Tài liệu Luận án: Quản lý bổi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh các trường đại học

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những nội dung, số liệu và kết quả trình bày trong luận án là hoàn toàn trung thực và chƣa có tác giả nào công bố trong bất cứ một công trình nào khác. Tác giả luận án Đồng Thế Hiển ii LỜI CẢM ƠN Công trình nghiên cứu này được thực hiện tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Vụ Giáo dục quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo; Tác giả xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới tập thể cán bộ giáo viên hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Xuân Thanh và PGS.TS Từ Đức Văn, đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tác giả luận án xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo, Chỉ huy Phòng sau Đại học; Khoa quản lý giáo dục Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Vụ Giáo dục quốc phòng, Bộ Giáo dục và Đào tạo các đồng nghiệp luôn động viên, quan tâm và giúp đỡ để hoàn thành luận án. Xin chân thành cám ơn các Thầy giáo, các nhà Khoa học và gia đình đã quan tâm giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu, cổ vũ và động viên tác giả hoàn thành công trình khoa học này. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT .......................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... viii DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ ............................................................................x MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIẢNG VIÊN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH .........8 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .............................................................................8 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài .....................................................8 1.1.2. Một số công trình nghiên cứu ở Việt Nam .....................................................11 1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài ..................................................................15 1.2.1. Khái niệm giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ................................15 1.2.2. Khái niệm bồi dƣỡng.......................................................................................16 1.2.3. Khái niệm nghiệp vụ sƣ phạm ........................................................................17 1.2.4. Khái niệm quản lý và quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm .......................18 1.3. Lý luận về bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ..................................................................................................................19 1.3.1.Vai trò, nhiệm vụ và các đặc trƣng nghề nghiệp của giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh .......................................................................................................19 1.3.2. Bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ............................................................................................................................23 1.4. Quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh .......................................................................................................................34 1.4.1. Vai trò của chủ thể quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ..............................................................................34 1.4.2. Nội dung quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh .............................................................................................36 iv 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ......................................................................44 1.5.1. Các yếu tố thuộc về chủ chủ quan ...................................................................44 1.5.2. Các yếu tố thuộc khách quan quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ......................................................................46 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................48 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIẢNG VIÊN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC ..............................................................................................49 2.1. Khái quát về công tác giáo dục quốc phòng và an ninh các trƣờng đại học .....49 2.1.1. Sự hình thành, phát triển các Khoa, Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và an ninh trong các trƣờng Đại học ...................................................................................49 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ của Khoa, Trung tâm giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng Đại học .......................................................................51 2.1.3. Những kết quả đạt đƣợc của khoa Giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng Đại học...........................................................................................................53 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ...............................................................................54 2.2.1. Mục đích khảo sát ...........................................................................................54 2.2.2. Đối tƣợng khảo sát ..........................................................................................54 2.2.3. Nội dung khảo sát............................................................................................54 2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát .....................................................................................55 2.2.5. Đánh giá kết quả khảo sát ...............................................................................55 2.3. Thực trạng đội ngũ giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh và thực trạng bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ....57 2.3.1. Thực trạng đội ngũ giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh ....................57 2.3.2. Thực trạng bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh .......................................................................................................64 2.4. Thực trạng quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho đội ngũ giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh .......................................................................................71 2.4.1. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên giáo dục QP&AN ....................................................................................71 2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung chƣơng trình bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm ....73 v 2.4.3. Thực trạng quản lý phƣơng pháp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên giáo dục QP&AN ..............................................................................................75 2.4.4. Thực trạng quản lý hình thức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm giảng viên giáo dục QP&AN ..............................................................................................................85 2.4.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm nghiệp vụ sƣ phạm .....................................................................................................................86 2.4.6. Quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ...........................................................92 2.4.7. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh .....................................................94 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý bồi dƣỡng NVSP cho đội ngũ GV giáo dục QP&AN ..............................................................................................................96 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................99 Chƣơng 3 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIẢNG VIÊN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC ............................................................................................100 3.1. Định hƣớng về giáo dục Quốc phòng và an ninh đối với sinh viên các Trƣờng Đại học trong giai đoạn hiện nay ............................................................................100 3.1.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nƣớc về Giáo dục Quốc phòng và an ninh ........100 3.1.2. Vai trò của Giáo dục Quốc phòng và an ninh đối với sinh viên các Trƣờng Đại học trong giai đoạn hiện nay ............................................................................102 3.2. Nguyên t c đề xuất giải pháp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng đại học .............................................103 3.2.1. Nguyên t c đảm bảo thực hiện mục tiêu bồi dƣỡng .....................................103 3.2.2. Nguyên t c tính khoa học và hiệu quả ..........................................................103 3.2.3. Nguyên t c bảo đảm tính thực tiễn ...............................................................104 3.2.4. Đảm bảo tính đồng bộ ...................................................................................104 3.2.5. Nguyên t c đảo bảo tính kế thừa ...................................................................104 3.3. Giải pháp quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng đại học ......................................................................105 3.3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của đội ngũ giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh về công tác bồi dƣỡng NVSP .....................................................................105 vi 3.3.2. Xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh một cách hợp lý và khoa học ............................................108 3.3.3. Phát triển nội dung chƣơng trình bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm phù hợp với đối tƣợng giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh .........................................110 3.3.4. Quản lý đổi mới phƣơng pháp bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ............................................................................115 3.3.5. Đa dạng hóa các hình thức bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho đội ngũ giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ....................................................................118 3.3.6. Quản lý có hiệu quả điều kiện cơ sở vật chất phục vụ bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh. ........................................121 3.3.7. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh ....................................................................124 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng đại học ...........................127 3.5 Khảo nghiệm về tính cần thiết và phù hợp của các giải pháp quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho đội ngũ giáo viên giáo dục QP&AN .................................127 3.6. Thực nghiệm một số giải pháp quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho đội ngũ giảng viên Giáo dục Quốc phòng và An ninh ..................................................129 3.6.1. Mục đích thực nghiệm ..................................................................................129 3.6.2. Đối tƣợng thực nghiệm .................................................................................129 3.6.3. Giới hạn thực nghiệm ....................................................................................129 3.6.4. Nội dung thực nghiệm:..................................................................................130 3.6.5. Tiến trình thực nghiệm ..................................................................................130 3.5.6. Kết quả thực nghiệm .....................................................................................136 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................145 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................146 1. Kết luận ...............................................................................................................146 2. Khuyến nghị .......................................................................................................148 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ....................................................151 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................152 PHỤ LỤC ..............................................................................................................159 vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT STT VIẾT TĂT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 BD Bồi dƣỡng 2 CBQL Cán bộ Quản lý 3 CĐN Cao đẳng nghề 4 CSVC Cơ sở vật chất 5 DBHB Diễn biến Hòa Bình 6 ĐH Đại học 7 ĐVHT Đơn vị học trình 8 GDĐT Giáo dục và Đào tạo 9 GDQPAN Giáo dục Quốc phòng và an ninh 10 GV Giảng viên 11 HV Học viên 12 NVSP Nghiệp vụ sƣ phạm 13 NCGD Nghiên cứu giáo dục 14 PTKTDH Phƣơng tiện kỹ thuật dạy học 15 PP/KTDH Phƣơng pháp/Kỹ thuật dạy học 16 QL Quản lý 17 QP&AN Quốc phòng và an ninh 18 QS Quân sự 19 QP, AN Quốc phòng, an ninh 20 SCN Sơ cấp nghề 21 SV Sinh viên 22 THPT Trung học Phổ thông 23 TTGDQPAN Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và an ninh 24 TCN Trung cấp nghề 25 XHCN Xã hội Chủ nghĩa viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng về trình độ đào tạo của đội ngũ GV giáo dục QP&AN ........58 Bảng 2.2: Trình độ tin học và ngoại ngữ của đội ngũ giảng viên .............................61 Bảng 2.3. Trình độ NVSP của đội ngũ cán bộ quản lý và GV giáo dục QP&AN ...62 Bảng 2.4 . Số lƣợng GV GDQP&AN đƣợc bồi dƣỡng NVSP từ 2010 - 2014.........64 Bảng 2.5. Chất lƣợng bồi dƣỡng NVSP cho GV giáo dục QP&AN qua đánh giá của các cơ sở bồi dƣỡng .................................................................................................65 Bảng 2.6 . Chất lƣợng bồi dƣỡng NVSP qua đánh giá của GV, CBQL các Trung tâm, Khoa, Bộ môn giáo dục QP&AN ......................................................................66 Bảng 2.7. Thực trạng quản lý tuyển sinh đầu vào bồi dƣỡng NVSP ........................71 Bảng 2.8: Thực trạng các nội dung bồi dƣỡng NVSP cho GV giáo dục QP&AN đƣợc thực hiện từ năm 2010 đến 2014 ......................................................................73 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá về hoạt động chuẩn bị giảng dạy của GV…………….76 Bảng 2.10: Đánh giá của giảng viên về kế hoạch trong bồi dƣỡng NVSP ...............77 Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về căn cứ xác định mục tiêu, nội dung cho bài giảng của GV.......................................................................................................................78 Bảng 2.12. Đánh giá của CBQL, GV các cơ sở bồi dƣỡng NVSP về mức độ sử dụng PP/KTDH của GV .....................................................................................................80 Bảng 2.13. GV tự đánh giá 1về mức độ sử dụng PP/KTDH trong bồi dƣỡng NVSP. ...................................................................................................................................81 Bảng 2.14. Đánh giá của GV giáo dục QP&AN về mức độ sử dụng PP/KTDH của GV các cơ sở bồi dƣỡng NVSP ................................................................................82 Bảng 2.15. Kết quả đánh giá về mức độ chuẩn bị tài liệu và phƣơng tiện dạy học ..83 Bảng 2.16: Thực trạng quản lý hình thức bồi dƣỡng NVSP của giảng viên ............85 Bảng 2.17. Nội dung đánh giá kết quả học tập của HV trong bồi dƣỡng NVSP ......87 ix Bảng 2.18. Mức độ thực hiện các hình thức đánh giá kết quả học tập của HV .......89 Bảng 2.19. Kết quả đánh giá về mức độ sử dụng các phƣơng pháp KTĐG kết quả học tập của HV ..........................................................................................................89 Bảng 2.20. Kết quả đánh giá về mức độ sử dụng công cụ KTĐG kết quả học tập của HV .............................................................................................................................90 Bảng 2.21. Ý kiến đánh giá về mức độ đầy đủ, mới cũ và hiện đại của thiết bị dạy học của các cơ sở bồi dƣỡng NVSP ..........................................................................92 Bảng 3.1. Đánh giá về mức độ cần thiết và phù hợp của các giải pháp……….....128 Bảng 3.2. Thang đánh giá năng lực dạy học của HV tham gia thực nghiệm..........131 Bảng 3.3. Phân phối tần số điểm đánh giá kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của HV trƣớc thực nghiệm ............................................................................................134 Bảng 3.4. Mức độ kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của HV trƣớc thực nghiệm .................................................................................................................................135 Bảng 3.5. Phân phối tần số điểm đánh giá kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của HV sau thực nghiệm lần 1 .......................................................................................137 Bảng 3.6. Mức độ kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của học viên sau thực nghiệm lần 1 ............................................................................................................137 Bảng 3.7. Phân phối tần số điểm đánh giá kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của HV sau thực nghiệm lần 2 .......................................................................................140 Bảng 3.8. Mức độ kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của học viên sau thực nghiệm lần 2 ............................................................................................................141 Bảng 3.9. Bảng tổng hợp phân phối mức độ kết quả ba lần kiểm tra .....................143 Bảng 3.10. Bảng tổng hợp các giá trị tham số đặc trƣng cơ bản qua ba lần kiểm tra .................................................................................................................................144 x DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ Biểu đồ 2.1. Trình độ tin học và ngoại ngữ của đội ngũ GV giáo dục QP&AN ......61 Biểu đồ 2.2. Trình độ NVSP của đội ngũ GV và CBQL giáo dục QP&AN.............63 Hình 3.1. Biểu đồ biểu diễn các mức độ kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của HV trƣớc thực nghiệm ............................................................................................135 Hình 3.2. Tần suất kết quả kiến thức NVSP và kỹ năng dạy học của HV sau thực nghiệm lần 1 ............................................................................................................138 Hình 3.3. Điểm kiểm tra trung bình của HV nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng sau thực nghiệm lần 1..............................................................................................138 Hình 3.4. Tần suất kết quả kiểm tra sau thực nghiệm lần 2 ...................................141 Hình 3.5. Điểm kiểm tra trung bình của HV nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng sau thực nghiệm lần 2..............................................................................................142 1 MỞ ĐẦU 1. T nh c p thiết của v n đề nghiên cứu Thế giới chuyển động phức tạp, khó lƣờng, từ đơn cực, sang xu thế đa cực. Mỹ, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ… các nƣớc lớn vừa là hợp tác, vừa cạnh tranh vừa kiềm chế nhau, sẵn sàng thoả hiệp lợi ích trên các nƣớc nhỏ. Chiến tranh Thế giới khó xảy ra nhƣng xung đột cục bộ đang là nguy cơ thƣờng trực. Asean là một khối nhƣng các nƣớc đều đặt lợi ích Quốc gia lên trên, do đó đối ngoại hiện nay giữ vai trò chiến lƣợc quan trọng. Việt Nam đã và đang kiên cƣờng bảo vệ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chủ quyền lãnh thổ. Việt Nam là đất nƣớc có vị trí chiến lƣợc quan trọng, cửa ngõ của khu vực ấn độ Dƣơng và Thái Bình Dƣơng. Nhiều nƣớc trong đó có Mỹ muốn Việt Nam là đồng minh quan trọng nhƣ “Nhật, Hàn Quốc, Thái Lan…” liên minh quân sự với Việt Nam để kiềm chế Trung Quốc. Trung Quốc ngày càng có những động thái cứng r n tuyên bố chủ quyền đƣờng chiếu đoạn ở Biển Đông thuộc khu vực đặc quyền kinh tế, trên thềm lục địa của Việt Nam gây căng thẳng giữa hai nƣớc. Bảo vệ Tổ quốc luôn là nhiệm vụ quan trọng của mỗi quốc gia, thực tế cho thấy các thế lực thù địch luôn dùng mọi âm mƣu, thủ đoạn để chống phá sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc CNXH ở mỗi nƣớc. Thực tế, vào những năm giữa thế kỷ XX, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch không dễ gì dùng bạo lực vũ trang để tiêu diệt CNXH ở mỗi nƣớc hay trên phạm vi toàn thế giới. Vì vậy, chúng phải thay đổi bằng chiến lƣợc, cùng với thủ đoạn dùng sức mạnh quân sự để răn đe, đã chú trọng sử dụng biện pháp “hoà bình” nhằm chống phá và lật đổ các nƣớc xã hội chủ nghĩa (XHCN). Giáo dục quốc phòng và an ninh đã trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng của toàn Đảng, toàn dân nhằm tăng cƣờng giáo dục ý thức quốc phòng, an ninh và kỹ năng quân sự cần thiết để sẵn sàng thực hiện hai nhiệm vụ chiến lƣợc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Triển khai thực hiện các văn bản, chỉ thị của Đảng và Nhà nƣớc, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đƣa giáo dục QP&AN trở thành môn học chính khoá từ cấp trung học phổ thông đến đại học. Tuy nhiên, đây là môn học có tính chất đặc thù cả về nội dung, phƣơng pháp và hình 2 thức thực hiện, nên việc phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên nhằm triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục QP&AN trong giai đoạn cách mạng mới đã trở nên cấp thiết và là một đòi hỏi khách quan. Chất lƣợng giáo dục QP&AN ở các trƣờng phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố nhƣ: Đội ngũ giảng viên; cơ sở vật chất trang thiết bị của nhà trƣờng và nội dung chƣơng trình đào tạo... Trong các yếu tố thì “Giảng viên giảng dạy là yếu tố quyết định nhất đến chất lƣợng giáo dục, đào tạo”. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng đó, Đảng và Nhà nƣớc đã phê duyệt đề án “Đào tạo giảng viên, giảng viên giáo dục QP&AN cho các trƣờng trung học phổ thông, Đại học, cao đẳng, trƣờng chuyên nghiệp đến năm 2020” với mục tiêu xây dựng chƣơng trình, mở mã ngành và tổ chức đào tạo giảng viên, giảng viên trình độ đại học ngành giáo dục QP&AN cho các trƣờng trung học phổ thông, đại học, cao đẳng, trƣờng chuyên nghiệp phấn đấu đến năm 2020 có đủ số lƣợng giảng viên, giảng viên giáo dục QP&AN giảng dạy ở các học viện, nhà trƣờng. Vì vậy, quản lý tốt bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN sẽ góp phần trực tiếp trong việc nâng cao chất lƣợng, trình độ NVSP của đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng Đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong xu thế hội nhập sâu rộng hiện nay. Thực tế hiện nay cho thấy, giảng viên giáo dục QP&AN tại các trƣờng đại học phần lớn đều tốt nghiệp ở các trƣờng đại học về kỹ thuật quân sự hoặc là cán bộ sỹ quan quân đội có kinh nghiệm đƣợc chuyển sang làm công tác giảng dạy về giáo dục QP&AN tại các trƣờng. Các giảng viên này phần lớn chƣa đƣợc đào tạo cơ bản với mục đích để làm thầy, họ thiếu các kiến thức về nghiệp vụ sƣ phạm, về kỹ năng dạy học. Điều này ảnh hƣởng rất lớn đến chất lƣợng và hiệu quả của công tác giảng dạy và quản lý bồi dƣỡng NVSP hiện nay và dẫn tới công tác này còn nhiều bất cập và hạn chế. Để nâng cao chất lƣợng giảng dạy môn học giáo dục QP&AN thực sự góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu cơ bản của giáo dục nhƣ Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ƣơng khoá VIII đã đặt ra là “xây dựng những con ngƣời và thế hệ thiết tha g n bó với lý tƣởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cƣờng xây dựng và bảo vệ Tổ 3 quốc” [28], thì phải xác định đúng các giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN để họ có đủ trình độ, năng lực sƣ phạm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lƣợng giảng dạy quốc phòng và an ninh tại các trƣờng đại học trong điều kiện mới. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn vấn đề “Quản lý bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên Giáo dục Quốc phòng và an ninh các trư ng đại học" làm đề tài nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng đại học trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đ ch nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và thực tiễn quản lý bồi dƣỡng NVSP cho đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN, đề tài đề xuất các giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP nhằm nâng cao trình độ NVSP, kỹ năng sƣ phạm cho đội ngũ giảng giáo dục QP&AN trong các trƣờng đại học. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng Đại học. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu Giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN tại các trƣờng Đại học. 4. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN tại các Trƣờng đại học đã đạt đƣợc nhiều kết quả. Tuy nhiên, quản lý bồi dƣỡng NVSP giảng viên vẫn chƣa thích hợp và còn tồn tại những bất cập nhất định. Nếu đề xuất đƣợc giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP giảng viên giáo dục QP&AN nhƣ: Tổ chức nâng cao nhận thức cho các lực lượng về quản lý bồi dưỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN; Quản lý xây dựng kế hoạch bồi dưỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN một cách hợp lý và khoa học; Phát triển nội dung chương trình bồi dưỡng NVSP phù hợp với đối tượng giảng viên giáo dục QP&AN,… thì sẽ nâng cao trình độ kỹ năng sƣ phạm cho đội ngũ giảng viên giáo 4 dục QP&AN và đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ quốc phòng, phục vụ sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc trong tình hình hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng bồi dƣỡng NVSP và quản lý bồi dƣỡng NVSP cho đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN tại các trƣờng đại học. 5.3. Đề xuất các giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN tại các trƣờng đại học. 5.4. Tổ chức thực nghiệm nhằm khẳng định tính cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN tại các trƣờng đại học đã đề xuất. 6. Phạm vi và giới hạn của đề tài nghiên cứu - Về nội dung nghiên cứu: Luận án chỉ tập trung nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN. - Giới hạn địa bàn: Tập trung 6 trƣờng Đại học có khoa, Trung tâm giáo dục QP&AN cụ thể: + Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2; + Trƣờng Đại học Sƣ phạm TP Hồ Chí Minh; + Đại học Trà Vinh; + Đại học Cần Thơ; + Đại học Quốc Gia Hà Nội; + Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. - Đối tƣợng khảo sát điều tra: các giảng viên, CBQL của Khoa và Trung tâm giáo dục QP&AN của các trƣờng Đại học có Khoa, Trung tâm giáo dục QP&AN. 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phƣơng pháp luận nghiên cứu * Tiếp cận biện chứng: Vận dụng cơ sở lý luận và quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để nghiên cứu xem xét các vấn đề giáo dục nói chung và giáo dục QP&AN nói riêng trong quá trình vận động và phát triển trên cơ sở những điều kiện về nội dung chƣơng trình, đội ngũ giảng viên, trang thiết bị giảng dạy. 5 * Tiếp cận hệ thống: Môn học giáo dục QP&AN có mối quan hệ với các môn học khác trong các chƣơng trình đào tạo tại các cấp học CĐ, ĐH, có mối quan hệ mang tính cấu trúc ràng buộc với các môn học khác trong hệ thống chƣơng trình đào tạo và có mối quan hệ chặt chẽ với các yêu cầu về đào tạo nói chung và phát triển lòng yêu nƣớc, sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc của các thế hệ con ngƣời Việt Nam nói riêng. * Tiếp cận chuẩn hóa: Việc quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN nằm trong xu thế vận động chung và yêu cầu của đổi mới, nâng cao chất lƣợng giáo dục, đặc biệt yêu cầu chuẩn hóa ngƣời giảng viên đại học, trong đó có và giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng đại học. * Tiếp cận thực tiễn: Trong điều kiện của nền kinh tế thị trƣờng, lợi thế cạnh tranh ngày nay không còn nằm ở một nƣớc riêng lẻ mà có sự quan hệ hợp tác giữa các nƣớc trên toàn thế giới. Trong nhà trƣờng việc giáo dục QP&AN cho thế hệ trẻ nhằm mục đích giúp họ thấy đƣợc tầm quan trọng của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của đất nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay. 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa cơ sở lý luận của việc quản lý hoạt động bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN. 7.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng phiếu hỏi để đánh giá thực trạng bồi dƣỡng NVSP và thực trạng quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN. - Phỏng vấn sâu một số đối tƣợng nhƣ: Các cán bộ quản lí, giảng viên và sinh viên đã nghiên cứu, giảng dạy và học tập môn giáo dục QP&AN, nhằm thu thập thông tin để đánh giá thực trạng, bổ sung, củng cố những kết luận khoa học và đƣa ra đƣợc những kết quả của việc bồi dƣỡng NVSP cả về ƣu điểm, hạn chế và nguyên nhân của nó. - Phƣơng pháp thực nghiệm nhằm đánh giá tính cần thiết và khả thi của các giải pháp bồi dƣỡng đã xác định. 6 - Phƣơng pháp quan sát hoạt động giảng dạy của giảng viên; học của học viên các lớp bồi dƣỡng về lý thuyết và kỹ năng thực hành ở trên lớp và trên thao trƣờng. - Tham khảo ý kiến của các chuyên gia có kinh nghiệm trong các lĩnh vực giáo dục, quân sự, an ninh... 7.2.3. Phƣơng pháp bổ trợ - Sự dụng toán thống kê để xử lý số liệu khảo sát điều tra thực trạng và kết quả thực nghiệm. - Dùng sơ đồ, biểu đồ minh họa tóm t t một số kết quả trong quá trình nghiên cứu. 8. Những luận điểm bảo vệ - Đội ngũ giảng viên trong các trƣờng đại học nói chung và giảng viên giáo dục QP&AN nói riêng là nhân tố có vai trò quan trọng, quyết định đến việc nâng cao chất lƣợng đào tạo của các nhà trƣờng. - Chất lƣợng giảng dạy, giáo dục QP&AN phụ thuộc vào trình độ chuyên môn, năng lực sƣ phạm và trình độ NVSP của đội ngũ giảng viên. Trình độ NVSP của giảng viên chỉ đƣợc hình thành thông qua quá trình đào tạo, bồi dƣỡng và tự rèn luyện của mỗi giảng viên. - Việc tìm ra các giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN tại các trƣờng đại học trong giai đoạn hiện nay có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục QP&AN tại các trƣờng đại học trong giai đoạn hiện nay. 9. Đóng góp mới của luận án - Đã hệ thống hóa, đƣợc những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dƣỡng NVSP của đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng đại học. - Trên cơ sở những kết quả khảo sát, đã phân tích làm sáng tỏ thực trạng quản lý hoạt động bồi dƣỡng NVSP của đội ngũ giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng đại học của nƣớc ta, đồng thời xác định các nguyên nhân của ƣu điểm, hạn chế. - Đề xuất các giải pháp quản lý bồi dƣỡng NVSP cho giảng viên giáo dục QP&AN các trƣờng đại học và tiến hành thực nghiệm khẳng định tính cần thiết, khả thi của các giải pháp. 7 10. C u trúc của luận án Ngoài các phần: mở đầu; kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án đƣợc trình bày trong 3 chƣơng. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên giáo dục Quốc phòng và An ninh Chƣơng 2: Thực trạng quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng đại học Chƣơng 3: Giải pháp quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm cho giảng viên giáo dục Quốc phòng và an ninh các trƣờng đại học. 8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ SƢ PHẠM CHO GIẢNG VIÊN GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH 1.1. Tổng quan v n đề nghiên cứu 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài 1.1.1.1. Nghiên cứu về bồi dƣỡng Trong đào tạo, bồi dƣỡng cán bộ công chức, trên thực tiễn nhiều quốc gia rất chú trọng. Chính phủ Singapore đã đầu tƣ rất lớn cho đào tạo và bồi dƣỡng cán bộ về mọi mặt (xây dựng cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên; có chính sách ƣu đãi nhƣ giáo dục phổ thông đƣợc miễn phí, bao gồm cả học phí, sách giáo khoa, máy tính, phí giao thông…). Việc đào tạo, bồi dƣỡng công chức theo hƣớng mỗi ngƣời đều cần đƣợc phát triển tài năng riêng; tạo thói quen học tập suốt đời, liên tục học hỏi để mỗi công chức đều có đầy đủ phẩm chất, năng lực, và trình độ để phục vụ tốt cho nền công vụ. [98]. Trung Quốc cũng đặc biệt chú trọng đến việc bồi dƣỡng nâng cao trình độ chính trị, phẩm chất, năng lực chuyên môn cho đội ngũ công chức nhằm xây dựng một đội ngũ công chức chuyên nghiệp và có chất lƣợng cao. Nội dung đào tạo, bồi dƣỡng công chức của Trung Quốc tập trung vào: lý luận xây dựng CNXH mang đặc s c Trung Quốc và chiến lƣợc phát triển; quản lý hành chính nhà nƣớc trong nền kinh tế thị trƣờng; quản lý vĩ mô nhà nƣớc với những nội dung cụ thể nhƣ thể chế hành chính, quyết sách hành chính, đào tạo và phát triển nhân tài. Tất cả các khóa đào tạo đều phải học chủ nghĩa Mác - Lênin và lý luận Đặng Tiểu Bình [98]. 1.1.1.2. Nghiên cứu về bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm "N.M Iacốplep trong cuốn: "Phương pháp và kỹ thuật lên lớp trong trường phổ thông" đã phân tích quá trình nhận thức của học sinh và quá trình dạy học tƣơng đối chi tiết. Tác giả đã nêu rất cụ thể việc giảng viên cần phải làm là gì? Những yêu cầu đối với giảng viên ra sao? tác giả đã dẫn ra những ví dụ về thành công cũng nhƣ những thất bại trong nghề dạy học nhằm làm sáng tỏ vấn đề nâng 9 cao chất lƣợng giảng dạy trong nhà trƣờng. Có thể nói, cuốn sách mang tính ứng dụng cao, rất bổ ích cho giảng viên nhất là đối với giảng viên trẻ khi mới bƣớc vào nghề [58]. F.N Gônôbôlin trong cuốn "Những phẩm chất tâm lý của người giáo viên" đã phân tích hoạt động dạy học ở hai lĩnh vực: Công tác dạy học và công tác giáo dục của ngƣời giáo viên. Tác giả phân tích: Đối với công tác dạy học ngƣời giảng viên cần có những phẩm chất tâm lý gì và đối với công tác giáo dục ngƣời giảng viên phải có những phẩm chất tâm lý nhƣ thế nào thì mới đạt đƣợc hiệu quả trong giáo dục và dạy học. Đây chính là những yêu cầu cơ bản đòi hỏi ngƣời giảng viên phải có và phải thƣờng xuyên rèn luyện [ 34]. Michel Develay trong cuốn "Một số vấn đề về đào tạo giáo viên" đã đƣa ra những vấn đề hết sức cơ bản về việc dạy và học. Đặc biệt tác giả đã đƣa ra mô hình ngƣời giảng viên và khẳng định: "Không còn nghi ngờ gì nữa, dạy học là một nghề đích thực cùng với sự đãi ngộ thích đáng dành cho nó"; "Nghề dạy học luôn thuộc về lĩnh vực nghệ thuật và khoa học"... Tác giả đã đƣa ra 4 lĩnh vực kiến thức mà giảng viên cần phải đạt đƣợc trong quá trình đào tạo (những kiến thức thuộc phạm vi bộ môn sẽ dạy và những năng lực thuộc phạm vi đào tạo tâm lý học cho giáo viên) [56]. X.L.Kixêcôp đã có nhiều công trình nghiên cứu về kỹ năng sƣ phạm. Một trong các công trình đó là: "Hình thành các kỹ năng kỹ xảo sư phạm trong điều kiện của nền giáo dục đại học". Tác giả đã đƣa ra 2 giai đoạn trong thực tập sƣ phạm đó là: thực tập tập luyện và thực tập tập sự. Theo tác giả ở giai đoạn thứ nhất (thực tập tập luyện) giáo sinh phải n m đƣợc các kỹ năng nhƣ thiết kế, nhận thức, tổ chức, giao tiếp... để có thể lên đƣợc kế hoạch và tổ chức thực hiện hoạt động giảng dạy, giáo dục. Ở giai đoạn sau (thực tập tập sự) đòi hỏi giáo sinh phải tiếp thu đƣợc các kỹ năng nói trên để tiến hành đƣợc giờ lên lớp. [ 96]. Trong tác phẩm "Giảng viên rèn luyện tâm lý" của Jacques Nimier. Tác giả đã nêu vấn đề: Không phải việc đào tạo tâm lý chỉ làm ở các trƣờng sƣ phạm mà đủ. Cả cuộc sống nghề nghiệp của họ sau này, ngƣời giảng viên vẫn phải luôn luôn tự rèn luyện mình [46]. 10 1.1.1.3. Nghiên cứu về quản lý bồi dƣỡng nghiệp vụ sƣ phạm Khi "Nghiên cứu kinh nghiệm các nước và đề xuất mô hình đào tạo giảng viên phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước" (trong Hội thảo đề tài đặc biệt cấp Đại học quốc gia Hà Nội của Trƣờng Đại học sƣ phạm, Hà Nội) [84], các tác giả đã làm rõ công tác quản lý bồi dƣỡng giảng viên ở một số nƣớc nhƣ: Ở Ba Lan ngƣời ta đã phân biệt khái niệm "đào tạo giáo viên" và "nâng cao nghiệp vụ giáo viên". Họ đã có các cơ quan khác nhau phụ trách các mảng khác nhau trong công tác đào tạo giáo viên. Nhà nƣớc Ba Lan đã quy định, nghĩa vụ của giảng viên là luôn luôn phải nâng cao văn hoá và trình độ NVSP của mình, nhƣng cũng không b t buộc giảng viên phải học bồi dƣỡng theo một hệ thống có tổ chức. Nhƣ vậy, đòi hỏi các cán bộ quản lý giáo dục phải tổ chức thật tốt để mọi giảng viên đều có thể có đủ điều kiện tham gia bồi dƣỡng NVSP . Nước Pháp có truyền thống coi trọng nghề giảng dạy. Họ quan niệm: "Giảng dạy là một nghề đòi hỏi có trình độ chuyên sâu và được đào tạo về nghề nghiệp rất cao" [84]. Ở Pháp việc đào tạo ban đầu về nghề nghiệp đƣợc coi là điều kiện b t buộc đối với tất cả các giáo viên, phải có điều lệ hoạt động cho tất cả các trƣờng sƣ phạm để có thể phát huy cao nhất hiệu suất của các biện pháp quản lý, các phƣơng tiện phục vụ công tác đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên. Họ xem xét trách nhiệm của các trung tâm sƣ phạm trong việc đào tạo giảng viên thêm ba năm sau khi bổ nhiệm giáo viên. Việc bồi dƣỡng giảng viên ở Pháp đƣợc thực hiện theo ba hƣớng chính: Coi trọng việc tự nâng cao trình độ nghề nghiệp của giáo viên; tạo ra sự phù hợp với công việc đối với tất cả các giảng viên đặc biệt là đối với giảng viên dạy các môn mà lĩnh vực đó luôn có sự phát triển mạnh mẽ và các thiết bị trở nên lạc hậu; định kỳ xác định những kiến thức sẽ phải đƣa vào tổng thể chƣơng trình bồi dƣỡng để tổ chức bồi dƣỡng giáo viên. Ở Trung Quốc, đã thiết lập và mở rộng bồi dƣỡng giảng viên cả chính quy lẫn không chính quy, mở rộng mạng lƣới bồi dƣỡng giảng viên bằng phát triển các chƣơng trình truyền hình, truyền thanh, nghe, nhìn, phù đạo ngoài giờ. Coi các cơ sở bồi dƣỡng giảng viên có vị trí quan trọng trong việc bồi dƣỡng giảng viên tiểu