Toång Coâng ty Coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam - VICEM - noùi rieâng. Toång Coâng ty Coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam laø moät doanh nghieäp lôùn cuûa Nhaø nöôùc vaø coù nhieàu ñôn vò thaønh vieân, coâng ty con. Noù gaàn nhö chi phoái vaø coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán chieán löôïc phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam. Xuaát phaùt töø ñaëc thuø treân, vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020 ñoøi hoûi phaûi tính toaùn vaø xem xeùt nhieàu yeáu toá môùi trong quaù trình xaây döïng chieán löôïc maø caùc coâng trình tröôùc chöa ñeà caäp tôùi. Hôn nöõa, sau khi Vieät Nam gia nhaäp WTO, coù khaù nhieàu vaán ñeà naûy sinh lieân quan ñeán chieán löôïc phaùt trieån ngaønh xi maêng noùi chung vaø Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam noùi rieâng. Ñoù laø caùc vaán ñeà sau: -4- 1/ Söï taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng trong boái caûnh hoäi nhaäp hieän nay cuûa Vieät Nam seõ dieãn ra theo chieàu höôùng naøo? Coù yeáu toá môùi phaùt sinh khoâng? 2/ Trong giai ñoaïn tôùi, ngaønh xi maêng Vieät Nam seõ rôi vaøo tình traïng CUNG lôùn hôn CAÀU. Ñieàu naøy ñoøi hoûi chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam caàn ñieàu chænh nhö theá naøo so vôùi caùc quy hoaïch, caùc chieán löôïc phaùt trieån tröôùc ñaây? 3/ Xu theá hoäi nhaäp ngaøy caøng saâu vaøo theá giôùi cuûa Vieät Nam coù aûnh höôûng gì ñeán vieäc löïa choïn chieán löôïc phaùt trieån cuûa Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020? Ñaây laø nhöõng vaán ñeà raát böùc xuùc ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam noùi chung vaø quaù trình xaây döïng chieán löôïc phaùt trieå n Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020 noùi rieâng. Trong luaän aùn naøy taùc giaû seõ coá gaéng laøm saùng toû caùc vaán ñeà treân. 3. Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa luaän aùn:  Heä thoáng hoùa caùc lyù thuyeát lieân quan ñeán chieán löôïc vaø xaây döïng chieán löôïc doanh nghiệp.  Phaân tích vaø ñaùnh giaù söï aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng kinh doanh ñoái vôùi chieán löôïc phaùt trieån Tổng công ty Công nghiệp Xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020.  Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Tổng công ty Công nghiệp Xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020.  Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp vaø kieán nghò nhaèm thöïc hieän chieán löôïc. 4. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa luaän aùn:  Ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc vaán ñeà lieân quan ñeán xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Tổng công ty Công nghiệp Xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020. -5-  Phaïm vi nghieân cöùu laø caùc doanh nghieäp saûn xuaát - kinh doanh cuûa Tổng công ty Công nghiệp Xi maêng Vieät Nam.  Soá lieäu nghieân cöùu: chủ yếu söû duïng soá lieäu töø naêm 2000 ñeán naêm 2011. 5. Phöông phaùp nghieân cöùu, döõ lieäu vaø thieát keá nghieân cöùu cuûa luaän aùn: 5.1. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu: Trong luaän aùn, caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau ñaây ñöôïc söû duïng chuû yeáu: - Phöông phaùp ñònh tính: ñeà taøi söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu naøy nhaèm keát hôïp giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn treân cô sôû nghieân cöùu caùc quy luaät khaùch quan veà kinh teá - xaõ hoäi vôùi vaän duïng caùc quan ñieåm, chuû tröông, chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc trong quaù trình thöïc hieän coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá vaøo heä thoáng hoùa, phaùt trieån cô sôû lyù luaän cuûa vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020. - Phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp: Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng nhaèm ñöa ra caùc ñaùnh giaù vaø keát luaän veà caùc moái quan heä giöõa caùc khaâu trong quy trình xaây döïng chieán löôïc, giöõa tính ñaëc thuø cuûa ngaønh coâng nghieäp xi maêng vaø Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam vôùi noäi dung xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020; - Phöông phaùp thoáng keâ moâ taû: Ñaây laø phöông phaùp ñöôïc söû duïng nhaèm thu thaäp vaø xöû lyù caùc soá lieäu veà quaù khöù nhaèm ñöa ra caùc keát luaän ñaùnh giaù thöïc traïng söï aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng ñeán quaù trình xaây döïng chieán löôïc cuûa Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam; Thöïc traïng hoaït ñoäng saûn xuaát - kinh doanh cuûa Toång coâng ty coâng nghieäp xi maêng Vieät Nam trong thôøi gian qua. - Phöông phaùp chuyeân gia vaø ñieàu tra maãu: Phöông phaùp naøy duøng ñeå thu thaäp theâm thoâng tin thöù caáp ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä phuø hôïp cuûa caùc phöông aùn chieán löôïc -6- ñöôïc ñeà xuaát trong luaän aùn baèng phöông phaùp thieát keá baûng caâu hoûi vaø phoûng vaán tröïc tieáp caùc chuyeân gia trong ngaønh xi maêng Vieät Nam. 5.2. Veà nguoàn thoâng tin, phöông phaùp thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin: Taùc giaû söû duïng nguoàn vaø phöông phaùp thu thaäp, xöû lyù thoâng tin chính sau ñaây: - Nguoàn thoâng tin thöù caáp: thu thaäp töø Nieân giaùm thoáng keâ cuûa Toång cuïc thoáng keâ; Thoâng tin döõ lieäu töø Boä Xaây döïng, Hieäp hoäi Xi maêng ASEAN, Hieäp hoäi Xi maêng Vieät Nam, Vuï Coâng nghieäp - Vaên phoøng Chính phuû, Toång Coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam, baùo chí, ti vi, caùc taøi lieäu hoäi thaûo, internet v.v…coù lieân quan ñeán nghieân cöùu ñeà taøi. - Nguoàn thoâng tin sô caáp: Thu thaäp töø ñieàu tra thöïc ñòa tröïc tieáp thoâng qua vieäc traû lôøi cuûa caùc chuyeân gia ñoái vôùi caùc baûng caâu hoûi ñöôïc thieát laäp, qua caùc trao ñoåi vaø phoûng vaán caùc chuyeân gia vaø laõnh ñaïo trong ngaønh. 6. Moät soá ñoùng goùp môùi cuûa luaän aùn: - Ñöa ra moät heä thoáng lyù luaän döïa treân quan ñieåm môùi cuûa Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø kinh nghieäm caùc nöôùc treân theá giôùi trong quaù trình phaùt trieån neàn kinh teá vaø ngaønh Coâng nghieäp Xi maêng theo höôùng coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa noùi chung vaø xaùc ñònh nhöõng tieàn ñeà cô sôû ñeå ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam. - Luaän aùn ñaëc bieät coi troïng vieäc döï baùo moâi tröôøng saûn xuaát- kinh doanh vaø caân ñoái Cung - Caàu cuûa ngaønh xi maêng Vieät Nam vaø cuûa Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam töø nay ñeán naêm 2020 vì vieäc döï baùo naøy, theo taùc giaû, caøng chính xaùc thì chaát löôïng cuûa vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån caøng cao. Vôùi yù nghóa ñoù, taùc giaû söû duïng phöông phaùp döï baùo khoa hoïc thoâng qua söï hoã trôï cuûa toaùn hoïc vaø caùc phaàn meàm ñieän toaùn. -7- - Heä thoáng laïi toaøn boä hoaït ñoäng saûn xuaát - kinh doanh cuûa Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam trong thôøi gian qua ñeå xaùc ñònh nhöõng ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam, töø ñoù xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam ñeán naêm 2020. - Ñaây cuõng laø laàn ñaàu coù moät coâng trình nghieân cöùu nhaèm xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån toaøn dieän vaø ñoàng boä cho Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam. Ñoàng thôøi ñeà xuaát caùc kieán nghò ñoái vôùi caùc cô quan höõu quan ñeå goùp phaàn cho Toång coâng ty Coâng nghieäp Xi maêng Vieät Nam coù theå thöïc hieän thaønh coâng chieán löôïc phaùt trieån ñeán naêm 2020 vaø trôû thaønh Toång coâng ty maïnh, cuûng coá vaø giöõ vöõng vai troø laø doanh nghieäp chuû ñaïo, daãn daét thò tröôøng toaøn ngaønh xi maêng trong quaù trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 7. Caùc chöông, muïc cuûa luaän aùn: Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø phaàn keát luaän, taøi lieäu tham khaûo vaø phuï luïc, keát caáu cuûa luaän aùn goàm ba chöông: CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ LYÙ THUYEÁT LIEÂN QUAN ÑEÁN XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN DOANH NGHIEÄP CHÖÔNG 2: GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP XI MĂNG VIỆT NAM VÀ ÑAÙNH GIAÙ SÖÏ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA CAÙC YEÁU TOÁ MOÂI TRÖÔØNG KINH DOANH ÑEÁN CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN TỔNG CÔNG TY CÔNG NGHIỆP XI MAÊNG VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2020 CHÖÔNG 3: XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN TOÅNG COÂNG TY COÂNG NGHIEÄP XI MAÊNG VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2020 VAØ CAÙC GIAÛI PHAÙP THÖÏC HIEÄN -8- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ LYÙ THUYEÁT LIEÂN QUAN ÑEÁN XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN DOANH NGHIEÄP 1. 1. Khaùi nieäm veà chieán löôïc Baát kyø moät toå chöùc naøo ra ñôøi vaø toàn taïi – duø laø toå chöùc kinh teá, toå chöùc chính trò hay toå chöùc vaên hoùa - xaõ hoäi, toå chöùc lôïi nhuaän hay phi lôïi nhuaän, toå chöùc Chính phuû hay phi Chính phuû – ñeàu coù muïc ñích hoaït ñoäng hay söù meänh ñeå toàn taïi. Vì vaäy baát kyø toå chöùc naøo duø laø kinh teá, chính trò, xaõ hoäi, vaên hoùa... cuõng ñeàu phaûi coù chieán löôïc cuûa toå chöùc aáy ñeå ñaït ñöôïc söù meänh vaø muïc tieâu ñeà ra. ”Xeùt veà nguoàn goác töø ngöõ thì töø Stratery ( chieán löôïc) xuaát phaùt töø chöõø strategos trong tieáng Hy Laïp coù nghóa laø vò töôùng. Ban ñaàu ñöôïc söû duïng trong quaân ñoäi chæ vôùi nghóa ñôn giaûn, ñeå chæ vai troø chæ huy laõnh ñaïo cuûa caùc töôùng lónh, sau daàn ñöôïc phaùt trieån môû roäng thuaät ngöõ chieán löôïc ñeå chæ khoa hoïc ngheä thuaät chæ huy quaân ñoäi, chæ nhöõng caùch haønh ñoäng ñeå ñaùnh thaéng quaân thuø” (Ñoaøn Thò Hoàng Vaân, 2011, trang16) Treân thöïc teá hieän nay, ñoái vôùi toå chöùc kinh doanh, chieán löôïc ñöôïc chia ra nhieàu caáp ñoä khaùc nhau nhö: chieán löôïc caáp ñôn vò kinh doanh, chieán löôïc caáp coâng ty, chieán löôïc caáp coâng ty ña quoác gia, chieán löôïc cuûa caùc taäp ñoaøn kinh teá, chieán löôïc cuûa ngaønh. Duø ôû caáp ñoä naøo, vaãn coøn nhieàu caùch hieåu khaùc nhau. Chaúng haïn: - Theo Fred R. David (2006): ”Chieán löôïc laø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït ñeán nhöõng muïc tieâu daøi haïn” - Theo Richard Kunh (2003): ”Chieán löôïc laø moät taäp hôïp cuûa caùc chuoãi hoaït ñoäng ñöôïc thieát keá nhaèm taïo ra lôïi theá caïnh tranh beàn vöõng” - Theo Cynthia A.Montgomery ( 2007) ”Chieán löôïc khoâng chæ laø moät keá hoaïch, cuõng khoâng chæ laø moät yù töôûng, chieán löôïc laø trieát lyù soáng cuûa moät toå chöùc”. -9- - Theo Michael E. Porter (1993) ”Chieán löôïc laø söï saùng taïo ra vò theá coù giaù trò ñoäc ñaùo bao goàm caùc hoaït ñoäng khaùc bieät. Coát loõi cuûa thieát laäp vò theá chieán löôïc laø vieäc choïn löïa caùc hoaït ñoäng khaùc vôùi caùc nhaø caïnh tranh (söï khaùc bieät naøy coù theå laø nhöõng hoaït ñoäng khaùc bieät so vôùi caùc nhaø caïnh tranh hoaëc caùc hoaït ñoäng töông töï nhöng vôùi caùch thöùc thöïc hieän khaùc bieät)”. - Theo Alfred D. Chandler (2008): ”Chieán löôïc laø tieán trình xaùc ñònh caùc muïc tieâu cô baûn daøi haïn cuûa doanh nghieäp, laø löïa choïn caùch thöùc hoaëc chöông trình haønh ñoäng vaø phaân boå caùc nguoàn taøi nguyeân nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu ñoù’’. Tuy coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau veà chieán löôïc, nhöng theo taùc giaû, noäi dung chuû yeáu cuûa chieán löôïc cuûa moät toå chöùc ñeàu bao goàm : Một là : Xaùc ñònh söù meänh vaø muïc tieâu laâu daøi cuûa toå chöùc. Hai laø : Ñeà xuaát nhöõng phöông aùn ñeå thöïc hieän muïc tieâu. Ba laø : Löïa choïn phöông aùn khaû thi, trieån khai phöông aùn vaø phaân boå nguoàn löïc ñeå thöïc hieän muïc tieâu. Vôùi 3 noäi dung chính treân vaø qua phaân tích caùc caùch hieåu treân, theo taùc giaû, chieán löôïc coù theå ñöôïc hieåu laø "Nhöõng keá hoaïch ñöôïc thieát laäp hoaëc nhöõng chöông trình cuï theå ñöôïc thöïc hieän nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa toå chöùc vôùi söï ñaûm baûo thích öùng cuûa toå chöùc ñoái vôùi moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa noù theo thôøi gian”. Vôùi caùch tieáp caän naøy, vieäc xaây döïng chieán löôïc toát seõ giuùp cho chính toå chöùc vaø caùc nhaø quaûn lyù coù nhöõng lôïi theá sau: - Thöù nhaát : giuùp cho caùc toå chöùc thaáy roõ muïc ñích vaø höôùng ñi cuûa mình. - Thöù hai : giuùp cho nhaø quaûn lyù toå chöùc phaân tích vaø döï baùo caùc ñieàu kieän moâi tröôøng trong töông lai. - Thöù ba : nhôø xaây döïng chieán löôïc, toå chöùc seõ gaén lieàn caùc quyeát ñònh ñeà ra phuø hôïp vôùi nhöõng bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng. - 10 - - Thöù tö : vieäc xaây döïng chieán löôïc seõ giuùp giaûm bôùt ruûi ro vaø taêng khaû naêng cuûa toå chöùc trong vieäc tranh thuû taän duïng caùc cô hoäi trong moâi tröôøng khi chuùng xuaát hieän. 1.2. Quan ñieåm veà phaùt trieån doanh nghieäp Theo quan ñieåm cuûa chuùng toâi, muïc tieâu toång quaùt cuûa caùc chieán löôïc, xeùt cho cuøng, laø nhaèm cho doanh nghieäp phaùt trieån beàn vöõng veà laâu daøi. Vì vaäy, thuaät ngöõ ‘Phaùt trieån’ trong luaän aùn seõ ñöôïc tieáp caän hieåu theo nghóa laø ‘Phaùt trieån beàn vöõng’. Thuaät ngöõ ‘Phaùt trieån beàn vöõng’ xuaát hieän ñaàu tieân vaøo naêm 1980 trong aán phaåm ‘Chieán löôïc baûo toàn theá giôùi’ ñöôïc Hieäp hoäi baûo toàn thieân nhieân vaø taøi nguyeân thieân nhieân quoác teá (vieát taét laø IUCN) coâng boá: ‘Söï phaùt trieån cuûa nhaân loaïi khoâng theå chæ chuù troïng tôùi phaùt trieån kinh teá maø coøn phaûi toân troïng nhöõng nhu caàu taát yeáu cuûa xaõ hoäi vaø söï taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi hoïc” (Nguoàn: IUCN – naêm 1980). Sau ñoù, khaùi nieäm veà phaùt trieån beàn vöõng ñöôïc ñeà caäp laàn ñaàu tieân trong baûn baù o caùo cuûa Brundtland thuoäc UÛy ban moâi tröôøng vaø phaùt trieån theá giôùi (vieát taét laø WCED): ‘Phaùt trieån beàn vöõng laø söï phaùt trieån coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu caàu hieän taïi maø khoâng aûnh höôûng hoaëc toån haïi ñeán nhöõng khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc theá heä töông lai’ (Nguoàn: WCED – naêm 1985). Vôùi caùch hieåu naøy, phaùt trieån beàn vöõng ñoøi hoûi phaûi baûo ñaûm coù söï phaùt trieån kinh teá hieäu quaû, xaõ hoäi coâng baèng vaø moâi tröôøng ñöôïc baûo veä vaø gìn giöõ. Caùch hieåu naøy ñöôïc nhieàu ngöôøi ñoàng tình vaø raát phoå bieán treân theá giôùi hieän nay. Vôùi caùch tieáp caän cuûa khaùi nieäm naøy, chuùng toâi cho raèng, phaùt trieån doanh nghieäp laø quaù trình ñoøi hoûi doanh nghieäp phaûi caûi thieän nhieàu maët vaø toaøn dieän treân 03 lónh vöïc chính: saûn xuaát, kinh doanh, ñoùng goùp cho xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng. Ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa phaùt trieån, doanh nghieäp ñoøi hoûi chieán löôïc phaùt trieån cuûa mình khoâng chæ quan taâm ñeán thöïc hieän caùc muïc tieâu saûn xuaát kinh doanh nhö: gia taêng lôïi nhuaän; naâng cao naêng suaát lao ñoäng; naâng cao hieäu quaû söû duïng voán,... maø coøn phaûi quan taâm thöïc hieän phöông aùn keát hôïp toái öu vôùi caùc vaán ñeà xaõ hoäi - 11 - vaø moâi tröôøng. Theo chuùng toâi, ñaây chính laø khaùc bieät chuû yeáu giöõa ‘Chieán löôïc phaùt trieån’ vaø ‘Chieán löôïc kinh doanh’ cuûa moät doanh nghieäp. 1.3. Quy trình xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp Theo quan ñieåm cuûa taùc giaû, vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp phaûi thöïc hieän ñöôïc 2 noäi dung chuû yeáu coù lieân quan maät thieát vôùi nhau: xaây döïng ñöôïc chieán löôïc phuø hôïp vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc ñeà ra. Ñeå thöïc hieän ñöôïc 2 noäi dung naøy, vieäc xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp phaûi thöïc hieän quy trình goàm caùc böôùc chính sau ñaây: 1.3.1. Xaùc ñònh söù maïng vaø muïc tieâu cuûa doanh nghieäp. Xaùc ñònh söù maïng Söù maïng laø moät baûn tuyeân boá “lyù do toàn taïi” cuûa moät toå chöùc coù giaù trò laâu daøi veà muïc ñích. Noäi dung cô baûn cuûa söù maïng bao goàm nhöõng noäi dung cô baûn sau : 1) Ñoái töôïng phuïc vuï ? Toå chöùc phuïc vuï ai ? 2) Lónh vöïc hoaït ñoäng hoaëc saûn phaåm - dòch vuï maø toå chöùc ñaùp öùng cho ñoái töôïng naøo? 3) Phaïm vi hoaït ñoäng? Khoâng gian, thôøi gian, ngaønh ngheà? 4) Caùch thöùc, phöông tieän hoaït ñoäng. 5) Söï quan taâm ñoái vôùi vaán ñeà soáng coøn, phaùt trieån vaø khaû naêng ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa doanh nghieäp? Toå chöùc raøng buoäc vôùi caùc muïc tieâu nhö theá naøo? 6) Trieát lyù: ñaâu laø nieàm tin cô baûn ? Giaù trò vaø öu tieân cuûa toå chöùc? 7) Töï ñaùnh giaù veà mình: Naêng löïc ñaëc bieät hoaëc lôïi theá chuû yeáu cuûa toå chöùc 8) Moái quan taâm ñoái vôùi hình aûnh coâng coäng ? 9) Moái quan taâm ñoái vôùi caùc caù theå cuûa toå chöùc : Thaùi ñoä cuûa toå chöùc ñoái vôùi caù theå cuûa toå chöùc nhö theá naøo? Xaùc ñònh muïc tieâu Muïc tieâu, theo taùc giaû, thöôøng ñöôïc hieåu laø nhöõng traïng thaùi, coät moác, keát quaû cuï theå maø moät toå chöùc mong muoán ñaït ñöôïc taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh trong töông lai. - 12 - Treân thöïc teá, muïc tieâu cuûa moät doanh nghieäp coù theå phaân loaïi thaønh muïc tieâu ngaén haïn, trung haïn vaø daøi haïn. Xaùc ñònh muïc tieâu chiến lược laø quaù trình xaùc ñònh caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc caàn ñaït ñöôïc trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Nhöõng muïc tieâu ñöôïc thieát laäp roõ raøng seõ mang laïi raát nhieàu lôïi ích cho caùc toå chöùc nhö: giuùp toå chöùc coù ñònh höôùng phaùt trieån tinh thaàn laøm vieäc taäp theå; hoã trôï cho vieäc ñaùnh giaù, thieát laäp caùc thöù töï öu tieân trong caùc coâng vieäc; giaûm thieåu nhöõng ñieàu khoâng chaéc chaén, toái thieåu hoùa caùc maâu thuaãn, kích thích söï noã löïc, hoã trôï cho vieäc phaân phoái nguoàn löïc vaø thieát keá coâng vieäc, v.v… 1.3.2. Phaân tích moâi tröôøng beân trong vaø beân ngoaøi. Theo taùc giaû, moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù theå hieåu laø nhöõng yeáu toá, ñieàu kieän vaø caùc theå cheá, v.v… coù aûnh höôûng ñeán keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vaø mang tính khaùch quan ñoái vôùi doanh nghieäp. Vôùi quan ñieåm treân, caùc yeáu toá moâi tröôøng seõ coù aûnh höôûng lôùn ñeán keát quaû hoaït ñoäng của doanh nghieäp. Vì vậy, vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng laø moät böôùc caàn thieát vaø quan troïng trong vieäc hoaïch ñònh chieán lược của một tổ chức. Moâi trường hoaït ñoäng cuûa toå chöùc bao gồm nhieàu yeáu toá khaùc nhau. Neáu xeùt nguoàn goác hình thaønh caùc yeáu tố, moâi tröôøng kinh doanh cuûa toå chöùc coù theå chia thaønh 2 nhoùm: moâi tröôøng beân ngoaøi vaø moâi tröôøng beân trong. a, Phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi. ”Moâi tröôøng beân ngoaøi laø nhöõng yeáu toá, nhöõng löïc löôïng, nhöõng theå cheá naèm beân ngoaøi doanh nghieäp maø nhaø quaûn trò khoâng kieåm soaùt ñöôïc nhöng chuùng laïi aûnh höôûng ñeán keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp” (Drumaux, 2000, trang 378) Muïc ñích cuûa vieäc kieåm soaùt caùc yeáu toá beân ngoaøi laø phaùt trieån moät danh saùch coù giôùi haïn nhöõng cô hoäi cuûa moâi tröôøng coù theå mang laïi cho doanh nghieäp vaø caùc moái ñe doïa cuûa moâi tröôøng maø toå chöùc neân traùnh. Nhö vaäy, vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù moâi tröôøng beân ngoaøi khoâng nhaèm vaøo vieäc phaùt trieån moät baûn danh muïc toaøn dieän veà moïi - 13 - nhaân toá coù theå xaûy ra maø noù nhaèm vaøo vieäc nhaän dieän caùc bieán soá quan troïng. Caùc bieán soá naøy taïo ra caùc phaûn öùng hôïp lyù giuùp caùc toå chöùc coù khaû naêng chuû ñoäng kiểm soaùt, öùng phoù hoaëc ñeà phoøng nhaèm taän duïng tối ña caùc cơ hoäi beân ngoaøi hoaëc giảm toái thieåu aûnh höôûng cuûa caùc moái ñe doïa tieàm naêng. Caên cöù vaøo phaïm vi hoaït ñoäng, moâi tröôøng beân ngoaøi ñöôïc chia thaønh 02 loaïi: moâi tröôøng vó moâ vaø moâi tröôøng vi moâ Moâi tröôøng vó moâ: Khi phaân tích moâi tröôøng vó moâ, ñoøi hoûi caùc nhaø xaây döïng chieán löôïc, tröôùc heát caàn phaân tích 05 yeáu toá cơ bản sau: Thöù nhaát laø yeáu toá kinh teá: ñaây laø nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng lôùn ñeán caùc toå chöùc thoâng qua caùc chæ tieâu kinh teá nhö : toác ñoä taêng GDP, laïm phaùt, daân soá… hoaëc caùc chính saùch nhö : tyû giaù, laõi suaát, v.v… Thöù hai laø yeáu toá luaät phaùp, chính phuû vaø chính trò: Caùc yeáu toá luaät phaùp vaø caùc hoaït ñoäng cuûa chính phuû ngaøy caøng coù aûnh höôûng lôùn ñeán caùc chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Noù coù theå taïo ra cô hoäi hoaëc nguy cô cho caùc toå chöùc kinh doanh trong xaõ hoäi. Vì vaäy phaûi nghieân cöùu kyõ yeáu toá naøy khi phaân tích moâi tröôøng vó moâ. Thöù ba laø yeáu toá vaên hoùa vaø xaõ hoäi: Ñaây laø nhöõng yeáu toá aûnh höôûng raát nhieàu ñeán haønh vi vaø nhaän thöùc cuûa moïi ngöôøi trong xaõ hoäi. Noù aûnh höôûng ñeán quan ñieåm ñaïo ñöùc kinh doanh vaø tính traùch nhieäm cuûa caùc toå chöùc ñoái vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi. Vì vậy, muốn doanh nghiệp phaùt trieån beàn vöõng, caùc nhaø xaây döïng chieán löôïc caàn nghieân cöùu kyõ caùc yeáu toá vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc Thöù tö laø yeáu toá ñòa lyù - töï nhieân: caùc taùc ñoäng cuûa thieân nhieân ngaøy caøng coù aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng kinh doanh cuûa toå chöùc. Vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi, vaán ñeà bieán ñoåi khí haäu, vaán ñeà ñoäng ñaát, soùng thaàn, v.v… ngaøy caøng laøm caùc nhaø quaûn lyù toå chöùc quan - 14 - taâm. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù möùc ñoä aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá naøy caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän nghieâm tuùc khi xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp. Thöù naêm laø yeáu toá coâng ngheä vaø kyõ thuaät: Coâng ngheä vaø kyõ thuaät treân theá giôùi thay ñoåi raát nhanh trong giai ñoaïn hieän nay. Vieäc xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu caùc coâng ngheä vaø kyõ thuaät môùi ñaõ taïo ra caùc cô hoäi cuõng nhö nguy cô cho caùc toå chöùc. Ñaëc bieät, trong ñieàu kieän thieáu lao ñoäng vaø tieàn löông nhaân coâng khoâng coøn reû nhö hieän nay, ñoøi hoûi caùc nhaø quaûn lyù phaûi tính toaùn caân nhaéc kyõ khi thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö maùy moùc vaø thieát bò cho toå chöùc. Vôùi yù nghóa treân, khi xaây döïng chieán löôïc, caùc doanh nghieäp phaûi löu yù ñeán caùc yeáu toá naøy ñeå coù nhöõng döï baùo chính xaùc. Moâi tröôøng vi moâ Moâi tröôøng vi moâ bao goàm caùc yeáu toá trong ngaønh vaø caùc yeáu toá ngoaïi caûnh ñoái vôùi doanh nghieäp. Noù quyeát ñònh tính chaát vaø möùc ñoä caïnh tranh trong ngaønh saûn xuaát kinh doanh ñoù. b, Phaân tích moâi tröôøng beân trong Philip Kotler vaø cộng sự (1996) cho rằng: Kieåm soaùt vaø phaân tích moâi tröôøng beân trong nhaèm ñaùnh giaù ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa caùc yeáu toá beân trong toå chöùc, bao goàm: nguoàn nhaân löïc, marketing, taøi chính, saûn xuaát vaø taùc nghieäp, nghieân cöùu phaùt trieån vaø thoâng tin. 1) Nguoàn nhaân löïc: Nhaân löïc laø yeáu toá quan troïng ñaàøu tieân trong vieäc phaân tích moâi tröôøng beân trong cuûa moät doanh nghieäp. Trong ñoù, caàn phaân tích roõ nhaø quaûn trò caùc caáp vaø ngöôøi thöøa haønh. 2) Marketing: Marketing coù theå ñöôïc moâ taû nhö moät quaù trình xaùc ñònh, döï baùo, thieát laäp vaø thoûa maõn caùc nhu caàu mong muoán cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi saûn phaåm hay dòch vuï. Ferell ( 1999 trang 257) cho raèng “ Marketing bao goàm 9 chöùc naêng cô baûn: - 15 - (1) phaân tích khaùch haøng; (2) mua; (3) baùn; (4) hoaïch ñònh saûn phaåm vaø dòch vuï; (5) ñònh giaù: (6) phaân phoái; (7) nghieân cöùu thò tröôøng; (8) phaân tích cô hoäi (9) traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi”. 3) Taøi chính – keá toaùn: Ñieàu kieän taøi chính thöôøng ñöôïc xem laø phöông phaùp đánh giaù vò trí caïnh tranh toát cuûa toå chöùc vaø laø ñieàu kieän thu huùt nhaát ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö. Ñeå hình thaønh hieäu quaû caùc chieán löôïc, caàn xaùc ñònh nhöõng ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu veà taøi chính cuûa toå chöùc (Khaû naêng thanh toaùn, ñoøn caân nôï, voán luaân chuyeån, lôïi nhuaän, söû duïng voán, löôïng tieàn maët…). Caùc yeáu toá taøi chính thöôøng laøm thay ñoåi caùc chieán löôïc hieän taïi vaø vieäc thöïc hieän caùc keá hoaïch. 4) Saûn xuaát – taùc nghieäp: Chöùc naêng saûn xuaát - taùc nghieäp trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh bao goàm taát caû caùc hoaït ñoäng nhaèm bieán ñoåi ñaàu vaøo thaønh haøng hoùa vaø dòch vuï. Quaûn trò saûn xuaát – taùc nghieäp laø quaûn trò ñaàu vaøo, quaù trình bieán ñoåi vaø ñaàu ra, nhöõng yeáu toá naøy khaùc nhau tuøy theo ngaønh ngheà vaø moâi tröôøng. 5) Nghieân cöùu vaø phaùt trieån: Ñeå nghieân cöùu nhöõng maët maïnh vaø mặt yeáu thì yeáu toá chính thöù naêm caàn phaûi xem xeùt ñoù laø hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø phaùt trieån (R&D). Ngaøy nay, nhieàu toå chöùc khoâng thöïc hieän nghieân cöùu vaø phaùt trieån, tuy nhieân söï soáng coøn cuûa nhieàu toå chöùc khaùc laïi phuï thuoäc vaøo thaønh coâng cuûa hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø phaùt trieån. Caùc toå chöùc ñang theo ñuoåi chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm caàn phaûi ñaëc bieät taäp trung vaøo hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø phaùt trieån. 6) Heä thoáng thoâng tin: Thoâng tin lieân keát taát caû caùc chöùc naêng saûn xuaát - kinh doanh vôùi nhau vaø cung caáp cô sôû cho taát caû caùc quyeát ñònh quaûn trò. Vieäc thieát keá hệ thống thoâng tin trong toå chöùc laø nhaèm phaùt hieän nhöõng baát lôïi hay lôïi theá caïnh tranh chuû yeáu cuûa doanh nghieäp vaø nhaèm ñaùnh giaù ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu veà heä thoáng thoâng tin beân trong cuûa toå chöùc ñeå caûi tieán caùc hoaït ñoäng ôû moät doanh nghieäp baèng caùch naâng cao chaát löôïng cuûa caùc quyeát ñònh quaûn trò. Vieäc toå chöùc heä thoáng thoâng tin hieäu quaû seõ - 16 - giuùp caùc nhaø quaûn trò ñöa ra caùc thoâng tin lieân quan ñeán xaây döïng chieán löôïc cuûa doanh nghieäp. 1.3.3. Thieát laäp muïc tieâu vaø löïa choïn chieán löôïc thích hôïp Sau khi phaân tích moâi tröôøng beân ngoaøi vaø beân trong vaø ñaõ xaùc ñònh ñöôïc caùc cô hoäi, ñe doïa, nhöõng ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, doanh nghieäp caàn xaùc ñònh muïc tieâu ngaén haïn, daøi haïn vaø löïa choïn chieán löôïc phaùt trieån phuø hôïp. Chieán löôïc phuø hôïp laø chieán löôïc maø nhôø noù doanh nghieäp coù theå thöïc hieän ñöôïc caùc muïc tieâu kyø voïng cuûa mình vôùi hieäu quaû kinh teá cao nhaát treân cô sôû phaùt huy caùc ñieåm maïnh, haïn cheá ñieåm yeáu cuûa toå chöùc vaø taän duïng ñöôïc caùc cô hoäi, giaûm toái thieåu nhöõng moái ñe doïa trong moâi tröôøng kinh doanh. Quy trình löïa choïn chieán löôïc cuûa doanh nghieäp goàm 4 böôùc chính sau ñaây: (1) Nhaän bieát chieán löôïc hieän thôøi cuûa doanh nghieäp; (2) Tieán haønh phaân tích danh muïc ñaàu tö; (3) Löïa choïn chieán löôïc cuûa doanh nghieäp; (4) Ñaùnh giaù caùc chieán löôïc ñaõ löïa choïn. Hieän nay, caùc nhaø xaây döïng chieán löôïc cho doanh nghieäp coù theå tham khaûo vaø löïa choïn caùc phöông aùn chieán löôïc sau đây : * Nhöõng chieán löôïc taêng tröôûng taäp trung * Nhöõng chieán löôïc phaùt trieån hoäi nhaäp * Nhöõng chieán löôïc taêng tröôûng ña daïng * Nhöõng chieán löôïc khaùc 1.3.4. Tìm kieám caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc Sau khi löïa choïn ñöôïc chieán löôïc phuø hôïp, ñieàu quan troïng tieáp theo laø vaán ñeà trieån khai thöïc hieän chieán löôïc coù hieäu quaû. Trong quaù trình thöïc hieän chieán löôïc doanh nghieäp, caàn löu yù quan taâm nhöõng giaûi phaùp quan troïng sau: - 17 -  Caùc giaûi phaùp veà Marketing: coù nhieàu bieán soá Marketing aûnh höôûng ñeán söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa vieäc thöïc thi moät chieán löôïc. Ví duï: vieäc phaân khuùc thò tröôøng, ñònh vò saûn phaåm laø nhöõng vaán ñeà aûnh höôûng lôùn ñeán vieäc thöïc hieän chieán löôïc thaønh coâng hay khoâng.  Caùc giaûi phaùp veà taøi chính vaø keá toaùn: Ñaây laø nhöõng yeáu toá lieân quan ñeán vieäc giaûi quyeát löôïng voán caàn thieát. Vì vaäy, vieäc xaây döïng caùc baùo caùo taøi chính, laäp döï toaùn, chuaån bò ngaân saùch taøi chính, ñaùnh giaù giaù trò cuûa toå chöùc, v.v… laø raát caàn thieát cho vieäc trieån khai thöïc hieän chieán löôïc cuûa doanh nghieäp.  Caùc giaûi phaùp veà nghieân cöùu vaø phaùt trieån: Hoaït ñoäng naøy laø boä phaän khoâng theå thieáu ñöôïc trong vieäc thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm, thaâm nhaäp thò tröôøng vaø ña daïng hoùa taäp trung, v.v…Thoâng qua R&D, caùc toå chöùc môùi phaùt trieån thaønh coâng nhöõng saûn phaåm môùi vaø caûi tieán ñaùng keå saûn phaåm cuõ.  Caùc giaûi phaùp lieân quan ñeán hoaït ñoäng thoâng tin: hieän nay, ñoái vôùi baát kyø moät toå chöùc naøo, vaán ñeà thoâng tin ñang trôû thaønh yeáu toá ngaøy caøng quan troïng quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa caùc coâng ty. Moät heä thoáng thoâng tin toát coù theå cho pheùp coâng ty giaûm ñöôïc chi phí. Söï thoâng tin lieân laïc tröïc tieáp giöõa caùc nhaø cung caáp, nhaø saûn xuaát, nhaø tieáp thò vaø khaùch haøng coù theå lieân keát caùc yeáu toá cuûa moät chuoãi giaù trò laïi vôùi nhau. Vieäc caûi tieán heä thoáng thoâng tin cuõng thöôøng daãn ñeán söï caûi tieán veà chaát löôïng vaø dòch vuï cuûa toå chöùc. Caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc phaûi bao goàm caû vieäc phaân boå nguoàn löïc (nhaân löïc, voán, vaät tö, cô cheá …) ñeå thöïc hieän chieán löôïc 1.3.5. Kieåm tra vaø ñaùnh giaù hieäu quaû chieán löôïc ñaõ löïa choïn. “ Vieäc kieåm tra vaø ñaùnh giaù hieäu quaû chieán löôïc ñaõ xaây döïng laø moät böôùc quan troïng nhaèm xaùc ñònh möùc ñoä phuø hôïp cuûa chieán löôïc vôùi tình hình kinh teá - xaõ hoäi, phuø hôïp vôùi thöïc traïng doanh nghieäp vaø coù theå taän duïng toát nhaát caùc cô hoäi, ñieåm maïnh ñeå ñaït caùc muïc tieâu cuûa doanh nghieäp vaïch ra vaø phaùt hieän kòp thôøi caùc sai lệch” ( - 18 - Constantini, 1996, trang 258). Töø ñoù, thöïc hieän ñieàu chænh hôïp lyù trong chieán löôïc vaø quaù trình thöïc hieän chieán löôïc. Nhôø vieäc thöïc hieän böôùc naøy, toå chöùc seõ thaáy roõ hôn, cuï theå hôn böùc tranh veà khaû naêng ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa chieán löôïc trong töông lai. Ñeå ñaûm baûo vieäc kieåm tra coù hieäu quaû, ñoøi hoûi caùc nhaø quaûn trò caàn xaùc ñònh caùc vaán ñeà chính sau: (1) Noäi dung kieåm tra; (2) Ñaët caùc tieâu chuaån kieåm tra; (3) Ñònh löôïng caùc keát quaû ñaït ñöôïc (4) So saùnh keát quaû vôùi tieâu chuaån ñaët ra; (5) Xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân sai leäch (neáu coù); (6) Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaéc phuïc. 1.3.6 Tieáp nhaän thoâng tin phaûn hoài. Sau khi kieåm tra xong, vieäc ñöa ra thoâng tin phaûn hoài veà vieäc thöïc hieän chieán löôïc laø raát quan troïng. Bôûi vì, caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng luoân bieán ñoäng vaø doanh nghieäp cuõng phaûi raát naêng ñoäng vaø linh hoaït. Vì vaäy, vieäc cung caáp thoâng tin phaûn hoài ñaày ñuû laø neàn taûng ñeà xuaát caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc hieäu quaû, kòp thôøi. Vôùi yù nghóa treân, theo taùc giaû, vieäc ghi nhaän nhöõng thoâng tin phaûn hoài ñöôïc coi laø moät trong nhöõng böôùc quan troïng trong quy trình xaây döïng chieán löôïc. 1.4. Caùc coâng cuï ñöôïc söû duïng ñeå xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp. 1.4.1 Ma traän caùc yeáu toá beân ngoaøi (EFE= External Factors Evaluation) Ma traän caùc yeáu toá beân ngoaøi laø ma traän nhaèm ñaùnh giaù söï aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng beân ngoaøi ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, bao goàm caùc yeáu toá cô hoäi vaø caùc yeáu toá ñe doïa ñeán doanh nghieäp (Vũ Thế Phú, 2000). - 19 - Vieäc xaây döïng vaø phaân tích ma traän EFE giuùp doanh nghieäp toùm taét vaø ñaùnh giaù caùc thoâng tin kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa, nhaân khaåu, ñòa lyù, chính trò, phaùp luaät, coâng ngheä vaø caïnh tranh,… Töø ñoù, giuùp doanh nghieäp xaùc ñònh ñöôïc caùc cô hoäi vaø caùc moái ñe doïa ñeán doanh nghieäp. Ñeå xaây döïng ñöôïc ma traän EFE, caùc nhaø xaây döïng chieán löôïc caàn thöïc hieän 5 böôùc sau ( xin xem phuï luïc 1 vaø phuï lục 4): Böôùc 1: Laäp danh muïc (coù giôùi haïn) caùc yeáu toá coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi söï thaønh coâng cuûa doanh nghieäp. Danh muïc naøy ñöôïc thieát laäp thoâng qua vieäc phaân tích aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá beân ngoaøi ñoái vôùi chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp. Coù raát nhieàu yeáu toá beân ngoaøi ảnh höôûng ñeán chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp, neân ta chæ choïn moät soá yeáu toá nhaát ñònh coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi söï thaønh coâng cuûa doanh nghieäp, chöù khoâng theå laäp danh muïc taát caû caùc yeáu toá. Ngöôøi ta cuõng thöôøng söû duïng phöông phaùp chuyeân gia ñeå xaùc ñònh danh muïc caùc yeáu toá naøy. (thöïc teá cho thaáy tieän nhaát cho vieäc nghieân cöùu, ñaùnh giaù, ngöôøi ta thöôøng choïn khoaûng töø 10 – 15 yeáu toá) Böôùc 2: Phaân loaïi taàm quan troïng töø 0.0 (khoâng quan troïng) ñeán 1,0 (raát quan troïng) cho moãi yeáu toá. Vieäc phaân loaïi naøy caàn phaûi khaùch quan, khoa hoïc. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy caùc nhaø nghieân cöùu thöôøng söû duïng phöông phaùp chuyeân gia. Theo phöông phaùp naøy, ngöôøi nghieân cöùu thöôøng laäp danh muïc caùc yeáu toá ôû böôùc 1, sau ñoù göûi ñeán caùc chuyeân gia, nhôø caùc chuyeân gia ñaùnh giaù. Ñeå baûo ñaûm tính khaùch quan cho vieäc ñaùnh giaù thì soá löôïng chuyeân gia cuõng phaûi ñuû lôùn, phuø hôïp vôùi muïc tieâu nghieân cöùu vaø taát nhieân phaûi laø caùc chuyeân gia – nhöõng ngöôøi coù chuyeân moân, kiến thöùc, kinh nghieäm cao – trong lónh vöïc nghieân cöùu. Sau khi thu thaäp ñöôïc yù kieán chuyeân gia, ngöôøi nghieân cöùu coù theå söû duïng Excel ñeå xaùc ñònh taàm quan troïng baèng phöông phaùp yù kieán chuyeân gia theo thang ñieåm Likert (xem baûng 1) - 20 -