Tài liệu Luận án- tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn quân khu 3 đối với công tác quân sự, quốc phòng địa phương giai đoạn hiện nay

2 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng! Tác giả Trần Ngọc Hồi 3 MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC QUÂN SỰ, QUỐC PHÒNG ĐỊA PHƯƠNG VÀ SỰ LÃNH ĐẠO CỦA CÁC TỈNH ỦY, THÀNH ỦY TRÊN ĐỊA BÀN QUÂN KHU 3 ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUÂN SỰ, QUỐC PHÒNG ĐỊA PHƯƠNG 1.1. Địa bàn Quân khu 3 và công tác quân sự, quốc phòng địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 1.2. Sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác quân sự, quốc phòng địa phương Chương 2 THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM LÃNH ĐẠO CỦA CÁC TỈNH ỦY, THÀNH ỦY TRÊN ĐỊA BÀN QUÂN KHU 3 ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUÂN SỰ, QUỐC PHÒNG ĐỊA PHƯƠNG 2.1. Thực trạng lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác quân sự, quốc phòng địa phương 2.2. Nguyên nhân và một số kinh nghiệm lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác quân sự, quốc phòng địa phương Chương 3 111 YÊU CẦU VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA CÁC TỈNH ỦY, THÀNH ỦY TRÊN ĐỊA BÀN QUÂN KHU 3 ĐỐI 5 10 20 20 36 62 62 93 4 VỚI CÔNG TÁC QUÂN SỰ, QUỐC PHÒNG ĐỊA PHƯƠNG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 3.1. Những yếu tố tác động và yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác quân sự, quốc phòng địa phương giai đoạn hiện nay 3.2. Những giải pháp cơ bản tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác quân sự, quốc phòng địa phương giai đoạn hiện nay KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 166 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 111 123 162 167 181 5 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt 1 2 3 4 5 Chiến tranh nhân dân Chính trị quốc gia Công tác đảng, công tác chính trị Cơ quan quân sự Dân quân tự vệ CTND CTQG CTĐ,CTCT CQQS 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 DQTV Dự bị động viên Đảng ủy quân sự Hội đồng nhân dân Khu vực phòng thủ Kinh tế - xã hội Lực lượng vũ trang Nhà xuất bản Quân đội nhân dân Quân sự, quốc phòng Quân ủy Trung ương Quốc phòng - An ninh Quốc phòng toàn dân Trang Trong sạch, vững mạnh DBĐV ĐUQS HĐND KVPT KT - XH LLVT Nxb QĐND QSQP QUTU QP - AN QPTD Tr TSVM 20 Ủy ban nhân dân UBND 21 Vững mạnh toàn diện VMTD 21 Xã hội chủ nghĩa XHCN 6 MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu khái quát về công trình nghiên cứu Tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy đối với công tác QSQP là một trong những nhiệm vụ trọng yếu của các cấp ủy địa phương. Hiện nay có rất nhiều vấn đề mới đặt ra đòi hỏi phải đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, làm sáng tỏ những vấn đề về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng nói chung, của cấp ủy địa phương các cấp nói riêng đối với công tác QSQP địa phương. Nghiên cứu sinh nhận thấy, bên cạnh những thành tựu nổi bật trong công tác QSQP địa phương của các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 thời gian qua, việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác QSQP địa phương của các tỉnh ủy, thành ủy còn có những hạn chế, bất cập làm ảnh hưởng tới kết quả thực hiện nhiệm vụ công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để khắc phục những hạn chế bất cập trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác QSQP địa phương của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới? Điều này luôn làm cho nghiên cứu sinh suy nghĩ, trăn trở, ấp ủ và hình thành ý tưởng nghiên cứu trong nhiều năm, đặc biệt là trong quá trình giảng dạy tại Học viện Chính trị. Vì vậy, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề: “Tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận án. Quá trình triển khai công trình này, nghiên cứu sinh tham khảo kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học trong và ngoài quân đội có liên quan. Đồng thời, dựa vào kết quả lãnh đạo công tác QSQP địa phương của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3, báo cáo đánh giá kết quả lãnh đạo công tác QSQP địa phương của Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu 3, cùng với số liệu điều tra, khảo sát về sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương từ năm 2005 đến nay làm luận cứ để nghiên cứu sinh triển khai công trình nghiên cứu này. 7 Kết cấu công trình gồm: Mở đầu, 3 chương (6 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học đã công bố của tác giả, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. Với dung lượng 3 chương (6 tiết), đảm bảo cho công trình được triển khai đầy đủ cơ sở lý luận và thực tiễn, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương giai đoạn hiện nay. Đây là một công trình khoa học độc lập, không có sự trùng lặp với bất cứ công trình khoa học nào đã công bố. 2. Tính cấp thiết của đề tài Công tác QSQP địa phương có vị trí đặc biệt quan trọng trong xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD, CTND bảo vệ Tổ quốc XHCN. Trong điều kiện thời bình, vai trò của công tác QSQP địa phương ngày càng tăng. Để phát huy vai trò của công tác QSQP địa phương, vấn đề quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa quyết định phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác QSQP địa phương ngay từ cơ sở, từ các địa phương, tỉnh, thành phố. Trong giai đoạn cách mạng mới, sự phát triển của tình hình, nhiệm vụ cách mạng đang đặt ra yêu cầu rất cao, rất bức thiết về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương luôn được xác định là đơn vị quan trọng trong xây dựng KVPT, xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD, CTND bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang tập trung chống phá cách mạng nước ta bằng chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ trên tất cả các lĩnh vực, nhằm xóa bỏ nền tảng tư tưởng của Đảng; xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; gây chia rẽ, mất đoàn kết trong nội bộ Đảng và giữa Đảng với nhân dân ngay từ địa phương cơ sở. Vì vậy, tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy đối với công tác QSQP địa phương là một đòi hỏi khách quan, cấp thiết. Quân khu 3 là địa bàn chiến lược trọng yếu trong thế trận quốc phòng của cả nước - một vùng lãnh thổ rộng lớn, giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và có tiềm năng về kinh tế, bao gồm cả vùng đồng bằng, đô thị, vùng rừng núi và vùng biển, đảo. Nền QPTD, thế trận QPTD, sức mạnh của LLVT cũng như 8 tiềm lực KVPT của các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 có liên quan chặt chẽ đến thế trận quốc phòng chung của cả nước. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế… đã và đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh vực QSQP, đòi hỏi sự quan tâm và tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương. Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu 3, dưới sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố đã đạt được những kết quả nhất định, góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị ở cơ sở, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển KT - XH hội ở từng địa phương. Cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác QSQP địa phương được thực hiện nghiêm túc và vận dụng một cách sáng tạo. Vai trò lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy, sự chỉ đạo, điều hành của HĐND, UBND và vai trò tham mưu, tổ chức thực hiện của ĐUQS, CQQS các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương đối với công tác QSQP địa phương đã có nhiều chuyển biến tiến bộ. Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ QP - AN trong tình hình mới, chất lượng, hiệu quả cũng như sự chuyển biến của công tác QSQP địa phương còn có những hạn chế, bất cập: Nhận thức về nhiệm vụ QSQP ở các cấp, các ngành và trong nhân dân chưa đồng đều; Nội dung, phương thức lãnh đạo công tác QSQP địa phương của một số tỉnh, thành phố chưa toàn diện, chưa cụ thể; Ý thức cảnh giác, tinh thần trách nhiệm chưa đầy đủ; Việc lãnh đạo, chỉ đạo và phối hợp thực hiện thiếu chặt chẽ; vai trò tham mưu của CQQS, ĐUQS một số địa phương còn hạn chế; Thực hiện cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác QSQP địa phương còn lúng túng, chậm tổng kết, bổ sung và phát triển…. Hiện nay, trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và trong nước, đặc biệt là những vấn đề nóng bỏng, bức xúc và nhạy cảm trên khu vực biển Đông, tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 nói riêng, trong phạm vi cả nước nói chung đối với công tác QSQP địa phương đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới là hết sức cần thiết. 9 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài * Mục đích: Luận giải làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn sự lãnh đạo của các tỉnh ủy ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương; Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương giai đoạn hiện nay. * Nhiệm vụ - Luận giải làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản lý luận, thực tiễn về sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương. - Đánh giá khách quan, khoa học về thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh nghiệm lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương. - Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài * Đối tượng nghiên cứu Sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương là đối tượng nghiên cứu của luận án * Phạm vi nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu công tác QSQP địa phương và sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương ở các tỉnh: Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Hòa Bình, Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng, Quảng Ninh và Bộ Tư Lệnh Quân khu 3. Các tư liệu, số liệu sử dụng trong luận án được giới hạn chủ yếu từ năm 2005 đến nay. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận của luận án: Là hệ thống quan điểm, tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng về quốc phòng, an ninh và LLVT. 10 * Cơ sở thực tiễn của luận án: Thực tiễn công tác QSQP địa phương và hoạt động lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương. * Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các phương pháp nghiên cứu khoa học liên ngành và chuyên ngành, trong đó chú trọng phương pháp các phương pháp: phân tích, tổng hợp, quy nạp, diễn dịch; hệ thống - cấu trúc; lịch sử - lôgíc; khái quát hoá, trừu tượng hoá, điều tra xã hội học, so sánh, thống kê, tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia. 6. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận án - Những tiêu chí đánh giá sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương. - Giải pháp đổi mới, hoàn thiện nội dung, phương thức lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp cơ sở khoa học giúp Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu 3, các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 tham khảo trong lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện công tác QSQP địa phương đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy và học tập môn CTĐ,CTCT ở các học viện, nhà trường quân đội. 8. Kết cấu của luận án gồm: Mở đầu, 3 chương (6 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học đã công bố của tác giả, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 11 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đề tài 1.1. Kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học bàn về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản trong lĩnh vực quân sự quốc phòng, bao gồm: cuốn sách “Sự lãnh đạo khoa học trong các lực lượng vũ trang Xô viết” của tập thể tác giả trong lĩnh vực quân sự do TS, Thiếu tướng E.Ph.Xulimốp và TS, Phó đô đốc V.V.Seliắc chủ biên [66]; cuốn “Một số vấn đề Công tác đảng, công tác chính trị trong các lực lượng vũ trang Liên xô” của Đại tướng A.A.Ê-PI-SÉP [137]. Các công trình trên tập trung vào một số vấn đề chủ yếu sau: Một là, khẳng định Đảng Cộng sản lãnh đạo mọi mặt đời sống xã hội và lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối LLVT và sự nghiệp quốc phòng. Đảng Cộng sản không chia sẻ quyền lực lãnh đạo đối với lĩnh vực này. Hai là, khẳng định vai trò lãnh đạo ngày càng tăng của Đảng Cộng sản trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới, đặc biệt là trong lĩnh vực QSQP. Ba là, để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với công tác QSQP, Đảng phải có cơ chế lãnh đạo, những quy định cụ thể để cấp ủy địa phương các cấp, các ban, ngành, đoàn thể cùng thống nhất lãnh đạo, quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện công tác QSQP ở địa phương, cơ quan, đơn vị mình. Những nội dung trên đây là cơ sở hết sức quan trọng để tác giả nghiên cứu, kế thừa và làm sâu sắc hơn trong luận án. 1.2. Kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học liên quan đến nội dung, phương thức, cơ chế lãnh đạo của Đảng, của cấp ủy địa phương đối với công tác quân sự, quốc phòng, Bao gồm: “Công tác đảng, công tác chính trị trong các lực lượng vũ trang Liên xô”, tóm tắt lịch sử, Đại tướng A.A. ÊPI-SEP [137]; “Công tác đảng, công tác chính trị trong các học viện, nhà trường Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc thời kỳ mới, (Giáo trình Công tác chính trị của Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc), Chủ biên: Khương Tử Nghi [102]. 12 Quá trình nghiên cứu các công trình khoa học ở nước ngoài liên quan đến nội dung, nguyên tắc, cơ chế lãnh đạo của Đảng, các tỉnh ủy, thành ủy trong lĩnh vực QSQP. Tác giả nhận thấy, các công trình tuy chưa đề cập một cách hệ thống, đầy đủ và toàn diện, song có thể khái quát trên một số vấn đề cơ bản sau đây: Thứ nhất, về nội dung lãnh đạo của Đảng, của tỉnh, thành phố đối với lĩnh vực quân sự và công tác quốc phòng, các công trình đều nhất quán khẳng định cần quan tâm lãnh đạo công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục quốc phòng cho các lực lượng; lãnh đạo xây dựng các tiềm lực để củng cố quốc phòng, chuẩn bị cho chiến tranh; lãnh đạo xây dựng cơ quan chính trị trong LLVT và ở các CQQS tỉnh, thành phố nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; lãnh đạo xây dựng lực lượng DBĐV, DQTV và các nguồn cho LLVT; lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách. Thứ hai, bước đầu xác định cơ chế lãnh đạo trong công tác QSQP nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Thứ ba, đưa ra những vấn đề có tính nguyên tắc trong lãnh đạo công tác QSQP Đây là những vấn đề hết sức cơ bản có ý nghĩa cả về lý luận và thực thực tiễn. Tuy nhiên chưa có công trình nào đề cập sâu về sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy đối với công tác QSQP địa phương. Tác giả sẽ nghiên cứu, chọn lọc, bổ sung và làm sáng tỏ hơn trong luận án của mình. 2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước liên quan đến đề tài 2.1. Những công trình nghiên cứu về công tác QSQP địa phương. * Các công trình đã in thành sách: cuốn, Lịch sử quốc phòng - quân sự địa phương, Giáo trình đào tạo cán bộ chiến dịch, chiến lược [76]; Nguyễn Tế Nhị, Nguyễn Thế Vị, Tùng Như, Cẩm nang công tác quốc phòng - an ninh dành cho cán bộ lãnh đạo các cấp [103]; Học viện Chính trị Quốc gia, Một số vấn đề về quốc phòng, an ninh và đối ngoại [69]; Viện Khoa học xã hội Nhân văn quân sự - Bộ Quốc phòng, Cơ chế quản lý của Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đối với lĩnh vực quân sự quốc phòng [168]; ĐUQS Trung 13 ương, Tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 20 năm thực hiện Cương lĩnh năm 1991 của Bộ Quốc phòng [65]. Những công trình trên đây đã nghiên cứu, phân tích, luận giải một cách có hệ thống quan điểm, tư tưởng của Đảng về QSQP; về xây dựng nền QPTD, thế trận CTND trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, tập trung trên những vấn đề cụ thể sau: - Khẳng định tính tất yếu khách quan và vai trò của công tác QSQP trong giai đoạn cách mạng mới. Trên cơ sở quán triệt các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về chiến tranh, quân đội; về quân sự, quốc phòng, các tác giả đã chỉ rõ QSQP là vấn đề hệ trọng của mỗi quốc gia, dân tộc độc lập, có chủ quyền. Trong lịch sử phát triển của nhân loại, giai cấp nào giữ địa vị thống trị xã hội cũng đều coi trọng việc củng cố quốc phòng, xây dựng LLVT, chăm lo phòng thủ quốc gia, giữ vững độc lập chủ quyền của đất nước. Đối với nước ta, lịch sử phát triển của dân tộc Việt Nam cũng khẳng định: Dựng nước đi đôi với giữ nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội đi đôi với bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong điều kiện mới, trước những tác động của thời cơ, vận hội và những nguy cơ, thách thức, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa diễn ra hết sức phức tạp và quyết liệt. Do đó, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta phải thường xuyên quan tâm chăm củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây cũng là điều kiện cơ bản bảo đảm cho thắng lợi của công cuộc đổi mới xây dựng đất nước. - Khái quát thành hệ thống nội dung công tác QSQP của Đảng trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, đặc biệt là sau gần 30 năm đổi mới xây dựng đất nước, bao gồm: xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương, phương châm chỉ đạo công tác QSQP, xây dựng nền QPTD, thế trận CTND, xây dựng LLVT nhân dân; các chiến lược, sách lược về QSQP; xây dựng con người và tổ chức tham gia hoạt động QSQP; xây dựng KVPT; công tác giáo dục quốc phòng cho các tầng lớp nhân dân; xây dựng các tổ chức làm kinh tế của quân đội gắn với chiến lược 14 QSQP ở các vùng, địa bàn trọng điểm; nghiên cứu khoa học quân sự, nghệ thuật quân sự... Đây là những nội dung hết sức quan trọng đòi hỏi Đảng, cấp uỷ các cấp cần thống nhất về nhận thức và quán triệt sâu sắc trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác QSQP địa phương. - Rút ra được những bài học kinh nghiệm quý báu và những bài tập tình huống sát thực tế trong thực hiện công tác QSQP. Những bài học kinh nghiệm quý báu cần được quán triệt như: giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tácQSQP; không ngừng đổi mới, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với công tác QSQP; bài học về không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp uỷ các cấp đối với công tác QSQP địa phương; bài học về nâng cao trình độ, năng lực quản lý, điều hành của Nhà nước, của hội đồng nhân dân, uỷ ban nhân dân các cấp đối với công tác QSQP; bài học về phát huy vai trò của các tổ chức, các lực lượng, cơ quan, ban ngành, đoàn thể chính trị - xã hội đối với công tác QSQP... * Các bài báo khoa học đề cập đến công tác QSQP địa phương có: Phạm Văn Trà, Nhìn lại 20 năm đổi mới tư duy về nhiệm vụ quân sự quốc phòng bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới [160]; Lê Minh Vụ, Tư duy mới về xây dựng nền quốc phòng toàn dân và xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay [169]; Phạm Ngọc Hùng, Những phát triển về nhận thức xây dựng tiềm lực và sức mạnh quốc phòng từ Cương lĩnh 1991 đến nay [86]; Hoàng Xuân Lâm, Cương lĩnh 1991 với việc gắn kết quốc phòng – an ninh trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước [93]; Vũ Quốc Hùng, Cương lĩnh 1991 với việc phát triển đường lối, nghệ thuật chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc [87]... Dưới các góc độ nghiên cứu khác nhau, song đều tập trung làm rõ những vấn đề cụ thể như: - Tư duy mới của Đảng về nhiệm vụ QSQP, về xây dựng nền QPTD, thế trận CTND nhân dân; về sức mạnh QSQP bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, đó phải là sức mạnh tổng hợp cả về chính trị, tư tưởng, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, lực lượng vũ trang làm nòng cốt, tăng cường 15 tiềm lực quốc phòng an ninh; về sự kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế với quốc phòng, quốc phòng - an ninh và kinh tế. - Trên cơ sở đánh giá khái quát những ưu điểm, thành tựu và những khuyết điểm hạn chế trong công tác quân sự quốc phòng thời gian vừa qua, các tác giả đã chỉ ra mục tiêu tổng quát của chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới. - Đề xuất các chủ trương biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác QSQP trong tình hình mới như: quán triệt và thực hiện nghiêm túc các quan điểm cơ bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng về công tác QSQP; về xây dựng LLVT nhân dân, Quân đội nhân dân vững mạnh về mọi mặt; về xây dựng thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân trên từng địa bàn, nhất là các địa bàn chiến lược; về xây dựng khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố). Tuy chưa đề cập một cách toàn diện, cụ thể những nội dung của công tác QSQP địa phương, song đây cũng là những cơ sở hết sức quan trọng để tác giả tiếp thu, nghiên cứu và làm rõ hơn trong luận án. 2.2. Các công trình nghiên cứu về xây dựng CQQS địa phương; ĐUQS địa phương; cơ quan chính trị quân sự địa phương, gồm: Bộ Quốc phòng, Nghiên cứu giải pháp xây dựng cơ quan chính trị quân sự địa phương đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới [31]; Bùi Đình Phái, Cơ quan quân sự tỉnh Hoà Bình phát huy vai trò nòng cốt trong công tác quân sự quốc phòng địa phương [104]; Đỗ Đình Lượng, Xây dựng Đảng ủy quân sự địa phương cấp huyện vững mạnh ở tỉnh Hải Dương hiện nay [99]... Các công trình nghiên cứu trên đã tập trung làm rõ: - Làm rõ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, các mối quan hệ công tác của ĐUQS, CQQS và cơ quan chính trị quân sự địa phương trong thực hiện công tác QSQP địa phương. - Đưa ra những yêu cầu cụ thể nhằm xây dựng ĐUQS, CQQS và cơ quan chính trị quân sự địa phương vững mạnh, đủ sức làm tham mưu cho cấp 16 uỷ địa phương trong công tác QSQP địa phương. Các yêu cầu tập trung: xây dựng các cơ quan trên phải bám sát vào nhiệm vụ chính trị, quân sự của Đảng, nhiệm vụ QSQP, đặc điểm cụ thể của từng địa phương; phải gắn với xây dựng tổ chức đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các cơ quan; phải phát huy vai trò của các cấp uỷ, cán bộ chủ trì các cấp trong xây dựng cơ quan; từng bước hoàn thiện cơ chế chính sách... - Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm xây dựng ĐUQS, CQQS và cơ quan chính trị quân sự địa phương vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm công tác quân sự quốc phòng địa phương thời kỳ mới. Các giải pháp tập trung vào: nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp uỷ các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng các cơ quan; củng cố, kiện toàn các cơ quan này đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng và cơ cấu phù hợp; xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của công tác QSQP địa phương trong điều kiện mới... 2.3. Những công trình nghiên cứu bàn về sự lãnh đạo của Đảng và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác QSQP địa phương Những công trình bàn về sự lãnh đạo của Đảng, cấp uỷ các cấp đối với công tác QSQP địa phương, tiêu biểu là: Tổng cục Chính trị, Đảng lãnh đạo công tác quân sự quốc phòng địa phương trong tình hình mới [157]; Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự - Bộ Quốc phòng, Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực quân sự quốc phòng [167]; Xã luận, Sự lãnh đạo của Đảng - nhân tố quyết định bản chất cách mạng và sức mạnh chiến đấu của Quân đội ta [171]; Nguyễn Bá Dương, Sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng vũ trang cách mạng [52]; Dương Đình Sơn, Bài học về sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội [139]; Nguyễn Văn Vượng, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quân sự quốc phòng ở Thái nguyên [170]. Nhóm các công trình này nghiên cứu tập trung vào: - Khẳng định tính tất yếu khách quan và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có lĩnh 17 vực QSQP. Trên cơ sở phân tích, lập luận một cách có hệ thống cơ sở thực tiễn về tính tất yếu khách quan và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với quân đội và sự nghiệp quốc phòng, các tác giả đi đến kết luận: sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định bản chất cách mạng, sức mạnh chiến đấu và chiến thắng của Quân đội; quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp quốc phòng. Đây là vấn đề thuộc về nguyên tắc và là trách nhiệm của Đảng trước quốc gia, dân tộc và chế độ xã hội chủ nghĩa. - Đề cập một cách có hệ thống nội dung lãnh đạo của Đảng, cấp uỷ các cấp đối với công tác quân sự quốc phòng địa phương; đưa ra quan niệm và vai trò của phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực quân sự, quốc phòng, theo tập thể các tác giả, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực quân sự quốc phòng là cách thức được Đảng sử dụng để thực hiện nội dung, nhiệm vụ QSQP. - Chỉ rõ đặc điểm phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực QSQP phụ thuộc nội dung lãnh đạo QSQP nhưng có tính độc lập tương đối; phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực QSQP có quan hệ trực tiếp đến sự tồn tại của quốc gia, dân tộc, của chế độ XHCN và của bản thân Đảng; có mối quan hệ biện chứng với phương thức lãnh đạo của Đảng đối với mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội; luôn biến động cùng sự vận động của thực tiễn quân sự - chính trị trong nước và trên thế giới; xác lập những vấn đề có tính nguyên tắc trong thực hiện phương thức lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực QSQP; xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, các mối quan hệ công tác của các thành phần trong cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với lĩnh vực QSQP. 2.4. Những công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến công tác QSQP địa phương và sự lãnh đạo của tỉnh uỷ, thành uỷ đối với công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3, gồm: Quân khu 3, Lịch sử Đảng bộ Quân khu 3, Tập I, II, III [128, 129, 130]; Quân khu 3, Lịch sử công tác đảng, công tác chính trị lực lượng vũ trang Quân 18 khu 3 [117]; Bùi Thế Lực, Hai mươi năm đổi mới công tác xây dựng lực lượng vũ trang địa phương ở Quân khu 3 [98]; Nguyễn Văn Lân, Kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với củng cố quốc phòng - an ninh trên vùng biển đảo Đông Bắc của Tổ quốc [94]; Phạm Quang Hợi, Quân khu 3 tăng cường xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc [85]; Phạm Hồng Hương, Quân khu 3 tập trung nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang [88]; Hoàng Kỳ, Công tác quân sự quốc phòng địa phương tỉnh Hoà Bình góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh và Quân khu 3 trong thời kỳ mới, Xây dựng nền QPTD dân tỉnh Hoà Bình trong thời kỳ đổi mới [92]; Hoàng Văn Hon, Nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp uỷ đảng với nhiệm vụ quân sự quốc phòng địa phương, xây dựng lực lượng vũ trang tỉnh Hoà Bình vững mạnh trong thời kỳ mới, Xây dựng nền QPTD tỉnh Hoà Bình trong thời kỳ đổi mới [78]; Bùi Thế Lực, Nâng cao hiệu lực lãnh đạo của cấp uỷ đảng, quản lý điều hành của chính quyền, năng lực làm tham mưu của cơ quan quân sự đối với nhiệm vụ quân sự quốc phòng địa phương tỉnh Hoà Bình [98]; Lê Văn Hải, Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy địa phương đối với công tác quân sự quốc phòng [67]…. Các công trình trên đã tập trung làm rõ những vấn đề cơ bản sau đây: Khẳng định vị trí chiến lược của các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3; xác định nội dung cốt lõi của công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3; bước đầu làm rõ cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác QSQP ở các tỉnh, thành phố và rút ra những bài học kinh nghiệm trong công tác QSQP địa phương, đó là: Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng đối với nhiệm vụ QSQP là yếu tố quyết định hoàn thành nhiệm vụ QSQP của địa phương; Phát huy đầy đủ trách nhiệm, chức năng của ĐUQS địa phương là nội dung quan trọng nhằm tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy địa phương đối với công tác QSQP địa phương; Nâng cao hiệu lực quản lý, điều hành của chính quyền và phát huy vai trò tham mưu của CQQS các tỉnh, thành phố đối với công tác QSQP địa phương. 19 Tóm lại: các công trình khoa học trong nước bàn về sự lãnh đạo của Đảng, của cấp ủy địa phương, trực tiếp là các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương là hết sức phong phú, đa dạng và tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau. Song tập trung ở một số nội dung cơ bản sau đây: Một là, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, của các tỉnh, thành phố đối với công tác QSQP địa phương. Khẳng định vị trí chiến lược của các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 và vai trò quan trọng của công tác QSQP địa phương của các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3. Hai là, khái quát tương đối hệ thống nội dung lãnh đạo công tác QSQP địa phương; những vấn đề thuộc về nguyên tắc, cơ chế, phương thức lãnh đạo đối với công tác QSQP địa phương. Ba là, khái quát những thành tựu, hạn chế trong lãnh đạo công tác QSQP địa phương sau gần 30 năm đổi mới và những bài học kinh nghiệm có giá trị thực tiễn. Bốn là, đề cập đến những nội dung cần tập trung lãnh đạo; những nội dung, biện pháp cụ thể nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, của tỉnh, thành phố đối với công tác QSQP địa phương đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới Những vấn đề trên là cơ sở quan trọng về lý luận, thực tiễn để tác giả nghiên cứu, bổ sung và làm sáng tỏ trong đề tài luận án “Tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác quân sự quốc phòng địa phương giai đoạn hiện nay” 3. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố Đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học cả ở trong nước và ở nước ngoài có sự liên quan nhất định đến nội dung nghiên cứu của đề tài luận án. Mỗi công trình, mỗi đề tài nghiên cứu, tiếp cận theo một hướng nhất định với nội dung và đối tượng cụ thể. 20 Đây là những công trình khoa học có những đóng góp quan trọng vào việc làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, của các tỉnh ủy, thành ủy đối với công tác QSQP địa phương. Các công trình đã góp phần khái quát, phân tích, luận giải một số vấn đề cơ bản về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các tỉnh ủy, thành ủy cũng như nội dung, nguyên tắc, cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố. Nhiều công trình nghiên cứu cũng đã chỉ ra những hạn chế, yếu kém trong lãnh đạo công tác QSQP ở các tỉnh, thành phố trong phạm vi cả nước, đặc biệt là những hạn chế, thiếu sót trong vận hành cơ chế lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác QSQP địa phương. Kết quả nghiên cứu những công trình khoa học có liên quan đến đề tài luận án “Tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 đối với công tác QSQP địa phương giai đoạn hiện nay” cho thấy, bên cạnh những vấn đề đã được tập trung bàn luận một cách thấu đáo, còn những vấn đề đặt ra luận án cần phải tiếp tục nghiên cứu. 4. Những vấn đề luận án cần tập trung giải quyết - Phân tích làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, thực tiễn về công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3; về tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3, về sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy đối với công tác QSQP địa phương. - Phân tích làm rõ đặc điểm, vai trò công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3; nhiệm vụ, nội dung, phương thức, cơ chế lãnh đạo công tác QSQP địa phương của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3. - Khảo sát, đánh giá đúng thực trạng; chỉ rõ những nguyên nhân và rút ra những kinh nghiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác QSQP địa phương của các tỉnh ủy, thành ủy trên địa bàn Quân khu 3 trong thời gian vừa qua. 21 - Trên cơ sở đánh giá thực trạng, dự báo những yếu tố tác động, luận án đề xuất những yêu cầu và giải pháp cơ bản tăng cường sự lãnh đạo của các tỉnh ủy, thành ủy đối với công tác QSQP địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 giai đoạn hiện nay. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CÔNG TÁC QUÂN SỰ, QUỐC PHÒNG ĐỊA PHƯƠNG VÀ SỰ LÃNH ĐẠO CỦA CÁC TỈNH ỦY, THÀNH ỦY TRÊN ĐỊA BÀN QUÂN KHU 3 ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUÂN SỰ, QUỐC PHÒNG ĐỊA PHƯƠNG 1.1. Địa bàn Quân khu 3 và công tác quân sự, quốc phòng địa phương ở các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 1.1.1. Khái quát về địa bàn Quân khu 3 - Về địa lý - dân cư: Quân khu 3 là tên gọi của một tổ chức hành chính quân sự của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đã trải qua nhiều lần thay đổi về tên gọi, địa giới hành chính, mà phần lớn là đồng bằng Bắc Bộ và vùng phụ cận. Tại thời điểm hiện nay, địa bàn Quân khu 3 gồm 9 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là: Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình, Hòa Bình, Hải Dương, Hưng Yên: diện tích khoảng 20.314.73 km2; dân số 12.570.772 người; có 94 quận, huyện, thị xã, thành phố (thuộc tỉnh), trong đó có 3 huyện biên giới, 19 huyện ven biển và 4 huyện đảo; có 1.821 xã, phường, thị trấn, trong đó có 16 xã biên giới 123 xã ven biển, 368 xã miền núi và 33 xã đảo [Phụ lục 1]. Có 132.8 km đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc, 3 cửa khẩu trên bộ, trong đó có một cửa khẩu quốc tế Móng Cái (Quảng Ninh); 425 km bờ biển, trên 3000 hòn đảo lớn nhỏ, với 3 cửa khẩu quốc tế cảng biển thông thương trong nước và quốc tế. - Về kinh tế: Các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu 3 chiếm phần lớn đồng bằng Bắc Bộ, là vựa lúa thứ hai của cả nước (sau đồng bằng Sông Cửu Long). Đây là vùng đất đai màu mỡ do phù sa của sông Hồng và sông